''Ctrl F'' yi

komutlayarak ''Kayalar''
yazınız..

Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine ve Yenice (Çanakkale li) lçelerinde Köy Adlarının Kaynakları

The Origin of Village Names in the Counties of Ayvacik, Bayramic, Can, Ezine and Yenice
(Province of Canakkale)

Okan YA AR*
Funda ÖRGE YA AR**

Özet
Yerle me adları; yerle melerin bulundu u co rafi çevre özellikleri, tarihi, sosyo-ekonomik ve kültürel
özellikleri hakkında fikir verecek mahiyettedir. Ba ka bir ifadeyle yer adları, insan ile mekân arasındaki ili kileri
yansıttı ı gibi insanın mekânı algılayı biçimi hakkında da fikir vermektedir. Bu ara tırma; Çanakkale li
Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine ve Yenice ilçelerinde yer alan köylere ad verilmesinde hangi faktörlerin esin
kayna ı oldu unu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Sözü edilen ilçelerin do al ve be eri çevresi çe itli ekillerde
köy adlarına esin kayna ı olmu tur. Ara tırma alanında yer alan 331 kır yerle mesinin % 39.6’sı (131 adet) Fiziki
Co rafya özelliklerinden ve % 34.7’si (115 adet) Be eri ve Ekonomik Co rafya özelliklerinden esinlenerek ad
almı tır. Ayrıca köy yerle melerinin % 25.7’si de (85 adet) tarihi, dini, sosyo-kültürel ve di er faktörlerden
esinlenerek ad almı tır.
Anahtar Kelimeler: yerle me co rafyası, yer adları, co rafî çevre, tarihî ve kültürel faktörler

Abstract
Settlement names; geographical environmental properties of settlements are capable of giving ideas
about historical, socio-economic and cultural properties. In other words, as place names reflect the relationships
between human and residence, they also give ideas about the way of perception the residence of human. This
research aims at revealing which factors have been inspiration sources in giving names to the villages taking place
in the counties of Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine and Yenice of Province of Çanakkale. The natural and human
environments of the counties mentioned above have been an inspiration source. 39.6 percent (131 items) out of
331 rural settlements taking place in the field of research obtained their names by being inspired from Physical
Geography properties and 34.7 percent (115 items) out of total rural settlements obtained their names by being
inspired from Human and Economical Geography properties. Furthermore, 25.7 percent of the village settlements
have obtained names by being inspired from historical, religious , social-cultural and other factors.
Key Words: settlement geography, placement names, geographical environment, historical and
cultural factors

Giri
Yerle me adları, yerle melerin bulundu u co rafi çevre özellikleri, tarihi, sosyo-ekonomik ve
kültürel özellikleri hakkında fikir verecek mahiyettedir. Yer adları, yer adları bilimi olan toponiminin
konusudur. Kısaca toponimi herhangi bir yöredeki yer adlarının kökenlerini ara tıran dilbilim dalıdır. Yer
adları, insan ile mekân arasındaki ili kileri yansıttı ı gibi insanın mekânı algılayı biçimi hakkında da
fikir vermektedir. Herhangi bir nesneye verilen ismin anlamı, kökeni ve yapısal özellikleri dilbilimin
inceleme konusudur. Ancak konu yer adları olunca dilbilimin yanı sıra etnoloji, sosyoloji, tarih ve
co rafya da bunlarla ilgilenmeye ba lar. Çünkü yer adları bir toplumun sosyal ve kültürel yapısı ile
bulundukları, kullanıldıkları mekânın tarihî geçmi i ve co rafya özellikleri hakkında da önemli ipuçları
ta ırlar (Uygur, 1967, s. 495-502). nsanların ya adıkları mekânları adlandırırken bazı özelliklerden
etkilendikleri dikkati çeker. Bu etkilenme do al çevrenin bir niteli inden olabilece i gibi sosyal bir
sebepten de kaynaklanabilir. Köy adlarının verilmesinde etkili olan faktörler göz önüne alındı ında iki
temel grupla ma dikkati çeker. Bunlardan ilki köy adlarının yakınlarındaki da , tepe, göl, akarsu, toprak,
bitki örtüsü vb’nin özelliklerinden ya da do rudan bunların adından esinlenerek do al çevre elemanlarına
göre adlandırılması; di er grubu ise insan ve faaliyetleri, boy, a iret ve çe itli olaylar etkisi yahut
esinlenmesiyle beliren ve Be eri Co rafya özellikleri ta ıyan köy adları olu turmaktadır (Tunçel, 2000,
s.24-27). Ba ka kelimelerle yer adları, toplumun co rafi mekânla bütünle mesinin en karakteristik
göstergesidir (Erinç, 1989, s.9).
Köy adları, geçmi teki nüfus hareketleri ve iskân tarihi hakkında bilgi kayna ıdır. Yerle me
adlarından hareketle tarih içerisinde Türk boy, oymak, aile ve soy özellikleri ve hangi yörelere

