WPISZ SWÓJ KOD

zDolny Ślązak
Dolnośląski Konkurs Polonistyczny
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
W ROKU SZKOLNYM 2021/2022
III ETAP – WOJEWÓDZKI
Finał

07.03.2022 r. / godz. 1200 / Czas trwania 120 minut

1. Pisz wyraźnie, czarnym lub niebieskim długopisem.

2. W zadaniach z odpowiedziami do wyboru, wybraną odpowiedź zaznacz krzyżykiem. W razie pomyłki otocz kółkiem
odpowiedź i wybierz kolejną.
3. Nie używaj korektora. W razie pomyłki skreśl wyraz i napisz go jeszcze raz.
4. Na ostatniej stronie znajduje się brudnopis.
5. Przy każdym zadaniu wpisano możliwą do zdobycia liczbę punktów. Maksymalnie można zdobyć 50 punktów.
Powodzenia!
I II Suma
20 30 50

CZĘŚĆ I

Przeczytaj uważnie fragment tekstu Wojciecha Bonowicza i odpowiedz na pytania.

Wojciech Bonowicz
„Wszyscy mu coś zawdzięczamy…”. Notatki o Różewiczu
(…) Prostota jego wierszy jest autentyczna i zwodnicza zarazem. Da się czcić tę prostotę – wybór „słów
pierwszych”, pilnowanie składni, niechęć do retoryczności, bezpośredniość i tym podobne – będąc równocześnie
świadomym, że to prostota pozorna. Dowodzi tego choćby fragment z Przypomnienia: „staję się poetą / kiedy
odkładam pióro / patrzę w okno / zamykam oczy // są tam czarne drzewa / deszczowe chmury / żółknące liście /
przeleciał ptak / odszedł poeta / a ja zostałem / i dopisuję te słowa”. Jeśli prześlizgnąć się po nim wzrokiem, wydaje
się zrozumiały sam przez się. Jeśli wczytać się w niego uważniej, zaczyna być coraz bardziej zagadkowy. Dlaczego
„poeta” widzi dopiero, kiedy zamyka oczy? Co oznacza ten gest – zamkniętych oczu na wprost okna? Czy chodzi o to,
że widok za oknem, jeśli ma stać się częścią wiersza, musi zniknąć, zostać uwewnętrzniony? I dlaczego – powtórzmy
– piszący podmiot, by dokończyć dzieła, musi przestać być „poetą”?
To nie jedyna sprzeczność w Różewiczu – ta dotycząca jego prostoty. Różewicz składa się z samych
sprzeczności. Da się go przecież czytać jako poetę tradycyjnego – to znaczy podejmującego tradycyjne obowiązki
liryki – i jednocześnie jako nieustannego nowatora i rewelatora. Da się go czytać jako romantyka i antyromantyka,
modernistę i postmodernistę. Da się go czytać jako poetę wzruszenia, powagi, upomnienia – i jako poetę grymasu,
ironii, zgrywy. (…) Da się go czytać jako „realistę” i „surrealistę”.
Dobrze sobie uświadomić, że Różewicz to jeden z nielicznych poetów, którzy trafili do podręczników teorii
literatury. W teorii wiersza mówi się po prostu o „wierszu różewiczowskim”, szczególnej, niepodrabialnej odmianie
wiersza wolnego. Nawet jeśli można wskazać innych poetów – polskich i środkowoeuropejskich – którzy szli w
podobnym jak on kierunku, Różewiczowi z szacunkiem oddaje się pierwszeństwo.
W 2008 r. od czterech lat byliśmy w Unii Europejskiej. Lisowski zapytał Różewicza, nad czym teraz pracuje.
„Chciałbym napisać »Odę do starości«”, odpowiedział poeta. „A co by Pan doradził młodym poetom?”. „Żeby nigdy
uczeń nie był nad mistrza. To jest zdrowe”.
https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7092014wojciech-bonowiczwszyscy-mu-cos-zawdzieczamy-notatki-o-rozewiczu/
[dostęp: 05.01.2022]

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki
 WPISZ SWÓJ KOD

1. Niechęć do retoryczności to awersja do (0-1)

A. wyszukanego sposobu mówienia.
B. bezpośredniego mówienia do odbiorcy.
C. oszczędnego gospodarowania środkami wyrazu.
D. traktowania języka wyłącznie jako nośnika informacji.

2. Zwrot „staję się poetą / kiedy odkładam pióro” to przykład swoistego (0-1)
A. żartu.
B. anegdoty.
C. paradoksu.
D. porównania.

3. Językowe środki perswazji służą do (0-1)

A. urozmaicenia toku wypowiedzi.
B. podtrzymania kontaktu między rozmówcami.
C. przekonania innych do swoich racji oraz poglądów.
D. przekazania obiektywnej informacji o wydarzeniach.

