ჯემალ ქარჩხაძე

á…ł
მეტამორფოზა

ვერვის ჴელ-ეწიფების ორთა უფალთა მონებად: ანუ ერთი იგი მოიძულოს და სხუაჲ
იგი შეიყუაროს, ანუ ერთისაჲ მის თავს-იდვას, და ერთი იგი შეურაცხყოს.

მათე, 6, 24

მიზანი მაცთურია, ბატონებო. სანამ მიაღწევთ, თქვენი გგონიათ; როცა მიაღწევთ,

მაშინღა მიხვდებით, რომ სხვისი ყოფილა.

ცხვრის ფარა ბღავილით ბრუნდება საძოვრიდან და ფარეხში ისე მიდის, როგორც

საკუთარი მიზნისკენ. უკან კი მწყემსი მისდევს შოლტით ხელში...

ქვა მოწყდება კლდეს და ხევში ჩავარდება. მიზანი მიღწეულია. მაგრამ ვისი, ქვის?
ხევის? გრავიტაციის? თუ სულ სხვა რამის, რაც ქვაც არის, ხევიც და გრავიტაციაც?..

თუ მაინცდამაინც, ისეთი მიზანი უნდა დაისახოთ, რომელსაც ვერ მიაღწევთ.

წამება კია, მაგრამ სამაგიეროდ რწმენაცაა.

მე, მაგალითად, ძალიან მომწონს მრავალკუთხედის მიზანი, კუთხეების უსასრულო
გაორკეცებით იქცეს წრეხაზად.

მიღწეული?

ერთი ამხანაგი მყავდა. უცნაური კაცი იყო. სულ იღიმებოდა, სულ ღიღინებდა, სულ
ოხუნჯობდა. არ ვიცი, ისეთი რა უნდა შემთხვეოდა, რომ გუნება გაფუჭებოდა. ეს
უთავბოლო ოპტიმიზმი ცნობისმოყვარეობას მიღიზიანებდა და მოსვენებას არ
მაძლევდა. ხან აქედან ვუტრიალე, ხან იქიდან. ბოლოს, როგორც იქნა, გამოვტეხე. მეო,
მითხრა ერთხელ, მიზანი მაქვსო. მერე-მეთქი? ჩემთვის მხოლოდ ის ხიფათი არსებობს,
რომელიც ჩემს მიზანს ემუქრება, სხვა ყველაფერი მასხრობააო. ჩემი სული ჩემს
მიზანშიაო. მოგვიანებით ისიც გავიგე, თუ რა მიზანი ჰქონდა. ნასვამი იყო და თავისი
უბის წიგნაკი მაჩვენა. ასო „მ“ -ზე კალიგრაფიული ხელით ეწერა: „ჩემი ცხოვრების
მიზანი“. მერე ეს მიზანი დაყოფილი იყო ეტაპებად: 1. საშუალო სკოლა ოქროს
მედლით.

2. უმაღლესი სასწავლებელი წითელი დიპლომით.

3. ასპირანტურა.

4. საკანდიდატო ხარისხი (ამ ეტაპის გასწვრივ ფრჩხილებში ეწერა „26 წ.“, რაც იმას
ნიშნავდა, რომ საკანდიდატო ხარისხი 26 წლისას უნდა დაეცვა).

5. სადოქტორო ხარისხი (30 წ.).

6. პროფესორის წოდება (32 წ.).

იმ დროს ეს ჩემი ამხანაგი ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდა იყო (18 წ.) და უკვე
ასეთი მკაფიო მიზანი ჰქონდა.

და როგორ გგონიათ? მიაღწია კიდეც.

თოთხმეტი წელი ჩრჩილივით ღრღნა წიგნები და, ოცდათორმეტის რომ შეიქნა,

პროფესორი გახდა. თანაც მთელი გზა ისე განვლო, ერთი არ წაუფორხილებია. ჭლექიც
კი არ შეყრია. სამად სამი კილო დაიკლო წონაში, ეს იყო და ეს.

მერე ის რომ, რაც პროფესორი გახდა, მის სახეზე ღიმილი აღარ გაჭაჭანებულა, მისი
პირიდან ოხუნჯობა არ ამოსულა, მისი ღიღინი აღარავის გაუგონია. ღიღინს
დავანებოთ თავი. ღიღინი ისეთი რამაა, მწიგნობარ კაცს იქნებ არც კი შეეფერებოდეს.
დავუშვათ, სიბრძნისათვის ოხუნჯობაც ზედმეტი სიმსუბუქეა. მაგრამ ღიმილი?
ღიმილი ხომ ჯიბის ფარანია, ბნელ ღამეში ყოველ წუთს შეიძლება დაგჭირდეს.

ბატონო?

რასაკვირველია! აბა სხვისი გამოცდილება რას მეყოფოდა!

მე ერთხელ მანქანის შეძენა გადავწყვიტე. არ ვიცი, შესაძლებელია მანქანა სიმბოლო

უფრო იყო, ვიდრე რეალური ნივთი... ჰმ!.. ადამიანი რთული მოვლენაა. თავი ბუნების
გვირგვინი გვგონია, სინამდვილეში კი გულისფანცქალით, შიშით, რუდუნებით
ვაგროვებთ ფულს, კაპიკს კაპიკზე ვდებთ, წელებზე ფეხს ვიდგამთ, პირიდან ლუკმას
ვიცლით და მანქანას ვყიდულობთ, რათა ამით უმანქანოებს დავუპირისპირდეთ...
ზოგჯერ ვცდილობ გონების თვალით წარმოვიდგინო ჩემი თავი ისეთი, როგორიც
უნდა ვყოფილიყავი, მიზნისთვის რომ მიმეღწია: მდიდარი, კმაყოფილი,
თავდაჯერებული... სახლი მაქვს, კარი მაქვს, მანქანა მაქვს. მაძღარი და მსუქანი ცოლ-
შვილი მყავს. მეც მსუქანი ვარ. პიჟამა მაცვია და დილ-დილაობით საცურაო აუზში
დავდივარ, რომ ცოტა წონაში დავიკლო. როცა მინდა ვინმეს გავუღიმო, საკუთარ თავს
ვუღიმი, რადგან მხოლოდ საკუთარი თავი მიმაჩნია ღიმილის ღირსად. არაფერი
მაწუხებს, არაფერი მაკლია... სიკვდილის გარდა... ვცდილობ წარმოვიდგინო და
მიკვირს. მიკვირს, რადგან აღარ მახსოვს, მაშინ როგორ მქონდა წარმოდგენილი ჩემი
მომავალი. სინამდვილეში ხომ ზოგი ჩვენგანი იმიტომ იბადება, რომ ახალგაზრდა
მოკვდეს...

რატომაც არა! სიამოვნებით გიამბობთ.

მაგრამ საიდან დავიწყო?

საიდან დაიწყო ეს ამბავი?

იქნებ იქიდან, შავკეპიანი უცნობი რომ ვნახე.

თუ იქიდან, ვარდენ მექვაბიშვილს ცოლი რომ მოუკვდა და ამის გამო სახლიდან

დამითხოვა.

იქნებ არსაიდანაც არ დაწყებულა. იქნებ ყველანი მართლა რომელიმე კინოსცენარის

პერსონაჟები ვართ და როლები იმთავითვე იყო განაწილებული.

პირველი ბიძგი მუდამ შეუმჩნეველი გვრჩება და, როცა საჭიროება მოითხოვს, ვეღარ
ვპოულობთ...

სოფელში დავიბადე. ბავშვობაც იქ გავატარე.

მერე პატარა პერიფერიულ ქალაქში გადამიყვანეს, ჩემი სოფლიდან ოცდახუთი

კილომეტრის დაშორებით.

საშუალო სკოლა რომ დავამთავრე, თბილისში ჩამოვედი და სტუდენტი გავხდი.

ინჟინერი გამოვედი.

ალბათ არქეოლოგი უნდა გამოვსულიყავი და საუკუნეების ქვეშ მოქცეული ჭურჭლის

ნამსხვრევები და ყელსაბამების თვლები მეძებნა...

მქონდა რაღაც ბუნდოვანი, მაგრამ ძლიერი მიდრეკილება აქეთკენ.

ღმერთმა იცის, იქნებ ეს იმდენად გარდასული კულტურის სიყვარული არ იყო,

რამდენადაც თანამედროვე ტექნიკის სიძულვილი.

ახლა ძნელია თქმა.

ჯერ კიდევ ბავშვი ვიყავი, ძველ ეგვიპტეს რომ გადავეყარე.

ეს იყო პატარა დეტალი სასახლის თუ ტაძრის მოხატულობიდან. ახალგაზრდა კაცის

ფიგურა.
მაშინ არც ხაზის მოქნილობა მესმოდა, არც კონტრასტის ეფექტურობა, არც ფერთა
უჩვეულო ძალა. ეგვიპტის პატარა ნატეხი პირდაპირ სულში შემოვიდა, უმოკლესი
გზით, გონებისმიერი განსჯისა და ტვინისმიერი ლაბირინთების გაუვლელად.

ყველაზე მეტად მხრებმა გამაოცა, მხრების ხაზები სწორად მიდიოდა და ეს

კუთხოვანი ფორმა უჩვეულო მომხიბლაობას ანიჭებდა სურათს.

მერე, როგორც ეს ბავშვის ბუნებას სჩვევია, ამ შთაბეჭდილებას სხვა შთაბეჭდილებათა

ნაირ-ნაირი ფენები გადაეფარა ზემოდან და ძველი ეგვიპტის ჩვენება დავიწყებას
მიეცა.

სკოლაში რიგიან მოწაფედ ვითვლებოდი. განსაკუთრებით მათემატიკური საგნები

მემარჯვებოდა და, სკოლის დამთავრების შემდეგ რომ პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში
შევედი, ეს თითქოს სავსებით ბუნებრივი იყო.

ამ ბუნებრიობის არაბუნებრიობა მაშინ გამოჩნდა, როცა მეორედ შევხვდი ძველ

ეგვიპტეს. ამჯერად რომელიღაც ფარაონის პორტრეტი ჩამივარდა ხელში და, დავხედე
თუ არა, წამსვე გაიღვიძა მოგონებამ, რომელიც გამქრალი მეგონა. და ის წამიერი,
გაუცნობიერებელი სიხარულის ელვა, დროდადრო რომ უცხო სინათლესავით
იფეთქებდა სხეულში, თურმე იმ პირველი შეხვედრის კვალი ყოფილა.

და დაიწყო ორმაგი ცხოვრება.

ინსტიტუტში მასალათა გამძლეობასა და მხაზველობით გეომეტრიას ვსწავლობდი,

შინ კი, ჩემს პატარა ოთახში, ვსწავლობდი ეგვიპტისა და შუამდინარეთის ისტორიას,
გილგამეშის ეპოსს, ძველისძველ მითებს ღმერთებისა და ადამიანების შესახებ,
ბიბლიასა და სახარებას. დავრბოდი მუზეუმებსა და ბიბლიოთეკებში,
ვათვალიერებდი, ვკითხულობდი. ვაგროვებდი რეპროდუქციებს. ვყიდულობდი,
თუკი სადმე გასაყიდს წავაწყდებოდი...

ბოლოს დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტიც ვიშოვე. ჩინებული პორტრეტი და, რაც

მთავარია, სწორი რაკურსით შესრულებული.

ინსტიტუტი რომ დავამთავრე, ერთ მოსაწყენზე მოსაწყენ ბიუროში დავიწყე მუშაობა.

სამსახური მძულდა.

მეგობრები თითქმის არ მყავდა.

მარტო ცხოვრებამ კი ფიქრს შემაჩვია.

ვკითხულობდი, ვათვალიერებდი, ვფიქრობდი.

და დარწმუნებული ვიყავი, რომ უკუგდებული ჰიპოთეზა ქართველებისა და

ეგვიპტელების ნათესაობის შესახებ ერთხელ კიდევ დადგებოდა დღის წესრიგში.

საბუთი არაფერი მქონდა.

მქონდა მხოლოდ სანტიმენტალურობამდე მისული მშობლიურობის გრძნობა.

თბილისში ვარდენ მექვაბიშვილთან ვიდექი მდგმურად. მთელი სტუდენტობა აქ
გავატარე და მერეც აქ ვცხოვრობდი, სანამ ცოლი არ მოუკვდა და ამის გამო სახლიდან
არ დამითხოვა.

ერთი პატარა ოთახი მეჭირა. კაცმა რომ თქვას, ოთახი არც ეთქმოდა და რამდენიმე
წლის წინ მართლა არ ერქვა. მაშინ აივანი ერქვა. მერე აივანი ამოაშენეს, მინებით
შემოსეს, ოთახი უწოდეს და ოცდახუთ მანეთად მომაქირავეს. ისეთი ოთახი გამოვიდა,
ზამთარში რომ შეუმჩნევლად მოვმკვდარიყავი, გაზაფხულამდე არ გავიხრწნებოდი.

მაგრამ მე წლების განმავლობაში მაინც ვიდექი ამ ოთახში.

ჩემს გარდა აქ იდგა ერთი ჭრიალა ტახტი, ერთი კოჭლი მაგიდა და ორი კოჭლი სკამი.
ტახტქვეშ ჩემოდანი იდო. კარზე ტანსაცმლის საკიდი მქონდა მიჭედებული.

კედელზე დედოფალ ნეფერტიტის სურათი მეკიდა.

ჩარჩოში ჩასმული და გამჭვირვალე ქაღალდით დაფარული.

სხვა ეგვიპტური რეპროდუქციები ჩემოდანში მეწყო. დროდადრო ამოვალაგებდი,

ვათვალიერებდი და რაღაც სიზმარეული განცდა მეუფლებოდა.

როგორც მოგახსენეთ, ცოლი რომ მოუკვდა, ვარდენ მექვაბიშვილმა სახლიდან

დამითხოვა.

ცოლის გარდაცვალება და მდგმურის დათხოვნა არ არის ისეთი მოვლენები,

რომელთა შორის კავშირი მაინცდამაინც ნათელი და მკაფიო იყოს, მაგრამ ვარდენ
მექვაბიშვილმა მაინც მოახერხა მათი დაკავშირება.

ორი თვე გავიდა, რაც ცოლი მოუკვდა. საღამო ხანი იყო. მე ჩემს ოთახში ვიჯექი და
ვკითხულობდი. მერე ნელ-ნელა ფიქრებმა გამიტაცეს, კითხვას თავი მივანებე და
თვალები დავხუჭე.

მქონდა ასეთი ჩვევა. ვკითხულობდი, ვკითხულობდი, მერე ფიქრები გამიტაცებდა და

თვალებს დავხუჭავდი. ცოტა ხნის შემდეგ რაღაც უცნაური ბურანი ჩამომაწვებოდა
და ირგვლივ ყველაფერი ქრებოდა. უხმაუროდ, თითო-თითოდ. მალე სამყარო სულ
მთლად დაიცლებოდა და რჩებოდა მხოლოდ სივრცე, ცარიელი და უკიდეგანო. მერე
ეს სივრცე თავიდან ივსებოდა ახალი დეტალებით. ჯერ ნილოსი გაწვებოდა ცისფერ
ზოლად სამყაროს მთელ სიგრძეზე. მერე ორივე ცისფერ ნაპირზე ამოძრავდებოდა
სიცოცხლე და იქმნებოდა ეგვიპტის ისტორია. ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით
ამოიზიდებოდა ცხელი მიწიდან ვეებერთელა პირამიდები, ჩნდებოდა ფარაონთა
სამარხები, იკვეთებოდა უმცირეს დეტალებში დამუშავებული გიგანტური
ქანდაკებები, რომლებიც ისეთი მეტყველი სახით შემოგცქერიან, თითქოს ეს წუთია
რაღაც გკითხეს და პასუხს ელოდებიანო. სასახლეები, ტაძრები, სვეტები, ოქროს
ეტლები... ბოლოს ოსტატის სახელოსნო. სადღაც, ნილოსის ზედა წელთან. ოსტატი
ძერწავს დედოფლის პორტრეტს. ყოველ შეხებაზე გული ისე უცემს, თითქოს
ნამდვილ დედოფალს შეხებოდეს. ოსტატი ძერწავს და არ იცის, დალოცოს თუ
დაწყევლოს ის წუთი, როცა დედოფალს პირველად მოჰკრა თვალი...

იმ დღესაც ასე იყო.

სამყარო დაიცალა. მერე ნილოსი გადაიჭიმა, როგორც ქვეყნიერების ცისფერი ძარღვი,
და სიცოცხლემ მოძრაობა დაიწყო. ცხელი მიწიდან უკვე ამოიზარდა პირამიდები,
გაჩნდა სამარხები, გამოიკვეთა ქანდაკებები... და ის იყო ოსტატი გულისფანცქალით
შეეხო დედოფლის პორტრეტს, რომ კარზე კაკუნი გაისმა.

თვალი გავახილე, მაგრამ, სანამ გავძახებდი, მობრძანდით-მეთქი, ვარდენ

მექვაბიშვილი თავისით შემოვიდა.

რაც ცოლი მოუკვდა, საწყალი სულ ასე უთავბოლოდ დაბორიალობდა და ადგილს

ვერ პოულობდა. დროდადრო ჩემს ოთახში შემოეხეტებოდა, ჩლუნგ მზერას
მომაპყრობდა, იდგებოდა ერთხანს მუნჯივით და ისევ გავიდოდა.

მე უკვე მიჩვეული ვიყავი მის ახირებულ ხეტიალს ოთახიდან ოთახში და ყურადღება

არ მიმიქცევია. სამაგიეროდ, რაკი ხილვა ისევ გაქრა, წიგნი მოვიჩოჩე და კითხვა
განვაგრძე. მაგრამ სახლის პატრონი იმდენ ხანს იდგა ჩემს უკან უხმოდ და ისე
თავგამოდებით ქშინავდა, რომ შევატყე, რაღაც ჰქონდა სათქმელი, და ვკითხე, რა
დაგემართა-მეთქი. მაშინ იგი ახლო მოვიდა და ყურადღებით დააცქერდა ჩემს
გაშლილ წიგნს. ერთხანს უყურა. მერე ჯიბიდან ცხვირსახოცი ამოიღო, ჯერ ერთ
თვალთან მიიტანა, მერე მეორესთან და ისევ ჯიბეში ჩაიდო. ამას რომ მორჩა, ხელებიც
ჯიბეებში ჩაიწყო და მძიმე, დარდიანი ნაბიჯით რამდენჯერმე გაიარ-გამოიარა
ოთახში. დღესავით ნათელი იყო, რომ რაღაც ჰქონდა სათქმელი. რაღაც ისეთი, რისი
თქმაც ძალიან უჭირდა. ბოლოს ჩემს წინ შეჩერდა, ნერვიულად ჩაახველა და ცოტა
უფრო ხმამაღლა თქვა, ვიდრე მოსალოდნელი იყო: - ვიცი, შენ გამიგებ...

ამ სიტყვებზე ისევ ამოიღო ჯიბიდან ცხვირსახოცი, მაგრამ ამჯერად თვალების

ნაცვლად ხელისგულები გაიწმინდა.

რაკი საქმემ სერიოზული ხასიათი მიიღო, წიგნი გვერდზე მივწიე, თავი ავიღე და
ვკითხე, რა უნდა გაგიგო-მეთქი.

მან ჩემს მზერას გააყოლა თვალი და მოპირდაპირე კედელზე დედოფალ ნეფერტიტის

პორტრეტს მიაჩერდა.

პორტრეტმა ისე დააინტერესა, თითქოს აქამდე არასოდეს ენახა. ახლო მივიდა და

საფუძვლიანად დაუწყო თვალიერება. ხან აქედან შეხედა, ხან იქიდან. ხელიც კი
მოიჩრდილა. უყურა, უყურა და თქვა: - ოთახი უნდა დამიცალო.

წამით სახტად დავრჩი. რა ბზიკმა უკბინა-მეთქი, ვიფიქრე, რატომ მითხოვს? ჩემზე

უკეთეს მდგმურს ვის იშოვის? ათი წელია ვცხოვრობ აქ და მთვრალი არასოდეს
მოვსულვარ, გვიან არასოდეს მოვსულვარ, ქალები არ მომიყვანია და ბინის ქირა არ
დამიგვიანებია. მერე დავეჭვდი, იქნებ ჩემდაუნებურად რამე ვაწყენინე-მეთქი, და
ვკითხე კიდეც: - ხომ არაფერი გაწყენინე, ვარდენ?

ამაზე ახტა და დახტა. მხურვალედ და, ჩემი აზრით, სავსებით გულწრფელად

დამიწყო მტკიცება, რომ ასეთი ეჭვი მოკლებულია ყოველგვარ საფუძველს.

რას ამბობ, კაცო! წყენა რა მოსატანია! ათი წელია სიამტკბილობით ვცხოვრობთ. ნეტა
შენისთანა ბიჭები ბლომად იყვნენ ამ ქვეყანაზე. ხომ არაფერი გაწყენინეო! მაგ რამ
გათქმევინა, შე კაცო, ღვიძლ ძმაში არ გამომერჩევი!
მერე, ცოტა რომ დამშვიდდა, ისევ ცხვირსახოცი მოიშველია და განაგრძო: - ეს არის
სამართალი? ჩემი საწყალი ნინელი საფლავში იწვეს და მე ქვეყანაზე დავდიოდე!
მაგრამ ცხოვრებას უნდა გავუძლოთ, ძმაო; სხვა გზა არ არის. საწყალი ნინელი იყო
ჩვენი პატრონი და მომხედავი. ახლა ორი მარტოხელა კაცი ვართ. ან სადილ-ვახშამს
ვინ გაგვიკეთებს, ან ვინ დაგვირეცხავს, ან ვინ მოგვივლის. მე და შენ სიბინძურეში
ამოვიხრჩობით. ამიტომ მე ასე ვიფიქრე: ქალს დავაყენებ ამ ოთახში. მოვძებნი ვინმე
წყნარ, წესიერ სტუდენტ გოგოს. სახლს მაინც გამოხვეტავს ხანდახან... ვიცი, შენ
გამიგებ.

მე მშვენივრად გავუგე. უკვე მთელი ორი თვე იყო, რაც ცოლი მოუკვდა.

- კი, ვარდენ, გაგიგე. მართლა არ ყოფილა სამართალი ამ ქვეყანაზე, თორემ, საცოდაობა

არაა, საწყალი ნინელი საფლავში იწვეს და შენ ცოცხალი იყო?!

ვარდენმა მწყრალად შემომხედა.

- მაგას რატომ მეუბნები, შე კაცო?

- საწყენი გითხარი რამე?

- ბიჭო! ცოცხლად ჩამდე საფლავში და საწყენი გითხარიო!

- ეს შენ თქვი, ვარდენ. მე ისე, ზრდილობის გულისთვის დაგემოწმე.

ვარდენმა არ დამიჯერა და ერთხანს კიდევ მიყურა დაეჭვებულმა თავისი მორჩილი,

საწყალობელი თვალებით. ბოლოს მოლაპარაკება დასრულებულად ჩათვალა: - აბა,
აღარ გაგაცდენ მე.

ესა თქვა და გასვლა დააპირა, მაგრამ კარს რომ მიაღწია, უცებ უკანვე მოტრიალდა,
ხელი დედოფალ ნეფერტიტის სურათისკენ გაიშვირა და მკითხა: - ეს
კინოვარსკვლავია?

- არა, ვარდენ. ეს ცისკრის ვარსკვლავია.

ვარდენმა უნდოდ შემომხედა.

- კაი ერთი!

აქ, ბატონებო, ერთი უჩვეულო გარემოებას მინდა მივაქციო თქვენი ყურადღება. საქმე
ის გახლავთ, რომ დროდადრო, სრულიად მოულოდნელად, ყოველგვარი ხილული
მიზეზის, ყოველგვარი ლოგიკური კავშირისა და, რაღა თქმა უნდა, ყოველგვარი
საჭიროების გარეშე, უცნაური რაღაც დამეტაკებოდა, ქადაგად დავეცემოდი და არ იყო
ძალა, ჩემი გაჩერება რომ შეძლებოდა. ვლაპარაკობდი უჩვეულო ენით, უჩვეულო
ტონით, უჩვეულო გატაცებით, თითქოს ეს მე კი არა, ვიღაც უცხო სულიერი
ჩამისახლდა სხეულში და ის ლაპარაკობდა. რა მემართებოდა, არ ვიცი: მკერდქვეშ
მტკივნეულსა და საამო ღიტინს ვიგრძნობდი, მერე ნაწლავები გამიხურდებოდა და
ამეწვებოდა. და იმავ წამს სადღაც სხეულის ღრმა ფენებიდან რაღაც დაიძრებოდა.
დაიძრებოდა მძლავრად, როგორც ზღვის მოქცევა, წამოვიდოდა ზევით და მკერდსა
და ყელში მომებჯინებოდა. და მე ვლაპარაკობდი. და გულწრფელად მჯეროდა
ყველაფერი, რასაც ვლაპარაკობდი.
რას მოვაყოლე ეს ამბავი?

ჰო. მაშინ მომივიდა ერთი შეტევა. სწორედ იმ დროს, როცა ვარდენ მექვაბიშვილმა
დედოფალ ნეფერტიტის ცისკრის ვარსკვლავობა არ დაიჯერა და უნდოდ მომაპყრო
ჩლუნგი, მწუხარე მზერა.

მკერდქვეშ მტკივნეული და საამო ღიტინი ვიგრძენი, ნაწლავები გამიხურდა და ამეწვა,

სხეულის ღრმა ფენებიდან ზღვის მოქცევა დაიძრა და მკერდსა და ყელში მომებჯინა.

წიგნი დავხურე და წამოვდექი.

- ჩვენ ილუზიურ სამყაროში ვცხოვრობთ, ჩემო ვარდენ. ილუზიურ სამყაროში

ერთადერთი ჭეშმარიტება არის ოცნება. ჩვენ კი ოცნებას ცხვირსახოცად ვხმარობთ:
ამოვიღებთ ჯიბიდან და მჭახე ოფლს ვიწმენდთ. ჰაერი ოფლისა და ელექტრონის
სუნით გაიჟღინთა. შეწუხებული ღმერთები სამყაროს სიღრმეში გაუჩინარდნენ და
ახლა იქ, სამშვიდობოს გასულნი, მხრებს იჩეჩავენ და შუბლშეჭმუხნული ფიქრობენ
იმაზე, თუ როგორ მოხდა, რომ ადამიანმა, ამ უსუსურმა და უილაჯო არსებამ, მათს
ყოვლისშემძლე გავლენას თავი დააღწია. ადამიანი მანქანებისა და მჭახე ოფლის
ანაბარა დარჩა. ნინელი მოკვდა, რათა ღმერთივით გაქცეოდა მჭახე ცხოვრებას, და შენ
სიბინძურეში ამოიხრჩობი არა იმის გამო, რომ მომხედავი და სახლის დამლაგებელი
არავინ გეყოლება, არამედ იმის გამო, რომ ნინელი მოგიკვდა, როგორც ოცნება,
რომლითაც იატაკს გვიდი და ლოგინს ბერტყავდი. - აქ რატომღაც გამეცინა. არ ვიცი,
იქნებ ჩემდაუნებურად ვარდენ მექვაბიშვილის სახის გამომეტყველებას მივაქციე
ყურადღება. მერე განვაგრძე, - ოცნება ჩვენს უკან დარჩა ანთებული პროჟექტორივით.
მაგრამ ჩვენი მოასფალტებული და კრიალა ქუჩები პროჟექტორის შუქს ბეჯითად
ირეკლავენ და უკანვე აბრუნებენ. ეს ქალი ამომავალი მზეა. ხედავ, შუბლზე ნათელი
რომ ადგას?

მე შეჩერებას არ ვაპირებდი და არც პასუხს მოვითხოვდი, მაგრამ სახლის პატრონმა

დამასწრო და უიმედოდ ამოილუღლუღა: - აბა ნათელი?

რა თქმა უნდა, ის ნათელს ვერ ხედავდა. იმიტომ რომ ნათელი არ იყო. მაგრამ მე
ვხედავდი.

- შენ თვალებზე ოფლი გაქვს გადაკრული. მლაშე და მჭახე ოფლი. ამიტომ ვერ ხედავ,
აი, ამ ადგილას ადგას ნათელი. როგორც გვირგვინი. ერთი შეხედვით ყვავილწნულის
გვირგვინი გეგონება. მაგრამ ყვავილწნულისა არ არის. ეპითეტების გვირგვინია.
ეპითეტების ნათელი. ამ ქალის ქმარს ორშიმოსავით თავი ჰქონდა, მაგრამ იმდენი კი
ესმოდა, რომ მის ცოლს უჩვეულო გვირგვინი უნდა ჰქონოდა, რადგან იგი უჩვეულო
ქალი იყო. მოიწვია მთელი თავისი ნაზირ-ვეზირები და ერთად დაიწყეს ფიქრი იმაზე,
თუ რისგან დაეწნათ გვირგვინი. დიდხანს იფიქრეს, მაგრამ ვერაფერი მოიგონეს,
რადგან ყველა მათგანს ორშიმოსავით თავი ჰქონდა. ბოლოს მოვიდა ღმერთი
ცეცხლისმფრქვეველი ღიმილით და თქვა, გვირგვინი ეპითეტებისაგან გააკეთეთო.
სასწრაფოდ დაგზავნეს ხალხი ქვეყნიერების ყველა კუთხეში, მოაგროვეს, რაც კი ენაში
საუკეთესო ეპითეტი იყო, და ღმერთმა საკუთარი ხელით დაწნა გვირგვინი. და დღეს
ჩვენი ეპითეტები, რომლებითაც გულუხვად ვამკობთ ერთმანეთს, დაშრეტილ წყაროს
ჰგავს, რადგან ყველაფერი, რაც კი მასში მყარი და სურნელოვანი იყო, იმ გვირგვინს
მოხმარდა. შეხედე ამ ქალს, ვარდენ. ჩამოირეცხე თვალებიდან ოფლი და შეხედე. ეს
ქალი რომ დაიბადა, იმ დროს დედამიწაზე ჯერ კიდევ იყვნენ ღმერთები. ღმერთები
ნათელი ნაბიჯით მიმოდიოდნენ დედამიწაზე და სიწმინდე და უწმინდურობა
მკვეთრად იყო გამიჯნული ერთმანეთისგან. ღმერთები უაღრესად ლმობიერები
იყვნენ და ძალიან უბრალოდ ეჭირათ თავი. თბილი, ელვარე ღიმილით იღიმებოდნენ
და დროდადრო, როდესაც გულზე სანტიმენტალური სევდა შემოაწვებოდათ,
თავიანთ ღვთაებრივ ხელს ჭუჭყიან თავზე უსვამდნენ ადამიანს. მაშინ ღმერთებს ჯერ
კიდევ უყვარდათ ადამიანი და არ გაურბოდნენ მას. და ეს ქალი, ვარდენ, ისევე
როგორც მოგვიანებით იესო ქრისტე, გაჩნდა უკეთილშობილესი ღმერთისა და
ულამაზესი ქალის კავშირის შედეგად. ამიტომ არის იგი ასე ნატიფი და სევდიანი. და
ამიტომ არა გაქვს შენ უფლება უყურებდე მას შენი ოფლიანი და მჭახე თვალებით და
ფიქრობდე იმაზე, თუ რა უბედური ხარ, რომ შენი ნინელი ცოცხალი აღარა გყავს.

სახლის პატრონი პირდაღებული იდგა და ისეთი სახით მიყურებდა, თითქოს ვერ

გადაეწყვიტა, უკვე დროა გაქცევით უშველოს თავს, თუ ჯერ კიდევ არის იმის იმედი,
რომ ყველაფერი მშვიდობიანად ჩაივლის.

ამასობაში მეც გამოვერკვიე, ყველა გაწყვეტილი კავშირი აღდგა, სხეულიდან

განდევნილი სამყარო ისევ შეძვრა სხეულში, როგორც ქურქში, ირგვლივ ყველაფერი
დალაგდა და გახურებულ შუბლზე მსხვილ წვეთებად დამასხა ოფლმა.

ერთი სიტყვით, იმ დღეს ვარდენ მექვაბიშვილმა დაძლია თანდაყოლილი სიმორცხვე

და თავისი გადაწყვეტილება გამომიცხადა. და თუ აქამდე ცოტა მაინც ქენჯნიდა
სინდისი იმის გამო, რომ უმიზეზოდ დამითხოვა, ჩემმა მონოლოგმა საბოლოოდ
დაარწმუნა თავისი გადაწყვეტილების სისწორეში.

მე სხვა ოთახის ძებნას შევუდექი და კვირის თავზე ვიშოვე კიდეც.

ქალაქის განაპირას, ერთ მიყრუებულ უბანში, ორი ვიწრო ქუჩის კუთხეში ახლაც ისევ
ისე დგას ის ორსართულიანი სახლი და ახლაც ისევ ისე ჩივიან მისი მობინადრეები, არ
ვიცით, რა წუთში ჩამოგვენგრევა თავზეო.

მგონი მარიამს უნდა ჰქონდეს ოთახი გასაქირავებელიო, უთხრა ჩემი შეკითხვის

პასუხად ერთმა ცოცხიანმა ქალმა მეორე ცოცხიან ქალს. მეორე ცოცხიანმა ქალმა თავი
დაუქნია, კი, ძველი მდგმური ამ ერთი კვირის წინ გაისტუმრაო, მერე მე მომიბრუნდა
და დაუმატა, ზემოთ მიბრძანდით, მეორე სართულზეო. მე კიბეს ავუყევი. ცოცხიანმა
ქალებმა ცნობისმოყვარე მზერა დამადევნეს.

ქალბატონი მარიამი მოხუცი დედაკაცი გამოდგა. გამხდარი, შავი და შავად შემოსილი.

დიდი, მოკაუჭებული ცხვირი ჰქონდა და პატარა, ღრმად ჩამსხდარი თვალები.
თვალები იმდენად ღრმად ისხდნენ, გეგონებოდათ ვიღაცა ბნელი სოროდან
მითვალთვალებსო, როცა გაიღიმა (გაღიმებით კი ჩემი დანახვისთანავე გაიღიმა),
პირში, ქვედა მხარეს, წინა ორი კბილი გამოუჩნდა: გრძელი და წვრილი, წვეტიანი
კბილები. მეტი კბილი, მე მგონი, არც ჰქონდა.

კიო, მითხრა ქალბატონმა მარიამმა და თავით ფეხებამდე შემათვალიერა, მაქვს ოთახი,

თუკი მოგეწონებაო. ამ სიტყვებით სველი ხელები წინსაფარზე შეიმშრალა და წინ
გამიძღვა. სამზარეულო გავიარეთ და სულ განაპირა მხარეს მივადექით ჩემს მომავალ
ოთახს. დიასახლისმა კარი შეაღო და შემიპატიჟა.
პირველი სიტყვა, რომელმაც ამ ოთახში შესვლისას თავში გამიელვა, იყო „სამარე“,
თუმცა შემდეგ, როცა აქაურობას შევეჩვიე, ასეთი შეფასება ცოტა გადაჭარბებული
მომეჩვენა. ეს იყო პატარა ოთახი, ვიწრო და გრძელი, როგორც დერეფანი, და
უსაშველოდ მაღალი ჭერი ჰქონდა. უგერგილო მშენებლებს ფანჯარა ძალიან მაღლა
გამოეჭრათ. მე არც ისე დაბალი ვარ, როგორც ზოგიერთები არიან, მაგრამ ფანჯრიდან
რომ გადამეხედა, ფეხის წვერებზე უნდა შევმდგარიყავი. ხოლო როცა ფეხის წვერებზე
შევდექი და გადავიხედე, დავინახე ეზო, რომელიც, ეჭვი არაა, ერთ დროს
მოასფალტებული უნდა ყოფილიყო და რომელშიაც ახლა ჯარისკაცებივით იდგნენ
ერთ ხაზზე ჩამწკრივებული ნაგვის ვედროები.

ასეთი იყო ჩემი ახალი ოთახი.

ფასი - ოცდახუთი მანეთი.

მე და ქალბატონმა მარიამმა ერთხანს კიდევ ვიბაასეთ სკამების, მაგიდისა და სხვა

წვრილმანი საკითხების თაობაზე, მერე ბედ ათი მანეთი დავუტოვე და ვუთხარი,
საღამოს გადმოვბარგდები-მეთქი. ქალბატონმა მარიამმა ბე დაუდევრად მიაგდო
სამზარეულოს მაგიდაზე და ღიმილით გამაცილა კარამდე. უნდა მოგახსენოთ, ფრიად
უსიამოვნო ღიმილი ჰქონდა, თითქოს მე კი არ მიღიმოდა, არამედ რაღაც ნაკლი
მიპოვა და იმაზე ეღიმებოდა. სხვა მხრივ რიგიანი ქალი ჩანდა.

სამსახურის შემდეგ ჩემს ძველ ბუნაგს მივაშურე და ბარგის ჩალაგებას შევუდექი.

კაცმა რომ თქვას, ჩასალაგებელი არც არაფერი იყო. მთელი ჩემი ავლადიდება
ჩემოდანში ეწყო, ლოგინიღა მქონდა შესაკრავი. მეც ლოგინის შეკვრას მივყავი ხელი:
დავახვიე, დავაგორგალე და ღვედი გადავუჭირე. მერე ჩვარი ავიღე, დედოფალ
ნეფერტიტის სურათს მტვერი გადავწმინდე, ჩამოვხსენი, სუფთა ხალათში გავახვიე
და ფრთხილად ჩავდე ჩემოდანში. ჩემოდანი დავკეტე და მივიხედ-მოვიხედე, ხომ
არაფერი მავიწყდება-მეთქი. არაფერი მავიწყდებოდა. წასასვლელად მზად ვიყავი. ის
იყო გავიფიქრე, ბარემ გავალ და სახლის პატრონს გამოვემშვიდობები-მეთქი, რომ
ვარდენ მექვაბიშვილი თვითონ შემოვიდა. შემოვიდა დაუკაკუნებლად, წყნარად.
კართან შეჩერდა, ოთახი შეათვალიერა და ნაღვლიანი კილოთი მკითხა: - მიდიხარ
უკვე?

- მივდივარ.

- ძალიან კი დამაკლდები თვალში.

- არაფერია. მაგ დანაკლისს სხვა შეგივსებს. ვინმე წყნარი, წესიერი სტუდენტი გოგო. -
მე არც მიცდია დამეფარა, რომ მისი გაუბედავი, თუმცა სრულიად ბუნებრივი და
ადამიანური გადაწყვეტილების ნამდვილი აზრი ჩემთვის არავითარ საიდუმლოს არ
წარმოადგენდა.

- კაი ერთი! ასე რატომ მელაპარაკები, შე კაცო?

- ისე, შენს ადგილას რომ ვიყო, ცოლის საფლავზე ხანდახან ყვავილებს მივიტანდი.

- ოჰ, აბა, რას ვიზამ!

- მაშინ ყველაფერი რიგზე ყოფილა.

აქ ვარდენ მექვაბიშვილმა იმ ადგილს მიაპყრო თვალები, სადაც დედოფალ
ნეფერტიტის სურათი ეკიდა, და მკითხა: - ის სურათი რა უყავი?

- ჩემოდანში ჩავდე.

ვარდენ მექვაბიშვილი აწრიალდა, ცხვირსახოცი ამოიღო, ხელისგულები გაიწმინდა,

მერე ნერვიულად ჩაახველა და მითხრა: - ერთი სათხოვარი მაქვს შენთან.

- ჰო...

- დამიტოვე, რა იქნება, ის სურათი!

მე სახტად დავრჩი და გაოცებულმა შევხედე. მაშინ მან სასწრაფოდ დაუმატა: - ვერ

შეელევი?

რა ჰქონდა ამ კაცს გუნებაში?

- რად გინდა?

- რა ვიცი... ჩამოვკიდებდი კედელზე და ეკიდებოდა იქ...

მე ჩემი მონოლოგი გამახსენდა და გამეცინა.

სახლის პატრონმა ჩემი სიცილი სხვანაირად ახსნა და ვაჭრობა დამიწყო: -

არა. მუქთად კი არ მინდა. მითხარი, რა ღირს და, თუ ნამეტანი ძვირი არაა,
უკან არ დავიხევ.

- ნამეტანი ძვირია, ვარდენ. სახლ-კარი რომ გაყიდო, მაინც ვერ აუხვალ.

ვარდენმა ეჭვით შემომხედა.

- კაი ერთი!

- კი, კი, ასეა. - მერე ღიმილით დავუმატე: - რაღა ეს სურათი დამითმია და რაღა
ეშმაკისთვის სული მიმიყიდია.

წეღან იმას ვარკვევდი, საიდან დაიწყო-მეთქი ეს ამბავი.

რა გარკვევა უნდა!

ცხადია, აქედან დაიწყო.

მექანიკურად წამოვისვრით გაცვეთილ ფრაზებს, და თუ დავისჯებით, არ გვგონია.

სინამდვილეში ყოველ ფრაზას თავდაპირველი მნიშვნელობა აქვს შემორჩენილი.

ჩემი სიტყვები ჰაერის ტალღებს გაყვნენ, მთელ სამყაროში გაიშალნენ, შორეულ

ჯურღმულებში ჩასაფრებული ძალები აშალეს და გააღიზიანეს.

წამით თვალთ დამიბნელდა. რაც კი ირგვლივ სახიერი და საჩინო იყო, ყველაფერი

გაქრა. და უკიდეგანო სიცარიელეში ერთბაშად ხითხითი გაისმა. ხითხითი შორიდან
წამოვიდა, ნელ-ნელა მოახლოვდა, სხეულში აუტანელ ღიტინად შემომიძვრა და ის
იყო ვიფიქრე, ამ საშინელ ღიტინს ვერ გავუძლებ-მეთქი, რომ გონს მოვეგე.
ვარდენ მექვაბიშვილს ისევ ისე ღიმილით მივჩერებოდი. მაგრამ ეს ღიმილი
ახლა უადგილო ნიღაბს ჰგავდა, კლოუნი რომ არენიდან გავა და საკუთარ ცოლს
მეორე კლოუნთან წაასწრებს.

სხეულში შხამივით მეღვრებოდა ბუნდოვანი წინათგრძნობა, თითქოს რაღაც

მომეკითხებოდა და მზად არ ვიქნებოდი.

ვარდენს არაფერი შეუმჩნევია; აღარც ვაჭრობა განუახლებია.

ჩვენ ერთმანეთს გამოვემშვიდობეთ, ქუჩაში გამოვედი და ტაქსი დავიჭირე.

ასე დავტოვე ძველი ბუნაგი.

ქალბატონი მარიამის სახლთან ტაქსი გავაჩერე, ფული გადავიხადე და გადმოვედი.

ბარგი რომ გადმომქონდა, ჩემი ნათქვამი გამახსენდა და უცებ ისეთი გრძნობა
გამიჩნდა, თითქოს თოკზე გამობმული ცხვარი ვიყავი და ვიღაცა დასაკლავად
მიმათრევდა.

ტაქსი წავიდა.

მე წამით შევჩერდი ტროტუარზე და სული მოვითქვი. ცალ ხელში ღვედით შეკრულ

ლოგინი მეჭირა, მეორეში - ჩემოდანი.

უეცრად ჩემი ყურადღება რაღაცამ მიიპყრო.

არაფერი განსაკუთრებული. უბრალოდ ჩემს წინ, ქუჩის პირას, ზედ სადარბაზო

შესასვლელთან მანქანა იდგა. შავი, ლაპლაპა „ვოლგა“.

ლოგიკა და საღი აზროვნება ყოველგვარ სასწაულს გამორიცხავს, მაგრამ მე მაშინ

შემეძლო დამეფიცა (და ახლაც შემიძლია დავიფიცო), რომ, როცა ტაქსიდან
გადმოვედი, არავითარი მანქანა იქ არ ყოფილა.

რა ვიცი საიდან გაჩნდა!

მანქანის წინა მარჯვენა კარი ღია იყო.

მანქანაში არავინ იჯდა. სამაგიეროდ მანქანის გვერდით, ჩემკენ ზურგშექცევით იდგა

ვიღაც ახალგაზრდა კაცი. მაღალი იყო, ჩამოსხმული. ორივე ხელით ღია კარს
ჩამოყრდნობოდა და რაღაცას უყურებდა ზემოთ. ჩემი ვარაუდით მეორე სართულზე
იყურებოდა, განაპირა აივნისაკენ. ეს აივანი ქალბატონ მარიამს ეკუთვნოდა.

ვიწრო, პატარა ქუჩაში კაცის ჭაჭანება არ იყო. არსად არაფერი მოძრაობდა. ჰაერიც კი
სუნთქვაშეკრული და უძრავი ჩანდა. უძრავად იდგა ახალგაზრდა კაციც.

ახალგაზრდა კაცს ყვითელი შარვალი ეცვა, ყვითელი ფეხსაცმელები და ნაცრისფერი

ხალათი. თავზე შავი კეპი ეხურა.

სწორედ ამ კეპმა მიიქცია ჩემი ყურადღება. კეპი კეპი იყო და მეტი არაფერი.
სამაგიეროდ მისი ფერი არ იყო მხოლოდ ფერი და მეტი არაფერი.

შავი-მეთქი, გითხარით. ერთი შეხედვით მართლა შავი ჩანდა. მაგრამ თვალი ხომ
სრულყოფილი ორგანო არ არის. შესაძლებელია ის, რაც მე კეპად მივიღე, სულაც არ
ყოფილა კეპი. შესაძლებელია ეს მხოლოდ ფერი იყო, განყენებული, უსაგნო ფერი,
ოღონდ იმდენად მკვრივი, რომ მატერიად მივიღე და ქუდად მომეჩვენა.

იმიტომ, ჩემო ბატონო, რომ ასეთი ფერი ბუნებაში არ არსებობს. ყველაფერი ის, რაც
ჩვენს წარმოდგენაში შავ ფერს უკავშირდება, ამ კეპთან შედარებით ბაცი, ნათელი და
გამჭვირვალეც კი გამოჩნდებოდა. იმასაც კი ვფიქრობ, იქნებ ხალათიც შავი ეცვა და
ნაცრისფრად მხოლოდ ამ კეპის გამო მომეჩვენა-მეთქი. არა, ასეთი ფერი არ არსებობს.

დავანებოთ ამას თავი. ეს ისეთი საკითხია, რომლის შესახებ კამათი ვერავითარ

დასკვნამდე ვერ მიგვიყვანს. მე თვითონაც გულით მინდა მიუდგომელი თვალით
შევხედო ყოველივე ამას, მაგრამ, ეტყობა, ეს შეუძლებელია.

უძრავი სცენა ერთ წამს გრძელდებოდა. მე უცნობის მზერას გავაყოლე თვალი და

საბოლოოდ დავრწმუნდი, რომ იგი სწორედ ქალბატონი მარიამის აივანს უყურებდა.

აივანზე არავინ იყო. შესაძლებელია, იყო კიდეც ვინმე და უკვე ოთახში შევიდა. მით
უმეტეს, რომ უცნობმა მაშინვე მოაშორა თვალი აივანს და მანქანაში ჩაჯდა.

მაგრამ ეს პროცესიც, მანქანაში ჩაჯდომა, თავის მხრივ, რაღაცნაირი ნაწყვეტ-ნაწყვეტი

მოძრაობა იყო და რამდენიმე უძრავი სურათისაგან შედგებოდა.

ახალგაზრდა კაცი დაიხარა და ჯერ გავა შესდო მანქანაში. კი არ შესდო, შეაგდო,

როგორც დამოუკიდებელი საგანი, როგორც საზამთრო, მერე თავი შერგო და ბოლოს
გრძელი ფეხებიც შეალაგა.

იმავე წამს კარი დაიკეტა და მანქანა დაიძრა.

არც მანქანაში ჩაჯდომა იყო რაღაც უნახავი სანახაობა. ჩემი ნაცნობების უმრავლესობა
და, ალბათ, თქვენი ნაცნობების უმრავლესობაც სწორედ ასე ჯდება მანქანაში. და,
მიუხედავად ამისა, მე ამას ვუყურებდი, როგორც რაღაც უჩვეულოს, უაღრესად
საინტერესოსა და შემაძრწუნებლად სასიამოვნოს.

ვიდექი ტროტუარზე, ცალ ხელში ლოგინი მეჭირა, მეორეში - ჩემოდანი. თავზე მზე
მაჭერდა და სულელური ინტერესით, გაუგებარი მღელვარებით ვუყურებდი, როგორ
მისრიალებდა ქუჩის ბოლოსაკენ შავი „ვოლგა“.

წამით გონებაში გაჩნდა ვარდენ მექვაბიშვილი, რომელმაც რაღაც სულელური

სიხარულით შეისრუტა ჰაერში გაბნეული სიტყვები: „რაღა ეს სურათი დამითმია და
რაღა ეშმაკისთვის სული მიმიყიდია“.

როდესაც მანქანამ მოსახვევს მიაღწია, უცნობმა სარკმლიდან თავი გამოყო და, თუმცა
უკვე საკმაოდ შორს იყო და გარკვევით არაფერი ჩანდა, მომეჩვენა, თითქოს გაიცინა.

მერე შავი „ვოლგა“ მოსახვევს მიეფარა.

მე ქალბატონი მარიამის აივანს შევხედე და უცებ გუნება გამიფუჭდა.

ალბათ გამოგიცდიათ ასეთი რამ, უეცრად რომ გულ-ღვიძლი მოგეშხამებათ, სულში

რაღაც მძაღე გრძნობა ჩაგისახლდებათ, რაც აქამდე სიხარულის მომნიჭებელი, მტკიცე
დასაყრდენი და უტყუარი ამოსავალი წერტილი გეგონათ, ერთბაშად ხელიდან
გაგისხლტებათ და ყველაფერი უაზროდ და ფუჭად მოგეჩვენებათ.
ხოლო მეორე წამს მივხვდი, რომ ის, რაც მთელი ამ ხნის განმავლობაში მტკიოდა და
მეწვოდა, თვალები იყო. მზე მაჭერდა, შუბლიდან ოფლი წურწურით ჩამომდიოდა და
პირდაპირ თვალებში მეღვრებოდა.

ჩემოდანი ძირს დავდგი, ჯიბიდან ცხვირსახოცი ამოვიღე და თვალები მოვიწმინდე.

მერე ჩემოდანს ისევ დავავლე ხელი და სადარბაზოში შევედი.

სადარბაზოში არავინ იყო. ამან ცოტათი გამაკვირვა. რატომღაც მეგონა ცოცხიანი

ქალები ისევ აქ დამხვდებოდნენ. ეტყობა, პირველმა შთაბეჭდილებამ ისინი
სადარბაზოს განუყოფელ ნაწილად მიიჩნია.

ჩემს თავზე გამეცინა და გზა განვაგრძე.

ქალბატონმა მარიამმა ღიმილით მიმაცილა ჩემი ოთახის კარამდე.

ყურადღებიან დიასახლისს ოთახი დაესუფთავებინა, იატაკი მოერეცხა, ზედმეტი

ხარახურა გაეტანა და მხოლოდ აუცილებელი ნივთები დაეტოვებინა.

ასეთმა დედაშვილურმა მზრუნველობამ გუნება გამომიკეთა, შავკეპიანი უცნობის

უსიამოვნო მოგონება მეხსიერებიდან თითქმის მთლიანად ამოიშალა და მე ხალისით
შევუდექი საქმეს. უპირველეს ყოვლისა, დედოფალ ნეფერტიტის სურათისთვის უნდა
მიმეხედა. შევარჩიე კედელზე ისეთი ადგილი, სადაც ყველაზე მეტი შუქი სცემდა,
მერე ეს ადგილი ჩვრით კარგად გავასუფთავე, ლურსმანი მივაჭედე და სურათი
ჩამოვკიდე. ამის შემდეგ ლოგინი გავხსენი და საწოლზე დავალაგე, მაგიდა
ფანჯრისკენ მივწიე, ჩემოდანი საწოლქვეშ შევაცურე და, როცა ყველაფერს მოვრჩი და
იქაურობა დაკვირვებით მოვათვალიერე, გავიფიქრე, არც ისე ცუდი ოთახი ყოფილა,
თავიდან რომ მომეჩვენა-მეთქი.

ქალბატონი მარიამი მთელი ამ ხნის განმავლობაში სამზარეულოში ფუსფუსებდა. იქ

ტაფაზე ხორცი შიშხინებდა და კარის ყოველი ჭუჭრუტანიდან გამაღიზიანებელი
სუნი შემოდიოდა. შემწვარი ხორცის სუნი ერთხანს უაზროდ მიღიტინებდა ცხვირში
და გაუბედავად უვლიდა გარს რაღაც ბუნდოვან მოგონებას. მერე თანდათან ძალა
მოიცა, მეხსიერების ბურუსი გაარღვია და მე ერთბაშად გამახსენდა, რომ იმ დღეს არ
მისადილია. უბრალოდ, გადამავიწყდა. სამსახურის შემდეგ ჩემი ფიქრები მთლიანად
ბუნაგის გამოცვლით იყო დაკავებული და ჭამა არ მომგონებია. ახლა კი შემწვარი
ხორცის სუნმა ჟრუანტელივით დამიარა ტანში და ვიგრძენი, რომ ძაღლივით მშიოდა.
თუმცა დაღლილი ვიყავი, მაგრამ შიმშილმა დაღლა გადამავიწყა. სასწრაფოდ
წამოვდექი და წასასვლელად მოვემზადე, თან გონების თვალით ახლომახლო ქუჩებს
დავუწყე თვალიერება, იქნებ სადმე სასადილო აღმოვაჩინო და შორს წასვლა არ
მომიხდეს-მეთქი.

ამ დროს სამზარეულოდან ქალბატონმა მარიამმა დამიძახა.

- ბატონო! - გავეპასუხე ოთახიდან და გამიკვირდა, საიდან იცის-მეთქი ჩემი სახელი.

რაკი მეტად აღარ დამხმაურებია, კარი გავაღე და სამზარეულოში გავედი. პატარა

მაგიდაზე, არ ვიცი, ახალი მუშამბა გადაეფარებინა თუ ძველი გადაეწმინდა
საგულდაგულოდ, ყოველ შემთხვევაში, აქაურობა უფრო მყუდრო და ლამაზი მეჩვენა.
მაგიდის შუაგულში, ხის სადგარზე, ტაფა იდო და შემწვარი ხორცი ჯერ კიდევ
შხეფებს ისროდა. უჩუმრად გადავყლაპე ნერწყვი და ხორცის გარდა შევნიშნე პური,
მწვანილი, ყველი და ერთი ბოთლი ღვინო.

- ცოტა ხორცი შეგიწვი საუცბათოდ, - მითხრა ქალბატონმა მარიამმა და გამიღიმა, -

მოშიებული იქნები.

შიმშილი შიმშილია, მაგრამ ისე ვიყავი დაღლილი, ამ ერთი წუთის წინ რომ ვინმე
ყოვლისშემძლე ჯადოქარი მოფრენილიყო და ეთქვა, ინატრე რაც გინდა და
შეგისრულებო, ვეტყოდი, თუ შეგიძლია, სახლიდან ნუ გამიყვან, აქ გამიჩინე რამე
საჭმელი-მეთქი.

- დიდი მადლობელი ვარ. სიმართლე გითხრათ, დღეს ფაციფუცში ჭამა სულ

გადამავიწყდა. სწორედ ახლა ვაპირებდი სასადილოში წასვლას.

დიასახლისს ესიამოვნა, თავპატიჟი რომ არ გავიდე.

- დაჯექი. გადაიღე და ისე ჭამე, ვითომ საკუთარ სახლში ხარ. ბევრი არაფერი მაქვს,
მაგრამ, რაცა მაქვს, ღმერთია მოწამე, არ მენანება.

თხოვნა აღარ გავამეორებინე, სუფრას მივუჯექი და ჭამა დავიწყე.

- იფ, რა გემრიელია!

- მოგეწონა? - ღიმილით მკითხა დიასახლისმა.

- ძალიან. შესანიშნავია.

- ჭამე, შვილო. გაამოს.

- ადრე ვინ იდგა ჩემს ოთახში, ქალბატონო მარიამ?

დიასახლისმა ღვინო დამისხა.

- დეიდა მარიამი დამიძახე.

ეს ისეთი კილოთი თქვა, რომ თხოვნას არ ჰგავდა. მართალია, ვერც იმას ვიტყვი,
განკარგულება იყო-მეთქი, მაგრამ ერთგვარი კატეგორიულობა აშკარად ახლდა.

თუმცა ახლა ამას რა მნიშვნელობა ჰქონდა!

- ბატონი ბრძანდებით, - უყოყმანოდ დავემორჩილე მე და ჭიქა ავიღე, - თქვენ

გაგიმარჯოთ, დეიდა მარიამ. თქვენს კედელ-ყურეს გაუმარჯოს.

- იცოცხლე, შვილო!

მე დაუყვედრებელ ლუკმას ვგრძნობდი და მადიანად შევექცეოდი საჭმელს. დეიდა

მარიამი ჩემს პირდაპირ იჯდა. ისეთი სახე ჰქონდა, აშკარად უხაროდა, თავი რომ
ასე შინაურულად მეჭირა.

უცებ ის შავკეპიანი უცნობი გამახსენდა.

- დეიდა მარიამ, ის აივანი, სულ განაპირას, თქვენია არა?

- კი. ჩემია.

- მდგმური ხომ არ გიდგათ იმ ოთახში?

- რომელში?

- რომელიც იმ აივანზე გადის.

- არა, შენს მეტი მდგმური არა მყავს.

- აბა, მაშ თქვენთან იყო ის შავკეპიანი კაცი?

დიასახლისმა ბოთლს დაავლო ხელი და ღვინო დამისხა. მერე მკითხა: - რომელი კაცი?

- აქ რომ მოვედი, სადარბაზოსთან მანქანა იდგა. შავი „ვოლგა“. და ვიღაც ახალგაზრდა

კაცი თქვენს აივანს უყურებდა.

- არ ვიცი, - თქვა დეიდა მარიამმა და სუფთა მუშამბას ჩვარი გადაუსვა, - შვილი არა
მყავს და ძირი. ჩემთან ვინ უნდა ყოფილიყო?.. იქნებ ჩემს აივანს არ უყურებდა?

- კი, ნამდვილად თქვენს აივანს უყურებდა, - ეს რომ ვთქვი, უცებ ეჭვმა გამკრა გულში,
- ქურდი ხომ არ იყო?..

დეიდა მარიამმა ჩაიქირქილა.

- ღმერთმა მშვიდობა მისცეს ყველა ქურდს, ვინც კი ჩემს გასაქურდად მოვა. რა მაქვს
და რა უნდა წაიღონ. დალიე ღვინო.

ღვინო კი დავლიე, მაგრამ შავკეპიანი უცნობი ისევ შემოძვრა ჩემს გონებაში და მთელი
საღამო აღარ მომშორებია.

იმ საღამოს სიზმარი ვნახე.

სიზმარში იყო ცხოვრება, რომელმაც ძილში გვერდი იცვალა და მთავარი

საიდუმლო გამოუჩნდა. გარეგნულად როგორი იყო ეს ცხოვრება, ვერ გეტყვით,
რადგან მე იგი არ დამინახავს. სწორედ ამიტომ გითხარით. სიზმარში ცხოვრება
„იყო“-მეთქი და არა
„დავინახე“-მეთქი. დანახვით არ დამინახავს. უბრალოდ, ეს ყველაფერი ვიცოდი.
საიდანღაც, როგორღაც. ვიცოდი, რომ ცხოვრებამ ძილში გვერდი იცვალა და მთავარი
საიდუმლო გამოუჩნდა. ვიცოდი, რომ ამ საიდუმლოს, რომელიც არც ერთი მოკვდავის
წილხვდომი არაა, მე ერთადერთი დავეუფლე. საგნებმა და მოვლენებმა ძველი
ნიღბები ჩამოიხსნეს და ახალი აიფარეს. სიბნელე ყველა ჯურღმულიდან ამოიხაპა და
ყველა ბუნდოვნება მკაფიო აზრით შეიმოსა. სიმსუბუქე ფრთებივით გამომესხა. და მე
ვიყავი უსხეულო. და ჩემს უსხეულო არსებაში უხვ და უწყვეტ ნაკადად იღვრებოდა
საიდუმლო ცოდნის სიამოვნება, ყოვლისმომცველი და გაუგონარი.

როგორც მოგახსენეთ, ეს მე არ მინახავს. ეს მე ვიცოდი. ეს ჩემში იყო, სანამ სიზმარი

დაიწყებოდა.

ნახვით კი ვნახე ზღვა. ფართო, უკიდეგანო. მე შუა ზღვაში ვიყავი და ჩემს ირგვლივ
ტივტივებდნენ ადამიანები, როგორც მოდრეიფე ყინულები. ადამიანებს უტყვი
სახეები ჰქონდათ და ცდილობდნენ არ ჩაძირულიყვნენ. საითაც ტალღა
გაგორდებოდა, ისინიც იქით მიგორავდნენ. საბოლოოდ კი მაინც ერთ ადგილას
ტივტივებდნენ. რაც შემეხება მე, მე არ ვტივტივებდი. მე მივცურავდი ერთი
გარკვეული მიმართულებით, რადგან გზის ბოლოს შუქურა მეგულებოდა. არ ვიცოდი,
რად მინდოდა შუქურა, მაგრამ ვიცოდი, რომ მინდოდა. შემხვედრ ტალღას ვებრძოდი,
გადამკვეთ ტალღას თავს ვარიდებდი. გულდანდობით მხოლოდ იმ ტალღას
მივყვებოდი, რომელიც სავარაუდო შუქურისაკენ მიგორავდა. და მივცურავდი მხნედ
და დაუღალავად... სანამ დეიდა მარიამმა ბოთლს არ წამოავლო ხელი და ღვინო არ
დამისხა.

სიზმარი დამთავრდა.

სიზმარი დამთავრდა, მაგრამ ძილი ჯერ არ დამთავრებულიყო. და მე

ძილშივე ვცდილობდი აღმედგინა ნანახი სიზმარი და გამეხსენებინა, რა იყო
ის მთავარი საიდუმლო.

ვერაფრით ვერ გავიხსენე.

ვწვალობდი, ვიტანჯებოდი, ოფლში ვცურავდი. ყველაფერი ამაო იყო. საიდუმლო

ცოდნა დაიკარგა და ძილში ისე დავიღალე, თითქოს მთელი ღამე შეუსვენებლად
მერბინოს.

ბოლოს, როგორც იქნა, გამომეღვიძა, თვალი გავახილე და გავიფიქრე: „ნეტა იმ შავ

მანქანას მართლა არ ჰქონდა ნომერი, თუ ჰქონდა და მე ვერ შევნიშნე?“

ეს ფრაზა არაფერთან არ იყო დაკავშირებული. იგი არ დაბადებულა. იგი უბრალოდ,

იწვა ტვინში, როგორც თავმოკრულ ქილაში, თითქოს გუშინ დამრჩა იქ და ახლა, რომ
გავიღვიძე, ისევ დავინახე: იმავე წამს შავკეპიანი უცნობი გამახსენდა და თვალწინ
კინოკადრივით ჩაიქროლა სცენამ: უცნობი მანქანაში ჩაჯდა. ჯერ გავა შესდო, მერე
თავი და ბოლოს ფეხები. და კარი მიიხურა.

„ნუთუ ყველა ასე ჯდება მანქანაში?

გავიფიქრე და საწოლში წამოვჯექი.

„ნუთუ მეც ასე ვჯდები? არასოდეს დავკვირვებივარ. თუმცა რა არის აქ უცნაური!

სავსებით ბუნებრივი მოძრაობებია. ერთი უნდა შევამოწმო. დღეს ტაქსით წავალ
სამსახურში“.

მერე სიზმარი გამახსენდა.

საწოლიდან გადმოვედი, ფანჯარას მივადექი და ფეხის წვერებზე ავიწიე. ნაგვის

ვედროებთან ქალები იდგნენ, მათ შორის დეიდა მარიამი და გუშინდელი ცოცხიანი
ქალები. შორს მთები მოჩანდა. მე მთებს დავაკვირდი და გავიფიქრე: „ნეტა იმ შავ
მანქანას მართლა არ ჰქონდა ნომერი, თუ ჰქონდა და მე ვერ შევნიშნე?“

ცოტა არ იყოს, შევშინდი. თავი გადავიქნიე, შუბლი მოვისრისე. გადავწყვიტე, რადაც

არ უნდა დამჯდომოდა, ეს აბეზარი ფრაზა ტვინიდან ამომეგდო და ისევ სიზმარს
დავბრუნებოდი.
ის საოცარი განწყობილება, წყნარი და ნეტარი სიხარული, რომელიც ღამით
ცხოვრების საიდუმლომ შემოიტანა ჩემს არსებაში, უკვე ჩემი აღარ იყო, მაგრამ
სადღაც ახლომახლო მეგულებოდა. რამდენჯერმე გონების თვალით დავინახე კიდეც.
დავინახე და ისევ დავკარგე. ხოლო რაკი ახლო იყო, ჯერ კიდევ მქონდა იმედი, რომ
დავიჭერდი და მერე ვეღარ გამექცეოდა. ოღონდ მალე უნდა დამეჭირა, თორემ
ვატყობდი, თანდათან მშორდებოდა და უფერულდებოდა.

შევეცადე სიზმარი დეტალურად აღმედგინა. რამდენჯერმე გავადევნე თვალი

თავიდან ბოლომდე. მაგრამ ფიქრის ძაფი მიწყდებოდა. ფიქრის ძაფს შავკეპიანი
უცნობის ლაპლაპა მანქანა მიწყვეტდა. როცა მეგონა, სიზმრის ფესვებს მივადექი და
საცაა დაკარგულ განწყობილებას დავიჭერ-მეთქი, ერთბაშად, ეპიზოდსა და ეპიზოდს
შორის უფსკრულივით ჩამოდგებოდა შავი „ვოლგა“ და იძულებული ვხდებოდი
ყველაფერი თავიდან დამეწყო.

ამასობაში ჩემი სიზმრის უცნაური განწყობილება საბოლოოდ გაიფანტა. დარჩა

მხოლოდ გარსი, მშრალი ამბავი, უაზრო სიუჟეტი. და დეიდა მარიამი, რომელმაც
რაღაც უჩვეულოდ სწრაფი მოძრაობით წამოავლო ბოთლს ხელი...

ისევ შემომიტია ფიქრებმა.

დეიდა მარიამის უჩვეულოდ სწრაფი მოძრაობა...

ამ ქალის დინჯი და მშვიდი მანერების ფონზე ეს ერთგვარი დისონანსი იყო, როგორც

წითელი ლაქა გახამებულ საყელოზე. ეჭვი არაა, ეს მოძრაობა რაღაცის პასუხი იყო.
დეიდა მარიამი რაღაცამ შეაკრთო და სწორედ იმით გასცა თავი, რითაც ამ შეკრთომის
დამალვა სურდა.

რამ შეაკრთო?

ალბათ, ჩემმა საქციელმა, ან ჩემმა ნათქვამმა. სხვა რა შეაკრთობდა!

მაგრამ მე ასეთი რა ჩავიდინე, ან რა ვთქვი ასეთი?

შევეცადე გამეხსენებინა.

ვერ გავიხსენე.

სამაგიეროდ სულში უსიამოდ ჩამეწვეთა ბუნდოვანი ეჭვი, რომ ჩემს ირგვლივ რაღაც
ხდებოდა...

...ნასადილევს, სამსახურიდან რომ ვბრუნდებოდი, აღმართში ქალიშვილი შევნიშნე.

ხელში სტუდენტური ჩანთა ეჭირა და ჩემს წინ მიდიოდა. თხელი გოგო იყო, საშუალო
ტანის. ღია წითელი ფერის გრძელსახელოებიანი ხალათი და ვიწრო ქვედაკაბა ეცვა.
ოქროსფერი თმა უკან ყოჩივარდების თაიგულივით ჰქონდა შეკრული. წელში
საოცრად გამართული მიაბიჯებდა და სიარულის დროს შოლტივით ტანს ოდნავ
მიარხევდა. სახე არ დამინახავს, მაგრამ მაინც გამოვიცანი, როგორი სახე უნდა
ჰქონოდა. სრულიად დარწმუნებული ვიყავი, რომ გამოვიცანი. ეს რწმენა ემყარებოდა
რომელიღაც დეტალს მის გარეგნობაში, თუმცა ჯერ კიდევ არ მქონდა გააზრებული,
რა იყო ეს დეტალი. გზაჯვარედინთან ქალიშვილმა მარცხნივ გაუხვია. ჩემი გზა
მარჯვნივ მიდიოდა. სანამ მეც შევუხვევდი, ერთხელაც მივხედე და უცებ მივხვდი:
მხრები! მხრები იყო მთავარი მის გარეგნობაში, საოცრად სწორი, საოცრად თხელი,
ოთხკუთხა მხრები, ეგვიპტურ ფრესკებზე რომ მინახავს, ისეთი. ამ აღმოჩენით
აღფრთოვანებული ერთხანს ვიდექი ასე და ვუყურებდი ქალიშვილს. ბოლოს ჩემს
ქუჩას გავუყევი და გავიფიქრე: „ნეტა იმ შავ მანქანას მართლა არ ჰქონდა ნომერი, თუ
ჰქონდა და მე ვერ შევნიშნე?“

სწრაფი ნაბიჯით ავედი ჩემს ოთახში, კარი მჭიდროდ მივხურე, მაგიდას მივუჯექი
და თავი ხელებში ჩავრგე. დიდხანს ვიჯექი ასე. ეჭვიც კი აღარ მეპარებოდა, რომ ჩემს
ირგვლივ რაღაც იდუმალი ამბები ხდებოდა. ტვინი გუგუნებდა, როგორც ვულკანი,
და გავარვარებულ ლავასავით აფრქვევდა ნაწყვეტ-ნაწყვეტ ფრაზებს, უაზროსა და
აზრიანს, არაფრის მთქმელსა და რაღაცის მიმნიშნებელს. ვცდილობდი
დავმშვიდებულიყავი და გულდინჯად გამეანალიზებინა ყველაფერი, მაგრამ ყოველი
ცდა გავარვარებულ ლავაში იფერფლებოდა.

უცებ ელექტროდენივით დამკრა რაღაცამ.

ეს იყო დაგვიანებული გახსენების ელვა.

ალბათ, თქვენც გამოგიცდიათ ასეთი რამ. ვთქვათ, ზუსტად ხუთ საათზე იყავით
მისასვლელი ისეთ ადგილას, სადაც თქვენი ბედი უნდა გადაწყვეტილიყო, და თქვენ
ეს ამბავი ექვსის ნახევარზე გაგახსენდათ. ეს გახსენება დაგკრავთ, როგორც ელვა,
თითქოს ტვინში მინიატურული ატომური აფეთქება მოხდაო. გრძნობთ, როგორ
მიმოიფანტება ყოველ მხარეს ნაპერწკლები. გავარვარებული ნაკვერჩხალი შიშხინით
გაივლის მთელ სხეულში და თქვენ შეძრწუნებული ზეზე წამოვარდებით.

მე შეძრწუნებული წამოვვარდი ზეზე.

გამახსენდა, რომ იმ დღეს დედოფალ ნეფერტიტის სურათზე მტვერი არ

გადამიწმენდია.

თითქოს საგანგაშო არაფერია. ბოლოს და ბოლოს, მტვერი გამჭვირვალე ქაღალდს

ედებოდა და არა თვითონ სურათს. მაგრამ, ჩემდა სამარცხვინოდ, ცოტა ცრუმორწმუნე
კაცი ვარ და ეჭვიც კი არ მეპარებოდა, რომ, თუ ყოველ დილით სურათზე მტვერს არ
გადავწმენდდი, რაღაც საშინელი უბედურება დამატყდებოდა თავს.

სასწრაფოდ ავიღე ჩვარი და სურათი ფაქიზად გავწმინდე. მაგრამ გუნება უკვე

მოშხამული მქონდა. ასე მეგონა, ვიღაცის ნასროლ ბადეში გავიხლართე და უკან
გამოსვლა ვეღარ მომეხერხებინა.