*
Doç. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi E itim Fakültesi Co rafya E itimi Anabilim Dalı, okany@comu.edu.tr
**
Okt., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Rektörlü ü Türk Dili Bölümü, fundaorge@comu.edu.tr
600
yerle tikleri hakkında bilgi edinebilinmektedir. Bununla birlikte Osmanlı mparatorlu u’nun son
döneminde kaybedilen bölgelerden Anadolu’ya yönelen göçler ve nüfus hareketleri hakkında isabetli
de erlendirmeler yapılabilmektedir. Bu da o yörenin iskân tarihinin aydınlatılmasını mümkün
kılmaktadır.
Yer adlarını koyan insanlar, co rafi mekâna, nüfusun kültürel özelliklerine ve tarihsel de erlerine
kayıtsız kalmamı lardır. Co rafi mekânın ni anesi olan isim, çevresinde bulunan yerle melerdeki
nüfusun en çok önem verdi i özelliklerin somutla masıyla gerçekle ir. Yer adı, Türkçenin türetme gücü
ve yerel a ızların etkisi ile birle erek zaman içinde farklı bir de i im gösterir. Yer adında ya anlam
de i imi meydana gelir, ya ilk ismini muhafaza eder, ya da adeta bir yumak gibi büyüyerek, birçok
tarihsel dönemdeki de erleri içinde barındırır. Bazı yer adları eski dönemin lehçeleri ile ayakta dururken,
zamanla dilin yabancı etkilere maruz kalması, eski sözcüklerin unutulmasına neden olmu ve günümüzde
o yer adının anlamı analiz edilirken güçlüklerle kar ıla ılmasına neden olmu tur (Demirkaya vd., 2006,
s.78).
Yer adlarının kaynakları ile ilgili bilimsel çalı malar, bir yerle menin co rafyası, tarihi, sosyo-
ekonomik ve kültürel özelliklerinin o yerle menin adlandırılmasındaki yerini ortaya koymaktadır. Ba ta
co rafi faktörler olmak üzere köylerin adları belirlenirken tarihi, sosyo-ekonomik ve kültürel faktörlerin
etkisi çok barizdir. Çanakkale li, e siz co rafi konumu nedeniyle kavimlerin ya da orduların geçi alanı
olmu ve elveri li co rafi çevre özellikleri nedeniyle de tarih boyunca sürekli yerle meye sahne olmu tur.
Çanakkale li, Anadolu’nun kuzey batısında Asya ve Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve kendi adıyla
anılan Çanakkale Bo azı’nın çevresinde yer almaktadır. Çanakkale li Erken Bronz Ça ı’ndan (MÖ
3000-2000) bu yana iskâna sahne olmu tur. l’in co rafi konumu, ula ım açısından önemli bir bölge
olmasını sa lamı ve dolayısıyla bu üstünlük çe itli kavimlerce geçi yeri olarak kullanılmasını
sa lamı tır (Ya ar, 2001, s.171-201).
Asya ve Avrupa arasındaki etkile imlerin ço u ister göç, ister i gal, ticaret ya da kültürel ve
dü ünsel alı veri olsun, Çanakkale li ve çevresi üzerinden yapılmı tır. Çanakkale li ve çevresi
Helenistik, Roma ve Osmanlı dönemlerinde stratejik önemini korumu tur. Akdeniz Havzası’nın dünyanın
ana ilgi oda ı oldu u dönemlerde bile kolay a ılabilen Çanakkale Bo azı her zaman önemini korumu tur.
Karadeniz Havzası’nın ön plana çıkmasıyla, Çanakkale Bo azı i levini stanbul Bo azı’na kaptırmı ,
dolayısıyla Çanakkale’nin önemi de stanbul’un savunmasındaki rolüyle sınırlı kalmı tır. Yüzyıllar
boyunca Çanakkale Bo azı çevresine sahip olanlar deniz ticaretine egemen olmu tur (Bademli vd., 2000,
s.B 24-25; s. G 116-117). Çanakkale li, Fiziki co rafya özellikleri ve co rafi konumu açısından stanbul
Bo azı’yla benzer özelliklere sahip olmasına ra men yerle me, nüfus, ekonomik faaliyetler, turizm ve
ula ım bakımından büyük farklılık gösterir. Antik Ça ’da parlak bir yerle im dönemi ya amı , fakat
Bizans Devleti’nin kurulu undan sonra do u-batı ülkeleri arasında karayolu ba lantısında eski önemini
kaybetmi , ancak jeopolitik konumu sebebiyle, stratejik önemini günümüze kadar korumu tur (Do aner,
1994, s.125-126).
Çanakkale li ve çevresinin bölgelerarası geçi özelli i yörenin de erlerine de yansımı ; yazılı,
sözlü, maddi ve manevi kültür (mesken tipleri, el sanatları, yemekler, halk oyunları, ive, iir ve edebiyat)
unsurlarının ekillenmesinde etkili olmu tur. Binlerce yılın birikimiyle olu an kültürel olu umların, bu
kadar dar alanda zengin farklılıklar içinde devam etmesi yine nadiren rastlanan bir durumdur. Co rafi
konumunun geçi güzergâhında olması ve binlerce yıldan bu yana birçok kültürün etkilemesiyle olu an bu
durum, do al bir sentezlemenin sonucudur (Erten, 2006, s.157).
te bu zengin do al, tarihi ve kültürel çevrenin köy adlarına ne ölçüde yansıdı ının tespit edilmesi
ara tırma konusunu te kil etmektedir. Bu anlamda Çanakkale li’nin orta ve güney ilçeleri olan Çan,
Bayramiç, Yenice, Ezine ve Ayvacık ilçeleri ara tırma alanı olarak seçilmi tir ( ekil 1). Sözü edilen
ilçelerin büyük bir bölümü Kaz Da ı tarafından engebelendirilmi tir. Sözü edilen ilçelerin do al ve be eri
çevresi çe itli ekillerde köy adlarına esin kayna ı olmu tur.
1. Çalı manın Amacı ve Yöntem
Bu makale; Çanakkale li Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine ve Yenice ilçelerinde yer alan köylere (Toplam
331 adet) ad verilmesinde insanların içinde ya adıkları co rafi mekânın biçimi ve çe itli özellikleri ile

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
 601
tarihi ve kültürel faktörlerin belirleyici etkilerini gözler önüne sermeyi amaçlamaktadır. Böylece
Çanakkale li Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine ve Yenice ilçelerinde do al ve be eri ortamın ya da insan-
çevre ili kilerinin köy adlarına yansıma biçimi ortaya konularak analiz edilecektir.

ekil 1: Ara tırma alanının lokasyon haritası

Ara tırma kapsamındaki ilçelerin güncel köy ad ve sayılarına Türkiye statistik Kurumu’nun
(www.tuik.gov.tr) “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi”nden ula ılmı tır. Sözü edilen ilçelerde yer alan
köy adlarının esin kayna ı belirlenirken zaman zaman bu köy adlarının anlamlarının belirlenmesi ihtiyacı
do mu tur. Bu nedenle Türk Dil Kurumu web sayfasında (www.tdk.gov.tr) yer alan Güncel Türkçe
Sözlük ve Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ü’nden yararlanılmı tır. Bununla birlikte ara tırma alanında
konar-göçer hayat sürdürürken yerle ik hayata geçen oymak, a iret ve cemaatlerle ilgili olarak Barkan
(1942), Türkay (1979) ve Orhunlu (1963)’nun ara tırmaları yol gösterici olmu tur. Köy adlarının
etimolojik incelemesinin yapılabilmesi için bu alanda uzman bir ö retim üyesinin1 görü lerine
ba vurulmu tur. Ayrıca ilçelerin Kaymakamlık web sayfaları ile 1998 yılından bu yana çe itli
ara tırmalar kapsamında il genelinde sürdürdü ümüz arazi çalı malarından sa ladı ımız bulgular da
ara tırmada veri olarak kullanılmı tır.
2. Ara tırma Alanındaki Köy Adlarının Toponimisi
Ara tırma kapsamındaki ilçelerde yer alan toplam köy sayısı 331’dir (Tablo 1). Bu köylerin %
39.6’sı Fiziki Co rafya, % 34.7’si Be eri ve Ekonomik Co rafya özelliklerini ve % 25.7’si de tarihi, dini
ve sosyo-kültürel faktörler ile renklerden esinlenerek ad almı tır. Dolayısıyla köy adlarının verilmesinde
co rafi faktörlerin etkisinin daha bariz oldu u anla ılmaktadır. Ara tırma alanında köy yerle melerine
verilen adlardan 2 adeti2 üç farklı ilçede, 18 adedi3 iki farklı ilçede de kar ımıza çıkmaktadır. Köy
yerle me adlarının kategorik da ılımı ve bunların toplam oranı Tablo 2’de görülmektedir.

