ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Το Δεκέμβρη του 2018 έγινε μια δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο της
ψηφιακής διακυβέρνησης και εκδόθηκε η « Βίβλος του ψηφιακού μετασχηματισμού
2020-2025» προκειμένου να συζητηθεί το θέμα της ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης
και του δικαστικού συστήματος.

Αφενός η ανάπτυξη της τεχνολογίας και αφετέρου οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν

από την πανδημίας COVID -19 έχουν οδηγήσει στην ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης
και στην ολοένα και μεγαλύτερη χρήση μορφών ηλεκτρονικής δικαιοσύνης από τα
νομικά συστήματα των κρατών.

Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί έναν από τους τομείς της ψηφιοποίησης της
δικαιοσύνης και αναμένεται να αποτελέσει το κύριο στοιχείο στον τρόπο λειτουργίας
των δικαστικών συστημάτων, με στόχο να βελτιώσει τη λειτουργία του συστήματος
της δικαιοσύνης , παρέχοντας βοήθεια στους δικαστές, επιταχύνοντας τις διαδικασίες
των δικαστηρίων και προφέροντας στις δικαστικές υπηρεσίες συνέπεια, ποιότητα.

Η τεχνητή νοημοσύνη βασίζεται στη χρήση της στατιστικής μοντελοποίησης και των
αλγορίθμων οι οποίοι είναι σε θέση να προβλέψουν με πιθανότητα 79% τις
δικαστικές αποφάσεις του ευρωπαϊκού δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
βασιζόμενοι σε δικαστικές αποφάσεις προηγούμενων ετών και εξετάζοντας τη
δικογραφία κάθε υπόθεσης ξεχωριστά.

Η νοημοσύνη στη δικαιοσύνη και στο δικαστικό σύστημα είναι σε θέση να έχει
ευρεία εφαρμογή τόσο ως προς την εγγραφή των προφορικών ακροάσεων, όσο και ως
προς την ανάλυση των νομικών εγγράφων και την δικαστικών αποφάσεων, αλλά και
ως την εκτίμηση των πιθανοτήτων που έχει μια υπόθεση να επιτύχει.
Η εφαρμογή της νοημοσύνης στο δικαστικό σύστημα και στη δικαιοσύνη

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να περιλαμβάνει :

1)προγράμματα τα οποία κάνουν βαθιά σάρωση όλων των απαραίτητων νομικών

εγγράφων και τα οποία θα παρέχονται προς αναζήτηση και επεξεργασία βάσει των
αλγορίθμων ή εντολών

2) διαδικασίες προσομοίωσης δικαστικής κρίσης σε συγκεκριμένες κατηγορίες

αποφάσεων, πρόβλεψης ή στατιστικοποίησης της κρίσης αυτής , καθώς και
δικαστικής ανάλυσης της συμπεριφοράς.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εφαρμοστεί στον τομέα της δικαιοσύνης ως προς

τρεις συνιστώσες

1) Ως αποδεικτικό μέσο για τους δικαστές

2) Ως μέσο εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών των υποθέσεων
3) Ως αυτόνομο εργαλείο στην υποκειμενική λήψη απόφασης

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η τεχνητή νοημοσύνη παρέχει σημαντική βοήθεια

στους δικαστές, δεδομένου ότι ο δικαστής ή ο διαμεσολαβητής σε περίπτωση
εξωδικαστικής επίλυσης της υπόθεσης, θα έχει τη δυνατότητα να μελετήσει τα
ηλεκτρονικά δικόγραφα που αφορούν την υπόθεση. Τα δικόγραφα τα οποία αφορούν
την υπόθεση θα έχουν, ήδη, σαρωθεί από το λογισμικό, θα βρίσκονται σε
ηλεκτρονική μορφή και μέσω της αναζήτησης λέξεων – κλειδιών , όπως είναι το
όνομα του διαδίκου, ο δικαστής ή ο διαμεσολαβητής θα είναι σε θέση πολύ πιο
γρήγορα να καταλήξει στα χρήσιμα δικόγραφα, αποφεύγοντας την επιβραδυντική
αναζήτηση από το δικαστή ή από τη γραμματεία του δικαστηρίου ( Κανέλλος, 2021).