და უეცრად კვლავ ვიხილე თოკგამობმული ცხვარი, რომელსაც ვიღაცა მიათრევდა.

ოღონდ ამასწინანდელი ხილვისაგან განსხვავებით, ამ ვიღაცას წვრილი,
ხვრელებში ღრმად ჩამსხდარი თვალები ჰქონდა და თავზე შავი კეპი ეხურა.

ერთბაშად ხმამაღლა გავიფიქრე: „არა, უნდა წავიდე აქედან“.

ეს აზრი, ეტყობა, დილიდანვე მწიფდებოდა გონებაში. ახლა იგი ჩამოყალიბებულ და

ცნობიერ ფრაზად იქცა.

მაგრამ ამ აზრის საქმედ გადაქცევა არც ისე იოლი იყო. გუშინდელი გადმობარგებული
რომ დღეს ხელახლა ავბარგებულიყავი, მტკიცე და საფუძვლიანი მიზეზი უნდა
მქონოდა. იმას ხომ ვერ ვეტყოდი დიასახლისს, ჩემი აზრით აქ რაღაც ბნელი ამბები
ხდება და ამიტომ მივდივარ-მეთქი. ცუდი და უცხვირპირო ქალი რომ ყოფილიყო,
არც ავიტკიებდი თავს მიზეზების ძებნით. მაგრამ დეიდა მარიამი ისე შემხვდა,
როგორც დიდი ხნის მონატრებულ შვილს, ამიტომ მიზეზიც ისეთი უნდა მომეძებნა,
წყალი რომ არ გაუვიდოდა.

ბევრი ვიფიქრე, მაგრამ ვერაფერი მოვიგონე. მაშინ გადავწყვიტე, იდუმალების ნიღაბს

ავიფარებ-მეთქი. ვითომ ისეთი მიზეზი მაქვს, გამხელა რომ არ შეიძლება. ბოლოს და
ბოლოს, ყველაზე დამაჯერებელი საბუთი ხომ ის საბუთია, რომელსაც მალავ.

ამ გადაწყვეტილებით მივადექი დიასახლისის ოთახს და დავაკაკუნე.

- შემოდი, შვილო, შემოდი! - გამომძახა დეიდა მარიამმა.

შევედი. ეს ის ოთახი იყო, აივანზე რომ გადიოდა, და მე კვლავ მომაგონდა შავკეპიანი

უცნობი და მისი მანქანა.

- რა შეწუხებული სახე გაქვს, ხომ არაფერი გჭირდება? - მკითხა დეიდა მარიამმა.

მე ერთხელ კიდევ ვინანე, რომ ეს ქალი ასე დედაშვილურად მეპყრობოდა, მერე

გამბედაობა მოვიკრიბე და სათქმელი ვუთხარი: - დეიდა მარიამ, უნდა გადავიდე
თქვენი სახლიდან.

დიასახლისი სწრაფად წამოდგა სკამიდან და მე გუშინდელი ეპიზოდი გამახსენდა,

ღვინის ბოთლს რომ წამოავლო ხელი.

- რა მოხდა, დედა? - ამ სიტყვებით თვალი თვალში გამიყარა და, სანამ რამეს ვიტყოდი,
თვითონ განაგრძო, - ვიცი, გეძვირება ოთახი. იმხელა ხელფასი სად გექნება,
ოცდახუთი მანეთი იხადო თვეში. ხომ ასეა?

დეიდა მარიამი გაჩუმდა და ხელები მკერდზე დაიკრიფა, ახლაღა შევნიშნე, რომ

ფრჩხილები გრძელი და წვეტიანი ჰქონია.

- ხომ ასეა? - გაიმეორა მერე.

მე წვეტიან ფრჩხილებს თვალი მოვარიდე და უცებ ავწონ-დავწონე ყველაფერი. ეს

მართლა კარგი იდეა ჩანდა. ამაზე უკეთესი მიზეზი რა უნდა ყოფილიყო. სად
შეუძლია ერთი პატარა ბიუროს საცოდავ ვირთხას თვეში ოცდახუთი მანეთის
გადახდა?

- ასეა, დეიდა მარიამ. დღეს წერილი მომიტანეს სამსახურში. ძველ მისამართზე

მისულიყო. სახლში ხომ ახალი მისამართი ჯერ არ იციან. მამაჩემი მწერს, ამ ბოლო
დროს ცოტა ხელმოკლედა ვართ და ვეღარ დაგეხმარებიო.

დეიდა მარიამმა წყნარად გაიცინა.

- თხუთმეტ მანეთს გადაგახდევინებ თვეში.

მე სახტად დავრჩი. ეს სრულიად მოულოდნელი პასუხი იყო. „იდუმალებით

მოცული“ მიზეზი კი ახლა უკვე აღარ გამოდგებოდა. პირდაღებული მივჩერებოდი
დიასახლისს და ხმას ვერ ვიღებდი.
დეიდა მარიამმა ჩემი დუმილიდან, როგორც ჩანს, ის აზრი გამოიტანა, რომ თხუთმეტ
მანეთზეც ვერ დავყაბულდებოდი, და იმწუთასვე დაუკლო.

- ათი მანეთი იყოს, - ღიმილით მითხრა და ბეჭზე მომითათუნა ხელი. - რა დაგიმალო

და, ჩემთვის ფული არცაა მთავარი. პენსია იმდენი მაქვს, ერთ ბებერ ქალს
თავისუფლად ეყოფა. მე ხმის გამცემი მინდა. ხმის გამცემიც არ მინდა. ის მინდა, რომ
ჩემს გარდა კიდევ იყოს სახლში ვიღაც სულიერი. როცა ვიცი, მარტო არა ვარ, გული
დამშვიდებული მაქვს.

ქვა ხომ არ ვიყავი! შემეცოდა მოხუცი, მარტოხელა ქალი. ვინ იცის, რა შიშით
შეძვრებოდა ყოველ ღამე ლოგინში, როცა ირგვლივ სიბნელე ჩამოწვებოდა და
ფანტაზია ათას საშიშსა და შემზარავ სურათს ხატავდა მის დამფრთხალ, გამოფიტულ
გონებაში. ვინ იცის, რამდენჯერ გაღვიძებია შემკრთალსა და გულგახეთქილს და მერე
გათენებამდე თვალზე რული აღარ მიჰკარებია.

არა. ახლა ჩემი წასვლა სულმდაბლობა იქნებოდა. მართალია, ჩემთვის არავის

დაუვალებია, ამ ქალზე იზრუნეო, მაგრამ სინდისი მბორკავდა. მით უმეტეს, რომ ის
ვითომცდა „იდუმალი ამბები“, რაც ჩემს ირგვლივ ხდებოდა და რის გამოც ამ
სახლიდან წასვლას ვაპირებდი, სინამდვილეში ხომ ჩემი მოჩმახული იყო! დიდი
ამბავი, თუ სიმპათიური ახალგაზრდა კაცი, რაოდენ შავიც არ უნდა იყოს მისი კეპი,
თავის მანქანასთან იდგა და დეიდა მარიამის აივანს უყურებდა. დიდი ამბავი, თუ
ჩემს სიცხისაგან გათანგულსა და ოფლისაგან ამღვრეულ თვალებს მოეჩვენა, ვითომ
ის მანქანა იქ არ იდგა და უეცრად გაჩნდა. დიდი ამბავი, თუ შავკეპიანი უცნობი
საოცრად მოხდენილი მოძრაობით ჩაჯდა მანქანაში. დიდი ამბავი, თუ მერე მთელი
ჩემი არსება ამან დაიპყრო და ამიტომ დედოფალ ნეფერტიტის სურათზე მტვრის
გადაწმენდა დამავიწყდა. ყველაფერი ეს ახლა სისულელედ მეჩვენებოდა. და
მრცხვენოდა, რომ ავადმყოფურ ფანტაზიას ასე იოლად ავყევი და, ღმერთმა იცის, რა
არ ვიფიქრე.

გარდა ამისა, აქ უკვე საქმეში გარეული იყო ისეთი მყარი ცნება, როგორიცაა
თხუთმეტი მანეთი. თვეში თხუთმეტი მანეთი არ არის ისეთი უმნიშვნელო რამე, რომ
გულგრილად აუარო გვერდი და შენი გზით წახვიდე. თხუთმეტი მანეთი არის
თხუთმეტი მანეთი. მე კი რა ხანია ვოცნებობდი ეგვიპტეში წასვლაზე. ეგვიპტე
ჩემთვის აღთქმული ქვეყანა იყო. ქვეყანა, რომელმაც ნატიფი და ლმობიერი ღიმილით
აჩუქა მომავალ საუკუნეებს უჩვეულო სილამაზე, როგორც გამაფრთხილებელი
შედარება, როგორც ირონიული ქარაგმა იმის შესახებ, რომ არ შეიძლება ტექნიკურ
პროგრესს ყველაფერი ანაცვალო.
ეგვიპტე - ქვეყნიერების პირამიდა.

მე ისე მენატრებოდა ეს ქვეყანა, როგორც დიდი ხნის წინ მიტოვებული სამშობლო

მოენატრება კაცს. და ეს თხუთმეტი მანეთი, რომელიც ყოველ თვე შემეძლო
გადამენახა, ამ მხრივ ახალ პერსპექტივებს მიშლიდა.

ყველაფერი ერთ წამში ავწონ-დავწონე, დიასახლისს მადლობა გადავუხადე და უკან

გამოვბრუნდი.

დეიდა მარიამი ღიმილით მიყურებდა, სანამ არ გამოვედი და კარი არ გამოვიხურე.

ჩემს ოთახში რომ შევედი, უეცრად ერთი აზრი დამებადა. ეს აზრი ისე უცნაურად და
უალაგოდ გამიჩნდა, რომ მეგონა რაღაც გარეშე ძალამ შთამაგონა, ვიღაცამ უკითხავად
შემომაჩეჩა-მეთქი. მე გავიფიქრე: „აქამდე რატომღაც მეგონა, რომ მანქანა რჩეულთა
ხვედრია, რჩეულები კი რჩეულები არიან ან თავიანთი სიმდიდრით, ან მამათა
სიმდიდრით. ან ბედის ღიმილით. მაგრამ თუ კაცი ამ საკითხს საგანგებოდ
დაუფიქრდები, აღმოჩნდება, რომ სინამდვილეში ასე არ არის საქმე. მანქანის შეძენა
მდიდარი მემკვიდრეობის გარეშეც შეიძლება. საჭიროა მხოლოდ დრო და ნებისოფა“.

ამ ფიქრმა თავში ისე გამიარა, უცხო კაცი რომ გაივლის ეზოში. ღმერთმა იცის, საიდან
მოდის და საით აპირებს წასვლას.

თუ მზიანი დარი დგას და ეზო მშრალია, კიდევ არაფერი, მაგრამ თუ ნაწვიმარია...

ჩემი ეზო სწორედ ნაწვიმარზე გადაჭრა უცხო კაცმა და თავისი სქელლანჩიანი, უხეში
ფეხსაცმელების ღრმა კვალი დატოვა.
უცხო კაცი თავისი გზით წავიდა და იმ დღეს მის კვალს აღარ შევუწუხებივარ. მგონი
გადამავიწყდა კიდეც. ყოველ შემთხვევაში, საღამომ წყნარად და უშფოთველად ჩაიარა,
თუ იმას არ ჩავთვლით, რომ წიგნის კითხვას გული ვერ დავუდე.

მეორე დილით დედოფალ ნეფერტიტის სურათი ჩვრით გადავწმინდე და სამსახურში

წავედი.

სამსახურის შემდეგ, ჩვეულებისამებრ, დიეტურ სასადილოში შევედი და ვისადილე.

ოღონდ მეორე თავი კერძი არ მომითხოვია, მარტო ბორშჩი დავხვრიპე. სიმართლე
რომ გითხრათ, არც ბორშჩი მინდოდა, მაგრამ თავს ძალა დავატანე, ვიცოდი საღამოს
მომშივდებოდა და სახლიდან გამოსვლა დამეზარებოდა.

მერე შინ დავბრუნდი.

მთავარი ქუჩიდან რომ გავუხვიე და აღმართს შევუდექი, ის ქალიშვილი გამახსენდა,

გუშინ რომ შოლტივით ტანს მიარხევდა ჩემს წინ და ოქროსფერი თმა და ეგვიპტური
მხრები ჰქონდა. მივიხედ-მოვიხედე. ქუჩა დაკვირვებით მოვათვალიერე. ქალიშვილი,
რა თქმა უნდა, არსად ჩანდა. არ ვიცი რისი იმედით, მაგრამ რატომღაც მეგონა, ისევ
შევხვდები-მეთქი და, რომ ვერსად დავინახე, იმედგაცრუებული დავრჩი.
გზაჯვარედინთან კიდევ მოვტრიალდი და დაღმართს თვალი მოვავლე. მერე
მარცხნივ გავიხედე, საითაც გუშინ წავიდა, და ჩემდა გასაოცრად და სასიხარულოდ
მართლა დავინახე. მშვიდი ნაბიჯით მოდიოდა და შოლტივით ტანს ოდნავ
მოარხევდა. გზაჯვარედინს რომ მოადგა, ქალიშვილმა თავი აიღო და შემომხედა.
ალბათ, ჩემი დაჟინებული მზერა თუ იგრძნო. მეც არ დავაყოვნე და ურცხვად
გავუღიმე. მაშინ ქალიშვილს სახეზე სიწითლემ გადაკრა, სწრაფად ამარიდა თვალი და
დაღმართს დაუყვა. მე კი ვიდექი და ქარაფშუტა ყმაწვილივით უტიფრად და
მოურიდებლად ვუყურებდი მანამ, სანამ თავდაღმართი არ ჩაათავა და თვალს არ
მიეფარა. მერე მშვენიერ ხასიათზე დავდექი და ღიღინ-ღიღინით გავუდექი გზას
შინისაკენ.

მაგრამ ჩემს ოთახში ისევ წავაწყდი სქელლანჩიანი უხეში ფეხსაცმელების კვალს და

ოქროსთმიანი ქალიშვილი წამსვე გადამავიწყდა. გონებაში ისევ ამომიტივტივდა
გუშინდელი ფიქრი მანქანისა და ბედის ღიმილის შესახებ. ოღონდ ამჯერად ეს ფიქრი
გარედან არ შემოუტანიათ. ჩემივე სხეულის ღრმა ფენებიდან ამოძვრა და ტვინში
მტკიცედ მოიკიდა ფეხი.

და ჩემთვის ნათელი შეიქნა, რომ უცხო კაცის კვალი შავკეპიანი უცნობის კვალი იყო,
ხოლო ფიქრი მანქანის შესახებ - მისი ლაპლაპა „ვოლგის“ ანარეკლი. შავკეპიანი
უცნობი მოხდენილი მოძრაობით ჩაჯდა მანქანაში. ეს მოხდენილი მოძრაობა,
რომელიც უსხეულო სურათად შემოვიდა ჩემს არსებაში, ეტყობა, იქ რაღაც ნერვს
წამოედო, გააღიზიანა და წონასწორობიდან გამოიყვანა.

მე უკვე ვიცოდი, რომ კუკუდამალობანას თამაშს აზრი აღარ ჰქონდა. გადაწყვეტილება

მიღებული იყო. ჩემი ქვეცნობიერი არსება, უბრალოდ, ერთბაშად არ მიმხელდა ამას.
ნელ-ნელა მაპარებდა, მაჩვევდა.

და მე ვფიქრობდი: „მანქანით შეგიძლია ისეთ გზაზე იარო, რომელზედაც ფეხით ვერ

ივლი. მანქანიანი კაცი ხარისხობრივად განსხვავდება უმანქანო კაცისაგან. მანქანიანი
კაცი სხვა ჯიშის კაცია. როცა მანქანა გაქვს, ფეხითაც კი შეგიძლია ამაყად
თავაწეულმა
იარო. სხვის მანქანაში ვერ ჩაჯდები ისე მოხდენილად, როგორც შენსაში. მანქანა
გაძლევს საკუთარი თავის რწმენას და გათავისუფლებს ყოველგვარი კომპლექსისაგან“.

რაკი არხი იპოვეს, ფიქრები უფრო ლაღად წამოვიდნენ და უფრო დალაგებულად

გამწკრივდნენ ჩემს წინ.

„რომელმა იდიოტმა მოიგონა, თითქოს მანქანა მხოლოდ რჩეულთა ხვედრი იყოს?

ალბათ ისეთმა მორცხვმა და უსახურმა იდიოტმა, რომელიც ყველას შიშით უყურებდა,
ყველა თავისზე ძლიერი ეგონა და საკუთარი უილაჯობის გრძნობა მთელი სიცოცხლე
მაჯლაჯუნასავით აწვა. არა, ბატონო იდიოტო! მანქანის შეძენა შეუძლია ყველას, ვისაც
საკმაო ნებისყოფა და მოთმინება აქვს“.

აქ ფიქრი შევწყვიტე და საკუთარი ნებისყოფისა და მოთმინების კრიტიკულ ანალიზს

შევუდექი. კარგა ხანს ვჩხრიკე და ვუკირკიტე, გულმოდგინედ ვათვალიერე ყოველი
მხრიდან და, ბზარი რომ ვერსად ვუპოვე, კმაყოფილი დავრჩი.

მერე მაგიდას მივუჯექი, კალმისტარი და სუფთა ფურცელი ავიღე და ანგარიში

დავიწყე.

ვანგარიშობდი დიდხანს. ვანგარიშობდი რაღაც უცნაური გატაცებითა და აზარტით.

ამოსავალი პუნქტი იყო ასი მანეთი, ჩემი ხელფასი.

მეც დავიდე წინ ეს ასი მანეთი, როგორც ყასაბი დაიდებს ყელგამოღადრულ ცხვარს,
და გულმოდგინედ შევუდექი მის დამუშავებას. მარჯვე და გამოცდილმა ყასაბმა
კარგად იცის, რა ნაჭრები შეიძლება ააცალოს ცხვარს ისე, რომ თვითონაც ისარგებლოს
და არც მუშტარი დაკარგოს. ეს კია, როცა მუშტარი საკუთარი თავია, თვალის ახვევა
ჭირს და ყოველ ტყუილს მტკიცე საბუთებით უნდა გამაგრება.

მეც ვამაგრებდი.

ახლა ყველაფერი ეს ცოტა უცნაური ჩანს, ცოტა სასაცილო და ცოტა შემაძრწუნებელი.

მაშინ კი ცხოვრების ერთადერთი მყარი გზა იყო.

და ყასაბი ღიღინით აცლიდა ცხვარს ზედმეტ ნაჭრებს და ფიქრობდა, რომ ლუდი

ჯანმრთელობისათვის ფრიად მავნებელი სასმელია, რომ მუცლის აღორება არ ვარგა
და რომ დახუთულ ავტობუსში ჯდომას კაცმა სუფთა ჰაერზე ფეხით სიარული უნდა
არჩიოს.

და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ...

როცა მეგონა, უკვე ყველაფერი დავიანგარიშე და ახლა შეჯამების დროა-მეთქი, უცებ

პაპიროსი გამახსენდა.

ამან საგონებელში ჩამაგდო. რა თქმა უნდა, თამბაქო გაცილებით უფრო მავნებელია,

ვიდრე ლუდი, ვიდრე ბევრი ჭამა და ვიდრე დახუთულ ავტობუსში ჯდომა. მეორე
მხრივ, თამბაქო არც კატლეტია და არც ერთი ზედმეტი ნატეხი შაქარი, რომ უბრალოდ
და მშვიდად თქვა უარი და შემდეგ საკითხზე გადახვიდე.

მაგრამ მცირე ყოყმანის შემდეგ ეს პრობლემაც გადავჭერი. ვიფიქრე, თუ საკმაო

ნებისყოფა არა მაქვს, ისა სჯობს, ახლავე ავიღო ხელი ამ საქმეზე და ბედს შევურიგდე,
ხოლო თუ საკმაო ნებისყოფა მაქვს, დაე ამის დამამტკიცებელი საბუთი პაპიროსის
მიტოვება იყოს-მეთქი.

მერე დანაზოგი კაპიკები შევაჯამე.

გამოირკვა, რომ ერთი სერიოზული, დაკვირვებული ანგარიშით, რასაც სულ რაღაც

ორი-სამი საათი სჭირდება, თურმე შეიძლება კაცმა თვეში დაზოგოს ორმოცი მანეთი.

საქმისათვის რომ ხალისი მიმეცა, რეკორდი დავაწესე: თუ რომელიმე თვეში ცოტა

მეტს დავზოგავდი, ეს თვე სარეკორდოდ გამოცხადდებოდა და მერე მომდევნო
თვეებს საშუალება ექნებოდათ ებრძოლათ ამ რეკორდის მოსახსნელად.

ფრიად კმაყოფილი დავრჩი ჩემი ანგარიშით.

თვეში ორმოცი მანეთი, წელიწადში ოთხას ოთხმოცი მანეთია. ათ წელიწადში -

ოთხიათას რვაასი მანეთი. თუ იმასაც ვიგულისხმებთ, რომ შვებულებას სოფელში
გავატარებ მამაჩემთან და ამგვარად მთელი ხელფასი დამეზოგება...

არა, ეს არ იყო გლახაკისა და ქილა ერბოს ზღაპარი.

ჩემს გადაწყვეტილებას რეალური ანგარიში ედო საფუძვლად.

მეც გულდაგულ შევუდექი საქმეს.

პირველივე თვე სარეკორდო გამოდგა: ორმოცდაოთხი მანეთი და სამოცი კაპიკი

დავზოგე და თავსაც ჩინებულად ვგრძნობდი. უშაქრო ჩაი გემრიელი იყო, ფეხით
სიარული მაკაჟებდა, ნაკლები ჭამა სულიერ ძალებს მოქმედების ასპარეზს
უფართოებდა.

მომდევნო სამ თვეს, მართალია, რეკორდი არ მოხსნილა, მაგრამ გეგმა კი პირნათლად

სრულდებოდა.

კრიზისი მეოთხე თვეს დამეწყო.

როგორც გამოირკვა, ჩემი ანგარიში მთლად უნაკლო არ ყოფილა. ჯერ ერთი,

ეგრეთწოდებული „გაუთვალისწინებელი ხარჯები“ გაჩნდა: ერთ თანამშრომელს მამა
მოუკვდა და ფული შევუგროვეთ, მეორე თანამშრომელი გათხოვდა და იმასაც ფული
შევუგროვეთ.

გარდა ამისა, უკვე აღარც უშაქრო ჩაი მრგებდა, აღარც ნაკლები ჭამა და აღარც ფეხით
სიარული. თვალდათვალ ვსუსტდებოდი და ფერს ვკარგავდი.

პაპიროსს შედარებით იოლად გადავეჩვიე. შეიძლება ეს ცოტა უცნაურად

მოგეჩვენოთ, მაგრამ საქმე ისაა, რომ პაპიროსი ჩვევაა, სმა-ჭამა კი მოთხოვნილება.
უპაპიროსობა მხოლოდ პირველ თვეს მიჭირდა. პირველ თვეს კი ყველა გასაჭირს
ენთუზიაზმი ედებოდა მალამოდ. ხოლო როცა ენთუზიაზმი დაიღალა და მის ზურგს
ამოფარებული საგნები თავიანთი ნამდვილი სახით გამოჩნდნენ, პაპიროსს უკვე
გადაჩვეული ვიყავი. გადაჩვევა ხომ, ისევე როგორც მიჩვევა, მხოლოდ და მხოლოდ
პრაქტიკის საქმეა. მას შემდეგ ათასში ერთხელ თუ გამკრავდა გულში მოწევის
სურვილი, ათასში ერთხელ თუ მომაგონდებოდა, რაოდენი ნეტარებაა, სიგარეტს რომ
მოქაჩავ და ბოლს ღრმად შეისუნთქავ. მომაგონდებოდა და იქვე მავიწყდებოდა.
შიმშილი არ მავიწყდებოდა.

შიმშილი მაწვალებდა და მეც მივხვდი, რომ გაჯიუტებას აზრი არ ჰქონდა. ბოლოს და

ბოლოს, რა თავში ვიხლიდი მანქანას, თუკი სული ამომძვრებოდა.

ავდექი და ძველი ნაანგარიშევი ხელახლა გადავიანგარიშე. საბოლოოდ დასაზოგი

თანხა ოცდაათ მანეთამდე ჩამოვიდა. მართალია, ამით მანქანის შეძენის ვადა
რამდენიმე წლით გადაიწევდა, მაგრამ სამაგიეროდ იმ ნანატრ დღეს ჯანმრთელი და
საღ-სალამათი შევხვდებოდი.

ამგვარად, გაიარა პირველმა ენთუზიაზმმა, მომდევნო კრიზისმაც და ყველაფერი

თავის კალაპოტში ჩადგა.

კვირაობით დეიდა მარიამთან ვსადილობდი. გასაოცარი ქალი გამოდგა. პირდაპირ

თან მყვებოდა. ჯერ ხომ თხუთმეტი მანეთი დამიკლო ბინის ქირიდან. მერე ეს
საკვირაო სადილები შემოიღო. ახლა არ იკითხავთ, რა ტაქტიანად მპატიჟებდა ხოლმე?
საქმეს ისე წარმოადგენდა, თითქოს ჩემის მხრივ დიდი წყალობა იყო, სადილად თუ
ვეწვეოდი. მარტო რომ ვსადილობო, მეუბნებოდა, ისეთი გრძნობა მაქვს, თითქოს
რაღაც დანაშაულს ჩავდიოდე, და ვცდილობ, რაც შეიძლება მალე მოვათავოო.
საჭმელი ადამიანს მაშინ შეგერგება, როცა გვერდით ვინმე გიზის და ერთად
შეექცევითო.

მე მგონია, მართალიცაა.

თავიდან ხვეწნა-მუდარა და „შენი ჭირიმე, შენ გენაცვალე“ მჭირდებოდა, მერე და მერე

ნაკლებ თავპატიჟს ვიდებდი. ბოლოს სულ მთლად მოვშინაურდი, იმიტომ რომ
ვხედავდი, გულით უხაროდა ჩემი მოშინაურება.

ასე მიდიოდა დრო და მეც მტკიცედ და განუხრელად მივაბიჯებდი ჩემი მიზნისაკენ.

არც აქეთ ვიხედებოდი, არც იქით. თითქოს მე და ჩემს მიზანს შორის გვირაბი იყო
გაჭრილი, მე ამ გვირაბს მივუყვებოდი და სრულებით ვერ ვამჩნევდი, რა ხდებოდა
სამყაროში, რომელიც გვირაბს გარეთ დარჩა.

გვირაბს გარეთ დამრჩა ზოგი ძველი ჩვევაც.

იმ ხანებში არც ერთხელ არ წარმომითქვამს უცნაური მონოლოგი, არც ერთხელ არ

მიხილავს ოსტატი, რომელიც ნილოსის პირას დედოფლის სახეს ძერწავდა. წიგნებიც
იშვიათად მაგონდებოდა. საღამოობით, მარტო რომ დავრჩებოდი შინ, უფრო ხშირად
საბურავებზე ვფიქრობდი, მანქანის ფერსა და ნომრებზე, საჭესა და სიჩქარეების
კოლოფზე. და ზოგჯერ მოგროვილ ფულს ვითვლიდი.

ერთხელ დეიდა მარიამი ძველი ეგვიპტის ხელოვნებით დაინტერესდა.

კვირა დღე იყო. ორივენი ჩემს ოთახში ვიყავით. მე არაფერს ვაკეთებდი, ის კი სველი
ტილოთი იატაკს წმენდდა.

ნახევარი იატაკი რომ მოწმინდა, უცებ შეჩერდა, ჯერ მე შემომხედა, მერე - დედოფალ
ნეფერტიტის პორტრეტს, და მოულოდნელად მითხრა: - სად იშოვე?

- ერთი ებრაელისგან ვიყიდე ამ რამდენიმე წლის წინ. მოგწონთ?

- რა უჭირს... - და იატაკის წმენდა განაგრძო.

ცოტა ხნის შემდეგ ისევ გაიმართა, ამჯერად ჯერ პორტრეტს შეხედა, მერე - მე. ისე
დაჟინებით მიყურებდა, თითქოს რაღაცას ამოწმებსო. ბოლოს მკითხა: - ხომ არ გაყიდი?

შავ სიცარიელეში ხითხითი გაისმა. ავი, დამცინავი, ნიშნისმომგები. და ახლაც

მიკვირს, გონს რომ მოვეგე, რამ გამაცინა.

დეიდა მარიამმა კოპები შეიკრა.

- რა გაცინებს?! მართლა გეკითხები!

- თქვენ გინდათ, დეიდა მარიამ?

- მე რა ჭირად მინდა!

- აბა ვის?

- არის ერთი მუშტარი.

მე სერიოზული სახე მივიღე.

- ყველაფრის გაყიდვა არ შეიძლება.

დეიდა მარიამმა თვალი თვალში გამიყარა, ტუჩის კუთხეები ზიზღით ჩამოუშვა და

დიდხანს მიყურა ასე, როგორც მასწავლებელი უყურებს წყალწაღებულ მოწაფეს.
ბოლოს დამცინავად ჩაიქირქილა.

- მოიგონებენ რაღაცას! ქრისტე გაყიდეს და ქაღალდის ნაგლეჯი რა მითქვამს!

- ქრისტე იუდამ გაყიდა. - მშვიდი ღიმილით ვუთხარი მე.

- კაი ფასი შეეძლიათ, არც დანარჩენები დაიხევდნენ უკან.

მე წამით ვიგრძენი, რომ ღიმილი რაღაც სულელური გამომეტყველებით შემეცვალა.

- სხვაგან ეძიოს თქვენმა მუშტარმა საქონელი.

- სხვაგანაც ეძებს. - სწრაფად მიპასუხა დეიდა მარიამმა. მერე წეღანდელივით თვალი

თვალში გამიყარა. - რამდენი წლისა ხარ?

- ოცდაცხრის.

- ოცდაცხრის... - ისეთი დაფიქრებით გაიმეორა, თითქოს გუნებაში ანგარიშობს,

სინამდვილეში რამდენია ეს ოცდაცხრა წელიო. მერე მითხრა: - ოცდაცხრა წლის კაცს
ცხოვრება მოწყობილი უნდა ჰქონდეს. შენ რა გაქვს მოწყობილი? სახლი არა გაქვს და
კარი. ფული არა გაქვს და ქონება. ერთი კოსტუმი გაცვია. საგარეოც ეგაა და საშინაოც,
სათეატროც და სადღესასწაულოც, ცოლი რომ შეირთო, სად გინდა წაიყვანო? თუ ჭკუა
გაქვს, შენს სასიკეთოს გეუბნები. კაი მუშტარია და კაი ფასს მოგცემს.

- მაინც რამდენს?
- იცინე, შენ, იცინე და ის კაცი ცოტა ახირებული კაცია. ნაგავივით ფანტავს ფულს...
ოცდაცხრა წელი... - აქ დეიდა მარიამმა დაავლო თავის ტილოს ხელი, მიმიტოვა
სანახევროდ მორეცხილი იატაკი და წავიდა.

მე ღიმილით გავაყოლე თვალი. მერე დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტს შევხედე.

მომეჩვენა, თითქოს დედოფალი ნეფერტიტიც ოდნავ შესამჩნევად იღიმებოდა.

მაშინ ფულის მოგროვება ახალი დაწყებული მქონდა. კრიზისი რომ გადავიტანე და

იძულებული შევიქენი ორმოცი მანეთი ოცდაათი მანეთით შემეცვალა, ეს საუბარი
მომაგონდა.

და არ გამღიმებია.

მოგონებას რაღაც გაუცნობიერებელი, მაგრამ აშკარად უსიამოვნო ფიქრი აჰყვა.

ვცდილობდი ეს ფიქრი მანამ მომეშორებინა თავიდან, სანამ ცნობიერ აზრად იქცეოდა.

ფიქრი არ მშორდებოდა. მთვრალივით დაბანცალებდა გონებაში და ხან რას

წამოედებოდა, ხან რას.

ვატყობდი, ეს ამბავი კარგს არაფერს მოასწავებდა.

ერთხელ იმ დროს წავასწარი თავს, როცა სამზარეულოში უაზროდ ვტრიალებდი

დეიდა მარიამის ირგვლივ, თითქოს რაღაცას ველოდი.

და მივხვდი.

ველოდი, როდის ჩამომიგდებდა სიტყვას იმ ამბავზე.

ფიქრმა, ბოლოს და ბოლოს, ბილიკს მიაგნო და აზრად იქცა.

ოცდაათი მანეთობით მანქანის ყიდვა შორეული მომავლის საქმეა.

რამდენად ახირებული შეიძლება იყოს კოლექციონერი და რამდენი შეიძლება

დასტყუო ძალიან ახირებულ კოლექციონერს?

- მაინც რამდენს მომცემს, დეიდა მარიამ, ის თქვენი მუშტარი, როგორ ფიქრობთ?

ვითომ პიჯაკის კალთაზე ლაქა ვიპოვე და მთელი გულისყური იქითკენ მქონდა

მიპყრობილი.

- გაყიდი? - დეიდა მარიამმა ცერად ამომხედა.

- არა. გაყიდვით არ გავყიდი. ისე მაინტერესებს. - მე „ლაქას“ ჩავკირკიტებდი.

მაინც ვიგრძენი, რომ დეიდა მარიამმა გაიღიმა.

- რა ვიცი. შენ თვითონ ჰკითხე. იქნება ხუთასი მოგცეს. იქნება ათასი. იქნება ორი
ათასი. იქნება სულაც აღარ უნდა. რა ვიცი... მოვიყვანო?

- არა.
შევტრიალდი. ჩემს ოთახში შევედი. დედოფალ ნეფერტიტის სურათს თვალი
ავარიდე. გარეგნულად თითქოს არაფერი მემჩნეოდა, მაგრამ ვგრძნობდი, რომ შიგნით,
სხეულში კანკალებდა რაღაც.

როგორც იქნა, დავიმორჩილე თავი. ჩავიცვი, სახლიდან გავედი და გვიან ღამემდე არ

დავბრუნებულვარ.

მომდევნო დღეებში დეიდა მარიამთან შეხვედრას ვერიდებოდი. ახლა უკვე მეშინოდა,

ისევ არ ჩამომიგდოს სიტყვა იმ ამბავზე-მეთქი.

მაგრამ ჩემი შიში უსაფუძვლო გამოდგა.

დეიდა მარიამს სავაჭრო მოლაპარაკება აღარ განუახლებია.

მერე და მერე შიშმა გამიარა და ისევ ლოდინი დავიწყე.

ისევ წავასწარი თავს იმაზე, თუ როგორ ვტრიალებდი სამზარეულოში დეიდა

მარიამის ირგვლივ უსაქმოდ და უაზროდ.

მაგრამ ლოდინიც შიშივით უსაფუძვლო იყო.

დეიდა მარიამი ჯიუტად დუმდა.

ფულის დასტა კი ძალიან ნელა იზრდებოდა.

ხანდახან, ფულს რომ გადავითვლიდი, თვალწინ წარმომიდგებოდა მეორე, უფრო

სქელი დასტა, რომელიც უკვე მოგროვებულს ერთბაშად ემატებოდა, და სადარბაზოს
წინ ჩნდებოდა შავი, ლაპლაპა „ვოლგა“, რომელიც ჩემი იყო. მე წელში გამართული
ამაყად ვიჯექი მანქანაში, ცალი ხელით საჭეს ვმართავდი, მეორე დაუდევრად მქონდა
ჩამოყრდნობილი ღია სარკმლის ჩარჩოზე. და მივქროდი ლაღად. და გამვლელები
შურითა და აღტაცებით მიყურებდნენ...

დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტს შეძლებისდაგვარად თვალს ვარიდებდი...

ოქროსთმიანი ქალიშვილი იმ ზაფხულს მეტად აღარ შემხვედრია.

როგორც მოგახსენეთ, სულ ორჯერ ვნახე. პირველად, ჩემს წინ რომ მიაბიჯებდა
აღმართში, და მეორედ, გზაჯვარედინზე რომ სულელურად გავუღიმე და მერე თვალი
აღარ მომიშორებია, სანამ მთავარ ქუჩაზე არ ჩავიდა.

ამის შემდეგ აღარ მინახავს და, სიმართლე გითხრათ, აღარც მომგონებია.

ზაფხულში შვებულება ავიღე და სოფელში წავედი.

მაკა

და ნათელი იგი ბნელსა შინა ჩანს...

იოანე 1, 5
ოქროსთმიანი ქალიშვილი მესამედ შემოდგომაზე ვნახე.

და მაშინვე მივხვდი, რომ თურმე დავიწყებული კი არ მყავდა, უბრალოდ მთელი ამ

ხნის განმავლობაში მეხსიერების რომელიღაც ბნელ კუთხეში იდგა, როგორც
მსახიობი კულისებში, და თავის ჯერ ელოდა, რომ სცენაზე გამოსულიყო.

ოთხშაბათი დღე იყო. დილის თერთმეტი საათი.

ოთშაბათობით სამსახურში გვიან მივდიოდი და ახლა აღარ მახსოვს, სად ვიყავი იმ

დილით და საიდან ვბრუნდებოდი.

მთავარი ქუჩიდან გადავუხვიე და აღმართს შევუდექი. მივაბიჯებდი ჩემთვის

ჩაფიქრებული და არაფრის მოლოდინი არ მქონდა. უცებ გზაჯვარედინთან
ოქროსთმიანი ქალიშვილი გამოჩნდა. თავისი ქუჩიდან გადმოუხვია და ქვემოთ
წამოვიდა.

გული ამიფანცქალდა, ძარღვები ისე ამითრთოლდა, თითქოს ვიღაც უხილავმა

მევიოლინემ ზედ თავისი ხემი გაუსვ-გამოუსვა. მკერდქვეშ ძლიერი გაკვირვება
დაიბადა იმის გამო, რომ რამდენიმე თვის განმავლობაში მე ეს მხრები და ეს თმა
სრულებით არ მომგონებია.

ქალიშვილი ჩემკენ მოდიოდა.

სახე ჰქონდა მშვიდი და კრიალა, როგორც მოწმენდილი ცა. მხრები - თხელი და

საოცრად სწორი. მოდიოდა წელში გამართული. მოაბიჯებდა რბილად და იმედიანად.

წითელი ხალათის მაგივრად ახლა სქელი, მაღალყელიანი ჯემპრი ეცვა. ჯემპრის

წყალობით სხეულის ხაზები უფრო მკაფიოდ ჩანდა და ამით ფიგურა დიდად იგებდა.
მაგრამ მე მაინც ის წითელი ხალათი მერჩივნა, უფრო მეტიც. ჯემპრი საერთოდ არ
მომეწონა და ისეთი გრძნობა გამიჩნდა, თითქოს ამასთან დაკავშირებით რაღაც უნდა
მეთქვა ქალიშვილისთვის. მერე რა, რომ არ ვიცნობდი! ერთხელ ხომ გავუღიმე.
მართალია, უაზროდ და ბრიყვულად გავუღიმე, მაგრამ ღიმილი მაინც ღიმილია,
ადამიანებს შორის რაღაც დამოკიდებულებას ამყარებს.

თუმცა ამ განზრახვიდან არაფერი გამოვიდა. ვერც კი მოვასწარი იმის გააზრება, თუ

რატომ არ მომეწონა ეს ჯემპრი და, კერძოდ, რა შენიშვნა უნდა გამომეთქვა ამის გამო.

ოქროსთმიანი ქალიშვილი ამასობაში მომიახლოვდა.

ერთმანეთს რომ გავუსწორდით, თავი აიღო და შემომხედა.

და მეც უცებ მივხვდი, რომ ჩემს დანახვაზე რაღაც აზრმა გაუელვა. გამოხედვაზე
შევატყვე. თვალებში რაღაც უცხო შუქი გაუკრთა. რა შუქი იყო, ვერ გავიგე, რადგან
ყველაფერი ელვის სისწრაფით მოხდა. ერთი შემომხედა და იმავე წამს გვერდით
ჩამიარა.

შევჩერდი და თვალი გავაყოლე.

და ერთბაშად მივხვდი, რატომ არ მომეწონა მისი ჯემპრი.

იმიტომ რომ ყელს უფარავდა.

მშვენიერ, თლილ ყელს. ოდნავ წახნაგოვანს, ოდნავ არარეალისტურს; და ძალიან
ლამაზს.

უეცრად მომინდა უკან დავდევნებოდი, დავწეოდი, დაუფარავად მეთქვა ჩემი

კრიტიკული შენიშვნა და კატეგორიულად მომეთხოვა, მეორედ აღარ ვნახო, ეგ
ჯემპრი გეცვას-მეთქი.

ახლაც დარწმუნებული ვარ, რომ ასეთი საქციელი სულელური კი იქნებოდა, მაგრამ

ძალიან ბუნებრივი და ადამიანურიც იქნებოდა.

მე კი იმის ნაცვლად, რომ ეს ბუნებრივი ნაბიჯი გადამედგა, მოულოდნელად

შემოწოლილი სირცხვილის გრძნობას დავემორჩილე. „დამდგარხარ აქ, შუა ქუჩაში, და
შენი უტიფარი მზერის შიშით ხალხს მშვიდად ვეღარ გაუვლია!“

მივტრიალდი და შინისაკენ წავედი.

გზაჯვარედინს რომ მივაღწიე, ერთხელ კიდევ მივიხედე.

ქალიშვილი აღარ ჩანდა.

გულზე ნაღველი შემომაწვა და დაღლილობა ვიგრძენი.

მივდიოდი შინისაკენ. მივაბიჯებდი დუნედ და უსიცოცხლოდ.

მაგრამ, ცოტა გზა რომ გავიარე, ოქროსთმიანი ქალიშვილის სახე დამეწია და

მარტოობის ნაღველი გამიფანტა.

თვალწინ დამიდგა წეღანდელი შეხვედრის ყოველი დეტალი. ყველაფერს ნათლად და

მკაფიოდ ვხედავდი და ვცდილობდი გამომეცნო, რა გაიფიქრა ჩემს დანახვაზე.

კარგს რას გაიფიქრებდა.

ალბათ, მიცნო.

„ეს ის არ არის, ერთხელ რომ პირი ყურებამდე გაეხა და მერე დიდხანს იდგა ასე,
სასაცილო და ქვეყნის მასხარა?“.

კარგს რას გაიფიქრებდა!

მაგრამ, თუ კარგს არაფერს გაიფიქრებდა, რაში მჭირდებოდა! რას მომდევდა, რომ

მომდევდა!

ის კი მაინც მომდევდა და წამით არ მშორდებოდა. შევჩერდებოდი, შეჩერდებოდა.

წავიდოდი, წამოვიდოდა. მერე წინ გამიძღვა და ერთთავად ჩემი მხედველობის არეში
იყო. ხან მთლიანი ფიგურა მიაბიჯებდა ჩემს წინ და შოლტივით ტანს ოდნავ
მიარხევდა, ხან მარტო მხრები ჩანდა, ხან მარტო ყოჩივარდას თაიგულად შეკრული
თმა.

სადარბაზოში შევედი და შემომყვა. ჩემს ოთახში შევედი და იქაც შემომყვა. საშველი

აღარ იყო. აღელვებულმა დავიწყე ბოლთის ცემა. ისიც ჩემთან ერთად ბოლთას სცემდა.
ფანჯარა გავაღე და თითის წვერებზე შემდგარმა ეზოში გადავიხედე. მაინც ვერ
მოვიშორე. სათითაოდ გადმოვიღე ყველაზე უფრო საყვარელი წიგნები და კითხვა
დავიწყე. არაფერი გამოვიდა. შუა ოთახში დავიდგი სკამი, დავჯექი და დედოფალ
ნეფერტიტის სურათს მივაჩერდი. ყველაფერი ამაო იყო.

მაშინ ბოლო კოზირი მოვიშველიე: ჩემოდნიდან ფული ამოვალაგე და თვლას

შევუდექი.

თავიდან არც ამან გაჭრა. ოქროსთმიანი ქალიშვილი ხავერდის ფარდასავით

ეფარებოდა ზემოდან ათმანეთიანებსა და ოცდახუთმანეთიანებს და ანგარიშს
მირევდა. ერთხელ დავიწყე თავიდან, ორჯერ, ხუთჯერ... ბოლოს და ბოლოს, ფულმა
მაინც თავისი ქნა. ათმანეთიანები და ოცდახუთმანეთიანები, მკვრივი, გაუმჭვირვალე
ასიგნაციები, ნელ-ნელა გამოცურდნენ წინ, თვითონ გადაეფარნენ ზემოდან ხავერდის
ფარდას და საქმეც აეწყო. ოქროსთმიანი ქალიშვილის სახე უკან-უკან წავიდა და
დამარცხებული შეერია სივრცეს.

ამ დროს ვიღაცამ დააკაკუნა.

ფული სასწრაფოდ მოვხვეტე, ჩემოდანში ჩავყარე და მობრძანდით-მეთქი, გავძახე.

დეიდა მარიამი უცნობს შემოუძღვა.

პატარა კაცი იყო, გამხდარი. ოცდაათი-ოცდათორმეტი წლისა იქნებოდა.

დიდი ცხვირი ჰქონდა და წინ წამოვარდნილი ნიკაპი. უცნაური ფორმის
ლაბადა ეცვა. გრძელი და შავი. და შავი სათვალე ეკეთა.

მკვეთრი და ცოტა ნერვიული მოძრაობები ჰქონდა.

სწრაფი, მოკლე ნაბიჯებით შემოვიდა. მერე მოწყვეტით შედგა, თავი ოდნავ წინ
წამოსწია და მომაჩერდა. მიყურა, მიყურა და მკვეთრად შეტრიალდა დეიდა
მარიამისაკენ. სათვალე სწრაფად წაიძრო და ისევ გაიკეთა. ახლა დეიდა მარიამს
უყურა. უცნაური მიმოხრა და უცნაური ჟესტიკულაციები ჰქონდა. ერთბაშად
ამოძრავდებოდა და ასევე ერთბაშად გაშეშდებოდა, თითქოს ვიღაც უხილავი რთავდა
და თიშავდა. დაჟინებით დააცქერდა დეიდა მარიამს და თავი გაიქნია. არ ვიცი
სინანული გამოხატა ამით, მუქარა თუ სხვა რამე. ეს კია, რომ დეიდა მარიამი აიბუზა,
მოიკუნტა, თავი მხრებში ჩარგო და უხმოდ, ფეხაკრეფით გავიდა ოთახიდან.

უცნობი ახლა ისევ მე მომიბრუნდა. ფიცხად წამოვიდა ჩემკენ და ისე გამომიწოდა

ხელი, თითქოს ჯოხი გადმომიგდოო.

- პატიოსანი ვაჭარი და კოლექციონერი.

ლაპარაკიც ჟესტიკულაციასავით ჰქონდა: სწრაფი, მკვეთრი, ნაწყვეტ-ნაწყვეტი. მე

სათვალეს ვუყურებდი, მაგრამ თვალებს ვერ ვხედავდი.

- ასე მოგმართოთ? - ღიმილით ვკითხე, რაკი სახელის მაგივრად ტიტული მითხრა.

- მიმართვის ფორმა დროის ფუჭი ფლანგვაა. როგორც გინდათ, ისე მომმართეთ. მე

ვაჭარი და კოლექციონერი ვარ.

- პატიოსანი.

სათვალე სწრაფად წაიძრო და გაიკეთა.

- პატიოსანი.

- რას ყიდულობთ? ან რას აგროვებთ?

- ყველაფერს. განსაკუთრებით სიტყვებს.

- სიტყვებს? - გაკვირვებით შევხედე. - რა სიტყვებს?

- წამოცდენილს, წამოსროლილს, დაუფიქრებელს.

რაღაც ბუნდოვანმა მოგონებამ ელვის უსწრაფესად ჩაიქროლა.

- დეიდა მარიამმა გითხრათ, რომ მე წამოცდენილი, წამოსროლილი და

დაუფიქრებელი სიტყვები მაქვს?

სწრაფად შეატრიალა თავი კარისკენ და ასევე სწრაფად შემოატრიალა ჩემკენ.

- სული არ არსებობს. - მითხრა მოულოდნელად.

- რა იცით?

- არ მტკიცდება.

- მერე რა?

- რაც არ მტკიცდება, არც არსებობს. ხვალ თუ დამტკიცდა, ხვალ იარსებებს. - სათვალე

წაიძრო და გაიკეთა. - მაგრამ სულის დამტკიცება შეუძლებელია. თუ გინდა სული
დაამტკიცო, საკუთარი სხეული ფანჯრიდან უნდა გადააგდო და მოკლა. შეგიძლიათ?

- რწმენა?

- რწმენა ონანიზმია. - მკვეთრად შეტრიალდა, დედოფალ ნეფერტიტის სურათს

შეხედა, ისევ შემოტრიალდა. ხელი ჯოხივით აისროლა და საჩვენებელი თითი
პორტრეტს მიუშვირა. - თორმეტი მაქვს, ეს მეცამეტე იქნება.

მეც შევხედე სურათს.

დედოფალი ნეფერტიტი მაღალი იყო, ზვიადი და სევდიანი.

და მოულოდნელად ოქროსთმიანი ქალიშვილი გაჩნდა.

ოქროსთმიანმა ქალიშვილმა შემომხედა და მივხვდი, რომ ჩემს დანახვაზე თავში

რაღაც აზრმა გაუელვა. იმავ წამს გვერდით ჩამიარა და წავიდა. თხელი, საოცრად
სწორი მხრები ჰქონდა და ყოჩივარდას თაიგულივით შეკრული თმა. მიდიოდა წელში
გამართული, მიაბიჯებდა რბილად, მშვიდად, იმედიანად.

და ჩემი მოკუმული ტუჩები თავისთავად გაიხსნა და ვიღაცამ ხმამაღლა გამოაცხადა: -

აუდიენცია დამთავრებულია.

უცნობმა თავი უკან გადაიგდო და ისე შემომხედა, მერე წინ წამოსწია და ისე
შემომხედა. ბოლოს ფიცხად შეტრიალდა და მოკლე, სწრაფი ნაბიჯით წავიდა
კარისაკენ. კარი რომ გამოაღო, ისევ მობრუნდა, უცებ გაშეშდა. მიყურა, მიყურა.
სათვალე წაიძრო და გაიკეთა.
- ყველა გზა რომში მიდის, - მომაძახა მერე სხაპასხუპით და გავიდა.

მე დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტს შევხედე, გავუღიმე და უცნობი როგორღაც

ერთბაშად ამოვარდა მეხსიერებიდან.

იქნებ ცუდი არაფერი უფიქრია-მეთქი, გავივლე გუნებაში.

ცუდი რატომ უნდა ეფიქრა? მერე რა, თუ გავუღიმე! ღიმილი ხომ იგივე ქათინაურია.
და განა ქვეყანაზე მოიძებნება ისეთი ქალი, ქათინაური რომ არ ესიამოვნოს?

„აა! თქვენ ის არა ხართ, ერთხელ რომ გამიღიმეთ? სიტყვიერადაც ხომ არაფერს
დაამატებდით მაშინდელ ღიმილს?“

ცუდი რატომ უნდა ეფიქრა?

მე სარკეში ჩავიხედე, თმა გავისწორე, ჩემს თავს გავუღიმე და, საერთოდ მთელი
საღამო საკმაოდ სულელურად ვიქცეოდი.

ამ ღამეს, რომ დავწექი და მაგიდის ლამფის შუქზე წიგნის კითხვა დავიწყე, ჩემდა
გასაოცრად ძველმა ჩვეულებამ გამიხსენა. ერთხანს ვიკითხე, მერე თვალები დავხუჭე
და თითქმის ბურანში ვიყავი წასული, როდესაც სამყაროდან საგნები გაიკრიფნენ და
სივრცე დაიცალა. მერე ეს სივრცე უცხო დეტალებით აივსო. გადაიჭიმა ნილოსი,
ქვეყნიერების ცისფერი ძარღვი, ამოიმართნენ პირამიდები, გაჩნდნენ ქანდაკებები და
ოცნებასავით მოხატული კედლები. ოსტატი ისე შეეხო დედოფლის დაუმთავრებელ
ქანდაკებას, თითქოს ნამდვილ დედოფალს შეხებოდეს...

და ყოველივე ამას ფონად ეღვრებოდა უჩვეულო მუსიკა.

საოცარი ის იყო, რომ მუსიკა კი არ ისმოდა, არამედ ანათებდა. ანათებდა და

ცხოველმყოფელობას მატებდა ყველაფერს: ნილოსსაც, პირამიდებსაც, გიგანტურ
ქანდაკებებსაც, ოსტატსაც, ცხელ მიწასაც და მცხუნვარე მზესაც.

მე მიკვირდა ეს უჩვეულო, მანათობელი მუსიკა და ძილბურანში ჩაფლული

ვცდილობდი გამომეცნო, საიდან შემოვიდა იგი ჩემს ძველ ჩვევაში.

და მივხვდი.

მაშინ მივხვდი, როცა გამახსენდა, რომ საგნები მთლიანად არ გაკრეფილან

სამყაროდან და სივრცე მთლიანად არ დაცლილა.

სივრცეში დარჩა ოქროსთმიანი ქალიშვილი, რომელიც უცხო ჰარმონიად შემოვიდა

ჩემს ხილვაში და ჯადოსნური მუსიკა შემოიტანა, როგორც ზღაპრული ფონი.

და მე ჩამეძინა.

დილით სამსახურში მიმავალი, გზაჯვარედინთან შევჩერდი და ქუჩა მოვათვალიერე.

ოქროსთმიანი ქალიშვილი არსად ჩანდა. დავდექი და ლოდინი დავუწყე. იმდენ ხანს
ვიდექი, რომ სამსახურში დავიგვიანე, ოქროსთმიანი ქალიშვილი კი ვერ ვნახე.

ნასადილევს, შინ რომ ვბრუნდებოდი, მთავარი ქუჩისა და ჩემი აღმართის

გადაკვეთასთან შევჩერდი და დილანდელივით დავზვერე არემარე. ოქროსთმიანი
ქალიშვილი ვერსად აღმოვაჩინე. გზა რომ უნდა განმეგრძო, თავში უცებ ერთი აზრი
მომივიდა. კუთხეში ფართლეულის მაღაზია იყო. შესასვლელი მთავარი ქუჩიდან
ჰქონდა. სამაგიეროდ აღმართის მხარეს უზარმაზარი ფანჯარა გადიოდა, რომელიც
თითქმის მთლიანად ცვლიდა კედელს. ამაზე უკეთეს სათვალთვალო პუნქტს ეშმაკიც
ვერ მოიგონებდა. დაუყოვნებლივ შევედი მაღაზიაში, ყასიდად დავიწყე
საშარვლეებისა და საკოსტუმეების სინჯვა, თან ცალი თვალი ფანჯრისკენ მეჭირა. ათი
წუთი გავიდა. ოცი წუთი, ნახევარი საათი. ქალიშვილი არა და არ ჩანდა, სამაგიეროდ
ყურპარტყუნა, ქაჩალი გამყიდველი კარგახანია უკვე ეჭვით მიმზერდა და ისეთ
შეურაცხმყოფელ ვარაუდებს აფრქვევდა თვალებიდან ჩემი მისამართით, რომ მეტი
დაყოვნება აღარ შეიძლებოდა.

მაღაზიიდან გამოვედი და გულდამძიმებული შევუდექი აღმართს.

მაგრამ იმედი არ გადამიწურავს და მომდევნო დღეებშიც განვაგრძობდი თვალთვალს.

ყოველ საღამოს, იმის მაგივრად, რომ მთავარი ქუჩიდან გადამეხვია და აღმართს

შევდგომოდი, ფართლეულის მაღაზიაში შევდიოდი, მოგონილი გულმოდგინებით
ვაკვირდებოდი საშარვლეებსა და საკოსტუმეებს და, მგონი, პროფესიონალი ჯაშუშის
ჩვევებიც შევიძინე. ყურპარტყუნა გამყიდველი დარწმუნდა, რომ არაფრის მოპარვას
არ ვაპირებდი, და თანდათან შეურიგდა ჩემს არსებობას. მართალია, ის კი ვეღარ
გაეგო, თუ არაფრის მოპარვას არ ვაპირებდი, მაშ რაღა ჯანდაბად ვყურყუტებდი აქ
საათობით და რას ვაცეცებდი თვალებს ქურდივით, მაგრამ ადამიანი ხომ ყოველგვარ
უცნაურობას ეგუება. ყურპარტყუნა გამყიდველიც, ბოლოს და ბოლოს, შეეგუა იმ აზრს,
რომ ამ ქვეყანაზე არსებობს ვიღაც იდიოტი, რომელსაც არაფერი ისე არ სიამოვნებს,
როგორც ფართლეულის მაღაზიაში ყოფნა.

დღე დღეს მისდევდა, კვირა - კვირას. ოქროსთმიანი ქალიშვილი კი არსად ჩანდა.

მხოლოდ სიზმარში ვნახე ერთი-ორჯერ, ეს იყო და ეს.

თუმცა, რაც შემეძლო, ყველაფერს ვაკეთებდი.

ხან სამსახურიდან გამოვიპარებოდი და ადრიანად მოვაშურებდი სათვალთვალო

პუნქტს. ხან განზრახ შევყოვნდებოდი და შედარებით გვიან დავდგებოდი
სადარაჯოზე, ხანაც, განსაკუთრებით დილ-დილაობით, გზაჯვარედინთან
დავყიალობდი უსაქმოდ და თან საკუთარ თავს ვარწმუნებდი, სუფთა ჰაერზე
ვსეირნობ-მეთქი.

საერთოდ, მე ვფიქრობ, ჩემი ცხოვრების ეს მონაკვეთი მხატვრული და

ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო და დაძაბული
ეტაპი იყო. ერთი მხრივ, ყოველ ღონეს ვხმარობდი, რომ ოქროსთმიან ქალიშვილს
შევხვედროდი, მეორე მხრივ, აშკარად მეშინოდა ამ შეხვედრის. დავდიოდი
ფართლეულის მაღაზიაში, ვეძებდი, ვუთვალთვალებდი, ვზვერავდი, „სუფთა ჰაერზე
ვსეირნობდი“ და ირგვლივ გამოუცნობი ეჭვები მერტყა.

ბოლოს და ბოლოს, ამაგი დამიფასდა და ჩემმა ხანგრძლივმა, დაძაბულმა შრომამ

ნაყოფი გამოიღო: ერთ მშვენიერ დღეს ოქროსთმიანი ქალიშვილი ისევ ვნახე.

თქვენ იტყვით, რომ ეს შემთხვევით მოხდა და ფართლეულის მაღაზიაში ყურყუტთან

არაფერი ჰქონდა საერთო, მაგრამ ღმერთი ხომ ჩვენი მოთმინებისათვის გამიზნულ
ჯილდოს ზოგჯერ ფარულად შემოგვაპარებს, რათა თავის გულჩვილობა დაგვიმალოს
და ჩვენს თვალში ზედმეტად მგრძნობიარე არ გამოჩნდეს.

ასეა თუ ისე, ოქროსთმიანი ქალიშვილი, როგორც იქნა, ვნახე.

სამშაბათი იყო.

იმ დღეს ადრე წამოვედი სამსახურიდან.

სანამ ფართლეულის მაღაზიაში შევიდოდი, ჩვეულებისამებრ, არემარე

მოვათვალიერე.

და ზედ გზაჯვარედინთან დავინახე.

თითქმის სირბილით ავუყევი აღმართს. რა თქმა უნდა, ეს უგუნურობა იყო. მე

გაცილებით მეტი მანძილი უნდა გამევლო გზაჯვარედინამდე, ვიდრე მას - სახლამდე.
და მართლაც, გზაჯავრედინს რომ მივაღწიე და მარცხნივ გავიხედე, ქალიშვილი აღარ
ჩანდა.

იმ დღეს ერთხელ კიდევ ჩავიკეტე ჩემს ოთახში და ერთხელ კიდევ გადავთვალე

მანქანის ფული, რათა შემოსეული ფიქრები გამეფანტა და სული გამენიავებინა.

დედოფალი ნეფერტიტი ნატიფი, მშვიდი და ოდნავ სევდიანი სახით უყურება ჩემს

საქმიანობას.

თვლას რომ მოვრჩი და ფული ჩემოდანში შევინახე, უცებ ერთ მშვენიერ იდეას
მივაგენი. არ ვიცი, როგორ გაჩნდა ეს იდეა. მე მხოლოდ იმას ვგრძნობდი, რომ
ტვინიდან, როგორც ფაბრიკიდან, გამოდიოდა მზამზარეული ფრაზები.

და მე ვკითხულობდი: „ოთხ საათზე ვნახე. მერე? ვინ დამიმტკიცებს, რომ ეს ამბავი

შემთხვევითია? რატომ არ შეიძლება ყოველდღე ოთხ საათზე ბრუნდებოდეს? არა,
ოთხ საათზე სხვა დროსაც დავდარაჯებივარ და არ მინახავს. მაგრამ
დავდარაჯებივარ კი ოთხ საათზე როდისმე სწორედ სამშაბათ დღეს? იქნებ მხოლოდ
სამშაბათობით ბრუნდება ოთხ საათზე? რა არის აქ შეუძლებელი?.. ოთხშაბათსაც რომ
ვნახე ერთხელ? მაშინ დილის თერთმეტი საათი იყო. იქნებ ოთხშაბათობით დილის
თერთმეტ საათზე მიდის თავის სასწავლებელში, თუ სამსახურში, თუ სადღაც, სადაც
არ უნდა დადიოდეს, ხოლო სამშაბათობით ოთხ საათზე ბრუნდება შინ. რა თქმა
უნდა, არც ისაა გამორიცხული, რომ იმ ოთხშაბათსაც შემთხვევით წავიდა თერთმეტ
საათზე და დღესაც შემთხვევით დაბრუნდა ოთხ საათზე, მაგრამ შემოწმებას რა
უდგას წინ? აუცილებლად უნდა შევამოწმო. ხვალ სწორედ ოთხშაბათია... ღმერთო, რა
სისულელეა ეს ყველაფერი!..“

შესაძლებელია, ეს ყველაფერი მართლა გვარიანი სისულელე იყო, მაგრამ მეორე დღეს

ჩემი ვარაუდი მაინც შევამოწმე. თერთმეტს ხუთი წუთი აკლდა, გზაჯვარედინთან
რომ დავერჭე. გადაღმა მხარეს დავდექი, ქალიშვილის შესახვევისა და აღმართის
კუთხეში.

ზუსტად თერთმეტ საათზე გამოჩნდა.

მე უკან დავიხიე და კუთხეს ამოვეფარე, რომ არ დავენახე. აქ იმდენ ხანს ვიდექი,
რამდენი ხანიც ჩემი ვარაუდით დასჭირდებოდა ქალიშვილს იმისათვის, რომ
გადასახვევამდე მოეღწია. მერე ნელი ნაბიჯით დავუყევი ქუჩას.

ცოტა ხნის შემდეგ ზურგს უკან ქალიშვილის ნაბიჯები ვიგრძენი. ფეხის ხმა არ
გამიგონია, იმიტომ რომ საოცრად რბილი და უხმაურო სიარული იცოდა. მაგრამ
ვგრძნობდი, რომ ახლო იყო. ერთხანს ასე მივდიოდით და მე იმაზე ვფიქრობდი მიცნო
თუ არა და მიყურებს თუ არა-მეთქი. მერე შევჩერდი. შეჩერებას რომ საეჭვო სუნი არ
ასვლოდა, ჯიბეების ჩხრეკა დავიწყე, ვითომ რაღაცას ვეძებდი.

ოქროსთმიანი ქალიშვილი წამომეწია და გვერდით ჩამიარა. ჩემკენ არ გამოუხედავს.

მიცნო თუ ვერა?

ალბათ, მიცნო.

მაგრამ ყურადღება არ მომაქცია.

რას ნიშნავს ეს?

იქნებ ყურადღება არ მომაქცია ისე, როგორც არ ვაქცევთ ყურადღებას უპატრონო

ძაღლს, რომელიც ყოველდღე გზაჯვარედინთან დაწანწალებს და არავითარ გრძნობას
არ იწვევს, არც შიშს, არც სიბრალულს, არც ზიზღს.

მაგრამ იქნებ განზრახ არ მომაქცია ყურადღება?

სიტყვა „განზრახ“ ხომ სიტყვა „საერთოსაც“ გულისხმობს. და რაღაც კუთხით სიტყვა

„უცხოს“ უპირისპირდება!

მივყვებოდი უკან და თვალს არ ვაცილებდი. თავდაღმართში მისი სიარული ისე

მოხდენილი არ იყო, როგორც აღმართში. ეს მაშინვე შევნიშნე.

ავტობუსის გაჩერებამდე მივაცილე და უკან გამოვბრუნდი.

ოთხშაბათი განაღდებული მქონდა. ახლა სამშაბათი უნდა შემემოწმებინა.

ყველაფერი კარგად აგიხდეთ.

სამშაბათს ოქროსთმიანი ქალიშვილი ოთხ საათზე დაბრუნდა.

მე ყოველი შემთხვევისათვის ცოტა ადრე მოვედი. ოღონდ ფართლეულის მაღაზიაში

აღარ შევსულვარ. გაჩერების მახლობლად დავუდარაჯდი.

ქალიშვილი ავტობუსიდან ჩამოვიდა და აღმართში შეუხვია. მეც დაუყოვნებლივ

მივატოვე პოსტი და უკან გავყევი.

აღმართში ისევ ისე რბილად და მოხდენილად მიაბიჯებდა. იმ დღეს ერთიანი კაბა

ეცვა. წელზე ქამარი ერტყა, მაგრამ ქამარი მჭიდროდ არ ჰქონდა შემოკრული და ამის
გამო ისეთი შთაბეჭდილება იქმნებოდა, თითქოს სიარულის დროს კაბა არ
მოძრაობდა. კაბა თავისუფლად იდგა და მხოლოდ სხეული მოძრაობდა კაბის შიგნით.
სხეული მიირწეოდა, კაბა კი ამ სხეულს არც კი ეხებოდა და თავისი უძრაობით ამაოდ
და გულუბრყვილოდ ცდილობდა სხეულის მოძრაობა დაეფარა.
ქალიშვილი გზაჯვარედინამდე მივაცილე. მერე დავდექი და მანამ ვუყურე, სანამ
თავის ეზოში არ შევიდა.

ამგვარად, კვირაში ორი დღე ჩემი დღეები იყო.

ახლა დღის წესრიგში მონაპოვარის შემდგომი განვითარება იდგა.

საქმის ეს მხარე, სიმართლე გითხრათ, დიდად არ მაწუხებდა, რადგან უცნობ

ქალიშვილებთან ყოველთვის იოლად ვახერხებდი გამოლაპარაკებას. ყველაფერი
ძალდაუტანებლად, ლაღად და ბუნებრივად გამომდიოდა. უბრალოდ, გავაჩერებდი
ქუჩაში და რაღაცას ვკითხავდი. თუ შეკითხვა ცოტა უცნაური ან ცოტა სასაცილო
იქნებოდა, კიდევ უკეთესი. თუმცა სათქმელს წინასწარ არასოდეს ვამზადებდი.
საჭირო ფრაზა თავისთავად იბადებოდა. ქალიშვილი ან მიპასუხებდა, ან გაიღიმებდა,
ან შეეცდებოდა ღიმილი დაემალა და მორჩა, უკვე ნაცნობები ვიყავით.

მით უფრო საოცარი იყო, რომ ყველაზე მეტი ჯაფა აქ დამადგა.

სად გაქრა ჩემი ძალდაუტანებლობა, ბუნებრიობა და სილაღე! ვინ ჩიოდა უცნაურსა

და სასაცილო შეკითხვას, ერთი დამხრჩვალი, უსუსური ფრაზა მაინც ამომეღერღა.

თქვენც არ მომიკვდეთ!

ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს სულში ბზარი გამიჩნდა და ამ ბაზრიდან, როგორც

გახვრეტილი ბუშტიდან, უხმოდ და უჩუმრად მიიპარებოდა ჩემი ხასიათის რაღაც
არსებითი ნაწილი.

იმედს მაინც არ ვკარგავდი. მორიგ შეხვედრას მუდამ დიდი ქადილით ველოდი და

დარწმუნებული ვიყავი, წინა შეხვედრის სამარცხვინო დუმილს ახლა
გამოვასწორებდი. მაგრამ თვალს მოვკრავდი თუ არა ოქროსთმიან ქალიშვილს,
მთელი ჩემი ქადილი და რწმენა ისე ლღვებოდა, როგორც მზის გულზე გამოდებული
ყინული. ანგინაც მაშინ შემეყრებოდა, ხველებაც მაშინ ამიტყდებოდა, ყელში რაღაც
მიჭერდა, რაღაც მგუდავდა და მახრჩობდა. და უგზო-უკვლოდ იკარგებოდა ყველა
საჭირო სიტყვა, რომელიც სხვა დროს თავისთავად მომადგებოდა ხოლმე ენაზე. ჩემს
ძალდაუტანებელ, ბუნებრივსა და ლაღ ფრაზებს თითქოს ლოდები ეწყო ზემოდან,
მთელი ჩემი ლექსიკა სულის შორეულ ჯურღმულში იყო ჩაკირული და იქიდან
რაიმეს ამოგლეჯა სრულიად უიმედო საქმე ჩანდა.

არადა, ეს მდუმარე დევნა უკვე აუტანელი იყო. ხან უკან მივყვებოდი, ხან წინ
გადავუსწრებდი, ხან აღმართის თავში ვუდარაჯებდი, ხან - აღმართის ბოლოში. და
ვიტკეპნებოდი და ვიტკეპნებოდი ერთ ადგილას. ისეთი მდგომარეობა შეიქნა,
ნაწვიმარზე რომ წყალი დაგუბდება. ან სადინარი უნდა იშოვოს წყალმა, ან არადა,
დალპება და ჭაობად იქცევა.

საკუთარი თავის ლანძღვა საქმეს ვერ შველოდა, სხვა კი ვერაფერი მომეხერხებინა. იმ

ზომამდეც კი მივედი, რომ ერთი-ორი შეხვედრა გამოვტოვე. მეშინოდა. ბოლოს და
ბოლოს ქალიშვილი ეჭვს აიღებდა. როგორ შეიძლება კვირაში ორჯერ
დაბარებულივით ხვდებოდე ადამიანს და თან ირწმუნებოდე, შემთხვევით გვხდებიო.
ხოლო თუ ქალიშვილი ეჭვს აიღებდა, ალბათ, შესაფერს ნაბიჯსაც გადადგამდა, რათა
ამ წესად ქცეული „შემთხვევითობისაგან“ თავი დაეღწია.
ჩემს უცნაურ გარდაქმნას ბუნდოვნად ვუკავშირებდი მანქანას, ცხოვრების მიზანს,
შუქურასავით რომ კიაფობდა გვირაბის თავში, და უფრო უკეთ და უკეთ მესმოდა ჩემი
ამხანაგის, რომელმაც მსგავს გარემოებათა გამო ღიმილი დაკარგა.

ერთ დღეს ოქროსთმიანი ქალიშვილის ეზო მოვინახულე. დიდი იმედი არ მქონდა,

მაგრამ ვიფიქრე, მოვსინჯავ, ვინ იცის, იქნებ ამან მაინც შეიტანოს რაიმე ცვლილება
ჩემს დამძიმებულ სულში-მეთქი. და ოთხშაბათ დღეს, როდესაც ქალიშვილი
ავტობუსის გაჩერებამდე მივაცილე, უკან მობრუნებულმა მის ეზოს ავუარ-ჩავუარე.