1
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi E itim Fakültesi Türkçe E itimi Bölümü’nden Yard. Doç. Dr. Yusuf AVCI.
2
Çamköy ve Yeniköy.
3
Akköy, Bilaller, Çamoba, Çınarköy, Çırpılar, Çiftlikköy, Hacılar, Karada , Karaköy, Köseler, Kulfal, Pazarköy

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
602
Tablo 1: Ara tırma Kapsamındaki lçelerde Yerle me Sayıları
Sıra No lçe Adı Köy Sayısı
1 Ayvacık 65
2 Bayramiç 76
3 Çan 66
4 Ezine 49
5 Yenice 75
Toplam 331

Tablo 2: Yerle me Adlarının Kategorik Da ılımı

Yerle me Kategorisi Köy
Sayısı %’si
Adlarını litolojik özelliklerden alanlar 15 4.5
Adlarını topo rafik unsurlardan alanlar 30 9
Adlarını klimatolojik özelliklerden alanlar 8 2.4
Adlarını do al bitki örtüsünden ve kültür bitkilerinden alanlar 54 16.4
Adlarını hidrografik özelliklerinden alanlar 19 5.7
Adlarını manzara üstünlüklerine ba lı olarak alanlar 5 1.5
Adlarını renklerden esinlenerek alanlar 13 3.9
Adlarını Türk boy adlarından alanlar 5 1.5
Adlarını oymak, a iret, cemaat ve önemli ki ilerden alanlar 40 12.1
Adlarını tarih öncesi yerle melerden ve kalıntılardan alanlar 7 2.1
Adlarını tarihî, dinî ve sosyo-kültürel faktörlerden alanlar 32 9.8
Adlarını göç hareketlerinden alanlar 10 3
Adlarını köyün kuruldu u yerde evvelce bulunan geçici veya devamlı kır 27 8.3
yerle melerinden alanlar
Adlarını meslek grupları, ekonomik faaliyetler ve bu faaliyetlerin sürdürüldü ü 19 5.7
alanlardan alanlar
Adlarını askerî rütbelerden esinlenerek alanlar 5 1.5
Adlarını çe itli e ya ve aletlerden alanlar 9 2.7
Adlarını hayvan türlerinden ve çe itli canlılardan alanlar 18 5.4
Adlarını ula ımla ilgili özelliklerden alanlar 7 2.1
Di er 8 2.4
TOPLAM 331 100

2.1. Adlarını Litolojik Özelliklerden Alan Köyler

Ara tırma alanının büyük bir bölümü Kazda ı tarafından engebelendirilmektedir. Bu nedenle
inceleme kapsamındaki köylerin % 39.6’sına denk gelen 131 köy, adını Fizikî Co rafya faktörlerinden
esinlenerek almı tır. Ara tırma alanında adını kayaçlardan ve onların ekil ve yapı özelliklerinden alan 15
köy bulunmaktadır (Tablo 3). Bunlardan bazıları ise Bekta , Kayalar, Çakır, Çakılköy, Kayacık ve
Kayatepe’dir. Yörede daha önce çıkarılmı ya da çıkarılmakta olan bir maden köy adlarına esin kayna ı
olmu tur. Buna örnek olarak Çakmaklar, Tuzla, Tuzta ı, Körükta ı, Kur unlu ve Gümü ler köylerini
gösterebiliriz. Ara tırma alanında kayaç renklerinin de köylere ad verilmesi sürecinde etkili oldu unu
görmekteyiz. Buna örnek olarak Akçakıl verilebilir. Bununla birlikte ara tırma alanında naldöken, ta lı ve
çakıllı yol anlamına gelmekte olup naldöken bir köy adına esin kayna ı olmu tur.

Tablo 3: Adlarını Litolojik Özelliklerden Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Tuzla Ayvacık Kur unlu Bayramiç
Bekta Ayvacık Çakılköy Çan
Çakmaklar Ayvacık Kayacık Ezine
Kayalar Ayvacık Körükta ı Ezine
Keçikaya Ayvacık Çakır Yenice
Naldöken Ayvacık Gümü ler Yenice
Tuzta ı Ayvacık Kayatepe Yenice
Akçakıl Bayramiç

2.2. Adlarını Topo rafik Unsurlardan Alan Köyler

Ara tırma alanında topo rafik özellikler köy adlarının önemli esin kaynaklarından biridir.
Ara tırma alanındaki köylerinin % 9’u topo rafik özelliklerden ad almı tır. Da kenarlarında, derelerin

Pınarba ı, Sameteli, apköy, Uzunalan, Yaylacık, Yeniköy ve Ye ilköy.

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
 603
yukarı mecralarında veya kenarlarında, küçük tepeler üzerinde, yamaçlarda, taraçalarda, platolarda, boyun
noktaları ve burunlarda yerle mi köyler (Göney, 1975, s.274-275) bulundukları topo rafyadan
esinlenerek ad almı lardır. Bunlar arasında Adatepe, Sapanca, Tepeköy, Araovacık, Dalyan, Karadoru,
O lanalanı, Be ik, Maltepe ve Alancık örnek olarak sayılabilir (Tablo 4). Bununla birlikte topo rafik
özelliklerden etkilenerek köylerine en çok ad konulan ilçe 9 köy ile Yenice’dir. Bu özelliklerden en az
etkilenen ilçeler ise Ayvacık ve Bayramiç ilçeleridir. Ara tırma alanında bazı köyler adlarını bir
topo rafik unsur ile bir ba ka sözcü ün birle mesi sonucu almı tır. Buna örnek olarak Uzunalan,
Ahlatlıburun, Maltepe, Gökçebayır, A a ıinova ve Ko uburnu’nu verebiliriz.

Tablo 4: Adlarını Topo rafik Unsurlardan Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Adatepe Ayvacık Alada Ezine
Sapanca Ayvacık Dalyan Ezine
Uzunalan Ayvacık Gökçebayır Ezine
Yukarıköy Ayvacık Karada Ezine
Ta bo az Ayvacık Kumburun Ezine
Be ik Bayramiç Ta tepe Ezine
Çalda Bayramiç Alancık Yenice
Ko uburnu Bayramiç Araovacık Yenice
Sarıdüz Bayramiç A a ıinova Yenice
Ahlatlıburun Çan Daralan Yenice
Büyüktepe Çan Karadoru Yenice
Karada Çan Kırıklar Yenice
Maltepe Çan O lanalanı Yenice
Tepeköy Çan Tabanköy Yenice
Uzunalan Çan Yukarıinova Yenice

2.3. Adlarını Klimatolojik Özelliklerden Alan Köyler

nsanlar yerle tikleri köylere ad koyarken yeryüzünde görülen ba lıca iklim tiplerinden,
mevsimlerden, güne lenme durumundan, sıcaklık, basınç, rüzgârlar, nemlilik ve ya ı gibi iklim
elemanlarından etkilenmi lerdir. Ancak klimatolojik özelliklerden etkilenerek yerle im alanlarına ad
koyma e ilimi litoloji, topo rafya, do al bitki örtüsü ve hidrografya gibi fizikî co rafya elemanlarına
oranla daha azdır.
Ara tırma alanında bu grup altında yer alan köy sayısı 8’dir. Bunlardan Baharlar Köyü adını
mevsimlerden etkilenerek alırken Tartı ık, I ıkeli gibi köylerin adlandırılmasında güne lenme durumu
etkili olmu tur. Bununla birlikte Dondurma, Kalburcu [asıl ekli Kardurucu’dur (www.can.gov.tr)], Karlı
ve Ya dıran köylerinin adlandırılmasında ya ı ekilleri etkili olmu tur. Duman adlı köy, sık görülen sisli
günlerden esinlenerek ad almı tır. Tablo 5’e göre klimatolojik özelliklerden etkilenerek adı koyulan köy
sayısı en fazla Çan ilçesinde yer almaktadır.

