Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.

šk. 2021/22 god.

VIII semestar

Univerzitet u Beogradu – Građevinski fakultet

www.grf.bg.ac.rs

Studijski program: GRAĐEVINARSTVO

Modul: PUTEVI, ŽELEZNICE i AERODROMI
Godina/Semestar: IV godina / VIII semestar

Naziv predmeta (šifra): ODRŽAVANJE PUTEVA (B2S4OP)

Nastavnik: Goran Mladenović
Naslov predavanja: Tretmani preventivnog održavanja
kolovoznih konstrukcija
Datum : 11.04.2022.
Beograd, 2021.
Sva autorska prava autora prezentacije i/ili video snimaka su zaštićena. Snimak ili prezentacija se mogu koristiti samo za nastavu na daljinu studenta Građevinskog
fakulteta Univerziteta u Beogradu u školskoj 2020/2021 i ne mogu se koristiti za druge svrhe bez pismene saglasnosti autora materijala.

Sadržaj
• Opšte o preventivnom održavanju puteva
• Tretmani preventivnog održavanja fleksibilnih kolovoznih konstrukcija

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 2

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 1
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Vrste održavanja
• Redovno (rutinsko) održavanje
• Preventivno održavanje
• Rehabilitacija
• Rekonstrukcija

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 3

Vrste održavanja kolovoznih konstrukcija

Preventivno održavanje

Rehabilitacija
PCI

Rekonstrukcija

Redovno održavanje

Starost

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 4

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 2
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Preventivno održavanje kolovoznih

konstrukcija
40% Veka trajanja

$ 0.70
PCI

70% Veka trajanja $ 3.50

90% Veka trajanja $ 6.15

$ 14.00

Starost
Izvor: Pavement Management Systems, NHI Course

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 5

Preventivno održavanje
kolovoznih konstrukcija
Cilj:
◦ Usporavanje razvoja oštećenja i propadanja kolovoza
◦ Vraćanje (popravka) funkcionalnih karakteristika kolovoza
Uslovi:
◦ Relativno mali obim oštećenja na kolovozu
◦ Bez oštećenja vezanih za slabu nosivost podloge i posteljice kolovozne
konstrukcije
◦ Bez velikih deformacija površine kolovoza

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 6

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 3
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Definicija preventivnog održavanja

kolovoznih konstrukcija
• Usporava dalje propadanje kolovozne konstrukcije
• Održava ili unapređuje funkcionalno stanje površine kolovozne
konstrukcije
• Ne povećava nosivost kolovozne konstrukcije

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 7

Tretmani preventivnog održavanja za

fleksibilne kolovoze
Zalivanje pukotina
Tretmani po hladnom postupku
◦ Prskanje emulzijom (“fog seal”)
◦ Površinska obrada (“chip seal”)
Jednostruka
Dvostruka
...
◦ Peščani asfalt (“slurry seal”)
◦ Microsurfacing
◦ Cape Seal = površinska obrada + slurry seal
Tanki slojevi po toplom postupku, debljine 2-3 (4) cm

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 8

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 4
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Tretmani preventivnog održavanja

• Izbor tretmana zavisi od konkretnog projekta:
• Tip kolovozne konstrukcije
• Istorija nanošenja tretmana održavanja
• Stanje kolovozne konstrukcije – vrsta oštećenja
• Prognozirani nivo saobraćajnog opterećenja
• Analiza troškova i koristi

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 9

Okvirni troškovi tretmana preventivnog

održavanja
Prskanje emulzijom $0.12 - $0.17 /m²
Prskanje emulzijom + pesak $0.30 - $0.48 /m²
Jednostruka površinska obrada $0.90 /m²
Dvostruka površinska obrada $1.35 /m²
Slurry seal $0.84 - $1.14 /m²
Micro-surfacing $1.05 - $2.00 /m²
Cape seal $1.70 - $2.40 /m²
“Prosečan” asfalt-beton $1.20 - $2.50 /m2 /cm

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 10

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 5
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Prskanje emulzijom bez i sa nanošenjem

peska
Nanošenje tankog uniformnog sloja bitumenske emulzije preko
postojećeg zastora
Pogodno za saobraćajnice sa malim saobraćajnim opterećenjem
(PGDS < 2000 voz/dan)
Emulzija
◦ Da zatvori pukotine
◦ Radi „osvežavanja“ veziva u postojećem zastoru
◦ Katjonska ili anjonska emulzija
◦ 300 - 900 g/m2