ქალაქის ამ განაპირა უბანში მაშინ მრავლად იყო ეზოიანი კერძო სახლები. სწორედ
ასეთი გამოდგა ჩემი უცნობი ოქროსთმიანი ქალიშვილის სახლიც. ერთსართულიანი,
პატარა, უსახური. სამაგიეროდ, ეზო იყო კარგი: კოინდარი და ყვავილნარი. შუა ეზოში,
ორი იასამნის ძირში, მრგვალი მაგიდა და გრძელი სკამი იდგა და მე წარმოვიდგინე,
როგორ იჯდა ხოლმე აქ, წიგნს კითხულობდა ან ყვავილებს უყურებდა და სულაც არ
ეკითხებოდა, არსებობდა თუ არა ამქვეყნად კაცი, რომელმაც მისი ოქროს თმის,
თხელი და სწორი მხრებისა და შოლტივით ტანის გამო მთელი ქალაქის
ფართლეულის მაღაზიები სათვალთვალო კოშკებად აქცია, ხოლო ქუჩები და
მოსახვევები - სარბენ ბილიკებად და საჯირითო ასპარეზად.

მაგრამ ეზოს ნახვამ ვერაფერი შემმატა და ვერავითარი გზა ვერ მაჩვენა.

აუტანელი დუმილი არ ირღვეოდა, შეკრული კრიჭა არ იხსნებოდა, ნაწვიმარზე
დაგუბებული წყალი კიდეებზე ობს იკიდებდა.

მე უკვე იმაზე ვფიქრობდი, იქნებ ჯობდეს საერთოდ მივატოვო ეს დაწყევლილი

აღმართი და სხვა გზით ვიარო-მეთქი. თუკი პაპიროსს გადავეჩვიე, რატომ ამ გოგოს
ვერ გადავეჩვევი-მეთქი.

„ბოლოს და ბოლოს, - ვფიქრობდი მე. - რა არის სწორი, თხელი მხრები ისეთი, რომ
ენაგადმოგდებული დავრბივარ აღმა-დაღმა დასიცხული ძაღლივით. ეგვიპტურ
ფრესკებს ჰგავს. აუჰ, რა მომხდარა! მერე და ვინა თქვა, რომ ეგვიპტური ფრესკები
ადამიანური სილამაზის საზომია? ბოლოს და ბოლოს ათასობით ქალიშვილსა აქვს
თხელი და სწორი მხრები, ათასობით ქალიშვილი იკრავს ოქროსფერ თმას
ყოჩივარდას თაიგულივით, ათასობით ქალიშვილი მიარხევს შოლტივით ტანს კიდევ
უფრო მოხდენილად, ათასობით ქალიშვილს აქვს ოდნავ წახნაგოვანი, ოდნავ
არარეალისტური ყელი, კრიალა, ნათელი სახე და მოღიმარე თვალები. გარდა ამისა, მე
ხომ საკუთარი ფანტაზიით ვავსებ ყველა მის ნაკლს და საკუთარ ფანტაზიას დავდევ
კუდში. სინამდვილეში კი, ვინ იცის, კისერზე ჩამოეკიდოს პირველსავე ბილწსა და
ბანჯგვლიან პირუტყვს, რომელიც კი მისი გულისათვის ცოტას გაირჯება და ერთ-ორ
გაცვეთილ ქათინაურს მოუყრის თავს? მე ხომ რეალურად არ ვუყურებ საგნებსა და
მოვლენებს! მე ხომ ფანტაზიორი და მეოცნებე ვარ! და სინამდვილესთან შეჯახება
მყისვე დაამსხვრევს ჩემს საცოდავ ხუხულას. საკმარისია, ერთი უხეში სიტყვა
გავიგონო, ერთი ტლანქი ჟესტი შევამჩნიო, რომ ლოკოკინასავით შევძვრები ჩემს
ნიჟარაში, ფაცხაფუცხით მოვუსვამ უკან და ისტორიას შევაფარებ თავს, რადგან
ისტორია მკვდარია და ამიტომ სავსებით დაზღვეულია სიტლანქისა და უხეშობისაგან.
უმჯობესი არ იქნება, სხვა ქუჩით ვიარო, მოვშორდე აქაურობას? მაშინ ეს ისტორიაც,
ოქროსთმიანი ქალიშვილის ისტორია, ნამდვილ ისტორიასავით შორეული, უძრავი
და ილუზიური გახდება და დაზღვეული იქნება სიტლანქისა და უხეშობისაგან“.
მაგრამ ასეთი ფიქრები დამშვიდების ნაცვლად კიდევ უფრო მაღიზიანებდა და
მაფორიაქებდა.

თავდაპირველად ვცილობდი ისევ ფულისა და მიზნისთვის შემეფარებინა თავი,

მაგრამ მალე დავრწმუნდი, რომ ეს ფუჭი იმედი იყო.

ფულმა დაკარგა მომხიბლაობა.

ჯერ დათვლას მივანებე თავი.

მერე ზიზღი გამიჩნდა. და ეს ზიზღი, რაც დრო გადიოდა, მით უფრო იზრდებოდა და
მწვავდებოდა.

ბოლოს ისეთი გრძნობა დამეუფლა, თითქოს ჩემოდანში რაღაც ბილწი და

გულისამრევი მედო, და, რამდენჯერაც იქით გავიხედავდი, ყოველთვის ისე
გამაზრიალებდა ტანში, როგორც მარილწაყრილი ლოკოკინის დანახვაზე.

ეტყობა, თანდათან ივსებოდა მოთმინების ფიალა.

და აი, ნავსიც გატყდა.

ერთ დილით, სამსახურში წასვლის წინ, ბევრი ვიფიქრე ჩემს ორჭოფულ და

სულელურ მდგომარეობაზე, ბევრი ვიფიქრე იმაზე, თუ რა ურცხვად დავდევდი უკან
ოქროსთმიან ქალიშვილს.

და ნავსი გატყდა.

ერთბაშად ყველაფერი უაზრობად მომეჩვენა: ჩემი მიზანიც, ოქროსთმიანი

ქალიშვილიც, საყვარელი წიგნებიც, ეგვიპტეც და საქართველოც. უჩვეულო სიშმაგით,
უანგარიშოდ და უაზროდ დავაცხრი ჩემს ნაგროვებ ფულს და ნახევარი იმ დღესვე
გავფლანგე.

კოსტუმი ვიყიდე, ხალათები ვიყიდე, ფეხსაცმელები ვიყიდე, ყველაფერი ვიყიდე, რაც

მჭირდებოდა და არ მჭირდებოდა, მერე ხელი დავხვიე თანამშრომლებს და
რესტორანში წავიყვანე, რამაც ფრიად დიდი ეფექტი და კიდევ უფრო დიდი გაოცება
გამოიწვია.

მეორე დღეს ოქროსთმიან ქალიშვილს გამოველაპარაკე.

მართალია, სამშაბათი იყო, მაგრამ შეხვედრას არ ვაპირებდი. ამიტომ სამსახურიდან

მხოლოდ მაშინ წამოვედი, როცა სამუშაო საათები დამთავრდა.

ავტობუსიდან გადმოვედი და ნელი ნაბიჯით შევუყევი აღმართს.

მშვენიერ გუნებაზე ვიყავი. გუშინდელს აქეთ სულ მშვენიერ გუნებაზე ვიყავი,

თითქოს რაღაც მძიმე ტვირთი მომეშორებინოს, და არხეინად მივაბიჯებდი.

შუა აღმართს რომ მივაღწიე, კინაღამ დავეჯახე ოქროსთმიან ქალიშვილს.

წამით შევკრთი. მერე მხიარულად გავუღიმე და დაუფიქრებლად ვუთხარი: - თქვენ

ხალხს ატყუებთ. ეს მეოცე საუკუნის მხრები არ არის.
ქალიშვილი შედგა და შავი თვალები გაკვირვებით შემომანათა, მაგრამ მე მაინც
შევნიშნე, ან შესაძლოა, მომეჩვენა, რომ მოკუმულ ტუჩებზე სწრაფად გადაურბინა
თითქმის შეუმჩნეველმა ღიმილმა.

- რა ბრძანეთ?

რა ხანია ველოდი ამ ხმის გაგონებას! როგორ მაინტერესებდა, რანაირი ხმა

შეეფერებოდა ამ მხრებს, ამ თმას, ამ ყელს. ვინ იცის, რამდენი ცდა ჩავატარე და
რამდენი კომბინაცია მოვსინჯე. იდგა ხოლმე ქალიშვილი ჩემს წარმოდგენაში,
როგორც სცენაზე, და მორჩილად ლაპარაკობდა იმ ხმით, რომელსაც მე
შევთავაზებდი. მე კი სულ ახალსა და ახალ ვარიანტს ვთავაზობდი. რაც კი ჩემს
ცხოვრებაში ქალის ხმა გამეგონა, თითქმის ყველა შევამოწმე, რათა დამედგინა,
რომელი უფრო მოუხდებოდა მის გარეგნობას.

სინამდვილეში კი, აი თურმე როგორი ხმა ჰქონია: რბილი, მკერდისმიერი, ოდნავ

მოღუღუნე და ოდნავ ბავშვური.

- არაფერი არ მიბრძანებია. ერთი პატარა პარადოქსი გითხარით. კერძოდ, ის, რომ

მხრების ფორმა დამოკიდებულია არა ჯიშზე, არამედ ეპოქაზე.

შავ თვალებში შეგუბებული გაკვირვება კიდევ უფრო გაიზარდა. და ეს თვალები

მცირე ხანს მშვიდად და ნათლად მიყურებდნენ, თითქოს საკუთარ გაკვირვებას
ამოწმებენო. მერე, როცა პაუზას ვადა გაუვიდა, მოკუმულ ტუჩებზე კიდევ ერთხელ
გადაირბინა თითქმის შეუმჩნეველმა ღიმილმა და ოქროსთმიანი ქალიშვილი წავიდა.

მე არც მიცდია მისი შეჩერება. რა მეჩქარებოდა! მეორე დღეს ხომ ოთხშაბათი იყო და
ჩვენ ისევ შევხვდებოდით ერთმანეთს!

კმაყოფილი ვიყავი საკუთარი თავით. მართალია, ისეთი რამ ვუთხარი, რომ,

შესაძლებელია, გიჟადაც კი მიმიღო, მაგრამ ეს არ იყო მთავარი. მთავარი ის იყო, რომ
ეს ფრაზა წინასწარ არ მომიფიქრებია, თავისთავად, ძალდაუტანებლად დაიბადა.
მაშასადამე, ძველი სილაღე და სიმსუბუქე კვლავ დამიბრუნდა, გადაილახა
დაბრკოლება, რომელიც გადაულახავი მეგონა.

სიხარულისაგან ტყავში ვერ ვეტეოდი, ერთ ადგილას ვერ ვისვენებდი, მთელი საღამო
ვხმაურობდი და ხმამაღლა ვღიღინებდი.

უფრო სწორად, ვღიღინებდი მანამ, სანამ დეიდა მარიამმა არ ამიხსნა, რომ ჩემს მიერ
გამოცემული ბგერები ვერავითარ შემთხვევაში ვერ ჩაითვლებოდა სიმღერად.

საერთოდ, როგორც შევამჩნიე, დიდად არ ეჭაშნიკა ჩემი აცუნდრუკება. არ ვიცი,

საზოგადოდ ვერ იტანდა მხიარულებას, თუ მხატვრულმა დონემ ვერ დააკმაყოფილა.
ყოველ შემთხვევაში, ღიღინს რომ კრიტიკული ანალიზი გაუკეთა და მაინც ვერ
დამაშოშმინა, საკმაოდ ცივად მთხოვა, თავი მტკივა და თუ შეიძლება, ცოტა წყნარად
იყავიო.

მაგრამ იმ საღამოს დეიდა მარიამი კი არა მამა ღმერთიც ვერ გამიფუჭებდა გუნებას,
თუნდაც თავისი ცეცხლოვანი ეტლით საგანგებოდ ჩემს გასაკიცხად
ჩამოგრიალებულიყო.
მეორე დღეს ოქროსთმიან ქალიშვილს ისევ შევხვდი, მაგრამ ხმა არ გამიცია. არც
მომდევნო სამშაბათს გამიცია ხმა და არც მომდევნო ოთხშაბათს. ეტყობა, სიამოვნებას
ვაჭიანურებდი, თუმცა მაშინ ამაზე არ ვფიქრობდი.

რამდენჯერმე ჩვენი თვალები ერთმანეთს შეხვდა და მე ამ დროს კვლავ ვტკბებოდი

იმ ოდნავ შესამჩნევი ღიმილით, პირველი გამოლაპარაკების დროს რომ ორჯერ
გადაურბინა ტუჩებზე.

ბოლოს ხელახალი გამოლაპარაკების ჟამმაც დაჰკრა.

ეს ისევ სამშაბათი დღე იყო.

ქალიშვილი დაფიქრებული მიდიოდა აღმართში. მე ჩუმად წამოვეწიე და გვერდით

ამოვუდექი.

ერთხანს ასე ვიარეთ. იმ ადგილს რომ მივაღწიეთ, სადაც პირველად გავიგონე მისი ხმა,
ყოველგვარი მისალმებისა და შესავლის გარეშე ვუთხარი: - ერთი საკითხი მაწუხებს
და უნდა გაგიზიაროთ.

ქალიშვილი მოულოდნელობისაგან შეკრთა. მე დამშვიდება ვაცალე და განვაგრძე: -

თქვენც შეგეხებათ.

- რა შემეხება?

მის თვალებში გაკვირვება აღარ იყო. ეტყობა, შეეგუა ჩემს უტიფრობას.

- საკითხი, რომელიც მაწუხებს.

- მე შემეხება?

- ნაწილობრივ... საქმე ისაა, რომ სამშაბათობით მე დღის ოთხ საათზე ვბრუნდები შინ,
ოთხშაბათობით კი დილის თერთმეტ საათზე გავდივარ სახლიდან. როგორც
დავაკვირდი, თქვენც მოძრაობის ანალოგიური გრაფიკი გქონიათ. ხოლო, რაკი ეს
აღმართი ორივეს გვეკუთვნის, შეხვედრა გარდაუვალია. სწორედ აქ იჩენს თავს ჩემი
გადაუჭრელი საკითხი. კერძოდ, ის, რომ არ ვიცი, მოგესალმოთ თუ არა. ერთი მხრივ,
თითქოს ნაცნობები ვართ, რადგან ერთხელ ერთმანეთს გამოველაპარაკეთ. სხვათა
შორის, მაშინ ქათინაური მინდოდა მეთქვა თქვენი სწორი და თხელი მხრების გამო,
მაგრამ, ჩემი თანდაყოლილი სიბრძნის წყალობით, ქათინაურის მაგივრად აფორიზმი
გითხარით. ამ შეცდომას როგორმე სხვა დროს გამოვასწორებ... დიახ, იმას ვამბობდი,
რომ, ერთი მხრივ, თითქოს ნაცნობები ვართ, რაკი ამ რამდენიმე კვირის წინ ხანმოკლე
საუბარი გვქონდა, მეორე მხრივ, ამ ნაცნობობას ოფიციალური სანქცია არა აქვს და
ამიტომ კაცმა არ იცის, შეიძლება თუ არა კანონიერად ჩაითვალოს. აი, ასეთი რთული
და საჭოჭმანო პრობლემის წინაშე ვდგავარ ყოველ სამშაბათს ნაშუადღევს და
ოთხშაბათ დილით. აღარ ვიცი, როგორც მოვიქცე. ეს რამდენიმე დღეა სულ
საზოგადოებრივი ქცევისა და ეთიკის კოდექსებში ვიქექები, მაგრამ ისეთი ვერაფერი
ვიპოვე, ამ შემთხვევას რომ მიესადაგოს. იქნებ თქვენ მირჩიოთ, რა ვქნა.

ოქროსთმიანი ქალიშვილი წყნარად და მშვიდად მისმენდა. არც ერთხელ არ

შეუწყვეტინებია. ლაპარაკი რომ დავამთავრე, ცერად გამომხედა და მითხრა: - ისე
დამიკარით თავი, რომ შეიძლებოდეს ეს მისალმებადაც გაიგოს კაცმა და უნებურ
მოძრაობადაც.

- ვთქვათ, ავადმყოფურ თავის კანტურად. ეს ჩინებული იდეაა და ხვალვე გამოვიყენებ.

მაგრამ თქვენ როგორ მოიქცევით?

ქალიშვილმა შემხედა და სახეზე თავისებურმა ღიმილმა გადაურბინა. ოღონდ

ამჯერად ეს ღიმილი უფრო მკაფიო იყო და, მგონი, ცოტა ეშმაკობაც ერია.

- მე ხომ გირჩიეთ. ახლა თქვენი ჯერია.

- სამწუხაროდ, ბავშვობაში რომ რაქიტი მქონდა, იმის შემდეგ სასარგებლო რჩევას

ვეღარ ვიძლევი.

ქალიშვილმა ისევ ცერად გამოიხედა.

- მართლა?

- თუ ეს ცერად გამოხედვა ორგანული თვისებაა, გაცილებით უფრო ეშმაკი იქნებით,

ვიდრე ჩანხართ. ხოლო თუ უბრალო ჩვევაა, გაცილებით უფრო მიამიტი იქნებით
ვიდრე ჩანხართ.

- ბავშვობაში რომ რაქიტი გქონდათ, მას შემდეგ გახდით ასე დაკვირვებული?

ეს რომ მითხრა, თან გამიღიმა.

- რაქიტი ასუსტებს ერთ ნერვს და აძლიერებს მეორეს. ამას ვერც ერთ სამედიცინო
ენციკლოპედიაში ვერ წაიკითხავთ. ალბათ, იმიტომ, რომ მართალი არაა.

ამასობაში გზაჯვარედინს მივადექით და ოქროსთმიანმა ქალიშვილმა მითხრა: -

როგორც დავაკვირდი, სამშაბათს, დღის ოთხ საათზე, აქედან მიდიხართ მარჯვნივ და
ოთხშაბათს, დილის თერთმეტ საათზე, მოდიხართ მარჯვნიდან.

- დიახ. სამწუხაროდ. მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს ავიღებ ჩემს ქუჩას, გავიდებ მხარზე,
წამოვიღებ და თქვენი ქუჩის გვერდით დავაგებ.

ამაზე ქალიშვილმა ხმამაღლა გაიცინა.

- მაშ, მე მანამდე სახლში შევირბენ და ვისადილებ.

ამ სიტყვებით შეუხვია და წავიდა.

მიდიოდა რბილი, მშვიდი ნაბიჯით, ოდნავ მიარხევდა შოლტივით ტანს და

ოქროსფერი თმა ყოჩივარდას თაიგულივით ჰქონდა შეკრული.

ისეთი გრძნობა დამრჩა, თითქოს რაღაც წამართვა და თან წაიღო.

დიდხანს ვიდექი ერთ ადგილას და უაზროდ გავცქეროდი სივრცეს.

გულზე სევდა შემომაწვა.

მეორე დილით დეიდა მარიამმა შემაფერხა და დამაგვიანა. სხვა დროს ასეთი რამ არ
გაუკეთებია. საერთოდ, წყნარი, სიტყვაძუნწი ქალი იყო და საუბარში ინიციატივას
არასოდეს იჩენდა. მე თუ გამოველაპარაკებოდი, ისიც გამომელაპარაკებოდა, ისე კი
თავისთვის იყო და მხოლოდ იმას ამბობდა, რაც აუცილებლად უნდა ეთქვა. იმ დღეს,
არ ვიცი რა დაეტაკა, ჩამიდგა კარებში და გააბა და გააბა. ჯერ მშობლების ამბავი
გამომკითხა, მერე ჩემი სოფლის კლიმატური პირობებით დაინტერესდა, ბოლოს
გვარის ეტიმოლოგიაზეც კი ჩამომიგდო სიტყვა. რა მექნა? გუნებაში ვლანძღავდი,
ხმამაღლა კი თავაზიანად ვპასუხობდი. ერთი-ორჯერ საათზე დავიხედე, იქნებ
მიხვდეს, რომ მეჩქარება-მეთქი. ვერაფერსაც ვერ მიხვდა. იქაქანა და იქაქანა. ბოლოს,
როდესაც აშკარად დავგვიანდი, უცებ შეწუხდა, უი, ჩემი სიკვდილი, ვინ იცის, იქნებ
გეჩქარება და მე აქ მუსაიფი გაგიბიო. ესა თქვა და ღიმილით ჩამომეცალა
გასასვლელიდან. მე გუნებაში კიდევ ერთხელ შევიგინე, ტყვიასავით გავვარდი
სახლიდან და კისრისტეხით გავქანდი გზაჯვარედინისაკენ, თუმცა ცხადი იყო, რომ
სირბილი ამაოდ ჩამივლიდა.

ასეც მოხდა. თავდაღმართში რომ დავეშვი, მთავარ ქუჩაზე თვალი მოვკარი

ოქროსთმიან ქალიშვილს. ქალიშვილმა ქუჩა გადაჭრა და გაჩერებას მიაშურა. იმავ
წუთს ავტობუსი ჩამოდგა და ქალიშვილს ჩამოეფარა.

„ოღონდაც არ ავიდეს! ოღონდაც ეს ერთი ავტობუსი გაუშვას“, - ვნატრობდი და

ფეხმარდი ცხენივით მივქროდი თავდაღმართში.

მაგრამ ღმერთმა ჩემი ვედრება არ შეისმინა. ავტობუსი რომ წავიდა, ოქროსთმიანი

ქალიშვილი გაჩერებაზე აღარ იდგა.

რა გზა მქონდა! მომავალ სამშაბათს უნდა დავლოდებოდი.

მთელი კვირა დაბოღმილი დავდიოდი. დეიდა მარიამს მძულვარებით ვუყურებდი

და სულ აღრენილი ველაპარაკებოდი. ის ჩემს ღრენას აინუნშიაც არ აგდებდა და
ყოველთვის დათაფლული ღიმილით მხვდებოდა.

ბოლოს სამშაბათიც დადგა.

ოქროსთმიან ქალიშვილს გაჩერებასთან დაველოდე. ოდნავ მოშორებით, ისე რომ

უცებ არ შევემჩნიე.

მალე ისიც გამოჩნდა. ავტობუსიდან ჩამოვიდა და აღმართში შეუხვია. მე სწრაფად

წამოვეწიე და მივესალმე: - გამარჯობათ.

ქალიშვილმა მოიხედა და ძველი ნაცნობივით შემომცინა.

- გამარჯობათ. გასულ ოთხშაბათს, მგონი, გრაფიკიდან ამოვარდით.

- დიახ. მცირე გაუგებრობა მოხდა. პატარა ავარია. დამნაშავე სასტიკად დაისაჯა. აი, ამ
ჯემპრს კი თქვენს ადგილას არ ჩავიცვამდი.

ქალიშვილმა თავის ჯემპრს დახედა.

- ცუდია?

- არა. ჯემპრი არ არის ცუდი. ცუდი ის არის, რომ ყელს გიფარავთ.

ქალიშვილმა კითხვის თვალით შემომხედა.

მე ავუხსენი

- თქვენ უჩვეულო ყელი გაქვთ. ოდნავ წახნაგოვანი და ოდნავ არარეალისტური.

- მერე ეს კარგია თუ ცუდი?

- წახნაგოვანი ყელი, ისე როგორც სწორი მხრები, ეპოქის საერთო სტილიდან

ამოვარდნილია.

- უცნაური ქათინაურები გყვარებიათ. ეპოქის სტილიდან ამოვარდნა კარგია თუ ცუდი?

- ეპოქის სტილიდან ამოვარდნა აზროვნებას აფხიზლებს. ასეთი ყელი და ასეთი

მხრები, თქვენ რომ გაქვთ, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე იყო გავრცელებული. არსებობს
ჰიპოთეზა, ვითომ ქართველები ეგვიპტელების შთამომავლები არიან. თქვენ ამ
ჰიპოთეზის მომხრეებისათვის კარგი დოკუმენტი იქნებოდით. თქვენი მხრებით,
თქვენი ყელითა და თქვენი თვალებით.

ქალიშვილმა გაიცინა.

- თქვენ თვითონ რომელ ჰიპოთეზას ემხრობით?

- მე მხოლოდ რწმენას ვემხრობი. ჰიპოთეზა შეიძლება არც გამართლდეს. სად

სწავლობთ?

- კონსერვატორიაში.

მე შევდექი და ხმაში შიში შემეპარა: - ვოკალურზე?

ქალიშვილმა ისევ გაიცინა.

- არა. საფორტეპიანოზე. რა იყო?

- აა! საფორტეპიანოზე... - მე დავმშვიდდი და ორივე ხელით პატარა პანტომიმური

ეტიუდი გავაკეთე, რათა მეჩვენებინა, რომ ფორტეპიანო ჩემთვის მთლად უცნობი
ინსტრუმენტი არ არის. მერე ვუთხარი: - სამწუხაროდ, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე
ფორტეპიანოს არ იცნობდნენ.

ქალიშვილმა ცერად გამომხედა.

- თქვენ მუდამ ძველი წელთაღრიცხვით აზროვნებთ?

- არა. ეგ შეუძლებელია. მე ხომ თითქმის ყოველდღე დიეტურ სასადილოში

ვსადილობ. რაც შეეხება თქვენს სახეს, ასეთი სახის შექმნა ღმერთისაგან უაღრესად
დიდ სიფრთხილესა და სიფაქიზეს მოითხოვს. ოდნავი არასიზუსტე კომპოზიციაში ან
სიმეტრიაში და სიმახინჯე გარანტირებულია. სამაგიეროდ, თუ სიზუსტე სრული და
უნაკლოა, სახეც სრულქმნილი და უნაკლო გამოდის.

- თქვენ ისტორიკოსი ხართ?

- არა, ჩინოვნიკი. ძველი წელთაღრიცხვით აზროვნება უეჭველად ისტორიკოსობას არ

ნიშნავს. ისტორია შეიძლება იყოს მეცნიერულიც და მხატვრულიც. მე მხატვრული
ისტორიის მომხრე ვარ.
ქალიშვილს გაეღიმა.

- ეს ალბათ ოდნავ წახნაგოვანი და ოდნავ არარეალისტური აზროვნებაა.

- უფრო არარეალისტური, ვიდრე წახნაგოვანი. რომელ კურსზე ხართ?

- მეორეზე.

ამასობაში გზაჯვარედინს მივაღწიეთ და მე სინანულით ვთქვი: - ჩვენი აღმართი

ძალიან მოკლეა.

ქალიშვილმა წყნარად გაიცინა. მერე შავი თვალები შემომანათა და მითხრა.

- ნახვამდის.

- ნახვამდის.

მე კარგა ხანს ვიდექი დაფიქრებული და ვუყურებდი როგორ მიაბიჯებდა, - რბილად,

მშვიდად, იმედიანად. მერე ერთბაშად მოვწყდი ადგილს და თავქუდმოგლეჯილი
გამოვენთე უკან.

ფეხის ხმაზე ქალიშვილმა მოიხედა და გაკვირვებული შეჩერდა.

- მაპატიეთ, - ვუთხარი მე, როცა დავეწიე და სული მოვითქვი. - ცოტა ცრუმორწმუნე

ვარ და ყოველგვარი ავისმომასწავებელი ნიშნების მჯერა. შავი კატისაც მჯერა,
მარცხენა ფეხზე ადგომისაც, ცამეტი რიცხვისაც. ყველაფრის მჯერა. მაგრამ ეს კიდევ
არაფერი. მთავარი ის არის, რომ მე თვითონ ჩავიფიქრებ ხოლმე ავისმომასწავებელ
ნიშნებს და მერე მე თვითონ ვუფრთხი ჩემსავე გამონაგონს. დღე ისე არ გავა, თითო
რაღაცა არ ჩავიფიქრო. როგორღაც თავისთავად მომდის თავში. აი, ახლაც, სრულიად
მოულოდნელად შემიჩნდა აზრი, რომ, თუ ამ საღამოს თქვენი სახელი არ გავიგე,
რაღაც უბედურება დატრიალდება.

ქალიშვილის თვალებში გაკვირვება ღიმილმა შეცვალა.

- მაკა.

- მაკა, - გავიმეორე მე. - მაკა. ახლა ყველაფერი რიგზეა. უბედურება აღარ

დატრიალდება. ნახვამდის.

- მე კი მეგონა, თქვენც გქონდათ რამე სახელი.

მე გაეცინა და ჩემი სახელი ვუთხარი. მერე ხალახლა დავემშვიდობე: - ნახვამდის, მაკა.

- ნახვამდის.

ცოტა ხნის შემდეგ, როდესაც გზაჯვარედინს გამოვცდი და შედარებით დავმშვიდდი,

ჩემს საქციელს სხვა თვალით შევხედე და შემრცხვა. რას იტყოდა მაკა, ოქროსთმიანი
ქალიშვილი, დაოთხილი რომ მივდევდი უკან. რას იტყოდნენ გამვლელები!
მართალია, იმ დროს ქუჩაში არავინ შემიმჩნევია, მაგრამ ისე როგორ იქნებოდა, ერთი-
ორი კაცი მაინც არ შესწრებოდა ამ ამბავს!
გარდა ამისა, ქალიშვილმა არ დამიჯერა. ეგონა, ეს ავისმომასწავებელი ნიშანი
ტყუილად მოვისაბაბე, მისი სახელი რომ გამეგო. ამიტომაც გაეცინა ასე ეშმაკურად.

სინამდვილეში არაფერი არ მომისაბაბებია. მართლა ცრუმორწმუნე ვიყავი და

მართლა ვიგონებდი ნაირ-ნაირ ნიშნებს, რომელთაც უბედურების მოტანა შეეძლოთ.
ზოგჯერ ისეთი ძალით გამიტაცებდა ეს სულელური თამაში, რომ კვირეების
განმავლობაში სხვა რამეზე ვეღარ ვფიქრობდი. როდესაც დილით, სახლიდან
გამოსული, ფრთხილად მიმოიხედავ და გულისფანცქალით მოელი, მამაკაცს
დაინახავ პირველად თუ ქალს, აქ განსაკუთრებული არაფერია. ეს ალბათ ყველას
გამოუცდია. მაგრამ, თუ გზად მიმავალს უცებ აგეკვიატება აზრი, რომ ტროტუარის
ბზარებს ფეხი არ უნდა დაადგა, თუ არ გინდა ფათერაკს გადაეყარო, ეს უკვე მთლად
ჩვეულებრივი ამბავი აღარაა. მე კი რამდენჯერ მქონია ასეთი შემთხვევა! ხშირად
ამის გამო კენგურუსავით მიხდებოდა ხტუნვა. სხვა მაგალითსაც მოგახსენებთ.
ერთხელ ქუჩა უნდა გადამეჭრა ისეთ ადგილას, სადაც გადასვლა არ შეიძლება.
მილიციელმა დამისტვინა და უკან დამაბრუნა. მე უცებ გავიფიქრე, თუ სხვაგან
გადავედი, მანქანა დამეჯახება-მეთქი, და ხელახლა ვცადე გადასვლა. მილიციელმა
ისევ დამაბრუნა. მესამე ცდაზე, სანამ უკან დამაბრუნებდა, სამი მანეთით
დამაჯარიმა. მეოთხე ცდაზე გაცოფდა და განყოფილებაში წაყვანა დამიპირა.
საბედნიეროდ, მისი ყურადღება ვიღაც სოფლელმა ქალმა მიიპყრო, რომელმაც
კივილი ატეხა, ფული მომპარესო, და მეხუთე ცდაზე წარმატებით გადავლახე
დაბრკოლება. ანდა რამდენჯერ მომსვლია ასეთი რამ: ძილის წინ დავხურავ წიგნს,
რომელსაც ვკითხულობდი, და ვწვები. უცებ ვგრძნობ, რომ წიგნი იქ კი არ უნდა
დამედო, არამედ სხვაგან, ამა და ამ ადგილას. თუ წიგნს ამა და ამ ადგილას არ
დავდებ, რაღაც ხიფათს გადავეყრები... ადგომა მეზარება, უკვე ჩავთბი და სადაცაა
დამეძინება, მაგრამ სიზარმაცეს შიში ძლევს. მე ვდგები, ვუცვლი წიგნს ადგილს, მერე
საწოლთან მობრუნებულს ეჭვი მეპარება, მთლად ისე კი დევს წიგნი, როგორც უნდა
იდოს? ხელახლა მივდივარ მაგიდასთან, ვასწორებ წიგნს და მხოლოდ ამის შემდეგ
ვიძინებ მშვიდად.

ასე რომ ჩემი ოქროსთმიანი ქალიშვილი მართალი არ იყო, როდესაც ეშმაკურად

გაიღიმა.

სხვათა შორის, აქ უნდა შევნიშნო, რომ, თუმცა ქალიშვილის სახელი გავიგე, ჩემს
ფიქრებში დიდხანს მაინც „ოქროსთმიან ქალიშვილს“ ვეძახდი. იმიტომ კი არა,
თითქოს ეს უფრო მომწონდა. უბრალოდ, შევეჩვიე და სახელით მოხსენიება
როგორღაც ნაძალადევი გამოდიოდა. მხოლოდ კარგა ხნის შემდეგ, როცა ენა გავიტეხე,
„ოქროსთმიანი ქალიშვილი“ ფიქრებშიც შეცვალა ნამდვილმა სახელმა.

დიახ. იმ დღეს მშვენიერი გუნებაზე დავბრუნდი შინ. დეიდა მარიამსაც კი

დიდსულოვნად ვაპატიე ამასწინანდელი შეცოდება და ღრენა შევწყვიტე. ჩემდა
გასაოცრად, დეიდა მარიამმა თვითონ დამიწყო ღრენა. საკვირველი ამბავი იყო. სანამ
მე ვიღრინებოდი, ის იშაქრებოდა. მე რომ დავიშაქრე, ის აღრინდა. მთელი საღამო
წარბი არ გაუხსნია და გულმოსული დუდღუნებდა რაღაცას, თითქოს ჩემს ღორებს
მისი ბოსტანი აეოხრებინოს. სასაცილო გულის მოსვლა კი იცოდა: ცივი წყალი
მომინდა და სამზარეულოში გავედი. იგი ონკანთან იდგა და ჭურჭელს რეცხავდა.
თავი ისე დაიჭირა, ვითომ არც შეუმჩნევია, რომ ჭიქით ხელში ვიდექი და ველოდი.
მანამ არ მიმიშვა ონკანთან, სანამ მთელი ჭურჭელი არ დარეცხა.
მაგრამ მისი ბუტიაობისათვის ყურადღება არ მიმიქცევია. გულში სიხარული მედგა
და ირგვლივ ყველაფერი ლამაზი მეჩვენებოდა.

დილით ოქროსთმიან ქალიშვილს ზედ გზაჯვარედინზე შევხვდი. შორიდანვე

შევნიშნე და, მე რომ აქედან მივადექი გზაჯვარედინს, ის იქიდან მოადგა.

- მაკა. - ვთქვი მე.

- გამარჯობათ, - გამიღიმა მაკამ.

- ჩვენი ქუჩა ისევ ისე უსაშველოდ მოკლეა.

- ჰო, წუხელ სულ არ გაზრდილა.

გუშინდელს აქეთ როგორღაც უცებ დავახლოვდით. ორთავეს ძალიან თავისუფლად

გვეჭირა თავი.

- რომ გავწელოთ?

- გაწყდება.

- მაშინ სხვა რამე მოვიფიქროთ. იქნებ ამ დღეებში შთაგონება მეწვიოს. თუ მეწვია

უეჭველად მოვიგონებ რაღაცას. „პრინციპულად ახალი ხერხი მოკლე ქუჩების
დასაგრძელებლად“. დღეს ასე გვიან რატომ გეწყებათ ლექციები?

- რა ვიცი. ასე შეადგინეს ცხრილი. თქვენც ხომ „ასე გვიან“ გეწყებათ სამსახური?

- არა. მე კიდევ უფრო გვიან მეწყება.

- კიდევ უფრო გვიან?

- ორ საათზე.

- მაშ, ახლა სად მიდიხართ?

- არსად. სუფთა ჰაერზე გამოვედი სასეირნოდ.

- ააა!.. ჰო, ჩვენს გზაჯვარედინთან იდეალური ჰაერია.

- განსაკუთრებით ოთხშაბათობით. ჯემპრი, მე რომ არ მომეწონა, იმიტომ

გამოიცვალეთ?

მაკამ ცერად გამომხედა და გაიღიმა.

- რა თქმა უნდა. სხვა რა მიზეზი უნდა მქონოდა!

- დღეს რომელ საათზე გიმთავრდებათ ლექციები?

- შვიდის ნახევარზე.

- ყვავილნარს თქვენ თვითონ უვლით?

- რომელ ყვავილნარს?
- თქვენს ყვავილნარს, ეზოში.

მაკამ თავი აიღო და შემომხედა.

- თქვენ საიდან იცით, რომ ეზოში ყვავილნარი მაქვს?

- არსაიდან. უცებ გავიფიქრე, არ შეიძლება ყვავილნარი არ ჰქონდეს-მეთქი.

მაკამ წყნარად გაიცინა.

- ალბათ შთაგონება გეწვიათ, ყვავილნარს მამეჩემი უვლის, ხანდახან მეც ვეხმარები.

- დედათქვენი არ უვლის?

- დედაჩემი ადრე უვლიდა. სანამ ცოცხალი იყო.

მე რაღაც წავიზმუკუნე ისე, რომ არც კი ვიცი, რისი თქმა მინდოდა. ჩემდა უნებურად
უხერხულ თემას წამოვედე და ახლა აღარ ვიცოდი, როგორ აღმედგინა გაწყვეტილი
საუბარი. საბედნიეროდ, მაკამ თვითონ დაარღვია დუმილი: - ჩვენი დაღმართი
თავდება.

უხერხულობა წამსვე გაიფანტა.

- მართლაც. ძალიან მოკლე ქუჩაა, მუხლის გამართვას ვერ მოასწრებ კაცი. გიყვართ
ფეხით სიარული?

- კი, განსაკუთრებით საღამო ხანს. აგერ, ჩემი ავტობუსიც მოდის.

მაკა წავიდა.

ერთი კი გავიფიქრე, ნეტა გავყოლოდი-მეთქი, მაგრამ კარგად რომ დავუკვირდი,

მივხვდი, გაყოლა არ ღირდა. ავტობუსში ადამიანური ლაპარაკი შეუძლებელია.
ირგვლივ ათასი დაცქვეტილი ყურია და ძალაუნებურად დაძაბული ხარ.

იმ დღეს სამსახურიდან შინ არ წავსულვარ. შვიდის ნახევარზე, რუსთაველის

პროსპექტზე გავედი და ისეთ ადგილას დავეცი კარავი, სადაც, ჩემი ვარაუდით,
ლექციებიდან მომავალ მაკას უეჭველად უნდა გამოევლო.

მალე მართლაც გამოჩნდა. გვერდით ვიღაც სქელღაბაბა, ზონზროხა გოგო მოყვებოდა.

პროსპექტზე რომ შემოუხვიეს, უჩუმრად ავედევნე უკან. გამვლელებს ვეფარებოდი და
დისტანციას ვიცავდი. ცოტა ხნის შემდეგ ზონზროხა გოგო მაკას გამოეთხოვა და
გადაღმა მხარეს გადავიდა, რითაც მყისვე მოიგო ჩემი გული.

ახლა მაკა მარტო მიდიოდა. მიდიოდა მისთვის ჩვეული და ჩემთვის კარგად ნაცნობი
რბილი, იმედიანი ნაბიჯით. მე ისევ უჩუმრად მივყვებოდი უკან და მისი ცქერით
ვტკბებოდი.

მალე შევნიშნე, რომ ამ საქმეში მარტო არ ვიყავი. მრავალმა დარბაისელმა და

არადარბაისელმა მოქალაქემ სახელდახელოდ შეცვალა მოძრაობის ტემპი და იმ
სიჩქარეზე გადაერთო, რომლითაც მაკა მიდიოდა. მე ამ ჩემს კოლეგებსა და
მიმბაძველებს აღშფოთებით მოვავლე თვალი. და ერთბაშად ისეთი გრძნობა გამიჩნდა,
თითქოს ვიღაც ავისმქნელებს თავიანთ ბნელსა და ბინძურ საქმეში ჩავეთრიე.
სასწრაფოდ ავუჩქარე ნაბიჯს, მაკას წამოვეწიე და ვუთხარი.

- რა მოულოდნელი შეხვედრაა!

მაკა შეკრთა და მოწყვეტით შეჩერდა. მერე გაკვირვება, ღიმილი და საყვედური ერთად

გამოეხატა სახეზე.

- როგორ შემაშინეთ!

- ის ზონხროხა გოგო რომ დროზე არ მოგშორებოდათ, ჩემს რისხვას ვერ

გადაურჩებოდა.

- ვინ ზონზროხა გოგო?

- აი, იქ რომ გამოგემშვიდობათ. კუთხეში. სქელღაბაბა.

აქ მაკას ხმაში წყრომა გამოკრთა. მაგრამ ეს წყრომაც ისეთივე რბილი და მშვიდი იყო,
როგორც მისი სიარული.

- ის გოგო ჩემი მეგობარია და „ზონზროხა“ და „სქელღაბაბა“ კი არა, ნინელი ჰქვია.

- ნინელი?

მე ჩემი ძველი დიასახლისი გამახსენდა და გავიფიქრე: „ნეტა თუ დააყენა ჩემს ოთახში

ვარდენმა „ვინმე წყნარი, წესიერი სტუდენტი გოგო“? ყვავილები, ალბათ, არ მიაქვს
ცოლის საფლავზე, ტყუილად შემპირდა“.

როგორც ჩანს დიდხანს ვდუმდი.

- რა მოგივიდათ? - მკითხა მაკამ. - არ შეიძლება ადამიანი „ზონზროხა“ იყოს და თან

ნინელი ერქვას?

- როგორ არ შეიძლება, - გამეღიმა მე და ამ დროს ისევ ვარდენ მექვაბიშვილზე

ვფიქრობდი. - ჩემი ყოფილი დიასახლისი გამახსენდა. იმასაც ნინელი ერქვა.

- მოგენატრათ?

- მოკვდა.

მაკა შეკრთა და სერიოზული თვალები შემომანათა.

მე განვაგრძე: - მოკვდა. და მისმა ქმარმა სახლიდან დამითხოვა, ქალი მირჩევნია

დავაყენო მდგმურადო.

- ცუდი კაცია? - ნეიტრალური კილოთი მკითხა მაკამ.

- რა ვიცი. შეიძლება არცაა ცუდ, ადამიანის გამტყუნება ძნელია, მით უმეტეს, თუ შენ
თვითონაც ადამიანი ხარ.

- თქვენ დროდადრო სერიოზულიც ყოფილხართ.

- მე ყოველთვის სერიოზული ვარ. ზედმეტად სერიოზულიც.

- როგორღაც არ შემიმჩნევია.

- ვმალავ. ჭარბი სერიოზულობა სხვის თვალში ხშირად კომიკური ჩანს.

არასერიოზულობა კი უფრო ეფექტური და მომგებიანია. განსაკუთრებით მაშინ, როცა
ურთიერთობა გიხდება ლამაზ გოგოსთან და არა საქმიან ჩინოვნიკებთან. მართლა,
დღეს შთაგონება მეწვია. მოკლე ქუჩის გადიდების ყველაზე საიმედო საშუალება ისაა,
რომ ბოლოში მეორე ქუჩა მიაბა.

- რა მარტივი ყოფილა!

- ყველა გენიალური აღმოჩენა მარტივია. - მე ფიქრებმა გამიტაცეს და ერთხანს ხმა არ

ამომიღია. მივდიდოდი ჩუმად და ყურს ვუგდებდი ჩვენი ნაბიჯების ხმას. არ ვიცი,
ვარდენ მექვაბიშვილის გახსენებამ იმოქმედა ასე, თუ სხვა რამე მიზეზი იყო, მართლა
ძალიან დავსერიოზულდი. ყოველ შემთხვევაში, სიტყვები აღარ მოდიოდნენ
ძველებურად თავისუფლად და ძალდაუტანებლად.

- რაზე ფიქრობთ? - მკითხა მაკამ.

- არაფერზე. შესაძლებელია ადამიანის დანიშნულება ის არის, რომ დამოუკიდებელ

მოვლენებს შორის კავშირი იპოვოს.

- რა და რა მოვლენას შორის იპოვეთ კავშირი?

მე მაკას შევხედე და, თუმცა გულმოდგინედ ვცდილობდი უბრალოდ და ბუნებრივად

მეთქვა, მაინც მოგუდული ხმით გამომივიდა: - თქვენსა და ეგვიპტეს შორის. - მერე,
რაკი ეს ვთქვი, თითქოს ღრუბლები გადამეყარა, უფრო ლაღად და თავისუფლად
განვაგრძე. - ხვალიდან „შენობით“ დაგელაპარაკებით. ძალიანაც რომ გამიბრაზდეთ,
ხვალიდან მაინც „შენობით“ დაგელაპარაკებით.

მაკამ გაიცინა.

- ხვალ რომ განსხვავებული გრაფიკი გვაქვს?

- გრაფიკი გადახალისდება. გრაფიკი გადამუშავდება. მოიძებნება გრაფიკის ყველაზე

ოპტიმალური ვარიანტი. იცით, პირველად რითი მიიქციეთ ჩემი ყურადღება?
მხრებით. მოგისმენიათ ვინმესგან ქათინაური თქვენი მხრების გამო?

- არა. თქვენგან უნდა მომესმინა ერთხელ, მაგრამ თანდაყოლილმა სიბრძნემ

გადაგძლიათ და ქათინაურის მაგიერ აფორიზმი მითხარით.

- საოცარი მეხსიერება გქონიათ. ჩემზე უფრო პატივმოყვარე კაცმა შეიძლება აქედან

საშინლად პატივმოყვარული დასკვნები გააკეთოს. მე უამრავი ნაკლი მაქვს. მათ
შორის ერთ-ერთი ყველაზე მწვავე და შემაწუხებელი ის არის, რომ საკუთარ თავს
ვერასოდეს ბოლომდე ვერ ვენდობი. ახლაც ასე მემართება. თავგამოდებით
გიმტკიცებთ, მხრების გამო მიიქციეთ-მეთქი ჩემი ყურადღება, თან გულში ვფიქრობ,
ეს მხრები რომ სხვისი ყოფილიყო, მივაქცევდი კია ამ „სხვას“ ყურადღებას? ალბათ,
არა. მაშ, რა მოხდა? ჩემი აზრით, საქმე ისაა, რომ სხვისთვის ეს მხრები შემთხვევითი
დეტალი იქნებოდა და ამიტომ შეუმჩნეველი დარჩებოდა, თქვენთვის კი იგი
არსებითია, რაღაც შინაგანის გამომხატველი, რაღაც შორეულის დამადასტურებელი.
თქვენ ძველი ეგვიპტელი ხართ, მაკა, უბრალოდ, დროის კანონს ზურგი შეაქციეთ,
ეპოქას მოწყდით და მეოცე საუკუნეში დაეშვით. ეტყობა, მეც ეგვიპტის სიყვარულმა
მომიყვანა თქვენთან აუცილებლობის გზით. ამიტომ დამითხოვა ვარდენ
მექვაბიშვილმა, როცა ჟამმა დაჰკრა. ამიტომ არ გამიშვა დეიდა მარიამმა, როცა წასვლა
დავაპირე. რა თქმა უნდა, ამაშიც შეიძლება ეჭვის შეტანა. და მე ამ წუთას ასეც ვიქცევი.
სხვას რომ ასეთი მხრები ჰქონოდა, ალბათ, არ მივაქცევდი ყურადღებას. მაგრამ თქვენ
რომ არ გქონოდათ ასეთი მხრები? ახლა ჩვენს უკან მოაბიჯებს ოფლიანი
მოქალაქეების მთელი ბრბო. მათ წარმოდგენა არა აქვთ ეგვიპტეზე. ისინი ვერ ამჩნევენ
თქვენს მხრებს, მაგრამ მაინც თვალებით გჭამენ, იმიტომ რომ ლამაზი გოგო ხართ.

მაკა შეკრთა და წამით მისმა ნაბიჯებმა სირბილე და იმედიანობა დაკარგა.

- ნუ მიაქცევთ ყურადღებას. მათ გადაუდებელი საქმეები ჰქონდათ და გადადეს.

სადღაც ეჩქარებოდათ და ნაბიჯი შეანელეს. მათთვის მხრებს არავითარი
მნიშვნელობა არა აქვს... მაგრამ მე რას ვიზამდი, თქვენ რომ ასეთი მხრები არ
გქონოდათ? თუმცა ეს სისულელეა. მაშინ არც ასეთი სახე გექნებოდათ. მაშინ თქვენი
ჰარმონია დარღვეული იქნებოდა. მაშინ თქვენ არ იარსებებდით. - მე უცებ შევწყვიტე
ლაპარაკი და მცირე პაუზის შემდეგ სიცილით დავძინე, - რას იტყვით, გამომივიდა
რაიმე ქათინაური?

- არა მგონია, - სწრაფად გამომეპასუხა მაკა, თუმცა აშკარად ჩანდა, ფიქრებში იყო
გართული. - ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის ყველაფერი ეს ძალიან ბუნდოვანია, - აქ იგი
საბოლოოდ გამოერკვა ფიქრებიდან და გაიცინა, - მე მარტივ აზროვნებასა ვარ
მიჩვეული. ჩემთვის ყველაზე ნათელი და გასაგები მუსიკაა.

- მუსიკა?! - მე შევეცადე კომიკური შეძრწუნებით მეთქვა ეს სიტყვა, - თანაც

კლასიკური მუსიკა, არა?

- ჰო.

- ვერც კი წარმომიდგენია, როგორ შეიძლება კლასიკური მუსიკის გაგება.

- თქვენ არ გესმით?

- რა თქმა უნდა, არა.

მაკამ მხრები აიჩეჩა.

მხრები ოდნავ აიწია მაღლა და კაბაც აიყოლა. მერე ჩამოიწია და კაბაც დაეშვა.

- ალბათ, ხშირად არ მოგისმენიათ. მოსმენას უნდა მიეჩვიოთ. მუსიკის გაგებას რა

უნდა.

- აუცილებლად ვცდი უახლოეს წლებში.

- უახლოეს დღეებში სცადეთ. ოღონდ უნდა შეარჩიოთ. რაც ხელში მოგხვდებათ, იმით
თუ დაიწყეთ, შეიძლება დაფრთხეთ.

- მირჩიეთ, რითი დავიწყო.

- რა თქმა უნდა. ყველაფერი მე უნდა გირჩიოთ. თქვენი რჩევა თუ დამჭირდა, მაშინვე

რაქიტს მოიმიზეზებთ. - მე გამეცინა, მაკამ განაგრძო, - თუ მართლა გაინტერესებთ,
მოცარტს მოგასმენინებთ, რამდენიმე სხვადასხვა ჩანაწერს, ნახავთ როგორ
მოგეწონებათ.

- თქვენი შესრულებით მომასმენინეთ.

მაკას გაეღიმა.

- იქნებ რიხტერის შესრულებით ჯობდეს?

- არა მგონია.

- მაშინ წასულია თქვენი საქმე.

ამ დროს ჩვენ პროსპექტის რომელიღაც შენაკადი ქუჩა უნდა გადაგვეჭრა. ბოლო

ფრაზაზე მაკამ თავისებურად გამომხედა: ცერად, ქვეშქვეშად, ეშმაკურად. ამიტომ
ზემოდან მომავალი საბარგო მანქანა არ შეუმჩნევია და დამშვიდებით განაგრძო გზა.
მე სწრაფად წავატანე მაჯაში ხელი და უკან გამოვწიე. იმავ წუთს საბარგო მანქანამ წინ
ჩაგვიქროლა, პროსპექტზე შეუხვია და დანარჩენ მანქანებს შეერია. მე ღიმილით
მივუბრუნდი მაკას: - დაიხსომეთ, რომ სიკვდილს გადაგარჩინეთ.

ეს სიტყვები როგორღაც მექანიკურად გაჩნდნენ, უაზ- როდ, თავისთავად

გამოცვივდნენ გარეთ, როგორც უყურადღებოდ მიტოვებული ბავშვები. მე მათთან
არაფერი მესაქმებოდა. მე მათთვის არ მეცალა, რადგან ხელში ოქროსთმიანი
ქალიშვილის მაჯა მეჭირა.

- გმადლობთ. ვეცდები დაგიბრუნოთ ვალი, როგორც კი საამისო შემთხვევა მომეცემა.

მაკას პასუხიც მექანიკურად აღვიქვი, ისე რომ აზრი ვერ მივიტანე. თითქოს ეს ფრაზა
გარედან კი შემეხო, მაგრამ ტვინში ვერ შეაღწია. ვერც შეაღწევდა, რადგან მთელი ჩემი
შინაგანი არსება სხვა რაღაცით იყო სავსე. ოქროსთმიანი ქალიშვილის მაჯა ხელში
უკვე აღარ მეჭირა, მაგრამ ამას აღარც ჰქონდა არსებითი მნიშვნელობა. ჩემს სხეულში
უძლიერესი ელექტროდენი შემოიჭრა და ყველაფერი ააფორიაქა. მერე ვიგრძენი,
როგორ დაიბადა სიხარული, რომელიც სინათლეს ჰგავდა. მძლავრი, დაუოკებელი,
ყოვლისმომცველი ტალღა. ეს სინათლისფერი სიხარული დაიძრა, წამოვიდა,
გაიზარდა და ყოველი კუთხე-კუნჭული ამოავსო.

მე მივაბიჯებდი პროსპექტზე და ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს გოლიათი

მიაბიჯებდა. და მიკვირდა, რომ ჩემს ფეხქვეშ ქვაფენილი ტკივილისაგან არ კვნესოდა.

ფეხით გავიარეთ მთელი გზა.

რაზე ვსაუბრობდით, არ მახსოვს, იმიტომ რომ ეს მე არ ვიყავი. ეს ვიღაც უცხო იყო,

ჩემი მექანიკური ორეული, რომელიც სცენაზე იდგა და ჩემს როლს ასრულებდა.

მაკას ლაპარაკი არ მახსოვს, იმიტომ რომ მაკაც სცენაზე იდგა და მე კი არ

მელაპარაკებოდა, არამედ ვიღაც სხვას, ჩემს მექანიკურ ორეულს, რომელიც ჩემს
როლს ასრულებდა.

გზაჯვარედინთან ერთმანეთს გამოვეთხოვეთ. მაგრამ მე შინ არ წავსულვარ.

თვალებით გავაცილე მაკა სახლამდე, მერე მოვბრუნდი, უკანვე დავუყევი დაღმართს
და მთავარ ქუჩაზე გავედი.
იმ ღამეს, საერთოდ, არ დავბრუნებულვარ შინ. იმის გაფიქრებაც კი წარმოუდგენელი
იყო, რომ ეს ყოვლისმომცველი სიხარული ჩემს სამარისმაგვარ ოთახში შემეტანა და
დეიდა მარიამის საკირკიტო გამეხადა.

მივდიოდი ალალბედზე. მივაბიჯებდი უცნობ ქუჩებში და ასე მეგონა, უცნობი

სახლები ღია ფანჯრებიდან ღიმილს მაყრიდნენ. ქვეყნიერება სავსე და ძლიერი იყო.
ირგვლივ ყველაფერს ნათელი და მყარი აზრი ჰქონდა.

სამყარო იცინოდა.

მე მივდიოდი უცხო და მახლობელ ქუჩებში და ქალაქის ხალისიან ხმაურს ვუსმენდი.

ხმაური ჩემი სხეულის რომელიღაც ფენაში იფილტრებოდა და სულში შემოდიოდა
დაწმენდილი და კრიალა მუსიკა, საოცარი მუსიკა; ტკბილი, მძლავრი და
ჟრუანტელისმომგვრელი. შესაძლებელია ეს მოცარტი იყო. და მე ვხედავდი ჩამოქნილ
თითებს, რომლებიც როიალის კლავიშებზე დაქროდნენ.

მე დავდიოდი სინათლით სავსე ულამაზეს ქუჩებში და მიკვირდა, რომ ამქვეყნად

არსებობდა ვიღაც, ვინც მოიგონა გამოთქმა „ამაოებათა ამაოება“.

და იქმნა მწუხრი. და იქმნა შუაღამე. და ქალაქი მიწყნარდა. ქალაქმა დაიძინა. ქალაქმა

დაიძინა მშვიდი, უდრტვინველი, იმედიანი ძილით. ხვალ ისევ გათენდება!

მე დავდიოდი მძინარე ქუჩებში და ჩემს თვალს რული არ ეკიდებოდა. მე ვიყავი

ერთადერთი ფხიზელი თვალი და ქალაქში მხოლოდ ჩემი ფეხის ხმა ისმოდა.

მე დავდიოდი, როგორც მეუფე და გოლიათი. მშვიდი სიამაყით დავაბიჯებდი

ქუჩიდან ქუჩაში და მეჩვენებოდა, რომ ეს ჩემი იმედით ეძინა ქალაქს ასე ტკბილად და
უშფოთველად.

მე ვდარაჯობდი ქალაქის ძილს. მე დავაბიჯებდი ჩამუქებულ სივრცეში. დავდიოდი

მიწაზე და ვირწეოდი ჰაერში, სახურავებს ზემოთ, როგორც ჰარმონია, როგორც
მძინარე ქალაქის ტკბილი სიზმარი.

ხოლო სადღაც, ყვავილნარში ჩაფლულ პატარა, ერთსართულიან სახლში, რბილ,

ფუმფულა ლოგინში იწვა ოქროსთმიანი ქალიშვილი. შიშველი მკლავები ზემოდან
ეწყო საბანზე.

ქალიშვილს ეძინა და ძილში იღიმებოდა.

ბოლოს ხანგრძლივი ხეტიალით დაღლილი, ერთ პატარა ბაღში შევედი და მერხზე

ჩამოვჯექი. თავი მერხის ზურგს მივაყრდნე, თვალები ვარსკვლავებით
მოჩუქურთმებულ ცას მივაპყარი.

სამყარო უსასრულოაო, ერთხმად ამტკიცებენ მეცნიერები და, ეტყობა, მართლა ასეა,

თუმცა ცოტა ძნელი წარმოსადგენი კია. მაგრამ უსასრულო შეიძლება იყოს სივრცე,
დრო და რიცხვი. უსასრულო მრავალფეროვნება კი შეუძლებელია. ეს ღმერთის
ფანტაზიასაც აღემატება. სამყაროს რომელიღაც წერტილში ალბათ მეორდება ყველა
ის შემთხვევა, ყველა ის მოძრაობა, ყველა ის სიტყვა და ყველა ის განცდა, რომელთაც
დედამიწაზე ვხვდებით. დედამიწა მეორდება. მზის სისტემა მეორდება. და მე
ვგრძნობდი, რომ სადღაც, სამყაროს რომელიღაც სისტემაში, რომელიც მზის სისტემის
ასლია, ზის პატარა ბაღში ვიღაც კაცი, შეჰყურებს მოოქრულ ცას და ფიქრობს იმაზე,
რომ სადღაც, სამყაროს რომელიღაც წერტილში ასევე ზის ვიღაც კაცი პატარა ბაღში და
მასავით შეჰყურებს მოოქრულ ცას.

გამთენიისას, როდესაც ქალაქი შეიშმუშნა და თვალი გაახილა, მე ჩამეძინა. ჩამეძინა

ღრმა და მშვიდი ძილით და სიზმარში ისევ მეჭირა ოქროსთმიანი ქალიშვილის მაჯა
ხელში. სიზმარში ხელახლა გადამხდა თავს ყველაფერი ის, რაც ცხადში გადამხდა. მე
და მაკა მივდიოდით. ზემოდან საბარგო მანქანა გამოჩნდა. მე მაკას ხელი წავავლე
მაჯაში და უკან გამოვწიე. და სიზმარში ხელახლა განვიცადე ყველაფერი ის, რაც
ცხადში განვიცადე.

როდესაც გამომეღვიძა, ქალაქში უკვე მზე ენთო. ქუჩებიდან ადამიანების ჟრიამული

და მანქანების ხმაური შემოდიოდა. ჩემს ზემოთ, ხის კენწეროში, რომელიღაც
გულუბრყვილო ჩიტი ჭიკჭიკებდა. რა ჩიტი იყო, არ ვიცი, ფოთლებში იყო მიმალული
და ვერ დავინახე. მხოლოდ ჭიკჭიკი ისმოდა. ჭიკჭიკებდა და ჭიკჭიკებდა
გაუთავებლად. ჩიტები, ბატონებო, ჯერ კიდევ წარმართები არიან და მზეს სცემენ
თაყვანს.

საათს დავხედე. ხუთის ნახევარს უჩვენებდა. გამიკვირდა და ყურზე მივიდე.

გაჩერებულიყო.

ნეტა რა დროა-მეთქი, გავიფიქრე და ზეზე წამოვვარდი.

„დღეს რომელ საათზე ეწყება მაკას ლექციები? თითქოს უნდა მეკითხა... შეიძლება
ვკითხე კიდეც და აღარ მახსოვს... ნეტა რომელი საათია?“

სწრაფი ნაბიჯით გამოვედი ბაღიდან და ქუჩაში პირველსავე შემხვედრს ვკითხე,

რომელი საათია-მეთქი.

შემხვედრი ახალგაზრდა ქალი იყო და სანამ მიპასუხებდა, კარგად დამაცქერდა.

მგონი იმაზე ფიქრობდა, გაველანძღე თუ ეპასუხა. ბოლოს მითხრა, რვის ნახევარიაო
და თან, ყოველ შემთხვევისათვის, შემომიბღვირა.

ვერ წარმოიდგენთ, რა გულკეთილი და სიმპათიური ქალი იყო.

რვის ნახევარი.

„ცხრა საათამდე ლექციები არსად არ იწყება. მაშ, ყველაფერი რიგზე ყოფილა“.

ჩემი საათი გავასწორე და წავედი.

რვა საათი იყო, ჩვენს გზაჯვარედინს რომ მივაღწიე.

არავითარი გადაწყვეტილება არ მიმიღია, არავითარი განზრახვა არ მქონია, არაფერზე

არ ვფიქრობდი. მექანიკურად გადავედი მარცხენა მხარეს, სადაც მაკას მოსახვევი
იწყებოდა, და პირდაპირ ტროტუარზე ჩამოვჯექი. ზურგით ქვემოთ, მთავარი
ქუჩისაკენ, და პირით ზემოთ.

გზაჯვარედინიდან აღმართი გაცილებით უფრო ციცაბო იყო და ზედ კლდის ძირში

თავდებოდა. მე შევცქეროდი ამ ციცაბო აღმართს და ვფიქრობდი, ნეტა ზამთარში,
ქუჩა რომ მოიყინება, როგორ დადიან-მეთქი. განსაკუთრებით, ალბათ, ქალებსა და
ბავშვებს გაუჭირდებათ. თუმცა არა, ბავშვებს არ გაუჭირდებათ. მე უცებ
წარმოვიდგინე მოყინული ქუჩა და ბავშვები, რომლებიც არხეინად და უშიშრად,
მხიარული ყიჟინით ჩამოცურდებიან თავდაღმარში. ბავშვები ისე არ
უფრთხილდებიან თავს, როგორც მოზრდილები, იმიტომ რომ სიკვდილის შიში არ
იციან. ისინი ჯანსაღი და ოპტიმისტური უჯრედებისაგან შედგებიან. არა, ბავშვებს არ
გაუჭირდებათ. დიდები სხვა საქმეა. დიდებს მეტი ჭკუა აქვთ. ჭკუა კი პესიმიზმის
ამოუწურავი საბადოა. დიდები შეგნებულად თუ შეუგნებლად სულ სიკვდილზე
ფიქრობენ. მუდამდღე შიშში არიან და ეჩვენებათ, რომ სხეულში რომელიღაც
მოურჩენელი სენი შეუძვრათ. თავი ეცოდებათ, ფრთხილობენ და ყველაფერს
ითვალისწინებენ. ითვალისწინებენ, რომ მოყინულ ქუჩაზე ოდნავი ფეხის დაცურება
შეიძლება საბედისწერო გამოდგეს. დაცემა, თუნდაც უმტკივნეულო, სხეულის
რომელიმე უჯრედს დააზიანებს, დაზიანებული უჯრედი გადაგვარდება და კიბო
განვითარდება. დიდები თავიანთი ცოდნის ტყვეები არიან და მოყინულ
თავდაღმართში ძალიან ფრთხილად დადიან. ფეხს რომ ასწევენ, დაკვირვებით
მოათვალიერებენ ნიადაგს, ყველაფერს გულდასმით აწონ-დაწონიან და მხოლოდ ამის
შემდეგ გაბედავენ ხელახლა დადგმას.

მე ჩემმა წარმოდგენამ გამიტაცა. ვხედავდი, რა ლაღად და უშიშრად დაქროდნენ

მოყინულ ქუჩაში პატარა ბავშვები. მერე ბავშვები იზრდებოდნენ და, რაც უფრო
იზრდებოდნენ, მით უფრო ნაკლები დაუდევრობითა და ნაკლები სიჩქარით
დაცურავდნენ. ბოლოს ბავშვები დავაჟკაცდნენ, მოქალაქეებად იქცნენ, დაწყებითი
სამედიცინო ცოდნა შეიძინეს და მოყინულ ქუჩაში ისე დადიოდნენ, როგორც
შენელებულ კინოკადრში.

ეს ხილვები და წარმოდგენები სრულიადაც არ მიშლიდნენ ხელს უმთავრეს საქმეში.

მთელი ჩემი შინაგანი არსება დაძაბული იყო, როგორც ჩასაფრებული ნადირი,
რომელიც გატრუნული და სუნთქვაშეკრული ელოდება მსხვერპლს. არც ერთხელ არ
მიმიხედავს მარცხნივ, სადაც მაკას სახლი იდგა. ვიცოდი, რომ მაკას გამოჩენას ისედაც
ვიგრძნობდი. დროდადრო ჩემს ცნობიერებაში შემოდიოდა გამვლელთა სილუეტები,
ან ტროტუარიდან არეკლილი ფეხის ხმა. ირგვლივ ადამიანები დადიოდნენ.
ადამიანები სამსახურში მიიჩქაროდნენ.

და აი, მოყინული ქუჩა, სავსე მხიარული, ხმაურიანი, ლოყებდატკრუცული

ბავშვებით, ერთბაშად გაქრა. გულმა ბაგაბუგს უმატა, მკერდქვეშ მწვავე და
სასიამოვნო ღიტინი ვიგრძენი. მერე რბილი, ნაცნობი ნაბიჯების ხმა მომესმა. ხმა
თანდათან ახლოვდებოდა. მომეჩვენა, თითქოს უფრო სწრაფად ახლოვდებოდა,
ვიდრე მოსალოდნელი იყო. იქნებ ჩემს დანახვაზე მაკამ ფეხს აუჩქარა? გაუკვირდა,
რომ ტროტუარზე ვიჯექი და სადღაც, ზემოთ ვიყურებოდი.

ჩემს თვალწინ ავისმომასწავებელი და კარგისმომასწავებელი ნიშნების ქარავანმა

ჩაიქროლა.

„თუ წითელი ხალათი აცვია, კარგი ნიშანია, - აზრმიუტანებლად ჩავუთქვი მე, - თუ

მაღალყელიანი ჯემპრი აცვია, ცუდი ნიშანია“.

ამასობაში ფეხის ხმა სულ ახლო მოვიდა და შეწყდა.

მაკა ჩემს ზურგსუკან იდგა.

მე ველოდი.

- ასე ხომ მთელ სუფთა ჰაერს მარტო თქვენ შეისუნთქავთ და სხვას აღარაფერს
დაუტოვებთ.

მე უკან არ მიმიხედავს, კლდეს მივჩერებოდი აღმართის ბოლოში.

- მაკა, - ვუთხარი მცირე პაუზის შემდეგ, ისე რომ კლდისათვის თვალი არ

მომიშორებია. - მე თქვენ მიყვარხართ და ეს იქნება ბოლო ფრაზა, რომელსაც
„თქვენობით“ გეუბნებით.

ეს სიტყვები ძალიან მშვიდად ვთქვი. მე თვითონ ვიგრძენი, რა მსუბუქად ამოვიდნენ,

რა უმტკივნეულოდ გაკვეთეს ჰაერი და რა ნელ-ნელა, რა თანაბარი შრიალით გაქრნენ.

მაგრამ მე ისიც ვიგრძენი, რომ ეს სიმშვიდე საშიში სიმშვიდე იყო.

მერე დუმილი ჩამოვარდა. უსაშველო, გაუთავებელი დუმილი.

მე გულში ვითვლიდი: ერთი, ორი, სამი... ათს რომ მივაღწიე, უცებ შევშინდი, ხომ არ
წავიდა-მეთქი. იქნებ მისი რბილი ნაბიჯების ხმა ჩემმა მღელვარებამ ჩაახშო და ისე
წავიდა, ვერაფერი გავიგე.

- მაკა!

- ბატონო.

„არ წასულა“, - გავიფიქრე და დავმშვიდდი, და როცა დავმშვიდდი, მაშინღა ვიგრძენი,

რომ ყველა ნერვი დაწყვეტამდე მქონია დაჭიმული.

მაკას ხმა შეცვლილი მეჩვენა.

ნელა წამოვდექი და შემოვტრიალდი.

ჩემმა მარჩიელობამ კრახი განიცადა. მაკას არც წითელი ხალათი ეცვა და არც
მაღალყელიანი ჯემპრი. ერთიანი ღია ცისფერი კაბა ეცვა, წელზე ლაღად,
თავისუფლად შემოკრული ქამარი ეკეთა.

წინასწარმეტყველება ჩაიფუშა. ჩემი მომავალი დარჩა გაურკვეველი და ბუნდოვანი.

მაკა იდგა, ჩანთა ორივე ხელით ჩაებღუჯა. თავი ოდნავ ჩაექინდრა და მიწას
დასცქეროდა. ტუჩები ისე ჰქონდა მოკუმული, როგორც სატირლად გამზადებულ
ბავშვს.

შემეშინდა, რამე არ თქვას-მეთქი. შემეშინდა, რადგან არ ვიცოდი, რას იტყოდა. და რომ

ლაპარაკის საშუალება არ მიმეცა, მე თვითონ ავლაპარაკდი. სწრაფად, მხურვალედ,
უპაუზოდ: - არაფერი მითხრა, მაკა. არ მითხრა, რომ ეს სისულელეა, არ მითხრა, რომ
სხვა გიყვარს. არ მითხრა, რომ ამაზე ფიქრი ჯერ ადრეა. წუხელ მე სამყაროს ძილს
ვდარაჯობდი და, დარაჯობის ვადა რომ გამივიდა, პირდაპირ აქეთ გამოვეშურე. მას
შემდეგ ტროტუარზე ვზივარ. რამდენ ხანს ვიჯექი, არ ვიცი. ალბათ, ოცდაცამეტი ან
ოცდათოთხმეტი საუკუნე. უცხოეთიდან ტურისტები ჩამოდიოდნენ და მეგზურებს
ისინი პირველ რიგში ჩვენს გზაჯვარედინთან მოჰყავდათ. სიამაყით უთითებდნენ
ჩემზე, როგორც რაღაც უცნაურ ღირსშესანიშნაობაზე, და აღელვებული ხმით
ეუბნებოდნენ: შეხედეთ ამ კაცს, ბატონო უცხოელებო. იგი სიყვარულით გათანგული
გდია ქუჩაში. კარგად დააკვირდით, ბატონო უცხოელებო. იმიტომ, რომ თქვენს
უცხოურ ქვეყნებში ასეთ რამეს ვერ ნახავთ. ეს აღმოსავლური კოლორიტია. მე კი
ვიჯექი და გელოდი. შენ საუკუნეების სიღრმიდან მოდიოდი. პარალელური ხაზები
არ არსებობს. რაოდენ პარალელურიც არ უნდა იყვნენ ისინი, უსასრულობის
რომელიღაც წერტილში მაინც შეხვდებიან ერთმანეთს. მე წუხელ მთელი ღამე
უცნობსა და შორეულ სივრცეში დავხეტიალობდი და შენს ძილს ვდარაჯობდი. შენ
მშვიდად და უშფოთველად გეძინა. მკლავები ზემოდან გეწყო საბანზე და ძილში
იღიმებოდი. გუშინ ტყუილი გითხარი. მეგონა, სიმართლეს გეუბნებოდი, მაგრამ
ტყუილი მითქვამს. ეგვიპტის სიყვარულს არ მოვუყვანივარ შენთან. შენმა
სიყვარულმა მიმიყვანა ეგვიპტესთან. შენ იმთავითვე არსებობდი ჩემში. როდესაც შენ
დაიბადე, შენ დაიბადე ჩემს სულში. და ამის შემდეგ ჩემი სიცოცხლე შენი ძებნა იყო.
მე ვგრძნობდი, რომ შენ ჩემში იყავი და მე გეძებდი შენ. და მე ვიპოვე ეგვიპტე და
ეგვიპტე შეიყვარა ჩემმა სულმა, რადგან მე გეძებდი შენ. რადგან ეგვიპტე მაგონებდა
რაღაცას, რაც ჩემში იყო და რასაც გამუდმებით ვეძებდი. ეგვიპტე ჰგავდა ჩემს ვენახს,
რომელსაც ვერ მივაგენი, და მე ვცილობდი თავის მოტყუებას და მე ვეუბნებოდი ჩემს
თავს: ეგვიპტე არის შენი ვენახი. შენ წამოხვედი ოცდაცამეტი საუკუნის წინ. შენ
მოარღვევდი დროს და მოდიოდი ჩემკენ. მე კი ვიჯექი ტროტუარზე
გზაჯვარედინთან და მოთმინებით გელოდი. არაფერი მითხრა, მაკა. გეხვეწები. არც
ერთი სიტყვა. წადი ლექციებზე. დღეს გაჩერებამდე არ მიგაცილებ. აქ დავრჩები და
აქედან გიყურებ. არაფერი მითხრა, მაკა. ახლა არაფერი მითხრა. სხვა დროს, რაც გინდა,
ის მითხარი. ახლა არა. წადი ლექციებზე. მე აქ დავრჩები. წადი.