Tablo 5: Adlarını Klimatolojik Özelliklerden Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Baharlar Ayvacık Duman Çan
Tartı ık Ayvacık Kalburcu Çan
I ıkeli Bayramiç Karlı Çan
Dondurma Çan Ya dıran Yenice

2.4. Adlarını Do al Bitki Örtüsünden ve Kültür Bitkilerinden Alan Köyler

Ara tırma alanında Kaz Da ı’nın yer alması ve bu da ın zengin bir bitki örtüsüne sahip olması,
köylere ad verilirken do al bitki örtüsünün ba ta gelen esin kayna ı olmasını sa lamı tır. Bununla birlikte
kültür bitkilerinin de köylere ad verilmesinde etkili oldu unu görmekteyiz. Ara tırma alanında adını bitki
örtüsünden alan köy sayısı dikkat çekici bir orana (% 16.4) sahiptir. Do al bitki örtüsünden esinlenerek
ad alan köylere; Çamkalabak, Çamköy, Sazlı, Sö ütlü, A açköy, Çatalçam, Eme e, Sö ütalan, Çınarköy,
Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi
The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
604
Çınarcık ve Ku çayır gibi köyler örnek olarak verilebilir (Tablo 6). Ara tırma alanında kültür
bitkilerinden de esinlenerek ad alan çok sayıda köy bulunmaktadır. Bunlar arasında Bademli, Üzümlü,
Zerdalilik, Zeytinli, Asmalı, Hurma ve Armutçuk örnek olarak verilebilir. Ara tırma alanında Bayramiç
ilçesinde 14, Yenice ilçesinde 13 ve Ayvacık ilçesinde ise 12 köy adını bitki örtüsünden esinlenerek
almı tır. Çünkü bu ilçelerde Kaz Da ı’na ba lı olarak zengin bir bitki örtüsü yer almaktadır.
Ayrıca Güvemcik Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde (www.tdk.gov.tr) erik, ye illik ve çayır
gibi anlamlara gelmektedir. Yine aynı sözlükte Çaltı-Çaltıkara diken, çalı, küçük ve dikenli orman;
Kozlu-Ba koz ise ceviz anlamına gelmektedir. Saçaklı, bitkilerin emici kökleri anlamına gelmektedir.
Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde Kalabak çınar ve So ucak ise semizotu anlamındadır. Ara tırma
alanında az sayıda köye bir bitki türü adı ile ba ka bir sözcü ün birle tirilmesiyle ad verilmi tir. Bunlara
örnek olarak Ku çayır, Yassıba , Bostandere, Zeybekçayırı ve Sarıçayır verilebilir.

Tablo 6: Adlarını Do al Bitki Örtüsünden ve Kültür Bitkilerinden Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Bademli Ayvacık Bostandere Çan
Budaklar Ayvacık Çaltıkara Çan
Çaltı Ayvacık Çamköy Çan
Çamkalabak Ayvacık Eme e Çan
Çamköy Ayvacık Hurma Çan
Kestanelik Ayvacık Kulfal Çan
Koruba ı Ayvacık Sö ütalan Çan
Kozlu Ayvacık Zeybekçayırı Çan
Kulfal Ayvacık Bahçeli Ezine
Misvak Ayvacık Çamköy Ezine
Sazlı Ayvacık Çamlıca Ezine
Sö ütlü Ayvacık Çınarköy Ezine
A açköy Bayramiç Güllüce Ezine
Çatalçam Bayramiç Sarısö üt Ezine
Çırpılar Bayramiç Armutçuk Yenice
Güvemcik Bayramiç Ba lı Yenice
Korucak Bayramiç Ba koz Yenice
Ku çayır Bayramiç Çınarcık Yenice
Palamut Bayramiç Çınarköy Yenice
Pıtıreli Bayramiç Çırpılar Yenice
Saçaklı Bayramiç Gündo du Yenice
Sarıot Bayramiç Kalabakba ı Yenice
Üzümlü Bayramiç Koruköy Yenice
Yassıba Bayramiç Sarıçayır Yenice
Zerdalilik Bayramiç Sazak Yenice
Zeytinli Bayramiç So ucak Yenice
Asmalı Çan Üçkabaa aç Yenice

2.5. Adlarını Hidrografik Özelliklerinden Alan Köyler

Tarihte ilk yerle me birimleri su kaynakları çevresinde kurulmu tur. Bu nedenle su, yerle meyi
kendine çeken bir faktör olmu tur. Çünkü su, insanlar için vazgeçilmez do al kaynakların ba ında
gelmektedir. nsanlar kendilerine yeni yerle me yerleri seçerken özellikle de suyun bol oldu u mekânları
tercih etmi lerdir. Ara tırma alanında da köyler dere, pınar, kuyu, kaynak, göl ve çay gibi hidrografik
faktörlerden esinlenerek ad almı lardır. Bu esinlemede suyla ilgili kavramın sıfatlarından yararlanılarak
genellikle birle ik sözcük yapıldı ı görülmektedir.

Tablo 7: Adlarını Hidrografik Özelliklerinden Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Arıklı Ayvacık Danapınar Çan
Babadere Ayvacık Göle Çan
Bahçedere Ayvacık Üvezdere Çan
Çınarpınar Ayvacık Pınarba ı Ezine

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
 605
Gülpınar Ayvacık Sarpdere Ezine
Kösedere Ayvacık Ballıçay Yenice
Küçükkuyu Ayvacık Karasu Yenice
Pınardere Ayvacık Kuzupınarı Yenice
Akpınar Bayramiç Suuçtu Yenice
Pınarba ı Bayramiç

Ara tırma alanında 19 köy adını sudan esinlenerek almı tır. Bunların ba ında genellikle dere, pınar
ve kuyu gelmektedir. Bu sözcüklere ikinci bir sözcü ün eklenmesi ile adını alan köylere Babadere,
Bahçedere, Çınarpınar, Gülpınar, Kösedere, Pınardere, Pınarba ı, Danapınar, Sarpdere ve Kuzupınarı
örnek olarak verilebilir. Hidrografik özellikler kaynaklı köy adları (8 yerle im yeri ile) en çok Ayvacık
ilçesinde tespit edilmi tir. Bununla birlikte Pınarba ı hem Bayramiç hem de Ezine ilçesinde köy adı
olarak kar ımıza çıkmaktadır.
Ayrıca Arıklı, Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde; suyolu ve ark gibi anlamlara gelmektedir. Suuçtu
ise aynı sözlükte; ça layan ve düden anlamına gelmektedir.
2.6. Adlarını Manzara Üstünlüklerine Ba lı Olarak Alan Köyler
nsanlar ya adıklara köylere ad koyarken yerle im yerleri çevresinin manzara üstünlüklerinden de
esinlenmi lerdir. Ara tırma alanında Kaz Da ı kaynaklı manzara üstünlükleri dikkati çekmektedir. Bu da
köylere ad verilmesinde esin kayna ı olmu tur. Ara tırma alanında bu anlamda belirlenen köy sayısı 5’tir.
Bunlar; Güzelköy, Güzeltepe, Saraycık, Yah ıeli ve Güzeloba köyleridir. Örneklerden de anla ılaca ı gibi
bu köylere ad verilirken güzel ve yine iyi ve güzel anlamlarına gelen yah i sıfatlarından yararlanılarak
birle ik sözcük yapıldı ı görülmektedir. Bu ba lık altında incelenen köylerden üçünün Bayramiç ilçesinde
olması dikkat çekicidir.
Tablo 8: Adlarını Manzara Üstünlüklerine Ba lı Olarak Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Güzelköy Ayvacık Yah ıeli Bayramiç
Güzeltepe Bayramiç Güzeloba Yenice
Saraycık Bayramiç