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 11

Prskanje emulzijom bez i sa nanošenjem

peska

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 12

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 6
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Prskanje emulzijom bez i sa nanošenjem

peska
Tipovi zastora na kojima se primenjuje:
◦ Površinske obrade
◦ Porozni zastori
◦ Klasični asfalt-betonski zastori
Ređe:
◦ Microsurfacing
◦ Slurry Seal
Period aplikacije najčešće 3 – 10 godina nakon izvođenja zastora
zavisno od intenziteta saobraćaja
Trajnost: 1-2 godine

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 13

Prskanje emulzijom bez i sa nanošenjem

peska
• Posebno pogodno za:
• Zaustavne trake na autoputu:
vizuelno odvajanje zaustavnih od
voznih traka
• Održavanje saobraćajnica sa
pešačkim i biciklističkim
saobraćajem (parkovi) ili
rekreativnih staza
• Kolovozne konstrukcije na manje
opterećenim aerodromima –
sprečava FOD – foreign object
damage

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 14

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 7
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Prskanje emulzijom bez i sa nanošenjem

peska
• Prednosti:
• Smanjuje poroznost zastora – zaptiva manje pukotine
• Vezuje slabo vezana zrna agregata u površinskom sloju – smanjuje odnošenje zrna
(ravelling)
• Usporava starenje veziva u zastoru
• Obezbeđuje bolji kontrast u odnosu na horizontalnu signalizaciju
• Nedostaci:
• Smanjuje koeficijent trenja
• Trenje se “vraća” posle određenog perioda vremena
• U međuvremenu neophodna stroža kontrola saobraćaja
• Nanošenjem peska neposredno nakon aplikacije emulzije se ovaj
nedostatak umanjuje

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 15

Površinske obrade
• Nanošenje sloja veziva i sloja agregata na površinu kolovoza
• Vezivo
• Obična ili polimer-modifikovana bitumenska emulzija (SRPS EN 13808)
• Razređeni ili omekšani bitumen (obični ili polimer modifikovani) (SRPS EN
15322)
• Bitumen (SRPS EN 12591)
• Polimer-modifikovani bitumen (SRPS EN 14023)
• Agregat (SRPS EN 13043)

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 16

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 8
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Vrste površinskih obrada (šematski prikaz)

• Jednostruka površinska obrada

• Jednostruka površinska obrada sa krupnim i sitnim agregatom

• Dvostruka površinska obrada

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 17

Vrste površinskih obrada (šematski prikaz)

• Inverzna dvostruka površinska obrada

• Sendvič obrada

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 18

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 9
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Površinske obrade
Kao zastor na manje opterećenim saobraćajnicama (Novi Zeland,
Australija, Južna Afrika, USA)
Kao tehnika preventivnog održavanja saobraćajnica (USA i Evropa)
Uloga:
◦ “Zaptiva” pukotine i obezbeđuje vodonepropusnost površine
kolovoza
◦ Poboljšava trenje i drenažu vode sa kolovozne površine

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 19

Površinske obrade
• Prednosti:
• Usporavaju starenje i propadanje kolovoza
• “Poboljšavaju” izgled saobraćajnice
• Vizuelno odvajaju vozne trake (sa površinskom obradom) od bankine
• Veliki kapacitet – do 35.000 m2 na dan
• Nedostaci
• Povećana buka
• Odnošenje materijala - “leteći” kamenčići

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 20

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 10
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Površinske obrade - projektovanje

• Odrediti optimalnu količinu veziva i količinu agregata
• Parametri koje treba imati u vidu:
• Postojeće stanje kolovoza
• Tip veziva
• Agregat
• Lokalni uslovi
• Vezivo treba da popuni oko 60 - 70 % šupljina između zrna agregata

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 21

Površinska obrada –
postojeće stanje kolovoza
Trajnost površinskih obrada umnogome zavisi od postojećeg stanja
kolovoza
◦ Kolovoz mora imati dobru nosivost
◦ Količina oštećenja može ograničiti primenu površinskih obrada
Pukotine do 6 mm širine (koje ne rade)
Bez pukotina zbog zamora srednjeg ili visokog intenziteta
◦ Deformisana površina kolovoza može zahtevati izravnanje pre nanošenja
površinske obrade – kolotrazi do 25 mm

