მოცემულობა დავალების შესასრულებლად

თემა: სანერგე მეურნეობის სარწყავი წყლით უზრუნველყოფა

1.მუნიციპალიტეტი -სანერგე მეურნეობა

ა.ტემპერატურა

ბ.ნალექები

გ.ნიადაგი

2.ტოპოგრაფიული გეგმა 1: 10000,1: 5000

3.განყოფილების სახეები სანერგეში

4.ზედაპირული ჩამონადენი საშუალო მრავალწლიური თვეების მიხედვით

5.რწყვის რეჟიმი და სარწყავი ქსელის მარგი ქმედების კოეფიციენტი

დასამუშავებელი საკითხები

1.რაიონის ბუნებრივი პირობების დახასიათება

2.ზედაპირული ჩამონადენის რეგულირება

ა. ზედაპირული ჩამონადენის განსაზღვრა 80%-იანი უზრუნველყოფით

ბ.სარწყავი ფართობის განსაზღვრა

გ.სანერგე განყოფილების განლაგება გეგმაზე

3.სანერგისათვის სარწყავი წყლის რაოდენობის განსაზღვრა

ა.რწყვის ნორმის და ჰიდრომოდულის გაანგარიშება

ბ.ჰიდრომოდულის დაუკომპლექტებელი გრაფიკის აგება,შეფასება დაკომპლექტება

ბ.სანერგისათვის საჭირო წყლის რაოდენობის გაანგარიშება

დ.რწყვის ტექნიკის ელემენტებისა და წესის შერჩევა

დამუშავების მეთოდიკა

1.რაიონის ბუნებრივი პირობების დახასიათება

სტუდენტის მიერ მეურნეობის დახასიათება -მდებარეობა, საზღვრები და

კლიმატურ ნიადაგური პირობების მოკლე განხილვა.განხილული კლიმატური
პირობების შეჯამების შედეგად დადგენილი უნდა იქნეს მეურნეობის რწყვის
საჭიროება .

წყლით უზრუნველყოფის შესაფასებლად არსებობს პროფ. გ.ტ. სელიანინოვის

მეთოდი.
როდესაც წყლის ხარჯვის მაჩვენებლად მიღებულია ზაფხულის სამი თვის
ტემპერატურათა ჯამი, შემცირებული ათჯერ.ნალექთა ჯამის შეფარდება იმავე
პერიოდის ტემპერატურათა ჯამთან გვაძლევს სელიანინოვის მეთოდით დადგენილ
წყლის ბალანსს,
ΣP
K=
Σ t :10 .
სადაც ΣP –ზაფხულის სამი თვის ატმოსფერულ ნალექთა ჯამი
Σ t – ზაფხულის სამი თვის ტემპერატურათა ჯამი

ანგარიშით მიღებული წყლის ბალანსის კოეფიციენტების სიდიდის მიხედვით

გ.ტ. სელიანინოვი საქართველოში გამოყოფს, ზონებს :
ΣP
K= <0 , 6
1.მშრალი, განსაკუთრებით სარწყავი ზონა, როდესაც წყლის ბალანსი Σ t :10 -ზე;
2. ძლიერ გვალვიანი, როდესაც წყლის ბალანსი მერყეობს 0,6–0,8-მდე;
3. გვალვიანი – 0,8–1,0;
4. არასაკმაო ტენიანი – 1,0–1,2;
5. ზომიერტენიანი – 1,3–1,6;
6. ტენიანი – 1,6–2,0;
7.ჭარბტენიანი – 2,0–2,4;
8. მეტისმეტად ტენიანი – >2,4.
მაგალითად თბილისის მიდამოებისათვის გ.ტ. სელიანინოვის მეთოდით დამუშავებული
წყლის ბალანსი
ΣP 162 162
= = =0 , 76
Σ t :10 2133 :10 213 ,3 ,
ე.ი. რაიონი ეკუთვნის ძლიერ გვალვიან ზონას და უახლოვდება გვალვიანს.
სელიანინოვის აგროკლიმატური რუკის მიხედვით, აღმოსავლეთ საქართველოში წყლის
ბალანსი 0,6-მდე მცირდება, ხოლო დასავლეთ საქართველოში – 1,2-მდე და მეტად მცირე
ფართობზე – 1,0-მდე.
ამგვარად, აღმოსავლეთ საქართველოს, სხვა ზონებთან ერთად, ახასიათებს ძლიერ
გვალვიანი, გვალვიანი და არასაკმაო ტენიანი ზონების გავრცელება და ამასთან
დაკავშირებით, მორწყვის აუცილებლობა. დასავლეთ საქართველოს კი, სადაც შედარებით
მცირე ფართობზე ადგილი აქვს არასაკმაო ტენიანობას, საერთოდ ახასიათებს ზომიერი და
ტენიანი ზონების გავრცელება, ხოლო მორწყვა აქ არამყარ აუცილებლობას წარმოადგენს და
მას მიმართავენ წლის ზოგიერთ პერიოდში და ზოგიერთ ნიადაგის თვისებების მიხედვით.