მაკა წავიდა.

სანამ წავიდოდა, თავი ასწია და შემომხედა. მშვიდი, ნათელი, ძალიან სერიოზული

თვალებით.

მერე წავიდა.

მისი რბილი ნაბიჯების საოცარ სიმშვიდეში ამჯერად რაღაც უცხო ნოტი შეიჭრა.
ოდნავი, ძლივს შესამჩნევი დისონანსი.

მე ვიდექი და ვუყურებდი.

თავდაღმართი რომ ჩაათავა, მთავარი ქუჩა სირბილით გადაჭრა, რადგან გაჩერებაზე

უკვე იდგა ავტობუსი.

მე კარგახანს გავცქეროდი გზას.

იქ ახლა მაკას კვალიღა იყო.

ბოლოს მოვტრიალდი და შინისაკენ წავედი.

დეიდა მარიამი გაფოფრილი დამხვდა.

ეგღა გვაკლიაო, მითხრა, ღამით გარე-გარე იწანწალო და შინ არ დაბრუნდეო. წესიერ

ხალხს სახლში სძინავსო. მეზობლებმა რომ მკითხონ, სად იყო წუხელ შენი
მდგმური, რა პასუხი გავცეო, მე შენ შვილივით მიყვარხარ და შენ კი ასე
მანერვიულებო.
მერე კიდევ რამდენჯერმე გაიმეორა, შვილივით მიყვარხარო.

მე დაბნეული და გაკვირვებული ვუსმენდი. ვერაფრით ვერ მივმხვდარიყავი, რა

აწიწმატებდა, რაში ეკითხებოდა, სად გავათევდი ღამეს და სად არა. მით უმეტეს
მეზობლებს რაში ეკითხებოდათ? ანდა საიდან უნდა გაეგოთ? ნუთუ სხვა არაფერი
საქმე ჰქონდათ და სულ მე მიდარაჯებდნენ, აბა, ერთი თუ დაბრუნდება ამაღამ
სახლშიო?

თან მაოცებდა დეიდა მარიამის სიბრაზე და თან სასაცილო მეჩვენებდა ეს არამკითხე

პატრონობა.

ის კი იფოფრებოდა და იფოფრებოდა. თითქოს ვიღაცამ ჩართო და გამოთიშვა

დაავიწყდაო.

ბოლოს აზრად მომივიდა, ბინის ქირა რომ დამიკლო, ალბათ იმას ნანობს და
პირდაპირ ვერ მეუბნება-მეთქი.

არც ვაციე, არც ვაცხელე, ავდექი და ვკითხე.

ამაზე მთლად გადაირია და სულ უმადური და უსინდისო მეძახა. ბოლოს დაღლილ-

დაქანცული სკამზე დაეშვა და თვალებიდან ორი წვეთი ცრემლი გადმოღვარა.

აქ კი შემეცოდა. მივედი, მხარზე ხელი მოვხვიე და, თუმცა არავითარ დანაშაულს არ

ვგრძნობდი, მაინც შევეცადე დამნაშავე და მონანიე კილოთი მეთქვა, ნუღარ
ვიჩხუბებთ, დეიდა მარიამ, შევრიგდეთ-მეთქი. დეიდა მარიამმა ცივად მოიშორა ჩემი
ხელი და წამოდგა. მე ჩხუბი დამთავრებული მეგონა, სკამზე დაჯდომა და ორი წვეთი
ცრემლი ფინალად ჩავთვალე. თურმე ჯერ სადა ხარ! ის, რაც მე ფინალი მეგონა,
სინამდვილეში პატარა შესვენება ყოფილა ახალი აბობოქრების წინ.

მაშინ ვეღარ მოვითმინე და ცივად და ოფიციალურად გამოვუცხადე: თუკი ყოველ

წვრილმანზე ასე ინერვიულებთ, ჩემი აქ ცხოვრება შეუძლებელია. დღესვე მოვძებნი
სხვა ოთახს და გადავალ-მეთქი.

ეს არც მუქარა იყო და არც შემონახული კოზირი. მე მხოლოდ ისა ვთქვი, რაც გულში
მქონდა.

ჩემდა გასაოცრად ამ განცხადებამ უცნაური ნაყოფი გამოიღო. დეიდა მარიამმა ჩხუბი

ერთბაშად წუწუნით შეცვალა. მერე მოფერება დამიწყო, თავს მაცოდებდა და
ყოველნაირად ცდილობდა, სხვაგან გადასვლა გადაეთქმევინებინა.

რამდენადაც გაუგებარი იყო წეღანდელი ჩხუბი და გაწიწმატება, იმდენადვე

გაუგებარი იყო ახლა ეს ფარისევლობა.

მე ზიზღი ვიგრძენი. ეს ზიზღი რომ დამემალა, საქმე მოვიმიზეზე და ჩემს ოთახში

შევედი.

იმ საღამოს მაკა არ მინახავს. ცხრილის კითხვა ისევ დამავიწყდა და სულ ტყუილად

ვიდექი მთელი ორი საათი ავტობუსის გაჩერებასთან.

ვერც მეორე დილით ვნახე. ეს პარასკევი დილა იყო.

პარასკევ საღამოს, როგორც იქნა, ვნახე.

მე გაჩერებასთან ველოდი და ვღელავდი. არ ვიცოდი, როგორ შევხვდებოდით

ერთმანეთს ამ მონოლოგის შემდეგ, წინადღით რომ წარმოვთქვი. ის მონოლოგი
დაუძლეველ სიმძიმედ მაწვა და თითქოს ყელში მიჭერდა. გუშინ უცნაური და
გაუგებარი სიტყვების კორიანტელი დავაყენე. დღეს ისეთი სიტყვები აღარ მქონდა,
სხვა კი, არ ვიცოდი, რა მეთქვა.

ყოველგვარი ეჭვი მაკამ გამიფანტა.

დამინახა თუ არა, შორიდანვე შემომცინა და ჩემკენ წამოვიდა.

ღრუბლები ერთბაშად გადაიყარა, სიმძიმე უკვალოდ გაქრა და ჩვენ ისე შევხვდით

ერთმანეთს, თითქოს წინა დღეს არაფერი მომხდარიყოს.

- გამარჯობა, - მომესალმა მაკა და საოცრად უბრალოდ და ძალდაუტანებლად

ამოაგდო „თ“ სიტყვის ბოლოში.

- გუშინ სად იყავი?

- მელოდი?

- ორი საათი და რვა წუთი.

- გუშინ ნინელისთან წავედი ლექციებიდან.

- ისევ ნინელი!

მაკამ ღიმილით შემომხედა და თავი დამიქნია.

- ისევ ნინელი.

- მაგ შენს ნინელის მე ხმალში გამოვიწვევ.

მაკამ გაიცინა.

- არ გამოიწვევ. ნინელიმ ხომ არ იცოდა, თუ მელოდი.

- არ იცოდა! არ იცოდა! - ავბუზღუნდი მე და უცებ დეიდა მარიამი მომაგონდა. მერე,

ლაპარაკი რომ განვაგრძე, თან იმას ვცდილობდი, ეს დაუპატიჟებელი მოგონება
თავიდან მომეშორებინა. - ზამთარი რომ ყოფილიყო? ორმოცგრადუსიანი ყინვა რომ
ყოფილიყო? ხომ გადავიქცეოდი ყინულის ლოლუად!

- ზამთარი არ იყო. ორმოცგრადუსიანი ყინვა არ იყო. თბილისში, საერთოდ, არ იცის

ისეთი ყინვა, რომ, ჩინოვნიკები, რომლებიც ძველი წელთაღრიცხვით აზროვნებენ,
ყინულის ლოლუებად აქციოს.

და მაკამ ხელი მკლავში გამომდო.

ეს როგორღაც უცბად გააკეთა. ძალიან სწრაფი და, ცოტა არ იყოს, მოუქნელი

მოძრაობით. არ ვიცი, რისი ბრალი იყო. შესაძლებელია იმისი, რომ თვითონაც არ
მოელოდა ამას და შეუცნობლად ემორჩილებოდა რაღაც შინაგან იმპულსს.
შესაძლებელია იმისი, რომ თავიდანვე ემზადებოდა ამისათვის. წინასწარ
მომზადებული საქციელი კი, მოგეხსენებათ, არასოდეს ბუნებრივი არაა.

მაშინ, რა თქმა უნდა, ამაზე არ მიფიქრია. მაშინ გაბრუებული ვიყავი.

არ ვიცი, რამდენ ხანს ვდუმდი. არც ის ვიცი, როცა ბოლოს და ბოლოს ხმა ამოვიღე,
რატომ წამოვროშე ისეთი რამ, რასაც არავითარი კავშირი არ ჰქონდა არც ჩვენს
საუბართან და არც ჩემს განცდებთან.

- მე კი დეიდა მარიამს შვილივით ვუყვარვარ.

- ვინ არის დეიდა მარიამი?

- ჩემი დიასახლისი.

მაკა შეჩერდა და შემომხედა.

- მართლა, ამას წინათაც მინდოდა მეკითხა და დამავიწყდა. აქ ვისთან ცხოვრობ?

- აკი გითხარი: დეიდა მარიამთან.

- დეიდა მარიამი... მე აქ გავიზარდე და...

მე სწრაფად შევაწყვეტინე: - წარმომიდგენია, როგორ დატანტალებდა ქუჩაში პატარა,

ფეხშიშველა ეგვიპტელი.

- მოიცა. ამ უბანში თითქმის ყველას ვიცნობ, მაგრამ დეიდა მარიამი არ ვიცი... ეგ

რომელი სახლია?

- კუთხის სახლი, მოსახვევთან. დეიდა მარიამი მეორე სართულზე ცხოვრობს.

მაკამ გაკვირვებული ღიმილით აიჩეჩა მხრები.

- არ ვიცი.

მერე, გზა რომ განვაგრძეთ, ისევ მკითხა: - მოხუცია?

- ვინ? დეიდა მარიამი? როგორ გითხრა... ასე რვაასი წლის იქნება. თუმცა, ღმერთმა
იცის, შეიძლება შვიდასზე მეტის არ იყოს.

- როგორი ქალია?

- განსაცვიფრებელი.

- მართლა, მართლა. გარეგნულად როგორია?

- გარეგნულად? ახლავე გეტყვი. ცოტა დავფიქრდე. არა, ეგვიპტელი აშკარად არაა.

პატარა, გამხდარი ქალია. ცხვირი აქვს გრძელი და წვეტიანი, თვალები - წვრილი და
ისე ღრმად ჩამსხდარი, გარედან რომ შეხედავ, ხვრელების მეტს ვერაფერს დაინახავ.
მერე: ორად ორი კბილი აქვს შემორჩენილი. წინა ორი კბილი, ქვედა მხარეს, გრძელი,
წვეტიანი კბილები... კიდევ რა...

- კუდიანი ხომ არაა?

მაკას რბილ, მკერდისმიერ ხმას ეს სიტყვები როგორღაც არ შეეფერებოდა. მე შევკრთი
და უნებურად შევჩერდი. მერე გამეცინა.

- არ ვიცი. კუდი არ შემიმჩნევია.

- რას შეამჩნევდი. ალბათ, ერთი თოთხმეტი კაბა მაინც აცვია.

- კი, დაახლოებით თოთხმეტი კაბა აცვია.

- კუდიანი იქნება. - დაჯერებული კილოთი თქვა მაკამ და ამ დაჯერებულ კილოში

ხუმრობა ისეთი მცირე დოზით ერია, რომ კაცს მართლა დაგაეჭვებდა.

- ვკითხავ, თუ გაინტერესებს.

- არა მგონია, სასიამოვნო დაურჩეს ასეთი შეკითხვა.

- ისე, ფრჩხილებიც გრძელი და წვეტიანი აქვს.

- აბა რა ექნება!

- მაგრამ კუდიანის კვალობაზე მეტისმეტად გულკეთილია.

- ეგ არაფერს ნიშნავს. კუდიანები ყოველთვის იმას ცდილობდნენ, გულკეთილად

მოაჩვენონ ხალხს თავი.

- გამოჩენილი კუდიანოლოგი ყოფილხარ. დღეის შემდეგ განსაკუთრებულ

მეთვალყურეობას დავუწესებ. სხვათა შორის, ცოცხიცა აქვს. ოღონდ ეს კია, რომ
ძირითადად სახლის დასაგველად ხმარობს. ყოველ შემთხვევაში, ზედ გადამჯდარი
არასოდეს მინახავს.

- ცოცხზე მაშინ ჯდება, როცა შენ გძინავს.

- არ გინდა გაგაცნო?

მაკას მართლა გაეხარდა.

- როგორ არ მინდა! ცოცხალი კუდიანი ჩემს დღეში არ მინახავს.

- მკვდარი?

- არც მკვდარი.

- აუცილებლად გაგაცნობ. ოღონდ ახლა არა. ახლა განრისხებულია და მეეჭვება, კარგი

შთაბეჭდილება მოახდინოს შენზე.

- რამ განარისხა?

- იმაზე შემომწყრა, გუშინწინ ღამე რომ სახლში არ მივედი.

მაკა შეჩერდა.

- მართლა არ ყოფილხარ სახლში?

- მართლა.
ჩვენ თვალებში ვუყურებდით ერთმანეთს, მე - ღიმილით, მაკა - სერიოზულად.

- ცოტა დამაბნიე, - მითხრა მაკამ, ისე რომ თვალი არ მოუშორებია. - მე მეგონა, მაშინ
ისე მითხარი... რაღაც უცნაური ხარ.

- კუდიანი არა ვარ.

- ჰო. კუდიანი არ უნდა იყო.

გზაჯვარედინთან, ერთმანეთს რომ გამოვეთხოვეთ, უცებ ცხრილი გამახსენდა.

- ცხრილი! ლექციების ცხრილი.

მაკა მოტრიალდა, ჩანთა ცალი ხელით გულზე მიიხუტა და მეორე ხელით გახსნა. მე
განვაგრძე: - კიდევ კარგი, გამახსენდა. თორემ ავტობუსის გაჩერებასთან ერთი
მილიციელი საეჭვო თვალით მიყურებს. ნამდვილად ჯაშუში ვგონივარ.

- აჰა!

...რამდენიმე თვე გავიდა ამას აქეთ, მე რომ მაკას ბოლო ფრაზა ვუთხარი თქვენობით.

მერე იმ თემას აღარ შევხებივართ.

ჩემს მაშინდელ მონოლოგს ტაბუ დაედო. ირგვლივ ვუვლიდით, როგორც ორბიტაზე

მყოფი პლანეტები, მაგრამ შეხებით არ ვეხებოდით.

ეტყობა, შეუცნობელი შიში გვქონდა: სიტყვას მუსიკა ხმაურად არ ექცია და ფერი -

ლაქად.

სიტყვა სახიფათო იარაღია; შეუძლია ავი ოინი გვიყოს.

სიტყვა აზრის თარგმანია, თარგმანი კი ტლანქად ნათქვამი ორიგინალია.

მე რომ ახლა იმის აღწერა დავიწყო, რას განვიცდიდი, როცა მაკა ჩემს გვერდით იყო, ან
როცა მაკა ჩემს გვერდით არ იყო, შეიძლება ტომები დავწერო და მერე ეს ტომები
ცეცხლს მივცე, როგორც ფუჭი და არაფრისმთქმელი ნახელავი.

მე ვერ ვიტყვი, რა იყო მაკა ჩემთვის, რადგან ადამიანის ერთადერთი საზომი

საკუთარი თავია. ჩემი „საკუთარი თავი“ კი, აბა, რა საზომი შეიძლება იყოს, როცა საქმე
მაკას ეხება.

ზამთარი ყოველთვის მეჯავრებოდა. ჩემი საყვარელი დრო იყო გაგანია ზაფხული,

როცა მზე ძალიან დიდია და ძალიან ცხელი.

მზე იყო ჩემი გუნება-განწყობილების მთავარი წყაროც და მთავარი საზომიც.

დილით რომ გავიღვიძებდი და ოთახში ფარდასა და ფარდას შუა შემოპარულ,

ლარივით გაჭიმულ მზის სხივს დავინახავდი, რომელშიც მტვრის ნაწილაკები
ფუთფუთებდნენ, სულში მარად აუხსნელი სიხარული ჩამეღვრებოდა და ეს
სიხარული ყველა დარდს ერთბაშად აქარვებდა, ყველა სიცივეს ათბობდა, ყველა მუქ
ფერს შლიდა, ყველა სიმძიმეს ამსუბუქებდა; მე ჩიტივით ლაღი და თავისუფალი,
გადმოვხტებოდი საწოლიდან და არ არსებობდა არაფერი, რასაც ჩემი შინაგანი
ჰარმონიის დარღვევა შეეძლო.

ხოლო თუ ღამის ძილიდან გამოფხიზლებულს დილით მოღრუბლული ცა და

მოჟამული ამინდი დამხვდებოდა, მეც მთელი დღე მოღრუბლული და მოჟამული
ვიყავი.

და აი, ეს უცნაური დამოკიდებულება ჩემსა და ამინდს შორის დაირღვა.

მზემ წყაროსა და საზომის მოვალეობა მაკას გადასცა.

ახლა, გავიღვიძებდი თუ არა, როგორც დეპეშის ლენტი, გონებაში გაივლიდა ფიქრი:

„დღეს მაკას ვნახავ“ და მოღრუბლულსა და მოჟამულ ამინდს ისე ვხვდებოდი,
როგორც გაგანია ზაფხულის დილას, როცა მზე ძალიან დიდია და ძალიან ცხელი.

მაკა...

ნუთუ მართლა იყო ჩემი ცხოვრების გზაზე ასეთი მონაკვეთი, თუ ყოველივე ეს

სიზმრად ვნახე?

...ერთ დღეს მაკა ჩემს ბუნაგში წავიყვანე.

წამო, ჩემთან ავიდეთ, დედოფალ ნეფერტიტსაც გაჩვენებ და დეიდა მარიამსაც

გაგაცნობ-მეთქი, ვუთხარი.

წავიდეთო, გაეხარდა მაკას. მერე თავი გადაიქნია და სერიოზული კილოთი დაუმატა,

არც კი ვიცი დეიდა მარიამი უფრო მაინტერესებს თუ დედოფალი ნეფერტიტიო.

როგორც ყოველთვის, ხელიხელჩაკიდებული მივაბიჯებდით.

სახლს რომ მივუახლოვდით, უეცრად უსიამოვნო გრძნობამ შემატოკა; თითქოს

ორკესტრს ყალბი ნოტი გაეპარა და სულგანაბულ დარბაზში მანქანის ღრჭიალივით
გაისმა დისონანსი. სულში რაღაც დაირღვა და ამ რღვევის ბიძგი წამსვე გადაეცა
ხელსაც, ნაბიჯების რიტმსაც, ხმის კილოსაც.

იმავ წამს მივხვდი, რომ ეს უხერხულობის გრძნობა იყო. აქ, ჩემი ბუნაგის სიახლოვეს,
სადაც ნაცნობი თვალები ტრიალებდნენ, უცებ მეჩოთირა მაკასთან ერთად
ხელიხელჩაკიდებული სიარული.

ერთხელ, როდესაც დეიდა მარიამმა მისაყვედურა, რას იტყვიან მეზობლები, ღამეს

შინ რომ არ ათევო, მე მთელი არსებით აღვშფოთდი, მეზობლებს ვინ კითხავს, სად
გავათევ ღამეს და სად არა-მეთქი.

რა უსაგნო ყოფილა თეორიული გულისწყრომა!

რა უმწეო და სასაცილო ჩანდა ახლა ჩემი მაშინდელი აღშფოთება!

ვინ კითხავდა მეზობლებს ხელიხელჩაკიდებული ვივლიდი თუ

ხელიხელგადახვეული!
თურმე, დიაღაც რომ კითხავდა. საქმე საქმეზე რომ მიდგა, ვკითხე და დიდი
მოწიწებითაც ვკითხე. პატივცემულო მეზობლებო, შეიძლება მაკას ხელი ჩავკიდო და
ისე ჩამოვიარო თქვენს სახლთან?

არაო, მეზობლებმა მითხრეს, არ შეიძლებაო. შენი გრძნობების გამომზეურება ჩვენს

ფაქიზ თვალს შეურაცხყოფას აყენებსო.

მაშინ მე ფრთხილად შევუშვი ხელი მაკას და, ეჭვი რომ არ გასჩენოდა, ეს ხელი
დიდხანს და ერთობ სულელურად ვაფათურე მერე პიჯაკის გულჯიბეში.

მაკას არაფერი შეუმჩნევია და არც ეჭვი აუღია.

სადარბაზოში ჩემი ნაცნობი ცოცხიანი ქალები დაგვხვდნენ და, კიბეს რომ შევუყევით,
ცნობისმოყვარე მზერა გამოგვაყოლეს.

მე ვიგრძენი, როგორ ამერია ნაბიჯი და როგორ გადამკრა სახეზე ფერმა.

მაკას ცოცხიანი ქალები, მგონი, სულ არ შეუნიშნავს.

მიდიოდა თავისი რბილი, იმედიანი ნაბიჯით და რაღაცას მიამბობდა. რას ყვებოდა,

არ გამიგონია, რადგან ყურადღება ცოცხიანმა ქალებმა გამიფანტეს.

დეიდა მარიამი ის იყო, თავის ოთახში შედიოდა. კარი რომ გავაღე, მოიხედა...

მოიხედა და გაშეშდა. გაშეშდა რაღაც უცნაურ, არაბუნებრივ პოზაში. სახე მთლად

მოტრიალებული ჰქონდა, ტანი - სანახევროდ, ფეხები კი ისევ ისე თავისი ოთახისკენ
მიშვერილი. და იდგა ისე, მოგრეხილი, როგორც ბებერი ვაზი. იდგა გაშეშებული.
სახეზე ძარღვიც არ უტოკავდა. მგონი, არც სუნთქავდა. თვალებში გაუგებარი შიში
ეწერა, თითქოს მის წინ მშვენიერი ქალიშვილი კი არა, საზარელი ურჩხული იდგა,
რომელიც საცა იყო, პირს გააღებდა და თვალებში ცეცხლს შეაფრქვევდა.

მართალი გითხრათ, შევშფოთდი. ერთხელ ხომ დამცოფა, ეგღა მაკლია, ღამე შინ
არ გაათიოო. რა გარანტია მქონდა, რომ ახლაც არ აკივლდებოდა, ეგღა მაკლია,
სახლში ქალები მომიყვანოო.

- იცნობდეთ, დეიდა მარიამ, ეს მაკაა.

ცხადია, ამით საქმეს არ ეშველებოდა, მაგრამ, ვიფიქრე, რაღაც სადინარი მაინც

გაუჩნდება უხერხულობას-მეთქი.

მაკამ ღიმილით გაუწოდა ხელი.

როცა მამაკაცი ხელს გართმევს, იდაყვი მოხრილი და განზე გაწეული აქვს. ქალი კი
ბოლომდე გაშლილ მკლავს დამრეცად გამოგიწვდის ისე, რომ მკლავის ზედა ნაწილი
სხეულს ეკვრის, და ასეთ დროს განსაკუთრებით მკაფიოდ ჩანს მხრების სილამაზე.

არა. დეიდა მარიამს მაკას მხრებისთვის არავითარი ყურადღება არ მიუქცევია. დეიდა

მარიამმა წამით გამოწვდილ ხელს დახედა, მერე მზერა მაკას სახეზე გადაიტანა და
მარჯვენა ხელი ოდნავ უკან გასწია. აშკარად ყოყმანობდა და მე ისევ შევშფოთდი.
ჰაერში კვლავ დატრიალდა ისტერიკის სუნი. მაგრამ ბოლო მომენტში, შიში დაძლია
თუ რა იყო, მაკას გამოწვდილ ხელს თავისი ხელი შეაგება, ოდნავ შეეხო და სწრაფადვე
გაუშვა. მერე ორივე ხელი საიმედოდ დამალა ზურგს უკან.

თვალებში ძველებური გაუგებარი შიში ედგა.

- თქვენზე ბევრი კარგი მსმენია.

მაკა, არ ვიცი, ვერ ამჩნევდა დეიდა მარიამის საქციელს, არ ვიცი, არ იმჩნევდა.

მაკას სიტყვებმა დეიდა მარიამი თითქოს ცოტა მოალბო. შიში თვალების ღრმა
სოროებში შეძვრა და ახლა გაუბედავად იჭყიტებოდა შორეული სიბნელიდან.

- ამისგან?

- დიახ. წეღანაც იმას მეუბნებოდა, შვილივით ვუყვარვარო.

დეიდა მარიამმა ეჭვით გამომხედა. ახლა დაბნეული უფრო ჩანდა, ვიდრე

შეშინებული. მერე ჯიქურ შეაჩერდა მაკას და უთხრა: - მართალი უთქვამს.

- თქვენი გაცნობა აინტერესებდა და იმიტომ მოვიყვანე.

დეიდა მარიამის თვალებიდან უცებ ამოშრა შიში.

- კეთილი იყოს ჩვენი გაცნობა, - გოროზი თავაზიანობით უთხრა მაკას. - ახლა კი

მაპატიეთ, მეჩქარება, ერთი ნაცნობი მყავს სანახავი.

ესა თქვა, მაკას თავი დაუკრა რაღაც ძალიან დახვეწილი, ამაყი და შეუფერებელი
მოძრაობით და გავიდა.

მაკა მშვიდად იღიმებოდა, თითქოს დეიდა მარიამისაგან სწორედ ასეთ საქციელს

მოელოდა.

მაკას ღიმილმა მეც დამამშვიდა.

- კუდიანი ხომ გაჩვენე, წამო, ახლა დედოფალი ნეფერტიტი ვნახოთ.

- მართლა არ ჰქონია კუდი.

- აქეთ წამოდი. კუდს რას შეამჩნევდი, თოთხმეტი კაბა აცვია.

ჩემი ოთახის კარი გავაღე და მაკა ხელით შევიპატიჟე.

- კეთილი იყოს შენი ფეხი ჩემს ბუნაგში.

მაკა შევიდა და მიიხედ-მოიხედა.

- შენი ოთახი ციხეს ჰგავს.

- მე უფრო სამარეს მაგონებს.

- ციხეს ჰგავს. სამარეს სარკმელი არა აქვს. - მაკა სარკმელს მიადგა, ფეხის წვერებზე
შედგა, აყელყელავდა. - არაფერი გამოდის.

- სკამი მიიდგი. ისე, წვალებად არ ღირს. ნაგვის ვედროების მეტი მაინც არაფერი ჩანს.
მაკამ სკამი მიიდგა და ზედ ავიდა.

- მთები ჩანს! - აღმოჩენასავით შესძახა.

- მთები ძალიან შორსაა და ბუნდოვნად ჩანს.

- მერე რა!

- ჩამოდი, დედოფალი ნეფერტიტი ნახე.

მაკა ბრახუნით ჩამოხტა და მკითხა: - ქვემოთ ცხოვრობს ვინმე?

მე გამეცინა.

ეგ გადმოხტომამდე უნდა გეკითხა. ქვემოთ ცოცხიანი ქალები ცხოვრობენ.

- ეს რა ცოცხიანების სამყაროში მოვხვდი.

ამ სიტყვებით ხელები გულზე დაიკრიფა და დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტს

მიაჩერდა. მერე ოდნავ უკან დაიხია, ისე რომ არც ხელები ჩამოუღია და არც თვალი
მოუშორებია.

მე ველოდი, რას იტყოდა. ის კი არაფერს ამბობდა. იდგა და უყურებდა. ტუჩებზე

ძლივშესამჩნევი ღიმილი დასთამაშებდა.

მე მის მხარმარცხნივ ვიდექი, ოდნავ უკან, და მასთან ერთად ვუყურებდი. ბოლოს,

რაკი ხმა არ ამოიღო, ვკითხე: - არ გიკვირს?

- რა?

- როგორ თუ რა? გინახავს სადმე ასეთი სილამაზე?

- კი.

- კი? - ასეთ პასუხს არაფრით არ მოველოდი.

- ერთ ნაცნობთან მინახავს. ზუსტად ასეთი რეპროდუქცია ჰქონდა, ლამაზი, ამაყი და

სევდიანი. ერთ მშვენიერ დღეს ადგა და ვიღაცას მიჰყიდა.

- რა ქნა?! - მე ერთბაშად მივტრიალდი მაკასკენ და უცნაურ პოზაში გავშეშდი. და უცებ

დეიდა მარიამი გამახსენდა. ისიც ასე იდგა წეღან სულელურად გახევებული.

- გაყიდა, - მშვიდად მიპასუხა მაკამ, - ვიღაცას მიჰყიდა. - და მცირე პაუზის მერე

დაუმატა. - იქნებ ესაა?

მინდოდა მეპასუხა, მაგრამ სიტყვები სადღაც, სხეულის სიღრმეში გაუჩინარდნენ და

ვერ ამოვათრიე. მაშინ უხმოდ ავიჩეჩე მხრები.

- სანამ გაყიდდა, მთელი ორი წელიწადი ეკიდა კედელზე. ამიტომ, როცა ჩამოხსნა, ის
ადგილი სუფთა და თეთრი დარჩა. მთელ ოთახს ფერი შეცვლილი ჰქონდა ჭუჭყისაგან,
მარტო ერთი ადგილი იყო სუფთა. პატარა ოთხკუთხედი. ვინც არ იცოდა, რაში იყო
საქმე, ყველას უკვირდა და ყველა კითხულობდა, რა არის ასეთი ეს ადგილი, ჭუჭყი
რომ არ ეკარებაო. - მაკა ჩემს მაგიდას მიუჯდა და პირველსავე წიგნს, რომელიც ხელში
მოჰყვა, ფურცვლა დაუწყო. - ბოლოს ხელოსნები მოიყვანა და ოთახი შეათეთრა. -
წიგნი დახურა და სათაურს დახედა. - „ეგვიპტის ისტორია“. - მერე სათითაოდ აიღო
დანარჩენი წიგნები. - „ეგვიპტე და შუამდინარეთი“, „ძველი ეგვიპტის ხელოვნება“,
„როგორ იგებოდა პირამიდები“, „ნილოსისა და პირამიდების ქვეყანა“,
„არქეოლოგიური გათხრები ეგვიპტეში“ - ბოლოს ისეთი კილოთი დაუმატა, თითქოს
ახლაც წიგნის სათაურს კითხულობსო, - „ძველი ეგვიპტე ცოცხიანი ქალების
სამყაროში“.

მე მოულოდნელად ვთქვი: - ის ადგილი მაინც თეთრი დარჩებოდა.

მაკამ შემომხედა.

- რომელი ადგილი? აა! რანაირად? ოთახი მთლიანად შეათეთრეს.

- საღებავის ქვეშ, ალბათ, ყველაფერი ისე დარჩა, როგორც იყო.

მაკა მაგიდის უჯრას ჩაეჭიდა.

- დაკეტილია?

- არა. გვერდზე მიაწექი, მარჯვნივ, და ისე გამოსწიე.

მაკამ უჯრა გამოსწია.

- რა გაინტერესებს? ჩემი საიდუმლო მაგ უჯრაში არაა.

მაკამ უჯრაში ჩაიხედა და მკითხა: - აბა სადაა?

მე გამეღიმა და გაყიდული სურათის უსიამოვნო ხილვა გაიფანტა.

- არსად.

მაკამ უჯრა დახურა, ხელები მაგიდაზე დააწყო და შემომხედა.

ერთხანს ასე დაჟინებით მიყურა.

- რატომ შენს მეგობრებს არ გამაცნობ?

მე შევკრთი და გაკვირვებით მივუგე: - რომელ მეგობრებს?

- არა გყავს მეგობრები?

- შენ მყავხარ.

- სხვა?

- სხვა არ მჭირდება.

- კი გჭირდება.

და უცებ ძალიან დასერიოზულდა, თითქოს დანაღვლიანდა კიდეც.

უხერხული დუმილი ჩამოვარდა. მე ისევ დამიდგა თვალწინ პატარა სუფთა
ადგილი ჭუჭყიან კედელზე. მერე ვეცადე ის კაცი წარმომედგინა, იმ ოთახის
პატრონი, მაგრამ ვერ წარმოვიდგინე. მე ხომ ისიც არ ვიცოდი, კაცი იყო თუ ქალი.

ბოლოს მაკა წამოდგა.

- წამო, წავიდეთ.

- სად?

- რა ვიცი. სადმე.

- რა გეჩქარება...

- წავიდეთ.

გული მეტკინა, მაკას რომ უცებ გუნება გაუფუჭდა.

სანამ ოთახიდან გავიდოდით, მაკამ კიდევ ერთხელ შეხედა დედოფალ ნეფერტიტის

პორტრეტს და გაიღიმა.

საკვირველი სანახაობა იყო: მოღრუბლულ სახეზე მზის ათინათივით თამაშობდა

ღიმილი.

მაკამ იგრძნო ჩემი დაჟინებული მზერა.

- რას მომჩერებიხარ? - თავი არ მოუბრუნებია ჩემკენ, ისე მითხრა.

- მაინტერესებს, შენს ჩამომავლობას რომ ბოლომდე გავადევნოთ თვალი, მართლა

ეგვიპტელი გამოდგები თუ არა.

- ქართველი გამოვდგები, - მაკა ჩემკენ მოტრიალდა და რაღაც ჯიუტი და ამავე დროს

სასაცილო გულდაჯერებით მითხრა, - ჩამომავლობითაც, გვარითაც, სისხლითაც და
ხასიათითაც.

- კაცი უღონოა, თორემ ყველა შენი წინაპრის მკვდრეთით აღდგენა რომ შეიძლებოდეს,
ჩავამწკრივებდით ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით: ერთ მხარეს მამის ხაზს: მამა,
პაპა, პაპის მამა, პაპის პაპა... მეორე მხარეს - დედის ხაზს: დედა, ბებია, ბებიის დედა,
ბებიის ბებია... და ასე ბოლომდე. მაშინ ყველაფერი ნათელი შეიქნებოდა.

- კი. ადამსა და ევას მივადგებოდით.

- მაშასადამე, რომელიღაც მონაკვეთი ჩვენი არსებობის გზაზე ერთად გამოვიარეთ.

მაგრამ ეს უხსოვარ დროში მოხდა. მაშინ, ეროვნებები არ არსებობდა, - უცებ თვალწინ
წარმომიდგა ჩვენი ყველა წინაპარი და გამეცინა: - რა ნაირ-ნაირ ტანსაცმელში
იქნებიან გამოწყობილი! - იმავ წამს რაღაც მომაგონდა და სიცილი გაქრა. - სწორედ ეს
არის, მაკა, პარალელური ხაზები, რომლებიც არ არსებობენ, რადგან სადმე და
როდესმე მაინც გადაიკვეთებიან. მე და შენი ხაზები დიდხანს მოძრაობდნენ
პარალელურად, სანამ ბოლოს ჩვენს გზაჯვარედინთან ერთმანეთს არ შეხვდნენ.
იქნება ჩვენი წინაპრების არსებობას ერთადერთი შეუცნობელი მიზანი ჰქონდა:
დაშორებული ხაზები ისევ შეეერთებინა. ზოგჯერ მგონია, ვითომ მე ჩემი მამა-პაპის
ხაზის ბოლო წერტილი ვარ და მთელი წარსული მხოლოდ მზადება იყო ამ წერტილის
დასასმელად.

მაკა ძალიან სერიოზულად მიყურებდა. როცა სერიოზული იყო, ყოველთვის ისეთი

სახე ჰქონდა, თითქოს იბუტებაო. მერე უცებ გაიცინა.

- მაშინ რამე უნდა მოიმოქმედო. რამე უნდა ჩაიდინო.

- ერთი კაცი რას ჩაიდენს ისეთს, რომ წინაპართა ამხელა ჯაჭვის არსებობა
გაამართლოს!

აქ პაუზა გავაკეთე. ვიდექი დაფიქრებული და თვალგაშტერებით მივჩერებოდი

სივრცეს. და ის იყო, ხელახლა უნდა დამეწყო ლაპარაკი, რომ უეცრად მაკა ფეხის
წვერებზე აიწია და ლოყაზე მაკოცა.

იმ წამს ერთადერთი გრძნობა გამიჩნდა: რომ მაკას საქციელი იყო საოცრად

ბუნებრივი, რომელიღაც ჩემთვის უცნობი ლოგიკიდან გამომავალი ერთადერთი
დასკვნა.

- წავიდეთ, - წყნარად მითხრა მერე.

გავედით ჩემი ოთახიდან, გავცდით სამზარეულოს. გასასვლელ კარს რომ მივადექით,

მაკა დეიდა მარიამის ოთახისაკენ მიტრიალდა და განსაცვიფრებელი სიზუსტით
გაიმეორა ის დახვეწილი, ცოტა არისტოკრატული და ცოტა სასაცილო მოძრაობა,
რომლითაც ამ რამდენიმე წუთის წინ დეიდა მარიამი გამოგვეთხოვა.

კაცმა არაფერი არ უნდა შეიძინო, მაშინ არც არაფერს დაკარგავ...

კიბე მხიარული ბრაგაბრუგით ჩავიარეთ. ამჯერად არავითარ უხერხულობას არ

ვგრძნობდი იმის გამო, რომ ჩვენს ხმაურს შეიძლება მეზობლები შეეწუხებინა, ან
სადმე კიბის ბოლოში რომელიმე ცოცხიანი ქალის ცნობისმოყვარე თვალები
შემოგვფეთებოდა.

სადარბაზო გავიარეთ და ქუჩაში გავედით.

შავი „ვოლგა“ მოსახვევში შეძვრა და თვალს მიეფარა.

მე ვიგრძენი, რომ არაბუნებრივი მოძრაობა გავაკეთე; მკვეთრად გავიწიე წინ, თითქოს

გაქცევას ვაპირებდი, მერე ასევე მკვეთრად შევდექი.

- რა იყო? - მკითხა მაკამ.

- არაფერი... - დაბნეულად მივუგე მე და შევეცადე უხერხულობა ღიმილით დამემალა.

- ნაცნობს მოვკარი თვალი იმ მანქანაში...

- რომელ მანქანაში?

- იქ რომ შეუხვია. შავ მანქანაში.

მაკამ მხრები აიჩეჩა.

- ახლა იქ მანქანამ შეუხვია? - მერე თავის უყურადღებობაზე გაეცინა, - არც კი
დამინახავს. - და იმავ წამს კილო შეცვალა - აგერ, შენი კუდიანი დიასახლისი!

მოსახვევთან მართლაც გამოჩნდა დეიდა მარიამი. ისეთი დაქიჩმაჩებული მოდიოდა,

გეგონებოდათ, ეშინია, სამახარობლის მიღება არავინ დამასწროსო. ჩვენ რომ
დაგვინახა, ნაბიჯი შეანელა და გაგვიღიმა. წვეტიანი კბილები უშლიდა ხელს, თორემ
ეს მიმიკა რაღაცით მართლა ჰგავდა ღიმილს.

- უკვე მიდიხართ? - გულდაწყვეტით შემოგვაგება და წინ გადაგვიდგა, - მე კიდევ

როგორ მოვიჩქაროდი, იქნება მივუსწრო-მეთქი. - დეიდა მარიამი მხოლოდ მაკას
მიმართავდა, - ჩემთან შემოსული რომ დაგინახე, ასე მეგონა, რაღაც ამოძრავდა, სახლს
რაღაც სიცოცხლის ნიშანი დაეტყო. ჩემი ახალგაზრდობა გამახსენდა, - აქ დეიდა
მარიამმა ხელი წამოიღო და, თითქოს რაღაც სახიფათო ექსპერიმენტს ატარებსო,
გაუბედავად შეეხო მაკას მკლავს. წამით შეეხო და მაშინვე გაუშვა. ისეთი სახე ჰქონდა,
გეგონებოდათ, რაღაცას მიაყურადაო, მერე განაგრძო: - მეც ვიყავი ერთ დროს
ახალგაზრდა. მართალია, დიდი ხნის წინ იყო ეს ამბავი, მაგრამ გახსენება ყველაფრის
შეიძლება. - მერე მე მომიტრიალდა და თითი დამიქნია, - კაი გემოვნება კი გქონია, შე
ქრისტეს ფეხის მჭამელო! და ისევ მაკას მიმართა: - აღარ გაგაჩერებთ. რაკი არ
მოიცადეთ, წავალ და ვიქნები, როგორც აქამდე ვიყავი, მარტოხელა და
გამოყრუებული. ისე, თუ კიდევ გამოივლი, იცოდე, მარტო ამას კი არ გაახარებ, - თითი
გამოიშვირა ჩემკენ, - მეც გამახარებ. აბა კარგად იყავი, - ამ სიტყვებით ისე სწრაფად
გაგვეცალა, ვერც მე მოვასწარი რამის თქმა და ვერც მაკამ.

ჩვენ გზა განვაგრძეთ. მე დროდადრო მაკას გავხედავდი და სულ იმის მოლოდინში

ვიყავი, ან ახლა გაიხსენებს დეიდა მარიამის მოულოდნელ გარდაქმნას, ან ახლა-მეთქი.
ეჭვიც არ მეპარებოდა, რომ, თუ ამ საქციელს რაღაცნაირად არ შეაფასებდა, აღნიშნავდა
მაინც. მხრებს მაინც აიჩეჩავდა! ხომ უკვირს ადამიანს ყველაფერი, რაც ალოგიკურია.
ჩემს თავზე ადრეც არაერთხელ გამომიცდია დეიდა მარიამის გუნება-უგუნებობის
უცნაური ცვალებადობა. ამაზე ბევრიც მიფიქრია, მაგრამ, რაკი ვერავითარი ახსნა ვერ
ვუპოვე, ხელი ჩავიქნიე, ალბათ მე თვითონ ვაძლევ ჩემდაუნებურად საბაბს-მეთქი. ეს
ახსნა იმთავითვე საეჭვო ჩანდა, ახლა ცხადი შეიქნა, რომ მცდარი ყოფილა: მაკას რაღა
საბაბი უნდა მიეცა! დავუშვათ, ის პირველი შიში მის თვალებში რომ ამოვიკითხე, ის
ცივი ოფიციალობა და ბოლოს უკარება არისტოკრატის გოროზი ჟესტი უბრალო
ზრდილობიანი თარგმანი იყო იმ ფრაზისა, რომლის წარმოთქმისაგან ბოლო
მომენტში მაინც შეიკავა თავი („ეგღა მაკლია, შინ ქალები მომიყვანო!“). ასეთი
განწყობილება და ასეთი დამოკიდებულება მისი ყაიდის ადამიანისაგან
ბუნებრივიცაა და სავსებით გასაგებიც. მაგრამ ეს მოულოდნელი მეტამორფოზა რაღა
იყო, ეს დათაფლული ღიმილი და ტკბილი სისინი? რა მოხდა ასეთი, რომ კეხი
ერთბაშად შეატრიალა?

მაგრამ ჩემი მოლოდინი ამაო გამოდგა. გაგვშორდა თუ არა დეიდა მარიამი, მაკას იქვე
დაავიწყდა მისი არსებობა და მთელმა დღემ ისე გაიარა, ერთი სიტყვითაც არ
უხსენებია.

არც გაკვირვებია, არც დაინტერესებულა.

ამ ამბავმა თავიდან ცოტა დამაეჭვა, მერე კი მაკას სიმსუბუქე და უშფოთველი ღიმილი

მეც გადმომედო და დეიდა მარიამი მეხსიერებიდან ამოვარდა.
დრო გაქრა. ხოლო დღე უძრავად იწვა ირგვლივ, როგორც სივრცე, და ჩვენ
ხელიხელჩაკიდებული დავდიოდით მასში. და იგი ხარობდა ჩვენით, რადგან ჩვენ
ვიყავით მისი ცივი მარტოობის დამარღვეველი დისონანსი.

ახლა, როცა გონების თვალწინ გამოფენასავითაა ჩამწკრივებული მაკას გვერდით

გატარებული დღეები, ნათლად ჩანს, რომ ეს დღე ერთ-ერთი საუკეთესოთაგანი იყო,
რადგან იმ დღეს ჩვენ-ჩვენი ბავშვობის ეპიზოდები ვუამბეთ ერთმანეთს.

მე ამას ხაზს ვუსვამ, ბატონებო, და ვამბობ: თუ ოდესმე ფსიქოლოგებმა და

ფიზიოლოგებმა, ან სხვა რომელიმე ჯერ კიდევ არარსებული დარგის სპეციალისტებმა
მტკიცე მეცნიერულ საძირკველზე დააყრდნეს სიყვარული - ეს უცნაური და
გაუგებარი ფენომენი - და ფორმულების ყოვლისშემძლე კლანჭებში მოაქციეს, ღრმადა
ვარ დარწმუნებული, ორ ფაქტს მიანიჭებენ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას: ერთი
იქნება პირველი შეხვედრის ფსიქოლოგიური ანალიზი, მეორე კი ის მომენტი, როცა
ეგრეთწოდებული შეყვარებულები ერთმანეთს თავთავიანთი ბავშვობის ეპიზოდებს
უამბობენ. ბავშვობის ეპიზოდები ის ხაზია, რომელიც ორ წერტილს საბოლოოდ
აერთებს. როცა ბავშვობის ამბებს ყვებით, ამით, ასე ვთქვათ, მთავრდება გაცნობის
ცერემონიალი.

ხან მე ვყვებოდი, ხან მაკა. არეულად ვყვებოდით, დაულაგებლად, ისე, როგორც

გაგვახსენდებოდა. ეპიზოდები ხან სასაცილო იყო, ხან სევდიანი, ხან მძიმე, ხან
ამაღლებული.

მაკა ძალიან დააინტერესა ჩემმა სოფელმა და დაწვრილებით გამომკითხა ყველაფერი.

- მთებია?

- მთებია. სამ მხარეს მთებია. იარუსებივით ჩაწყობილი. მთები, მერე უფრო მაღალი
მთები, მერე კიდევ უფრო მაღალი მთები.

- მეოთხე მხარეს?

- მეოთხე მხარეს დაბლობია. გამოსავალი ხომ გინდა მთებიდან! მეოთხე მხარეს გზა
არის და გადასახედი. ნახევარი საქართველო ჩანს.

- ტყე?

- ტყეც.

- რცხილა არის?

- რცხილაა უმთავრესად. რცხილა, თელა და ცაცხვი. კიდევ ძაღლყურძენა, კატავენახა

და წყავი.

- მოიცა, მოიცა! - მაკას გაეცინა. - მაგდენი აღარ ვიცი.

- რა არ იცი? ძაღლყურძენა ველური ვაზია. კატავენახაც რაღაც ამდაგვარი. წყავი კი...

წყავი განსაკუთრებული მოვლენაა.

- ეგეც ველური ვაზია?

- წყავი? არა. ისე, მცენარეა... ხე. დიდი არ იზრდება, მაგრამ საოცარი იზრდება. გრძელი
ტოტები აქვს, ხშირფოთლიანი, მაგარი და თოკივით მოქნილი. თუ ორი წყავი
ერთმანეთის მახლობლად დგას, ტოტები ისე აქვთ ერთმანეთში გადახლართული, ვერ
გაარჩევ, რომელი რომლისაა.

- ნაყოფი?

- მრგვალი მარცვლები აქვს, ყურძნის მარცვლებზე ცოტა პატარა. რომ დამწიფდება,

სულ შავია. იმის ჭამას არაფერი სჯობს.

- მდინარე როგორია?

- ხომ გითხარი! ცივი და ჩქარი. შიგ ვეებერთელა ლოდებია. ლოდების ძირში კალმახია.

- დაგიჭერია?

- კი. ხელით.

ერთხანს ჩუმად მივდიოდით. მერე მაკამ როგორღაც ბავშვივით, სასაცილოდ თქვა: -

მეც მინდა წყავი! - და დაუმატა, - რამდენ ხანს ცხოვრობდი სოფელში?

- მეექვსე კლასამდე. მეექვსე კლასში რომ ვიყავი, ქალაქში გადამიყვანეს. მას მერე
ზაფხულობითღა ჩავდიოდი. - აქ რაღაც გამახსენდა და მცირე პაუზის შემდეგ
დავუმატე: - ქალაქში რომ გადავედი, სწორედ იმ წელიწადს დავწერე პირველი
სამიჯნურო წერილი.

მაკა შეჩერდა და ჩემკენ მოტრიალდა. მერე უცებ დოინჯი შემოიყარა, თვალები

მოჭუტა და გამომცდელად დამაცქერდა.

- ჰმ... და ასე უტიფრად ამხელ.

- დასამალი რა არის! მართალია, ზედმეტად კი გადავტვირთე პროვინციული

პათეტიკით და მომხატვრულო ჩუქურთმებით, მაგრამ სხვაფრივ რიგიანი წერილი
იყო. გარდა ამისა, არ დაგავიწყდეს, რომ პათეტიკა არც ისე ხელწამოსაკრავი
საშუალებაა, როცა ახალგაზრდა ქალთან გაქვს საქმე.

- ჰოო?.. საინტერესოა. ადრესატი, ალბათ, აღფრთოვანებული დარჩა.

- კი, აღფრთოვანებული დარჩა. მართალია, ცდა არ დაუკლია, რომ საპასუხო წერილი

თავშეკავებული ტონით დაეწერა, მაგრამ გამოუცდელ გოგოს სად შეუძლია საკუთარი
თავის დამალვა. სტრიქონსა და სტრიქონს შორის ჩუმად, როგორც კარის
ჭუჭრუტანიდან, იჭყიტებოდა სიხარული. ეს წერილის ერთი წაკითხვისთანავე
გამოვიცანი და მივხვდი, რომ ამ ასპარეზზე პირველი დიდი გამარჯვება მოვიპოვე.

- და, რა თქმა უნდა, იოლად შეაყვარე თავი.

- შევაყვარე?

- ჰო. რა იყო? ვერ შეაყვარე?

- მე?
- არა, უშანგიმ.

- უშანგიმ. შენ რა იცი?

- რა რა ვიცი?

- უშანგი.

- რა უშანგი?

- უშანგიმ შეაყვარა თავი. მაგრამ შენ საიდან მიხვდი?

- რას მაბიაბრუებ! მე ასევე შემეძლო „დიმიტრი“ მეთქვა.

- მაგრამ შენ უშანგი თქვი. ეს იყო ქვეცნობიერი ცოდნის უნებური გამოჟონვა.

- ნამდვილად ასე იყო. მაგრამ უშანგი მაინც რა შუაშია?

- აბა ვინ არის შუაში?

- შენ წერილი მისწერე და იმას უშანგი შეუყვარდა?

- ჰო.

- ღმერთო, ნუ გადამრევ ასე ახალგაზრდას! კი მაგრამ, როგორ მოხდა, რომ შენ

სამიჯნურო წერილი მისწერე და იმას უშანგი შეუყვარდა?

- სულ უბრალოდ. ის წერილი ხომ უშანგის თხოვნით დავწერე!

მაკამ მიყურა, მიყურა და სიცილი წასკდა.

- შენ ჩემი სამიჯნურო წერილი გეგონა? რა სისულელეა. მე წმინდა შემოქმედი ვიყავი.

უშანგის წერა არ ეხერხებოდა. კიდევ უფრო ნაკლებად ეხერხებოდა ლაპარაკი. მე კი ამ
საქმეში ჰონორარად ტყავის ბურთი მივიღე. იმ დროის კვალობაზე კარგი ჰონორარი
იყო. მაგრამ დავიმსახურე კიდეც.

- გაიჩარხა საქმე?

- კი. დიდი მიწერ-მოწერა გაიმართა.

- მერეც შენ წერდი წერილებს?

- რა თქმა უნდა. უშანგი რომ ჯარში გაიწვიეს, მაშინ კი გართულდა ცოტა საქმე. მაგრამ,
როგორც იტყვიან, გამოუვალი მდგომარეობა არ არსებობს.

- რა გამოსავალი იპოვეთ?

- მარტივი. დავწერდი წერილს, გავუგზავნიდი უშანგის. უშანგი გადაწერდა და იმ

გოგოს უგზავნიდა. პასუხს რომ მიიღებდა, მე მიგზავნიდა. მე ახალ წერილს
დავწერდი და უშანგის ვუგზავნიდი. უშანგი გადაწერდა და იმ გოგოს უგზავნიდა.
ნამდვილი კარუსელი გამოგვივიდა. არადა, ის გოგო ჩემი კარის მეზობელი იყო.

- მერე? რით დამთავრდა ყველაფერი?

- ქორწილით. სკოლა რომ დავამთავრე და თბილისში წამოვედი, უკვე სამი ბიჭი
ჰყავდათ.

ჩვენ გავჩუმდით და ერთხანს ასე ვიარეთ, უხმოდ. მერე მაკამ ისევ სოფლის ამბების
გამოკითხვა დამიწყო. თავის ამბებსაც მიყვებოდა.

სიარულით რომ დავიღალეთ, პატარა ბაღში შევედით და მერხზე ჩამოვსხედით.

შადრევანთან ბავშვები თამაშობდნენ. ერთი პატარა ბიჭი, ასე, წლინახევრის ან ორი
წლის იქნებოდა, მოსვენებას არ აძლევდა დანარჩენებს. დანარჩენები შედარებით
მოზრდილები იყვნენ. საქმე დანაწილებული ჰქონდათ და გულმოდგინედ
მუშაობდნენ. ორი მათგანი პაწაწკინტელა ვედროებით სილას ეზიდებოდა, სამი კი ამ
სილას ტკეპნიდა და რაღაც ფორმებს აძლევდა. ჩემი აზრით, ნამცხვრებს აკეთებდნენ.
მაგრამ მათ მიზანს, ეტყობა, განხორციელება არ ეწერა, სანამ ყველაზე პატარა არ
დაშოშმინდებოდა. ის კი არ ისვენებდა. ეშმაკური სახით იდგა და უყურებდა, როდის
მიიღებდა სილა ასე თუ ისე საინტერესო ფორმას, მერე უცებ მივარდებოდა, პატარა
ფეხებს დაუშენდა და ყველაფერი თავიდან გასაკეთებელი ხდებოდა. საკვირველი ის
იყო, რომ პატარა ბიჭის საქციელი ბავშვებს არ სწყინდათ, თუმცა თვითონაც სამი-
ოთხი წლისანი იყვნენ. სწყინდათ კი არადა, ისე გულიანად ახითხითდებოდნენ,
პატარა რომ მათს ნაამაგარს მიწასთან გაასწორებდა, გეგონებოდათ, დიდად
გახარებული არიანო. მერე ხელახლა იწყებდნენ დანგრეულის აშენებას.

ამ სანახობით რომ ვიყავით გართული, უცებ მაკამ მითხრა: - ისეთი გრძნობა არ

გქონდა, თითქოს ბუტაფორულ ხეს რგავდი?

ამას რომ მეუბნებოდა, თან ღიმილით უყურებდა ბავშვების საქმიანობას. და მე უცებ

ვერ მივხვდი, რა მითხრა.

- როდის?

- როცა სხვის მაგივრად სამიჯნურო ბარათებს წერდი.

გაკვირვებით შევხედე. წამით მომეჩვენა, თითქოს მის სიტყვებში ჩემთვის გაუგებარ

სიმართლეს მოვკარი თვალი.

- მაგაზე არასოდეს მიფიქრია. მე შემოქმედი ვიყავი და ჩემი შემოქმედების მეტი

არაფერი მაინტერესება.

გვიანი საღამო იყო, ერთმანეთს რომ დავშორდით. მაკა გზაჯვარედინთან

გამომეთხოვა. ცოტა გზა რომ გაიარა, ერთხელ კიდევ მოტრიალდა, ხელი დამიქნია და
წავიდა. მიდიოდა რბილი, მშვიდი, იმედიანი ნაბიჯით. მე ვიდექი და ვუყურებდი.
სანამ პირველ ელნათურიან ბოძს მიაღწევდა, ჩრდილი უკან მიყვებოდა. როცა ბოძს
გასცდა, ჩრდილმა გადაასწრო და წინ გაუძღვა. მომდევნო ბოძს რომ მიუახლოვდა,
ისევ ისე ერთბაშად ჩამორჩა და უკან აედევნა. ბოლოს სახლს მიადგა, ჭიშკარი შეაღო
და ეზოში გაუჩინარდა.

მე კიდევ ერთხანს ვიდექი მარტოდმარტო ღამის სიჩუმეში მკრთალად

განათებულ გზაჯვარედინზე და ღიმილით გავცქეროდი ქუჩას. მერე
მოვტრიალდი და ღიღინ- ღიღინით წავედი შინისაკენ.
დეიდა მარიამი სამზარეულოში დამხვდა. მაგიდას მიჯდომოდა და კარტს შლიდა.
ერთი რიგი უკვე მოთავებული ჰქონდა და მეორეს იწყებდა. მე უხმაუროდ გავიარე
სამზარეულო და ის იყო, ოთახის კარი უნდა შემეღო სრულიად დარწმუნებულს, რომ
ჩემი შემოსვლა არ გაუგია, უცებ თავაუწევლად მომაძახა: - სად მიიძურწები, ბიჭო?
მოდი აქ!

მოვტრიალდი და მაგიდას მივუახლოვდი.

- ძილი ხომ არ გაგიფრთხათ, დეიდა მარიამ?

- ახალგაზრდობა მომაგონდა, - მიპასუხა ისევ ისე თავაუწევლად და მეორე რიგიც

მოათავა. მერე ცერი და საჩვენებელი თითი პირში გამოივლო და დაუმატა. -
გიმკითხავებ, თუ გინდა.

- რად მინდა!

- მომავალს შეიტყობ.

- შეტყობილ მომავალს რა ფასი აქვს!

- იქნება უსიამოვნება გელის... დროზე იღონებდი რამეს.

- მადლობელი ვარ, დეიდა მარიამ. რაც მოსახდენია, მირჩევნია, მოხდეს.

დეიდა მარიამმა კიდევ ერთხელ გამოივლო პირში ცერი და საჩვენებელი თითი.

- მოხდება კიდეც, - მითხრა მერე. სრულიად მექანიკურად მითხრა,

აზრმიუტანებლად, რადგან ამ დროს მთელი გულისყური ყვავის ვალეტისკენ ჰქონდა
მიპყრობილი. როგორც ჩანს, არ მოელოდა ამ კარტის ამოსვლას. ის კი აღარ ვიცი,
სასიამოვნოდ დაურჩა ეს მოულოდნელი სიურპრიზი თუ საწყენად. რაღაც
გაუგებრად წაიბურტყუნა და თავი გადაიქნია. მერე, რაც ხელში დარჩა, ის კარტი
გვერდზე გადააწყო და გაშლილი კარტის აკრეფას შეუდგა. მარჯვედ კრეფდა.
ოსტატურად. აკრეფა რომ მოათავა, მაშინღა ასწია თავი და შემომხედა.

- რანაირად მოატყუე ამისთანა გოგო? - აქ მცირე პაუზა გააკეთა, კარგად

შემათვალიერა და დაუმატა. - არა. გლახა არც შენ გეთქმის, მაგრამ ის... ის ნამეტანია...
არ გინდა, აბა, გამკითხავო, ხომ? კაი, წადი დაიძინე.

- ღამე მშვიდობისა, დეიდა მარიამ.

- ღამე მშვიდობისა.

ჩემი ოთახის კარი რომ შევაღე, უცებ თავი მოაბრუნა და მომაძახა: - კაი გოგოა მაგ
გოგო, მაგრამ კაი მოფრთხილებაც უნდა.

ეს ფრაზა რაღაც უცხო, ბუნდოვანი კილოთი თქვა. რჩევას არ ჰგავდა, მაგრამ ვერც იმას
ვიტყვი, ღვარძლი და ნიშნისმოგება შევამჩნიე-მეთქი. არადა რაღაცის ცივი,
შემაშფოთებელი რწმენა აშკარად ახლდა. ჩემი აზრით, ასეთი კილო უნდა ჰქონდეს
ზღაპრის პერსონაჟს, რომელიც მზისკენ მიმავალ ჭაბუკს ეუბნება: ამვლელი ბევრი
მინახავს და ჩამომვლელი არავინაო.
ასე იყო თუ ისე, ფრაზა ითქვა და დეიდა მარიამი ისევ კარტს მიუბრუნდა. მეც კარი
მივხურე, ლოგინზე გაუხდელად გავიშოტე და თვალები დავხუჭე.

მეხსიერებაში ისევ ამოცურდა დღევანდელი დღე და ნელი მარშით გაიარა გონებაში.

ხოლო ტვინი, ჩვენი სიცოცხლის ფხიზელი მმართველი და დარაჯი, იდგა და
გულმოდგინედ აკვირდებოდა ამ დღეს. აკვირდებოდა და ამოწმებდა, როგორც
გენერალი ამოწმებს ჯარს აღლუმის წინ. გენერალი კმაყოფილი დარჩა, რადგან
დარწმუნდა, რომ მე და მაკას ურთიერთობაში წაიშალა ყველა უცნობი წერტილი.
პარალელური ხაზები საბოლოოდ შეერთდნენ და ხვალ ენის ბორძიკის გარეშე
შემეძლო მაკას თანდასწრებით ისეთი რამ მეთქვა ხმამაღლა, რასაც, ჩვეულებრივ,
საკუთარი თავის გარდა არავის ვუმხელთ.

როდის ჩამეძინა, არ მახსოვს. ბოლო, რაც დამამახსოვრდა, იყო დედოფალ

ნეფერტიტის სურათი, რომელსაც სარკმლიდან შემოჭრილი მთვარის შუქი სცემდა.

სიზმრად მაკა ვნახე.

კაცმა რომ თქვას, სხვა რა უნდა მენახა! მაკა იყო ყოველივეს დასაბამი და ამოსავალი
წერტილი. ქვეყნიერების გული, ღმერთის არსებობის დასტური. სხვა ყველაფერი,
სულიერიც და უსულოც, არსებობდა მხოლოდ იმიტომ, რომ მაკას არსებობა ეუწყებინა
ჩემთვის.

არა. სიტყვა უილაჯოა. იქნება უშანგი იყო მართალი... რადგან არავის ძალუძს იმის
თქმა, რასაც განიცდის.

მე რომ ახლა მტკიცება დავიწყო, არავის არასოდეს ისე არავინ ჰყვარებია, როგორც მე
მაკა მიყვარდა-მეთქი, კაცობრიობის სამიჯნურო ისტორიაში მსოფლიო რეკორდი მე
დავამყარე-მეთქი, გამოუცდელები იქნებ მენდოთ და დამიჯეროთ, მაგრამ
გამოცდილები გულში ჩაიცინებთ და გაიფიქრებთ: „ეჰ, შვილოსა, შენ რომ ჩემი
სიყვარულის ამბავი იცოდე, მაგას აღარ წამოროშავდი“. მართალიც იქნებით. კაცის
გულში ჩახედვა კაცს არ ძალუძს, სხვა საზომი კი არ არსებობს. ამიტომ ყველას თავისი
სიყვარული და თავისი განცდა ჰგონია უპირველესი და უძლიერესი. ჰამლეტსაც ასე
ეგონა, დანიის პრინცს; უშანგისაც ასე ეგონა. ჰამლეტმა თქვა, ორმოცი ათას ძმას,
ერთად აღებულსო! მაგრამ ეს, უბრალოდ, მოხდენილი ფრაზა იყო. დაჯერებით ვინ
დაუჯერებდა! მოხდენილი ფრაზა თუ მომაგონდა რამე, მეც ვიტყვი, თუ არადა,
უბრალოდ მოვყვები, რაც იყო და როგორც იყო.

იმას გეუბნებოდით, მაკა მესიზმრა-მეთქი.

ხელიხელჩაკიდებული მივდიოდით. ფერდობზე შეფენილი სიმინდის ყანა ჩავიარეთ.

სადღაც მახლობლად ბილიკი იყო, მაგრამ ჩვენ ყანა-ყანა გადავედით და მდინარეს
მივადექით. ეს ჩემი სოფლის მდინარე იყო. ჩქარი, ცივი. მაკას რომ ფეხი არ
დასველებოდა, მდინარეში მოზრდილ ქვები ჩავაწყე. ამ ქვის ბილიკით გავედით გაღმა,
სადაც ტყე იწყებოდა. აღმართს შევუდექით. ზუსტად არ მახსოვდა, რა ადგილას იყო
წყავის ხეები. ალღოს მივყვებოდი. მერე და მერე ყველაფერი გამახსენდა, გარემო
ვიცანი და უფრო დაჯერებული მივდიოდი. მაკას ხელი ხელში მეჭირა. უკვე ახლო
ვიყავით მიზანთან. პატარ ხევს გადავივლიდით და წყავის ხეებსაც მივადგებოდით.
უცებ მაკა შეჩერდა.
„აი, ეს არის“, - მითხრა და თავისუფალი ხელი მაღალი რცხილისაკენ გაიშვირა.

რცხილა განმარტოებით იდგა.

„ფოთლები არ უშრიალებს“, - ვთქვი მე და დაკვირვებით შევხედე რცხილას.

„ჰო, არ უშრიალებს“.

ახლო მივედით, კარგად დავათვალიერეთ. რცხილა ორმოში იდგა და ფესვების

მაგივრად ბოლოში ერთმანეთზე ჯვარედინად გადაჭდობილი ფიცრები ჰქონდა. აი,
ისეთი, ზედ რომ საახალწლო ნაძვის ხეებს ვდგამთ ხოლმე.

მე დიდხანს ჩავცქეროდი ორმოს, ვითომ ამ უცნაურ მოვლენას ვაკვირდებოდი,

სინამდვილეში კი განზრახ ვაჭიანურებდი დროს, რომ სათქმელი მომეფიქრებინა.

„ხვალ უნდა მეთქვა“, - ძლივს გასაგონად წავიბუტბუტე ბოლოს.

„ხვალ?“ - მაკა ყურადღებით დამაცქერდა და უცებ დანაღვლიანდა. - „გვიან არ იქნება?“

არ ვიცი, ამ სიტყვების ბრალი იყო თუ იმის ბრალი, რომ მაკას სახეზე ნაღველი
შევნიშნე, უცებ გული შემეკუმშა.

იმავ წამს მთელი შინაგანი ენერგია მოვიკრიბე, რათა ძილისთვის თავი დამეღწია. ეს
ძნელი საქმე იყო და კარგადაც გავწვალდი. ძილი ისე მითრევდა, როგორც ჭაობი, მე კი,
რაც ძალი და ღონე მქონდა, ზევით მივიწევდი. ბოლოს, როგორც იქნა, ამოვძვერი,
თვალი გავახილე და, რა იქნება ხვალ გვიან-მეთქი, გაკვირვებულმა გავიფიქრე.

ჯერ კიდევ ბურანში ვიყავი. და იმ ერთ წამში, სანამ ბურანი გრძელდებოდა, კვლავ
გაირბინა გონებაში დღევანდელმა დღემ. ორი ეპიზოდი ისე მეცა თვალში, თითქოს
მსხვილი შრიფტით ყოფილიყო აწყობილი. ერთი, როცა მაკამ ჩემს არარსებულ
მეგობრებზე ჩამომიგდო სიტყვა, და მეორე, ისეთი გრძნობა არ გქონდა, თითქოს
ბუტაფორულ ხეს რგავდიო, რომ მკითხა და მის ნათქვამში ჩემთვის გაუგებარ
სიმართლეს მოვკარი თვალი. და ერთბაშად გამახსენდა, რომ მთელი დღის
განმავლობაში ლოდივით მაწვა რაღაც შეუცნობელი დარდი. ახლა მივხვდი, რა იყო ის
დარდი: ვითომ უცნობ წერტილებს ვშლიდი ჩვენს ურთიერთობაში, სინამდვილეში კი,
რაც მთავარი იყო, იმას ვმალავდი. ჩემი უცნაური გარდაქმნის ამბავს ვმალავდი,
მანქანის ყიდვა რომ გადავწყვიტე და გროშების მოგროვება დავიწყე. პირველ რიგში
სწორედ ეს უნდა მეთქვა. ეს იყო ყველაზე საეჭვო წერტილი. ვაპირებდი კიდეც ამის
თქმას. მთელი დღის განმავლობაში ვაპირებდი, მაგრამ ვერ გავბედე. ახლა ისიც
ვიცოდი, რატომ ვერ გავბედე. არა. იმიტომ არა, თითქოს მეშინოდა, მაკას თვალში ჩემი
ღირსება არ შელახულიყო. ჩემი ღირსება არ მაფიქრებდა. მაკას ღირსება მაფიქრებდა.
შეუცნობლად ვგრძნობდი, რომ ამ ამბის აღიარება რაღაც ჩირქს მოსცხებდა,
როგორღაც გააუბრალოებდა, გააუხეშებდა, ისეთ შეურაცხყოფას მიაყენებდა,
როგორიც უნდა იგრძნოს მუსიკოსმა, როდესაც შთაგონებით უკრავს რაღაც
ღვთაებრივ მუსიკას, ყველა ნერვი მუსიკადა აქვს ქცეული, და ამ დროს რომელიმე
ტლუ მსმენელი ხმაურით მოიხოცავს ცხვირს...

ამასობაში საბოლოოდ გამოვფიზლდი, ხვალ გვიან იქნება-მეთქი, ანგარიშმიუცემლად

გავიფიქრე, ფიცხლად წამოვჯექი და საწოლიდან გადმოვხტი.
არა. მიუხედავად იმ სისულელეებისა, რაც აქამდე ჩაუდენია და რასაც ამის შემდეგ
ჩაიდენს, ადამიანი მაინც გონიერი არსებაა.

ფაცხაფუცხით არ ჩამიცვამს ტანთ ღამის სამ საათზე, გიჟივით არ გავვარდნილვარ

ქუჩაში, კისრისტეხით არ დავშვებულვარ დაბლა, ორი ნახტომით არ გადამიჭრია
გზაჯვარედინი, ელვის სისწრაფით არ შევვარდნილვარ მაკას ეზოში, აქლოშინებული
არ დავძგერებივარ სახლის კარს, არ ამიტეხია ბრახაბრუხი, გულგახეთქილები არ
წამომიყრია ლოგინიდან მაკა და მამამისი და დაღლილსა და გულამოვარდნილს
ნაწყვეტ-ნაწყვეტ არ მითქვამს, ხვალ გვიან იქნება-მეთქი.