2.7. Adlarını Renklerden Esinlenerek Alan Köyler

Renge ba lı sıfat tamlamasından olu an birle ik sözcük eklindeki köy adlarına da
rastlanılmaktadır. Do al renkler veya ana renkler olan sarı, kırmızı ve mavi ile iki ana rengin e it ölçüde
karı ımından olu an tamamlayıcı renkler (ye il, turuncu ve mor) ve nötr renklerin (siyah ve beyaz) do al
çevredeki hakimiyetine ba lı olarak köy adlarına esin kayna ı oldu u görülmektedir. Bu köylere; Kırca,
Karaköy, Ye ilköy, Ye ilyurt, Kızılköy, Akköy ve Bozalan örnek olarak verilebilir. Bitki örtüsüne ba lı
renklerin genellikle Yenice, Bayramiç ve Ayvacık ilçelerinde ve kayaç renklerinin de Ezine ilçesinde köy
adlarına esin kayna ı oldu u anla ılmaktadır (Tablo 9). Bu durum do al çevreye has renkler ile köy adları
arasındaki ili kiyi açıkça ortaya koymaktadır.

Tablo 9: Adlarını Renklerden Esinlenerek Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Kırca Ayvacık Kızılköy Ezine
Ye ilyurt Ayvacık Kızıltepe Ezine
Karaköy Bayramiç Akköy Yenice
Ye ilköy Bayramiç Çalköy Yenice
Akköy Ezine Karaköy Yenice
Bozalan Ezine Ye ilköy Yenice
Bozeli Ezine

2.8. Adlarını Türk Boy Adlarından Alan Köyler

nsanlar ya adıkları köylere ad koyarken Fizikî Co rafya özelliklerinin yanında Be erî ve
Ekonomik Co rafya özelliklerinden de yararlanmı tır. Ara tırma alanındaki 331 köy yerle mesinden 115
adeti adlarını Be erî ve Ekonomik Co rafya faktörlerinden almı tır. Bunlardan 5’i adını Türk boy
adlarından almı tır. Bunlar; Küçükçetmi, Türkmenli, Yuvalar, Çetmi ve Bayatlar adını ta ıyan köylerdir.

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
606
Bunlardan Çetmi ve Küçükçetmi O uzların Çepni boyu tarafından kurulmu olup Çepni adı daha sonra
Çetmi olarak söylenmeye ba lamı tır. Yuvalar köyü ise yine O uzların Yıva boyu tarafından
kurulmu tur. Ara tırma alanındaki ilçeler bu ba lık altında birer köy adıyla kar ımızı çıkmaktadır.
Tablo 10: Adlarını Türk Boy Adlarından Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Küçükçetmi Ayvacık Çetmi Ezine
Türkmenli Bayramiç Bayatlar Yenice
Yuvalar Çan

2.9. Adlarını Oymak, A iret, Cemaat ve Önemli Ki ilerden Alan Köyler

Kır yerle meleri adını konar-göçer hayat tarzını sürdürürken bölgede yerle ik hayata geçen
oymak, a iret ve cemaatlerle, bir kumandan veya Türk a iretlerince hatırı sayılır bir ki inin adından da
alabilmektedir (Koday, 2000, s. 236). Ara tırma alanında ki i adlı köylerin sayısı bir hayli fazladır.
Bu köyler genellikle köyün ileri gelenlerinin adını almı tır. Ayrıca ki i adlı köylerin {-lAr} ço ul eki ve
{-lI} yer adı ifade eden ekler aldıkları dikkati çekmektedir. Bu köylere örnek olarak; Ahmetçeli, Kemallı,
Ahmetler, Cemaller, Bekirler, Köseler, Karaibrahimler, Muratlar, Hıdırlar, Boynanlar, Hacıyusuflar ve
Umurlar verilebilir. Mahmudiye ve Osmaniye de ki i adının yalın halde kullanıldı ı yerle melere güzel
bir örnek te kil etmektedir. Bununla birlikte “pa a, a a, fakı, bey” unvan sıfatlarını adlardan sonra alan
ki i adlı köylere de rastlanılmaktadır. Hüseyinfakı, lyasfakı, Büyükpa a, Küçükpa a, Halila a ve
Hamdibey bunlara örnek te kil etmektedir (Tablo 11).
Ara tırma alanında aynı cemaate mensup ki ilerin bölünerek farklı ilçelere yerle meleriyle kurulan
köyler de yer almaktadır. Buna örnek olarak Bilâller adını ta ıyan köy, hem Ayvacık hem de Çan
ilçesinde yer almaktadır. Aynı ekilde Köseler adını ta ıyan köy, hem Bayramiç hem de Ezine ilçesinde
yer almaktadır.
Ara tırma alanında bazı köyler de a iret ya da bunlara ait cemaatlerce kurulmu tur. Bunlardan
Bahadırlı Köyü, Reyhanlı a iretinin Bahadırlı cemaati tarafından kurulmu tur. Karakoca Köyü’nün ise
O uzların Kınık Boyu Be dili a iretinin Karakocalılar a ireti tarafından kuruldu u sanılmaktadır
Kızılelma Köyü ise Yörüklerin Kızılelma cemaati tarafından kurulmu tur (www.can.gov.tr). Yava lar
Köyü adını Yava lar adlı eski bir Türk a iretinden almı tır. Torhasan Köyü de adını Karakeçili a iretinin
Torhasan kolundan almı tır.
Tablo 11: Adlarını Oymak, A iret, Cemaat ve Önemli Ki ilerden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Ahmetçe Ayvacık Cicikler Çan
Ahmetler Ayvacık Durali Çan
Behram Ayvacık Hacıkasım Çan
Bilaller Ayvacık Halila a Çan
Cemaller Ayvacık Karakoca Çan
Hüseyinfakı Ayvacık Kızılelma Çan
lyasfakı Ayvacık Küçükpa a Çan
Pa aköy Ayvacık Kemallı Ezine
Süleymanköy Ayvacık Koçali Ezine
Ahmetçeli Bayramiç Köseler Ezine
Alikabaklar Bayramiç Mahmudiye Ezine
Bekirler Bayramiç Yava lar Ezine
Da ahmetçe Bayramiç Boynanlar Yenice
Karaibrahimler Bayramiç Davutköy Yenice
Köseler Bayramiç Hacıyusuflar Yenice
Muratlar Bayramiç Hamdibey Yenice
Osmaniye Bayramiç Hıdırlar Yenice
Bahadırlı Çan Karaaydın Yenice
Bilaller Çan Torhasan Yenice
Büyükpa a Çan Umurlar Yenice