2. ზედაპირული ჩამონადენის რეგულირება

ზედაპირული წყლების გამოყენების მიზნით ღრმა ხევებში და ღელეებში ეწყობა

გუბურები,ხევის ან ღელის ვიწრო ყელში,სადაც ხევის ძირი და გვერდები მყარი
ქანობისაგან შედგება შენდება კაშხალი.

გუბურის შევსება წარმოებს გამდნარი თოვლისა და წვიმის

წყლებით,რომლებიცჩამოედინებიან გუბურის ირგვლივ მდებარე წყალშემკრები
ფართობებიდან. გუბურაში დაგროვილი წყალი შეიძლება გამოყენებული იქნეს
მოსარწყავად,სამეურნეო მიზნებისათვის და სხვა.

გუბურების მოწყობამდე უახლოესი მეტეოროლოგიური სადგურიდან აიღება

მრავალწლიური მონაცემები ზედაპირული ჩამონადენისა.მიღებული მონაცემებით
განისაზღვრება საანგარიშო ჩამონადენი80%-იანი უზრუნველყოფით.

აქ იგულისხმება,რომ წინა წყალუხვი წლის ჩამონადენი წყლების ნაწილი დარჩება

გუბურაში და შეავსებს მცირეწყლიანი წლების ჩამონადენის
დეფიციტს.რეგულირების ამგვარ წესს ცამონადენის მრავალწლიანი რეგულირება
ეწოდება.

თუ მიმდინარე წლის ჩამონადენი ჩამონადენი წყალი იხარჯება იმავე წელს და არაა

გათვალისწინებული რაიმე მარაგის შენახვა შემდგომი წლებისთვის,მაშინ ადგილი
აქვს ჩამონადენის სეზონურ რეგულირებას.

1.ზედაპირული ჩამონადენის განსაზღვრა 80%-იანი უზრუნველყოფით

მოცემულია 25 წლის დაკვირვებით ზედაპირული ჩამონადენი წყლის საშუალო

რაოდენობა მ3-ობით კვადრატულ კილომეტრიდა/ცხრილი 1/ გასაგებია
ჩამონადენის რაოდენობა 80%-იანი უზრუნველყოფით ე.ი.ზედაპირული ჩამონადენი
წყლის ის სიდიდე,რომელიც 100 წელიწადში 80-ჯერ გამეორდება.

N წელიწადი ჩამონადენი მ3 კმ2ათასობით

1 1995 95
2 1996 86
3 1997 114
4 1998 110
5 1999 140
6 2000 36
7 2001 95
8 2002 95
9 2003 74
10 2004 66
11 2005 74
12 2006 110
13 2007 12
14 2008 124
15 2009 118
16 2010 70
17 2011 76
18 2012 38
19 2013 48
20 2014 40
21 2015 82
22 2016 84
23 2017 76
24 2018 98
25 2019 56

80%-იანი უზრუნველყოფის დასადგენად წლიური ჩამონადენის რაოდენობა

დალაგდება თანმიმდევრობით უდიდესიდან უმცირესისაკნ/ცხრილი 2 სვეტი 3 /

გამოიყოფა ჯგუფები სასურველი ინტერვალითვენს შემთხვევაში

3 2
10000მ .კმ ./სვეტი4/.დავთვალოთ ისეთ წელთა რაოდენობა რომელთა წლიური
ჩამონადენი თავსდება თითოეულ ჯგუფში მაგალითად ჩვენი ცხრილი 140000-
131000მ3/კმ2ჯგუფში თავსდება 2 წელი,ხოლო 130000-121000მ3/კმ2 ჯგუფში კი 1 წელი
და ა.შ.ბოლო სვეტში ჩაიწერება წელთა რაოდენობა მატებითი ჯამით.

მიღებული მონაცემების საფუძველზე იგება უზრუნველყოფის მრუდი. ნახ.1

აბცისათა ღერძზე გაიზომება წლები,ხოლო ორდინატთა ღერძზე
ცამონადები,შერჩეული ინტერვალების დაცვით.

