Professional Documents
Culture Documents
Examiner: MS L. NDEBELE
INSTRUCTIONS:
Programme Code:……………………………………………………..
2
1. Construct any five Ndebele sentences on each of the following word categories
[30 marks]
i. Adverb of place
i. Umangoye usephezulu kwesihlahla
ii. uThemba ungaphansi kwemota
iii. uNosipho ungene Phakathi endlini
iv. uThemba ungemva kwendlu
v. usihle ume eceleleni lesitolo
iv. Adjectives
i. uNosipho uthembekile
ii. isikolo sikaMoyo sihle
iii. ngihlala endlini enkulu
iv. ingubo omama inhle
v. ikhekhe lakhe limnandi
3
v. Nouns
i. Isihlahla lesi sikhulu……………………………………….
ii. Ngithanda ukudla isinkwa…………………………………………………………….
iii. Kazange abale ibhuku elisendlini………………..
iv. Ilanga liyatshisa…………………………………………………………
v. Umfana omncinyane ogijimayo ucakile……………………………………………..
vi. Pronouns
2. Write a short story entitled “Mina” in 8-10 Ndebele sentences. [15 marks]
Ibizo lami nginguTrea Wachi. Ngazalwa koKadoma. Ngileminyaka engamatshumi
amabili lambili. Ngihlala labazali , ngifunda esikolo esiseHarare. Lami ngiyathanda
ukubona ilanga. Mina ngithanda inyama yenkukhu. Emulini yangakithi sibahlanu.
Ugogo wami uhlala ekaya.
………………………………………………
3. Provide a list of 2 nouns belonging to each of the noun classes provided below
[10 marks]
i. Class 7. isi- isinkwa, isikolo……………………………………………………………………
ii. Class 1. umu- umuntu, umuzi…………………………………………………………….
iii. Class 2a. o- obaba, ogogo………………………………………………………….
iv. Class 5. ili- ilitshe, ilizwe……………………………………………………………….
v. Class 9. iN- inja, injabulo………………………………………………………………….
4
4. Fill in the gaps using the correct tenses provided in the brackets: [10 marks]
i. Thatha amanzi lawa unathe khathesi. (unathe, wanatha)
ii. Izolo……sibhale…………. umhloliso. (sibhale, sizabhala, sabhala)
iii. Umama … wapheka…isitshwala kuviki ephelileyo (wapheka, upheke)
iv. Udokotela…uzabuya……kusasa. (wabuya, uzabuya, ubuye)
v. Umbalisi …wasifundisa…… kumnyaka ophelileyo. (wasifundisa, uzasifundisa)
I love chicken……………………………………
ii. Emulini yangakithi sibahlanu.
5
Isigulane: Ibizo lami nginguSipho patient: my name is Sipho……….
Dokotela: Ulethwa yini lapha Sipho?
Doctor:what brings you here Sipho……………………
Isigulane: Ngibulawa ngumvimbano, ikhanda lami libuhlungu
Patient: I have flu and a headache……………………
Dokotela: Uqale nini ukugula?
When did you start getting sick………………………
Isigulane: Ngiqale ngoMvulo.
Patient: I started on monday………………………
Dokotela: Kukhona yini okunye okubuhlungu
Do you feel any pain elsewhere……………….
Isigulane: Hatshi dokotela.
Patient: no Ddoctor…………………………….
Dokotela: Ngizakubhalela imithi okufanele uyithenge.
I will write you down the medicine you need…………………………