‫آﻣﻮزش رﻳﺎﺿﻲ ‪ .................................................................

1‬ﭘﺎﻳﻪ ي ‪ 10‬رﻳﺎﺿﻲ و ﺗﺠﺮﺑﻲ‬

‫درس دو‪‬م ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﺘﻤﻢ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ او‪‬ل ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﺘﻤﻢ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬

‫در رﻳﺎﺿﻴﺎت وﻗﺘﻲ ﺑﺤﺜﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺨﻦ آن ﺑﺤـﺚ ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي در ﻧﻈـﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي را ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ 1‬و‬

‫آن را ﺑﺎ ‪ U‬ﻳﺎ ‪ M‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻤـﻮدار وِن آن را ﺑـﺎ‬

‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪U‬‬
‫‪A‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ‪ U‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﺷﺪ و ‪ ، A ⊆ U‬آﻧﮕﺎه ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ‪ U − A‬را ﻣﺘﻤﻢ ‪ A‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ و آن را ﺑﺎ‬

‫ﻧﻤﺎد ‪ A′‬ﻳﺎ ‪ Ac‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ ‪ A′‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻋﻀﻮﻫﺎﻳﻲ از ‪ U‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ‪ A‬ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪A‬‬
‫‪A′‬‬

‫‪A′ = U − A‬‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪: 1‬اﮔﺮ }‪ U = {x ∈ Z | − 3 < x ≤ 3‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي }‪A = {−1 ,0,1‬‬

‫را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 2‬اﮔﺮ ]‪ U = [1, 5‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ] ‪ A = (2,3‬را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ . 1‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ از در ﻣﻮرد ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ از اﻋﺪاد ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺗﻤﺎم اﻋـﺪاد‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد اﻋﺪاد ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در اﻳﻨﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮﺟﻊ را اﻋﺪاد ﺣﻘﻴﻘﻲ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﻛﻪ در اﻳﻨﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮﺟﻊ ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم داﻧﺶ آﻣﻮزان آن ﻣﺪرﺳﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ از داﻧﺸﺠﻮي ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎص در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در اﻳﻨﺼﻮرت‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺎ ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن آن داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ وﻟﻲ اﮔﺮ ﺻﺤﺒﺖ از ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮ در اﺳﺘﺎن ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ‪ ،‬در اﻳﻨﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ داﻧـﺸﺠﻮي ﺧـﺎص در اﻳـﺮان اﺷـﺎره ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻨـﺼﻮرت‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ي ‪11‬‬
‫آﻣﻮزش رﻳﺎﺿﻲ ‪ .....................................................................1‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ‪ :‬ﺟﺎﺑﺮ ﻋﺎﻣﺮي‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪:‬‬

‫‪ : 1‬ﻣﺘﻤﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺗﻬﻲ اﺳﺖ‪( U ′ = Φ ) .‬‬

‫‪ : 2‬ﻣﺘﻤﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺗﻬﻲ ‪،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ‪( Φ ′ = U ) .‬‬

‫‪ : 3‬ﻣﺘﻤﻢ ﻣﺘﻤﻢ ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﺖ‪( ( A′)′ = A ) .‬‬

‫‪ : 4‬اﺟﺘﻤﺎع ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و ﻣﺘﻤﻢ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ اﺳﺖ‪( A U A′ = U ) .‬‬

‫‪ : 5‬اﺷﺘﺮاك ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و ﻣﺘﻤﻢ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺗﻬﻲ اﺳﺖ‪( A I A′ = Φ ) .‬‬

‫دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺎﺗﻬﻲ ﻛﻪ اﺷﺘﺮاك آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﺗﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬را ﺟﺪا از ﻫﻢ ) ﻣﺠﺰا( ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي‬

‫زﻳﺮ ﺟﺪا از ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫}‪A = {1,3,5,7,9‬‬ ‫و‬ ‫}‪B = {2,4, 6,8‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 3‬دو زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﻲ از اﻋﺪاد ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺰا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 4‬اﮔﺮ }‪ U = {1,2,3,4,5‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﺷﺪ و }‪ A = {1,2,3‬و }‪ B = {2,4‬آﻧﻬﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬

‫ﻫﺎي زﻳﺮ را ﺑﺎ ﻋﻀﻮﻫﺎ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1) A′‬‬ ‫‪4) A I B′‬‬ ‫‪7) ( A I B )′‬‬

‫‪2) B ′‬‬ ‫‪5) ( A U B )′‬‬ ‫‪8) A′ U B′‬‬

‫‪3) A − B‬‬ ‫‪6) A′ I B′‬‬ ‫) ‪9) ( A U B ) − ( A I B‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﺗﺴﺎوي ﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي دﻟﺨﻮاه ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.2‬‬