წლიური
ჩამონადე
ნალექები წელთა მატებითი
№ დაკვირვები ნის
სჩამონად რაოდენობ ჯამი,
რიგზე ს წლის № ჯგუფები
ე ა ჯგუფში, n Σn
მ3/კმ2
მ3/კმ2
1 2 3 4 5 /4,3/ 6/5+6/
1 5 140 140-131 2 2
2 14 134
3 13
4 15 124 130-121 1 3
5 3
6 4 118 120-111 2 5
7 12 114
8 24
9 1 110 110-101 2 7
10 7 110
11 8
12 2 98 100-91 4 11
13 21 95
14 22 95
15 23 95
16 17
17 19 86 90-81 3 14
18 11 84
19 16 82
20 10
 25 76 80-71 4 18
19 76
20 74
18 74
6
21
70 70-61 2 20
22
66
23
56 60-51 1 21
24
25
48
40 50-41 2 23

38
38 40-31 2 25

მრუდის პირველი წერტილის ორდინატი პირველი ჯგუფის საშუალოა ,,,, უდრის

მისი აბცისა კი იქნება ამ ჯგუფის შესაფერისი წელთა მატებითი ჯამი,ე.ი 2 მეორე
წერტილისათვის ორდინატი იქნნება 130-121 2 ,ხოლო აბცისა 3 და ა.

აბცისათა ღერძზე აღენიშნება პროცენტი,სადაც მიიღება,რომ 25 წელი უდრის 100%-

ს ე.ი ერთი წელი უდრის 4%.

ჩამონადენის უზრუნველყოფის მრუდი

ძიებული ჩამონადენის სიდიდის 80%-იანი უზრუნველყოფით

განსაზღვრისათვია აბცისათა ღერძზე გადაიზომება 80%,საიდანაც აღიმართება
მართობი უზრუნველყოფის მრუდის გადაკვეთამდე ,ხოლო ამ უკანასკნელიდან
გავიყვანოთ ჰორიზონტალური ხაზი ორდინატების ღერძამდე ,სადაც ვკითხულობთ
,რომ 80%-იან უზრუნველყოფას შეესაბამება 65000 მ3/კმ2 ყოველწლიური ჩამონადენი.
კაშხლის გუბურის ადგილის შერჩევა და წყალშემკრები ფართობის განსაზღვრა

მოცენული ხევისა და მის ირგვლივ მდებარე ფართობის გეგმის/მასშტაბიტ

1:5000ნახ.2/ მიხედვით განისაზღვრება კაშხლისატვის ხელსაყრელი ადგილის
შერჩევა და წყალშემკრები ფართობი,საიდანაც ზედაპირული წყლები გუბურაში
ჩაედინება. ხევის შევიწროებულ ადგილას ,აირჩევა კაშხლის მოსაწყობი ადგილი და
ტარდება კაშხლის ღერძი a-a.

წყალშემკრები ფართობის განსაზღვრისათვის კაშხლის ღერძიდან გაივლება

წყალგამყოფი ხაზი რისთვისაც კაშხლის ბოლოდან უნდა აღვმართოთ იზოჰიფსების
მართობები სახაზავის გამოუყენებლად.

წყალგამტარ ხაზებს შორის მოქცეული წყალშემკრებების გაზომვა შეიძლება

პლანიმეტრიით ან მთელი ფართობების დაყოფით უმარტივეს ფორმის
გეომეტრიულ ფიგურებად. შესაძლებელია გამოყენებული იქნეს მეორე
წესი ,ამისათვის ტარდება ოთხი ურთიერთ საწინააღმდეგო ხაზი,რის შედეგადაც
მიიღება ერთი სამკუთხედი/A /ერთი სწორკუთხედი /В/ და სამი ტრაპეცია. B Г Д

განვსაზღვროთ თითოეულის ფართობი / ნახ 2/

A
ნახ.2 ადგილის გეგმა გუბურთან

A სამკუთხედის ფუძე b= 7,5სმ,მასშტაბში გადაყვანით იქნება b=7.5 . 500=3750

მ,სიმაღლე h= 1,4 სმ h=1,4 50=700მ სამკუთხედის ფართობი შეადგენს.
b h 3750700
A ώ 1= 2 = 2 =1312500მ2=131.0 ჰა b

b სწორკუთხედის ფართობი შეადგენს DBA

ώ2=7.5 500 2,0 500=375.0 ჰა
B ტრაპეციის ფართობი შეადგენს
 7.5500+ 6 500
ώ 3= 2 . 2 . 500 =337.5 ჰა

Г ტრაპეციის ფართობი შეადგენს

6 500+2 ,7 500
ώ 4= 2 . 2 . 500 =217.5 ჰა

Д ტრაპეციის ფართობი შეადგენს

2.7 500+0.6 500
ώ 5= 2 0,7 . 500 =29.0 ჰა

წყალშემკრების მთლიანი ფართობი შეადგენს

ώ =ώ1 +ώ2 +ώ3+ ώ4 +ώ5=131.0+375.0+337.5+217.5+29.0=1090 ჰა=10,9 მ2-ს

გუბურის მოცულობის ანგარიში და მოსარწყავი ფართობის განსაზღვრა.