2.10. Adlarını Tarih Öncesi Yerle melerden ve Kalıntılardan Alan Köyler

Çanakkale li tarih boyunca çe itli medeniyetlere sahne olmu tur. Eski yapı veya kent kalıntısı
anlamına gelen “ören” sözcü ü 2 köye (Örenli ve Örencik) ad verilmesinde esin kayna ı olmu tur. Bu

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
 607
köyler adlarını yakınlarında bulunan tarihi yerle melere ait kalıntılardan almı lardır. Tarihi kalıntılardan
ad alan di er köyler ise bir Osmanlı Köyü olan Babakale ile Hisaralan köyleridir. Derenti ise yakınındaki
tarihi bir mezarlıktan ad almı tır (Tablo 12). Üçküpçü zamanla Üsküfçü’ye dönü mü tür.
Tablo 12: Adlarını Tarih Öncesi Yerle melerden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Babakale Ayvacık Hisaralan Ezine
Örenli Bayramiç Üsküfçü Ezine
Derenti Çan Örencik Yenice
Etili Çan

2.11. Adlarını Tarihî, Dinî ve Sosyo-Kültürel Faktörlerden Alan Köyler

Ara tırma alanında tarihi, dini ve sosyo-kültürel faktörlerin de köylere ad verilmesinde esin
kayna ı oldu unu görmekteyiz. Hacıbekirler, Hacıdervi ler, Hacıköy, Mollahasanlar, Hacılar, Do aca
(Dua Oca ı demektir) gibi köyler adını dini faktör ya da sıfatlardan alırken Nusratlı, Serhat, Yi itler,
Karagömlek ve Ö men tarihi faktörlerin etkisiyle ad alan köylerdir. Sosyo-kültürel faktörlere ba lı ad
alan köylere örnek olarak Erecek (Ere cirit sopasını yerden almak için kullanılan ucu halkalı de nek
demektir), Yanıklar (Sevdalı demektir), Bekten (avcının avını bekledi i yer), Nevruz, Yarı , Ozancık,
A a ıakaraa ık ve Yukarıkaraa ık verilebilir (Tablo 13).
Tablo 13: Adlarını Tarihî, Dinî ve Sosyo-Kültürel Faktörlerden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Erecek Ayvacık erbetli Çan
Kocaköy Ayvacık Alem ah Ezine
Nusratlı Ayvacık Sameteli Çan
Hacıbekirler Bayramiç Karagömlek Ezine
Hacıdervi ler Bayramiç Uluköy Ezine
Hacıköy Bayramiç A a ıkaraa ık Yenice
Köylü Bayramiç Bekten Yenice
Mollahasanlar Bayramiç Hacılar Yenice
Nebiler Bayramiç Kabalı Yenice
Serhat Bayramiç Namazgâh Yenice
Yanıklar Bayramiç Nevruz Yenice
Yi itler Bayramiç Ö men Yenice
Do aca Çan Sameteli Yenice
Hacılar Çan Sofular Yenice
Küçüklü Çan Yukarıkaraa ık Yenice
Ozancık Çan Yarı Yenice

2.12. Adlarını Göç Hareketlerinden Alan Köyler

Adını göç hareketlerine ba lı olarak alan köyler, aynı zamanda iskân tarihi hakkında da fikir
vermektedir. Adını göç hareketlerinden etkilenerek alan yerle im yeri sayısı 10’dur. Bunlardan üçünün
adı Yeniköy’dür. Bu köy adı Bayramiç, Ezine ve Yenice ilçelerinde tespit edilmi tir. Yeni niteleme
sıfatıyla adını alan bu köy, köyün yöreye yapılan göçler sonrasında kuruldu unu i aret eder. Aynı ekilde
yeni niteleme sıfatı ile kurulan di er yerle im adları Yeniçam ve Yeniceköy’dür. Bununla birlikte Okçular
Köyü adını 1881 yılında Bulgaristan’ın Filibe Kazası’ndan Çan ilçesine göç eden vatanda lar tarafından
geldikleri yerin adını vermeleri sonucunda almı tır (www.can.gov.tr). Kafkasya’dan Çan’a göç eden
ki iler geldikleri yere Kazabat adını vermi lerdir (www.can.gov.tr). Bununla birlikte Çan ilçesinin
Bozgöç köyü daha sonra halk tarafından Bozgüç olarak söylenmeye ba lamı tır. Mecidiye ve Re adiye
köyleri de Balkan göçmenlerince kurulmu tur.
Tablo 14: Adlarını Göç Hareketlerinden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Yeniçam Ayvacık Okçular Çan
Yeniceköy Bayramiç Mecidiye Ezine
Yeniköy Bayramiç Yeniköy Ezine
Bozgüç Çan Re adiye Yenice
Kazabat Çan Yeniköy Yenice

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
608
2.13. Adlarını Köyün Kuruldu u Yerde Evvelce Bulunan Geçici veya Devamlı Kır
Yerle melerinden Alan Köyler
Ara tırma alanında bu ba lık altında 27 köy tespit edilmi tir. Oba, a ıl, çiftlik, yayla ve dam gibi
geçici veya devamlı kır yerle meleri ya ba ka bir sözcükle birle erek ya da tek ba ına köylere ad
olmu tur. Sözü edilen geçici kır yerle melerinin zamanla daimi bir yerle meye dönü mesi ve köy statüsü
kazanması ile adlarını bu yeni köye vermi lerdir. Alibeyçiftli i, lyasa açiftli i ve Çiftlik köyleri, çiftlik
meskenleri çevresinde yeni meskenlerin eklenmesiyle köy yerle mesine dönü erek bu çiftlik
yerle mesinin adını almı tır. Bununla birlikte Yaykın Köyü adını eski bir yayla alanından aldı ı için bu
ba lık altında de erlendirilmi tir. Ara tırma alanında geçici veya devamlı kır yerle melerinden
esinlenerek adı konulan köylere en çok Yenice, Çan ve Bayramiç ilçelerinde rastlanılmaktadır (Tablo 15).
Çünkü geçmi te ve günümüzde hayvancılık ekonomisine dayalı geçim tarzı bu tür yerle meleri zorunlu
kılmı tır.
Tablo 15: Adlarını Köyün Kuruldu u Yerde Evvelce Bulunan Geçici veya Devamlı Kır Yerle melerinden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Kuruoba Ayvacık Kocayayla Çan
Ta a ıl Ayvacık Yaykın Çan
Tamı Ayvacık Çamoba Ezine
Çiftlik Bayramiç Yaylacık Ezine
Da oba Bayramiç Yenioba Ezine
Daloba Bayramiç Çakıroba Yenice
Evciler Bayramiç Çamoba Yenice
Kutluoba Bayramiç Çiftlikköy Yenice
Yaylacık Bayramiç Çukuroba Yenice
Alibeyçiftli i Çan Haydaroba Yenice
lyasa açiftli i Çan Kıraçoba Yenice
Dereoba Çan Kızıldam Yenice
Eskiyayla Çan Yalıoba Yenice
Keçia ılı Çan