არა. ამ აზრმა მხოლოდ წამით გამიელვა თავში.

დაღლით კი ისე ვიყავი დაღლილი, თითქოს ყველაფერი ეს მართლა ჩამედინოს.

გული საშინელი ძალით მიცემდა და სულს ძლივს ვითქვამდი.

მაგიდის ლამფა ავანთე.

დედოფალი ნეფერტიტი მშვიდად გადმომცქეროდა ზემოდან.

„შენ რა გიჭირს, - გავიფიქრე ჩემთვის და თვალი გავუსწორე. - ოცდათოთხმეტი

საუკუნის წინ რომ მოვმკვდარიყავი, მეც კი ვიქნებოდი ახლა შენსავით მშვიდი“.

სარკმელს მივადექი, ფეხის წვერებზე ავიწიე, სუფთა ჰაერი შევისუნთქე.

ცოტა ხნის შემდეგ დაღლილობამ თითქოს გამიარა, მაგრამ სუნთქვა ჯერ კიდევ
მიჭირდა. ერთი პირობა დავაპირე, გარეთ გავალ, სუფთა ჰაერზე გავივლი-მეთქი,
მაგრამ ეს აზრი მაშინვე უკუვაგდე: დეიდა მარიამს რომ გაეგო ჩემი გასვლა, ვინ იცის,
რა კუდი გამოებმებოდა ამ ამბავს და რა უსიამოვნება დატრიალდებოდა.

უცებ გულში ეჭვმა გამკრა: იქნებ წეღან რომ თავში სისულელემ გამიელვა, მხოლოდ
იმიტომ არ ჩავიდინე, დეიდა მარიამს არ გაღვიძებოდა?

ისევ ავფორიაქდი, ისევ მომეძალა დაღლილობა. რა დაბრკოლებაა ასეთი ეს დეიდა

მარიამი, რატომ ვგრძნობ თავს მის ტყვედ?

მადლობა ღმერთს, მალე აზრი მოვიკრიბე და ლოგიკურად გავაანალიზე ყველაფერი

(რამხელა წინდახედულება გამოიჩინა ღმერთმა, ადამიანებს რომ ლოგიკა უბოძა!).
ლოგიკურმა ანალიზმა შემდეგ დასკვნამდე მიმიყვანა: მართალია, ვერიდებოდი
დეიდა მარიამის გაღვიძებას, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ დეიდა მარიამი
მთავარია. დეიდა მარიამი, უბრალოდ, პირველი დაბრკოლებაა, პირველი რგოლია და
ამიტომ პირველად ის მაგონდება. ამ რგოლს რომ გავცდენოდი და მაკას სახლს
მივდგომოდი, იქ ხომ უარესად მომერიდებოდა! რა ძალა, რა სიგიჟე მაიძულებდა,
ღამის სამ საათზე ხალხი ზეზე წამომეყარა! სწორედ ამან შემაჩერა წეღან და არა
დეიდა მარიამმა.

ლოგიკამ შვება მომგვარა. ცოტა შემცივდა კიდეც. ამიტომ ისევ ლოგინს მივაშურე.
ოღონდ მაგიდის ლამფა არ ჩამიქრია. ვიცოდი, მალე არ დამეძინებოდა. წიგნს
გადავწვდი და კითხვა დავიწყე...

რომ გავიღვიძე, დილის ცხრა საათი იყო.

მაგიდის ლამფა ისევ ენთო. წიგნი კი საწოლის გვერდით ეგდო გადაშლილი და
პირქვედამხობილი.

საღამოს მე და მაკა რომელიღაც ფართო, სწორ ქუჩას მივუყვებოდით. მივაბიჯებდით

ხელიხელჩაკიდებული და არც ერთს არ გვაინტერესებდა, სად მივდიოდით. მაკა
რაღაც განსაკუთრებულ ხასიათზე იყო: სულ კრიტიკის ქარცეცხლში გამატარა. ჯერ
ამიხირდა, მუდამ შეჭმუხნილი რატომ ხარო. მე გამეღიმა და თავი დავიცავი, ეს
თანდაყოლილი სიბრძნის ბრალია-მეთქი. მერე იმაზე ამიტყდა, მალე გაქაჩლდებიო.
თან საფეთქელთან თმა გადამიწია და კარგად დამაკვირდა, რომ ენახა, რა სტადიამდე
იყო მისული ეს გარდაუვალი კატასტროფა.

- უუ! სამ წელიწადში სულ ერთიანად გაქაჩლდები!

- შენ თუ არ გინდა, მითხარი და არ გავქაჩლდები.

- ჰმ! ისე მპირდები, გეგონება, სულ ჩემს ჭკუაზე ივლი.

- რატომაც არ ვივლი!

- სიარული არ იცი და, როგორ ივლი?

გაკვირვებისაგან შევჩერდი. და უცებ მისი სიარული გამახსენდა: რბილი, იმედიანი

ნაბიჯები.

- რას ქვია, სიარული არ ვიცი!

- არ იცი. ისე დადიხარ, თითქოს სულ იმის შიშში იყო, ფეხი არაფერს წამოკრა.

- ნუ მოიგონებ რაღაცას!

- არაფერს არ ვიგონებ.

- გამიშვი ხელი. ახლავე გაჩვენებ, როგორ დავდივარ.

- აჰა!

მე წინ წავედი. ვცდილობდი, რაც შეიძლება მყარად მევლო. მონდომებამ,

რასაკვირველია, საწინააღმდეგო ნაყოფი გამოიღო. თუ სიარულის დროს მართლა
მაკლდა სიმტკიცე, ახლა ამას ხელოვნურობაც ზედ დაერთო. ამიტომ ექსპერიმენტს
სწრაფად მივანებე თავი.

მაკა იცინოდა.

- ასე საგანგებოდ მსახიობის მეტი წესიერად ვერავინ გაივლის.

- მე მსახიობი ვარ?

- არა.

- აბა, მაშ, მიყურე.

მაკა წავიდა. მიაბიჯებდა რბილად, მშვიდად, მოხდენილად. რამდენიმე ნაბიჯი გაიარა,
მერე შეჩერდა, მოტრიალდა და დამელოდა. როდესაც წამოვეწიე, ხელი ისევ ხელში
ჩამკიდა.

- ახლა რას იტყვი?

მე უსიტყვო კაპიტულაციაზე მოვუწერე ხელი: - რა მეთქმის, საოცარი კია... არასოდეს

შემიმჩნევია...

- მე შევამჩნიე. სხვა დროს, როცა შენს სიბრძნეს ახსენებ, ჩემიც ზედ მიაყოლე. შენი
სიარულის მიხედვით, ისეთ რამეებს გამოვიცნობ ხოლმე, სიარულთან რომ არაფერი
კავშირი არა აქვს.

- მაგალითად რას?

- მაგალითად ნაცნობის მოახლოებას.

- რაას?

- როცა ნაბიჯს აურევ და სიარულის ტემპს შეცვლი, ეს იმის ნიშანია, რომ სადღაც
ნაცნობს მოკარი თვალი. მერე, ნაცნობი რომ გიახლოვდება, წინ გავარდები, თითქმის
მთელი ნაბიჯით გამისწრებ. ბოლოს, როდესაც ნაცნობი ჩაივლის, ისევ ძველ რიტმს
დაუბრუნდები.

- მართლა ასე იდიოტურად ვიქცევი?

- იდიოტურად-მეთქი არ მითქვამს, მაგრამ ასე კი იქცევი.

- ნუთუ ამდენად განსხვავებული სიარული გვაქვს?..

- კი.

- სიარულში ადამიანის ხასიათი მჟღავნდება. მაშ, ხასიათიც მკვეთრად განსხვავებული

გვქონია.

- მერე ეს ცუდია თუ კარგი?

- ეპოქის სტილიდან ამოვარდნა ცუდია თუ კარგი? ოდნავ წახნაგოვანი და ოდნავ

არარეალისტური ყელი ცუდია თუ კარგი? ალბათ შეუცნობლად მოგდის, ცუდსა და
კარგს შორის რომ მუდამ ჩინური კედელი გინდა აღმართო.

- მერე ეს ცუდია თუ კარგი?

მე გამეცინა.

- სინამდვილეში ცუდი და კარგი თითქმის განუყოფელია. ცუდი შეიცავს კარგს და

კარგი შეიცავს ცუდს. ქვეყნად ყველაფერი ცუდ-კარგია.

- ასეთ რამეებზე არასოდეს დავფიქრებულვარ. სადა მაქვს მაგდენი ჭკუა! ისე, ვინმეს
რომ ეკითხა, ვეტყოდი, ცუდი ცუდია და კარგი კარგია-მეთქი.

- აბა რა არის!
- შენ ხომ ამბობ, ცუდი კარგია და...

- შეიცავს-მეთქი. ცუდი ცუდია, მაგრამ კარგი შეიცავს ცუდს.

- აა! თუ ასეა, გაცალცალკევებაც უნდა შეიძლებოდეს და მაშინ კარგი კარგი იქნება.

- გაცალცალკევება მხოლოდ თეორიულად შეიძლება. წარმოსახვაში. სიმბოლურად

ასეთი გაცალცალკევების მაგალითია ანგელოზი და ეშმაკი. მაგრამ აქ სხვა
პრობლემები ჩნდება...

- ძალიან საინტერესო იქნებოდა შენი მუსიკალური დახასიათება.

- რა?

- კი, კი. საინტერესო იქნებოდა.

მაკა შეჩერდა. მეც შევჩერდი.

- მძიმე მუსიკა. შეუვალი. მკაცრი და ოდნავ ამაღლებული. ცოტა მუქი, ცოტა

ბუნდოვანი, ცოტა ერთფეროვანი. ნელი. მელოდიის მოლოდინი ჩანს, მაგრამ თვითონ
მელოდია არა ჩანს. და როცა ყური შეეგუება და ახალს აღარაფერს ელის, უცებ გაისმის
დისონანსი: სიმსუბუქე, ტემპი, სინათლე. დისონანსი ცდილობს, იქცეს მდგომარეობის
ბატონ-პატრონად, მაგრამ თანდათან ინთქმება სიმძიმის დუნე ნიაღვარში და იკარგება,
სანამ ხელახლა არ დაუდგება მარჯვე შემთხვევა და ხელახლა არ დააღწევს თავს
ტყვეობას...

- როცა დაწერ, აუცილებლად მომასმენინე. შეიძლება მარტო საინტერესო კი არა,

სწორიც იყოს... - და აქ ერთბაშად, გაბერილ ბუშტს რომ ქინძისთავს უჩხვლეტ, ისე
ამოვუშვი, - რატომაა ის ხე ბუტაფორული?

მაკამ გაკვირვებით შემომხედა.

- რომელი ხე?

- მე რომ დავრგე... როცა უშანგის მაგივრად სამიჯნურო ბარათებს ვწერდი.

მაკა ყურადღებით დამაცქერდა. თვალებიც კი მოჭუტა. ბოლოს, როგორც იქნა,

გაიხსენა.

- აა!.. რა ვიცი, ასე მომეჩვენა.

- მოგეჩვენა და, რატომ მოგეჩვენა, არ იცი?

მაკამ ისეთი სახე მიიღო, მოსწავლეს რომ ძალიან ძნელ კითხვას მისცემენ განვლილი
მასალიდან, და ცალი მხარი ნელა, გაუბედავად აიჩეჩა.

- არ შეიძლება, არ ვიცოდე? - და ეშმაკურად შემომხედა.

მე მძიმედ გავიქნიე თავი. არა-მეთქი.

მაკამ ამოიოხრა.
- კარგი. რაკი ქვეყანაზე აუხსნელი არაფერი შეიძლება დარჩეს... - აქ დაფიქრდა
და უფრო სერიოზული კილოთი განაგრძო. - გინახავს ორი ისეთი კაცი,
ერთმანეთის სრული ასლები რომ იყვნენ?

- სად უნდა მენახა!

- რატომ?

- როგორ თუ რატომ! ასეთი ადამიანები არ არსებობენ.

- ორი ისეთი გრძნობა თუ არსებობს, ერთმანეთის სრული ასლები რომ იყოს?

- არც გრძნობა.

ბუნდოვნად მენიშნა რაღაც.

- უშანგის იმ სიტყვებით არ უყვარდა ის გოგო, რა სიტყვებიც შენ მისწერე. ამიტომ იმ

გოგოსაც უშანგი კი არ შეუყვარდა, ის ბიჭი შეუყვარდა, რომელსაც შენი წერილებით
დახატული გრძნობა ექნებოდა. შენ უშანგი შეაპარე. სხვის ტანსაცმელში გადაცმული.
მაგრამ სხვისი ტანსაცმელი სანამ უნდა სცმოდა! ცოლი სულ სხვანაირ სიყვარულს
მოელოდა, უშანგის სულ სხვანაირად უყვარდა.

- რა ხანია ცოლ-ქმარი არიან და, რამდენადაც ვიცი, მშვიდობიანად ცხოვრობენ. ეს

როგორღა ავხსნათ?

- ოოჰ! როგორც გინდა, ისე ახსენი. მე მეტს ვეღარაფერს ავხსნი. რა მოხდება, სულ ცოტა
რაიმე მაინც დავტოვოთ აუხსნელი.

მე გამეცინა.

- კარგი, დავტოვოთ.

და გავიფიქრე: „რატომაც არა! დარჩეს ზოგი რამ აუხსნელი. უთქმელიც დარჩეს ზოგი
რამ, რაც შედარებით უბრალოა და უმნიშვნელო. მაგრამ არსებითი კი უნდა ითქვას.
ფულის ამბავი უნდა ითქვას. თორემ მეც ბუტაფორული ხე ვიქნები. ნიღაბს ვაჩვენებ
და სახეს დავმალავ. მაკამ უნდა იცოდეს, რომ ის კაცი, რომელიც ფერად-ფერადი
სიტყვებით სიყვარულს ეფიცება და შიგადაშიგ მაღალ მატერიებზე ლაპარაკობს, ცოტა
ხნის წინ გაბოროტებული სახით აგროვებდა ფულს, გამდიდრება ეწადა, მანქანის
ყიდვას აპირებდა, რათა მერე უმანქანო ხალხისთვის ზემოდან დაეწყო ცქერა. მაკამ
უნდა იცოდეს, რომ ამ კაცს ერთხელ დედოფალ ნეფერტიტის სურათიდან მტვრის
გადმოწმენდა დაავიწყდა, მეორედ კი, თავის ჭკუაზე რომ იყო და საღად აზროვნებდა,
დიდხანს იფიქრა იმაზე, იქნებ მართლა გამეყიდა ეს სურათი, თუ, რასაკვირველია,
შესაფერის ფასს შემომაძლევენო. ამაზე დიდხანს იფიქრა, იმაზე კი წამითაც არ
დაფიქრებულა, რომ „შესაფერისი ფასი“ სრულიად შეუფერებელი და უადგილო
გამოთქმა იყო, მაკამ უნდა გაიგოს ყოველივე ეს და ამის შემდეგ თქვას თავისი სიტყვა.
მერე რა, რომ იმ ფულს ახლა ისეთივე გააფთრებით ვფანტავ, როგორი გააფთრებითაც
ადრე ვაგროვებდი. რომელმა სულელმა თქვა, მონანიება კაცს დანაშაულისაგან
ათავისუფლებსო! დანაშაულის ერთადერთი პასუხი არის სასჯელი და მხოლოდ
სასჯელი. ამინ!.. დანაშაული? ხომ არ ვაზვიადებ! ბოლოს და ბოლოს ასეთიც რა
მოხდა?.. მოხდა! არაფერსაც არ ვაზვიადებ! სურათი რომ მართლა გამეყიდა, ეს უკვე
ბევრს აღარაფერს შეცვლიდა, მთავარი ცოდვა მაშინ ჩავიდინე, როცა ამის
შესაძლებლობა დავუშვი... აზროვნება არ არის უპირატესობა. კარგად ასხმული
ლოგიკური ჯაჭვით მე შემიძლია რაღაც სიღრმეს მივაღწიო, მაგრამ ამ სიბრძნესა და,
როგორც ზოგჯერ უნებური კომიზმით უწოდებენ, „ინტელექტუალურ
შემართებას“ ერთი მოსმით აბათილებს მაკას ინტუიცია და ქვეცნობიერი სინათლე.
ალბათ, ამიტომაც დადის ასე რბილად და იმედიანად... დადის? სრული სიმართლეა!
როცა შიშითა და სიფრთხილით დააბიჯებ, სწორედ მაშინ წამოედები რამეს. ამით
ყველაფერი ითქვა! ბავშვები ყინულზე? შიში როდისღა ჩნდება? დიდები ფრთხილად
დადიან, რადგან ხელში ლოგიკის ჯაჭვი უჭირავთ. ჯაჭვის პირველი რგოლი ფეხის
დასხლტომა და წაქცევაა, ბოლო რგოლი - აქედან ლოგიკურად გამომდინარე კიბო.
შიში. დაცემის შიში! საკუთარი თავის არნდობა. არნდობა ეჭვია, ეჭვი უკვე დაცემაა.
გარდაუვალი დაცემა. ახლა ვეტყვი მაკას ყველაფერს. სხაპასხუპით და მოკლედ კი
არა, არიქა, მალე მოვათავო-მეთქი. არც ნაძალადევი ღიმილით და ვითომ ხუმრობით.
არა. სერიოზულად. ისე, როგორც იყო. ნელა მოვუყვები ყველაფერს, დალაგებულად,
თავიდან ბოლომდე. ვეცდები, მაშინდელი განცდებიც გავიხსენო. ახლავე დავიწყებ.
ოღონდ როგორ დავიწყო? იცი-მეთქი, მაკა, ვეტყვი, ამ ცოტა ხნის წინ დიდი ამბით
ვაგროვებდი ფულს, მანქანა უნდა მეყიდა... არა. ასე არ ვარგა. სერიოზულობა აკლია.
მაკა, ვეტყვი, ერთი ცოდვა მაქვს ჩადენილი და უნდა გაგიმხილო... არც ასე. ცოდვა რა...
კი, ცოდვაა, როგორ არა, მაგრამ ხმამაღლა რომ იტყვი, ცოტა გაზვიადებული ჩანს... აბა,
როგორ დავიწყო?.. მაკა, ხმა ცოტა ყრუ მექნება, მაგრამ ამას ვერსად გავექცევი. მაკა,
ერთი რაღაც უნდა გითხრა და კარგად დამიგდე ყური. ასეთი დასაწყისი ცოტა
შეაშინებს... მერე რა. შეაშინოს. უკეთესიცაა, მზად იქნება. ჰო. კარგად დამიგდე ყური.
მე მგონია, ჩვენს ურთიერთობაში ისეთი დრო დადგა, როცა ერთმანეთისაგან არაფერი
არ უნდა გვქონდეს დამალული. რასაც ახლა გეტყვი, ამის თქმა ძალიან მიჭირს, მაგრამ
მაინც უნდა გითხრა. მერე შენ განსაჯე... და მოვუყვები. წვრილად. დალაგებით. მაკა
ყურადღებით მომისმენს. არც ერთხელ არ შემაწყვეტინებს. როცა დავამთავრებ,
სიჩუმე ჩამოვარდება. მაკას სერიოზული და დაფიქრებული სახე ექნება. ბოლოს
წყნარად იტყვის: კარგია, რომ მითხარი. და მის მშვიდ, რბილ ხმაში ოდნავი
დისონანსი გამოკრთება. მერე?.. მერე, რა ვიცი... ესე იგი, როგორ ვიწყებ? მაკა, ერთი
რაღაც უნდა გითხრა და კარგად დამიგდე ყური. ძნელი კია, გაზეპირებული ფრაზით
დაწყება. წეღან, დაჯერებულად და მყარად გავლა რომ დავაპირე, ნაბიჯი უარესად
ამერია. არა. მაინც უნდა დავიწყო... რას იტყვის მაკა? უნდა დავიწყო. უნდა ვთქვა.
როგორმე...“

- რა დაგემართა? - მაკამ მძლავრად შეანჯღრია ჩემი ხელი და ფიქრებიდან

გამოვერკვიე.

- რა იყო?

მაკამ სინანულით გადაიქნია თავი.

- ისე, საინტერესო კი იყო, რომ მეცლია, სანამ ივლიდი ასე ყრუ-მუნჯივით?

მე დაბნეულად გავიღიმე.

- ფიქრებში გავერთე და...

მაკამ ლამაზი შუბლი შეიჭმუხნა (ამ დროს ცოტა სასაცილო სახე ჰქონდა) და
თავდაჯერებული მორალისტის კილოთი წამიკითხა: - ფიქრებში გართული კავალერი
კარგი კავალერი არ არის. გადაიყარე ეგ ფიქრები, კარგად გამოფხიზლდი და შეხედე,
სად მოვსულვართ!

სასაფლაოს მაღალი ჭიშკრის წინ ვიდექით.

მე გაკვირვებით მიმოვიხედე. მაგრამ ეს უფრო მექანიკური რეაქცია იყო, რადგან

არავითარი საფუძველი არ მქონდა, გარემოს რეალურობაში ეჭვი შემეტანა.

- მართლა სად მოვსულვართ! - წამოვიძახე და ამ სიტყვებს ჩემდაუნებურად რაღაც

უცხო სიცილი აჰყვა, როგორც ფეხსაცმელს აჰყვება ხოლმე სველი ბალახი. სიცილი
გაჩნდა და გაქრა, ისე რომ ამ ორ მოვლენას შორის არც დრო ყოფილა და არც
მანძილი. ხოლო მე უკვე ხუმრობის კილოთი განვაგრძე. - პირდაპირ საიქიოს
კარიბჭეს მივდგომივართ!

- კარგი, რა! - შემაჩერა მაკამ. - არა თქვა!

- რა არა ვთქვა, მაკა? მე მინდა, უბრალოდ, ხოტბა შევასხა ქვეცნობიერ ძალას,

რომელიც შეუცდომლად მართავს ადამიანს და ერთადერთი სწორი გზით მიჰყავს.
ჩვენთვის ჯერ ადრეა, ახალგაზრდები ვართ, ისე კი, კაცი რომ თავისი ფეხით
მოდიოდეს აქ, დიდად დაავალებდა ჭირისუფლებს. შენ არ გიყვარს სასაფლაო?

- გაჩუმდი რა! სულ ტანში მბურძგლავს!

- ცრუმორწმუნე ხარ, მაკა. სასაფლაოზე ხშირ-ხშირად უნდა იარო და სიკვდილის შიშს

დაკარგავ.

- მართლა ამბობ?

- აბა რა! შეჩვევაა ყველაფერი. წამო, შევიდეთ.

მაკამ უკან დაიხია.

- მეშინია.

მე გამეცინა.

- რისი გეშინია?

მაკამ შემომხედა. ერთხანს მიყურა, მერე მხრები აიჩეჩა და გაკვირვებით თქვა: - არ

ვიცი...

- ხომ ხედავ, არ იცი. უმიზეზო და უსაფუძვლო შიში ჭინკასავით გვიზის სულში...

- ჭინკა?.. - მაკა შეკრთა.

- ჭინკა კი არა შიში. სინამდვილეში სასაფლაოზე უფრო მშვიდობიანი ადგილი მეორე

არ მოიძებნება დედამიწაზე. მიცვალებულები წყნარი ხალხია...

- ნუ ახსენებ...

- ყოველ შემთხვევაში, ცოცხლებთან შედარებაც კი არ შეიძლება. წამო, წამო, შევიდეთ.

- შენზეც მოქმედებს. სხვა დროს ასე არ ლაპარაკობ.

- თუ არ ვლაპარაკობ, ვფიქრობ, სხვა დროს ამ თემაზე არც გვქონია ლაპარაკი.

ხელი ხელში მოვკიდე და ჭიშკრისკენ წავიყვანე. მაკა ნებას დამყვა, მაგრამ ზედ
ზღურბლთან მაინც შეჩერდა.

- მერე შეიძლება?

- რა?

- შესვლა.

- ჯერ არ დაკეტავენ.

- მაგას არ გეკითხები... უხერხული ხომ არაა-მეთქი. აი, ჩვენ ცოცხლები ვართ... თავი
მოგვაქვს ჩვენი სიცოცხლით და...

გამეცინა.

- ნუ გეშინია, არ შეეხარბებათ. მიცველუბულებმა კარგად იციან სიცოცხლის ფასი.

დიდი-დიდი, თავიანთი წარსული მოაგონდეთ, მოგონება კი სასიამოვნოა. მოგონება
მით უფრო სასიამოვნოა, რაც უფრო უსიამოვნო იყო წარსული.

- მართალი თქვი წეღან?

- წეღან რა ვთქვი?

- სხვა დროსაც ასე ფიქრობ?

- ხანდახან.

ჩვენ ჭიშკარს გავცდით და მიცვალებულთა სამფლობელოში შევედით.

ბილიკი საფლავის ქვებს შორის მიდიოდა. გულის კოვზთან რაღაც უცნაურად

მიღიტინებდა.

- ესეც სასაფლაო, - ვუთხარი მაკას, - გინდა, მე შენი მეგზური ვიქნები. ვითომ შენ
უცხოელი ტურისტი ხარ, - მაკა გატრუნული მომყვებოდა და მე განვაგრძე. - მაშ, ასე.
ჩემო ძვირფასო ქალბატონო უცხოელო, თქვენ ახლა იმყოფებით ჩვენი ჭაღარა
დედაქალაქის ერთ-ერთ საუკეთესო სასაფლაოზე. მართალია, ბინდის გამო
ხილვადობა გაუარესებულია, მაგრამ, ენდეთ ჩემს სიტყვას, ირგვლივ ენით აუწერელი
სილამაზეა. ბინდი ხელს არ უშლის ამ სილამაზეს, მხოლოდ იდუმალებას ანიჭებს.
იდუმალება კი ჰარმონიულად ერწყმის თვით სასაფლაოს არსს და რელიგიურობის
განელებულ გრძნობას აღვივებს. აქ, მიწის ამ პატარა მონაკვეთზე, რომელიც გარე
სამყაროსაგან ღობითა და სიკვდილითაა გამიჯნული, შავი და თეთრი მარმარილოს
უკიდურესი კონტრასტი სიმბოლურად უსვამს ხაზს სიცოცხლისა და სიკვდილის
შეურიგებლობას. მარმარილოს ნატიფი ელვარება, ყვავილების ზღვა და ფერადი
კენჭებით მოფენილი ბილიკები განუმეორებელ მომხიბვლელობას ანიჭებს აქაურობას.
ყოველგვარი ანგარებისაგან თავისუფალი პატივისცემა მხოლოდ მიცვალებულთა
წილხვედრია. ამიტომაც მოვისწრაფით აქეთკენ უწყვეტ ნაკადად. ამიტომაცაა ეს ერთი
გოჯა მიწა გაცილებით უფრო მჭიდროდ დასახლებული, ვიდრე მსოფლიოს ყველაზე
დიდი ინდუსტრიული ცენტრები. ვის არ ნახავთ აქ! აქ არის ისიც, ვინც ჯერ კიდევ
დედის მუცელში მოკვდა, და ისიც, ვინც შვილიშვილების სიკვდილს მოესწრო. ისინი
აქ წვანან მშვიდად და უდრტვინველად ულამაზეს ყვავილთა სურნელში ჩაფლულნი,
უშფოთველნი და ყოველგვარი ზრახვისაგან დაცლილნი. ეს სასაფლაო კარგად ასახავს
ქართველი კაცის ეროვნული ხასიათის ერთ თავისებურებას: წამხედურობასა და
მეჯობნიობას. დღის სულზე მობრძანდით, ქალბატონო უცხოელო, და ნახავთ რა
სიმდიდრეა აქ. ჭირისუფალი ყიდის უკანასკნელ პერანგს და იწვევს უკეთესთა შორის
უკეთეს მოქანდაკეს, რათა მისი მიცვალებულის ქანდაკება მეზობელი მიცვალებულის
ქანდაკებაზე უკეთესი იყოს. ჭირისუფალი ყიდის უკანასკნელ პერანგს და ყიდულობს
მაღალხარისხოვან მარმარილოს, რათა მისი მიცვალებულის სახლი მეზობელი
მიცვალებულის სახლზე უკეთესი იყოს. ჭირისუფალი ყიდის უკანასკნელ პერანგს და
ყიდულობს უკეთესთა შორის უკეთეს პოეტს, რათა მისი მიცვალებულის ეპიტაფია
მეზობელი მიცვალებულის ეპიტაფიაზე უფრო პათეტიკური და გულისამაჩუყებელი
იყოს. მაგრამ საქმე ისაა, რომ არც მეზობელი მიცვალებულის ჭირისუფალი რჩება
ვალში და ისიც ყიდის უკანასკნელ პერანგს... და შენდება სასაფლაო, ულამაზესი და
უმტკიცესი ნაგებობა დედამიწაზე. ეს სასაფლაო ყველა გამოცდას გაუძლებს და
მრავალი წლის მერე, შორეული პლანეტიდან ჩამოსული გონიერი არსებანი უამრავ
უგუნურ ჰიპოთეზას შექმნიან იმის თაობაზე, თუ რა დანიშნულების უნდა ყოფილიყო
ეს უცნაური ციხე-ქალაქი.

მე მძიმედ ვსუნთქავდი.

მაკამ მშვიდად თქვა: - ბუნდოვანი ლაიტმოტივი. ოღონდ ბუნდოვანი არა, როგორც

გაუგებარი, არამედ როგორც შემადგენელი ნაწილი...

- რისი? - გამიკვირდა, რადგან ვერაფერი ვერაფერთან ვერ დავაკავშირე.

- შენი მუსიკალური დახასიათების. შენ სასაფლაოზე არ უნდა იარო. წავიდეთ აქედან.

- სასაფლაოზე დედამიწის მიზიდულობის ძალა ერთიორად იზრდება.

- ალბათ, ბოროტებაც - თითქოს თავისთვის ჩაიბუზღუნა მაკამ.

მე შევკრთი.

- ჩემს მუსიკალურ დახასიათებაში?

- დიახ! - გაგულისებით მითხრა, მაგრამ თვალი კი ამარიდა.

- ნუთუ ბოროტებაც?.. - ვიგრძენი, როგორ დაკარგა ჩემმა ხმამ დამაჯერებლობაცა და

სიმსუბუქეც.

მაკამ უეცრად ხელი მაჯაში წამავლო და სეხეზე შევატყე, რომ რაც ძალა და ღონე
ჰქონდა, მიჭერდა.

- მეშინია! გაიგე, მეშინია! - და ჩემი ხელი შეანჯღრია.

მე მაკას სახეს ვუყურებდი და აღტაცებული ვფიქრობდი, რამხელა ბედნიერება იქნება,

კაცს რომ შეგეძლოს ყოველთვის ბუნებრივი იყო-მეთქი.

- ტყუილია, მაკა. შენ არ გეშინია.

- მეშინია! - ჯიუტად გაიმეორა მაკამ და ფეხიც კი დააბაკუნა.

- გეჩვენება. მე რომ მეშინია, ეს გასაგებიცაა და ბუნებრივიც, მაგრამ...

- შენ გეშინია?! - მაკამ ორივე ხელი წამავლო მკლავში და სწრაფად მიიხედ-მოიხედა.

- არა, - გამეცინა მე. - სასაფლაოსი და მიცვალებულების არ მეშინია. მუსიკალური

დახასიათების მეშინია.

- ოოჰ!

- შენ კი, ასეთ ბუნებრივსა და ასეთ კარგს, რისი უნდა გეშინოდეს! სასაფლაოს შიში
მოჩვენებითი შიშია. შეეჩვევი და აღარ შეგეშინდება. აი, მაგალითად, ახლა რომ
გამბედაობა მოიკრიბო და საფლავის ქვაზე ჩამოჯდე...

- აა! - იწივლა მაკამ. - გაჩუმდი! - და რაკი საფლავის ქვასთან მართლა ძალიან ახლო
იდგა, სწრაფად დაიხია უკან, მაგრამ ბილიკი ვიწრო იყო და ახლა მეორე საფლავის
ქვასთან აღმოჩნდა. იმასაც მოშორდა, ბილიკის შუაში შეჩერდა და მხარით
მკლავზე მომეყრდნო.

მე ვიცინოდი.

- ნეტა გამაგებინა, რა გიხარია?!

- მაკა, - ვუთხარი და მხარზე ხელი მოვხვიე. მაკა კიდევ უფრო მომეკრო. - რაც წეღან
ვთქვი, ყველაფერი ჭორი იყო. აუმღვრეველი ყოფაც, სასაფლაოს სილამაზეც,
ყველაფერი... აუმღვრეველი ყოფა დაჭაობებული წყალია, დახავსებული კიბე,
დაობებული პური, უძრავი მოლეკულები, მინუს 273 გრადუსი. უმაღლესი სილამაზე
კი სიცოცხლეა: ხმაური, დუღილი, ქაოსი... ხოლო სიცოცხლე განუყოფლად ბატონობს
ქვეყნიერებაზე, რადგან მაკა ასე ყურისწამღებად ჭყივის და გაფართოებული
თვალებით შემომცქერის. ნახე, ნიავმა რომ დაუბერა, ყვავილები როგორ ამოძრავდნენ,
- მე დავიხარე და მოქანავე ვარდს ხელი გადავუსვი. - ყვავილები სასაფლაოზე - ეს
არის სიცოცხლის სიჯიუტე. სიცოცხლე სასაფლაოსაც თავისად ისაკუთრებს,
სიკვდილს არაფერს უთმობს. შენ ნუ გეშინია, მაკა.

- აი, დისონანსიც. საკვირველია, როგორ იცვლი ასე უცებ გუნებას?

- თავისით მეცვლება. ახლა რას იტყვი? მაინც წავიდეთ?

- წავიდეთ, აბა რა!

- კარგი, წავიდეთ. ოღონდ იცი, რა? აქვე ახლო ჩემი ყოფილი დიასახლისია
დასაფლავებული...

- ნინელი?

- ნინელი. იმის საფლავზე მივიდეთ ერთი წუთით და მაშინვე გავბრუნდეთ. კარგი?

- წამო.
მაკას ხელი ხელში ჩავკიდე და გზას გავუდექით. რომელიღაც გრანდიოზულ საფლავს
შემოვუარეთ. მარცხნივ გავუხვიეთ. ფერდობს ჩავუყევით. ნინელის საფლავი
ფერდობის ძირში იყო. ქვემოთ ჩავიხედე და უცებ მოწყვეტით შევჩერდი.

- რა იყო? - მკითხა მაკამ.

- ნინელის სტუმრები ჰყავს... ნუთუ ეს ვარდენია?..

- ვინ?

- ქმარი. მაგრამ მეორე ვინღაა?

მე ძალიან დამაინტერესა ნინელის სტუმრებმა და ნაბიჯს მოვუჩქარე. მაკა თითქმის

სირბილით მომყვებოდა. საკმაოდ რომ მივუახლოვდით. დავრწმუნდი, რომ ერთი
მათგანი მართლა ვარდენ მექვაბიშვილი იყო.

- ქმარია? - მკითხა მაკამ.

- ქმარია. მაგრამ ის ვინღა ახლავს?

ვარდენი და უცნობი ქალი ჩვენსკენ ზურგშექცევით იდგნენ. თავი ოდნავ ჩაექინდრათ,

როგორც ჭირისუფლებს შეჰფერით, და ნინელის საფლავს დასცქეროდნენ. მერე, სულ
ახლო რომ მივედით, ყვავილებიც გავარჩიე. წითელი ვარდები იყო. უწესრიგოთ ეყარა
საფლავის ბორცვზე.

მე და მაკა შევჩერდით. მე ვარდენის ზურგსუკან ვიდექი, მაკა - იმ ქალის ზურგსუკან.

ერთხანს ველოდი, იქნებ თავისით მოიხედონ-მეთქი; რაკი არ მოიხედეს, ხმადაბლა
შევეხმიანე: - ვარდენ!

პირველად რატომღაც ქალი შემობრუნდა. შიშნარევი გაკვირვებით შემოგვხედა და

თვალები დახარა. სრულიად ახალგაზრდა ქალი იყო, ტანსრული, პირმრგვალი,
ლოყებდატკრუცული. ისეთი იერი ჰქონდა, ნახევარი ან დიდი-დიდი ერთი წლის
ჩამოსული უნდა ყოფილიყო მთის რომელიმე მიყრუებული სოფლიდან.
დარწმუნებული ვარ, წვივებიც ლოყებივით ექნებოდა დატკრუცული ბუხრის წინ
ჯდომისაგან.

ყველაფერი ეს თვალისდახამხამებაში შევნიშნე, რადგან ვარდენიც იმავ წამს

მოტრიალდა.

- ოჰ! - სიხარულით აღმოხდა ჩემს დანახვაზე და მომეჩვენა, თითქოს ამ სიხარულში

ბეწვივით შეჰყვა რაღაც სირცხვილიანი კილო.

- გამარჯობა, ვარდენ! - ხელი გავუწოდე მე. - როგორა ხარ?

- რა ვქნა... - ჩამომართვა ვარდენმა გაწვდილი ხელი. - ვარ ასე, გვარიანად... - აქ მცირე

პაუზა გააკეთა. - მოვედით აგერ და... - თავის მოძრაობით ყვავილებზე მანიშნა, -
მოვუტანეთ...

- კარგია, - მექანიკურად მოვუწონე საქციელი და უცებ უხერხულობა ვიგრძენი იმის

გამო, რომ მე თვითონ ხელცარიელი მივედი. - ჰო. მე და მაკა შემთხვევით
მოვხვდით აქ და ვიფიქრე, ბარემ ნინელის საფლავზეც შევივლი-მეთქი.
- ეეჰ!.. - ამოიოხრა ვარდენმა.

წამით სიჩუმე ჩამოვარდა. მე უცნობ ქალს გავხედე. ვერაფრით ვერ გამერკვია, რა

როლს ასრულებდა აქ.

ვარდენმა, ეტყობა, ჩემი მზერა შენიშნა. უცებ აწრიალდა, უცნაური და უხერხული

მოძრაობები გააკეთა, ხელები შარვალზე გაისვა, თითქოს ოფლს იწმენდსო. ბოლოს
ნაძალადევი სიმხნევით მითხრა: - გაიცანი. ეს ჩემი ოჯახობაა.

მოულოდნელ და გაუგებარ სიტუაციებს მთლად უჩვევი ვარ-მეთქი, ვერ ვიტყვი,

მაგრამ რამდენიმე წამი მაინც დამჭირდა, სანამ გაოგნება გამივლიდა და თავს
მოვერეოდი. მერე კი ხელი გავუწოდე ქალს და ვუთხარი: - ღმერთმა გაბედნიეროთ.

ქალმა თვალები ასწია, ერთი მორცხვად და მწუხარედ შემომხედა და მაშინვე ისევ

დახარა. აღაჟღაჟებული ლოყები კიდევ უფრო აუღაჟღაჟდა. ფეხსაცმლის ჭვინტით
მიწას დაუწყო ჩიჩქნა. ქვედა ტუჩები კბილებშუა მოიქცია. ეტყობოდა, რამდენადაც კი
ჭკუა გაუწვდებოდა, შეგნებული ჰქონდა თავისი მდგომარეობის ორჭოფულობა აქ,
მისი ქმრის ცოლის საფლავზე.

შემეშინდა, ბღავილი არ მორთოს-მეთქი, და გამოსავლის ძებნაში მაკა მოვიშველიე: -

გაიცანი, მაკა. ეს ვარდენ მექვაბიშვილია, ჩემი ძველი ბინის პატრონი. ეს კიდევ მისი
ოჯახობა, - ეტყობა, ვითარებას ჯერ კიდევ ვერ შევურიგდი, ამიტომ ჩემდაუნებურად
„ოჯახობა“ ხაზგასმით და ირონიით ნათქვამი გამომივიდა.

მაგრამ რაკი საქმეში მაკა ჩავრიე, შიში აღარაფრისა მქონდა. მაკამ ჭირისუფლებს ხელი
ჩამოართვა და მისმა ღიმილმა ერთბაშად გაანათა ყველაფერი. ვარდენ მექვაბიშვილის
ახალმა ცოლმა შვება იგრძნო, ქვედა ტუჩი კბილების ტყვეობიდან გაათავისუფლა და
მიამიტური, გულისამაჩუყებელი და საოცრად ადამიანური რამ ჩაიდინა: მაკასკენ
მიიწია, სულ ახლოს მივიდა და გვერდით ამოუდგა: ვარდენ მექვაბიშვილმა თავით
მაკაზე მანიშნა: - შენი ოჯახობაა?

მე ღიმილი შევიკავე და მივუგე: - არა. ეს ის ქალია, გახსოვს, კედელზე რომ სურათი

მეკიდა?

- მართლა? - ვარდენს გაუკვირდა. ჯერ მე შემომხედა დაეჭვებით, მერე - მაკას, ბოლოს

ყოყმანით თქვა: - კი გავს, ხომ იცი! - ეს რომ თქვა, ისევ მაკას შეხედა, თითქოს კიდევ
ერთხელ უნდა თავისი სიტყვების შემოწმებაო, და მითხრა: - წავალთ აწი ჩვენ.

გამოგვეთხოვნენ და წავიდნენ.

მე თვალი გავაყოლე და რატომღაც ახლაღა მივხვდი, რომ ქალი ფეხმძიმედ იყო. რა

ვიცი, იქნებ ადრევე შევამჩნიე და, უბრალოდ, აზრი ვერ მივატანე.

უცებ ვარდენი მოტრიალდა. მოტრიალდა და შეჩერდა. მერე რამდენიმე ნაბიჯი

გადმოდგა ჩვენკენ. ისევ შეჩერდა. ბოლოს მაინც გაბედა და წამოვიდა. უცნაური
გამოხედვა ჰქონდა, გულის მესაიდუმლემ რომ რაღაც ცუდი ამბავი უნდა გაუწყოს,
ისეთი. მკლავში მომკიდა ხელი და ჩურჩულით მკითხა: - ის სურათი ხომ არ
გაგიყიდია?
წამით ისეთი გრძნობა გამიჩნდა, თითქოს ამ კაცის ვალი მემართა. იმ მძაფრმა დღეებმა
ელვის სისწრაფით გაიარა გონებაში და, როცა პასუხი გავეცი, ისეთი დაჯერებული
კილო არ მქონდა, როგორითაც ჩვეულებრივ ველაპარაკებოდი.

- რას ჰქვია, გამიყიდია!

- ნუ გაყიდი!

ვარდენი წავიდა. ცოცხალი ცოლი მოშორებით ელოდებოდა.

სანამ თვალს მიეფარებოდნენ, ვუყურებდი. წინ ვარდენი მიდიოდა, ცოლი საპატიო

დისტანციის დაცვით მიჰყვებოდა უკან.

ნინელის საფლავთან მე და მაკა დავრჩით.

დუმილი გაგვიგრძელდა.

ბოლოს ეს დუმილი მე დავარღვიე: - საოცარია არა?

- არც ისე.

- რაა?

- არც ისე-მეთქი.

გაკვირვებით შევხედე მაკას.

- რატომ?

- რა ვიცი, - მხრები აიჩეჩა მაკამ. - გააჩნია როგორ შეხედავ.

- როგორც არ უნდა შეხედო. სად გაგონილა, ორი სხვადასხვა პოლუსი ერთმანეთის

გვერდით მოთავსდეს! - მე იქვე ძველი საფლავის ქვაზე ჩამოვჯექი და იმ მხარეს
გავხედე, საითაც ვარდენი და მისი „ოჯახობა“ წავიდნენ. - ვის უნახავს ვაზი
ერთდროულად დასეტყვილიც იყოს და დახუნძლულიც? სახლი დანგრეული და
აშენებული. ვენახი აოხრებული და აყვავებული. ცოლი მოიყვანო ცოლის საფლავზე.
საკუთარი ქმრის ცოლს ყვავილები მოუტანო. საკვირველი ცინიზმი და ასევე
საკვირველი მიამიტობა. თითქოს ბოროტებასა და სიკეთეს ერთ წერტილში მოეყაროთ
თავი...

- იქნებ სწორედ ეს არის ჰარმონია?

ერთბაშად ვერც კი მივხვდი, რა უფრო გამიკვირდა: ეს სიტყვები თუ მაკას ხმის საეჭვო

სიახლოვე. შევკრთი და მოვიხედე. ვხედავ, მაკა არხეინად ზის ჩემს გვერდით
საფლავის ქვაზე.

წამოვდექი და დოინჯი შემოვიყარე.

- აბა ის რა იყო, წეღარ რომ კივილი მორთე?

- ის წეღან იყო... შენ თვითონ არ მითხარი, ხელად შეეჩვევიო!

მაკა, მაკა! რა საოცარი ხილვა იყავი ჩემს ცხოვრებაში!

მე ისევ ჩამოვჯექი საფლავის ქვაზე.

ვისხედით და ვდუმდით.

ამჯერად დუმილი მაკამ დაარღვია: - რაზე მობრუნდა?

- ვინ? ვარდენი? ერთი კონფიდენციალური შეკითხვა ჰქონდა.

- შენი „ოჯახობა“ ვარ თუ არა, ის აინტერესებდა?

- არა, ეგ საკითხი ადრევე გაარკვია. ამჯერად უფრო ღრმა და შორეული პრობლემა

მოიკითხა.

- ღრმა და შორეული?

- დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტი ხომ არ გაგიყიდიაო.

მაკა მკვეთრი მოძრაობით შემოტრიალდა და წამით დეიდა მარიამი გამახსენდა,

მაგრამ დეიდა მარიამის ხილვა მყისვე გაქრა, რადგან მაკამ მოულოდნელობის გამო
ვერ მოზომა და მუხლი მუხლზე გამკრა.

- ვითომ რატომ უნდა გაგეყიდაო?

- შემევაჭრა ერთხელ. ნამეტან ძვირს თუ რა დააფასებ, ვიყიდიო.

- რად უნდოდა?

- რა ვიცი. კაცს რას გაუგებ! რადიომიმღები რომ რადიომიმღებია, იმასაც კი იმდენი

დეტალი აქვს, თავგზა აგებნევა. ადამიანის ნერვებს ჯერ ისე რა დაითვლის და ახლა
წარმოიდგინე, რამდენი კომბინაცია შეიძლება შეიქმნას ამ ნერვების ურთიერთობით.
და ყოველი კომბინაცია განსხვავებული ეპითეტია. ყველაზე მარტივი კაციც კი
უსასრულოდ რთული მოვლენაა. ხანდახან გგონია, ადამიანს შენი ხუთი თითივით
იცნობ და უცებ ისეთ ოინს დაგიტრიალებს, თმა ყალყზე დაგიდგება...

- ასეთი რა საბაბი მიეცი, რომ ვაჭრობა დაგიწყო?

- მონოლოგი წარმოვთქვი. ვინ არისო, მკითხა, კედელზე რომ დაინახა, და მე

მონოლოგი წარმოვთქვი; გრძელი, პათეტიკური და აუხსნელი. მემართება ზოგჯერ
ასეთი რამ.

- ვიცი. ერთი წეღან დაგემართა, აქ რომ შემოვედით, - მაკამ თავისებურად, ცერად

გამომხედა. - ერთიც ამას წინათ, ჩვენს გზაჯარედინზე... მაგ დროს შენც აუხსნელი და
უცნაური ხარ.

- იქნებ სული და სხეული მართლა დამოუკიდებლად არსებობენ ერთ გარსში, - მე

მაკას ღიმილით გავუსწორე თვალი. - შენ საოცარი მოვლენა ხარ, მაკა.

მაკამ ხელი ხელში მომკიდა.

- გაჩუმდი. - მითხრა და ხელი ისევ გამიშვა. - ცოდვაა ნინელი.

შევკრთი და გავჩუმდი. ხოლო მაკამ თქვა: - შეამჩნიე? ის ქალი ფეხმძიმედ იყო. - მაკას
ხმაში რაღაცნაირი სევდა და იდუმალება გაისმა.
- შევამჩნიე.

- ზოგჯერ სიკეთეც სიავეა. ცოდვაა ნინელი.

ისევ გავჩუმდი, მერე ისევ მაკამ თქვა: - როგორი ქალი იყო?

- ჯანიანი. მხნე. შესახედავად, ამას ჯვარი სწერია და, რაღაცით ძალიან ჰგვანან
ერთმანეთს. მე მგონია, სოფლური იერით. საოცრად ცნობისმოყვარე და ხმაურიანი
იყო. წყნარად რომ ლაპარაკობდა, მთელ უბანს ესმოდა. თავსაც ხმაურით
იმართლებდა: ფუჩუნი ქურდების საქმეა, დასამალავს და საჩუმათოს არც არაფერს
ვაკეთებ და არც არაფერს ვამბობო. საავადმყოფოში რომ იწვა, ერთხელ სანახავად
მივედი. ვარდენი სასთუმალთან უჯდა, ჩუმი და გაბუსუნებული. ნუგეშისცემა არ
ეხერხებოდა საბრალოს, გართობა და შექცევა არ ეხერხებოდა. იჯდა ყურებჩამოყრილი
და საცოდავად აცეცებდა თვალებს. მაშინ იყო, რომ უთხრა: „აწი რა გეშველება,
ვარდენა, შე საწყალო, ვის გაკეთებულ ლობიოში ამოუსმევ ხუთივე თითს?“ მეტი
აღარც უთქვამს რამე. ნახევარ საათში სულიც დალია. არადა, ასეთი ქალის სიკვდილი
ცოტა წარმოუდგენელი ჩანდა.

მაკა წამოდგა.

- წავიდეთ.

- წავიდეთ.

მაკას ხელი ხელში მოვკიდე და წავედით. აქეთ ბილიკი აღარ იყო და რთული
მანევრებით მივიწევდით წინ საფლავებს შორის.

- რა იყო მისი სიცოცხლე? - დაფიქრებით იკითხა მაკამ.

- სიცოცხლე იყო.

- სიცოცხლე კი იყო, მაგრამ აზრი? ან რატომ გაჩნდა, ან რატომ გაქრა?

- როგორღაც არ შემიმჩნევია, რომ ადრეც ყოფილიყავი ასეთი პრობლემებით

გატაცებული.

- შენ ხომ დიდი ხანი არაა, რაც მიცნობ. რატომ უნდა კვდებოდნენ ასე ახალგაზრდები?
და ასე უაზროდ?

- ზოგ რამეს ჩვენ ვტოვებთ აუხსნელს, ზოგი რამ თავისით რჩება აუხსნელი... ალბათ
იმიტომ, რომ ღმერთის ყოვლისშემძლეობა ჭორია.

- ერთხელ და სამუდამოდ შეიგნე: როცა ჩემთან ლაპარაკობ, ილაპარაკე მარტივად და

გასაგებად.

- მარტივად ვლაპარაკობ. ღმერთის პრობლემა საჭოჭმანო პრობლემაა, მაგრამ თუ

მაინცდამაინც საბუთებზე მიდგება საქმე, მისი არსებობის მთავარი
დამადასტურებელი ნიშანი ისაა, რომ იგი ყოვლისშემძლე არაა. სხვანაირად მე ვერ
ამიხსნია, რატომ უნდა კვდებოდეს ცნობისმოყვარე ადამიანი თავისი
ცნობისმოყვარეობის გაფურჩქვნის ჟამს.
- ცინიზმიც... ვინ მოთვლის, რამდენ კომბინაციას შექმნის შენი ისედაც უამრავი ნერვი!
ყველას რა ამოხსნის!

- არსი უნდა ამოიხსნას. დეტალები არაა გადამწყვეტი.

უცებ თავში გამიელვა აზრმა, რომ არსი საგულდაგულოდაა გადამალული. იმავ წამს
ეს აზრი გაქრა, მაგრამ ისეთი შთაბეჭდილება შემექმნა, თითქოს ეს გაქრობა ძალიან
ჰგავდა გაგდებას...

მაკას, ჩვეულებისამებრ, გზაჯვარედინთან გამოვეთხოვე, თვალით გავაცილე

ჭიშკრამდე, მერე მოვბრუნდი და ჩემს გზას გავუყევი.

აქედან ჩემს სახლამდე სულ ორასი მეტრი იყო. და ამ ორასი მეტრის მანძილზე
ორასჯერ შევიცვალე აზრი. აზრი კი ისევ იმ საგანს დასტრიალებდა, მტკივნეულსა და
აქამდე მოუგვარებელ აღსარებას. გადაწყვეტილება თითქოს მტკიცე და ურყევი იყო.
ყოველ შემთხვევაში, დილით ასე ჩანდა, მაგრამ მერე სიმტკიცე მოდუნდა, ურყევობა
დაიფშვნა და მაკას ვერ ვუთხარი მთავარი სათქმელი. ახლა მივაბიჯებდი მთვარისა
და ელნათურების შუქით მკრთალად განათებულ ქუჩაში, გვერდით ერთგული
ძაღლივით მომდევდა საკუთარი ჩრდილი, ხოლო ტვინში უთავბოლოდ
დათარეშობდნენ ფიქრები. ასეთ დროს მტყუანისა და მართალის გარჩევა ძნელია.
ერთ წუთს რომ წუხანდელი „ხვალ გვიან იქნება“ მახსენდებოდა და ჩემს გულს
ვასკდებოდი, რატომ ყველაფერი არ გავუმხილე-მეთქი, მეორე წუთს თავს
ვიმშვიდებდი: იქნებ სწორად მოვიქეცი? იქნებ ჯობდეს, არაფერი ვუთხრა? მერე
რაღაც საშუალო გზას ვეძებდი. თქმით კი უნდა ვუთხრა-მეთქი, ვფიქრობდი, მაგრამ
დღეს შესაფერისი მომენტი არ შემესწრო და რა მექნა? მთავარია, ვუთხრა და, დღეს
იქნება თუ ხვალ, ამით ქვეყანა არ დაიქცევა.

სადარბაზოში რომ შევედი, თავში ისევ ისეთი დომხალი მქონდა. ხან ერთი აზრი
მეგონა სწორი, ხან მეორე, ხან მესამე.

კიბე ავიარე, კარს მივადექი, ჯიბეში ხელი ჩავიყავი გასაღებისთვის...

მოულოდნელად გულში რაღაც უცხო გრძნობამ გამკრა. სულ ოდნავ, თითქმის

შეუმჩნევლად გამომედო და ისევ გაქრა. კაცს რომ საკუთარი ხელით გაშენებული
ბოსტანი გაქვს, სადაც ათასჯერ შესულხარ, სადაც ყველაფერი ძირისძირობამდე
ნაცნობია, მაგრამ ათასმეერთეჯერ რომ შეხვედი, მოულოდნელად რაღაც უცნობი
სუნი გეცა. განსაკუთრებული და საკვირველი აქ არაფერია, სუნი ალბათ მეზობელი
ბოსტნიდან წამოვიდა და შენს ბოსტანზე გადაიარა. იმად აღარ ღირს, ყურადღება
მიაქციო.

მაშინ არც მე მიმიქცევია ყურადღება, მაგრამ ის წამიერი განცდა, ეტყობა, არ გამქრალა

და მოგვიანებით ისევ ამოტივტივდა მეხსიერებაში...

კარი გავაღე და ზღურბლზე შევდექი...

პლასტილინი
რომელმან ქმნეს ცოდვაჲ, მონაჲ არს იგი ცოდვისაჲ.

იოანე 8, 34

სიურპრიზი ოცდაცხრა-ოცდაათი წლისა იქნებოდა. ტანადი იყო, ჩამოსხმული,

ხორცსავსე. პირველად მსუქანიც კი მომეჩვენა, მაგრამ მერე და მერე დავრწმუნდი,
რომ ვცდებოდი. რაც მე სიმსუქნე მეგონა, სინამდვილეში სიმკვრივე ყოფილა. წინ
წამოვარდნილი ყვრიმალები ჰქონდა, ლოყებზე - პატარა ფოსოები. შავი თვალები,
ნუშის ფორმის. გრძელი წამწამები და ქუთუთოებზე მომწვანო-მოცისფრო საღებავი.
წარბები აზიდული, ცხვირი სწორი, ნესტოები ცოტა დაბერილი. ტუჩები წითელი და
სავსე. ნიკაპი მრგვალი, შუაში გაყოფილი და სულ ოდნავ წინ წამოწეული. სახის კანი
მუქი და სუფთა. თმა ჩალისფერი, მხრებზე დაფენილი. ტანთ ეცვა მჭიდროდ
შემოკრული ლურჯი შარვალი, მუხლისთავებთან ვიწრო, ქვემოთ, კოჭებთან, განიერი,
ღია ყვითელი ხალათი გრძელი სახელოებითა და დიდი, წვეტიანი საყელოთი.
ხალათზე - შავი, მსხვილად ნაქსოვი ჟაკეტი, უმკლავებო, მოგრძო, წინ თავისივე
ძაფით შეკრული. გარდიგარდმო ფართო ყვითელი ზოლები გადასდევდა.

გაშტერებული ვუყურებდი. წამით ისიც კი ვიფიქრე, ბინა ხომ არ შემეშალა-მეთქი.

არც ის ჩქარობდა. იდგა ქანდაკებასავით, ძალიან გამართული, ხელები ჯვარედინად

დაეკრიფა მკერდზე და უცერემონიოდ მაკვირდებოდა.

ბოლოს, როდესაც გაოცების პირველმა ტალღამ გადაიარა და აზროვნების უნარი

დამიბრუნდა, დუმილი დავარღვიე.

- თუ თქვენ დეიდა მარიამი ხართ და ბუნებაში ასეთი მეტამორფოზა შესაძლებელია...

დამხვდურს გაეღიმა და ლოყებზე უფრო მკაფიოდ დააჩნდა ფოსოები.

- დეიდა მარიამმა საკმაოდ ზუსტად ამიწერა თქვენი გარეგნობა, - მითხრა ქალმა, ისე
რომ არც თვალი მოუშორებია და არც პოზა შეუცვლია, - მაგრამ ხასიათზე რომ მიდგა
საქმე, მაშინ კი შეფერხდა და რაღაც გაუგებარი და დაუჯერებელი მიკიბ-მოკიბა.
რომანტიკოსიაო, რაც მართალია, მართალია, არ უთქვამს.

ტვინში, როგორც ანტირომანტიკული ჩვენება, სასიგნალო ნათურასავით აინთო და

ჩაქრა შავკეპიანი უცნობისა და მანქანისათვის ნაგროვები ფულის მოგონება. და
სახტად დარჩენილმა გულწრფელი გაკვირვებით ვკითხე: - რომანტიკოსი?..

- ჩაი თუ გაქვთ?

ეს ისეთი უეცარი გადასვლა იყო, რომ კიდევ უფრო დავიბენი და მექანიკურად

გავიმეორე: - ჩაი?

- აქამდე რომ არ დავიძინე და თქვენს მოსვლას დაველოდე, ამის მიზეზი ჩაი უფროა,
ვიდრე ცნობისმოყვარეობა. წყალი რახანია ქურაზე დგას და დუღს. მაგრამ ჩაი ვერ
ვიპოვე.

- ჩაი როგორ არა გვაქვს! - რაღაცნაირი სულელური სიხარულით წამოვიძახე და

დავფაცურდი. - განჯინაშია!
- მოიცათ, - მშვიდად შემაჩერა ქალმა, - სანამ ჩაის ძებნას შევუდგებოდეთ, ბარემ
ზოგიერთი აუცილებელი ფორმალობა მოვითავოთ, - მე ისე ვიდექი, როგორც
უმიზეზოდ დამორცხვებული ლენჩი, და, მგონი, პირიც დაღებული მქონდა. ქალი კი
ღიმილით მიყურებდა და ეს ღიმილი რაღაც არსებითით განსხვავდებოდა წეღანდელი
ღიმილისაგან. - მე ირინე მქვია. თუ როდესმე საჭიროდ მიიჩნიოთ, შეგიძლიათ ირა
დამიძახოთ. - ამ სიტყვებით ხელი გამომიწოდა.

ერთმანეთისაგან საკმაოდ შორს ვიდექით და მე ცოტა დაგვიანებით მოვიფიქრე,

მივსულიყავი და ხელი ჩამომერთმია.

ამგვარად ჩვენს ურთიერთობაში უკვე იკვეთებოდა როლები. ინიციატივას ნელ-ნელა

ეუფლებოდა ეს ქალი.

- დავალებული მაქვს გაცნობოთ შემდეგი: - მითხრა ქალმა, - დეიდა მარიამს სიყრმის

მეგობარი გარდაეცვალა და მოულოდნელად მოუხდა ქალაქიდან გამგზავრება...

დეიდა მარიამის სიყრმის მეგობარი!

- მოულოდნელად?.. ისიც მოულოდნელად გარდაიცვალა? სიყრმის მეგობარი.

- დეპეშაში მართლა ასე ეწერა, მოულოდნელად გარდაიცვალაო.

- უდროოდო არ ეწერა?

- არა. უდროოოდო არ ეწერა. ეტყობა იუმორის გრძნობა არ ეყოთ. წასვლის წინ

დეიდა მარიამმა გამომიძახა და მთხოვა, ერთი-ორი დღით აქ დავრჩე, სანამ ის თავის
სიყრმის მეგობარს დაიტირებს. და ამ ორ დღეს, გინდათ თუ არა, ჩემი მდგმური
უნდა იყოთ.

- თქვენ, ალბათ, დეიდა მარიამის დისშვილი ან...

- არა. შორეული ნათესავი. მაგრამ ერთადერთი ნათესავი. ერთადერთი მემკვიდრე და

ამ ციხე-კოშკისა და, საერთოდ, მთელი მისი უძრავ-მოძრავი ქონების მომავალი
ბატონ-პატრონი. ასე რომ, თუ დროზე მიბაძა თავისი სიყრმის მეგობრის გონივრულ
მაგალითს, შესაძლებელია უფრო ხანგრძლივად გახდეთ ჩემი მდგმური. რას იტყვით
ასეთ პერსპექტივაზე?

ეტყობა, აქ ქათინაურს მოელოდა, ამიტომ ქათინაური არ ვუთხარი.

- რა მეთქმის. ნათქვამია, ვინც დეიდა მარიამს გაუძლებს, ის ყველაფერს გაუძლებსო.

ქალს გაეცინა და სიცილისაგან თვალები მოეჭუტა.

- ძალიან კარგი. მაშ, შევუდგეთ ჩაის ძებნას, სანამ თავზე დაგვათენდებოდეს.

მაინც დამასწრო! სწორედ ახლა ვაპირებდი მეთქვა, ჩაის მოგიძებნით-მეთქი და მერე

ისე შევსულიყავი სამზარეულოში, მის პასუხს არ დავლოდებოდი. მე ამ ნაბიჯს
განვიხილავდი, როგორც დამოუკიდებლობის მოპოვებას. მაგრამ დამასწრო. ხელით
შემიპატიჟა სამზარეულოში და თვითონვე გამიძღვა წინ.

რაღა დამრჩენოდა! უკან გავყევი. მივყვებოდი და ვუყურებდი.

მაღალი თეძოები ჰქონდა და კოხტა, მრგვალი გავა.

სამზარეულოში შესვლისთანავე ჩაის დავუწყე ძებნა. წესიერად არც მე ვიცოდი, სად
უნდა ყოფილიყო, მაგრამ მახსოვდა, რომ დეიდა მარიამი განჯინის რომელიღაც
მარცხენა უჯრიდან ამოიღებდა ხოლმე.

როგორც იქნა, ვიპოვე.

- მაინც ვინ არის ეს სიყრმის მეგობარი, ან სად მოხდა ეგ ამბავი?

ქალმა ჩაი გამომართვა.

- ამბავი ქუთაისში მოხდა. რესპუბლიკის მეორე ინდუსტრიულ ცენტრს დაატყდა

თავს ეს საშინელი უბედურება. რაც შეეხება სიყრმის მეგობარს, მისი ვინაობის შესახებ
ოფიციალური ვერსიები არაფერს იტყობინებიან. - პატარა ფაიფურის ჩაიდანს
მდუღარე გამოავლო და შიგ ჩაი ჩაყარა. - თუმცა კარგად ინფორმირებულ წრეებში
ვარაუდობენ, რომ - პატარა ჩაიდანში წყალი ჩაასხა და დიდ ჩაიდანზე შემოდგა, - ეს
იყო მათუსალას უფროსი და.

მე გამეცინა. მერე ვკითხე: - ჩაი დიდხანს ეძიეთ?

- არა. დიდხანს ძებნა არ შემიძლია. მოთმინება არ მყოფნის. ერთ-ორ ადგილას

შევიხედე და მივანებე თავი. მთელი იმედები თქვენზე დავამყარე.

- ვფიქრობ, არ გაგიცრუეთ იმედი.

- ცოტა დაიგვიანეთ.

მე მხრები ავიჩეჩე.

- მიზეზი მქონდა.

- მესმის. ახალგაზრდა კაცს დაგვიანების მიზეზს რა გამოულევს. - ორ-ორი ცალი

ფინჯანი და ლამბაქი გამოიღო, მაგიდაზე დააწყო. მერე უცებ შეჩერდა და შემომხედა. -
იქნებ თქვენ არ გინდათ ჩაი?

- რომც არ მინდოდეს, თავაზიანობას სად გავექცევი!

გაიღიმა.

- დეიდა მარიამს მართლა ვერ გამოუცვნია თქვენი ხასიათი.

შაქარი გამოიღო განჯინიდან და ჩაი დაასხა.

- დეიდა მარიამს ალბათ იმის შეეშინდა, მდგმურმა არ გამძარცვოსო.

- რახან პოსტი უპატრონოდ არ მიატოვა? შეიძლება მართლა ასეა. მაგრამ თქვენი

ბრალია. უნდა მოგენადირებინათ დეიდა მარიამის გული, ნდობა და სიყვარული
უნდა მოგეპოვებინათ. მაშინ იქნებ მემკვიდრეობაც კი წაგერთმიათ ჩემთვის, - აქ
მცირე პაუზა გააკეთა. დაფიქრებული სახით შემომხედა და თვალები მოჭუტა. - თქვენ
მართალი ხართ. დეიდა მარიამს ეშინოდა. თუ გაძარცვის არა, სხვა რამის. ეტყობა,
ძალიან ეშინოდა, თორემ ასეთ სახიფათო ნაბიჯს არ გადადგამდა.

- ასეთი რა ჩაიდინა?
- მეტს რაღას ჩაიდენდა! ახალგაზრდა ქალისა და ახალგაზრდა ვაჟის მარტო
დატოვება ორი დღით, - ჩაი მოწრუპა და ფინჯანი ისევ ლამბაქზე დადგა, - არც ისე
უწყინარი თამაშია.

მამაკაცები ცოტა პირუტყვები ვართ. არშიყობა რატომღაც ჩვენი პრივილეგია გვგონია

და ქალების ინიციატივა ყველაზე მეტად ამ სფეროში გვაღიზიანებს.

ამიტომ, პასუხს რომ ვეუბნებოდი, თან იმას ვცილობდი, თავი არ გამეცა და არ

მეგრძნობინებინა, რომ ჩემი მამაკაცური თავმოყვარეობა შელახული იყო.

- დეიდა მარიამმა იცის, რომ მე წყნარი და მორიდებული კაცი ვარ.

- ეგ მართალია. მაგრამ სადღაც წამიკითხავს, იქნებ არსადაც არ წამიკითხავს და მე

თვითონ მივსულვარ საკუთარი დაკვირვებით ასეთ დასკვნამდე: რაც უფრო
მორიდებულია ადამიანი, მით უფრო... - აქ ცოტა შეყოვნდა შესაფერისი სიტყვის
ძებნაში. ეტყობოდა „უტიფარი“ და „თავხედი“ არ უნდოდა ეხმარა. - მით უფრო
ანტიმორიდებული ხდება, როცა მორცხვობას დაძლევს.

- მე კარგი აღზრდა მაქვს მიღებული, - ვიცრუე მე. - და არც თავდაჭერა მაკლია.

- აქ ორივე მხარეა გასათვალისწინებელი. თქვენ კი ზედმეტი თავგამოდებით იცავთ

თავს და ამით, იმის ნაცვლად, რომ ქათინაური მითხრათ, როგორც კარგად აღზრდილ
კაცს შეჰფერის, მეუბნებით... - აქ ისევ შეყოვნდა და მე ღიმილით შევაშველე: -
ანტიქათინაურს.

- ანტიქათინაურს, - გაეღიმა იმასაც.

- ქათინაურებს დავაგროვებ და ბოლოს ერთად მოგართმევთ.

- ლექსებს არ წერთ?

მოულოდენლობისაგან შევკრთი და ისე მკვეთრად შევტრიალდი მისკენ მთელი

სხეულით, მაგიდა შევაზანზარე და კინაღამ ფინჯნები ავაპირქვავე.

- რამ გაფიქრებინათ?

- ჩაი გაგიცივდებათ.

ამ შემთხვევაში ცხელმა ჩაიმ ცივი წყლის მაგივრობა გასწია. ფინჯანი უხმოდ

მივიტანე პირთან და წრუპვა დავიწყე.

ხოლო იმან ჩაის სმა მოათავა, ლამბაქი ცერა თითით გვერდზე მისწია. ოდნავ უკან
დაიხია, ფეხი ფეხზე შემოიდო, სკამის საზურგეს გადააწვა და ხელები ჯვარედინად
დაიკრიფა მკერდზე.

მერე თქვა: - ჩანთა მქონდა სადღაც...

რაკი წეღან კარგი აღზრდა დავიკვეხე, უნდა გამემართლებინა კიდეც ნათქვამი.

სწრაფად მივიხედ-მოვიხედე, ხელად აღმოვაჩინე ჩანთა (სკამზე იდო სამზარეულოს
კართან), წამოვხტი და მივურბენინე. შემდეგ ჩემს ადგილას დავბრუნდი და ჩაისთან
ჭიდილი განვაგრძე.
- გმადლობთ, - მითხრა მან.

ჩანთა გახსნა და სიგარეტის კოლოფი და ასანთი ამოიღო.

მე ხელად შევაფასე ვითარება და სიგარეტის კოლოფის გვერდით თვალის

დახამხამებაში გაჩნდა საფერფლე.

- გმადლობთ, - კიდევ მითხრა მან და დაუმატა, - თქვენ არ ეწევით?

- ვეწეოდი და თავი დავანებე.

- რამდენჯერ?

ვერ მივხვდი, რისი თქმა უნდოდა.

- რამდენჯერ?

- რამდენჯერ დაანებეთ თავი?

- ერთხელ.

- მტკიცე ნებისყოფა გქონიათ, - ასანთი გაკრა და ანთებული ასანთით ხელში შეჩერდა.

- მე რომ მოვწიო, ხომ არ იმოქმედებს?

- არა, - გავიღიმე მე. - მე მტკიცე ნებისყოფა მაქვს.

- მაგის დამტკიცება კიდევ მოგიწევთ, - სიგარეტს მოუკიდა, ნაფაზი დაარტყა და ბოლი

ბოლქვებად გამოუშვა. - თუ ატყობთ, რომ კაცობრიობამ ისევ მატრიარქატისკენ
იბრუნა პირი. დამა კავალერისგან ითხოვს მოწევის ნებას. საერთოდ, რა აზრისა ხართ
იმის თაობაზე, რომ ამ ბოლო ხანებში უფრო და უფრო მეტი ქალი ეწევა? ქართველი
კაცები ნამდვილი აზიელები ხართ. ალბათ, თქვენც უმრავლესობის აზრს იზიარებთ
და ფიქრობთ, რომ პაპიროსი „ქალის საქმე არ არის“.