წყალშემკრებ ფართობს თუ გავამრავლებთ ყოველწლიურ ჩამონადენზე მიიღება

გუბურის ყოველწლიური მოცულობა რომელსაც მუშა მოცულობა ეწოდება

V=65000მ3/კმ2 10,9 კმ2 =708500 მ3

გუბურის მთლიანი დაცვაა ,მისი ექსპლოატაციის პერიოდში არ შეიძლება,მასში
ყოველთვის უნდა რჩებოდეს წყალისა და ლამის გარკვეული რაოდენობა,რომელსაც
მკვდარი მოცულობა ეწოდებამკვდარი მოცულობის განმსაზღვრელია ჩამონადენ
წყალში ნატანის რაოდენობა და გუბურის გაწმენდათა სორის არსებული პერიოდი.

დაუშვათ ნატანის რაოდენობა არის 1 მ 3 ჩამონადენში 3 კგ-ია,რომლის

მოცულობითი მასა 0,8 გ/სმ3-ია,შესაბამისად ერთი წლის განმავლობაში გუბურაში
დაგროვდება

708500 . 3=2125500 კგ=21255ტ

21255
რომლის მოცულობა იქნება V= =2657 მ3
0,8

დაუშვათ გუბურა უნდა გაიწმინდოს 25 წელიწადში ერთხელ მაშინ გუბურის

მკვდარი მოცულობა იქნება

V მკვ =2657 .25=66425 მ3

გუბურის მთლიანი მოცულობა მიიღება გუბურის მუშა და მკვდარი მოცულობის
შეკრებით ე.ი.

V მთლიანი= Vმუშა მოცულობას +Vმკვდარი მოცულობა=708500 +66425=774925 მ3

განვსაზღვროთ გუბურის მოცულობა სხვადასხვა დონეზე სევსებისათვის ნახ 3
გუბურის ქვედა ნაწილის 200-201 ჰორიზონტალებს შორის მოთავსებულ
მოცულობას გავიანგარიშებთ დამოკიდებულებით V =1/3 h . F ხოლო დანარჩენი
F 1+ F 2
ფენებისთვის V= –h მ3
2
 სადაც h არის სიმაღლეთა სხვაობა მოსაზღვრე იზოგიფსებს შორის /ჩვენს
შემთხვევაში 1მ/

F არის 201 იზოჰიფსით შემოსაზღვრული ფართობი F1 და F2 საანგარიშო

ფენის ზედა და ქვედა იზოჰიფსების შემოფარგლული ფართობებია.ფართობის
გამოთვლა შეიძლება პლანიმეტრით ან მათი დაყოფით უმარტივესი ფორმის
გეომეტრიულ ფიგურებად გაანგარიშების შედეგები მოყვანილია ცხრილ 3-ში

ცხრილი 3

გუბურის მოცულობა სხვადასხვა ჰორიზონტალამდე შევსებისას

ფართობი ათასი მოცულობა გუბურის მოცულობა მოცემულ

იზოგიფსი მ2-ობით მ3-ობით იზოგიფსამდე ათასი მ3-ობით
200 0,0 - 0.0
201 16,8 5.6 5.6
202 31,5 24.2 29.8
203 51,7 41.2 71/4
204 69.0 60.3 131.7
205 118,0 93,5 225.2
206 131,1 24.5 349.7
207 168,0 149.5 409.2
208 250,0 209.0 708.2
209 287.0 268,5 976.7
210 336.0 311.5 1288.2
აქ მიღებული მონაცემებით ნახ.4-ზე აიგება თითოეულ იზოჰიფსამდე გუბურის
გავსებისას წყლის მოცულობისა და მისი ზედაპირის ინტეგრალური
მრუდები:მოცულობის ორდინატთა ღერძზე გადაიზომება გუბურის მთლიანი
მოცულობა 774925 მ3,საიდანაც გაივლება ჰორიზონტალური ხაზი მოცულობის
მრუდის გადაკვეთამდე .გადაკვეთის წერტილიდან დაუშვათ პერპენდიკულარი
აბცისათა რერძზე,სადაც ვკითხულობთ ,რომ 774925 მ3 წყალი გუბურას გაავსებს
208,2 იზოგიფსამდე.მიღებული წერტილიდან თუ აღვმართავთ პერპენდიკულარს
ფართობის მრუდის გადაკვეთამდე და ამ უკანასკნელიდან კი გავავლებთ
ჰორიზონტალურ ხაზს ფართობის გადაკვეთამდე,ვნახავთ,რომ გუბურში წყლის
ზედაპირის ფართობის ორდინატის გადაკვეთამდე,ვნახავთ,რომ გუბურში წყლის
ზედაპირის ფართობი იქნება 255000მ3=25.5 ჰა

ამავე წესით გავიგებთ რომ მკვდარი მარაგი -66425 მ3 გუბურას გაავსებს 202,8 მ
იზოჰიფსამდე,ხოლო მისი ზედაპირის ფართობი იქნება 4,5

წლის განმავლობაში წყლის მერყეობა გუბურაში იქნება 202,88 და 208,2 მ

იზოჰიფსების ფარგლებში ,ხოლო საშუალო დონე იქნება
202 ,8+ 208 ,2
=205,5 მ იზოჰიფსების მიხედვით 10.0 ჰა ფართობი.202,8 და 208,2
2
იზოჰიფსებს შორის მოთავსდება 774925 -56425=708500 მ3 წყალი
 708500 მ3 წყლის მარაგიდან წყლის ნაწილი იკარგება აორთქლებით,ნაწილი კი
გუბურის ფსკერისაა და გვერდებში არსებული ფილტრაციით.