Επίσης ο δικαστής ή ο διαμεσολαβητής θα είναι σε θέση να βρει τα ηλεκτρονικά

νομικά έγγραφα που περιλαμβάνονται στη δικογραφία μιας υπόθεσης σε χρονική
σειρά και να μπορέσει να λάβει μια ορθή απόφαση που θα χαρακτηρίζεται από
νομική συνέπεια , από διαφάνεια, από μείωση λαθών και παραβλέψεων, από
ταχύτητα από και από πρακτική εφαρμογή. Παράλληλα ο δικαστής ή ο
διαμεσολαβητής θα είναι σε θέση να αναζητήσει και πρότερες δικαστικές αποφάσεις
που παρουσιάζουν κοινά σημεία με την υπόθεση και θα μπορούσαν να αποτελέσουν
οδηγό για την έκδοση απόφασης , ενώ θα έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει και όλες
τις νομολογίες οι οποίες θα μπορούσαν να υποστηρίζουν νομικά την έκδοση της
απόφασης ( Ashley, 2017).

Επομένως η ψηφιοποίηση του δικαστικού συστήματος και της δικαιοσύνης

περιλαμβάνει τη μετατροπή όλων των νομικών εγγράφων σε ηλεκτρονική μορφή, την
κατηγοριοποίηση τους σε χρονική σειρά και σε κατηγοριοποίηση ανάλογα με την
υπόθεση, ενώ ταυτόχρονα περιλαμβάνει και όλες τις νομολογίες και τις πρότερες
δικαστικές αποφάσεις αλλά και τη συγκέντρωση στατιστικών δεδομένων των
αποφάσεων. Μέσω της εύκολης και ταχύτατης αναζήτησης των νομικών εγγράφων, ο
δικαστής μέσω του αλγορίθμου μπορεί να συγκεντρώσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία
για την εκάστοτε υπόθεση και να εκδόσει την κατάλληλη απόφαση που θα συνάδει με
όλα τα στοιχεία της ψηφιοποίησης (Younglove, 2019).

Σύμφωνα με το Συμβούλιο της ΕΕ, η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης έχει τη

δυνατότητα να βελτιώσει τη λειτουργία των συστημάτων δικαιοσύνης προς όφελος
των πολιτών και των επιχειρήσεων, βοηθώντας τους δικαστές και το δικαστικό
προσωπικό στις δραστηριότητές τους, επιταχύνοντας τις διαδικασίες των
δικαστηρίων και βοηθώντας στη βελτίωση της συγκρισιμότητας, της συνέπειας και,
τελικά, της ποιότητας των δικαστικών αποφάσεων.

ΜΠΟΡΕΙ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΥΣΗΝΗ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΤΟΝ

ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ?

Η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης δεν πρέπει να επηρεάζει την εξουσία

λήψης αποφάσεων των δικαστών ή την ανεξαρτησία των δικαστών. Μια δικαστική
απόφαση πρέπει πάντα να λαμβάνεται από έναν άνθρωπο και δεν μπορεί να
μεταβιβάζεται σε ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης. Άλλωστε η απονομή της αφορά
ανθρώπους και αυτούς επηρεάζει.

Σύμφωνα με το site willrobotstakemyjob.com,υπάρχει 52% κίνδυνος να

αντικαταστηθεί το επάγγελμα των δικαστών από συστήματα της τεχνητής
νοημοσύνης στο μέλλον.
Σύμφωνα με το ίδιο site,τα στοιχεία που έχουν οι άνθρωποι δικαστές και δεν μπορούν
να αυτοματοποιηθούν είναι η διαπραγμάτευση,η πειστικότητα ώστε να αλλάξουν τη
συμπεριφορά τους και τις απόψεις τους οι διάδικοι και η κοινωνική τους αντίληψη.

KΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΣΤΗ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της δικαιοσύνης πρέπει να ρυθμίζεται
από αυστηρούς κανόνες και χωρίς αμφιβολία πρέπει να οριοθετείται ως προς το
ακριβές πεδίο εφαρμογής της. Η χρήση της θα πρέπει πάντα να προστατεύει τα
θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το δικαίωμα
στην ελευθερία, τη μη διάκριση, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των
δεδομένων και βέβαια το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.

Ήδη το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της

Δικαιοσύνης (European Commission for the Efficiency of Justice (CEPEJ) του
Συμβουλίου της Ευρώπης έχει υιοθετήσει τις πέντε (5) θεμελιώδεις αρχές σχετικά με
τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε δικαστικά συστήματα, οι οποίες είναι οι
ακόλουθες:

• Αρχή του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων: διασφάλιση ότι ο