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 22

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 11
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Projektovanje površinskih obrada

Zrno agregata 11.2 mm

Površina kolovoza 100% isp. šupljina = 2.67 l/m2

70% isp. šupljina = 1.87 l/m2
Razlika = 0.80 l/m2

Zrno agregata 8.0 mm

Površina kolovoza 100% isp.šupljina= 1.90 l/m2

70% isp.šupljina= 1.33 l/m2
*Razlika = 0.57 l/m2
* Manji agregat zahteva mnogo rigorozniju kontrolu nanošenja emulzije

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 23

Površinske obrade –
zahtevi u pogledu agregata
• Čist agregat – manje od 1% povratnog filera
• Los Angeles - < 35 %
• Min. 80 % zrna sa jednom drobljenom površinom
• Povoljan je kubičasti oblik zrna – max 25 % izduženih i pljosnatih zrna
• Obezbeđuje bolju eksponiranost agregata, pa samim tim i koeficijent
trenja
• Bolja veza zrna agregata i veziva, posebno u zoni van kolotraga

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 24

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 12
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Odnos veličine zrna/količine emulzije

premalo prava previše

veziva količina veziva

prevelika prava pločasta premala

zrna veličina zrna zrna zrna

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 25

Značaj oblika zrna agregata

Kubičasti agregat

Površina postojećeg kolovoza

Izduženi agregat

Izduženi Kubičasti
agregat agregat
Površina postojećeg kolovoza

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 26

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 13
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Problem – odnošenje agregata u zoni

kolotraga

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 27

Jednostruka površinska obrada

Agregat
Vezivo
Postojeći kolovoz

Količina Frakcija
Tip bitumena
(kg/m2) agregata
Bitumenska 1.2 – 1.6 2/5
emulzija 1.4 – 2.0 5/8
Zagrejani 0.9 - 1.2 2/5
bitumen 1.0 - 1.4 5/8
Preporučene količine prema uslovima u Nemačkoj

Slajd preuzet iz prezentacije firme

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 28

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 14
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Jednostruka površinska obrada sa

dvostrukom aplikacijom agregata
Osnovni sloj agregata
Drugi sloj agregata
Vezivo
Postojeći kolovoz

Količina Frakcija
Tip bitumena
(kg/m2) agregata
Bitumenska 1.4 – 2.2 8/11 i 2/5
emulzija 1.3 – 1.8 5/8 i 2/5
Zagrejani 1.1 - 1.4 8/11 i 2/5
bitumen 1.0 - 1.2 5/8 i 2/5
Preporučene količine prema uslovima u Nemačkoj

Slajd preuzet iz prezentacije firme

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 29

Dvostruka površinska obrada

Drugi sloj agregata
Drugi sloj veziva
Prvi sloj agregata
Prvi sloj veziva
Postojeći kolovoz

Količina Frakcija
Tip bitumena
(kg/m2) agregata
Bitumenska 1. sloj: 1.4 – 2.2 8/11 (5/8)
emulzija 2. sloj: 1.3 – 1.8 2/5
Zagrejani 1. sloj: 0.8 – 1.3 8/11
bitumen 2. sloj: 1.0 – 1.3 2/5 (5/8)
Preporučene količine prema uslovima u Nemačkoj

Slajd preuzet iz prezentacije firme

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 30

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 15
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Dvostruka površinska obrada kao zastor na

putevima sa manjim i srednjim s.o.
Tip bitumena Podloga Količina (kg/m2) Frakcija agregata
1. Sloj : 2.2 – 3.5 11/16 (8/11)
šljunak
Bitumenska 2. Sloj : 1.5 – 1.9 8/11 (5/8)
emulzija Mehanički stabilizovan 1. Sloj : 1.8 – 3.0 8/11
drob. agregat (“wet mix”) 2. Sloj : 1.4 – 1.8 5/8
1. sloj: 2.0 – 2.8 11/16 (8/11)
šljunak
Zagrejani 2. sloj: 1.2 – 1.6 8/11 (5/8)
bitumen Mehanički stabilizovan 1. Sloj : 1.8 – 2.5 8/11
drob. agregat (“wet mix”) 2. Sloj : 1.2 – 1.4 5/8
Preporučene količine prema uslovima u Nemačkoj