აორთქლება განისაზღვრება უახლოეს მეტეოროლოგიური სადგურის მნაცემების

დაკვირვებებით.დაუშვათ აორთქლება ამ მონაცემებით 0,8 მ-ია მაშინ გუბურის
საშუალო ზედაპირიდან ერთ წელიწადში აორთქლება შეადგენს

Vა= 10,0 . 10 000 . 0,8 =80000 მ3-ს

დაუშვათ ფილტრაციის კოეფიციენტი K= 0,0072 სმ/სთ-ში,მაშინ წელიწადში იქნება

0,0072 . 24 . 365=63.1 სმ/წელიწადში =0,63 მ/წელიწადში.ხოლო ფილტრაციული

დანაკარგი საშუალო ფართობიდან იქნება

Vფ=0,63 . 10.0 .10000=63000მ3

მთლიანი დანაკარგი

Vმ= Vა+ Vკ=80000+6300=14300 მ3

წყლის მთელ მარაგს V მ თუ გამოვაკლებთ Vდ მთლიან დანაკარგს მივიღებთ

სარწყავად გამსაყენებული წყლის რაოდენობას ე.ი

Vს გ= Vმთელი მარაგი+ Vმთლიანი დანაკარგი= 708500 – 143000=565500მ3

დაუშვათ სარწყავი ნორმა ყველა განყოფილებისათვის არის M=15000 მ3 / ჰა მაშინ

წყლის არსებული მარაგი მორწყავს
V 565500 მ
ώ¿ M = 1500 =377 ჰა-ს

3.სანერგისათვის სარწყავი წყლის რაოდენობის განსაზღვრა

გუბურის საშუალებით შეიძლება სანერგე მეურნეობის 377 ჰა ნეტო ფართობის

წყლით უზრუნველყოფა ,სადაც განლაგებულია სანერგე მეურნეობის
განყოფილებები

1.სათესი და საკალმე განყოფილება 20- 22%

2. სარგული განყოფილება 14 16%

3.დედობი პლანტაცია 28 31

4.გამწვანების (დეკორატიული)განყოფილება 30=92 20:92=100

გავიანგარიშოთ თითოეული განყოფილების ფართობის პროცენტი

ώ1
დამოკიდებულებით α = ώ 100
სადაც ώ - თითოეული განყოფილების ფართობის პროცენტი

ώ1 -თითოეული განყოფილების ფართობია ჰა-ში

 ώ -მთლიანი ფართობი სანერგე მეურნეობის
1.სათესი და საკალმე განყოფილება რომელიც მდებარეობს 113 ჰა ფართობის
113
პროცენტი არის α= 377 100=30%=0.30%
151
2. სარგული განყოფილება 151 ჰა ფართობზე ფართობის პროცენტი არის α= 377
100=40%=0.40%
38
3.დედობი პლანტაცია 38 ჰა ფართობზე α = 377 100=10%=0,10%
75
4.გამწვანების (დეკორატიული)განყოფილება 75ჰა ფართობზეα= 377 100 =20%=0,20%

მივიღეთ მეურნეობის თითეული განყოფილების დაკავებული ფართობის

პროცენტული რაოდენობა- სათესი და საკალმე განყოფილება 113 ჰა ანუ მეურნეობის
ფართობის 30%, სარგული განყოფილება 151 ჰა ფართობზე ანუ მეურნეობის
40%,დედობი პლანტაცია 38 ჰა ფართობზე ,ანუ მეურნეობის 10%,გამწვანების
(დეკორატიული)განყოფილება 75 ჰა ფართობზე ანუ მეურნეობის 20%.

მოცემული გვაქვს აგრეთვე რწყვის პერიოდები

1.სათესი და საკალმე განყოფილება 1. 6-15 VII 2. 6-15 VIII

2. სარგული განყოფილება 1. 21-31 VII 2. 16-25 VIII

3.დედობი პლანტაცია . 1. 21-31 VII 2. 11-15 VIII

4.გამწვანების (დეკორატიული)განყოფილება. 1. 11-20 VII 2. 11-20 VIII

ვიანგარიშოთ თითეული განყოფილებებისათვის საჭირო წყლის რაოდენობა

პერიოდების მიხედვით.