- არა. მაგ საკითხში ევროპის დონეზე ვაზროვნებ. ქალს ისეთივე უფლება აქვს
მოიშხამოს ფილტვები და გაიჩინოს ყელის კიბო, როგორც მამაკაცს. - მას გაეცინა, მე
განვაგრძე, - მატრიარქატი დადგება თუ არა, არ ვიცი: ამბობენ, ისტორია არ
მეორდებაო. მაგრამ ქალი რომ თანდათან ყველა სფეროში აღწევს
დამოუკიდებლობას, ეს ფაქტია. დღესდღეობით მამაკაცების პრივილეგია - უცებ
გამახსენდა, როგორ შევცბი და როგორ გადამკრა წეღან ფერმა, ახალგაზრდა ქალისა
და ახალგაზრდა კაცის ორი დღით მარტო დარჩენა რომ ახსენა, - კრივი და ჭიდაობაა.

- ცოლის ღალატი?

სრული სიმართლე იყო.

- ცოლის ღალატიც.

- ეგ არის მთავარი პრივილეგია, თორემ ჭიდაობა ადვილია. აი, როცა მაგ მთავარ
პრივილეგიასაც მოვუსპობთ ჩვენს ქმრებს, მაშინ დაკრავს ქართველი ქალების სრული
ემანსიპაციის ჟამი.

მე ჩავიცინე.
- ვერაფერი პერსპექტივაა.

- დროს თავისი მოაქვს. „ოტელო“ კომედიად იქცევა.

სიგარეტი საფერფლეზე ჩააქრო, წამოდგა და ჭურჭლის ალაგებას შეუდგა.

მე კიდევ ერთხელ წამოვხტი.

- მე გავრეცხავ.

მან ღიმილით შემომხედა.

- როგორ გეკადრებათ. არც მაგდენად ემანსიპირებული ვარ.

და ჭურჭლის დარეცხვა დაიწყო.

მე დავჯექი და ვუყურებდი.

გარეგნობაც ნატიფი და ელეგანტური ჰქონდა, მიხრა-მოხრაც. შარვალიც საოცრად

უხდებოდა.

ჭურჭელი კარგად, გულმოდგინედ დარეცხა, კარგად, გულმოდგინედ გაამშრალა და

თავის ადგილას შეინახა. ჩაი და შაქარიც თავთავიანთ ადგილას შეაწყო. ფერფლი
ნაგვის ურნაში ჩაყარა, მუშამბა ჩვრით გადაწმინდა და ხელები დაიბანა.

ჩვენ, მამაკაცებს, მგონი, მართლა გვეშინია მატრიარქატის. ყოველ შემთხვევაში, ამ

ქალის ჩაცმულობამ, დახვეწილმა და თავდაჯერებულმა მანერებმა, ზვიადმა
არისტოკრატულობამ და ერთგვარმა ქედმაღლობამ (მერე და მერე მივხვდი, რომ ეს
„ქედმაღლობა“ ჩემი ფანტაზია უფრო იყო, ვიდრე მისი თვისება) თავიდან რაღაც
უცნაური, შიშისმაგვარი გრძნობა გამიჩინა. ახლა კი, აქაურობა რომ ასე ლამაზად
მიალაგა, ეს შიშისმაგვარი გრძნობა თბილმა, სიმპათიისმაგვარმა გრძნობამ შეცვალა.
იმას რა სჯობს, ქალი რომ ქალის საქმეს აკეთებს! მაგრამ ქალი რომ მიუხედავად
ყველაფრისა, მაინც აკეთებს ქალის საქმეს, ეს უკვე მხოლოდ ძალიან კარგი კი არაა,
თითქოს რაღაც რწმენასაც გმატებს.

- აქ უკვე შეიძლება საღამო დამთავრებულად გამოვაცხადოთ, - თქვა მან, - ეს იქნება

ჩვენი სალონი, სადაც ერთმანეთს შევხვდებით, სადაც გაიმართება ყოველგვარი
აზრთა გაცვლა-გამოცვლა, თათბირები, სხდომები და სხვა ოფიციალური
ურთიერთობანი, იქით ჩემი აპარტამენტია, - ხელი სამზარეულოს კარისკენ გაიშვირა,
- აქეთ თქვენ რეზიდენცია, მეორე ხელი ჩემი „რეზიდენციისაკენ“ გაიშვირა. წამით ასე
შეჩერდა, მერე ხელები ჩამოუშვა და მითხრა - თუმცა მე რომ თქვენს ადგილას ვიყო
და თქვენ ჩემს ადგილას, ალბათ გეტყოდით: „ხომ არ ინებებთ, ირინე, ჩემი
რეზიდენციის დათვალიერებას?“

მე ღიმილით ვუთხარი: - ხომ არ ინებებთ, ირინე, ჩემი რეზიდენციის დათვალიერებას?

ირინემ საათს დახედა: - პირველის ნახევარია უკვე. ხვალ იყოს.

- როგორც გნებავთ.

- მართლა გვიანია. მე ამ დროს შუა ძილში ვარ ხოლმე. მშვიდობის ღამეს გისურვებთ.
- ღამე მშვიდობისა.

კართან მოტრიალდა.

- თქვენ სად სადილობთ?

- როდის?

- საერთოდ.

- სასადილოში. ძირითადად დიეტურში.

- ხვალ ჩემი სტუმარი ხართ. სადილი სალონში გაიმართება. ხომ არაფერი გაქვთ
საწინააღმდეგო?

- არაფერი... დიდი მადლობა.

- უნდა დაგიმტკიცოთ, რომ არც ისე ცუდი დიასახლისი ვარ, როგორც გგონიათ. ღამე
მშვიდობისა.

ირინე გავიდა და მე ჩემს ოთახში შევედი.

ტანთ გავიხადე და დავწექი.

არ მეძინებოდა.

ერთხანს ვიტრიალე. მერე, რაკი ვერ იქნა და ვერ დავიძინე, მაგიდის ლამფა ავანთე,
როგორც ასეთ დროს ვიცოდი ხოლმე, და წიგნი ავიღე.

ვერც კითხვას დავუდე გული. ერთი და იგივე აბზაცი რამდენჯერმე წავიკითხე. თავში
კი არაფერი შემივიდა. მაშინ წიგნი ისევ დავხურე და სკამზე დავდე, გულაღმა
დავწექი, ხელები თავქვეშ ამოვიწყე და გულში თვლა დავიწყე.

ორასამდე დავთვალე.

ძილი არ მოვიდა. სამაგიეროდ ფიქრები მოვიდნენ.

სამზარეულოს იქით სასტუმრო ოთახია. სასტუმრო ოთახს იქით - საწოლი ოთახი. იქ

ჩემს ახალ დიასახლისს სძინავს.

სძინავს?

დიასახლისის მოვალეობის დროებითი შემსრულებელი.

კარგი სახელი კია ირინე.

იყო რაღაც გამომწვევი ამ ქალის საქციელში.

„ახალგაზრდა ქალისა და ახალგაზრდა ვაჟის ორი დღით მარტო...“

ჩემი მამაკაცური თავმოყვარეობა.

ჩვენი, მამაკაცების, სულელური თავმოყვარეობა.

არა. იმ ფრაზის გარეშეც იყო რაღაც გამომწვევი ამ ქალის საქციელში.

საქციელში... გარეგნობაში...

იდგა ქანდაკებასავით, ხელები მკერდზე დაეკრიფა და თვალმოუშორებლივ

მიყურებდა.

ჭურჭელი კარგად გარეცხა. მაგიდაც კარგად გადმოასუფთავა.

თითქოს შეუფერებელი იყო.

რომ ეკითხათ, დარწმუნებით ვიტყოდი, ამ ქალს, ალბათ, თავის დღეში ქურა არ

აუნთია-მეთქი.

რაღაც ჰქონდა ისეთი გარეგნობის გარდა.

ქანდაკებასავით...

შეიძლება არც იმდენად ლამაზია, რამდენადაც ეშხიანი...

მზერა ცოტა მოურიდებელი. იქნება მზერა იყო გამომწვევი?

ნუშის ფორმა კარგი ფორმაა. გამომეტყველება ელვასავით. სილამაზე ღმერთმა იცის,

რა არის...

პირის ჭრილი მოზრდილი აქვს. ტუჩები - სავსე.

არა. კუთხეებიდანვე არ იწყება სისავსე. პირიქით. კუთხეებთან ჭრილი ოდნავ ჩანს,

ძლივს შესამჩნევი ბზარი. მერე იწყება სისქე, ერთბაშად, ცხვირიც ზემოდან
შედარებით თხელია და მარტო ნესტოებია დაბერილი.

ქანდაკებასავით იდგა. იდგა და მიყურებდა.

მერე წინ გამიძღვა და მაღალი თეძოები ჰქონდა. მრგვალი, კოხტა გავა.

ალბათ ფეხებიც სწორი და ჩამოქნილი აქვს.

შარვალი უფარავდა.

და უცებ თვალებდახუჭულმა დავინახე, რომ ის ქალი, ირინე, იქ, დეიდა მარიამის

საწოლ ოთახში ტანთ იხდიდა.

ჟაკეტი გაიხადა და სკამის საზურგეზე გადადო. მერე შარვალი გაიხადა. ფეხები სწორი
და ჩამოქნილი ჰქონდა. მერე ხალათი გაიხადა. მკვრივი სხეული. მერე ყველაფერი
გაიხადა. სარკესთან მივიდა. დიდი სარკე იყო, მაღალი. მივიდა. და ღიმილით უყურა
თავის სილამაზეს. გაიზმორა. ხელები მაღლა შეჰყარა და ძუძუებიც აიყოლა. მაღალი
თეძოები ჰქონდა. თმა მხრებზე ეფინა და მხრების ფონს წარმოადგენდა.

რაღაცამ მიბიძგა და სანამ ბიძგის მიზეზი აზრად ჩამოყალიბდებოდა, წამოვიწიე,

საწოლში წამოვჯექი და დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტს გავხედე.

პორტრეტი ბინდში იყო გახვეული.

მაშინ მაგიდის ლამფა მივატრიალე და მივანათე.

დედოფალ ნეფერტიტის სევდა სიმაღლის ამპარტავანი სევდა იყო. ლამაზი, მკაფიო

და უსასრულო.

და უცებ ტკივილით დამკრა აზრმა, რომ მთელი საღამოს განმავლობაში მაკა არ

მომგონებია.

აზრის ტკივილი სწრაფადვე ჩაქრა და ერთბაშად სრული სიმშვიდე დამეუფლა.

სიმშვიდემ ტალღასავით დამიარა მთელ სხეულში, მუხტები განმუხტა, დაძაბულობა
დააცხრო, სიმკვრივე გაალღო და ისეთი გრძნობა გამიჩნდა, თითქოს წონა დავკარგე,
გავიფანტე და ჰაერივით შემოვეკარი დედამიწას.

ისევ დავწექი. ისევ დავხუჭე თვალები.

მაკას ახლა ტკბილად სძინავს.

ყვავილნარში ჩაფლულ პატარა სახლში სძინავს ოქროსთმიან ქალიშვილს. მკლავები

ზემოდან უწყვია საბანზე. სძინავს და ძილში იღიმება.

იმიტომ რომ შეუძლებელია მაკას სასაფლაო დაესიზმროს.

ნათურა კვლავ ჩემკენ მოვატრიალე და ხელახლა ავიღე წიგნი.

დიდხანს ვკითხულობდი.

როდის-როდის მომერია რული.

წიგნი დავხურე, ლამფა ჩავაქრე და დავიძინე.

ღრმა და უსიზმრო ძილით მეძინა.

დილით, პირის დასაბანად რომ უნდა გავსულიყავი, ზედ კართან მოვტრიალდი.

გამახსენდა, რომ სახლში უცხო ქალი იყო. ხალათი ჩამოვიცვი, სარკეში ჩავიხედე,
აბურძგნილი თმა ცოტა გავისწორე და მხოლოდ ამის შემდეგ გამოვაღე კარი.

ირინე სამზარეულოში დამხვდა. მართლა სწორი და ლამაზი ფეხები ჰქონია. რაკი

შარვალი არ ეცვა, პირველად ეს შევნიშნე. შარვლის მაგივრად ახლა ქვედა კაბა ეცვა,
ვიწრო და მოკლე, ზემოთ - კაბაში ჩატანებული გრძელსახელოებიანი ხალათი,
ვარდისფერი და ყვითელი ფოთლებით მოხატული. ზედა ღილი გახსნილი ჰქონდა.

ქურაზე ჩაიდნით წყალი დუღდა. ირინე ტაბურეტზე იჯდა და ყავას ფქვავდა. მე

მივესალმე.

- დილა მშვიდობისა.

ირინემ ხელი ასწია და ისე მიპასუხა სალამზე. მერე მითხრა: - გვარიანი ძილისგუდა
ბრძანებულხართ, ჩემო მდგმურო. - ყავას დალევთ თუ ჩაის?

- ჩაი მირჩევნია, თუ არ შეწუხდებით.

- რა შეწუხებაა. ორივე მზადა მაქვს.

მე გავედი და პირს რომ ვიბანდი, ერთხელ კიდევ გამახსენდა, რომ ხალათის ზედა
ღილი გახსნილი ჰქონდა.

მერე იყო სურათი სამზარეულოში.

თითქმის უძრავი სურათი.

ირინე ყავას სვამდა, მე - ჩაის.

ირინე მაგიდიდან ოდნავ მოშორებით იჯდა, სკამის ზურგს მიწოლილი. ფეხი ფეხზე
ჰქონდა შემოდებული, მარცხენა ხელში ლამბაქი ეჭირა, მარჯვენაში - ფინჯანი.
ფინჯანი მოცილდებოდა ლამბაქს, ავიდოდა მაღლა, ტუჩებს შეეხებოდა, აქ მცირე
ხნით შეყოვნდებოდა და ისევ ლამბაქზე ეშვებოდა. მერე ყველაფერი თავიდან
იწყებოდა, თვალები ოდნავ მოჭუტული ჰქონდა და სახეზე ნეტარება ეწერა. ეტყობა,
ყავა მისი საყვარელი სასმელი იყო.

ფინჯანი ადიოდა მაღლა და ეშვებოდა ძირს.

მე ჩაის ვწრუპავდი და მთელი შინაგანი ენერგია იქითკენ მქონდა მიმართული, რომ

ირინეს შიშველი ბარძაყებისათვის თვალი ამერიდებინა.

ირინე კი ფეხიფეხშემოდებული იჯდა.

ბარძაყები თეთრი იყო და სახის მუქ ფერს როგორღაც არ შეეხამებოდა.

ფინჯანი ადიოდა და ჩამოდიოდა. ნელა, აუჩქარებლად.

თვალი გამირბოდა და უხერხულობის შემაწუხებელი გრძნობა უცნაურად იყო

ჩახლართული ხილვის სიტკბოში. უხერხულობის გარდა შიშიც მქონდა, ვაითუ ჩემი
უტიფარი მზერა შენიშნოს-მეთქი. დარწმუნებული ვიყავი, რომ კი არ შეკრთებოდა და
შიშველ ბარძაყებს კი არ დაიფარავდა, როგორც, ალბათ სხვა იზამდა მის ადგილას,
არამედ გაიცინებდა და მასხრად ამიგდებდა.

შუბლზე ოფლმა დამასხა.

მინდოდა საუბარი გამება, რომ ამით იძულებული შევქნილიყავი სახეში მეცქირა,

მაგრამ სათქმელი ვერაფერი მომეფიქრებინა.

ბოლოს ფინჯანი უკანასკნელად შეეხო ტუჩებს და უკანასკნელად დაეშვა ლამბაქზე.

- მე მგონია, უფრო ჯიუტი ხართ, ვიდრე მორცხვი.

დასკვნა სრულიად მოულოდნელი და გაუგებარი იყო, მაგრამ, ხმა რომ ამოიღო, მაინც
ძალიან გამიხარდა. შიშველ ბარძაყებს სწრაფად მოვწყვიტე თვალი და სახეში შევხედე.

იმავ წამს ფეხი ჩამოიღო და წამოდგა.

- როგორ ფიქრობთ, - მითხრა მერე და ხელები ჯვარედინად დაიკრიფა მკერდზე, -

რამდენი ხანი სჭირდება ადამიანის გაცნობას?

- ეგ დროით არ იზომება, - ახლა მუხლისთავებიღა უჩანდა მოკლე კაბის ქვეშ, -

მარილით იზომება.
- მარილმა მოწყურება იცის, - კოლოფიდან ერთი ცალი სიგარეტი ამოიღო, - ჩვენ
მარილი არ გვიჭამია.

- ჩაის შაქარი უნდა. ყავასაც.

- ამიტომ ერთმანეთს სრულებით არ ვიცნობთ? - სიგარეტი აანთო, მოქაჩა და ბოლი

ბოლქვებად გამოუშვა.

- ცოტათი ვიცნობთ. რამდენადაც შაქარი იძლევა ამის საშუალებას.

ირინემ გაიღიმა.

- მორჩით? - ჩაის ლამბაქზე მიმითითა.

- კი, გმადლობთ.

- ცოტათი... - ხმადაბლა თქვა და ჭურჭლის ალაგება დაიწყო. - ჩემი აზრით თქვენ

კარგი ადამიანი ხართ. ეს ცოტაა თუ ბევრი?

- თუკი არ ცდებით, ბევრია.

- თქვენ რამდენად გამიცანით? - აქ მცირე პაუზა გააკეთა და დაუმატა, - უმარილოდ.

- როგორც იტყვიან, ზოგიერთი წინასწარი დასკვნა გავაკეთე.

ირინემ სწრაფად მოიჩოჩა სკამი მაგიდასთან, დაჯდა, ორივე იდაყვით მაგიდას

დაეყრდნო, ნიკაპი და ლოყები ხელისგულებშუა მოიქცია და ღიმილით და
მოლოდინით მომაჩერდა. სახეზე რაღაც ბავშვური, რაღაც მიამიტური
გამომეტყველება გაუჩნდა და უცებ ის განცდა მომაგონდა, წუხელ რომ დამეუფლა,
როცა ჭურჭელი კარგად დარეცხა და სამზარეულო კარგად მიალაგა.

- გისმენთ, - ხმაშიც ბავშვური მოუთმენლობა დაეტყო.

მე გამეღიმა.

- მაინცდამაინც დიდ იმედებს ნუ დაამყარებთ ჩემს დაკვირვებულობაზე. თუმცა, რაც

შევამჩნიე, იმას დაუფარავად გეტყვით. პირველი: დამოუკიდებელი ადამიანი ხართ,
გაქვთ ძლიერი მაგნიტური ველი და საკუთარი თავის რწმენა. მეორე: ძალიან
გიხდებათ შარვალი. მესამე: ჭკვიანი ხართ. მეოთხე: ათასჯერ უფრო ჭკვიანი რომ
იყოთ, პირველ რიგში მაინც ქალი ხართ. მეხუთე: თანაც ისეთი ქალი, რომ
შეუძლებელია კაცმა გვერდით ჩაგიაროთ და თვალი არ გაგაყოლოთ. - აქ ცოტა ხანს
გავჩუმდი, მერე ღიმილით შევხედე და დავუმატე, - მე მგონია საკმარისია, თუ
მხედველობაში მივიღებთ, რომ მარილი ჯერ გემოთიც არ გაგვისინჯავს.

- გმადლობთ, - ძალიან სერიოზული კილოთი და თითქმის ჩურჩულით მითხრა და

ისე შემომხედა, წამით ეჭვი შემეპარა ჩემს პირველ პუნქტში, სადაც საკუთარი
თავის რწმენაზე მქონდა ლაპარაკი. მის თვალებში ისეთი გამომეტყველება გაჩნდა,
პატარა ბავშვს რომ ტყეში გზა დაებნევა.

სწრაფად წამოდგა და სუფრის ალაგება განაგრძო.

ჭურჭელი აკრიფა.
რეცხვას შეუდგა.

- მოგეხმარებით რამეში.

- არაფერში არ მომეხმარებით, - არ მოუხედავს, ისე მიპასუხა. - ემანსიპაცია

უსარგებლო ლაზღანდარობაა. თქვენ თქვენი მამაკაცური ვალი გაწევთ.

ჩემი მამაკაცური ვალი.

ფრაზა ორაზროვნად ჟღერდა და ჩემი თავმოყვარეობა წუხანდელივით შეიშმუშნა

უსიამოვნოდ.

ვიწრო ქევდა კაბა მჭიდროდ ჰქონდა შემოკრული და სხეულის ფორმა და ხაზები

მკაფიოდ ემჩნეოდა.

მერე მზერა თმაზე შევაჩერე, თმა მხრებზე სცემდა და უცებ წეღანდელი

გამომეტყველება მომაგონდა, პატარა ბავშვს რომ ტყეში გზა აებნევა.

მამაკაცური ვალი...

იქნებ ჩემმა სიმდაბლემ მიანიჭა ფრაზას ორაზროვნება? მე ხომ მთელი დილა

ბარძაყებს მივჩერებოდი.

სამყაროს დასაბამიდან მამაკაცი ქმნის ყოველივეს. ავსაც და კარგსაც, შხამსაც და

მალამოსაც, სიკვდილსაც და სიცოცხლესაც. ქალი კი ბიძგია. ხან ბიძგია, ხან შთაგონება,
ხან საყრდენი.

მამაკაცს კი ვალი აწევს.

რა ვალი?

ვისი ვალი?

კაცუნა მარტო საკუთარი თავისთვის არსებობს.

კაცი?

ოდითგან რომ ყველა მამაკაცს გაეკეთებინა ის, რისი გაკეთებაც შეეძლო, დედამიწა
აქამდე ან სამოთხედ იქცეოდა, ან ნამსხვრევებად.

კაცი...

ვისი ვალია, რა შენი საქმეა! შენ გააკეთე და პატრონი გამოუჩნდება.

ის რაღას იზამს, ის პატრონი? ისიც გააკეთებს?

ვისთვის?

რატომ?

„ვისთვის?“ და „რატომ“? მზაკვრული კითხვებია, ეშმაკის მიერ შემოპარული. არც

დავით აღმაშენებელი ფიქრობდა ჩემზე და არც ცოტნე დადიანი. ისინი უბრალოდ
აკეთებდნენ. მერე მოვედი მე და დავეპატრონე.
ყველაფერს, ყველა თამასუქს. განაღდებულსაც და გასანაღდებელსაც.

სწორედ ეს არის თავიდათავი. ვინც განაღდებულს იღებს, მან გასანაღდებელიც უნდა

აიღოს. და მთელი სიცოცხლე „ვისთვის?“ და „რატომ?“ არ იძახოს.

უცებ გონებაში ამოცურდა ფრაზა: „მაშ რაღაც უნდა მოიმოქმედო!“

ვინ მითხრა ეს ფრაზა? როდის მითხრა?

რა უნდა მოვიმოქმედო?

- ბოლოს და ბოლოს, მიაქცევს თუ არა კავალერი დამას ყურადღებას?

ირინე იდგა, ხელები ჯვარედინად დაეკრიფა მკერდზე და ღიმილით მიყურებდა.

სამზარეულო დაკრიალებული იყო.

შევცბი.

- მაპატიეთ. ფიქრებში გავერთე...

- ასე შუბლშეჭმუხნული რაზე ფიქრობდით?

- რა ვიცი... ისე. თითქმის არაფერზე.

- სამსახურში როდის მიდიხართ?

- ათზე.

- მაშ, ერთად წავიდეთ, - ირინემ საათს დახედა. - უკვე დროც ყოფილა, გავალ,
მოვემზადები.

- მეც ახლავე ჩავიცვამ.

- ფიქრებში არ გაერთოთ, თორემ დავიგვიანებთ, - გამიღიმა ირინემ.

ტანთ ჩავიცვი და ისევ სამზარეულოში გამოვედი. ვითომ ირინეს უნდა

დავლოდებოდი, მაგრამ ლოდინი კი არა დაჯდომაც ვერ მოვასწარი. იმავ წუთს
შემოაღო კარი.

- მზადა ხართ?

- კი.

- მაშ, წავიდეთ.

გუშინდელი შარვალი ეცვა, გუშინდელი ჟაკეტი და ჟაკეტს ქვეშ დღევანდელი ხალათი.

მარცხენა მხარზე გრძელთასმებიანი ყვითელი ჩანთა ეკიდა. ასეთმა ქალმა შეიძლება
პიკის საათებში ავარია მოახდინოს.

ქუჩაში რომ გავედით, ხელი მკლავში გამომდო.

- არც კი მჯერა, რომ ერთმანეთი პირველად წუხელ ვნახეთ, - ამ სიტყვებით ჩემი

მკლავი უფრო ახლო მიიზიდა. მკლავი მკერდს მოედო, მე ოდნავ გამაჟრჟოლა და
შუბლზე, თმის ძირებთან ოფლმა გამოჟონა, - თუმცა დრო ხომ ისეთივე რელატიური
ცნებაა, როგორც ყველაფერი სხვა, - მკლავი მოცილდა მკერდს და ისევ მიედო, -
საზოგადოებაში ათვლის ერთი სისტემით იზომება, ლოდინისას ათვლის სხვა
სისტემით, ორნი რომ მარტო რჩებით, კიდევ სხვა სისტემით.

მე ტერმინებმა გამაკვირვა და პროფესია ვკითხე. ზუსტად არ მახსოვს კითხვა, რადგან,

როცა ვეკითხებოდი, თან უნებურად იმ შუალედებს ვანგარიშობდი, რომლის
განმავლობაშიც ჩემი მკლავი მის მკერდს ეხებოდა და შორდებოდა. ის კი მახსოვს, რომ
რაღაც ყრუ, მოგუდული ხმა მქონდა.

წესიერად ვერც პასუხი მოვისმინე. მთარგმნელად მუშაობდა თურმე სადღაც,

რომელიღაც ინსტიტუტში.

- ქვეყნის ლიტერატურა მოსდით უცხოეთიდან, - მითხრა და მკლავი ამჯერად უფრო

დიდხანს იყო მიბჯენილი მკერდზე. - ნეტა განახათ, რა მოუთმენლად ელოდებიან
თარგმანს და, როცა მიიღებენ, რა ხარბად დააცხრებიან.

- რომელი ენიდან თარგმნით? - თავისუფალი ხელი ფრთხილად ავწიე და შუბლზე

ოფლი მოვიწმინდე.

- ინგლისურიდან... ეჰ, მოსაწყენი სამუშაოა. ხალხიც მოსაწყენია. - მკლავი მკერდს

მოედო და ოდნავ გაეხახუნა. - უმრავლესობა ხანშიშესულია და საშინლად საქმიანი.
ერთი ორი ახალგაზრდაცაა, - მკლავი ისევ გაეხახუნა მკერდს, - მაგრამ რად გინდა?
სათვალეები უკეთიათ და თავში ფორმულების კორიანტელი უდგათ.

მერე რაღაცას მიყვებოდა უცხოელი მეცნიერების შესახებ, რომლებიც თურმე

დროდადრო ჩამოდიან.

მაგრამ აღარ ვუსმენდი.

გზაჯვარედინზე გავედით.

მე მარჯვნივ გავხედე ქუჩას.

მაკა ახლა ლექციაზე ზის.

იქნებ არც უსმენს ლექციას და თავის ფიქრებშია ჩაფლული.

გზაჯვარედინს გავცდით და მთავარი ქუჩისაკენ ჩავუყევით გზას.

ქვემოდან მომავალი მამაკაცები დაუფარავი და უტიფარი სიხარულით უყურებდნენ

ირინეს და მერე, რომ გავცდებოდით, კისრები ეღრიცებოდათ.

ქალები ტუჩებს იბზუებდნენ.

ამასობაში მთავარ ქუჩაზე ჩავედით.

- თქვენ საით? - მკითხა ირინემ.

- აქეთ. - მარჯვნივ გავიშვირე ხელი.

- მაშ, მე წავედი... იცოდეთ, არ დაიგვიანოთ, დღეს სადილად მარილი გვექნება. - ამ
სიტყვებით გამიღიმა, ორივე თვალი მომიჭუტა ძველი მეგობარივით და ხელის
აწევით გამომეთხოვა.

მეც პასუხად ხელი ავწიე.

მერე მთელი ენერგიის მოკრეფა დამჭირდა იმისათვის, რომ თვალი არ გამეყოლებინა.

ნაშუადღევს ისევ იმ ადგილას ვიდექი და მაკას ველოდი.

პირველი ავტობუსი გაჩერდა და ორი გოგონა და ერთი ვაჟი ჩამოვიდა. გოგონები

ხმამაღლა იცინოდნენ და დაოსებულები ერთმანეთს ეკიდებოდნენ. ვაჟი
შეცბუნებული ჩანდა და ქურდულად იყურებოდა აქეთ-იქით. გამვლელები ღიმილით
ადევნებდნენ თვალს.

მაკა მეორე ავტობუსს მოყვა.

ჯერ ვიღაც ბავშვიანი ქალი ჩამოვიდა. ქალი შეუხედავი იყო, ბავშვი - ბუთხუზა
და ლამაზი. ხელიხელჩაკიდებულები ჩამოვიდნენ და ასევე
ხელიხელჩაკიდებულები გაუყვნენ ქუჩას.

მერე მოხუცი კაცი გამოჩნდა. ძლივს მოფრატუნებდა. ხელში ჯოხი ეჭირა. კიბეს რომ
მოადგა, მის მხარზემოთ მაკას გაბრწყინებული სახეც გამოჩნდა. მაკამ დამინახა,
შემომცინა და ხელი დამიქნია.

ჩემს ირგვლივ ერთბაშად ყველაფერი გაქრა მაკას ღიმილის გარდა. მე ამ ღიმილში ისე
ჩავიძირე, როგორც ოკეანეში და წამით ვიგრძენი, რომ ღმერთი სადღაც ძალიან ახლო
იყო. მაგრამ უცებ მაკას სახეზე ღიმილი წაიშალა. მაკამ თვალები მოჭუტა და
გაკვირვებითა და ცოტა შეშფოთებით დამაკვირდა.

ამასობაში მოხუცი, როგორც იქნა, ჩამოფრატუნდა და ჯოხის ბაკუნით მოშორდა

ავტობუსის კიბეს.

მაკა მკვირცხლად ჩამოხტა და სირბილით მოიჭრა ჩემთან.

- რა დაგემართა?

მისი სერიოზული სახე, გაფართოებული თვალები და შეშფოთებული ხმა ცოტა

სასაცილო ჩანდა.

მე გამეღიმა.

- არაფერი. რა იყო?

- ავად ხომ არა ხარ?

- რა მიგავს ავადმყოფს?

- მოიტა ხელი, - ჩანთა იღლიაში ამოიჩარა და ჩემი ხელი ხელებში მოიქცია. - სიცხე არა
გაქვს... გაფითრებული რატომ ხარ?

- გაფითრებული ვარ?
- აბა რა ხარ! - ჩანთა გულზე მიიხუტა, გახსნა, ერთხანს აფათურა შიგ ხელი და ბოლოს
პატარა, მრგვალი სარკე ამოიღო. აქ მცირე ხანს შეყოყმანდა, მერე თავისებურად ცერად
შემომხედა და, თუმცა ღმერთი-რჯული არავითარი საბაბი არ მიმიცია, მითხრა - რა
გიკვირს, სარკე ყველა გოგოს უდევს ჩანთაში... აჰა, ჩაიხედე, თუ გაფითრებული არა
ხარ!

სარკე გამოვართვი, ჩავიხედე და უკანვე დავუბრუნე.

- არაფერი გაფითრებული არა ვარ. ტყუილად შემიყარე ქვეყანა.

- გაფითრებული ხარ. და არავინ არ შემიყრია. - სარკე ისევ ჩანთაში ჩადო და

გულმოდგინედ დამაკვირდა. მერე ხელი ჩამკიდა და გზას გავუდექით.

- არ გახდე რა, ავად!

- რას ამბობ, მაკა! ჩემს დღეში არ ვყოფილვარ ავად!

მაკა კრიტიკულად დამაცქერდა.

- ბავშვობაში რომ რაქიტი გქონდა?!

მე გამეცინა.

- იმან რა ხანია გამიარა.

- მე ვიფიქრე, გუშინ ხომ არ გაცივდა-მეთქი, სასაფლაოზე. ახლა ცოტა მოგივიდა ფერი.

- დაანებე თავი ჩემს ფერს. თვალი არ ეცეს. შენ ეს მითხარი, ცოტნე დადიანი რომ
ნოინის კარზე მიდიოდა... გახსოვს ეს ამბავი?

- კი.

- ვითომ ასეთი მაგარი კაცი იყო? შეიტყო თუ არა ამხანაგების დატყვევება, ერთი არ
შეყოყმანებულა, დაკრა ფეხი და პირდაპირ ნოინთან გამოცხადდა.

- რა იცი, არ შეყოყმანებულა? ვინ იჯდა მის გულში? იქნებ ბარე ორჯერ გზიდანაც
მოატრიალა ცხენი, სად მივდივარ, რომ მივდივარო! რაში გაგახსენდა ეგ ამბავი?

- ისე... ხოლო ადგილზე რომ მივიდა და უკან დასახევი გზა აღარ ჰქონდა, ვინ იცის,
გულმა რა ბაგაბუგი დაუწყო. იქნებ სასოწარკვეთილმა იფიქრა კიდეც: ეს რა ჩავიდინე!
აქ რა მინდოდა, რა მეგმირებოდა და მევაჟკაცებოდა! ვყოფილიყავი ჩემთვის, კარგი
მესვა და კარგი მეჭამა, მენადიმა, მენადირა და დრო მეტარებინა. ღრმად მოხუცებული
მშვიდად მოვკვდებოდი და კაცი ვერ გაიგებდა, თუ ერთ დროს საგმირო საქმის ჩადენა
შემეძლო და არ ჩავიდინეო.

- ასე დაწვრილებით გაიფიქრებდა?

- რატომაც არა!

- რა ვიცი... - მაკამ ეჭვით აიჩეჩა მხრები და თვალებით შემრიგებლურად გამიღიმა: -

მომავალ შაბათს ნინელისთან ხარ დაპატიჟებული.

- მე?
- ორივე.

- რა ხდება ნინელისთან მომავალ შაბათს?

- დაბადების დღე აქვს.

- აა! დაბადების დღე... მე კიდევ ხმალში ვუპირებდი გამოწვევას.

- რაღას ერჩი?

- აღარაფერს. გინდაც ვერჩოდე, მომავალ შაბათამდე თუ მოვასწრებ, თორემ მერე უკვე

შეუძლებელი იქნება. როცა ოჯახში ხარ ნამყოფი, პური გაგიტეხია... - უნდა მეთქვა,
მარილი გიჭამია-მეთქი, მაგრამ მარილის ხსენებაზე სიტყვა პირში შემაშრა და ისე
გავჩუმდი, სირბილის დროს რაღაც საკვირველს რომ შეხედავ და ერთბაშად შედგები.

- ხომ წამოხვალ? - მკითხა მაკამ და შემომხედა. - ისევ დაკარგე ფერი.

- კარგი ერთი.

უკვე გზაჯვარედინს მივადექით.

- კარგი ერთი კი არა, ასეა! მიხვალ თუ არა შინ, სიცხე გაიზომე. თერმომეტრი ხომ
ექნება შენს კუდიან დიასახლისს?.. გინდა წამოგყვები?

აქ კი მგონი მართლა დავკარგე ფერი.

- აუცილებლად გავიზომავ სიცხეს. ცივ ტილოს დავიდებ, ოფლს მოვიდენ, ქვეყნის

წამლებს დავლევ, კარგად გამოვიძინებ, გამოვშუშდები...

მაკას წარბები მაღლა აეზიდა და სკეპტიკურად მიყურებდა. მე რომ წავიბორძიკე და

გავჩუმდი, კიდევ ერთხანს იდგა ასე. მერე უცებ სახე ღიმილით გაუბრწყინდა.
ყველაფერი უღიმოდა, თვალები ტუჩები, ლოყები...

- აბა შენ იცი! - მითხრა, ხელი დამიქნია და წავიდა.

...მეთქვა, წამოდი-მეთქი. მეთქვა, ჩემი კუდიანი დიასახლისი შინ არ არის, სიყრმის

მეგობრის დასატირებლად გაემგზავრა და თავის მაგივრად ერთი ახალგაზრდა ქალი
დამიტოვა-მეთქი. ასხლეტილი ქალია, კალმით ნახატი, შეხედავ და თვალს ვერ
მოწყვეტ-მეთქი.

რა კარგია, შენ რომ მყავხარ-მეთქი.

რაკი შენ წამოხვალ, ყველაფერი თავის კალაპოტში მოექცევა-მეთქი...

რამდენჯერ მქონია შემთხვევა, როდესაც საკმარისი იყო ერთი ნაბიჯი გადამედგა და

მთელი ჩემი ცხოვრება სხვა გზით წავიდოდა!

ერთადერთი ნაბიჯი. ან ერთადერთი სიტყვა. პატარა, უბრალო სიტყვა, სულ ორი

მარცვალი.

„წამო“.
და ახლა, ალბათ, აქ არ ვიქნებოდი. მაშინ სხვანაირად ვიარსებებდი, სხვა
„მე“ ვიქნებოდი. და სამყაროც სხვა სამყარო იქნებოდა.

„წამო“.

„წამო, წამო, წამო... წამო...“

როგორ ირღვევა სიტყვა, როგორ იშლება და იფანტება, კირკიტს რომ დაუწყებ.

ატომების უთავბოლო გროვად იქცევა და აღარც კი გესმის, რას ნიშნავს, ან ნიშნავს თუ
არა, საერთოდ რამეს.

ერთი პაწაწკინტელა სიტყვა.

ერთი უბრალო ნაბიჯი.

რამდენ სიტყვას ამბობ კაცი სიცოცხლეში, ან რამდენ ნაბიჯს დგამ?

მერე ამაზე ბევრჯერ მიფიქრია გაკვირვებითა და შეძრწუნებით.

ნუთუ მართლა ამხელა არჩევანი მქონდა და ყველაფერი ჩემზე იყო დამოკიდებული?

ნუთუ მართლა სხივებივითაა ჩვენს წინ გაშლილი ნაირნაირი გზები და, საითაც
მოგვეპრიანება, იქით წავალთ?

ვინც აქეთ წავიდეს...

მაგრამ უთვალავი გზიდან ნამდვილი მარტო ერთია.

და სწორედ იმ ერთს აწერია, ვინც აქეთ წავიდეს, ვეღარ დაბრუნდესო.

მეტისმეტად მძიმე გამოცდა ხომ არ არის ისეთი უსუსური არსებისათვის, როგორიც

ადამიანია? ვისაც არჩევანის წინაშე აყენებ, არჩევის ძალაც უნდა მისცე.

იქნებ არჩევანი ტყუილია? იქნებ ჯაჭვი დაბადებისთანავე იკვრება და ყოველ რგოლს

აუცილებლობის გზით მივყავართ მომდევნო რგოლამდე? დანარჩენი გზები კი
მხოლოდ იმიტომ არსებობს, რომ ეჭვებმა დაგვღრღნას და უფრო მწარედ განვიცადოთ
ჩვენი არსებობა?

იქნებ მე მხოლოდ მეჩვენება, თითქოს შემეძლო მეთქვა, წამო-მეთქი. იქნებ ჩემი

ნერვები, ჩემი ძარღვები, ჩემი ატომები ისეა განლაგებული, რომ ამ ვითარებაში ვერ
ქმნიან შესაბამის კომბინაციას, ვერ აღძრავენ ასეთ იმპულსს, რომელიც სიტყვა
„წამოდ“ გამოვლინდებოდა? იქნებ ტყუილად ვიმტვრევ თავს, იქნებ ისეთ რგოლს
ვეპოტინები, რომელიც სხვის ჯაჭვს ეკუთვნის?

ნაბიჯის სიმტკიცე გაკლიაო, მაკამ მითხრა ერთხელ.

მაკა სხივია...

ფიქრები ერთბაშად უკან-უკან წავიდნენ და სადღაც ცნობიერების მიღმა მიიმალნენ.

მე ისევ გზაჯვარედინზე ვიდექი.

მაკა აღარ ჩანდა.

ფიქრები ახლა სხვა ხვრელებიდან გამოძვრნენ.

მერე რა, რომ აღარ ჩანს. შემიძლია მივიდე, დავუძახო, წამო-მეთქი ვუთხრა და
წამოვიყვანო.

ირინე ცოტა შეცბება. მე მის შეცბუნებას კმაყოფილებით ჩავიწერ აქტივში და მხნე

ღიმილით ვეტყვი, ერთი დაუპატიჟებელი სტუმარი გაწვიეთ, თუ არ შემომწყრებით-
მეთქი. რას ბრძანებთო, ირინე იტყვის, საბოდიშო რა არისო! მაკას ღიმილით
შეიპატიჟებს ვრცელ სამზარეულოში. ეს ჩვენი სალონიაო, აუხსნის, შეხვედრის
ადგილი, სადაც ყოველგვარი მეზობლური კონფლიქტები ირჩევაო.

გულში რას გაიფიქრებს, რა ჩემი საქმეა! ბევრიც რომ ეცადოს, ჩემს მზერას ვერ
დაიჭერს.

მაკა, მისი სილამაზით გულწრფელად აღფრთოვანებული, თავისი გაბრწყინებული

სიცილით შესცინებს და რამე ქათინაურს ეტყვის.

ვალში არც ირინე დარჩება.

მერე ირინე სუფრის გაწყობას შეუდგება და მის გამომწვევ გარეგნობაში, დახვეწილ

მიმოხრასა და ზვიად მანერებში, რომლებიც გნუსხავდა და გძაბავდა, უცხო, შენთვის
გაუგებარი ჰარმონიის წყალობით, რბილად, ლაღად და ბუნებრივად გაჩნდება
სტუმართმოყვარე, გულკეთილი და მახლობელი დიასახლისი. ირგვლივ
სიმყუდროვის სუნი დატრიალდება და ისეთი სასიამოვნო გრძნობა დაგეუფლება,
ზამთარში რომ ბუხარს ააგიზგიზებ და ფანჯრიდან უყურებ, როგორ ათოვს
ქვეყნიერებას.

ირინე ლამაზად გაშლის სუფრას, სამივენი შემოვუსხდებით და ვისაუბრებთ რამე

განყენებულ თემაზე.

ცოტა ხნის შემდეგ მარილის სადღეგრძელოს დავლევ. ირინესათვის გასაგები იქნება.

მაკას ავუხსნი და ისიც გაიცინებს. მისი სიცილი სხივებად მოეფინება სუფრას და
ჩვენს „სალონს“ ისე გაანათებს, როგორც პატარა მზე.

ეს კია, რომ სურათი, ცოტა არ იყოს, მოკლებული იქნება ბუნებრიობას, ურთიერთობის

ძაფები დაჭიმული იქნება, თავაზიანობა - ხაზგასმული, ღიმილი საეჭვოდ
დაემსგავსება ნიღაბს, ნათქვამ სიტყვას ბოლოში მრავალწერტილი დაესმება და
უთქმელი სიტყვა ენის წვერზე იქნება ჩამოკიდებული.

მაგრამ ამას ვინ ჩივის, თავდაჭერილობა, აღზრდა და კულტურა არც ერთს არ

მოგვცემს იმის უფლებას (მაკა ყველაზე ბუნებრივი იქნება), საზღვარს გადავაბიჯოთ.
ცოტაოდენ დაძაბულობასა და არაბუნებრიობას კი იოლად გაუძლებს კაცი.

სამაგიეროდ, ყველა და ყველაფერი თავ-თავის ადგილას დადგება.

როლები საბოლოოდ დადგინდება და ფუნქციები საბოლოოდ გაირკვევა.

ირინე იქნება დიასახლისი და მხოლოდ დიასახლისი.

მაკა იქნება სხივი, დილაადრიან რომ ფანჯრიდან შემოიჭრება, გაღვიძებისთანავე რომ

შეამჩნევ და უმიზეზოდ გაგეცინება.
ხოლო მე ვიქნები...

საკვირველია, კაცი რომ თავის თავზე დარწმუნებით ამბობს მეო. თითქოს ამაზე
ცხადი და ნათელი ქვეყნად არაფერი იყოს.

ჩემს თავზე ვამბობ „მე“, დანარჩენებზე ვამბობ „სხვები“, თითქოს მათ შორის რაღაც
გაუვალი უფსკრული იყოს, სინამდვილეში „მეც“ ისეთივე სხვაა, როგორც „სხვა“.

ამის ახსნა ძნელია, მაგრამ ეს ისეთივე მწვავე გრძნობაა, როგორც ტკივილი, როგორც
სირცხვილი, როგორც მარტოობა.

მე მამაჩემი ვარ, პაპაჩემი ვარ, პაპის მამა და პაპის პაპა ვარ. მე ადამი ვარ და ღმერთმა
შემქმნა, ოღონდ ამ ღვთაებრივი საქციელის მიზანი არ გამიმხილა. ალბათ, ვერ
გავიგებდი და ამიტომ. გაუგებრობა რომ დამტანჯავდა და ეჭვები შემჭამდნენ, ამაზე
არ უფიქრია.

მე ისევ გზაჯვარედინზე ვიდექი.

ახლაც შემეძლო, მივსულიყავი, დამეძახა, წამეყვანა.

და არ მივედი. არ დავუძახე. არ წავიყვანე.

გონიერებამ, ამ მოუშორებელმა ჭირმა, რომელიც უკითხავად ერევა ყველაფერში და

გასაქანს არ გვაძლევს, ყურში ჩამჩურჩულა (კილო, მგონი, ცოტა დამცინავი ჰქონდა),
ახლა რომ მიხვიდე, დაუძახო, წაიყვანო, შენს საქციელს საეჭვო სუნი აუვაო. რატომ-
მეთქი. იმიტომ რომ, თავის დროზე არ უთხარიო. როცა ვითარებამ თავისთავად და
ბუნებრივად მოითხოვა თქმა, მაშინ გაჩუმება ამჯობინე და, ახლა რომ უთხრა, უკვე იმ
გაჩუმების ახსნაც დაგჭირდება. ხოლო ის გაჩუმება რომ აუხსნა, ისიც უნდა უთხრა,
რის თქმასაც არ აპირებ. უნდა უთხრა: ავად არა ვარ, მაკა, სიცხე არა მაქვს. ეს
დანამდვილებით ვიცი. მაგრამ იმ ქალის მეშინია. იმ ქალთან მარტო დარჩენის
მეშინია. მე ხომ შენსავით მთლიანი და მყარი არა ვარ. მაკა ქვედა ტუჩს კბილებში
მოიქცევს, თავს ოდნავ ჩაქინდრავს, თვალებში სხივების მაგივრად ნაღველი ჩაუდგება
და შენ გული შეგეკუმშება.

მე გული შემეკუმშა. მერე კიდევ ერთხელ გავხედე მაკას ქუჩას, მივტრიალდი და

ფეხათრევით გავუდექი გზას შინისაკენ...

მაგიდის შუაგულში ვარდები იდგა. ბროლის მაღალ ვაზაში ჩაწყობილი წითელი

ვარდები.

სამზარეულოს ბზინვა გაუდიოდა. მაგიდაზე მუშამბის ნაცვლად თეთრი, ქათქათა

სუფრა იყო გადაფარებული და ზედ ძვირფასი ჭურჭელი ეწყო. არც თეფშები მენახა
აქამდე დეიდა მარიამთან ასეთი, არც დანა-ჩანგალი, არც ჭიქები. ალბათ, რომელიმე
სხვა ოთახში ჰქონდა გადამალული. სუფრაზე დოქით ღვინო იდგა და პატარა
ბოთლით კონიაკი. ჭიქებიც შესაბამისად ორგვარი იყო, დიდები და პატარები.
თეფშები სამგვარი, ერთმანეთზე დაწყობილი. სამკუთხად დაკეცილი ახალთახალი
ხელსახოცები. პური იყო მაგიდაზე, ლამაზად დაჭრილი სალათა, მწვანილი და ყველი.
გაზქურის სამი კამფორი ენთო. სამივე ბოლომდე ჩაწეული. ორზე თავდახურული
ტაფა იდგა, მესამეზე - ქვაბი.
მე სუფრაზე დავიხარე და ვარდები დავყნოსე.

- გიყვართ ვარდები?

ირინე კარის ზღურბლზე იდგა და ღიმილით მიყურებდა.

ნაზი ყვითელი ფერის ქვედა კაბა ეცვა, წელთან ვიწრო, ქვემოთ, მუხლისთავებთან
ცოტა განიერი. წინ ჯიბის ჭრილები ჰქონდა და ზედ ღილები ეკერა. ზემოდან
თოვლივით თეთრი მოკლესახელოებიანი ჯემპრი, ღრმად ამოჭრილი გულისპირით
და გარდიგარდმო გადაყოლებული კაბისფერი ზოლებით. თმა მხრებზე ეფინა. იდგა
თავისებურად გამართული, მხრები გადაეშალა და მკერდი ისეთი ჰქონდა, როგორც
მოდერნისტების სურათებზე მინახავს: მკვეთრი, კონტრასტული ხაზები. ძუძუების
ბორცვები ყოველგვარი გადასვლის გარეშე, ერთბაშად იწყებოდა. იდგა ასე, მოქნილი
და სრულყოფილი, როგორც მხატვრის შედევრი, და ღიმილით მიყურებდა. მერე,
პაუზამ რომ თავისთავი ამოწურა და ყავლი გაუვიდა, მითხრა: - წითელი ვარდები
ჩემი სისუსტეა. თუ როდისმე მოგინდეთ, რომ ძალიან გამახაროთ, წითელი ვარდები
მომიტანეთ.

- რომ მცოდნოდა, დღესვე მოგიტანდით.

და გავიფიქრე: „როგორ მოუტანდი, ნეტა ვიცოდე! მაკას არ დახვდებოდი

გაჩერებასთან? თუ დახვდებოდი და ეტყოდი, იცი მაკა, ეს ვარდები ირინესათვის
მიმაქვსო?“

- რამე უსიამოვნება ხომ არ შეგემთხვათ სამსახურში?

მე გაკვირვებით შევხედე.

- არა. რატომ მეკითხებოდით?

- ისე... რაღაც უხასიათოდ მეჩვენეთ.

- არა, - რაც შემეძლო მხნედ ვუთხარი, - სულაც არა ვარ უხასიათოდ.

- ძალიან კარგი. მაშ, შევუდგეთ საქმეს. სადილი ცხლად მიდგას გაზზე.

მე ხელები დავიბანე და სუფრას მივუჯექი.

ერთ ტაფაზე თხლად დაჭრილი შემწვარი ბადრიჯანი აღმოჩნდა, მეორეზე -

თხლად დაჭრილი შემწვარი ხორცი. და როცა ირინემ ერთიცა და მეორეც სუფრაზე
მოიტანა, ისეთი სუნი დატრიალდა, კაცს ამქვეყნად ყველაფერს დაგავიწყებდა.

მე თვალები დავხუჭე და ვთქვი: - ადამიანის დანიშნულებაც, ალბათ, რელატიური

ცნებაა.

- არ ვიცი, რაში გაგახსენდათ?

- ამ ბადრიჯანსა და ამ ხორცს ისეთი სუნი ასდის, რომ ჩემთვის ახლა დღესავით

ნათელია: ადამიანის ერთადერთი დანიშნულება არის ჭამა.

ირინემ გულიანად გაიცინა. სიცილი რომ მოათავა, მითხრა: - სუპი დაგისხათ?

ამ გამაბრუებელი სურნელის გამოისობით უცნაური სიმსუბუქე და სილაღე
დამეუფლა. მართალია, სადღაც სულის სიღრმეში რაღაც მიღიტინებდა და ისეთი
გრძნობა მქონდა, თითქოს ეს სილაღე და სიმსუბუქე ცოტა წრეგადასული და
შეუფერებელი იყო, მაგრამ ამას ჩემი შეჩერება უკვე აღარ შეეძლო.

- დამისხით. დიასახლისის ხელოვნება ბოლომდე უნდა შემოწმდეს. თან იმის იმედიცა

მაქვს, იქნებ სუპმა მაინც შეარყიოს ჩემი გურმანული ფილოსოფია.

სუპმა ჩემი გურმანული ფილოსოფია უფრო განამტკიცა.

- ასე სად დაოსტატდით, ირინე? - გულწრფელი გაკვირვებით ვკითხე, სუპი რომ

გავსინჯე.

- ბებიაჩემის ბრძნულ რჩევას მივდიე.

- რაო ბებიათქვენმა?

- ბებიაჩემმა „სამი სილამაზის თეორია“ შექმნა. ქალს სამი სილამაზე ამშვენებსო,

მითხრა. პირველია დიასახლისობა, მეორე - ხასიათი, მესამე - გარეგნობა.

- ხასიათი ჯერ კიდევ არ ვიცი როგორ გაქვთ, პირველი და მესამე პუნქტი კი

ჭეშმარიტად უნაკლოდ აგითვისებიათ.

- გმადლობთ, - გაიღიმა ირინემ და თავი ოდნავ დამიკრა.

- მადლობისთვის არ მითქვამს.

- იმისთვისაც გმადლობთ, რომ მადლობისთვის არ გიქვამთ.

სუპი მოვათავეთ. ირინემ მათლაფები მომცრო მაგიდაზე გადააწყო, ონკანის გვერდით.

ახლა ბადრიჯანს შევუტიეთ.

ირინემ დოქი აიღო.

- ალბათ, ღვინოს ამჯობინებთ?

- განსაკუთრებული მოტრფიალე არც ერთის არა ვარ. ისე კი, რომელსაც თქვენ
დალევთ, მეც იმას დავლევ.

- ო, ეს უკვე მსხვერპლია! - დოქი დადგა და ბოთლი აიღო. - მე ცოტა კონიაკი

მირჩევნია. - პატარა ჭიქები აავსო. - მაშ, გაგვიმარჯოს!

- გაგვიმარჯოს.

ირინემ ჭიქა მომიჭახუნა და კონიაკი ბოლომდე დალია.

მეც დავლიე.

- სულ დამავიწყდა! - წამოიძახა უცებ და სწრაფად წამოდგა.

- რა დაგავიწყდათ?
ირინემ განჯინის კარი გამოაღო და ჩაცუცქდა. მე სუფრას მოვავლე თვალი. თითქოს
არაფერი აკლდა.

ირინე მაშინვე მოტრიალდა. ორივე ხელში მოზრდილი ფაიფურის ქოთანი ეჭირა.

მოიტანა ეს ქოთანი და მაგიდაზე, ვარდების წინ დადგა.

- რა არის? - გაკვირვებით ვკითხე და სკამიდან წამოვიწიე, რომ ქოთანში ჩამეხედა.

- მარილი! - საზეიმო ხმით გამოაცხადა ირინემ, მერე ქოთანს კრიტიკული თვალით

დააცქერდა და დაუმატა. - ერთი ფუთი არ იქნება, მაგრამ არც ბევრი დააკლდება.

- უნდა შევჭამოთ?

- აჰ, არა! - თავი გაიქნია ირინემ. - დაგვხოცავს. ისე იყოს, სიმბოლოდ. და

სადღეგრძელო დავლიოთ.

ჭიქები ისევ აავსო.

- მარილს გაუმარჯოს.

თავში რაღაცამ გამიელვა. თითქოს რაღაც უნდა გამხსენებოდა და არ გამახსენდა

ჭიქა ავიღე და მივუჭახუნე.

- გაუმარჯოს.

ამჯერად ირინემ ცოტა მოსვა.

მე ჭიქა დავცალე და ვკითხე: - დაამთავრეთ ქეიფი?

ირინემ ხელები გაასავსავა.

- დავთვრები!

ცოტა უკვე მოკიდებოდა.

- დეიდა მარიამი მართლა ორი დღით წავიდა?

- მოგენატრა?

- არა. იყოს იქ და იტიროს თავისი მეგობარი.

- აბა რამ გაგახსენა?

- ვიფიქრე, უფრო დიდი ხნით ხომ არ წავიდა-მეთქი. თქვენი გარდერობის მიხედვით

თუ ვიმსჯელებთ, ორი დღით კი არა, თითქოს სამუდამოდ გადმოხვედით.

- სამუდამოდ აქ არასოდეს არ გადმოვალ. არ მიყვარს ეს სახლი. როცა მემკვიდრეობას

მივიღებ, ამ ბინას გავყიდი.

- მერე მდგმურს რა პასუხს აძლევთ?

- მდგმურს ჩემთან წავიყვან. უკეთეს ოთახს მივუჩენ.

- გააჩნია, რა ფასად მიუჩენთ. მდგმურს თავისი დებიტი და კრედიტი სულ თითებზე
აქვს დაბალანსებული.

- საბრალო მდგმური! დეიდა მარიამი რამდენს გახდევინებთ?

- თითქმის არაფერს. დეიდა მარიამი გულჩვილი ქალია.

- თითქმის არაფერს? მე მაგ ფრაზას იმ საეჭვო „თითქმისსაც“ ჩამოვაცილებ. თუმცა

გულჩვილობით დეიდა მარიამთან, ცხადია, ვერ მივალ.

- რატომ?

- რა რატომ?

- რატომ ჩამოაცილებთ?

- იმიტომ რომ არ მიყვარს, როცა ფული ურთიერთობაში ერევა. ფული თავისთვის

უნდა იყოს.

- პირდაპირ საოცნებო დიასახლისი ხართ. მოდი, საოცნებო დიასახლისის

სადღეგრძელოს დავლევ.

ჭიქა ავივსე და ავიღე.

- მაშ, გაუმარჯოს საოცნებო დიასახლისს!

- თავის მდგმურთან ერთად.

სადილი მოვათავეთ.

ირინემ სკამი უკან გასწია, ზუსტად ამდილანდელ პოზაში დაჯდა და სიგარეტი

გააბოლა.

- თქვენი შთაბეჭდილება სადილის შესახებ?

მე ვცდილობდი სახეში მეცქირა და ამიტომ უკიდურესად დაძაბული ვიყავი.

- რა მითხარით?

- თქვენი შთაბეჭდილება სადილის შესახებ.

- აა! - და შევეცადე ისეთივე კომიკურ-ოფიციალური კილოთი მეპასუხა, როგორც

თვითონ მკითხა. - სადილმა ჩემზე წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა.

- მამაკაცები პირველ სილამაზეს ღირსეულად ვერ აფასებთ. ყველას მესამეზე

გიჭირავთ თვალი. ბებიაჩემმა მშვენივრად იცოდა თავისი საქმე. მესამე სილამაზე
მალე კარგავს იმ ეფექტს, რაც თავიდან ჰქონდა. ოჯახური კონფლიქტი ძირითადად
პირველი ორი სილამაზის გამო ხდება.

თვალები ქვემოთ გამირბოდნენ.

მე ზემოთ ვეწეოდი.

- საკვირველია, როგორ დაანებე პაპიროსს თავი.

ვატყობდი, რომ თანდათან ვაგებდი ბრძოლას საკუთარი თვალების წინააღმდეგ.

- მე ბევრს არ ვეწევი, მაგრამ, ჭამის შემდეგ რომ არ მოვწიო, ალბათ გავგიჟდები.

საცა იყო თვალები სრულ დამოუკიდებლობას მოიპოვებდნენ.

რაღაც საქმე უნდა გამეჩინა სასწრაფოდ.

- იმის გულისთვის, რომ რამდენიმე წლით მეტი ვიცოცხლო, ასეთ სიამოვნებაზე უარს
ვერ ვიტყვი.

- მართალია. აბა მომეცით ერთი ცალი.

- აჰ, რას ამბობ! მე აგიტაციას კი არ გიწევ!

- ერთ ცალს მოვწევ და ისევ დავანებებ თავს.

- არა. არ მოგაწევინებ. მერე მე უნდა დამბრალდეს.

- ჰმ! საოცნებო დიასახლისს ერთი ღერი სიგარეტი ვერ გაუმეტებია ასეთი კარგი
მდგმურისათვის.

- აჰა! ათი ღერი აიღე! - სიგარეტით კოლოფი ჩანთიდან ამოიღო და მაგიდაზე დააგდო.

- ასე არა სჯობს!

სიგარეტი ავანთე.

პირველი ნაფაზი რომ დავარტყი, მძლავრმა გამაბრუებელმა ტალღამ თავით

ფეხებამდე დამიარა და ისე მომადუნა, სხეულს ვეღარ ვგრძნობდი. თვალებიც კი
დავხუჭე.

- როგორია?

ირინე ღიმილით მიყურებდა.

ისეთი საამო იყო მოთენთილობა, ხმა ვერ ამოვიღე. მარტო გავიღიმე პასუხად და ისევ
თვალები დავხუჭე.

მერე პირველმა ტალღამ გადაიარა. თუმცა ცოტა მაინც ვიყავი გაბრუებული.

თვალები დავიმორჩილე.

ირინემ სიგარეტი საფერფლეში ჩააქრო.

- ახლა სიამოვნებით დავათვალიერებდი შენს რეზიდენციას.

„შენს“ რომ მითხრა, გამიკვირდა. ვერაფრით ვერ გავიხსენე, აქამდეც შენობით

ვლაპარაკობდით, თუ პირველად ახლა მომმართა ასე.

ქოთნით მარილს შევავლე თვალი და წამოვდექი.

- მობრძანდი, - ხელით მივიპატიჟე და მეც ჩავაქრე სიგარეტი.

კარი გავაღე და წინ გავუშვი.

- მე მდგმური მეგონე, შენ თურმე პატიმარი ყოფილხარ, - თავი გადაიქნია ირინემ და

ოთახი მოათვალიერა. - გაქცევა რომ მოინდომო, - თითი სარკმლისკენ გაიშვირა, -
გამოვა რამე?

- არა, ძალიან მაღალია.

- ოჰ, ეს დესპოტი დეიდა მარიამი! - სარკმლიდან გახედვა სცადა, მაგრამ არაფერი

გამოვიდა. - ჩAანს აქედან რამე?

- მთები ჩანს.

- ძალიან ცუდი. მთები პატიმარს დაკარგულ თავისუფლებას აგონებს და გულს

უკლავს.

სარკმელს მოშორდა, მაგიდისკენ გადადგა ნაბიჯი, მერე ერთბაშად მოტრიალდა და

დედოფალ ნეფერტიტის სურათს მიადგა.

- ნეფერტიტი. ყველგან ნეფერტიტი. ნამდვილი ნეფერტიტომანიაა. ისე, ეს კარგი

რეპროდუქციაა. ფერები შენარჩუნებულია. რაკურსიც სწორადაა დაჭერილი... მაგრამ
მე მაინც კია მირჩევნია, უფრო მიწიერი ქალია. ვინ იცის, იქნებ უფრო ლამაზიც.

- სხვათაშორის რაღაცით გავხარ კიას.

- მე?

- ჰო.

უნდა მეთქვა, ჰო, შენ-მეთქი, მაგრამ ბოლო წამს რატომღაც წავიბორძიკე და მარტო
„ჰო“ ვთქვი.

- ალბათ მიწიერებით, - მიპასუხა ირინემ. ამ დროს ჩემკენ ზურგშექცევით იდგა და

სურათს უყურებდა. ეს რომ მითხრა, სწრაფად მოტრიალდა, თითი მაღლა ასწია
და ღიმილით დაუმატა - მაგრამ არა ბიწიერებით!

გამეცინა.

დედოფალი ნეფერტიტი მაღალი და სევდიანი იყო.

- წარსული ბუნდოვანია და ამიტომ რომანტიკული გვგონია, - ირინე ჩემს საწოლზე

ჩამოჯდა. ბარძაყებზე კაბა გადაეწია. - ხომ არ გამიწყრები, საწოლზე რომ ჩამოვჯექი?

ბარძაყები ელვარე და ჟრუანტელისმომგვრელი იყო.

- მიბოძებია მოქმედების სრული თავისუფლება!

- მართლა? - ირინემ ეშმაკური ღიმილით გამომხედა. - მერე არ გეშინია, რომ ბოროტად

ვისარგებლო მაგ სრული თავისუფლებით? - მე მუცელში სიმხურვალე ვიგრძენი.
ირინემ გაიცინა და ხელი ჩაიქნია. - მგონი, დავთვერი. დაჯექი, რა ფეხზე დგახარ! აი, აქ
დაჯექი. - ხელი დაკრა საწოლს თავის გვერდით.

მე მითითებულ ადგილას დავჯექი.

- რაკი ღრუბლებზე არ ვცხოვრობთ, ამიტომ, ქალი რაც უფრო მიწიერია, ისა სჯობს. შენ
არ დათვერი?

- ცოტათი. - ხმა ყრუ მქონდა, მოგუდული.

- შენს სურათს როდისმე სადმე რაღაცის ნიმუშად ჩამოკიდებენ. შესაფერის

წარწერასაც გაუკეთებენ. მე აწმყოში ვცხოვრობ და ამიტომ მხოლოდ აწმყო არსებობს.

არც კი გამიგია როგორ ავწიე ხელი და როგორ მოვხვიე მხარზე.

ვინ დამიმტკიცებს, რომ ამ უბრალო ჟესტმა სამყაროს სიღრმეში რაღაც დამანგრეველი

გამოძახილი არ ჰპოვა და წონასწორობათა ცენტრების გადაადგილება არ გამოიწვია.

ირინემ თავი გვერდზე გადახარა და ჩემს ხელს ლოყით მიეკრო.

ხელი ცოტათი მიკანკალებდა.

- ის დრო, რომელსაც წარსულსა და მომავალზე ფიქრში ვკარგავთ, წყალში გადაყრილი

დროა. მეძინება. წადი, სიგარეტი მომიტანე.

ერთი ცალი ჩემთვისაც წამოვიღე.

ისევ გვერდით მივუჯექი, ანთებული სიგარეტი მარცხენა ხელში დავიჭირე, მარჯვენა

წეღანდელივით მხარზე მოვხვიე.

ვიჯექით და ვაბოლებდით.

მისი ბარძაყი ჩემსას ეხებოდა და მე მექანიკურად ვაბოლებდი, ისე რომ გემოს ვერც
ვატანდი.

- აწი ვეღარ გადაეჩვევი, - მითხრა ირინემ, - ვინც ერთხელ სცადა თავის მოკვლა და ვერ
მოიკლა, ის მეორედ აღარ ცდის.

მხარში ხელი მოვუჭირე და ჩემკენ მოვიზიდე.

თავი თავზე მივადე.

- მალე ეს ორი დღეც წარსულად იქცევა და თვალს მიეფარება... შემთხვევით ვიღაცას

გადაეყრები და მერე მთელი სიცოცხლე საკუთარ თავს უმტკიცებ, ეს შეხვედრა
გარდაუვალი იყოო. სინამდვილეში გარდაუვალი არაფერი არაა. მეძინება. - ირინე
წამოდგა და ჩემი ხელი, რომელიც მხარზე ედო, ნელ-ნელა ჩამოცურდა ქვევით, ზურგს
ჩამოუყვა და საწოლზე დაეშვა. - წამო, თუ გინდა, ახლა ჩემს აპარტამენტს
დაგათვალიერებინებ.

- წავიდეთ. - მეც წამოვდექი.

ირინემ შემომხედა, თავით ფეხამდე შემათვალიერა და გაიღიმა.

- დიდი ვერაფერი მსმელი ვარ, - მითხრა მერე და ხელი მკლავში გამომდო.

სანამ გავიდოდით, დედოფალ ნეფერტიტის სურათთან შემაჩერა.

ერთხანს მდუმარედ უყურა. ბოლოს უთხრა: - არამიწიერება პოზაა. სიმაღლის განცდა
პოზაა. კოსმიური სევდა პოზაა. ნეტა მაჩვენა, როგორ შეინარჩუნებდი ლოგინში მაგ
ამპარტავნულ სინატიფეს და ჰაეროვნებას. - ეს რომ თქვა, მკლავით მომწია და მითხრა.
- წამო, რაინდო.

სამზარეულოში რომ გავედით, ისევ შეჩერდა და მაგიდას მოავლო თვალი.

- მოდი, ბარემ ჭურჭელს ავალაგებ.

ჭურჭელმა ერთბაშად გაუცნობიერებელი ზიზღი გამოიწვია და ავი თვალით

გადავხედე.

- მაშინ მეც მოგეხმარები, რომ დროზე ავალაგოთ.

- სად გვეჩქარება...

მომეჩვენა თითქოს ირინეს ხმაში დამცინავი კილო შემოიპარა.

პასუხი არ გამიცია, საქმეს კი მაინც შევუდექი.

რაც დასარეცხი იყო, ირინემ აკრიფა. რაც განჯინაში იყო შესანახი, მე ავკრიფე. მერე მე
სუფრა გადავბერტყე, ირინემ სამზარეულო დაგავა, მერე მე სუფრა შევინახე და
მაგიდას მუშამბა გადავაფარე, ირინე ონკანთან დაიხარა და ჭურჭლის რეცხვა დაიწყო.

მე თეფშებს ვუყურებდი და დროდადრო ვთვლიდი, კიდევ რამდენი დარჩა გასარეცხი.

ასე მეგონა, ძალიან ნელა რეცხავს-მეთქი. თან იმაზე მომდიოდა გული, რომ ორი კაცი
ერთ ჭამაზე ამდენ თეფშს ხმარობს.

ბოლოს დარეცხვა მოათავა და გამშრალებას შეუდგა.

მე სიგარეტი გავაბოლე.

ირინემ შემომხედა და გაიცინა.

- ერთბაშად გინდა აინაზღაურო, რაც გააცდინე?

- ავინაზღაურებ კიდეც.

- თუ ასეთი ტემპით განაგრძე, მეტსაც იზამ.

როგორც იქნა, ჭურჭელი დაამშრალა, განჯინაში შეაწყო და ხელები გადაიბანა.

- მორჩი?

- კი.

- მადლობა ღმერთს.

- რა იყო, ცეცხლი გვიკიდია?

ირინეს ხმაში ისევ მომესმა დამცინავი კილო.

- აპარტამენტი მაინტერესებს.
- წავიდეთ.

სამზარეულოდან გავედით.

- ეს სასტუმრო ოთახია, - მეუბნებოდა ირინე. - ეს რაღაც გაურკვეველი დანიშნულების

ოთახია.

მე მექანიკურად მივდევდი გვერდით.

ბოლოს იმ ოთახში შევედით, აივანზე რომ გადიოდა.

- ესეც საძინელი ოთახი. სადაც ახლა შენი დროებითი დიასახლისი დაიძინებს.

- ასე გეძინება?

- კონიაკმა მომთენთა. გთხოვთ დაბრძანდეთ.

თვითონ საწოლზე ჩამოჯდა და ფეხი ფეხზე შემოიდო.

- შენ ხომ ჩემს საწოლზე დაჯექი. მე სამაგიეროდ შენს საწოლზე დავჯდები.

ირინემ გაიღიმა.

- მოდი.

გვერდით მივუჯექი.

- როგორ მოგეწონა ჩემი აპარტამენტი?

- ძალიან მომეწონა. - ხმა ისევ დავკარგე. - საოცნებო დიასახლისი. - ამოვღერღე და

ხელი წელზე მოვხვიე.

ირინემ გაიცინა და ჩემი ხელი უფრო მაგრად მიიკრა.

მე გადავიხარე და კისერში ვაკოცე. მერე მეორე ხელი თმაში შევუყავი.

- რა კარგია... - წყნარად თქვა ირინემ და თავი მკერდზე მომადო. მე თმაში ვაკოცე,

ორივე ხელი კისერზე შემოვხვიე და კიდევ რამდენჯერმე ვაკოცე.

- რა ტკბილი მოფერება გცოდნია... - მითხრა და თვითონაც მომხვია ხელი.

საფეთქელზე ვაკოცე და ტუჩებით მის ტუჩებს დავუწყე ძებნა.

- ნუ! - მითხრა ირინემ. მერე ერთბაშად გამეცალა. - კარგი, მომეშვი, მეძინება.

ვერ გავიგე, მართლა მიშორებდა თავიდან, თუ ჭირვეულობის პროცესი მოსწონდა.

ავდექი და ოთახში გავიარ-გამოვიარე.

მერე ისევ მივუახლოვდი. სულ ახლო მივედი, ისე რომ მუხლები თითქმის მუხლებზე
მივაბჯინე.

ირინემ თავი ასწია და ღიმილით ამომხედა.

ერთხანს ასე ვიყავით. ის იჯდა და ღიმილით მიყურებდა. მე რეტდასხმული ვიდექი
და ლენჩივით დავცქეროდი.