σχεδιασμός και η εφαρμογή εργαλείων και υπηρεσιών τεχνητής νοημοσύνης
είναι συμβατά με τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου.
• Αρχή της μη διάκρισης: αποτροπή κάθε διάκρισης μεταξύ ατόμων ή ομάδων
ατόμων.
• Αρχή ποιότητας και ασφάλειας: Όσον αφορά στην επεξεργασία δικαστικών
αποφάσεων και δεδομένων, χρήση πιστοποιημένων πηγών και άυλων
δεδομένων σε ασφαλές τεχνολογικό περιβάλλον.
• Αρχή της διαφάνειας και της αμεροληψίας: Καθιέρωση προσιτών και
κατανοητών μεθόδων επεξεργασίας δεδομένων.
• Αρχή «υπό τον έλεγχο του χρήστη»: Αποκλεισμός προδιαγεγραμμένης
προσέγγισης και διασφάλιση ότι οι χρήστες είναι ενημερωμένοι και ότι
ελέγχουν τις επιλογές που έχουν γίνει.
 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ

Η ψηφιοποίηση του δικαστικού συστήματος και της δικαιοσύνης ξεκίνησε να

εφαρμόζεται εδώ κάτω κάποια χρόνια στην Εσθονία, στη Λετονία, στη Μεγάλη
Βρετανία, στην Ολλανδία, στον Καναδά, στις ΗΠΑ..

Ειδικότερα στην Εσθονία για υποθέσεις αστικού και εμπορικού δικαίου μέχρι 7.000
ευρώ το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης εκδίδει αποφάσεις (Κανέλλος, 2021)

Στη Λετονία και στη Μεγάλη Βρετανία το πρόγραμμα έκδοσης δικαστικής

απόφασης από το πρόγραμμα της τεχνητής νοημοσύνης είναι σε δοκιμαστικό στάδιο
(Κανέλλος, 2021).

Στην Ολλανδία λειτουργεί η ψηφιακή πλατφόρμα e-Court, η οποία εκδίδει

δικαστική απόφαση μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης και επικυρώνεται από φυσικό
δικαστή (Κανέλλος, 2021). Αντίστοιχη πλατφόρμα λειτουργεί στον Καναδά όπως
είναι το πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης ODR (Online Dispute Resolution), το Settlement
ONE (Κανέλλος, 2021).

Στις ΗΠΑ εφαρμόζεται το λογισμικό Τεχνητής Νοημοσύνης COMPAS, το οποίο

αξιολογεί τον κίνδυνο υποτροπής των καταδικασμένων, ενώ το University College
London (UCL) ανέπτυξε μέθοδο Τεχνητής Νοημοσύνης η οποία μπορεί να προβλέψει
με ακρίβεια 79% τις Αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων (Κανέλλος, 2021).

ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ

Η ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και του δικαστικού συστήματος ειδικά αποτελεί ένα
αναγκαίο κακό που προκλήθηκε από τη μεταβολή των συνθηκών από την πανδημία
που δημιούργησε τις ανάγκες της ύπαρξης εγγράφων σε ηλεκτρονική μορφή.
Ταυτόχρονα η ψηφιοποίηση αποτελεί και μια πρόκληση για το δικαστικό σύστημα
που τέθηκε σε διαβούλευση για πρώτη φορά το Δεκέμβρη του 2018 με στόχο την πιο
εύκολη και ταχεία έκδοση αποφάσεων είτε παρέχοντας βοήθεια δύο δικαστή, είτε
δίνοντας τη δυνατότητα στα προγράμματα της τεχνητής νοημοσύνης να εκδόσουν
απόφαση βάσει αλγορίθμων.

Ήδη σε αρκετές χώρες εφαρμόζεται το σύστημα ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης με

επιτυχία, τόσο σε υποθέσεις διαφορών στις οποίες ο δικαστής οφείλει να λάβει μια
απόφαση που θα είναι απόρροια λογικής και ώριμης σκέψης , συνδυασμού
αντικειμενικότητας και υποκειμενικότητας καθώς και διαφάνειας, όσο και υποθέσεις
εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς.

Συνεπώς όλα τα νομικά έγγραφα, οι νομολογίες και οι πρότερες δικαστικές

αποφάσεις καθώς και τα στατιστικά στοιχεία των αποφάσεων σε υπόθεσης με κοινά
χαρακτηριστικά γνωρίσματα, έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν την καθυστέρηση
της έκδοσης της απόφασης, παρέχοντας βοήθεια τόσο στους δικαστές και στα
δικαστήρια όσο και στους πολίτες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ

Κανέλλος Λ (2021) Εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης στο δίκαιο και στη δικαστική
πρακτική, Νομική βιβλιοθήκη, Αθήνα

ΙΣΤΟΓΡΑΦΙΑ

https://www.syntagmawatch.gr/trending-issues/h-texnhth-nohmosynh-sth-dikaiosynh-
ta-robot-sthn-edra-oi-anthrwpoi-sto-edwlio/

http://www.kazoleas.eu/2021/11/blog-post_17.html

https://willrobotstakemyjob.com/