Slajd preuzet iz prezentacije firme

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 31

Postupak izvođenja površinske obrade

11 2 3

4 5

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 32

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 16
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Postupak izvođenja površinske obrade

Kalibracija opreme – količina nanetog veziva i nanetog agregata
Priprema površine kolovoza
Nanošenje emulzije
Nanošenje agregata
Valjanje agregata
Negovanje veziva
Uklanjanje slabo vezanog agregata

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 33

Nanošenje emulzije
• Distributeri emulzije širine do 7000 mm
• Direktno ili indirektno grejanje

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 34

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 17
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Distributer emulzije
Distributer
Prskalice
Jednostruko
preklapanje

Dvostruko
preklapanje

Trostruko
preklapanje

Preporučuje se dvostruko preklapanje

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 35

Nanošenje agregata
• Radna širina do 4500 mm

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 36

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 18
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Aplikacija emulzije i agregata

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 37

Kombinovane jedinice za nanošenje

emulzije i agregata
• Rezervoar sa vezivom i pumpom
• Distributer sa podesivom širinom
apliciranja
• Nanošenje agregata neposredno po
nanošenju veziva u odgovarajućoj širini
• Dopunjavanje agregata na licu mesta
• Integrisani valjci za početno zbijanje
agregata u vezivo

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 38

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 19
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Aplikacija emulzije
i agregata

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 39

Optimalna količina agregata

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 40

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 20
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Valjanje / Utiskivanje

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 41

Čišćenje kolovoza od nevezanih zrna

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 42

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 21
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Primer površinskih obrada sa agregatom od:

19 mm 12 mm

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 43

Regulativa
Evropski standardi za površinske obrade:
• SRPS EN 12271:2011 – Površinske obrade – Zahtevi
• SRPS EN 12272-1: 2012 – Površinske obrade – Metode ispitivanja –
Deo 1: Stepen razastiranja i tačnost razastiranja veziva i agregata
• SRPS EN 12272-2: 2012 – Površinske obrade – Metode ispitivanja –
Deo 2: Vizuelna ocena oštećenosti
• SRPS EN 12272-3: 2012 – Površinske obrade – Metode ispitivanja –
Deo 3: Određivanje prionljivosti veziva i agregata metodom Vialit

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 44

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 22
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Zahtevi prema SRPS EN 12271:2011

• Izrada probne deonice (TAIT – Type Approval Instalation Trial)
• Vrednovanje stanja posle 12 meseci
• Većina oštećenja na površinskim obradama se dogodi u prvih 12 meseci
• Dobar indikator trajnosti površinske obrade
• Makrotekstura (prema SRPS EN 13036-1:2012 )
• dubina teksture - metoda sa peskom
• nivo buke
• Kohezija veziva (metoda sa klatnom, SRPS EN 13588:2017)
• Agregat – otpornost na poliranje (PSV - Polished Stone Value) i otpornost na
habanje (Micro Deval)

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 45

Zahtevi prema SRPS EN 12271:2011

• Kontrola količine nanošenja veziva i agregata (SRPS EN 12272-1)
• Vizuelna kontrola oštećenosti (SRPS EN 12272-2) – 4 kategorije oštećenja:
• Isplivavanje veziva (bleeding) ili utiskivanje agregata (fatting up) – posebno u
kolotrazima (tracking)
• odvajanje bitumena i agregata od postojeće površine (scabbing) ili odnošenje
agregata na lokacijama sa velikim smičućim naponima (tearing)
• odnošenje agregata na pojedinačnim lokacijama (fretting)
• odnošenje agregata tako da se pojavljuju paralelne trake u pravcu nanošenja
(streaking)
• Kontrola adhezije agregata i bitumena metodom Vialit (SRPS EN 12272-3)

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 46

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 23
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Primeri puteva sa površinskom obradom