ბოლოს მითხრა: - შეტრიალდი, უნდა გავიხადო.

- არ შევტრიალდები, ისე გაიხადე. - სადღაც სხეულის ღრმა ფენებში რაღაც

ბუნდოვანი გრძნობა გამიჩნდა, რომელიც საკუთარი თავის სიძულვილს ჰგავდა.

- შეტრიალდი.

- არ შევტრიალდები. - სკამი ავიღე, ახლო მივიტანე საწოლთან, ზედ დავჯექი და ფეხი

ფეხზე შემოვიდე. - აი, ასე ვიჯდები და გიყურებ.

- იქნება გგონია, ვერ გავიხდი?

- გაიხადე.

- გავიხდი.

- გაიხადე. - წეღან რომ გრძნობა გაჩნდა, იმან სხეულის ზედა ფენებში გადმოინაცვლა.

ირინე ოდნავ წინ გადმოიხარა და სწრაფად წაიძრო ჯემპ-რი.

- აჰა, რაინდო!

- კაბა? - თან თვალებით გულისპირს დავაკვდი.

- ჰმ... კიდევ არ შეტრიალდები?

- არ შევტრიალდები. - ვუთხარი მე და ბრიყვული ღიმილით მივაშტერდი.

საკუთარი თავის სიძულვილი ზევით და ზევით მოიწევდა.

- რა გაეწყობა!.. - ირინემ კაბა გაიხადა, ქოშები წაიძრო, ოდნავ წამოიწია, რომ ქვეშ
საბანი გამოეთავისუფლებინა, და ლოგინში ჩაწვა.

მე კი კიდევ დიდხანს ვხედავდი მკვრივ, აფეთქებულ სხეულს, რომელსაც

პერანგი შემოტმასნოდა. ნახევრად შიშველ მკერდს, თეთრსა და მაღალს.
ბარძაყებს, ძალიან მოკლე პერანგის ქვეშ რომ თითქმის მთლიანად ჩანდა.

ირინეს კი ახლა მკერდიღა უჩანდა საბანს ზემოთ.

გაიზმორა და თვალები დახუჭა.

- გძინავს უკვე? - ვკითხე და წამოვდექი.

- ჯერ არა, მაგრამ საცაა ჩამეძინება.

მე ახლო მივედი და საწოლზე ჩამოვჯექი.

ირინემ ოდნავ გაახილა თვალები და გამიღიმა.

- გინდა ნანას გიმღერებ და ისე დაიძინე. - ვიცოდი, რომ იდიოტი ვიყავი, მაგრამ
არაფრის შეცვლა არ შემეძლო.
- იცი სიმღერა?

- არა. - ხელი ლოყაზე დავადე და მერე კისერქვეშ შევუცურე.

ირინემ თავი ჩემი ხელისკენ გადახარა და მკლავზე მაკოცა.

მოხერხებული პოზის ძებნაში ძირს ჩამოვცურდი, საწოლის წინ ცალ მუხლზე

დავიჩოქე, ტუჩებით ყელს მივწვდი და კოცნა დავუწყე.

სადღაც, ოთახის რომელიღაც კუნჭულში ეკიდა ბუნდოვანი აზრი, რომ ჩემი პოზა
სულელური და სასაცილო იყო.

- გეყოფა. წადი ახლა! - დაიჩურჩულა ირინემ.

- ირა... - ამოვილუღლუღე მე, - ირა...

ირინემ ორივე ხელი მომხვია, მაგრად მიმიკრა და გამიშვა. მერე არა მიბნედილი
ჩურჩულით, არამედ მშვიდად, მკაფიოდ და მტკიცედ მითხრა: - გეყოფა, მეძინება.

ჩემი ხელები მოიშორა და მკერდზე საბანი დაიფარა.

მე დავრჩი ასე ცალ მუხლზე დაჩოქილი, ხელები საწოლის კიდისთვის მქონდა

ჩაჭიდებული და არ ვიცოდი, მართლა მიშორებდა თავიდან, თუ ჭირვეულობის
პროცესი სიამოვნებდა.

საკუთარი თავის სიძულვილმა ყველა ფენა გამოარღვია და ყელს მოებჯინა.

- წადი, - გამიღიმა ირინემ. - შენ ხომ ჭკვიანი ბიჭი ხარ. წადი.

- წავალ! - ვეცადე გაბუტული სახე მიმეღო და გაბუტული კილოთი მეთქვა.

- ნახვამდის.

მე წამოვდექი.

- მაგდებ ხომ?

- დაჯექი მანდ! - თვალით სკამზე მიმითითა.

მე დავჯექი და ისევ წეღანდელი ვითომ გაბუტული კილოთი ვუთხარი: - აჰა, დავჯექი.

- იჯექი, და, რომ დავიძინებ, მერე წადი.

ვიჯექი და ბოღმა მახრჩობდა. საკუთარი თავის სიძულვილი თანდათან მთელ ჩემს

არსებას ეუფლებოდა და ნელ-ნელა დევნიდა ყველა სხვა გრძნობას.

ირინე თვალებდახუჭული იწვა.

რამდენჯერმე დავაპირე, მივალ და კიდევ ერთხელ ვცდი ბედს. ბოლოს და ბოლოს,

გამიჯავრდება და გამაგდებს, სხვა რა იქნება-მეთქი. მაგრამ ვერ გავბედე.

ამასობაში მართლა დაიძინა.

მშვიდად, თანაბრად სუნთქავდა.

ძილში შეიშმუშნა და საბანი გადაიწია. მკერდი ისევ გამოუჩნდა.

მკერდი თანაბრად ადიოდა და ჩამოდიოდა.

მე წამოვდექი, ფრთხილად მივედი, ერთხანს შევჩერდი, მერე დავიხარე და ტუჩები

ოდნავ მივადე ტუჩებზე. ირინემ ერთი დაიკრუტუნა და გვერდზე გადაბრუნდა.

მე ვიდექი და დავცქეროდი.

ვიდექი, დავცქეროდი და ვყოყმანობდი.

ბოლოს შემოვტრიალდი და გამოვედი.

კარი ფრთხილად გამოვიხურე.

ნაბიჯი არეული მქონდა, ფიქრები - აბურდული, ძარღვები - აშლილი.

თავში კორიანტელი მედგა. ნაწყვეტ-ნაწყვეტი აზრები, ცალკეული სიტყვები, სიტყვის

ნამსხვრევები ქაოტურად დაქროდნენ წარმოუდგენელი სისწრაფით. დაკარგული
ბავშვებივით აწყდებოდნენ აქეთ-იქით და ერთმანეთში ირეოდნენ.

ყველაფერი ერთმანეთში ირეოდა.

ყველაფერი ამოვარდნილი იყო კალაპოტიდან: ძარღვები, უჯრედები, აზრები.

მერე, სამზარეულოში რომ შევედი და სკამზე ჩამოვჯექი, მთელი ეს ქაოსი

უთავბოლოდ დახვავდა ერთ ადგილას, როგორც სახლის ნანგრევები მიწისძვრის
შემდეგ.

სწრაფად წამოვდექი. ბოლთის ცემა დავიწყე.

წამით ვერ ვჩერდებოდი ერთ ადგილას.

სხეულში რაღაც ძალა ბობოქრობდა, გაურკვევლად მიბიძგებდა და მოსვენებას არ

მაძლევდა.

ძარღვები ზრიალებდნენ, როგორც კედლიდან ჩამოვარდნილი გიტარის სიმები.

მერე ადუღებულ ტვინში უეცრად ამოტივტივდა ერთი სიტყვა: „ემანსიპაცია“.

სიტყვა უადგილო, უაზრო, უმისამართო. ცოტა ხნის შემდეგ გაქრა და ისევ

ამოტივტივდა.

„ემანსიპაცია“.

გაშმაგებული დავდიოდი წინ და უკან და შეჩერება არ შემეძლო.

„ემანსიპაცია“.

როგორც შუშის უბრალო ნატეხი სახლის ნანგრევებში; სხვა ნატეხებისაგან არაფრით

გამოირჩევა, მაგრამ ისე დევს, რომ დაცემულ სხივს ირეკლავს და ამიტომ
წამდაუწუმ თვალში გეჩხირება.

თითქმის სირბილით მიმოვდიოდი და ველოდი, როდის დაწყნარდებოდა ძარღვები.

რამდენჯერმე მივაღწიე ჩემი ოთახის კარს და გაღება დავაპირე. მაგრამ ყოველთვის
უკან ვბრუნდებოდი. მიზეზი არ ვიცოდი. მიზეზის ძებნას არც ჰქონდა აზრი, სულ
ერთია, ვერ ვიპოვიდი. იმას კი ვგრძნობდი, რომ დამსხვრეული აზრების ქაოტურ
სრბოლაში რაღაც შიში იყო. გაუგებარი შიში მაკავებდა და ჩემს ოთახში შესვლას ვერ
ვბედავდი.

ბოლოს მაგიდაზე სიგარეტის კოლოფი შევნიშნე. ალბათ, აქამდეც ვუყურებდი,

უბრალოდ ახლა მივხვდი, რომ ეს სიგარეტის კოლოფი იყო.

ვეცი და აკანკალებული ხელით ერთი ცალი ამოვაძრე.

ავანთე, გავაბოლე.

სიგარეტმა ძარღვები გააბრუა და მოადუნა.

ერთი რომ მოვწიე, მეორე ავანთე.

ახლა დაჯდომაც შემეძლო და დავჯექი.

აზროვნების უნარი ნელ-ნელა დამიბრუნდა და, მესამე ცალი სიგარეტი რომ ავანთე,
ფიქრიც დავიწყე.

ჩემი საქციელი ფრიად სულელური და საეჭვო მეჩვენა.

იმიტომ რომ სრულიად გაუგებარი იყო ირინეს საქციელი.

საქმე ისევ და ისევ „მამაკაცურ თავმოყვარეობას“ ეხებოდა.

იქნებ სულაც არ უნდოდა ჩემი თავიდან მოშორება? ან იქნებ მართლა ართობდა ან

ატკბობდა საკუთარი ჭირვეულობა? და ვერ მოზომა. რადგან არ ეგონა, თუ მამაკაცი
ასეთ დროს ესოდენ მორჩილი და დამჯერი გამოდგებოდა?

არადა, ხელად დაიძინა.

გამახსენდა, როგორ ვიდექი საწოლის წინ დაჩოქილი, როგორ ვლუღლუღებდი „ირა,

ირა“-მეთქი და როგორ მეზიზღებოდა საკუთარი თავი.

როცა საჭიროდ დაინახავ, შეგიძლია ირა დამიძახოო.

მეხსიერებას უჩუმრად შემოუნახავს ეს ნათქვამი, გალიაში ჩაუმწყვდევია. ჟამმა რომ

დაკრა, კარი გაუღო და გამოუშვა.

ირა...

ჰმ! საწოლის წინ დაჩოქილი. დანისლული თვალები, აკანკალებული ხელები,

მავედრებელი იდიოტის სახე.

რა ბრიყვი ვიყავი, რა საცოდავი!

თუ უფრო სასაცილო ვიყავი, ვიდრე საცოდავი?

ირინეს რომ ცივი წყალი რა გადაესხა და პირშიჩალაგამოვლებული არ
გამოვესტუმრებინე? მაშინაც ვიქნებოდი საცოდავი და სასაცილო? თუ მაშინ
„გამარჯვებული“ ვიქნებოდი?

ადამიანი შემადგენელ ნაწილებად უნდა დაშალო და გულდასმით შეისწავლო.

მამალი აიფხორება და როგორღაც გვერდულად წავა დედლისაკენ, თითქოს ცეკვავსო.

დედალი, ვითომ შორს დაიჭერს მამლის არშიყობას, ყასიდად გაიქცევა. იქნებ სულაც
არ გარბის ყასიდად. იქნებ ეს დადგენილი თამაშია, ერთგვარი „მოსამზადებელი
სამუშაო“, რომელმაც ვნება უნდა გააღვივოს? დედალი გარბის, მამალი გაფხორილი
მისდევს და ბოლოს კუთხეში მიიმწყვდევს. დედალი რომ დაინახავს, გასაქცევი
აღარსაითაა, თვითონვე ჩაცუცქდება და მოემზადება.

ირინეს რომ კუდამოძუებული არ გამოვესტუმრებინე, ახლა გამარჯვებული მამალი

ვიქნებოდი, ფრთებს შევიბერტყავდი და საკენკის საძებნელად გავეშურებოდი.

მერე, ერთ მშვენიერ დღეს, სადმე, რომელიმე ქუჩის კუთხეში, ნაცნობ კაცებთან
მასლაათით რომ ვიქნებოდი გართული, უცებ ჩამოივლიდა ირინე, ჩამოივლიდა ამაყი,
წელში გამართული, ჩამოივლიდა ჩამოსხმული, მკვრივი და ჟრუანტელის
მომგვრელი. მაღალი თეძოებით, კოხტა, მრგვალი გავით. ჩამოივლიდა, როგორც
მხატვრის შედევრი. კაცებს ერთბაშად გადაავიწყდებოდათ რაზე იყო ლაპარაკი,
ხარბად გააყოლებდნენ თვალს და თავს გადაიქნევდნენ: ბიჭო, რა ქალია! მე კი,
გამარჯვებული მამალი, მრავალმნიშვნელოვანი ღიმილით მოვავლებდი თვალს მათს
აღტაცებულ სახეებს და ოდნავ იდუმალი ხმით ვიტყოდი: ეგ რა არის, თქვენ გახდილი
უნდა ნახოთ!

წამოვდექი და ისევ ბოლთის ცემა დავიწყე.

სამზარეულოში სიგარეტის ბოლი იდგა.

სიმშვიდე ჯერ კიდევ შორს იყო.

მართალია, ქაოსი ცოტა მოწესრიგდა, მაგრამ ტვინის ქიმზე მუხტების თანაფარდობა

ისევ დარღვეული იყო და აზრები მანქანებივით ეჯახებოდნენ ერთმანეთს.

როცა საჭიროდ დაინახავთ, შეგიძლიათ ირა დამიძახოთ.

სამზარეულოს კარი გამოვაღე. მინდოდა ირინეს ოთახს მივდგომოდი და

ჭუჭრუტანიდან შემეხედა, ან ისე მიმეყურადებინა, რათა გამეგო, ისევ ეძინა თუ არა.
მაგრამ ვერ გავბედე. ერთიც ვნახოთ და არ სძინებოდა! რას იტყოდა კარის
ჭუჭრუტანას მიკრული რომ შევენიშნე?!

სამზარეულოს კარი ისევ მივხურე.

მერე ერთი ორჯერ კიდევ გამოვაღე და კიდევ მივხურე.

ახალგაზრდა ქალისა და ახალგაზრდა ვაჟის ორი დღით მარტო დარჩენა არც ისე
უწყინარი თამაშია.

არადა, სამზარეულოში პატიმარივით ვგრძნობდი თავს.

რაღაც უნდა მეღონა.

ბოლოს ვიფიქრე, ქუჩაში გავალ, ცოტას გავივლი-მეთქი და უცებ ის ღამე გამახსენდა,

დეიდა მარიამის გაღვიძებისა რომ შემეშინდა.

სამზარეულოდან ფრთხილად გავედი. გასასვლელ კარს რომ მივადექი, შევჩერდი.

ისევ ყოყმანი დავიწყე. რატომღაც უხერხული მეჩვენა, ირინეს რომ ჩემს
დაბრუნებამდე გაღვიძებოდა და შინ არ დავხვედროდი. უკანვე მოვტრიალდი. ისევ
სამზარეულოში დავბრუნდი.

გაქცევა რომ მოინდომო, გამოვა რამე?

ერთხანს უაზროდ დავდიოდი მაგიდის გარშემო. მერე დავჯექი და არ ვიცოდი რა

მექნა.

ისევ სიგარეტი ავიღე. ავანთე, გავაბოლე.

ავდექი; ბოლთის ცემა დავიწყე.

დავჯექი; კედელს მივაშტერდი.

ავდექი; გავიარ-გამოვიარე. განჯინას მივადექი. კონიაკის ბოთლი და ჭიქა გამოვიღე.

არ დამისხამს, უკანვე შევინახე.

დავჯექი; ვაბოლებდი. სიგარეტის კოლოფს დავავლე ხელი. ეჭვით შევხედე, შევარხიე

და ჩავიხედე. ოთხი ღერი კიდევ დარჩენილიყო.

ვაითუ მეტი არა აქვს, სულ რომ გავუთავო, რას იტყვის-მეთქი, ვიფიქრე.

ბოლი ნისლივით იდგა სამზარეულოში.

სარკმლის გამოღება დავაპირე, ჰაერი რომ ცოტა გამეწმინდა, მაგრამ დამეზარა და

თავი მივანებე.

მერე სულ ვიჯექი. იდაყვი მაგიდაზე მქონდა დაყრდნობილი, ნიკაპი - ხელისგულზე.

მეორე ხელში სიგარეტი მეჭირა და არ ვიცი, ვფიქრობდი თუ არა.

დიდხანს ვიჯექი ასე თუ ცოტა ხანს, ბოლოს ირინეს ხმამ გამომაფხიზლა.

- შენ აქა ხარ?

თავი ავიღე. ირინე მოჩვენებასავით ჩანდა სქელ ბოლში.

- არა. აქ არა ვარ.

- მე შენი სხეული მაქვს მხედველობაში. - სარკმელი გამოაღო. - ეს რა გიქნია; თავის

მოკვლა გადაწყვიტე, თუ რა არის?

ბოლო ცოტა გაიფანტა და ირინე უფრო მკაფიოდ გამოჩნდა.

მე ვიჯექი და ვუყურებდი. ვგრძნოდი, რომ რაღაცნაირად ყველაფერი სულ ერთი იყო

ახლა ჩემთვის.
- არ მეგონა, აქ თუ დამხვდებოდი, - როგორც ჩანს, ჩემმა დაჟინებულმა მზერამ რაღაც
აფიქრებინა. - ამიტომ, როგორც ავდექი, ისე გამოვედი.

საშინაო ხალათი ეცვა. სახე ნამძინარევი ჰქონდა, თმა - ცოტათი აბურძგნილი.

- ასეც კარგი ხარ. - ისეთი კილოთი ვუთხარი, როგორითაც უნდა უთხრას კაცმა,
რომლისთვისაც ყველაფერი სულერთია.

- შესაძლებელია, მაგრამ „ისე“ ხომ უკეთესი ვარ! სიგარეტი სულ არ დამიტოვე?

- კი. ოთხი ღერი კიდევაა.

ირინემ კოლოფი აიღო. ჩაიხედა. მერე მე შემომხედა.

- აბა, სად არის?

მართლა არ იყო. მაგრამ არც გამკვირვებია, არც შევშფოთებულვარ.

- არ ყოფილა. წავალ, ვიყიდი.

- მოიცა. ჩანთაში მექნება.

გავიდა და ჩანთა შემოიტანა. ჩანთიდან გაუხსნელი კოლოფი ამოიღო. გახსნა. ერთი

ღერი ამოაძრო და კოლოფი ჩემს წინ დააგდო.

- აჰა, არ შეგიშლი ხელს, რახან მაინცდამაინც ეს გზა აირჩიე თავის მოსაკლავად.

- შენთან როდის წამიყვან?

- სად?

- სახლში. სულ რომ შენი მდგმური ვიყო. - სიგარეტს ვეწეოდი და ვუყურებდი, როგორ
გადიოდა ბოლი სარკმლიდან.

- მაგას დამსახურება უნდა.

- რა დამსახურება? მინიმუმი უნდა ჩავაბარო?

ირინემ შემომხედა და გაიღიმა.

- მინიმუმი უკვე ჩააბარე. ახლა მაქსიმუმი გაქვს ჩასაბარებელი.

ავილეწე. თურმე ყველაფერი სულერთი არ ყოფილა. ჩემი წეღანდელი საქციელი

სირცხვილის გრძნობად ჩაგუბებულიყო სხეულში, თანაც დარწმუნებული ვიყავი,
რომ ბრალი მთლიანად მე მიმიძღოდა, ირინე არაფერ შუაში არ ყოფილა.

იმავ წუთს, თითქოს ამ აზრის დადასტურება სწადიაო, მითხრა: - როგორ დავთვერი!

არ შეიძლება ჩემთვის კონიაკი: მერე რას ვაკეთებ, აღარ ვიცი.

- რომელი საათია?!

- ცხრა ხდება. მიდიხარ სადმე?

- არა. სად უნდა წავიდე...

- ჩაი დავლიოთ?

- დავლიოთ.

ქურა აანთო და ზედ ჩაიდნით წყალი შემოდგა.

- კიდევ კარგი, შენ ჭკვიანი ბიჭი გამოდექი.

ვერ მივხვდი, როგორი კილოთი მითხრა.

- გიყვარს ჭკვიანი ბიჭები?

- როცა კონიაკს დავლევ?

- როცა კონიაკს არ დალევ.

ზურგიდან მომადგა, მკლავები სახეზე მომხვია, ნიკაპი თავზე დამადო, ბეჭებზე

ძუძუები მეხებოდა, მაგრამ ტანში ჟრუანტელს არ დაუვლია.

- გულმოსული ხარ ჩემზე?

მე არ გავნძრეულვარ.

- არა, რამ გაფიქრებინა?

ხელი გამიშვა და სუფრის გაშლას შეუდგა.

მერე ჩაის ვსვამდით და უმნიშვნელო თემებზე ვლაპარაკობდით. უფრო სწორედ,

ის ლაპარაკობდა, მე კი, შიგა და შიგ, მხოლოდ აუცილებლობის გამო თუ
ჩავურთავდი ერთ-ორ სიტყვას.

თორმეტის ნახევარი იქნებოდა, როცა სამზარეულო კარგად დააწკრიალა და

დასაძინებლად წავიდა.

მე ჩემს ოთახში შევედი, შუქი არ ამინთია, ისე გავიხადე და დავწექი. საბანი თავზე
გადავიხურე.

ვიცოდი, დიდხანს არ დამეძინებოდა, და მართლაც არ დამეძინა დიდხანს, მაგრამ

თავი მაინც არ ამომიყვია. სულ ასე ვიყავი, საბანწახურული.

დილით, პირის დასაბანად რომ გავედი, სამზარეულოში დეიდა მარიამი დამხვდა.

„უკვე გავიდა ორი დღე?“ - გავიფიქრე და ამ ფიქრს, თითქოს მისი შემადგენელი

ნაწილი და ბუნებრივი გაგრძელება ყოფილიყოს, უპაუზოდ და უდისტანციოდ აჰყვა
მეორე ფიქრი: „ნუთუ ჯერ მხოლოდ ორი დღე გავიდა?“

არავინ იცის, რა არის დრო. ვინც ამ გაუგებარ მოვლენაზე ისე ლაპარაკობს როგორც
თავის კარის მეზობელზე, ის არც თავის კარის მეზობელს იცნობს. დრო გონებისათვის
მიუწვდომელია. არც ამოცნობა შეიძლება მისი და არც გაზომვა.

დროსთან ერთადერთი ურთიერთობა მისი შეგრძნებაა.

და მე მოულოდნელობისაგან ერთ ადგილას გახევებულმა, უცნაურად და
არაბუნებრივად შევიგრძენი იგი. მისი ორივე პოლუსი, უსასრულობაც და
მყისიერებაც, ერთდროულად შემოვიდა ჩემს არსებაში და ერთ, განუყოფელ ცნებად
ჩამოყალიბდა.

მერე ერთ გარსში მოქცეულმა ურთიერთგამომრიცხველმა ფიქრებმა ასევე ერთ გარსში

მოქცეული ურთიერთგამომრიცხველი ეჭვები აღძრა: „იქნებ დეიდა მარიამი არსადაც
არ გამგზავრებულა, უბრალოდ ერთი წუთით მეზობელთან გადაირბინა“ და „იქნებ ეს
უხსოვარ დროში მოხდა, დეიდა მარიამი რომ სიყრმის მეგობრის დასატირებლად
წავიდა“.

- რას მომჩერებიხარ, გამარჯობა-თქო, მითხარი.

- გამარჯობათ. - ისე მექანიკურად დავემორჩილე, როგორც მანქანა, რმოელსაც

გამოცდილი ოსტატი შესაბამის ღილაკზე დააჭერს თითს.

- გაგიმარჯოს.

- უკვე ჩამოხვედით?!

- როგორც ხედავ. - დეიდა მარიამმა ნეტარებით გაუღიმა თავის ფიქრებს. - რა ქელეხი

იყო! სიმღერის მეტი არაფერი აკლდა. რა თევზი, რა ფლავი, რა ლობიო! ო-ჰ-ო-ჰო-ჰო!
ქელეხის ლობიოს ხომ საერთოდ ლობიო ვერ შეედრება, მაგრამ ეს მაინც სხვა იყო.
ახლაც პირში მაქვს მისი გემო.

- ირინე სადაა?

- წავიდა.

- სად წავიდა?

- სახლში. სად უნდა წასულიყო! ჩაი გინდა?

განცვიფრებით შევხედე დეიდა მარიამს. წამით სრულიად არაბუნებრივი მეჩვენა ის,

რომ ირინე სახლში წავიდა. ასე უბრალოდ. ადგა და წავიდა. მაგრამ მეორე წამს
მივხვდი, რომ არაფერი არაბუნებრივი აქ არ იყო.

- კი, დავლევ. ახლავე დავიბან პირს.

ის, რასაც ვლაპარაკობდი, გონების გარეთ იყო. გონება თავისთვის ფართხალებდა,

რაღაცას ებრძოდა, რაღაცაში გარკვევას ლამობდა.

მერე, პირს რომ ვიბანდი, ბუნდოვანი ეჭვი გამიჩნდა, ბუნდოვანი და უმისამართო.

ვატყობდი, ეჭვი იყო. სხვას ვერაფერს ვატყობდი.

ონკანი დავკეტე და სიჩუმეს მივუგდე ყური. ისე, ტყუილად, უმიზეზოდ. ყოველ

შემთხვევაში, მე არ მესმოდა ჩემი საქციელი.

პირი რომ დავიბანე, მაგიდას მივუჯექი სამზარეულოში და დეიდა მარიამს

მივაჩერდი. სანამ ის სუფრას შლიდა, მე ასე უცნაური დაჟინებით ვუყურებდი და
თვალს არ ვაშორებდი.
ბოლოს სუფრის გაშლა მოათავა და ჩაის სმას შევუდექით.

მე ისევ ვუყურებდი. მერე გავიფიქრე, ირინეს რომ ტელეფონის ნომერი დაეტოვებინა,

ან რამე დაებარებინა თავისით მეტყოდა-მეთქი.

ერთი პირობა დავაპირე მისამართი მეკითხა, მაგრამ გადავიფიქრე. არ მინდოდა, ეჭვი

აეღო.

- რას შვრები!

რას ვშვრებოდი და ძეხვის ნაჭერი მეჭირა ხელში და ზედ კარაქს ვუსვამდი.

როგორც იქნა, საუზმე ბოლომდე ჩავათავე, მადლობა გადავუხადე დეიდა მარიამს და

ჩემს ოთახში შევედი.

უნდა ჩამეცვა და სამსახურში წავსულიყავი.

„ასე სჯობს, - გავივლე გუნებაში. - უკეთესია, მისამართი რომ არ ვიცი. რაკი არ

ვნახავ, ეს ორი კოშმარული საღამოც უფრო იოლად გაქრება და ამოვარდება
მეხსიერებიდან. მაშინ მაკასაც შევხვ...“.

ისევ წავასწარი საკუთარ თავს. მე არაფერი ვიცოდი და თურმე რა ხანია

გადაწყვეტილი მქონდა, არც დღეს და არც ხვალ მაკას არ შევხვედროდი. გონებას
თურმე უჩემოდ გაუანალიზებია ყველაფერი, კარგად აუწონ-დაუწონია და იმ
დასკვნამდე მისულა, რომ საჭირო იყო ორი დღე შემეცადა, რათა გუშინდელი
მტკივნეული და, როგორც ახლა მეჩვენებოდა, თითქმის ფანტასტიკური
თავგადასავლის შთაბეჭდილება ცოტა განელებულიყო და მაკას ჩემს სახეზე, ჩემს
საქციელში, ჩემს ლაპარაკში საეჭვო არაფერი შეემჩნია.

გუნება მომეშხამა და სულში კი არა, სადღაც სხეულში უცნაური ზიზღი დამებადა;

კაცს რომ მადიანად გასადილებენ და მერე ღიმილით გეტყვიან, ასე გემრიელად რომ
შეექცეოდი, კატის ჩახოხბილი იყოო.

ოთახიდან გამოსულს დეიდა მარიამი ისევ სამზარეულოში დამხვდა. მის დანახვაზე

მექანიკურად გამიელვა ფიქრმა: „არც მისამართი დატოვა, არც ტელეფონის ნომერი
დატოვა, არც არაფერი დაიბარა?“

ქუჩაში, სანამ გაჩერებას მივაღწევდი და ავტობუსში ავიდოდი, მთელი გზა ირინეზე,

მაკაზე და გუშინდელ თავგადასავალზე ვფიქრობდი და ყოველნაირად
ვცდილობდი თავის მოტყუებას.

ბიოლოგიური კანონი ისეთივე ყოვლისმომცველია, როგორც ფიზიკური. და როგორც

მიზიდულობას ვერ დაძლევ, ისე ვერ დაძლვ ვნებათაღელვას.

ორი დღე მარტო დარჩე ასეთ ქალთან... მკვრივი სხეული, ჩამოსხმული. ვნებიანი
თვალები. გამომწვევი და გამაბრუებელი... კი, პირველად მე მოვხვიე მხარზე ხელი.
მერე რა? ბარძაყი მედებოდა, სუნთქვა მესმოდა. ჩქარი, ცხელი სუნთქვა. მართლა
მატრიარქატი ხომ არ არის! გამომწვევი საქციელი, გამომწვევი ლაპარაკი. კაცი
ცვედანი უნდა იყო, რომ... ბოლოს ხომ მე დავიხიე უკან, დიახაც, მე დავიხიე! მისი
„მეძინება“ და „წადი“ უბრალო ჭირვეულობა იყო. დედალი რომ ყასიდად გაურბის
მამალს. მაგრამ მე თავი ისე დავიჭირე, ვითომ ვერ მივხვდი, თუ ეს უბრალო
ჭირვეულობა იყო, როგორც კი მიზეზი ვიშოვე, უკან დავიხიე.

ამასობაში გაჩერებას მივაღწიე და ავტობუსში ავედი. ერთბაშად ვიგრძენი, რომ

ძალიან სწრაფად მივლია: ტანზე ოფლი მქონდა და მძიმედ ვსუნთქავდი.

თავის მოტყუება, ცხადია, წყლის ნაყვაა. სიმართლე შეგიძლია გვემო, ხაროში ჩააგდო
და ზემოდან მიწა გადააფარო. ან არადა, ლაქი წაუსვა, ვერცხლის წყალში ამოავლო,
ლამაზ, ქათქათა ტყუილში გაახვიო. მაგრამ მოკვლით ვერ მოკლავ. სუნთქვას ვერ
შეუკრავ. სიმართლის სუნთქვა მაინც გესმის. ცდილობ, ყური არ ათხოვო და მაინც
გესმის. როგორც საათის წიკწიკი სამარისებურ სიჩუმეში.

ეს ყველაფერი ვიცოდი, როცა თავს ვიტყუებდი, ვიცოდი, წყალს ვნაყავდი. და მაინც

განვაგრძობდი წყლის ნაყვას. ასეთია კაცის ბუნება.

მაკას დაბრუნების ჟამს უკვე ჩვენს ასახვევთან ვიყავი, მაგრამ ავტობუსის

გაჩერებასთან არ დავლოდებივარ, ინსტინქტს ავყევი და ფართლეულის მაღაზიაში
შევედი.

ყურპარტყუნა გამყიდველი კიდევ უფრო გაქაჩლებული და ცოტა გამხდარიც მეჩვენა.

დახლთან იდგა და სოფლური შესახედაობის ქალსა და კაცს, რომლებიც, ეტყობა,
ცოლი და ქმარი უნდა ყოფილიყო, თავგამოდებით უქებდა მოყვითალო ფერის
ბუკლეს პიჯაკს. მე რომ შევედი, ცალი თვალით გამომხედა და ამის შემდეგ
ცდილობდა მხედველობის არედან არ დავეკარგე. ქმარი, გრუზათმიანი,
სახეგარუჯული მამაკაცი, ისეთი ნაძალადევი გულმოდგინებით ათვალიერებდა
პიჯაკს და ისე სულელურად ეხებოდა დროდადრო ცალი თითით, რომ, ეტყობა,
ტანსაცმლის ბევრი არაფერი გაეგებოდა. ყურპარტყუნა გამყიდველი კი ენად იყო
გაკრეფილი და ცალი თვალი ჩემკენ ეჭირა. ბოლოს ცოლმა უთხრა ქმარს, გაისინჯეო.
ამ უკანასკნელმაც, თითქოს განკარგულებას ელოდაო, სწრაფად გაიხადა თავისი
ბამბის ქურთუკი და ის პიჯაკი ჩაიცვა.

ავტობუსი გაჩერდა.

პიჯაკი ბეჭებში აშკარად ვიწრო ჰქონდა.

მაკა გამოჩნდა.

ყურპარტყუნა გამყიდველმა უთხრა, პირდაპირ შენს ტანზეა შეკერილიო.

მაკა ჩამოვიდა.

მე, ყოველი შემთხვევისათვის, კაცს ამოვეფარე და ისე დავუწყე თვალთვალი.

ცოლი ირგვლივ უვლიდა ქმარს, როგორც საახალწლო ნაძვის ხეს, და პიჯაკს

გულმოდგინედ აკვირდებოდა.

მაკა შეჩერდა და მიმოიხედა. გულში თითქოს რაღაც ჩამწყდა.

კაცი თითს უსვამდა პიჯაკს და ამაოდ ცდილობდა, რამე მონაწილეობა მიეღო

შეფასებაში.
ყურპარტყუნა შეუსვენებლივ ლაპარაკობდა და ცალი თვალი ჩემკენ ეჭირა.

მაკას ჯემპრი ეცვა და ყელი თითქმის მთლად დაფარული ჰქონდა.

ქალმა თქვა, არა უშავს რა, ავიღოთო.

მაკამ კიდევ ერთხელ მიმოიხედა, მერე შეტრიალდა და აღმართს აუყვა.

მე მაღაზიიდან გამოვედი და ჩუმად ავედევნე უკან.

მოშორებით მივყვებოდი და გამვლელებს ვეფარებოდი.

მაკამ გზაჯვარედინს მიაღწია, შეჩერდა და მოიხედა.

ჩემს წინ ერთი ძალიან სქელი ქალი მიდიოდა, ხელში კარტოფილით სავსე ბადე ეჭირა
და ხვნეშოდა.

მე სწრაფად ამოვეფარე იმ ქალს.

მაკამ ახლა ჩემს გზას გახედა. მერე კიდევ ერთხელ მოიხედა და თავისი სახლისკენ
შეუხვია.

სევდა შემომაწვა და სხეულში ისეთი სიცარიელე ვიგრძენი, თითქოს გულ-ღვიძლი

ამომართვესო.

გზაჯვარედინთან რომ მივედი, კუთხეში შევჩერდი და ცოტა შევიცადე.

მერე გზაჯვარედინზე გავედი.

მაკა აღარ ჩანდა.

ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს რაღაც მოვიპარე და ახლა იღლიაში ამოჩრილი

ჩუმად მიმქონდა სახლში.

მეცნიერებას არ სჯერა, თითქოს ღმერთს თიხისგან გამოეძერწოს ადამიანი და მერე

სული შთაებეროს.

იქნებ ეს ერთი იმ შემთხვევათაგანია, როცა მეცნიერება არ ცდება.

იმიტომ, რომ შეუძლებელია ყველანი თიხისაგან ვიყოთ გამოძერწილი. თიხა

საამისოდ მეტისმეტად ბუნებრივი მასალაა.

კაცი, რომელიც ფართლეულის მაღაზიაში მალავს თავის სირცხვილს და მერე

უჩუმრად აედევნება უკან მაკას, უფრო პლასტილინისაგან უნდა იყოს გამოძერწილი.

ხოლო თვითონ მაკა...

მეორე დღესაც მაღაზიაში ჩავუსაფრდი და მერე გამვლელებს ამოფარებული გავყევი

უკან.

აღმართის ერთი მესამედი გავიარე.

მაკამ უკვე შუა აღმართს მიატანა.

უეცრად თავში ელვასავით იფეთქა აზრმა და მე მივხვდი...

ეს არც ეჭვი იყო, არც ვარაუდი.

ეს მიხვედრა იყო. ცხადი, ნათელი, გარდაუვალი. თითქოს ერთხელ უკვე მენახოს და

ახლა უბრალოდ ვიდეოჩანაწერს ვუყურებდი.

მე მივხვდი, რომ გზაჯვარედინს რომ მიაღწევდა, მაკა არ შეჩერდებოდა. არ მიიხედ-

მოიხედავდა, ერთს არ შეყოყმანდებოდა, აი, ასეთი, რბილი, იმედიანი, თანაბარი
ნაბიჯით, როგორც ახლა მიდიოდა, გაუხვევდა მარჯვნივ და პირდაპირ ჩემი
ბუნაგისაკენ გასწევდა.

უბრალოდ, ბუნებრივად.

მხოლოდ მაკას შეეძლო ასე მოქცეულიყო.

სხეულში რაღაც მძლავრმა ტალღამ დამიარა. ნაბიჯს ავუჩქარე. წამოვეწიე.

- მაკა!

მაკა ფიცხლად შემოტრიალდა.

როგორ გაეხარდა ჩემი დანახვა!

ნაბიჯი სწრაფად გადმოდგა. ორივე ხელი მკლავში ჩამავლო. ისეთი მოძრაობა ჰქონდა,
თითქოს უნდა მომხვეოდა და ბოლო წამს შეიკავა თავი. გაბრწყინებული თვალები
შემომანათა. აშკარად დავინახე, როგორ თრთოდა და როგორ ცეკვავდა ბაგეებზე
ღიმილი. რაღაც იყო ამ ღიმილში საოცრად ბავშვური, საოცრად ნათელი და
ხელუხლებელი.

აპრილის დილა მინახავს ასეთი მთაში. ღრმა ძილიდან ერთბაშად რომ გამოიღვიძებ
და ლურჯ ცას დაინახავ. მოწმენდილს, კამკამასა და ღრმას. მზე ჯერ არ ამოწვერილა,
მაგრამ აღმოსავლეთით, ჰორიზონტთან უკვე ფეთქავენ და იცინიან პირველი სხივები.
და სადღაც სამყაროს სიღრმიდან მომავალი ჰარმონია უხილავი ძალით აავსებს შენს
სხეულს. შენ მთელი არსებით გრძნობ, რომ ჰარმონიის განუყოფელი ნაწილი ხარ და
უეცრად უმიზეზო ღიმილით, ნათელი და შეუბღალავი, პირველყოფილი ღიმილით
გაუღიმებ ზეცას.

- სად დაიკარგე? - მაკამ ხელები მკლავში მომიჭირა. - ახლა სწორედ შენთან

მოვდიოდი. ვიფიქრე, მართლა ავად თუ გახდა-მეთქი. - აქ ცოტა ხანს შეჩერდა და
რაღაცნაირი ბავშვურ-მიამიტური კილოთი დაუმატა. - ავად იყავი?

- არა.

- აბა სად დაიკარგე?

„ფართლეულის მაღაზიაში ვიყავი, მაკა, და იქიდან გითვალთვალებდი. არც დღეს

დაგენახვებოდი, ჩემს ბუნაგში წასვლა რომ არ დაგეპირებინა“.

- გუშინ საქმეს შევრჩი სამსახურში. გაუთვალისწინებელი სამუშაო დამიგროვდა.

ჩვენ, ვინც პლასტელინისგანა ვართ გამოძერწილი, ყოველ ნაბიჯზე ფეხით ვთელავთ
ჩვენსავე სილამაზეს.

იყო დრო, როცა ჩემი სიმდაბლე უნდა გამემხილა მაკასთვის, რომ ურთიერთობა
ნათელი და უბორძიკო ყოფილიყო. მე კი გამხელის მაგივრად ძველს ახალიც ზედ
დავამატე და ახლა ნიღაბს ვჩორკნიდი.

რამდენჯერ მინატრია, ნეტა ადამიანები ერთმანეთის სულს ხედავდნენ და

შეუძლებელი იყოს რამეს დამალვა-მეთქი.

მართლა კარგი იქნებოდა.

ერთხელ და სამუდამოდ გაირკვეოდა ყველაფერი.

ან საბოლოოდ დაიღუპებოდა ადამიანი, ან საბოლოოდ გადარჩებოდა.

სანამ შეიძლება ბნელში ფათური? სანამ შეიძლება დანის პირზე სიარული?

მაგრამ გამოსავალს ვერ ვხედავდი. ძალიან ღრმად ჩავეფალი და ახლა აღარ ვიცოდი,
როდემდე მომიხდებოდა ჭაობში ტოპვა.

- გუშინ მთელი საღამო შენზე ვფიქრობდი, - გაბუტული კილოთი წაიბუტბუტა მაკამ.

ცოტა სასაცილო იყო. მე მიბრაზდებოდა იმაზე, რომ თავი ვერ შეიკავა და ისეთი რამ
თქვა, რისი თქმაც რცხვენოდა.

მაგრამ მე არ გამცინებია. ჩემი სიცრუე თოკივით მქონდა ყელში წაჭერილი და

სიცილის გუნებაზე სულ არ ვიყავი.

მაკა ქვაფენილს დასცქეროდა.

- სემინარი მოუმზადებელი დამრჩა და დღეს ორიანი მივიღე, - ეს რომ თქვა, ნელ-ნელა

ასწია თავი და სახეში შემომხედა. - მორბოდი?

- ჩქარა მოვდიოდი.

- გუშინ ცოტა ხანს დაგელოდე გაჩერებასთან. დღეს გული მომივიდა და აღარ

დაგელოდე, - აქ გაბუტულ მზერაში საოცრად ნათელი შემრიგებლური სხივი
გამოჩნდა, თითქოს იმის შეეშინდა, ეს „გული მომივიდა“ ძალიან სერიოზულად არ
მიმეღო.

სიტყვა მხოლოდ ზოგად წარმოდგენას იძლევა საგნის შესახებ. არსი კი მისთვის

მიუწვდომელია. ეგრეთ წოდებული „ზუსტი“ ეპითეტებისა და შედარებების მთები
რომ დავაყენოთ, ამით იმ კაცს დავემგვანებით, რომელიც ფეხით მიდიოდა
უსასრულობის საძებნელად და დროის მოგების მიზნით ცხენზე შეჯდა. არა.
შეუძლებელია სიტყვებით გადმოიცეს ის უცხო განცდა, რომელიც მაკას შემოხედვამ
გამოიწვია და რომელმაც ყველა ძარღვი ააზრიალა. კიდევ უფრო შეუძლებელია ის
ტკივილი გადმოიცეს სიტყვებით, რომელიც ზოგჯერ ტყვიასავით გამივლის სხეულში
მაკას გახსენებაზე. ხანდახან ასე მგონია, სიტყვა სულაც არ არის ადამიანის საქმე. არც
სიტყვა, არც აზროვნება, არც მეცნიერება, არც ხელოვნება. თითქოს ყოველივე ეს ჩვენი
ბუნებიდან არ გამომდინარეობს, თითქოს ოდესღაც სადღაც ვიღაცას დავაკვირდით
და ახლა უაზროდ და მექანიკურად ვბაძავთ, როგორც თუთიყუშები და მაიმუნები.
როგორც ველურები, რომლებმაც, ელექტროშუქი რომ ნახეს, თიხისგან ნათურები
გამოძერწეს, თავიანთ ქოხებში ჭერზე მიამაგრეს, მერე დასხდნენ და
გულუბრყვილოდ დაუწყეს ლოდინი, აბა როდის აინთებაო. ხოლო ის „ვიღაცა“, ვისაც
ვბაძავთ, ღიმილით გვიყურებს და იმაზე კი არ ეღიმება, რომ ჩვენი გარჯა უაზროა,
არამედ იმ სერიოზულობაზე, გულმოდგინეობაზე და თავდაჯერებულობაზე,
რომლითაც ამ უაზრო საქმიანობას ვეჭიდებით. მაგრამ მე მამშვიდებს ადამიანის
უმწეობა; საკუთარი თავის, საკუთარი სისუსტის და, თუ გნებავთ, საკუთარი
სიმდაბლის გამართლებას ვპოულობ მასში. რამდენჯერ შევხეტებულვარ უსაქმოდ
ტელევიზორების სახელოსნოში. აქ ტელევიზორებს უკანა კედელი მოხსნილი აქვთ.
ვდგევარ ხოლმე, ვუყურებ ამ ურიცხვ ნათურებს, ნაირ-ნაირ დეტალებს, რომლებიც,
ათასი მავთულითაა ერთმანეთზე მიკოწიწებული. ვუყურებ, მაგონდება ადამიანის
შინაგანი აგებულება და ვფიქრობ იმაზე, თუ რა მიამიტურად, რა პრიმიტიულად და
ამავე
დროს რა ბავშვური თავდაჯერებით ცდილობს ადამიანი საკუთარი თავის გამეორებას.
და ასეთ წუთებში არაფრით არ მგონია თავი სხვაზე უარესი.

მაპატიეთ. ფიქრებმა გამიტაცა და რამდენ რამეს მივედ-მოვედე! სინამდვილეში კი

სულ სხვა მიზანი მქონდა. ჩემი ჭკუით ვითომ ის თბილი და მფეთქავი ძარღვი
მინდოდა მეგრძნობინებინა თქვენთვის, მაკას გულმოსულ კილოს რომ შემოჰყვა და,
გულმოსული არა ვარო, მითხრა. ის ნათელი და მოღიმარე სხივი მინდოდა
მეჩვენებინა თქვენთვის, მაკას გაბუტულ გამოხედვას რომ შემოჰყვა და, გაბუტული
არა ვარო, მითხრა.

როგორ ვყვარებივარ! როგორ ვყვარებივარ!

ერთმანეთს რომ დავშორდით გზაჯვარედინთან და ჩემს გზას გავუყევი, სამყაროს

ხმაური უცნაურად განივთდა ამ ორ სიტყვაში და როგორც უსასრულო მატარებელი ამ
ორ სიტყვად შემოდიოდა ჩემს არსებაში.

„როგორვყვარებივარროგორვყვარებივარროგორვყვარებივარ“.

მერე უეცრად ეს ორი სიტყვა მოწყვეტით შეჩერდა, გვერდზე მიდგა და გზა დაუთმო
სხვა სიტყვებს, რომლებიც უცხო სამყაროდან მოქროდნენ. და ტვინში მძლავრი,
შემარყეველი ბიძგივით შემოიჭრა: „საწყალი გოგო“!

და სანამ ტვინი ამ სიტყვების აზრს ჩასწვდებოდა, მთელმა ჩემმა არსებამ

გაუცნობიერებელი შეძრწუნებით იგრძნო მკრეხელობა, საშინელი სიტყვები
ეკალივით გამოიძრო ტვინიდან და შორს მოისროლა. თავდაცვის ინსტინქტი
ზღუდედ აღიმართა ჩემს ირგვლივ. საშინელი სიტყვები გარს მივლიდნენ და ხვრელს
ეძებდნენ, მე კი იმას ვცდილობდი სხვა ფიქრს ჩავჭიდებოდი და ამით დამეხსნა თავი
მათი აბეზარი შემოტევისაგან. როგორც იქნა, ისევ მივაგენი შეშინებულსა და სადღაც
კუთხეში მიყუჟულ სიტყვებს - „როგორ ვყვარებივარ“, ხელი ჩავავლე და აღარ
გავუშვი. მაშინ ის საშინელი სიტყვები საბოლოოდ ჩამომცილდნენ, თუმცა ყრუ
ტკივილი კი დამიტოვეს, როგორც ამოძრობილი ეკალი გვიტოვებს ყრუ ტკივილს
ფეხის გულში.

„როგორვყვარებივარროგორვყვარებივარროგორვყვარებივარ“.
როდესაც ეს თითქმის გაუცნობიერებელი, მაგრამ საოცრად მომქანცველი ბრძოლა
მოვათავე, ერთბაშად სავსებით საღი, სავსებით გონებისმიერი და ლოგიკური კითხვა
დამებადა.

„რამ შეაყვარა მაკას ჩემი თავი?“

მიუხედავად მთელი თავისი ბუნებრიობისა, ეს კითხვა იმდენად მოულოდნელი

აღმოჩნდა, თითქოს კედელს დავეჯახე, მოწყვეტით შევჩერდი და გაუგებარი
გაკვირვებით მიმოვიხედე.

რამ შეაყვარა მაკას ჩემი თავი, რამ?

მაკა მზის ასული იყო. სამყაროს შემაკავშირებელი ძაფი. ჰარმონიის საყრდენი.

მაკა. თხელი და სწორი მხრები. ყელი თლილი და ოდნავ არარეალისტური. ბრიალა

თვალები, საოცარი გამოხედვა.

და ღიმილი, ღიმილი, ღიმილი, ღიმილი. სიკეთესავით თბილი. სილამაზესავით

მოუხელთებელი.

მე ერთი უფერული კაცი ვარ. უხეში, უნიათო, ღატაკი.

გარეგნულად ისეთს არაფერს წარმოვადგენ, რომ ჩემს დანახვაზე ქალები ოხრავდნენ

და გული მისდიოდეთ. მართალია, არის კომიკური შემთხვევები, როცა ჩემი თავი
სიმპათიური მგონია, მაგრამ ამის გამო ნუ დამძრახავთ. რა ვუყოთ! ჩემზე უარესებსაც
მოსდით ასეთი რამ. ყოველთვის ვერ შეინარჩუნებ ზომიერების გრძნობას.
სამაგიეროდ უმრავლეს შემთხვევაში მიუკერძოებელი მსაჯულის თვალით ვუყურებ
ჩემს თავს. ხშირად მეზიზღება კიდეც. ვაკვირდები სარკეში და მეზიზღება. ვიცი,
გამომეტყველება წყალწყალა მაქვს. სახის წყობა - უხეში, დაუხვეწავი. განსაკუთრებით
ტუჩები და ყურის ბიბილოები მაღიზიანებს. თითქოსდა, მაინცდამაინც
გამაღიზიანებელი აქ არაფერი უნდა იყოს, მაგრამ საქმე ის გახლავთ, რომ ჩვენს
საგვარეულოში ყველას ასეთი ტუჩები და ბიბილოები გვაქვს. ხოლო რაკი ჩემს
საგვარეულოს ძალიან კარგად ვიცნობ, იმის საფუძველიცა მაქვს, რომ ამ მსგავსებამ
გამაღიზიანებელი და გულისმომკვლელი ფიქრები ამიშალოს. ცოდვა გამხელილი
სჯობს, ტუჩებსა და ყურის ბიბილოებზე არაერთხელ დავფიქრებულვარ და
ვერასოდეს ვერ გავექეცი იმ აზრს, რომ ეს გარეგნული მსგავსება გარდაუვალი
ერთიანობის საბუთია. და რომ მე უმტკიცესი ჯაჭვითა ვარ გადაბმული ჩემს
საგვარეულოსთან და მისი არსებობის ფარგლებს ვერასგზით ვერ გავცდები. როგორც
შადრევანი ვერ მოწყდება წყალს. რაოდენ დიდ სიმაღლეზეც არ უნდა ავარდეს,
ბოლოს მაინც ხელცარიელი უნდა დაეშვას ქვემოთ, რადგან იგი წყლის განუყოფელი
ნაწილია და დამოუკიდებელი არსებობა არ შეუძლია.

ერთი სიტყვით, ჩემი გარეგნობა მაკას ვერ მოხიბლავდა. ხოლო თუ

ადამიანი გარეგანის და შინაგანის ერთიანობაა და სხვა არაფერი ურევია,
მაშინ ვერც ეს ერთიანობა მოხიბლავდა.

„მაშ, რამ შეაყვარა მაკას ჩემი თავი?“

და უცებ გავიფიქრე: „ირინეს“?

რა ირინეს? ირინეს არც ვუყვარვარ. უბრალოდ, უფრო მეტი კონიაკი დალია, ვიდრე
მოერეოდა, და ჩემს მეტი ახლომახლო არავინ ჰყავდა.

სანამ „უფრო მეტ კონიაკს დალევდა, ვიდრე მოერეოდა“, მანამ როგორღა იქცეოდა? არ
იძლეოდა საბაბს? არ იყო გამომწვევი?

იყო! მაშ, ასე უკვალოდ რაღად გაქრა? რატომ არაფერი დაიბარა?

არა. ირინეს საკითხი გაურკვეველი იყო.

მაგრამ სიყვარულზე მაინც არ შეიძლებოდა ლაპარაკი. ეს სიყვარულს არ ჰგავდა.

ჰმ!..

სიყვარულს არა ჰგავდა-მეთქი, ისე თამამად და რიხით ვაცხადებ, თითქოს საკუთარი

ხუთი თითივით ვიცი, სიყვარული რა არის.

სინამდვილეში, ალბათ, იმის თქმა მინდოდა, რომ ირინე არ ჰგავდა მაკას. ირინეს
შემოხედვა არ ჰგავდა მაკას შემოხედვას. ირინეს ღიმილი არ ჰგავდა მაკას ღიმილს.
ირინეს მიზიდულობა არ ჰგავდა მაკას მიზიდულობას. ხოლო რომელი იყო მათგან
სიყვარული, ან იყო თუ არა რომელიმე მათგანი სიყვარული, ამის დადგენა
შეუძლებელია.

უცებ ირგვლივ ბურუსი ჩამოწვა. ცა მოქუფრა, შავი ღრუბლები გადაიკრა და ქალაქი

ბურუსში ჩაიძირა. ჯერ კიდევ დღის სული იყო, ექვს საათზე მეტი არ იქნებოდა,
მაგრამ ისე ჩამობნელდა, რომ ქუჩის პირას სახლები ჩრდილებივით მოჩანდნენ,
მანქანები ანთებული ფარებით მიმოდიოდნენ და გაბმულად, ყურთასმენის წამღებად
კიოდნენ.

მე ვიდექი ტროტუარზე და სადღაც სხვა სივრცეში, სადაც ბურუსი არ იყო, დავინახე

ირინე და მაკა. ერთად იდგნენ, გვერდიგვერდ. მე ვიცოდი, რომ ერთი მაკა იყო, მეორე
- ირინე, თან მიკვირდა, საიდან ვიცი-მეთქი, რადგან არც მაკა ჰგავდა მაკას და არც
ირინე ჰგავდა ირინეს. მე ვუყურებდი და ვატყობდი, რომ ახლა ორივენი
გაიფანტებოდნენ და იმ უცნობ სივრცეს შეერეოდნენ, რომელშიც იდგნენ, და სანამ იმ
უცნობ სივრცეს შეერეოდნენ, რომელშიც იდგნენ, მანამ რაღაც უცხო სხეულად
განივთდებოდნენ, და სანამ რაღაც უცხო სხეულად განივთდებოდნენ, მანამ დავინახე,
რომ უცხო სხეულად განივთდნენ, და მაკა იყო აყვავებული გაზაფხული და ირინე
იყო დახუნძლული შემოდგომა...

და სანამ ხილვა გაქრებოდა, მანამ სახეზე სისველე ვიგრძენი და ხილვა ამის გამო
გაქრა...

ხელი წინ გავიწოდე, ბურუსში.

ხელზეც ვიგრძენი სისველე.

მანქანამ რომ ჩამოიარა, ანთებული ფარის შუქს გავაყოლე თვალი.

ცრიდა.

ბურუსი იდგა და ცრიდა.

წვრილად, წვრილად, როგორც მთაში იცის ხოლმე.

რატომღაც მტევნებით დამძიმებული ვაზი გამახსენდა და სულში საიდანღაც უცხო

სიხარული შემოიჭრა.

თავი უკან გადავიგდე და პაწაწკინტელა წვეთებს სახე შევუშვირე.

ჩემს ბავშვობაში მრავლად მახსოვს ასეთი დღე და ასეთი ამინდი. როცა სოფელი
ნისლში იყო გახვეული და ჟინჟლავდა.

წეღანდელმა უცხო სიხარულმა ისევ დამიარა სხეულში და მივხვდი, რომ ეს

არსებობის სიხარული იყო. პირველყოფილი და გაუცნობიერებელი.

ჩვენ ჯერ კიდევ არ გვაქვს ბოლომდე შეგნებული, თუ რა მკვიდრი კავშირითა ვართ

დაკავშირებული ამინდთან, რა გარდაუვალი დამოკიდებულებითა ვართ
დამოკიდებული ბუნებაზე.

უცხო სიხარულმა ენერგიით ამავსო. ფეხქვეშ სიმყარე ვიგრძენი. ძალა მომემატა.

ჩემდაუნებურად წელში გავიმართე.

ირგვლივ ბურუსი იწვა და წვიმა წვრილად ცრიდა. მე აუჩქარებლად მივდიოდი და

არაფერზე არ ვფიქრობდი. ეს იყო მხოლოდ, რომ საკუთარი ნაბიჯების სიმტკიცე
გაკვირვების მსუბუქ ბიძგებად შემოდიოდა სხეულში.

იმ საღამოს მე და მაკა გვიანობამდე დავხეტიალობდით ქალაქის ქუჩებში. მაკამ

მითხრა, წვიმაში სიარული მიყვარსო. წვიმა კი ისე წვრილად ცრიდა, თითო წვეთი
რომ ათას ნაწილად დაშალო.

ხელიხელჩაკიდებული დავდიოდით და მაკას მხარი დროდადრო მკლავზე მეხებოდა.

რა ვილაპარაკეთ, სრულებით არ მახსოვს, არც ერთი სიტყვა. მარტო ის მახსოვს, მხარი

რომ მეხებოდა მკლავზე და კიდევ ის, ცერად რომ გამომხედავდა ხანდახან.

იმ ღამეს ირინე მესიზმრა. დეიდა მარიამის საწოლზე იყო ჩამომჯდარი. მე მის

პირდაპირ ვიჯექი სკამზე, ფეხი ფეხზე მქონდა შემოდებული და მოლოდინის
თვალით ვუყურებდი. ირინე ოდნავ წაიხარა, ჯემპრი სწრაფად გადაიძრო და
შემომხედა. „აჰა! - მითხრა - გავიხადე“. მე ნერწყვი გადავყლაპე. ირინემ ბეჭები
გამართა. მაღალი მკერდი უფრო გამოებურცა და ძუძუს თავები პერანგს მოაწვნენ. მე
თვალები გამიფართოვდა და კიდევ გადავყლაპე ნერწყვი. ამ დროს ზურგსუკან
ვიღაცამ მხარზე დამადო ხელი. შევკრთი. შიშისა და სირცხვილის გრძნობამ მთელ
სხეულში დამიარა და გულმუცელი ამიწვა. ნუთუ დეიდა მარიამი წაგვადგა თავს,
შეძრწუნებულმა გავიფიქრე, მოვიკუნტე და გავიტრუნე. მერე, როგორც იქნა, გავბედე
და ნელ-ნელა მივაბრუნე თავი. იქ არავინ იდგა. ამან კიდევ უფრო გამაკვირვა და
კიდევ უფრო შემაშფოთა. სწრაფად წამოვდექი, მიმოვიხედე. არავინ ჩანდა. ისე
დავიბენი, რომ მაგიდის ქვეშ დავუწყე ძებნა. ბოლოს, საწოლქვეშაც რომ უნდა
შემეხედა, უცებ გამახსენდა, რომ აღარც ირინე იყო ოთახში. პანიკურმა შიშმა მომიცვა.
კარი გავაღე და ოთახიდან გამოვვარდი... ირინე სამზარეულოში დამხვდა. მე რომ
შევედი, სწორედ იმ დროს ფაიფურის ქოთანი გაზქურიდან ორივე ხელით აიღო და
მაგიდაზე დადგა. „ნახე, რა დამემართა!“ - მითხრა და ხელი ქოთნისაკენ გაიშვირა.
წელს ზემოთ პერანგისამარა იყო. „რა მოხდა?“ ვკითხე მე. „სუპის მაგივრად მარილი
შემომიდგამს გაზზე. შეხედე რა მოსვლია!“ მე ქოთანში ჩავიხედე. მარილი მუქ
ყავისფერ მასად გადაქცეულიყო. „დამწვარ შაქარს უფრო ჰგავს, ვიდრე დამწვარ
მარილს“. „ასე იცის, რომ დაიწვება“. „წამო, ნანას გიმღერებ“. - ვუთხარი მე და
საკუთარი თავი შემეზიზღა იმის გამო, რომ ასეთი ჩავარდნილი და მოგუდული ხმა
მქონდა. „იცი სიმღერა?“ „რატომაც არ ვიცი, იიავ, ნანაა, ვაარდო, ნანააა“. ხმა
ჩახრინწული მქონდა, სმენა - უყალბესი. სიმღერ-სიმღერით მივუახლოვდი, თავი
დავუკარი და საცეკვაოდ გამოვიწვიე. ისიც გამომყვა და ასე „იავნანას“ ყალბი
აკომპანემენტით დავიწყეთ ვალსის ცეკვა.

ღამის ოთხი საათი იყო, რომ გამეღვიძა. მერე აღარც დამძინებია. შამფურივთ
ვტრიალებდი ლოგინში, სანამ გათენდა და ადგომის დრო მოვიდა.

დეიდა მარიამი იმ დილითაც გამიმასპინძლდა საუზმით. ლორი დამიჭრა, ერბო-

კვერცხი შემიწვა, ჩაი ამიდუღა.

- ასე რატომ მივლით, დეიდა მარიამ?

- შეგეჩვიე, მიხარია, მარტო რომ არა ვარ.

- ირინემაც დამპატიჟა საუზმეზე. სადილზეც. რა დიასახლისი ყოფილა! ისეთი

კერძები გააკეთა, თითები ჩავიკვნიტე.

- ირინეს რა უჭირს, ახალგაზრდაა, - უადგილოდ მიპასუხა დეიდა მარიამმა.

- მით უმეტეს. უფრო ნაკლები გამოცდილება უნდა ჰქონდეს.

- ახალგაზრდებს გამოცდილება რაში სჭირდებათ! გამოცდილება მოხუცს უნდა,

იმიტომ რომ ახალგაზრდა აღარ არის.

- მარტო ახალგაზრდობა რას კმარა! ახალგაზრდობას სილამაზე უნდა უმაგრებდეს

ზურგს... თუმცა, კაცმა რომ თქვას, ირინეს არც სილამაზე აკლია.

ვგრძნობდი, რომ ირინეზე ლაპარაკი სირცხვილნარევ სიამოვნებას მგვრიდა.

სასწრაფოდ რამე გადამჭრელი ზომები უნდა მიმეღო, თორემ შეიძლებოდა ისე ღრმად
შემეტოპა, უკან ვეღარ გამოვსულიყავი.

მაშინ გუშინდელი ცრიაგი დღე გავიხსენე. ნისლი, ჟინჟღვლა, სიგრილე. ამ გახსენებამ

უცხო სიხარულის მიძინებული ჩრდილი გააღვიძა და ზეზე წამოვდექი.

- მორჩი? - შემომხედა დეიდა მარიამმა.

- კი. ძალიან გემრიელი იყო. დიდი მადლობა.

- რისი მადლობა, შვილო!

ხელახლა რომ გამოვედი სამზარეულოში, ამჯერად უკვე ჩაცმული და წასასვლელად

გამზადებული, დეიდა მარიამმა მკითხა (ჭურჭელს რეცხავდა, ჩემკენ არც მოუხედავს):
- მანქანით იყო ირინე?

- რა მანქანით?

- თავისი მანქანით.
- ირინეს მანქანა აქვს?

- უმანქანოდ ყოფილა.

დეიდა მარიამი ჭურჭლის რეცხვას განაგრძობდა და ეტყობოდა, სრულებით არ

აინტერესებდა ის, რასაც ლაპარაკობდა.

მე მის კეფას მივაჩერდი და წამით შევყოყმანდი.

- არაფერი დაუბარებია წასვლის წინ?

იმავ წამს გამახსენდა, რომ ეს გუშინ ვკითხე.

- რა უნდა დაებარებია? - დეიდა მარიამი ნელა მოტრიალდა და შემომხედა.

- რა ვიცი, ისე.

- არა, - უკანვე შეტრიალდა და ჭურჭლის რეცხვა განაგრძო.

მე ერთხანს კიდევ ვუყურე, მაგრამ მისამართი მაინც არ ვკითხე. ვიცოდი, რამდენიმე

დღეს თუ გავძლებდი, გადავრჩებოდი.

საღამოს მე და მაკა კინოში ვიყავით. ფილმი რომ დამთავრდა და გარეთ გამოვედით,

ჯიბიდან ერთი ღერი სიგარეტი ამოვაცოცე, ზურგსუკან დავმალე და მაკას
ქურდულად გავხედე.

- ერთი აღსარება უნდა გითხრა.

მაკამ შემომხედა, მიყურა, მიყურა და თვალებში ეშმაკური ნაპერწკლები აუკიაფდა.

- რაღაც ძალიან დაგიგროვდა აღსარებები. - მკლავში ხელი გამომდო და წავედით.

მცირე პაუზის შემდეგ თავისებურად გამომხედა. - გისმენ.

მე ზურგსუკან დამალული სიგარეტი გამოვაჩინე, დავანახვე და დამნაშავე მოწაფის

სახე მივიღე.

- ისევ დავიწყე.

- რა დაიწყე? - მაკას თვალებში ჩემთვის გაუგებარი გაკვირვება გამოკრთა.

- მოწევა. ნებისყოფა არ მეყო.

მაკა შეჩერდა და მთელი ტანით მოტრიალდა ჩემკენ. თვალებში ისევ წეღანდელი

გაკვირვება იდგა.

- რაღაც ამბავია შენს თავს.

ცოტა დავიბენი.

- რა ამბავი უნდა იყოს! მეგონა, გადავეჩვევი-მეთქი და ვერ გადავეჩვიე. არც პირველი

ვარ და არც უკანასკნელი. მარკ ტვენმა თქვა...

- გუშინ საღამოს არ იყო, თავი რომ მოიკალი სიგარეტის წევით და მთელი ქალაქი
ნამწვებით აავსე? ახლა თავიდან მეუბნები აღსარებას?
ჯერ სახტად დავრჩი. მერე გამომცდელად შევხედე, ხომ არაფერს ეშმაკობს-მეთქი.

არა. არ ეშმაკობდა.

მე კი პატარა სიტყვაც მოვამზადე თავის გასამართლებლად.

ეტყობა, სულელური სახე მქონდა. მაკას თვალებში ეშმაკური ღიმილი ჩაუდგა. მერე ეს
ღიმილი ტუჩებსა და მთელ სახეს გადაედო.

- რას მიყურებ? ასანთი არა გაქვს?

- ასანთი კი მაქვს... მაგრამ... - მაკა ღიმილით მიყურებდა. მე სიგარეტი ავანთე,

გავაბოლე და უცებ გამეცინა. - გუშინდელი დღე სულ არ მახსოვს, არც ის მახსოვს, სად
ვიარეთ. არც ის მახსოვს, რა ვილაპარაკეთ. არც ის მახსოვს, თუ ვეწეოდი. - აქ ისევ
გამეცინა. - პატარა თავის გასამართლებელი სიტყვაც კი მოვამზადე, სანამ კინოში
ვისხედით.

მაკასაც გაეცინა.

- მარკ ტვენმა თქვა, პაპიროსის თავის დანებებას რა უნდა, ათასჯერ მაინც დამინებებია
თავიო.

- იცი?

- ვიცი? გუშინ არ მითხარი?! ეტყობა, ისევ ის სიტყვა მოამზადე.

ამასობაში ავტობუსში ავედით. ავტობუსი სავსე იყო ხალხით. ამიტომ წყნარად

ვიდექით, არ ვლაპარაკობდით. მარტო ვიღიმებოდით, როცა ჩვენი თვალები
ერთმანეთს შეხვდებოდა.

ჩვენს გაჩერებაზე რომ ჩავედით და აღმართს შევუყევით, მკითხა: - მართლა არაფერი

გახსოვს?

- არაფერი, სრულიად არაფერი.

- არც რობოტების თეორია?

- რა რობოტების თეორია?

- საკვირველია...

- არც ისე. მედიცინის ისტორიამ იცის შემთხვევები, როცა დროის მთელი მონაკვეთი
ამოვარდება გონებიდან და მეხსიერებაში ვაკუუმი იქმნება.

- საკვირველია... - მაკა ჩაფიქრებული იყო და ჩემი შენიშვნისათვის ყურადღება არ

მიუქცევია. - მთელი საღამო სიგარეტს ეწეოდი და რაღაც არაბუნებრივი გააფთრებით
ამტკიცებდი, ადამიანი ღმერთმა შექმნაო.

- მაგას ბიბლია ამტკიცებს.

- ჰო, ბიბლია ამტკიცებს. შენ კვერს უკრავდი. კვერს კი არ უკრავდი, ყვიროდი, - ეს რომ
თქვა, თავისებური ღიმილით გამომხედა, შიგ რომ ეშმაკობაც ერია და ლმობიერებაც.
მე უცებ, არ ვიცი რა ასოციაციის მეშვეობით, მკაფიოდ და მტკივნეულად გამახსენდა,
ამასწინათ რომ ირინეს ყრუ და ჩავარდნილი ხმით ვუთხარი, ნანას გიმღერებ-მეთქი.

ამ გახსენებაზე ოფლმა დამასხა.

- რომ არ გახსოვს, კარგია, მაგრამ, ხომ შეიძლება სხვა დროს ხელახლა თქვა, როგორც
თავის გასამართლებელი სიტყვის თქმას აპირებდი.

ჩვენ უკვე გზაჯვარედინზე ვიყავით.

- ასე როგორ დაგამახსოვრდა? - ვეცადე მხნე კილოთი მეკითხა.

- ხშირ-ხშირად მიმეორებდი, - მაკამ გაიღიმა და, რაკი განშორების დრო იყო, დაუმატა
- ხვალ შაბათია.

- ვიცი.

- ექვს საათზე ვართ დაპატიჟებული.

- ექვსის ნახევარზე აქ შევხვდეთ ერთმანეთს.

- კარგი. აბა წავედი. - უცებ მთელი ტანით შემოტრიალდა ჩემკენ, ხელი მკლავში
მომკიდა, თვალებში შემომხედა, მერე სადღაც ჩემს მხარს ზემოთ მიაჩერდა სივრცეს. -
რაც გუშინ თქვი, ტყუილი იყო, - ნელა ლაპარაკობდა, მშვიდად, თითქოს სიტყვებს
ეძებდა და თან ცოტა ეეჭვებოდა კიდეც, - ტყუილი იყო... თუ ვინიცობისაა მართლა
დაამტკიცო, თუ ვინიცობისა საამისო ყველა საბუთი მოიძიო, აიღე ეგ საბუთები და
ცეცხლში ჩაყარე... რად გინდა ასეთი მეცნიერება... იმედი არ სჯობს მეცნიერებას?..

შაბათი დღე თქეშით დაიწყო. დილით წყლის ჩხრიალმა გამაღვიძა. მეგონა დეიდა
მარიამს ონკანი აქვს-მეთქი ღია სამზარეულოში. გავიხედე ფანჯარაში,
კოკისპირულად წვიმდა. სანამ სამსახურში წავიდოდი, დიდხანს ვიდექი სადარბაზოს
კართან, იქნებ ცოტა გადაიკაროს-მეთქი. გადაიკარა კი არა, უფრო და უფრო
უმატებდა. კიდევ კარგი, ვიღაც ქრისტიანმა მადლი მოისხა და მანქანა გამიჩერა.