რწყვის ნორმის გაანგარიშება

რწყვის ნორმა არის წყლის ის რაოდენობა რომელიც საჭიროა ერთი ჰა ფართობის

მოსარწყავად ერთი მორიგი რწყვის დროს.გაინისაზღვრება დამოკიდებულებით

m=100Hα(rზღ-r ზღ80%)
სადაც m -მორწყვის ნორმაა მ3/ჰა
H - ნიადაგის აქტიური ფენაა მეტრობით სადაც გავრცელებულია მცენარეთა ფესვთა
სისტემის ძირითადი ნაწილი სხვადასხვა კულტურებისათვის სხვადასხვაა
ბოსტნეული მცენარეებისათვის – 0,3–0,5 მ;მინდვრის მცენარეებისათვის – 0,6–0,8
მ;მრავალწლიანი ნათესებისათვის – 0,7–0,8 მ;სანერგე მეურნეობის შემთხვევაში 0,6-
0,8მ
α- ნიადაგის მოცულობითი მასა მერყეობს 0,5...1,5ფარგლებში მერყეობს
rზღ-ნიადაგის ზღვრული ტენტევადობა/ნიადაგის ოპტიმალური ტენიანობა აქტიურ
ფენაში,%-ით.

r ზღ80%-ნიადაგის ტენის დასაშვები რაოდენობა რწყვის წინ

გავიანგარიშოთ რწყვის ნორმები ყველა განყოფილებისათვის როდესაც მოცემულია

რომ ნიადაგის ზღვრული ტენტევადობა rზღ=32.5%, ნიადაგის მოცულობითი მასა
α=1.35გრ/მ3

1.სათესი და საკალმე განყოფილება

m=100Hα(rზღ-r ზღ80%)=100 0.6 1,35/32.5-32,5 80%/=526,2=550მ3/ჰა

2. სარგული განყოფილება

m=100Hα(rზღ-r ზღ80%)=100 0.7 1,35/32.5-32,5 80%/=526,2=613,9=600

მ3/ჰა
3.დედობი პლანტაცია

m=100Hα(rზღ-r ზღ80%)=100 0.8 1,35/32.5-32,5 80%/=701,6=700მ3/ჰა

4.გამწვანების (დეკორატიული)განყოფილება

m=100Hα(rზღ-r ზღ80%)=100 0.6 1,35/32.5-32,5 80%/=526,2=550მ3/ჰა

3.ჰიდრომოდულის გაანგარიშება-ჰიდრომოდული არის წყლის ის რაოდენობა
რომელიც საჭიროა ერთი ჰექტარი ფართობის მოსარწყავად დროის ერთეულში.

სანერგე მეურნეობის თითეული განყოფილების ყველა რწყვის პერიოდისათვის

გავიანგარიშოთ ჰიდრომოდული დამოკიდებულებით
m1000
q= t 86400 α ლ/წმ ჰა

სადაც q -არის ჰიდრომოდული ლ/წმ ჰა

m -რწყვის ნორმა მ3.ჰა

T-რწყვის პერიოდში დღე-ღამის რაოდენობა

α-თითეული განყოფილების ფართობი %-ობით

86400 წამების რაოდენობა დღეღამეში

1000-გადამყვანი კოეფიციენტი მ3-დან ლიტრებში.

1. სათესი და საკალმე განყოფილების რწყვის პირველი პერიოდისათვის

გავიანგარიშოთ ჰიდრომოდული
 m1000 55010000
q= t 86400 α = 10 86400 0.30 %=0,637 0 , 30=0,210 ლ/წმ ჰა

2. სარგული განყოფილება
m1000 600 1000
q= t 86400 α = 10 86400 0.40 %=0,631 0 , 40=0,233 ლ/წმ ჰა

3.დედობი პლანტაცია .
m1000 7001000
q= t 86400 α = 586400 0.10 %=1.620 0 , 10=0,152 ლ/წმ

4.გამწვანების (დეკორატიული)განყოფილება.
m1000 5501000
q= t 86400 α = 10 86400 0.20 %=0,637 0 ,20=0,127 ლ/წმ

ყველა განყოფილების,რწყვის ყველა პერიოდისათვის ჰიდრომოდულებს

ვანგარიშობთ ანალოგიური წესით და მონაცემები შეგვაქვს ცხრილში საერთო
მონაცემების სახით ჰიდრომოდულის დაუკომპლექტებელი გრაფიკის ასაგებად

მონაცემები ჰიდრომოდულის დაუკომპლექტებელი გრაფიკისათვის

N განყოფილებე ფართობ რწყვი რწყვის პერიოდი დღეებ რწყვი ჰიდრომოდული
ბი ი ს ი ს ლ/წმ/ჰა
ჰა % N დაწყებ დასრულე ნორმა ჰა-ზე ფართობი
ა ბა ს
%-ზე
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1 სათესი 11 30 1 6 VII 15 VII 10 0,637 0,210
2 10
550 0.637 0,210
3 6VIII 15 VIII
2 სარგული 15 40 1 21 VII 31 VII 10 0,631 0,233
2 10
600 0,631 0,233
1 16 25 VIII
VIII