2.14. Adlarını Meslek Grupları, Ekonomik Faaliyetler ve Bu Faaliyetlerin Sürdürüldü ü

Alanlardan Alan Köyler
Ara tırma alanındaki köylerden 19’u bu ba lık altında toplanmaktadır. Demirci, A a ı apçı,
Bezirgânlar, Cazgirler (Cazgir Büyük Türkçe Sözlükte güre ecek olan pehlivanları yüksek sesle
izleyicilere tanıtan ve dua okuyarak onları alana süren kimse anlamına gelmektedir), Külcüler, Tongurlu
(Büyük Türkçe Sözlükte dü ünleri yöneten kimse anlamına gelmektedir), Yukarı apçı, Bardakçılar,
Helvacı, Kadılar, Karakadılar, Terzialan ve Cambaz örneklerinde görüldü ü gibi 13 adeti adını meslek
gruplarından; apköy (Ayvacık ve Ezine), Balıklı ve Kovancı örneklerinde görüldü ü gibi 4 adeti adını
ekonomik faaliyetlerden; Pazarköy (Ezine ve Yenice) örne inde oldu u gibi 2 adeti adını ekonomik
faaliyetlerin sürdürüldü ü alanlardan almı tır (Tablo 16). Dolayısıyla çe itli mesleklerden esinlenerek ad
alan köylerin sayısı bir hayli fazladır.
Tablo 16: Adlarını Meslek Grupları, Ekonomik Faaliyetler ve Bu Faaliyetlerin Sürdürüldü ü Alanlardan Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Demirci Ayvacık Kadılar Çan
apköy Ayvacık Karakadılar Çan
A a ı apçı Bayramiç Terzialan Çan
Bezirgânlar Bayramiç Balıklı Ezine
Cazgirler Bayramiç Pazarköy Ezine
Külcüler Bayramiç apköy Ezine
Tongurlu Bayramiç Cambaz Yenice
Yukarı apçı Bayramiç Kovancı Yenice
Bardakçılar Çan Pazarköy Yenice
Helvacı Çan

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
 609
2.15. Adlarını Askerî Rütbelerden Esinlenerek Alan Köyler
Ara tırma alanında be köy adlarını askeri rütbelerden esinlenerek almı tır. Bunlar; Çavu köy,
Çavu lu, Yeniçeri, A a ıçavu ve Yukarıçavu ’tur. Köyde ya ayan ve çavu rütbesi ta ıyan bir ahsın
köyün sosyo-kültürel ya amındaki yeri, rütbesinin köy adının esin kayna ı olmasını sa lamı tır.

Tablo 17: Adlarını Askerî Rütbelerden Esinlenerek Alan Köyler

Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Çavu köy Bayramiç A a ıçavu Yenice
Çavu lu Bayramiç Yukarıçavu Yenice
Yeniçeri Çan

2.16. Adlarını Çe itli E ya ve Aletlerden Alan Köyler

Ara tırma sahasında çe itli e ya ve alet adı da köylere ad vermede esin kayna ı olmu tur. Bu
ba lamda adını e ya ve aletlerden alan köy sayısı 9’dur. Dibekli, Tabaklar, Çekiçler, Çomaklı ve Çarıksız
köyleri buna örnektir. Ayrıca Ayvacık ilçesinde halıcılı ın yaygın bir ekonomik faaliyet oldu u
dü ünülürse, Akçin (Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde çin halı dokumada kullanılan gev ek e rilmi
iplik anlamındadır.) Köyü’nün anlamı açıkça ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte Bayramiç ilçesine ba lı
Kaykılar (Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde kaykı kızak anlamındadır) Köyü adını muhtemelen kar-
kızak ili kisinden almı tır. Yine Altıkulaç (kulaç, Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde be ik anlamına
gelmektedir) köyü de bu grup içerisinde de erlendirilebilir. Yenice ilçesinde Yörüklerin yo un bir ekilde
bulundu u dü ünülürse, Seyvan Köyü’nün adını Yörük çadırı anlamına gelen Sayhan’dan aldı ını
söyleyebiliriz (Tablo 18).
Tablo 18: Adlarını Çe itli E ya ve Aletlerden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Akçin Ayvacık Çekiçler Çan
Dibekli Ayvacık Çomaklı Çan
Tabaklar Ayvacık Çarıksız Ezine
Kaykılar Bayramiç Seyvan Yenice
Altıkulaç Çan

2.17. Adlarını Hayvan Türlerinden ve Çe itli Canlılardan Alan Köyler

Ara tırma alanında adını çe itli evcil ve yabani hayvanlardan alan köy sayısı 18 adettir. Evcil
hayvanlardan esinlenerek ad alan köylere örnek olarak Koyunevi, Alakeçi, Mallı, Akçakeçili ve
Akçakoyun’u verebiliriz. Bunda etken faktör, hayvancılı ın önemli bir geçim kayna ı olmasıdır.
Do ancı, Do ancılar, Üvecik ve Balaban ise adını yabani hayvanlardan esinlenerek almı tır.
Bununla birlikte Bıyıklı, Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde çay balı ı, Gökçeiçi ise aynı
sözlükte gökçe yaban güvercini anlamındadır. Toluklar, Türkiye Türkçesi A ızları Sözlü ünde koyun ve
keçi yavrusu anlamındadır. Tülüler ise aynı sözlükte güre çi erkek deve, keçi ve koyun gibi anlamlara
gelmektedir. Yine Tavuklu Köyü daha sonra halk tarafından Tavaklı olarak telaffuz edilmeye
ba lanmı tır. Üvecik Köyü adını çevresinde eti için avlanan, bir çe it yabani kumru olan üveyiklerden
esinlenerek almı tır. Hayvan adlarından etkilenerek köylerine en çok ad konulan ilçe Bayramiç’tir (Tablo
19). Kaz Da ı’nda yabani hayvanlara sıklıkla rastlanılması, bu ilçede köylere bu hayvanların adlarının
verilmesinde etkili olmu tur.
Tablo 19: Adlarını Hayvan Türlerinden ve Çe itli Canlılardan Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Balabanlı Ayvacık Do ancılar Çan
Koyunevi Ayvacık Koyunyeri Çan
Alakeçi Bayramiç Mallı Çan
Bıyıklı Bayramiç Akçakeçili Ezine
Do ancı Bayramiç Geyikli Ezine
Gökçeiçi Bayramiç Tavaklı Ezine
Karıncalık Bayramiç Üvecik Ezine
Toluklar Bayramiç Akçakoyun Yenice
Tülüler Bayramiç Kargacı Yenice

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
610
2.18. Adlarını Ula ımla lgili Özelliklerden Alan Köyler
Ara tırma alanının tarih boyunca bölgelerarası geçi lerde kav ak rolü üstlenmesi ula ımla ilgili
özelliklerin köy adlarına yansımasına yol açmı tır. Ara tırma alanındaki köylerden 7 adeti adını ula ımla
ilgili faktörlerden almı tır. Bunlar; Gedik, Sö ütgedi i, Üçyol, Yaya, Belen, Köprüba ı, Derbentba ı
köyleridir. Bununla birlikte çalı ma alanında ula ımla ilgili özelliklerden yerle me adı almayan ilçeler
Ayvacık ve Yenice’dir (Tablo 20).
Tablo 20: Adlarını Ula ımla lgili Özelliklerden Alan Köyler
Köy Adı lçesi Köy Adı lçesi
Gedik Bayramiç Belen Ezine
Sö ütgedi i Bayramiç Köprüba ı Ezine
Üçyol Bayramiç Derbentba ı Ezine
Yaya Çan

2.19. Di er
Ara tırma alanında Büyükhusun, Küçükhusun, Kısacık, A a ı evik, Yukarı evik, Kumarlar,
Arasanlı ve Kalkım köylerinin adlarının kaynakları tespit edilememi ve bu nedenle yukarıdaki
sınıflandırılmalara dâhil edilmemi tir.