‫‪1) A − B = A I B′‬‬

‫‪2) ( A U B )′ = A′ I B′‬‬

‫‪3) ( A I B )′ = A′ U B′‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ‪ A‬ﻳﻚ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ‪ U‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ‪:‬‬

‫‪1) A U A′ = U‬‬ ‫‪3) U U A = U‬‬ ‫‪5) U − A = A′‬‬

‫‪2) A I A′ = Φ‬‬ ‫‪4) U I A = A‬‬

‫‪ .2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ دو‪‬م و ﺳﻮ‪‬م را ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻣﻮرﮔﺎن ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ي ‪12‬‬
‫آﻣﻮزش رﻳﺎﺿﻲ ‪ .................................................................1‬ﭘﺎﻳﻪ ي ‪ 10‬رﻳﺎﺿﻲ و ﺗﺠﺮﺑﻲ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ دو‪‬م ‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﻋﻀﻮ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎع و ﺗﻔﺎﺿﻞ دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ‬

‫در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ‪ A‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻋﻀﻮﻫﺎي آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت )‪n( A‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ }‪ A = {x, y, z , t , u‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ‪ n( A) = 5‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ‪ A‬و ‪ B‬دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت دو راﺑﻄﻪ ي زﻳﺮ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮﻗﺮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫) ‪) n( A U B ) = n( A) + n( B ) − n( A I B‬اﻟﻒ‬

‫) ‪) n( A − B ) = n( A) − n( A I B‬ب‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 5‬اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﺷﻤﺎرﻧﺪه ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ دو ﻋﺪد ‪ 28‬و ‪ 30‬را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ A‬و ‪ B‬ﺗﺴﺎوي ﻫﺎي ﻓﻮق را‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 6‬ﺑﺮاي دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ‪ A‬و ‪ B‬اﮔﺮ ‪ n( A) = 15‬و ‪ n( A U B ) = 30‬و ‪n( A I B) = 5‬‬

‫آﻧﮕﺎه )‪ n(B‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬اﮔﺮ دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ‪ A‬و ‪ B‬ﺟﺪا از ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ‪ A I B = Φ‬و ﻟﺬا‬

‫‪ n( A I B) = n(Φ ) = 0‬ﭘﺲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ‪:‬‬

‫) ‪) n( A U B ) = n( A) + n( B‬اﻟﻒ‬

‫)‪) n( A − B) = n( A‬ب‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 7‬اﮔﺮ ‪ U‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ و ‪ A‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي زﻳـﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي آن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬

‫ﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪n( A′) = n(U ) − n( A‬‬

‫ﺣﻞ ‪:‬‬

‫)‪n( A′) = n(U − A) = n(U ) − n(U I A) = n(U ) − n( A‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 8‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ﻓﻮق ‪ ،‬رواﺑﻄﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫)‪ ) n( A I B ′‬اﻟﻒ‬ ‫)‪) n( A′ U B ′‬ب‬ ‫)‪) n( A′ I B ′‬ج‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ي ‪13‬‬
‫آﻣﻮزش رﻳﺎﺿﻲ ‪ .....................................................................1‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ‪ :‬ﺟﺎﺑﺮ ﻋﺎﻣﺮي‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدار ون ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻋﻀﻮ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎع و ﺗﻔﺎﺿﻞ دو ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي‬

‫ﻣﺘﻨﺎﻫﻲ را ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 9‬در ﻳﻚ ﻛﻼس ‪ 25‬ﻧﻔﺮي ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 15‬ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ ﺗﻴﻢ ﻓﻮﺗﺒﺎل و ‪ 11‬ﻧﻔﺮ ﻋـﻀﻮ ﺗـﻴﻢ ﺑـﺴﻜﺘﺒﺎل ﻛـﻼس‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 5‬ﻧﻔﺮ از داﻧﺶ آﻣﻮزان اﻳﻦ ﻛﻼس ﻋﻀﻮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﺗﻴﻢ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ‬

‫ﻋﻀﻮ ﻫﺮ دو ﺗﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ : 10‬در ﻳﻚ ﻫﺘﻞ‪ 42 ،‬ﻧﻔﺮ وﺟﻮد دارد‪ 20 .‬ﻧﻔﺮ آﻧﺎن ﺗﺎﺟﺮ و ‪ 17‬ﻧﻔﺮ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 7‬ﻧﻔﺮ ﻧﻪ ﺗﺎﺟﺮ‬

‫و ﻧﻪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬

‫اﻟﻒ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﺘﻞ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﺗﺎﺟﺮ و ﻫﻢ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ب ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺟﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ج ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻓﻘﻂ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫***‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺣﻞ ‪:‬‬