3 დედობი 38 10 1 11 VII VII 5 1.620 0,152

2
15
5
700 1.620 0,152
11 15 VIII
VIII

4 გამწვანების 75 20 1 VII VII 10 0,637 0,127

2
11 20
10
550 0,637 0,127
11 20 VIII
VIII
377 10
0
4.ჰიდრომოდულის გრაფიკის აგება,შეფასება,დაკომპლექტება

ცხრილის მონაცემების მიხედვით ავაგოთ ჰიდრომოდულის დაუკომპლექტებლი

გრაფიკი,შევაფასოთ და დავაკომპლოქტოთ,კორდინატთა სისტემის აბცისათა
ღერძზე აღენიშნება დრო, ხოლო ორდინატთა ღერძზე დავიტანოთ
ჰიდრომოდულის მნიშვნელობა.

სათესი განყოფილების პირველი რწყვის დასაწყისში 5 ივნისს და ბოლო დღეს 15

ივლისს აბცისათა ღერძიდან აღემართება პერპენდიკულარები,მათზე გადავზომოთ
ჰიდრომოდულის მნიშვნელობა 0.210ლ/წმ/ჰა შევაერთოდ სწორი ხაზით, გრაფიკის
ზედა ნაწილში ჩავწეროთ ჰიდრომოდულის მნიშვნელობები და განყოფილების
აღმნიშვნელი პირობითი ნიშანი და იგივე ნიშანი ჩავიტანოთ განყოფილების
გასწვრივ

ამავე წესით ავაგებთ რწყვის დანარჩენი პერიოდების გრაფიკსაც,მაგრამ იმ

შემთხვევაში,როდესაც ერთსა და იმავე დღეებში ირწყვის ერთი ან ორი
კულტურა ,მაშინ გრაფიკი უნდა აიგოს ამ კულტურების ჰიდრომოდულის
შეჯამებით მიღებული მნიშვნელობით.მაგალოთად ჩვენს შემთხვევაში დედობი
პლანტაციის რწყვა 11 ივლისიდან 16 ივლისამდე ემთხვვევა სათესი განყოფილების
რწყვას,ამიტომ 11 ივლისს პერპენდიკულარს აღვმართავთ არა აბცისათა ღერძიდან
არამედ სათესი განყოფილების გრაფიკის ზედაპირიდან და მასზე გადავზომავთ
დედობი პლანტაციის ჰიდრომოდულს 0,162 ლ/წმ ე.ი სიმაღლე აბცისათა გვერდიდან
იქნება qსათესი + qდედობი=0,210+ 0,162=0,372 ლ/წმ

ჰიდრომოდულის დაუკომპლექტებელი გრაფიკი

აგებული გრაფიკი გვიჩვენებს მისაღები წყლის რაოდენობას თითეულ ჰექტარზე

დროის ერთეულში,მასზე ნათლად ჩანს რომ რწყვის პერიოდში წყალმოთხოვნილება
არათანაბარია.მაგალითად თუ 11-20 VII -ს ორდინატის სიმაღლეა 0,127 ლ/წმ
სამაგიეროდ 11-16VII სიმაღლე 0,499 ლ/წმ-ში.ასეთი გრაფიკით განსაზღვრული
რაოდენობის წყლის მიღება საჭიროებს სარწყავი სისტემის,ქსელის მაქსიმალურ
ხარჯზე გაანგარიშებას,რის შედეგადაც ძალზე გაიზრდება საამშენებლო
მოცულობადა მშენებლობა საგრძნობლად გაძვირდება.მშენებლობის ხარჯების
შესამცირებლად აუცილებელია მივაღწიოთ ჰიდრომოდულის გრაფიკის ორდინატის
დადაბლება გათანაბრებას,რისთვისაც საჭიროა თვით გრაფიკის შესწორება-
დაკომპლექტება .

ამ მიზნით მიმართავენ რწყვის პერიოდების მარჯვნივ ან მარცხნივ გადაწევას 5-6

დღით და თუ ეს ღონისძიება საკმარისი არ იქნება, მაშინ იმავე პერიოდების
გაფართოებას ან შემჭიდროებას 5-6 დღით.

აღნიშნულის შესაბამისად დავაკომპლექტოთ გრაფიკი რისთვისაც მოცემული

რწყვის პერიოდებში შევიტანოთ ცვლილებები სათესი განყოფილების პირველი
რწყვის პერიოდი გადავწიოტ მარცხნივ 5 დღით და რწყვა ჩავატაროთ 1-10VII -ს
ნაცვლად 6-15VII -ისა,ამით ავიცილებთ დამთხვევას სათესი განყოფილების რწყვის
პერიოდებთან,რის შედეგადაც გრაფიკის ამ მონაკვეთზე გრაფიკის მაქსიმალური
სიმაღლე 0.289 ლ/წმ-მდე შემცირდება.