Sonuç
Kaz Da ı’nın büyük ölçüde engebelendirdi i ara tırma kapsamındaki ilçelerde Fiziki Co rafya
faktörlerinin köy adlarının verilmesinde oldukça etkili oldu u görülmektedir. Bu da insanla mekân
arasındaki etkile iminin yo unlu unu göstermektedir. nsan ve onun faaliyetlerini mekânla
ili kilendirerek inceleyen Be eri ve Ekonomik Co rafya faktörlerinin de köylere ad verilirken oldukça
etkili oldu u sonucuna varılmı tır. Bununla birlikte yerle me adlarından hareketle ara tırma alanının
do al ve be eri çevresi hakkında fikir sahibi olunmaktadır. Ara tırma alanında yer alan köylerin Fiziki
Co rafya elemanlarından en çok “do al bitki örtüsü”, “topografik unsurlar”, “litolojik özellikler” ve
“hidrografik özellikler”i esin kayna ı olarak seçtikleri görülmektedir. “Yerle me tarihi”, “geçici ya da
daimi kır yerle meleri”, “ba ta tarımsal faaliyetler olmak üzere çe itli ekonomik faaliyetler”, “göç
hareketleri” ve “ula ımla ilgili özellikler” gibi Be eri ve Ekonomik Co rafya elemanları da köylere ad
verilmesinde önemli bir esin kayna ıdır. Ayrıca köy yerle melerinin ad almasında tarihi, dini ve sosyo-
kültürel faktörler ile renklerinde etkili oldu u sonucuna varılmı tır.

KAYNAKLAR
A KSAN , Do an (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil
Kurumu Yayınları.
B ADEML , Raci ve Di erleri (2000). Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Tespit ve De erlendirme Çalı maları Raporu, Ankara:
Milli Parklar Genel Müdürlü ü Yayınları.
B ARKAN , Ömer Lütfi (1942). “Osmanlı mparatorlu u’nda Bir skân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler: II.
Kolonizator Türk Dervi ler”, Vakıflar Dergisi (2): 281-365.
B ULUT , hsan (1996). “Sorgun Yöresi Köy ve Mevkii Adlarının Kaynakları”. Akademik Ara tırmalar Dergisi, I (3)
D EM RKAYA , Hilmi ve Kenan A RIBA (2007). “Gölhisar, Çavdır ve Altınyayla (Burdur) lçelerindeki Kırsal Yerle me Adlarının
Kaynakları”, Türk Co rafya Kurumu, Türk Co rafya Dergisi (46): 77-88.
D O ANER , Suna (1994). “Çanakkale Bo azı Kıyılarının Co rafyası”, Türk Co rafya Dergisi (29): 125-159.
ER NÇ , Sırrı (1989). “Güneydo u Avrupa’da Türkçe Ekzonimler”. Ü Deniz Bilimleri ve Co rafya Enstitüsü BÜLTEN (6): 9-13.
ERTEN , samil (2006). “Bölgenin Yerle im Serüveni”, Çanakkale Dosyası-2006; Çanakkale Mercek Altında, Çanakkale: Aynalı
Pazar Gazetesi Yayınları.
G ÖNEY , Süha (1975). Büyük Menderes Bölgesi, stanbul: Ü Yayınları No: 1895, Co rafya Enstitüsü Yayınları No: 79.

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010
 611
G ÜNDÜZ , Ahmet (2008). “1526 Tarihli Tahrir Defterine Göre Antakya ve Çevresindeki Türkçe Yer Adları Hakkında Bir
De erlendirme”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi V (9): 141-160.
G ÜNER , brahim ve Hakkı Y AZICI (2000). “Çanakkale Bo azında Ula ım”, Türk Co rafya Dergisi (35): 25-50.
G ÜNER , brahim ve Mustafa E RTÜRK (2004). “Türkiye l Merkezi Kent Adlarının Kaynakları Üzerine Bir Ara tırma”, Mu la
Üniversitesi SBE Dergisi (12): 39-62.
G ÜNER , brahim, Mustafa ERTÜRK ve Ünsal B EKDEM R (2000), “I dır li’ndeki Yer Adlarının Kaynakları”, Do u Co rafya
Dergisi (4): 273-299.
G ÜNEY , Emrullah (1996). “Toponomik Terimlerin Sınıflandırılması”, Türk Dili Dergisi (540): 619-630.
K ODAY , Saliha (2000). “Trakya’da Köy Adlarında Co rafyanın Etkisi”, 28. Co rafya Meslek Haftası (10-12 Haziran 1988, Edirne),
Geçmi te, Günümüzde ve Gelecekte Trakya: Bildiriler, stanbul: Türk Co rafya Kurumu.
O RHONLU , Cengiz (1963). Osmanlı mparatorlu u’nda A iretleri skan Te ebbüsü (1691-1696), stanbul: Ü Edebiyat Fakültesi
Yay. No: 998.
TUNÇEL , Harun (2000). “Türkiye’de smi De i tirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, X (2): 23-34.
TÜRKAY , Cevdet (1979). “Ba bakanlık Ar iv Belgelerine Göre Osmanlı mparatorlu u’nda Oymak, A iret ve Cemaatler”, stanbul:
Tercüman Kaynak Eserler Serisi 1.
U YGUR , Nermi (1967). “Yer Adları”, Türk Dili Dergisi (187): 495-502.
Y A AR , Okan (2001). “Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı (Barı Parkı), Ya anan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Türk
Co rafya Kurumu, Türk Co rafya Dergisi (36): 171-201.
Y A AR , Okan ve Örge Ya ar, Funda (2007). “Çanakkale Atasözleri ve Co rafi Analizi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi VI (19):
95-105.
Y AZICI , Hakkı ve Di erleri (2005). “Afyonkarahisar Atasözlerinin Co rafi Analizi”, Ulusal Co rafya Kongresi-2005 (Prof. Dr.
smail Yalçınlar Anısına), stanbul: .Ü. Edb. Fak.-Türk Co rafya Kurumu.
http://www.can.gov.tr/mahalli.html (eri im tarihi:08.05.2009)
http://www.tdkterim.gov.tr/bts/ (eri im tarihi:01.05.2009)
http://www.tdkterim.gov.tr/ttas/ (eri im tarihi:03.05.2009)
http://www.tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul (eri im tarihi:15.04.2009)

Katkı Belirtme: Köy adlarının etimolojik incelemesini yapan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi E itim Fakültesi ö retim üyesi
Yrd. Doç. Dr. Yusuf AVCI’ya te ekkür ederiz.

Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi

The Journal of International Social Research
Volume 3 / 11 Spring 2010