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 47

Slovenija

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 48

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 24
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Primeri primene površinskih obrada na

putevima u Srbiji
• Pilot projekat Svetske banke za održavanje prema nivou usluge
(Performance based contracts) u Mačvanskom i Kolubarskom okrugu,
2004 – 2008
• Izvođač: PZP Beograd
• Nekoliko deonica:
• Valjevo – Rogačica IIA-117 (R-111)
• Valjevska Kamenica – Milinčica, IIA-142 (R-207)
• Valjevska Kamenica – Osečina, IIB-329 (R-270a)
• Pričević – Stave, IIA-143 (R-213)
• Iverak – Karaula, IIB-342 (R-270),

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 49

• Izvor: Stefan Sibinović, Projektovanje i primena površinskih obrada, master rad, 2019.
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 50

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 25
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Deonica: Valjevo – Rogačica

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 51

Deonica: Iverak - Karaula

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 52

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 26
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Deonica: Iverak – Karaula, mart 2019

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 53

Tankoslojne asfaltne presvlake po hladnom

postupku
• Slurry Surfacings
• Slurry Seal – sitnozrnija mešavina - peščani asfalt
• Microsurfacing – krupnozrnija mešavina

• Mešavine agregata, bitumenske emulzije, vode i aditiva

• Mešaju se i ugrađuju na licu mesta

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 54

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 27
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Slurry Seal i Microsurfacing

• Materijali:
• 100 % drobljena kamena sitnež (SRPS EN 13043:2007)
• Čista
• Suva
• Kameno brašno (0 – 3 % od mase agregata) ili portland – cement (0.5 – 2 %)
• Bitumenska emulzija (obična, ili češće polimer-modifikovana, preostalo vezivo
6.5 – 16 % za Slurry seal i 5.5 – 10.5 % za microsurfacing) (SRPS EN
13808:2013)
• Voda
• Aditivi (cement, kreč, vlakna)

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 55

Slurry Seal
Opis tretmana: Mešavina dobro granulisanog sitnozrnog agregata i
stabilne polimer modifikovane bitumenske emulzije
Prosečna debljina: 3 – 12 mm
Uloga:
◦ Sprečava odnošenje materijala i starenje veziva
◦ Poboljšava trenje na površini kolovoza
◦ Može se koristiti za popunjavanje manjih kolotraga i neravnina
◦ “Zaptiva” površinu kolovoza
Trajnost: 5 – 7 godina

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 56

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 28
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Slurry Seal
Maksimalna Sadržaj
Tip
veličina zrna preostalog Primena
mešavine
agregata (mm) veziva (%)
Zalivanje pukotina na
Tip 1 3.2 10.0 – 16.0 saobraćajnicama sa malim
saobraćajem
Korekcija odnošenja materijala
i starenja veziva na saobraćaj-
Tip 2 6.4 7.5 – 13.5 nicama sa srednjim do velikim
saobraćajem
Popunjavanje manjih
deformacija, korekcija
Tip 3 9.5 6.5 – 12.0 odnošenja materijala i starenja Izvor: International
Slurry Seal
i poboljšanje trenja Association (ISSA)
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 57

Slurry Seal - oprema

1 1 Boks za agregat
2 Boks za kameno brašno
2 3 Otvor za agregat
3 4 Puž za transport agregata
5 Ubacivanje emulzije
4
6 Ubacivanje vode
5 7 Mešalica
6 8 Rasprostiranje sloja
7
9 Izveden sloj

8 9

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 58

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 29
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Microsurfacing
• Opis tretmana: Mešavina kvalitetne kamene sitneži i polimer
modifikovane bitumenske emulzije
• Razvijen u Nemačkoj 1960-70-tih
• Uloga:
• Sprečava odnošenje materijala i starenje veziva
• Poboljšava trenje na površini kolovoza
• Može se koristiti za popunjavanje manjih kolotraga i neravnina
• “Zaptiva” površinu kolovoza
• Trajnost: 5 – 7 godina

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 59

Micro-surfacing –
zahtevi u pogledu agregata
• Čist agregat – ekvivalent peska > 65
• Los Angeles - < 35 %
• 100 % drobljenih zrna
• Mineralni filer – poboljšava koheziju, apsorbuje vodu iz emulzije tako
da ona brže “otparava”

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 60

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 30
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Microsurfacing –
granulometrijski sastav (ISSA)
Prolaz na situ (% m/m)
Otvor sita (mm)
Tip I TIP II
9.5 100 100
4.75 90 – 100 70 - 90
2.36 65 - 90 45 - 70
1.18 45 – 70 28 - 50
0.60 30 - 50 19 - 34
0.33 18 – 30 12 - 25
0.15 10 – 21 7 - 18
0.075 5 – 15 5 - 15