გრაფიკის უფრო მეტად დადაბლებისა და გათანაბრების მიზნით,დედობის

პლანტაციის რწყვის პერიოდი ,რომლის ხანგრძლივობა 5 დღეა ,გავადიდოთ 10
დღემდე.დაახლოებით მსგავსი შესწორებები იქნება შეტანილი გრაფიკის დანარჩენ
ნაწილში.

მონაცემები ჰიდრომოდულის დაკომპლექტებელი გრაფიკისათვის

N განყოფილებებ ფართობი რწყვის რწყვის პერიოდი დღეები რწყვი ჰიდრომოდული
ი N ს ლ/წმ/ჰა
ჰა % დაწყება დასრულება ნორმა ჰა-ზე ფართობის
%-ზე
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1 სათესი 113 30 1 1 VII 10 VII 10 0,637 0,210
2 10
550 0.637 0,210
1VIII 10 VIII
2 სარგული 151 40 1 21 VII 31 VII 10 0,631 0,233
2 10
600 0,631 0,233
21 VIII 31 VIII

3 დედობი 38 10 1 11 VII 20 VII 10

700 0,810 0.081
2 11 VIII 20 VIII 10 0.810 0.081

4 გამწვანების 75 20 1 11 VII 20 VII 10

550 0,637 0,127
2 11 VIII 20 VIII 10 0,637 0,127

377 100
რწყვის იმ პერიოდში,რომელშიც დღეთა რაოდენობა შევცვალეთ ვიანგარიშოთ

ჰიდრომოდულები და შედეგები შევიტანოთ ცხრილში და ავაგოთ ჰიდრომოდულის

დაკომპლექტებული გრაფიკი.
 ჰიდრომოდულის დაკომპლექტებული გრაფიკი.

აგებულ ჰიდრომოდულის დაკომპლექტებულ გრაფიკში ორდინატთა შორის

სხვაობა მინიმუმამდეა დაყვანილი და შესაბამისად წყალმოთხოვნილებაც საკმაოდ
გათანაბრებულია.

4. მეურნეობისათვის საჭირო წყლის რაოდენობის გაანგარიშება

დაკომპლექტებული გრაფიკის აგების შემდეგ ვანგარიშობთ მეურნეობისათვის

საჭირო წყლის რაოდენობას.მეურნეობისათვის საჭირო წყლის რაოდენობა
გაიანგარიშება დამოკიდებულებით

Qნეტო=qώნეტო

სადაც q-არის ჰიდრომოდულის გრაფიკის უმაღლესი ორდინატი საანგარიშო

პერიოდში ლ/წმ,

ώნეტო-მეურნეობის მიწების ნეტო ფართობი ,ჰა

Qნეტო-მეურნეობისათვის სასარგებლოდ გამოსაყენებელი წყალია/
დანაკარგების

გამოკლებით/,რომელიც ყოველთვის ნაკლებია წყლის იმ რაოდენობაზე,

რომელიც მეურნეობამ უნდა მიიღოს მისთვის გამოყოფილი

წყალმიმღები

დან რომელიც იანგარიშება დამოკიდებულებით

Qნეტო
Qბრუტო= ლ/წმ,
ή

სადაც ή შიდა სამეურნეო სარწყავი ქსელის მარგი ქმედების კოეფიციენტი

ვთქვათ ჩვენს შემთხვევაში ή =0.7 მნიშვნელობებს დანარჩენ პერიოდში და შედეგებს

დაკომპლექტებული გრაფიკის მიხედვით1-10/VII პერიოდში Q ნეტო==0.210 377=79
ლ/წმ,ხოლო 11-20/VIII Qნეტო==0.208 377=78ლ/წმ,სანერგე მეურნეობამ
79
წყალმიმღებიდან უნდა მიიღოს პირველ პერიოდში ე.ი 1-10/VII Q ბრუტო= = 0 ,7 =113
78
ლ/წმ,მეორე პერიოდში 11-20/VIII Qბრუტო= = 0 ,7 =111ლ /წმ , ამავე წესით
ვანგარიშობთ Qნეტოს და Q ბრუტოს მნიშვნელობებს დანარჩენ
პერიოდში და შედეგებს შევიტანთ ცხრილში

სანერგე მეურნეობის წყალმოთხოვნილება

N წყალმოთხოვნილების პერიოდი წყალმოთხოვნილება ლ,წმ

დაწყება დამთავრება ნეტო ბრუტო
1 1 10 79 113
2 11 20 78 111
3 21 31 88 124
4 1 10 79 113
5 11 20 78 111
6 21 31 88 124
სანერგე მეურნეობის წყალმოთხოვნილება დავიტანოთ ჰიდრომოდულის დაკომპ-
ლექტებულ გრაფიკზე და ავაგოთ წყალმოთხოვნილების მრუდი