‫‪ : 11‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺮاي دو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ‪ A‬و ‪ B‬زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﻣﺮﺟﻊ ‪ U‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ‬

‫‪ n(U ) = 100‬و ‪ n( A) = 60‬و ‪ n(B) = 50‬و ‪ . n( A I B ) = 15‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ي ‪:‬‬

‫) ‪) n( A U B‬اﻟﻒ‬

‫)‪) n( A I B′‬ب‬

‫) ‪) n( A′ I B‬ج‬

‫)‪) n( A′ I B′‬د‬

‫)‪) n( A′ U B′‬ﻫـ‬

‫‪ : 12‬اﮔﺮ ‪ A‬ﻳﻚ زﻳـﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ از ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي ﻣﺮﺟـﻊ و ﻣﺘﻨـﺎﻫﻲ ‪ U‬ﺑﺎﺷـﺪ و ‪ n( A) = 12‬و ‪n( A′) = 8‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ n(U ) .‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ : 13‬در ﻳﻚ ﻛﻼس ‪ 31‬ﻧﻔﺮه ‪ 20 ،‬ﻧﻔﺮ در درس رﻳﺎﺿﻲ و ‪ 13‬ﻧﻔﺮ در درس ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻗﺒﻮل ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 7‬ﻧﻔﺮ در‬

‫ﻫﺮ دو درس ﻣﺮدود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ در ﻫﺮ دو درس ﻗﺒﻮل ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ي ‪14‬‬
‫آﻣﻮزش رﻳﺎﺿﻲ ‪ .................................................................1‬ﭘﺎﻳﻪ ي ‪ 10‬رﻳﺎﺿﻲ و ﺗﺠﺮﺑﻲ‬

‫‪ : 14‬در ﻳﻚ ﻛﻼس ‪ 37‬ﻧﻔﺮي ‪ 17‬ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ‪ 25‬ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺶ آﻣﻮزي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 3‬ﻧﻔﺮ‬

‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﻋﻀﻮ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﻫﻢ ﻋﻀﻮ ﺑﺴﻴﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ : 15‬در ﻳﻚ ﻛﻼس ‪ 31‬ﻧﻔﺮي ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 14‬ﻧﻔﺮ از داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﺳﺮود و ‪ 19‬ﻧﻔﺮ آﻧﻬﺎ ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﺗﺌﺎﺗﺮ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 5‬ﻧﻔﺮ از داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻋﻀﻮ اﻳﻦ ﻛﻼس ﻋﻀﻮ ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ‪ :‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ب ‪ :‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﺳﺮود ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ج ‪ :‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ : 16‬داﻧﺶ آﻣﻮزان رﺷﺘﻪي رﻳﺎﺿﻲ ﻳﻚ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ‪ 32‬ﻧﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 12‬ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ ﺑﺮاي اﻟﻤﭙﻴﺎد رﻳﺎﺿﻲ و ‪ 4‬ﻧﻔﺮ‬

‫ﻋﻀﻮ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو اﻟﻤﭙﻴﺎد ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 9‬ﻧﻔﺮ داوﻃﻠﺐ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در ﻫﻴﭻ اﻟﻤﭙﻴﺎدي ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﻟﻤﭙﻴﺎد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻛﺮده اﻧﺪ؟‬

‫***‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪاد اﻋﺪاد ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺨﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮ ﻋﺪد ﻃﺒﻴﻌﻲ ‪ k‬اﺑﺘﺪا اوﻟﻴﻦ و آﺧﺮﻳﻦ ﻋﺪد ﺑﺨﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﺑـﺮ ‪k‬‬

‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ a‬و ‪ b‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪b−a‬‬
‫=‪n‬‬ ‫‪+1‬‬
‫‪k‬‬
‫‪ : 17‬ﺗﻌﺪاد اﻋﺪاد ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﻪ رﻗﻤﻲ ﺑﺨﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮ ‪ 7‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ : 18‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي }‪ S = {11,12,13, ... ,99‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ‪ :‬ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ‪ S‬ﻛﻪ ﺑﺮ‪ 4‬ﻳﺎ ‪ 6‬ﺑﺨﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬

‫ب ‪ :‬ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ‪ S‬ﻛﻪ ﺑﺮ ‪ 4‬ﺑﺨﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﺮ‪ 6‬ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫***‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه ‪ :‬ﺟﺎﺑﺮ ﻋﺎﻣﺮي دﺑﻴﺮ رﻳﺎﺿﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎي اﻫﻮاز و ﺑﺎوي‬

‫ﺳﺎﻳﺖ ‪www.mathtower.ir :‬‬

‫ﻛﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام ‪@mathameri :‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ي ‪15‬‬