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 61

Pre
Micro-surfacing
• Specijalna oprema – ista kao i za
Slurry Seal
• Popunjavanje kolotraga –Rut Box
Sitniji
agregat
Krupniji
agregat
Sitniji
agregat
Posle

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 62

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 31
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Micro-surfacing
Prednosti:
◦ Poboljšava trenje
◦ Vizuelno odvaja vozne trake
◦ Može se koristiti za sanaciju poprečnog profila – kolotraga do dubine od 40
mm
◦ Brzo puštanje u saobraćaj - emulzija “otparava” na bazi hemijske reakcije
(puštanje 1 h nakon nanošenja)
◦ Aplikacija na saobraćajnicama sa izuzetno velikim saobraćajem (Interstate,
Autobahn, aerodromi)
◦ Veliki učinak opreme (500 t na dan, preko 10 km po saobraćajnoj traci)
◦ Smanjenje buke

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 63

Micro-Surfacing

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 64

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 32
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Micro-Surfacing- izveden sloj

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 65

Popunjavanje kolotraga

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 66

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 33
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Regulativa
Evropski standardi za tankoslojne asfaltne presvlake po hladnom postupku
• SRPS EN 12273:2011 – Tankoslojne asfaltne presvlake po hladnom postupku –
Zahtevi
• SRPS EN 12274-1: 2018 – Metode ispitivanja – Deo 1: Uzorkovanje za ekstrakciju
veziva
• SRPS EN 12274-2: 2018 – Metode ispitivanja – Deo 2: Određivanje preostalog
sadržaja veziva
• SRPS EN 12274-3: 2018 –Metode ispitivanja – Deo 3: Konzistencija
• SRPS EN 12274-4: 2018 –Metode ispitivanja – Deo 4: Određivanje kohezije
mešavine

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 67

Regulativa
Evropski standardi za tankoslojne asfaltne presvlake po hladnom
postupku, nastavak:
• SRPS EN 12274-5: 2018 –Metode ispitivanja – Deo 5: Određivanje habanja
• SRPS EN 12274-6: 2018 – Metode ispitivanja – Deo 6: Stepen nanošenja
• SRPS EN 12274-7: 2012 – Metode ispitivanja – Deo 7: Ispitivanje habanja
metodom trešenja
• SRPS EN 12274-8: 2012 –Metode ispitivanja – Deo 8: Vizuelna ocena oštećenosti

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 68

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 34
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Zahtevi prema SRPS EN 12273:2011

• Izrada probne deonice (TAIT – Type Approval Instalation Trial)
• Vrednovanje stanja posle 12 meseci
• Većina oštećenja na SS i MS tretmanima se dogodi u prvih 12 meseci
• Dobar indikator trajnosti SS i MS tretmana
• Makrotekstura (prema SRPS EN 13036-1:2012 )
• dubina teksture - metoda sa peskom
• nivo buke
• Kohezija veziva (metoda sa klatnom, SRPS EN 13588:2017)
• Agregat – otpornost na poliranje (PSV - Polished Stone Value), otpornost na
habanje (Micro Deval) i otpornost na pneumatike sa klinovima

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 69

Zahtevi prema SRPS EN 12273:2011

• Vizuelna kontrola oštećenosti (SRPS EN 12274-8) – 5 kategorija oštećenja:
• Isplivavanje veziva (bleeding) ili utiskivanje agregata (fretting) – posebno u
kolotrazima (tracking)
• odvajanje mešavine od postojećeg sloja (delamination), gubitak agregata (loss of
aggregate) ili materijala (wearing), nedostatak materijala na spoju saobraćajnih traka
(lane joint gaps), kolotrazi (rutting) ili proklizavanje - deformacija usled smičućih sila
(slippage)
• poprečni nabori na manje-više pravilnim rastojanjima (corrugation) ili lokalna
uzvišenja u poprečnom i podužnom pravcu (bumps and ridges)
• mala oštećenja površine manje od 1 m2, a veća od 10 D2 (groups of small and
repetitive defects in not more than rectangles (n))
• dužina udubljenja (žljebova) paralelnih s pravcem postavljanja (longitudinal grooves –
scoremarks)