4. Poezji Różewicza nie charakteryzuje (0-1)

A. bogata metaforyka.
B. uproszczona składnia.
C. ekspresywność wypowiedzi.
D. wykorzystanie stylu potocznego.

5. Tadeusz Różewicz często wykorzystywał w poezji homonimię, czyli (0-1)

A. ciągi wyrazów o zmetaforyzowanym znaczeniu.
B. tworzenie par wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu.
C. zróżnicowanie semantyczne słów o tym samym brzmieniu.
D. identyczność brzmienia i pisowni wyrazów o różnym znaczeniu.

6. W wierszach T. Różewicza, co potwierdza wykorzystany w tekście fragment wiersza „Przypomnienie”,

dominują (0-1)
A. rzeczowniki z zaimkami.
B. rzeczowniki z czasownikami.
C. czasowniki z przymiotnikami.
D. rzeczowniki z przymiotnikami.

7. Przedrostek post- oznacza występowanie (0-1)

A. po czymś.
B. równoległe.
C. przed czymś.
D. alternatywne.

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 2
 WPISZ SWÓJ KOD

8. Zadecyduj, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe. (0-3)

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Oda jest gatunkiem lirycznym, który charakteryzuje się powagą tematu i stylu.
Wiersz wolny rezygnuje z graficznego zapisu w formie wersów.
Tadeusz Różewicz jest laureatem Literackiej Nagrody Nobla.

Przeczytaj uważnie wiersz Tadeusza Różewicza „Prawa i obowiązki” i odpowiedz na pytania.

Tadeusz Różewicz

Prawa i obowiązki

Dawniej kiedy nie wiem

dawniej myślałem że mam prawo obowiązek
krzyczeć na oracza
patrz patrz słuchaj pniu
Ikar spada
Ikar tonie syn marzenia
porzuć pług
porzuć ziemię
otwórz oczy
tam Ikar
tonie
albo ten pastuch
tyłem odwrócony do dramatu
skrzydeł słońca lotu
upadku

mówiłem ślepcy

lecz teraz kiedy teraz nie wiem

wiem że oracz winien orać ziemię
pasterz pilnować trzody
przygoda Ikara nie jest ich przygodą
musi się tak skończyć
i nie ma w tym nic
wstrząsającego
że piękny statek płynie dalej
do portu przeznaczenia

https://poezja.org/wz/R%C3%B3%C5%BCewicz_Tadeusz/30253/Prawa_i_obowi%C4%85zki [dostęp: 14.02.2022]

9. Utwór Tadeusza Różewicza „Prawa i obowiązki” zalicza się do liryki (0-2)

A. pośredniej.
B. inwokacyjnej.
C. bezpośredniej.
D. podmiotu zbiorowego.

Uzasadnij swoją odpowiedź: ………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 3
 WPISZ SWÓJ KOD

10. Wiersz Tadeusza Różewicza „Prawa i obowiązki” dzieli się na dwie części. Wyodrębniają je dwa przysłówki,
czyli słowa: (0-1)

A. ……………………………………………………

B. ………………………………………………….

11. Tadeusz Różewicz w swoim wierszu przywołuje tzw. „motyw ikaryjski”. Podaj jeden przykład nawiązania do
mitu o „Dedalu i Ikarze” w dowolnym tekście kultury. (0-1)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

12. Podaj trzy środki artystycznego wyrazu wykorzystane w wierszu „Prawa i obowiązki” i zilustruj je
odpowiednimi przykładami. (0-3)

A. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

B. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

C. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………..

13. Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. (0-3)

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Cały tekst charakteryzuje pobudzenie emocjonalne podmiotu lirycznego.

Podmiot liryczny ewoluuje od gwałtowności przekazu po wyciszenie

i spokojną refleksję.
Podmiot liryczny kategorycznie potępia obojętność ludzi wobec tragedii Ikara.

CZĘŚĆ II

Temat rozprawki:

„Postępuj według takiej tylko zasady, którą mógłbyś chcieć uczynić prawem powszechnym”. Jak rozumiesz słowa
Immanuela Kanta w kontekście praw i obowiązków człowieka współczesnego? W wypowiedzi argumentacyjnej
wykorzystaj poznane teksty literackie. Twoja praca powinna liczyć ok. 200 słów.

* Immanuel Kant – wybitny filozof doby oświecenia, wskazywał człowieka jako twórcę norm moralnych.

Wartość Kompozycja Poprawność Styl (bogactwo Poprawność Suma punktów

merytoryczna pracy (forma językowa językowe, zapisu za część II
(realizacja tematu - rozprawki) (leksyka, składnia, jednorodność (ortografia,
dobór lektur - siła fleksja, stylistyczna, interpunkcja)
argumentacji) słowotwórstwo, wykorzystanie
frazeologia) środków
stylistycznych)
15 3 4 5 3 30

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 4
 WPISZ SWÓJ KOD

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 5
 WPISZ SWÓJ KOD

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 6
 WPISZ SWÓJ KOD

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 7
 WPISZ SWÓJ KOD

Brudnopis – zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….…………………………………………………………………

……………….……………………………………………………………………...……………………………………………….………………………………………………………………

Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak 2021/2022, JĘZYK POLSKI – etap wojewódzki 8