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 70

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 35
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Cape Seal
• Površinska obrada + Slurry seal
• Kombinacija prednosti dva tretmana
• Koristi se kada je površinska obrada
suviše “gruba” – npr. u stambenim
četvrtima
• Pogodno ukoliko je kolovoz ispucao

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 71

Cape Seal

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 72

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 36
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Tanki zastori po principu asfalt-betona

• Mešavine po toplom postupku
• Vrste mešavina:
• Klasične kontinualne mešavine
• Porozne
• Diskontinualne – skeletna struktura
Klasična mešavina Diskontinualna mešavina Porozna mešavina

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 73

Tanki zastori
• Debljina do 30 (40) mm
• Maksimalna veličina zrna agregata ~ 1/3 debljine sloja
• Granulacija: 0/6, 0/8, 0/10, 0/12 mm

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 74

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 37
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Tanki zastori po principu asfalt-betona

Primena:
◦ Klasične mešavine samo na kolovozima bez velikih oštećenja
◦ Ukoliko ima oštećenja usled zamora niskog intenziteta – SAMI + tanko ojačanje

Trajnost: 2 – 10 (tipično 4 – 6) godina

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 75

Tanki zastori po principu asfalt-betona

Primena:
◦ Osnovna oštećenja postojećeg kolovoza:
Odnošenje materijala
Oksidacija veziva
Manji obim ispucalosti ili deformacija kolovoza
Problemi sa trenjem
“Zaptivanje” kolovoza
◦ Osnovni vidovi propadanja
Trajna deformacija usled teškog saobraćaja
Pukotine usled zamora
Reflektovane pukotine
Odnošenje materijala
Narušavanje veze sa postojećim kolovozom

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 76

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 38
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Tanki zastori po principu poroznih mešavina

• Procenat šupljina: 15 – 25 %
Porozna mešavina Klasična mešavina

• Prednost poroznih mešavina:

• redukcija “splash and spray”
• smanjenje buke
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 77

Tanki zastori po principu poroznih asfalta

• Osnovna oštećenja postojećeg kolovoza:
• Otpornost na trenje/hidroplaning
• Splash and Spray
• Problemi sa bukom
• Odnošenje materijala
• Oksidacija veziva
• Manji obim ispucalosti ili deformacija kolovoza
• Problemi sa trenjem

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 78

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 39
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Tanki zastori po principu poroznih asfalta

• Osnovni vidovi propadanja
• Trajna deformacija usled teškog saobraćaja
• Deformacije usled smicanja u opterećenim zonama
• Pukotine usled zamora
• Reflektovane pukotine
• Odnošenje materijala
• Narušavanje veze sa postojećim kolovozom
• Zapunjavanje šupljina
• Isplivavanje bitumena

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 79

Tanki zastori po principu diskontinualnih

mešavina
• Osnovna oštećenja postojećeg kolovoza:
• Odnošenje materijala
• Oksidacija veziva
• Reflektovane pukotine
• Manji obim deformacija kolovoza
• Problemi sa trenjem

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 80

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 40
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu 11.04.2022.
šk. 2021/22 god.
VIII semestar

Tanki zastori po principu diskontinualnih

mešavina
• Osnovni vidovi propadanja
• Trajna deformacija usled teškog saobraćaja
• Deformacije usled smicanja u opterećenim zonama
• Pukotine usled zamora
• Reflektovane pukotine
• Odnošenje materijala
• Narušavanje veze sa postojećim kolovozom
• Zapunjavanje šupljina
• Isplivavanje bitumena

Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 81

Tanki zastori - Francuska

Vrsta mešavine
Parametar Vrlo tanki zastori
Tanki zastori (BBTM10) (BBTM6 ili PA x-BBDr, x
= 6, 8 ili 10)
Debljina (mm) 20-25 15-20
Asfalt-beton,
Asfalt-beton ili
Tip mešavine diskontinualna ili
diskontinualna
porozna mešavina
Maksimalna
veličina zrna 10 6, 8 ili 10
agregata (mm)
Minimalni sadržaj
5.0 4.0
veziva (%)
Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2021. 82

ODRŽAVANJE PUTEVA
v.prof.dr Goran Mladenović, dipl.inž 41