ნაშუადღევს გადაიღო. მაგრამ ცა ისევ მოქუფრული იყო. ერთი პირობა კი გამოიჭყიტა

მზემ ცალი თვალით ღრუბელსა და ღრუბელს შორის, მაგრამ მაშინვე ისევ მიიმალა.
ეტყობა, არ მოეწონა ქვეყნიერების სახე.

წამოვედი სამსახურიდან, ბაზარში გამოვიარე და მიხაკები ვიყიდე. დიდ-დიდი

მიხაკები, წითელი, ცეცხლივით ბრდღვიალა. შეგიხვიო თუ ისე წაიღებო,
გამყიდველმა მკითხა. შუახნის კაცი იყო, შავგვრემანი, ულვაშა. თავზე კახური ქუდი
ეხურა და შენობით მელაპარაკებოდა. შემიხვიეთ-მეთქი, ვუთხარი. შემიხვია გაზეთში
და მშვიდობაში მოიხმარეო, ლოცვა გამომაყოლა.

ექვსის ნახევარზე ჩვენს გზაჯვარედინზე ვიდექი. საცა იყო ცა ისევ მოიხსნიდა პირს
და ღვართქაფი წამოვიდოდა.

მე მაკას სახლისკენ ვიცქირებოდი. მაკა კი ქვემოდან ამოვიდა და მხარზე დამადო

ხელი.

- მოვედი.
მე შევკრთი და შემოვტრიალდი.

- მე მეგონა, სახლიდან მოხვიდოდი.

- ეს რა არის?

- მიხაკები. - თავი გადავუხსენი და დავანახვე. - აი!

- ვაი, რა კარგი მიხაკებია! როგორ გაეხარდება ნინელის!

- უყვარს მიხაკები?

- მიხაკები ვის არ უყვარს!.. იცი, მე ამაღამ ნინელისთან უნდა დავრჩე.

- რატომ?

- უნდა მივეხმარო. ახლაც იქიდან მოვდივარ. მთელი დღე იქ ვიყავი.

- ლექციები?

- გავიპარე. მომზადებაში ვეხმარებოდი. ღამე ალაგებაში და დარეცხვაში უნდა

მივეხმარო. ახლა შენი გულისთვის წამოვედი.

- იცი?

- რა?

- მიხმარება. მომზადებაში, ალაგებაში და დარეცხვაში.

- ვითომ რატომ არ ვიცი! - გასინჯე და ნახე თუ არ ვიცი. ბადრიჯნის საცივია ჩემი

გაკეთებული და მხალეული. წამო. ვიჩქაროთ, თორემ სადაცაა წვიმა დაუშვებს. ვაი, რა
კარგი მიხაკები გიყიდია!

ნინელის ოჯახი შეძლებულად ცხოვრობდა.

სუფრა ვრცელ, ნათელ ოთახში გაეშალათ. მაღალ ჭერზე დიდი ჭაღი ეკიდა და
ჩახჩახებდა. ჭაღების ბევრი არაფერი გამეგება, მაგრამ შესახედაობა დიდებული
ჰქონდა და, მე მგონია, საკმაოდ ძვირიც ეღირებოდა. ეს გაჩახჩახებული ჭაღი, ღია
ცისფრად შეღებილი კედლებიდან ასხლეტილი შუქით, ქათქათა სუფრა, საუცხოო
სერვიზი, მაღალ ბროლის ვაზებში ჩაწყობილი წითელი ვარდები და მიხაკები ზეიმისა
და მყუდროების ერთიან განწყობილებას ქმნიდა: ასეთი განწყობილება, ალბათ,
საკუთარ ოჯახში ეუფლება კაცს ახალი წლის ღამეს.

ამ ოთახის გარდა იყო კიდევ სამი, შედარებით პატარა ოთახი, მორთული ძვირფასი,
მდიდრული ავეჯით. მაგრამ ავეჯი ისეთი გემოვნებით იყო შერჩეული და
განაწილებული, ისე ჰარმონიულად იყო შეხამებული ოთახების ფერებთან და
განათებასთან, რომ თვალში გეცემოდათ არა სიმდიდრე და ფასი, არამედ მშვიდი
სილამაზე და გემოვნების ფაქიზი უბრალოება.

და, რაც მთავარია, მთელს ბინაში, ყველა ოთახში, ყველა ნივთში იგრძნობოდა
საოცარი სიკეთე, რომელიც ერთი ხელის მოსმით აქარწყლებდა სტუმრისათვის
ესოდენ დამახასიათებელ უცხოობასა და შებოჭილობას. თითქოს აქ ყველაფერი
გიღიმოდა და საპასუხო ღიმილს მოითხოვდა.

მომნუსხველი ღიმილი და განმაიარაღებელი გულკეთილობა თავიდანვე ვიგრძენი,

როცა მაკამ ზარი დარეკა და კარი ნინელის დედამ გაგვიღო. ეს იყო შუა ხანს
მიტანებული, ჭაღარაშერთული ნინელი, ზონზროხა და ღაბაბა. სახეზე მშვიდი,
დაჯერებული სიკეთე ეწერა, თვალები უცინოდა. იმავ წუთს შიგნიდან ნინელის ხმა
მოისმა: „ვინ არის, დედა?“ და როცა დედამისმა გასძახა, მაკააო, სრულიად
წარმოუდგენელი სისწრაფით გამოვარდა. ეტყობა, სამზარეულოში იყო და ხორცს ან
მწვანილს ჭრიდა, იმიტომ რომ დანის დატოვება დავიწყებოდა და ასე დანით ხელში
მორბოდა. დანის დანახვაზე მე შეშინებული სახე მივიღე და ორივე ხელი ავწიე.
ნინელის დედასა და მაკას სიცილი წასკდათ, თვითონ ნინელი კი წამით დაიბნა, მერე,
როცა შეამჩნია, დანა ეჭირა ხელში, თვითონაც გაეცინა და სავსებით ბუნებრივად,
ყოველგვარი დაძაბულობის გარეშე შენობით დავუწყეთ ერთმანეთს ლაპარაკი.

ნინელიმ ბინა დამათვალიერებინა. ყველა ოთახი მომატარა, ყველაფერი მაჩვენა;

თავისი და გამაცნო, მასზე ოთხი თუ ხუთი წლით უფროსი ნინელი.

ერთი სიტყვით, აქაურობა ნამდვილი ნინელების სამფლობელო იყო. მარტო ასაკით

განსხვავდებოდნენ ერთმანეთისაგან, სხვა მხრივ ყველანი ნინელები იყვნენ:
ზონზროხები, ღაბაბიანები და უცნაურობამდე კეთილები. განსაკუთრებით - დედა
ნინელი. ამ ქალს ისეთი სახე ჰქონდა, მის დანახვაზე ლამის ფიზიკურ სითბოს
ვგრძნობდი. მე უკვე დიდი ხანია თბილისში ვცხოვრობდი, მთელი ამ დროის
განმავლობაში კარდაკარ დავეხეტებოდი და საკუთარი სახლის გრძნობა დაკარგული
მქონდა. და ამ უსაზღვრო და თითქმის გაუგებარი სიკეთის წყალობით, აქ, უცხო
ბინაში, უცხო ხალხში და უცხო გარემოში საკუთარი სახლის დაკარგულმა გრძნობამ
ხელახლა მიპოვა და ყრუ სევდასთან ერთად გადავიწყებული სითბო და სიხარული
განმაცდევინა.

სანამ ბინას მათვალიერებინებდა, ნინელის ენა არ გაუჩერებია. მეც სიამოვნებით

ვუსმენდი და შიგადაშიგ ერთ-ორ სიტყვას ვურთავდი. ისიც იცინოდა, მეც ვიცინოდი.
და არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონდა იმას, თუ რას მიყვებოდა, ან მე რას ვამბობდი.

სტუმრები უმთავრესად ნინელის თანაკურსელები იყვნენ, მოუსვენარი და ხმაურიანი

სტუდენტები. ისინი მაკას გამოჩენას მხიარული ყიჟინითა და ზრიალით შეხვდნენ და
მერე მუშტრის თვალით დამიწყეს თვალთვალი. მე მათ ძველი ნაცნობებივით
გამოველაპარაკე, უბრალოდ და შინაურულად, რაღაც გავიხუმრე, თვითონაც
ხუმრობით მიპასუხეს და მალე მართლა გამიშინაურდნენ. განსაკუთრებით ერთი შავი,
გაწრიპული გოგო, რომელმაც კლასიკურ მუსიკაზე გამიბა საუბარი და მერე
მეგზურისა და მესაიდუმლის მოვალეობა იკისრა; თავის ამხანაგებს მიხასიათებდა და
სასიამოვნო იუმორსაც ამჟღავნებდა. კურსის ამხანაგებში ერთი მაღალი, მსუქანი ბიჭი
ერია, სახელად დათო ერქვა, მაგრამ ყველანი ბასგიტარას ეძახდნენ; ეს ბიჭი თურმე
ნინელის „ეთამაშებოდა“ და „თვალს უპაჭუნებდა“. ეთამაშება და თვალს უპაჭუნებსო,
იმ გაწრიპულმა გოგომ მითხრა, სინამდვილეში კი მთელი თამაში და თვალის პაჭუნი
იმაში გამოიხატებოდა, რომ ბასგიტარას ძალიან მორცხვად ეჭირა თავი. ამას ისიც
ემატებოდა, რომ ყველა მასზე ოხუნჯობდა. ხომ ასეა საერთოდ: როცა ამხანაგები
შეიკრიბებიან, ერთ ვინმეს ამოიჩემებენ და მერე ყველა ხუმრობა და გასართობი მის
გარშემო იყრის თავს. ამჯერად ბასგიტარა ჰყავდათ მიზანში ამოღებული. ისიც
ყოველგვარ ოხუნჯობაზე გულკეთილად იღიმებოდა, ხოლო როცა ოხუნჯობა
ორაზროვანი იყო და რომელიღაც უჩინარი ძაფით ნინელის უკავშირდებოდა,
წითლდებოდა კიდეც. მე მის დანახვაზე მაშინვე ის გავიფიქრე, თუ ამ „თამაშმა“ და
„თვალის პაჭუნმა“ თავისი ლოგიკური გაგრძელება ჰპოვა, ამ ოჯახის სამ უსაზღვრო
სიკეთეს მეოთხეც შეემატება-მეთქი.

სტუდენტების გარდა, რამდენიმე მეზობელი და ნათესავიც იყო. ერთი მათგანი,

ნინელის ბიძაშვილი, ჩაფსკვნილი, სქელკისერა, ასე ოცდაშვიდი-ოცდარვა წლის კაცი,
სახელად ვახტანგი, რომელიც, ეტყობა, მხოლოდ საზეიმო დღეებში იკეთებდა
ჰალსტუხს, მერე, სუფრას რომ შემოვუსხედით, თამადად დაგვიდგა.

მაგრამ ჩემი განსაკუთრებული ყურადღება ორმა კაცმა მიიპყრო. სიმართლე რომ

ითქვას, საამისო საბაბს არც ერთი იძლეოდა და არც მეორე, ამიტომ წარმოდგენა არა
მაქვს, რატომ დავინტერესდი ასე. დაახლოებით ჩემი ხნისანი იქნებოდნენ. და
ეტყობოდა, არც ერთმანეთს იცნობდნენ და არც დანარჩენ სტუმრებს.

ერთი მათგანი ჩემი სიმაღლისა იყო, გამხდარი, ქერა, სათვალიანი. თმა შუაში ჰქონდა
გაყოფილი და ლამაზად დავარცხნილი. რუხი ფერის კოსტიუმი და თეთრი ხალათი
ეცვა, წითელზოლებიანი ფართო ჰალსტუხი ეკეთა. სახე დახვეწილი და სერიოზული
ჰქონდა... ფანჯარასთან იდგა და ქუჩას გასცქეროდა. მე რომ შემოვედი, მოიხედა,
წამით დამაკვირდა, თითქოს რაღაცამ დააინტერესა, მერე ისევ ქუჩას მიაპყრო თვალი.

მეორე - ოთახის ბოლოში სავარძელში იჯდა და ამიტომ გვიან მივხვდი, რომ ჩემზე
ცოტა მაღალი იყო. მასიური, მოგრძო სახე ჰქონდა, თმა - მოკლე და წინ ჩამოშლილი.
ეტყობოდა, მისი მოვლით მაინცდამაინც არ იწუხებდა თავს. საერთოდ, მთელ
გარეგნობაში, ჩაცმულობაში და საქციელშიც კი, რაღაც დაუდევრობა და
უყურადღებობა იგრძნობოდა. იჯდა სავარძელში ფეხიფეხშემოდებული და ჟურნალს
კითხულობდა. გვერდით საფერფლე ედო. სიგარეტს აბოლებდა და ყოველ ნაფაზზე
ბოლს რგოლებად უშვებდა. ირგვლივ კაციშვილს არ აქცევდა ყურადღებას.

როგორც გითხარით, არ ვიცი, რატომ და რითი მიიქცია ამ ორმა კაცმა ჩემი ყურადღება,
მაგრამ ფაქტია, რომ მიიქცია და ჩემს გაწრიპულ მესაიდუმლეს ვკითხე, ვინ არიან-
მეთქი. მან გაჩხინკული მხრები აიჩეჩა, მერე მითხრა, გავიგებო და გამეცალა. ცოტა
ხნის შემდეგ ისევ მოვიდა, გვერდზე გამიხმო, დაიხარეო, მითხრა და ყურში
ჩამჩურჩულა, ვერ გავიგეო. მე გამეცინა და ჩემი ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილება
მეტად აღარ მიცდია.

მაკამ და ნინელიმ, რა დაინახეს, აქ მარტოობას არ ვიგრძნობდი და არ მოვიწყენდი,

დამტოვეს და სამზარეულოში გავიდნენ, სადაც ჯერ კიდევ ბევრი საქმე იყო
გასაკეთებელი.

მოწყენით მართლა არ მომიწყენია. ჩემს მეგზურსა და მის ამხანაგებს ვესაუბრებოდი,

ორიოდე ზოგადი ხასიათის ფრაზა ნათესავებთან და მეზობლებთანაც ვთქვი; ერთი
სიტყვით, ყველაფერი კარგად მიდიოდა. მერე მაკასა და ნინელის სამზარეულოში
მივაკითხე, ნახელავი შევუმოწმე. ქათამს შინაურულად წავაცალე ფრთა, ტყემალში
ამოვავლე და შევჭამე, რითაც ნინელი და დედამისი დიდად ვასიამოვნე, იქ ცოტა ხანს
დავყავი და ისევ სტუმრებთან დავბრუნდი.
მაკას ამხანაგებმა უკვე მოათავეს ჩემი „შემოწმება“ და ეტყობა, უკმაყოფილო
არ დარჩენილან. ყოველ შემთხვევაში, გაწრიპულმა მესაიდუმლემ მაშინვე
მაუწყა, ჩვენებს ძალიან მოეწონეთო.

სტუმრები კიდევ მოდიოდნენ.

ბოლოს სუფრაც გაიშალა და ნინელის დამ, მობრძანდითო, მიგვიპატიჟა.

ის ორი კაცი, თავიდან რომ დამაინტერესა, როგორც ჩანს, ამასობაში მეხსიერებიდან

ამომვარდნოდა, რადგან ახლაღა შევნიშნე, რომ უკვე მოესწროთ ერთმანეთის გაცნობა
(თუკი აქამდე მართლა არ იცნობდნენ ერთმანეთს); შემოსასვლელ კართან პატარა
მაგიდას უსხდნენ და საუბრობდნენ. სათვალიანი წყნარად იჯდა და სერიოზული
გამოხედვა ჰქონდა, მეორე კი ენერგიული ჟესტებით რაღაცას უმტკიცებდა.

ყველანი სუფრას შემოვუსხედით. მხარმარჯვნივ მაკა მეჯდა, მაკას გვერდით ის

გაწრიპული გოგო იჯდა. მხარმარცხნივ ორი თავისუფალი სკამი იდგა, შემდეგ კი,
სუფრის ბოლოში, მე რომ დამაინტერესა, ისინი დასხდნენ. ვახტანგი, ნინელის
ბიძაშვილი, რომელსაც ჰალსტუხი ტანჯავდა და ამიტომ დროდადრო ისე
წაიგრძელებდა კისერს და მიტრიალ-მოატრიალებდა, თითქოს ყელში ლუკმა
გაეჩხირაო, სუფრის თავში დაჯდა და გამოაცხადა, ამ ოჯახში თანამდებობით
მეკუთვნის თამადობა და ამიტომ ზედმეტ პრანჭვა-გრეხვას და ტყუილ თავის
გამოდებას არ მოვყვებიო. აქეთ-იქით თავისნაირი ჯირკივით ბიჭები მოისვა, ალბათ,
მეზობლების და ნათესავების გუნდიდან. მერე ხელი სუფრის ბოლოსაკენ გაიშვირა
და იმ ორი საინტერესო პიროვნებიდან ერთ-ერთს, შავგვრემანს, უსათვალოს, გასძახა,
თუ შეიძლება თქვენი სახელი მითხრათო. იმანაც უთხრა. აბელი, თქვენი
ყურმოჭრილი ყმაო. „ყურმოჭრილმა ყმამ“ თამადა წამით დააბნია, მაგრამ
დაბნეულობამ მაშინვე გაუარა. უნდა მცეთ პატივი და მოადგილეობა გამიწიოთო,
იქვე ნინელის დას მიუბრუნდა და რაღაც ანიშნა. სათვალიანმა სათვალეები შეანათა
ახლადარჩეულ თამადის მოადგილეს და ღიმილით მიულოცა „დაწინაურება“.
ნინელის დამ თამადას ორი ყანწი მიუტანა. თამადამ ერთი მოადგილეს გამოუგზავნა
და ნინელის სადღეგრძელო დალია. თბილი, კარგი სიტყვები უთხრა, ოღონდ კილო
ჰქონდა ცოტა მაღალფარდოვანი.

რამდენიმე სადღეგრძელო რომ დაილია, თამადამ ჰალსტუხი მოიხსნა, მომკლა კაცი ამ

სახრჩობელამო, თქვა და ჯიბეში ჩაიჭმუჭნა. მოადგილემ ხელისგული ჭიქას დააფარა
და ჰკითხა, ყველამ მოიხსნას, ბატონო თამადა, ჰალსტუხი, თუ ზოგს ვაპატიოთო.
თამადამ გაიცინა, ტირანები ხომ არა ვართ, ვისაც როგორ ესიამოვნებაო. მერე სუფრას
მიუბრუნდა, კაცო, ნახევარი კონსერვატორია აქ არის და ასე ჩუმად რატომ ვქეიფობთ,
მეზობლები მასხრად აგვიგდებენო. აგერ როიალი და აგერ თქვენ, ვუთხრათ
იუბილარს ერთი ტკბილი სიმღერაო. თითქოს ამას ელოდა, სტუდენტებიდან ვიღაცამ
წამოიძახა, მაკაო და იმავ წამს ყველანი აზრიალდნენ: „მაკა! მაკა! მაკა!“ მაკა წამოდგა
და როიალს მიუჯდა. მე გაწრიპულ გოგოს ვკითხე, რატომ მაინცდამაინც მაკა-მეთქი.
ახლა სიურპრიზი იქნებაო, მიპასუხა, მუსიკა მაკამ დაწერაო.

ამხანაგებს ნინელისთვის მოემზადებინათ სიურპრიზი. საგანგებო სიმღერა. ტექსტი

თვითონ ამ გაწრიპულ გოგოს შეეთხზა.

კარგად იმღერეს. გემოვნებით და კომიკური სერიოზულობით.

სიმღერას საზოგადოება მქუხარე ტაშით შეხვდა. მერე ისევ სადღეგრძელოები
გაგრძელდა.

ცოტა ხანიც რომ გავიდა, ვიღაცამ თქვა, დავიღალეთ ჯდომით, შევისვენოთ ცოტა,
მუხლები გავმართოთო. როგორც გესიამოვნებათო, თამადამ, და სუფრა აიშალა.

მაკა ისევ როიალს მიუჯდა.

ვისაც ცეკვა უნდოდა, ცეკვა დაიწყო. სტუდენტები უკლებლივ ყველანი ცეკვავდნენ.

აბელმა და სათვალიანმა საფერფლე წაიღეს და შემოსასვლელ კართან ისევ იმ პატარა

მაგიდას მიუსხდნენ.

მე გაწრიპულმა გოგომ ძალით მაცეკვა ერთი ცეკვა, ბოლოს დაინახა, რომ ამ საქმეში
მაინცდამაინც არ ვბრწყინავდი, და თავი მიმანება.

აბელი და სათვალიანი საუბრობდნენ და თან ცეკვას ადევნებდნენ თვალს.

მე სიგარეტი ავანთე და მათ მაგიდას მივუახლოვდი.

- დაჯექით, - მითხრა აბელმა, თავისი სკამიდან მთელი ტანით გადაიწია. მეორე სკამს
მიწვდა და ახლო მომიჩოჩა. მერე თავის თანამოსაუბრეს მიუბრუნდა. - წმ-კმ მე არ
მაინტერესებს. ვიცი, რომ, რაც უფრო ვუახლოვდებით სხივის სიჩქარეს, მით უფრო
რთული და ხანგრძლივი ხდება ყოველი წმ და ჩვენს სანაქებო აზროვნებასაც უფრო
ხშირად და ხშირად უსხლტება ფეხი. მე პრინციპი მაინტერესებს, ხერხემლის აზრი,
მათემატიკის გარეშე. რაკი არსებობს მექანიკური ათვლის სისტემა, უნდა არსებობდეს
ბიოლოგიური ათვლის სისტემაც.

სათვალიანმა სათვალე შემომანათა.

- დაბრძანდით. - მერე აბელს შეანათა სათვალე, - ლოგიკა არ არის სანდო.

- შევცვალოთ რამეთი?

სათვალიანმა გაიღიმა.

- შეცვლით ვერ შევცვლით, მაგრამ ვერც თვალდახუჭული დაეყრდნობი. ლოგიკურად

მამა ყოველთვის უფროსია შვილზე. დროის პარადოქსმა ამ დასკვნას ნიადაგი
გამოაცალა ფეხქვეშ. ჩვენ კი, ეს რომ შევიტყვეთ, სახტად დავრჩით.

- ეს სირთულეა და არა კრახი. მოტივს უნდა გადახედვა.

სათვალიანმა ჩაიცინა.

- მეორე მხრივ, ასევე ლოგიკურია, რომ მამა შვილზე ადრე კვდებოდეს. მაგრამ ამ
პუნქტში შეჩვეული ვართ ალოგიკურობას და არ გვიკვირს. სინამდვილეში
ინსტინქტები და ჩვევებია ჩვენი ამოსავალი წერტილი და არა ლოგიკა. მამა რომ
ათადან-ბაბადან მუდამ მართლა შვილზე ადრე კვდებოდეს, ერთი აინშტაინი იმის
დასამტკიცებლად დაგვჭირდებოდა, რომ ეს გარდაუვალი კანონი არ არის.

- ეგრე იყოს. მაგრამ მექანიკური ათვლის სისტემა ბიოლოგიასაც ხომ განსაზღვრავს?

- საკმარისია, მაშ, თქვენ, კოტე ენუქიძე, ნიჭიერი ახალგაზრდა მეცნიერი, სიმპათიური
ინტელიგენტი, ჩამოყალიბებული და სერიოზული მოქალაქე... სინამდვილეში არ
არსებობთ. უბრალოდ, ჩემი ფანტაზიის ნაყოფი ხართ.

- არა მგონია.

- ნუ გგონიათ.

- თქვენ რატომღა გგონიათ?

- ერთ რომელიღაც სისტემაში მე შეშლილი ვარ და ამჟამად კლინიკაში ვიმყოფები

სამკურნალოდ. არ არსებობს არავითარი დაბადების დღე, არავითარი სუფრა და
ყანწები, არავითარი თამადა, რომელმაც დღეს პირველად გაიკეთა ჰალსტუხი და მერე
ისევ მოიხსნა. ეს ყველაფერი ჩემს წარმოსახვაში ხდება. სინამდვილეში კი აქ სადღაც
ექიმია, რომელიც იმპულსებს იწერს და წინასწარ დიაგნოზში რიგი ცვლილებები
შეაქვს. გვერდით საკანში ნაპოლეონია. იგი ტრადიციის გაკვალულ გზას მიჰყვება და
ამიტომაა ნაპოლეონი. მე ნაპოლეონობა არ ვინდომე. სხვა ნიადაგზე შევიშალე. მე
მსახიობი ვარ. რეჟისორმა მენაბდემ იწამა ჩემი ნიჭი, პროვინციის ჯურღმულიდან
დედაქალაქის ნატიფ სინათლეში ჩამომიყვანა და ჰამლეტის როლი დამაკისრა. ამ
დღეებში პრემიერა იქნება. მე ჰამლეტი უნდა ვითამაშო. მე ჰამლეტი ვარ. ჩემი ექიმი კი
მხრებს იჩეჩავს და ამბობს, ეს უპრეცედენტო შემთხვევააო.

- იმ ფაქტს რაღა ვუყოთ, რომ ამ დღეებში მართლა იქნება პრემიერა და მართლა

ითამაშებთ ჰამლეტს?

- რას ნიშნავს „მართლა“?

- აფიშა ვნახე.

- მერე რა! თქვენ ჩემი ფანტაზიის ნაყოფი ხართ და მე გაიძულეთ გენახათ აფიშა,
რომელიც არ არსებობს.

- მე ხომ ვიცი, რომ თქვენი ფანტაზიის ნაყოფი არა ვარ.

- თქვენ რა იცით, რა ჩემი საქმეა! ან სად დავიხსომო ყველაფერი, რაც იცის და რაც არ
იცის ჩემი ფანტაზიის ნაყოფმა.

სათვალიანმა თავის ფიქრებს გაუცინა.

- ათვლის სისტემა რაოდენობრივად და თვისობრივად უსასრულოა. მოდით ისეთი

სისტემა ავირჩიოთ, სადაც მე და თქვენ ერთმანეთის ფანტაზიის ნაყოფი ვიქნებით.

აბელსაც გაეცინა.

- ჰო! ჰო! აი, ეს კარგია! თითქმის შეუძლებელია.

- მოვლენების „შეუძლებლად“ და „შესაძლებლად“ დაყოფა ძალადობაა. - ვთქვი მე და

სიგარეტი თითის დაკაკუნებით დავფერფლე.

აბელი ყურადღებით დამაცქერდა.

- თქვენ ერთი ყანწი გამოტოვეთ.

- ორი.

- ორი?

- ორი.

- ეტყობა, ვბერდები. შეიძლება ვეღარც კი ვითამაშო ჰამლეტი.

- ითვლით ხოლმე?

- არ ვითვლი. ვამჩნევ.

- რად გინდათ?

- რა ვიცი. ალბათ, ლოთი ვარ. როცა გაუვალ პროვინციაში ვცხოვრობდი... თუ ამით

ლოთის რეპუტაციას ჩრდილი არ მიადგება, გამოგიტყდებით, რომ ის ხანა ყოველთვის
ტკბილად მაგონდება... ერთი სიტყვით, როცა პროვინციაში ვცხოვრობდი, პირველი
დებოშიორის სახელი მქონდა გავარდნილი.

- გაქვთ რაღაც შემორჩენილი ძველი დიდებიდან.

- ძალიან ცოტა. და ისიც თანდათან ქრება. ეტყობა, დავიღალე. შეცდომა მოუვიდა

რეჟისორ მენაბდეს, როცა ჰამლეტის სათამაშოდ დედაქალაქში წამომიყვანა.

- რეჟისორს მენაბდეს არ წამოუყვანიხართ.

- როგორ არა! რეჟისორმა მენაბდემ წამომიყვანა.

კოტე ენუქიძემ, თითქოს რაღაც იგრძნო, მოლოდინის თვალით შემომხედა.

- ავტორმა წამოგიყვანათ.

- შექსპირმა?

- არა, თქვენმა ავტორმა. მე ათვლის სხვა სისტემა მირჩევნია.

- კარგია, ეს სისტემები რომ ასეა დახვავებული, რომელსაც გინდა იმას აიღებ. მე

ვამტკიცებ, რომ დაბნევა ყველაფრის შეიძლება და დალაგება - არაფრის,
რადგან დალაგება დაბნევის ერთ-ერთი ნაირსახეობაა.

- თქვენ გეჩვენებათ, ვითომ დაბნევა შეგიძლიათ და დალაგება არა. თქვენ, საერთოდ,

გეჩვენებათ, ვითომ არჩევანი გაქვთ. ასე ეჩვენება კინოფილმის გმირსაც, რომელიც
გზისგასაყართან დგას და ფიქრობს, აქეთ წავიდე, თუ იქით წავიდეო. ჩვენ,
მაყურებლებმა, კარგად ვიცით, რომ ტყუილად იმტვრევს თავს. სინამდვილეში
ყველაფერი დიდიხანია გადაღებული და ფიქსირებულია.

- ჩვენ ფიქსირებული ვართ? - მკითხა კოტე ენუქიძემ.

- ჩვენ პერსონაჟები ვართ. ჩვენ პერსონაჟები ვართ რომელიღაც ნაწარმოებიდან.

ყველაფერი ავტორზეა დამოკიდებული. ჩვენი ხასიათიც, ჩვენი გარეგნობაც; ყოველი
ნაბიჯი, ყოველი სიტყვა... ავტორია ჩვენი უფალი. ჩვენ ვიბადებით ამა და ამ გვერდზე,
გვეძლევა ასეთი და ასეთი გარეგნობა და ეს და ეს სახელი (ზოგი უსახელოდ რჩება).
და აზრი არა აქვს იმაზე ფიქრს, თუ რას მოვიმოქმედებთ, რადგან ვერაფერს
მოვიმოქმედებთ, გარდა იმისა, რასაც ავტორი მოგვამოქმედებინებს. მაშინაც კი, როცა
ამ გარდაუვალ უმწეობას შევიცნობთ და ამბოხებას დავაპირებთ, ეს ამბოხებაც
ავტორის ნებასურვილით მოხდება. შესაძლებელია, სადღაც შუა ნაწარმოებში
რომელიმე ჩვენგანი არ მოეწონოს და უბრალოდ ხაზი გადაგვისვას. ან სქოლიოში
ჩაგვიტანოს. ზოგი სქოლიოში ვართ, ზოგი - სათაურში. ვინც სათაურშია, ის მსხვილი
შრიფტითაა გამოყოფილი. ყველაფერი ავტორის ნებაა, ყველა სადავე მას უპყრია
ხელთ. ერთადერთი იმედი კორექტურული შეცდომაა.

- რამხელა ენერგიას გვართმევს ფუჭი ფანტაზია! - თქვა კოტე ენუქიძემ და გაიღიმა.

- მაშასადამე, „ფუჭი ფანტაზიაც“ საქმეს აკეთებს, - უპასუხა აბელმა.

- არა, უბრალოდ, ლოგიკა ფორმალური მეცნიერებაა და რეალურ სინამდვილესთან

საერთო არაფერი აქვს. თავი რომ კედელს ურტყათ, ქვეყნის ენერგიას დახარჯავთ,
მაგრამ არა მგონია ამით ან კედელს შეემატოს რამე, ან თავს. ფუჭი ფანტაზია წყალში
გადაყრილი ენერგიაა.

- თქვენ ტირანი ხართ.

- რა იქნება ყველა რომ ფუჭ ფანტაზიას აყვეს და მეტი არაფერი აკეთოს? ხომ
დაიღუპება კაცობრიობა?

- ყველა რატომ უნდა აყვეს? - ვიკითხე მე.

- აბა ჩვენ რა უპირატესობა გვაქვს?

- ასე ყოველგვარი ცალმხრივობა დამღუპველია. ყველანი რომ პრეზიდენტები ვიყოთ

და მეტი არაფერი ვაკეთოთ, ან ყველანი რომ ბეითლები ვიყოთ და მეტი არაფერი
ვაკეთოთ, მაშინ არ დაიღუპება კაცობრიობა?

აბელმა თავი დამიქნია და კვერი დამიკრა.

ამ დროს ზარის ხმა გაისმა, ვიღაც უსაშველოდ დაგვიანებული სტუმარი მოვიდა.

- ყველა ვერ ვიქნებით პრეზიდენტი, - სათვალე გაისწორა კოტე ენუქიძემ. - სკამები არ

გვეყოფა. ბეითლები კი საქმეს აკეთებენ.

- ფანტაზიორები და მეოცნებეები უფრო მეტს აკეთებენ, - ჩაერია აბელი. - ფანტაზია

იდეებს ბადებს. მთავარი კი სწორედ იდეაა. მე არ გამიკვირდება, რომ ამ კაცმა, - თითი
ჩემკენ გამოიშვირა. - რომელმაც წეღან ორი ყანწი გამოტოვა, ერთ მშვენიერ დღეს
კარტივით გაგვიშალოს წინ საბუთები და დაგვიმტკიცოს, ადამიანი რობოტიაო.

- მაგის დამტკიცება შეუძლებელია! - სიცხარე შეეპარა ხმაში კოტე ენუქიძეს.

- რატომ?

შემოსასვლელში ნინელი ვიღაცას მიეგება.

- იმიტომ რომ ქვა, თუ ის მართლა ქვაა, ვერ დაამტკიცებს ქვა ვარო. მზე, თუ ის
მართლა მზეა, ვერ დაამტკიცებს მზე ვარო. ადამიანი, თუ ის რობოტია, ვერ
დაამტკიცებს რობოტი ვარო. სუბიექტმა რომ საკუთარი თავი დაამტკიცოს, ობიექტად
უნდა აქციოს, გამოეყოს და გარედან შეისწავლოს. მაგრამ რობოტი თუ საკუთარ თავს
გამოეყო და გარედან დააკვირდა, ის უკვე რობოტი აღარაა. ერთი სიტყვით, თუ
ადამიანი რობოტია, ვერ დაამტკიცებს რობოტი ვარო, ხოლო თუ დაამტკიცა, ეს იმის
საბუთი იქნება, რომ რობოტი არაა... აა... - კოტე ენუქიძემ უცნაურად გააგრძელა ეს
„ა“ და რაღაცას მიაჩერდა.

მივიხედე.

კარის ზღურბლზე ირინე იდგა.

ტვინში რაღაცა, რაც ღერძს ჩამოჰგავდა, უცნაური სისწრაფით დაბზრიალდა. წამით

ყველაფერი გაქრა მხედველობის არედან. დარჩა მხოლოდ ელვისებური და გაუგებარი
ცვალებადობის შეგრძნება. სადღაც მისალმების ყრუ და შორეული ხმები გაისმა. მერე,
აქვე, ჩემს გვერდით, აბელის გაუცხოებულმა ჩურჩულმა შრიალით გადაკვეთა ჰაერი:
„გეყოფათ. უკვე მეჩვიდმეტე „ა“ -ზე ხართ“. ბოლოს ტვინის ღერძმა ბზრიალი შეანელა
და შეჩერდა, საგნები თავთავიანთ ადგილზე განლაგდნენ და ცნობიერებაში
თანმიმდევრულად გაიარა გაკვირვებამ, შიშმა და ფარულმა სიხარულმა, რომელსაც
სინათლის ეშინოდა და ამიტომ შავ ქაღალდში იყო გახვეული.

როდის გაჩნდა, ან რატომ გაჩნდა მაკა ჩემს გვერდით, არ გამიგია.

ნინელის ირინე ჩვენკენ მოჰყავდა.

ირინე იღიმებოდა და მის ღიმილში უცხო ნაპერწკლები შევნიშნე.

„თქვენ გახდილი უნდა ნახოთ“...

გაცნობის ცერემონიალი მაკათი დაიწყო.

როდესაც ერთმანეთს ხელი ჩამოართვეს, თითქოს სამყაროს სუნთქვა შეეკრაო,

ერთბაშად ყველაფერმა შეწყვიტა მოძრაობა. ერთბაშად ყველაფერი ფოტოსურათად
იქცა. წინა პლანზე მაკა და ირინე იდგნენ, ერთმანეთის ხელი ხელში ეჭირათ და
იღიმებოდნენ. სურათი უხმო კივილით შემოვიდა ჩემს არსებაში და გული შემეკუმშა,
რადგან მაკა უმწეო და გამხდარი მეჩვენა.

მაკას შემდეგ მე გამომიწოდა ხელი.

ღიმილი ირგვლივ უცხო ნაპერწკლებს აფრქვევდა.

„აა! (ჩვიდმეტი „ა“) ირინე! როგორ ხარ? რა თქმა უნდა, ნინელი, ჩვენ რახანია ვიცნობთ
ერთმანეთს!“

ეს გავიფიქრე. მერე ხელი ჩამოვართვი, ბორძიკით, ოდნავ გასაგონად ვთქვი ჩემი

სახელი, თვალი ავარიდე და ფერმა გადამკრა. თვითონ მკაფიოდ და მშვიდად მითხრა
თავისი სახელი და აბელს მიუბრუნდა.

ეს ყველაფერი ძალიან სწრაფად მოხდა. არც თავი მქონდა ფიქრის და არც დრო.

ახლაც არ ვიცი, რატომ მეგონა, რომ გამცემდა.

ფაქტია, რომ მეგონა.

კატასტროფა ჭინკასავით დახტოდა ჩემს ირგვლივ და ღვარძლიანი მხიარულებით
იცინოდა. და მე მეგონა, ირინეც გაიცინებდა და მეტყოდა: „ნუთუ მართლა ვერ მიცანი?
ნუთუ მართლა აღარ გახსოვს ორი საღამო რომ მარტო ვიყავით და, ნანას გიმღერებო,
მეუბნებოდი?“

ალბათ, საჭიროდ არ დაინახა, თორემ მეტყოდა კიდეც.

ჰქონდა ხასიათში რაღაც დაუნდობელი და ავი კვიმატობა.

კატასტროფას გადავურჩი, მაგრამ გაცნობის ცერემონიალი შედგა.

გაცნობის ცერემონიალი მაკას თანდასწრებით შედგა და უკვე ყველა გზა მოჭრილი

მქონდა. ტყუილის ქსელში საბოლოოდ გავიხლართე და ახლა, სანამ ძალა მეყოფოდა,
როლი უნდა მეთამაშა!

როლი!

აბელს ჰამლეტის როლი ჰქონდა სათამაშო.

ჩემს ადგილას რომ ყოფილიყო, ალბათ, ამ როლსაც იოლად გაართმევდა თავს.

აბელს შევხედე და ცხადად დავინახე, რომ მას არასოდეს მოუწევდა ასეთი როლის
თამაში. იმიტომ, რომ ტყუილს გველად გადაქცევას არ აცლიდა. მანამ მოიშორებდა,
სანამ ჯერ კიდევ უბრალო ბეწვი იქნებოდა პიჯაკზე მიკრული. ორი თითით აიღებდა,
ფფუო, შეუბერავდა და გზას განაგრძობდა.

ამ მხრივ კოტე ენუქიძე უფრო ახლო უნდა ყოფილიყო ჩემთან.

ნეტა მე მქონდეს ჰამლეტი სათამაშო და ნეტა მე ვიყო ასეთი მშვიდი და არხეინი-

მეთქი, შურით გავიფიქრე და გამახსენდა, რომ ერთ დროს არანაკლებ მშვიდი და
არხეინი ვიყავი, სანამ ხეზე გამობმული უგუნური ცხოველივით დავიწყებდი ტრიალს
და თოკს საკუთარი ნებით შემოვიკრავდი ტანზე...

თამადამ სუფრასთან მიგვიწვია.

ახლა ჩემს ხელმარცხნივ ორი სკამი უკვე აღარ იყო, თავისუფალი, რადგან ერთ
მათგანზე, რომელიც ჩემკენ იდგა, ირინე დამჯდარიყო.

მე ირინესა და მაკას შუა ჩავჯექი.

- ო! მე კიდევ შიში მქონდა უკავალროდ დავრჩი-მეთქი! - თქვა ირინემ.

ეს ერთგვარი მაგალითის ჩვენება იყო.

მეც არ დავაყოვნე.

- რა მოგართვათ? ბადრიჯნის საცივი გნებავთ? - ვუთხარი და მივაწოდე კიდეც.

- გმადლობთ. - ცოტა გადაიღო.

მაგიდის ქვეშ მუხლი მუხლზე წამომედო და ტანში ჟრუანტელმა დამიარა.

გაწრიპული გოგო მაკას ყურში ეუბნებოდა რაღაცას. ჩურჩული რომ მოათავა, ორივეს
სიცილი აუტყდა. თავი თავს მიადეს და დიდხანს იცინოდნენ.

- ცოტა ღვინო დამისხით.

დავუსხი.

- გმადლობთ.

თამადა სადღეგრძელოს ამბობდა.

მაკა მომიბრუნდა და მკითხა: - „ჰიმნი“ როგორ მოგეწონა? რატომ არაფერი მითხარი?

- ძალიან მომეწონა. არც კი მოველოდი. რაც თვალებში ეშმაკობა გეტყობა, ყველაფერი

გამომჟღავნდა. ახლა ჩემი მუსიკალური დახასიათების კიდევ უფრო მეშინია.

მაკამ ფართოდ გახელილი თვალები მომაპყრო და მცირე პაუზის შემდეგ, თითქოს

თავისთვის ამბობსო, ისე თქვა: - შენი მუსიკალური დახასიათების მეც მეშინია.

- თუ შეიძლება, ტყემალი მომაწოდეთ.

- ინებეთ. მაპატიეთ, ყურადღება ვერ მოგაქციეთ.

ქეიფი გრძელდებოდა. თამადა უკვე საკუთარ თავს ძარცვავდა. ყოველ შემთხვევაში,

ზოგიერთი სხარტი გამოთქმა სამ-ოთხჯერ გაიმეორა.

მერე მაკა ისევ როიალთან მიიწვიეს.

გაწრიპული გოგოც გაჰყვა.

მაკა უკრავდა. ორივენი მღეროდნენ. ერთი სტროფი რომ იმღერეს, დანარჩენი

სტუდენტებიც აყვნენ.

მე სუფრა დავზვერე.

ყველანი თავთავიანთი საქმით იყვნენ გართულნი.

თამადას თვალები მიელულა, სკამის საზურგეზე გადაწოლილიყო და სიმღერას

უსმენდა.

აბელი და კოტე ენუქიძე რაღაცაზე დაობდნენ.

მე მარჯვენა იდაყვი სუფრაზე შემოვდე, ნიკაპი ხელს ჩამოვაყრდნე და მაკას

მივაჩერდი. ვუყურე, ვუყურე და ირინეს ვკითხე: - სად დაიკარგე?

ირინესაც არ მოუხედავს, ისე მითხრა: - როგორა ხარ?

- მეგონა, ტელეფონის ნომერს მაინც დატოვებდი.

- არ დაგავიწყდი?

- დილით, დეიდა მარიამი რომ დავინახე, გულზე შემომეყარა.

- ორჯერ გნახე სიზმარში.

- რატომ მისამართი არ დატოვე?

- მოგენატრე?

- ღვინო დაგისხა?

- არ მინდა.

- კონიაკი?

- ბევრი?

ირინეს ხმაში ღიმილი მოისმა.

- მეც გნახე სიზმარში.

- არ იყო საჭირო მისამართის დატოვება.

- აქ როგორ მოხვდი?

- საკუთარ თავს ჯერ არვინ გადახტომია.

- ის ორი ღამე სამყაროს მოწყდა და დროის სათვალავში არ შესულა.

- დეიდა მარიამი როგორაა?

- გმადლობთ. ჯერ არ უნდა აპირებდეს სიკვდილს.

სიმღერა დამთავრდა. მაკა და გაწრიპული გოგო დაბრუნდნენ და თავთავიანთ

ადგილებზე დასხდნენ. ქეიფი გაგრძელდა და მეც განვაგრძე ჩემი როლი, ჩემი გზა
დახლართულ ბილიკზე.

ცოტა ხნის შემდეგ კოტე ენუქიძე წავიდა. მანამდე კიდევ რამდენიმე კაცი
წავიდა ნათესავებისა და მეზობლების წრიდან, მაგრამ კოტე ენუქიძის წასვლამ
თითქოს გული ჩამწყვიტა. შეიძლება იმის ბრალია, რომ უკვე ნასვამი ვიყავი.

ხალხი ნელ-ნელა ტოვებდა სუფრას.

სადღეგრძელოები ამოიწურა.

მაშინ აბელი წამოდგა და თამადის სადღეგრძელო თქვა.

თამადა იდგა, მთვრალი იყო და კმაყოფილი, ნასიამოვნები ღიმილით უსმენდა.

- ამ საღამოს ჭეშმარიტად ღირსეული კაცის მოადგილეობა მხვდა წილად. თქვენმა

ახლობლებმა, ალბათ, იციან, თქვენი სიძლიერის ამბავი, მე კი დღეს ვნახე და
აღტაცებული ვარ. თქვენ ჭეშმარიტი ვაჟკაცი ხართ, მაშინაც, როცა ჰალსტუხი
გიკეთიათ და მაშინაც, როცა ჰალსტუხი არ გიკეთიათ. ბოლოს და ბოლოს, ვინც რა
უნდა თქვას, ჰალსტუხი მაინც არ წარმოადგენს ადამიანური ღირსების საზომს.
თქვენი ღირსებისა და ვაჟკაცობის საბუთი არის თქვენი სიმკვრივე და შეუვალობა.
თქვენ შეუვალი ხართ ყოველივე იმისათვის, რაც ზედმეტია, რაც მეორეხარისხოვანია,
რაც მერე ეჭვების, ყოყმანის, ტვინის ჭყლეტისა და უძილობის მიზეზი ხდება. თქვენ
გჯერათ საკუთარი თავის და ამაშია თქვენი ძალა. ცოლ-შვილი გყავთ?
- სამი ბიჭი! - თითი მაღლა ასწია თამადამ და ამაყი ღიმილით გაიღიმა.

- ღმერთმა გაგიზარდოთ. თქვენ საკუთარ თავში პოულობთ ყველა კითხვის პასუხს და,
ალბათ, არასოდეს არ გჭირდებათ თავის ტკივილის წამალი.

- თუ მოწამლული ღვინო არ დავლიე. - ჩაურთო თამადამ.

- თქვენ იცით, რომ დღეს საჭმელ-სასმელი გაქვთ, კარგი, მსუყე, გემრიელი. და

კმაყოფილი ხართ. კმაყოფილი ხართ თქვენი თავით. კმაყოფილი ხართ ცხოვრებით,
კმაყოფილი ხართ იმით, რომ არსებობთ. თქვენ მიწაზე დგახართ და ცაში არ
იყურებით, რადგან იქ საინტერესო არაფერი გეგულებათ.

კიდევ ბევრი ილაპარაკა. ბოლოს იმდენი ქნა, გული აუჩუყა. თამადამ პოსტი დატოვა,
ოდნავ არეული ნაბიჯით მივიდა მასთან და მხურვალედ გადაკოცნა.

მერე აბელიც წავიდა და კვლავ გამიჩნდა ისეთი გრძნობა, კოტე ენუქიძის წასვლისას
რომ გამიჩნდა.

ცხადია, ეს სისულელე იყო, მაგრამ რატომღაც მეგონა, თითქოს რაღაც საყრდენი

გამომეცალა და ახლა იძულებული შევიქნებოდი, მარტო გამეცა პასუხი რომელიღაც
უმძიმეს კითხვაზე.

მაგრამ მეც უკვე გვარიანად ნასვამი ვიყავი და აზრებს ერთ ადგილას ვეღარ ვუყრიდი
თავს.

ნაშუაღამევს სუფრა აიშალა.

უცნაურ მოუსვენრობას ვგრძნობდი. თითქოს რაღაცის მოლოდინი მქონდა.

სტუმრები ხმაურით ემშვიდობებოდნენ მასპინძლებს, მადლობას უხდიდნენ და

მიდიოდნენ.

მაკა დავიმარტოხელე და ვკითხე: - რა ქენი, ხომ არ გადაიფიქრე? დარჩები თუ

წამოხვალ?

ამას რომ ვეკითხებოდი, მოუსვენრობამ უმაღლეს წერტილს მიაღწია და წამით

გაირინდა. ტვინი ელვასავით გაკვეთა ფიქრმა: „რატომ ვეკითხები? რატომ ვეკითხები?
რატომ ვეკითხები?“ ამ ელვის შუქმა სულში რაღაც სიცარიელე გაანათა, მაგრამ, სანამ
აზრს მოვიკრებდი, ჩაქრა კიდეც.

- დავრჩები, - მითხრა მაკამ და თვალებში შემხედა. - შენ ხომ არ გეწყინება?

„ნუ დარჩები, მაკა. წამოდი,“ - თითქოს ლოცულობდა ვიღაც ჩემს არსებაში.

- კარგი, დარჩი. აბა, მაშ ხვალამდე.

მაკამ გამიღიმა.

მიმოვიხედე. თვალით ირინეს ვეძებდი.

ირინე არსად ჩანდა.

„წასულა“. - გავიფიქრე და რაღაც გაუგებარი, არეული გრძნობა დამეუფლა. მერე
ერთბაშად შვება ვიგრძენი და ძალა. და ის საღამო გამახსენდა, ბურუსი რომ იყო და
ცრიდა.

მასპინძლებს გამოვეთხოვე.

ნინელიმ მითხრა: - იცოდე, დღეიდან მე და შენ ისეთივე მეგობრები ვართ, როგორც მე

და მაკა.

ნინელის დედამ მითხრა: - ამიერიდან ხშირ-ხშირად უნდა მოხვიდეთ. ჩვენ ახლობელ

ხალხს არ ვპატიჟებთ. ისე უნდა მოხვიდეთ, უბრალოდ და უცებ.

მადლობა გადავუხადე და გასასვლელისკენ გავემართე.

კართან რომ მივედი, თითქოს დენმა დამკრა.

სწრაფად მოვტრიალდი.

მაკა მიყურებდა.

იდგა გამართული, მკლავებდაშვებული. ერთიანი კაბა ლაღად ადგა ტანზე. საოცრად

ბავშვური იყო და საოცრად ქალური.

მე რომ მოვტრიალდი, გამიღიმა. სახე გაუნათდა და მწყობრი კბილები გამოუჩნდა.

ერთ წამს ვუყურე, მერე ჩემდაუნებურად თვალები დავხუჭე, თითქოს მეხსიერებაში

მინდოდა შემენახა.

ახლა რომ ვინმეს ეთქვა, მაკას უკანასკნელად ხედავო, შეიძლება დამეჯერებინა, ისე
დამიარა განშორების ტკივილმა სხეულში.

თვალები ისევ გავახილე, კარი გამოვაღე და გავედი.

კიბეზე გრილმა ჰაერმა შემომიბერა და თითქოს გონებიდან ბურუსი გადამაცალა.

ცოტა ხანს შევჩერდი. სახეზე ხელი მოვისვი, რამდენჯერმე ღრმად ამოვისუნთქე.

უეცრად აბელი და კოტე ენუქიძე გამახსენდნენ. ეტყობა, ჩემმა ფანტაზიამ ამ ორ

უცნობ კაცს რაღაც მნიშვნელოვანი ფუნქცია დააკისრა. თორემ რა იყო, რომ მათი
წასვლა ისე განვიცადე, ძვირფასსა და ძალიან მახლობელ ადამიანს რომ მატარებელზე
გააცილებ და უცნაური სევდა შემოგაწვება.

ისევ დავუყევი კიბეს. თავში ფიქრების ქარავანი უთავბოლოდ მოძრაობდა.

ჯერ იყო და, ის გამახსენდა, აბელმა რომ უთხრა თამადას, ცაში არ იყურები, რადგან იქ
საინტერესო არაფერი გეგულებაო. ამის გახსენებაზე გავიფიქრე: „იქნება ესაა
ერთადერთი სწორი გზა? ცაში, ბევრიც რომ გეგულებოდეს, მაინც ვერაფერს იპოვი“.
მერე აბელი გაწრიპულმა გოგომ შეცვალა, დიდი ამბით რომ გამიხმო განზე, დაიხარეო,
მითხრა და, როგორც საშინელი საიდუმლო, ისე ჩამჩურჩულა ყურში, ვერ გავიგე ვინ
არიანო. ამას მოყვა ფიქრი: „როგორ უყვართ მაკა ამხანაგებს!“ აქ ნინელის დედის სახე
გამახსენდა, უცნაური, თითქმის გაუგებარი სიკეთით სავსე. ისე უნდა მოხვიდეთო,
მითხრა, უბრალოდ და უცებ.
ამასობაში კიბე ჩავათავე და ქუჩაში გავედი.

ზედ სადარბაზოს წინ შავი „ვოლგა“ იდგა.

სადღაც ქუჩის სიღრმიდან შავკეპიანი უცნობის ხილვა წამოვიდა.

მაგრამ ხილვა წამსვე გაქრა, რადგან მანქანის კარი გაიღო.

- დაჯექი!

მწარე და უდღეური შვება ყოფილა ის, წეღან რომ ვიგრძენი, როცა ირინე ოთახში ვერ
ვიპოვე და, წასულა-მეთქი, ვიფიქრე.

- მაშ, არ წასულხარ?

- შენ გელოდი.

მე ვიდექი.

- დაჯექი. სახლში წაგიყვან.

დავჯექი, კარი მივხურე და ვუთხარი: - სახლი რომ არა მაქვს?

ირინემ ცერად გამომხედა.

- გინდა გქონდეს?

- არა.

- გექნება.

გასაღები გადაატრიალა და მანქანა დაძრა.

მე უკან გადავწექი, კეფა სკამის ზურგს ჩამოვადე და ირინეს მივაჩერდი. შავი შარვალი
ეცვა და სქელი, მაღალყელიანი თეთრი ჯემპრი. თმა მხრებზე ეფინა.

ხმას არც ერთი არ ვიღებდით.

ირინე წინ იყურებოდა და მარჯვედ მიჰყავდა მანქანა. მე ირინეს ვუყურებდი და

არაფერზე არ ვფიქრობდი.

მანქანაში თბილოდა და ღვინო უფრო მეკიდებოდა.

მივჩერებოდი ირინეს. თვალს არ ვაშორებდი.

დიდხანს ვისხედით უხმოდ.

ვუყურებდი ირინეს პროფილს და არაფერზე არ ვფიქრობდი.

უცებ ვიღაც უცხომ ჩემი პირით თქვა: - შენ დედამიწის ღერძი ხარ, ირინე.

ირინემ მკვეთრად დაამუხრუჭა. მანქანა კივილით გაჩერდა.

ჩემს აღმართთან ვიყავით. ზედ იმ მაღაზიის წინ, რომელშიც ქაჩალი და ყურპარტყუნა

გამყიდველი მუშაობდა. მაღაზია ახლა დაკეტილი იყო და ორი ბოქლომი ედო. ერთი
დიდი, მეორე - მომცრო. მინის კედლებზე ფარდები ჩამოეფარებინათ და მე, რატომღაც,
მიცვალებული გამახსენდა.

ირინეს ხელები საჭეზე დაეწყო და დაჟინებით მიყურებდა. და გარდა დაჟინებისა,

კიდევ იყო რაღაც მის მზერაში.

- გაიმეორე.

- დედამიწის ღერძი ხარ.

- შენ თუ იცი, რომ ეგ სიტყვები არ გეპატიება?

- ვიცი. მაგრამ ახლა ეგ არ არის მთავარი. მთავარია, მანდ არ შეუხვიო!

ირინემ გაიღიმა.

- აბა, რა ვქნათ?

- რაც გინდა. მთავარია, მანდ არ შეუხვიო.

- მაშ, საით წავიდეთ?

- საითაც გინდა.

- სიტყვებს უპატრონოდ ნუ დაყრი. არ გეშინია, რომ მაგ ნათქვამით ბოროტად

ვისარგებლო?

- ამ აღმართის მეშინია...

- კარგად მოიფიქრე, რასაც ამბობ?

- შენ დედამიწის ღერძი ხარ, ირინე. წარმოსახვითი და მაინც რეალური. - ირინემ

მანქანა დაძრა და ასახვევს გავცდით. - არ მომიფიქრებია. ფიქრი ყელში გამოსმული
დანაა.

- ხვალაც ეგრე იტყვი?

- „ხვალ“ არ არსებობს. „ხვალ“ მეოცნებეების მოგონილი ილუზიაა. „ხვალ“ ყოველთვის

ერთი დღის სავალზეა „დღეისაგან“. და რამდენიც არ უნდა ვიაროთ, მუდამ ერთი
დღის სავალზე იქნება. ჯერ არ დაბადებულა კაცი „ხვალ“ რომ საკუთარი თვალით
ენახოს. - მანქანა უკაცრიელ გზატკეცილზე მიქროდა. - სინამდვილეში არსებობს
მხოლოდ დღევანდელი დღე. ცხოვრება დღევანდელი დღეების ჯამია. არ არსებობს
არც „ხვალ“, არც „გუშინ“. მხოლოდ ის არსებობს, რასაც ვგრძნობ. გუშინდელი დღეც
დღევანდელი დღეა; ოღონდ სადღაც, სხვა სივრცეში დევს და ვერ ვხედავთ. დრო
მკვდარი ცნებაა. ეს უნდა მეთქვა კოტე ენუქიძისა და აბელისათვის. კაცობრიობის
ისტორია აწმყოში გაჭიმული ერთიანი ჯაჭვია, რომლის ყველა წერტილი მყისიერად
არსებობს, დროის გარეშე, მხოლოდ ახლა, მხოლოდ სივრცეში. ჩვენ ამ წუთს ვართ
ყველგან, საცა „ვიყავით“ და საცა „ვიქნებით“.

არ ვიცი, ღვინომ დამაძინა, თუ საკუთარი ხმის მონოტონურობამ. ის კი მახსოვს, რომ,

თითქოს ორმოში ჩავვარდიო, უეცრად ჩავეფლე ღრმა ძილში. ერთბაშად,
მეყსეულად. და ასევე ერთბაშად, ყოველგვარი გარდამავალი წუთის გარეშე,
გავიღვიძე. ვითომ მე
ქანდაკება ვიყავი, ხოლო ძილი - ის თერთი სუდარა, ქანდაკებას რომ საჯარო
გახსნისას ჩამოაცლიან.

პატრიარქი

ხოლო მათ განიხარეს და აღუთქვეს მას ვეცხლი მიცემად.

ლუკა 22,5

რიჟრაჟი იყო.

მანქანა ვიწრო ხეობაში მიდიოდა. ხელმარჯვნივ, ზემოდან, მთის მდინარე მოქშუოდა

და კისრისტეხით მირბოდა ქვემოთ. მდინარე პატარა იყო და, როგორც ყველა და
ყველაფერი, რაც პატარაა, ყურისწამღებად ხმაურობდა, სამყაროსთვის რომ თავისი
არსებობა ეცნობებინა.

საამო სიგრილე იგრძნობოდა.

ჰაერი თხელი და გამჭვირვალე იყო. სადღაც, ალბათ, მზე ამოდიოდა.

მაგრამ სად?

ხეობას ორივე მხრიდან მაღალი მთები გადმოჰყურებდა. წინ ხეობა კიდევ უფრო
ვიწროვდებოდა და მთებში იკარგებოდა. თანაც არავითარი წარმოდგენა არ მქონდა
იმაზე, თუ საით უნდა ყოფილიყო აღმოსავლეთი.

ირინე მშვიდად მართავდა საჭეს და უძილობისა არაფერი ეტყობოდა. მგონია, არც

გაუგია, მე რომ გავიღვიძე.

უეცრად თითქოს რაღაცამ შემაშფოთა, მაგრამ მაშინვე გამიარა. ირინეს შევხედე და

ვთქვი: - ადამიანი შიშველი უნდა დადიოდეს.

ირინემ გაიღიმა.

- მომეცი სიგარეტი.

სიგარეტი მივაწოდე და ავუნთე. მეც ავინთე.

ნაფაზი რომ დავარტყი, არ მესიამოვნა. ყელი გამომშრალი მქონდა და ბოლმა თითქოს

წაიბორძიკა ამ სიმშრალეზე.

მაინც განვაგრძე მოწევა.

ირინემ გააბოლა და მითხრა: - სიშიშვლე ვერ გამოდგება გულწრფელობის სიმბოლოდ.

„ყალბ სირცხვილს მაინც არ გაესმება ხაზი“, - გავიფიქრე. ხმამაღლა თქმა დამეზარა.

კარის მინა ჩამოვწიე.

- ხომ არ შეგცივდება?
- არა.

მდინარე ლოდებზე იმსხვრეოდა და მერე ისევ ერთდებოდა. შეერთების ადგილას

ქაფი რჩებოდა.

სუფთა ჰაერი ფილტვებში მიღიტინებდა და ისე მაბრუებდა, დიდი ხნის

ნაავადმყოფარი კაცი რომ პირველად გამოხვალ გარეთ.

ჩუმად ვისხედით.

ღია ფანჯრიდან ვაკვირდებოდი, როგორ გარბოდა ქვემოთ მთის კალთებზე შეფენილი

ტყე.

მთაც გარბოდა.

- ერთი ტელეგრაფის ბოძი არ შეგვხვედრია.

- ტელეგრაფი ჯერ არ გამოუგონებიათ.

ირინეს შევხედე.

იღიმებოდა და გზას გაჰყურებდა.

მე ისევ ტყის მწვანე მასას მივაჩერდი, რომელიც მდინარის მხარდამხარ მირბოდა.

„ემანსიპაცია“, - გავიფიქრე და შევშფოთდი, რადგან ვერ მოვიგონე, რას ნიშნავდა ეს

სიტყვა.

„ლათინური იქნება და, ეჭვი არაა, რაღაცას უნდა ნიშნავდეს. მაინც რას? ვიცოდი და
აღარ მახსოვს. ემანსიპაცია... ემანსიპაცია...“

- როგორ მოგწონს აქაურობა?

- სადაურობა?

- რაზე ფიქრობდი?

- ემანსიპაციაზე. ხომ არ იცი, რას ნიშნავს ეს სიტყვა?

- სუფთა ჰაერი არც ისე უცხო სტიქიაა ადამიანისთვის. ხელად შეეჩვევი.

„ღმერთები სკაფანდრებში ემალებოდნენ სუფთა ჰაერს... ნეტა როგორი უნდა იყოს

სასიცოცხლო პროცესი, როცა ჟანგბადი მომაკვდინებელი შხამია?..“

მთა ტყიანად გარბოდა.

გზა ოღროჩოღრო იყო.

რაც უფრო ზევით მივიწევდით, მდინარე მით უფრო პატარავდებოდა და რაც უფრო
პატარავდებოდა, მით უფრო ყურთასმენის წამღებად ხმაურობდა.

მთების ვიწრო ყელთან შენაკადს მივადექით. შენაკადი პატარა ნაკადული იყო და

მხიარული ჩუხჩუხით ინთქმებოდა უფროსი ძმის სტომაქში.
მარცხნივ შევუხვიეთ და ნაკადულს ავუყევით.

აქეთ გზა აღარ იყო. იყო მხოლოდ ძალიან ვიწრო ხეობა, რომელშიც ჩვენი მანქანა და
ნაკადული ძლივს ეტეოდნენ. ტყით შემოსილი მთები ლამის მხრებზე გვებჯინებოდა.
ნაკადულის ორივე მხარეს ჩამწკრივებულ ცაცხვისა და რცხილის ხეებს კენწეროები
თავებივით მიედოთ ერთმანეთზე და ჩაბნელებულ ხეივანს ქმნიდნენ. შიგადაშიგ
თელა და მუხაც ერია. ცა მხოლოდ აქა-იქ იჭყიტებოდა ფოთლებსა და ფოთლებს შუა
და ნაკადულს სიზმარეულ იდუმალებას ანიჭებდა.

- ჭინკები არ ცხოვრობენ ამ ტყეებში?

ირინემ გაიცინა.

- მე მეგონა, იტყოდი, რა ზღაპრული სილამაზეაო.

- მეც ასე მეგონა.

- გინდა სიგარეტი?

- მოიტა.

ნაკადულის პირას, ტყესა და ტყეს შუა, პატარა მდელო გამოჩნდა. ჩვენ ამ მდელოზე
შევუხვიეთ და ნაკადულს დავშორდით. მდელო მალე დამთავრდა და ტყეში შევედით.
მანქანა ძლივს მიიკვლევდა გზას. მარცხნივ მოვტრიალდით და ცოტა ხანს
ნაკადულის დინების მიმართულებით ვიარეთ. მერე ისევ მარჯვნივ შევუხვიეთ, ტყის
სიღრმისკენ. მცირე აღმართი ავიარეთ. კიდევ რამდენჯერმე მივუხვ-მოვუხვიეთ და,
ცაცხვები და რცხილები რომ მსხმოიარე მსხალმა და შავქლიავმა შეცვალა, მივხვდი,
გზა დასასრულს უახლოვდებოდა. მართლაც, ცოტა ხნის შემდეგ ხეხილის ბაღში
მრგვალი ფორმის პატარა კოხტა სახლი გამოჩნდა.

სახლი მთის ბუნებრივ ტერასაზე იდგა. ირგვლივ მოზრდილი ვაკე იყო. ვაკის იქით
მთა, თითქოს დანაკარგს ინაზღაურებსო, მკვეთრად მაღლდებოდა.

არც ღობე იყო, არც ჭიშკარი.

ირინემ ზედ სახლის კართან გააჩერა მანქანა.

- მოვედით.

ბალახი მაღალი იყო, რბილი, ფაფუკი. სანამ შევეჩვეოდი, ახლად ფეხადგმულივით

დავდიოდი.

ღრმად ჩავისუნთქე და გავიფიქრე: „ნუთუ კიდევ დარჩა ქვეყანაზე ასეთი ჰაერი?“

მერე ირინეს ვკითხე: - მზე საიდან ამოდის?

- მზე არ ამოდის. უბრალოდ, დედამიწა ბრუნავს თავისი ღერძის ირგვლივ

დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ. ადამიანს კი ჰგონია, თითქოს მზე ამოდის.

გამეცინა და მეტი აღარაფერი მიკითხავს.

ირინემ ხელი ჰკრა კარს. კარი გაიღო.

- მობრძანდი, ეს დედამიწის ცენტრია. მთავარი ღერძი აქ გამოდის.

- წარმოსახვითი ღერძი, - შევუსწორე მე.

- ყველა ღერძი წარმოსახვითია, - გაიღიმა ირინემ და მის ხმაში და მის ღიმილში

ნიშნისმოგების მაგვარი რაღაც მომეჩვენა.

შევედი და დავილოცე: - აქა მშვიდობა!

ეს ქვედა სართული იყო, დაახლოებით ისეთი, დასავლეთ საქართველოში რომ

პალატი იციან. ხელმარცხნივ ბუხარი იყო, ხელმარჯვნივ, კედელთან, ხის ტახტი -
შიშველი, ძველებური. შუაში მაგიდა და ოთხი სკამი იდგა. მაგიდა წარმოადგენდა
ვეება ხის კუნძს, კარგად გამოთლილსა და მოსწორებულს; ირგვლივ შემოწყობილი
სკამები - ასევე კარგად გამოთლილსა და მოსწორებულ, შედარებით მომცრო კუნძებს.
პალატის შორეულ მარჯვენა კუთხეში განჯინა იდგა.

- დაჯექი, დაისვენე. მე საუზმეს გავაკეთებ, წავიხემსოთ. - განჯინის კარი გამოაღო და

საუზმის სამზადისს შეუდგა. - მე ყავას დავლევ. შენ ჩაი გინდა, ხომ?

- ყავა მინდა!

ჩემდა გასაოცრად, საკუთარ ხმაში რაღაც მბრძანებლური კილო მომესმა. შევკრთი

და თვალი ირინესაკენ გავაპარე. ირინე თავის საქმეს განაგრძობდა, ჩემი
მბრძანებლური კილოსათვის ყურადღება არ მიუქცევია.

საუზმე რომ მოვათავეთ, მითხრა: - წამო, ახლა სახლი დაგათვალიერებინო.

- არ დაიღალე?

- დასვენება გინდა?

- მე არა. მე მანქანაშივე გამოვიძინე. შენზე ვამბობ.

- მე ქალი ვარ. ქალი თავის მძიმე ხვედრს უნდა შეეგუოს და დაღლილობა და

ავადმყოფობა არასოდეს შეიმჩნიოს.

გამეცინა.

- შუასაუკუნეებია?

ირინემ შემომხედა. ერთხანს მიყურა, მერე, დაღვრილი მელანი რომ მაგიდას მოედება,
ისე ნელ-ნელა მოედო სახეზე ღიმილი.

- წამო!

პირველ სართულზე სახლის ცალ მხარეს პალატი იყო, მეორე მხარეს მარანი. მარანი
საწნახლით, საწურით და ყოველგვარი მოწყობილობით. მარანსა და პალატს შორის
მთელ სივრცეს ავსებდა ნახევრად ღია სადგომი. უკანა მხარეს კედელი იყო
ამოშენებული, წინ კი არც კედელი იყო, არც კარი. აქ სამი სვეტი იდგა, როგორც ჩანს,
მეორე სართულის გასამაგრებლად, და მიწაზე ორი ცალი გაურკვეველი
დანიშნულების ვარცლი ეგდო.
მეორე სართულის წინა და უკანა მხარეს მთელ სიგრძეზე მრგვალი აივანი ერტყა.
აივნის შიგნით სამი ოთახი იყო. შუა ოთახს ოთხკუთხა ფორმა ჰქონდა, განაპირა
ოთახებს კი, სახლის სიმრგვალის გამო, თითო კედელი გამობურცული ჰქონდა და შიგ
ასევე გამობურცული ფანჯრები იყო დატანებული.

ავიხირე, სახურავზე უნდა ავიდე, მიდამოს თვალი მომავლო-მეთქი. ავიდეთო,

მაშინვე დამეთანხმა ირინე და დაუმატა, ჩემი მეუფისა და მბრძანებლის სიტყვა
ჩემთვის კანონიაო. სიტყვები რომ არ ყოფილიყო ასეთი, კილოზე ვერაფრით ვერ
შეატყობდით, თუ იხუმრა.

შუა ოთახსა და მარჯვენა განაპირა ოთახს შორის პატარა ბნელი დერეფანი იყო.
დერეფანში კიბე იდგა, რომლითაც ჯერ სხვენში ავედით, მერე - სახურავზე. სახურავი
დამრეცი იყო და წიბოები ისე ლაღად და შეუმჩნევლად გადადიოდა ერთმანეთში,
რომ გამყოფი ხაზი არც კი ეტყობოდა. ამის გამო გუმბათს უფრო ჰგავდა, ვიდრე
ჩვეულებრივ სახურავს.

წვერში ავედი. ირინეც ამოვიდა.

- ალბათ აქ გამოდის ღერძი, - ვთქვი და გუმბათის წვერს ფეხი დავადგი.

ირინემ არაფერი მიპასუხა. ორივე ხელი მკლავში მომკიდა და სახეში შემხედა. მე

დავიხარე და ცხვირზე ვაკოცე. ირინემ გაიცინა და თავი მხარზე დამადო. მე წელზე
ხელი მოვხვიე და თმაში ვაკოცე. ირინე უფრო მომეკრა.

როგორც მოგახსენეთ, სახლს მრგვალი ფორმა ჰქონდა. ახლა, როცა არემარე ყველაზე
მაღალი წერტილიდან მოვათვალიერე, დავინახე რომ ეს სახლი იყო ორი
კონცენტრირებული წრის ცენტრი. პირველ წრედ შიშველი მდელო ერტყა,
დაახლოებით ხუთი-ექვსი საჟენის რადიუსის. შემდეგ მოდიოდა დიდი წრე - ხეხილის
ბაღი. ორივე წრე იდეალურად ზუსტი ჩანდა. და სახლიც ზუსტად ცენტრში იდგა.
ხეხილის ბაღს იქით, ოთხსავე მხარეს, ტყე იწყებოდა. სამ მხარეს მაღლა მიუყვებოდა
მთებს, ხოლო მეოთხე მხარეს, სადაც, ჩემი ვარაუდით, ნაცნობი ნაკადული უნდა
ყოფილიყო, ქვემოთ მისდევდა ფერდობს.

ირინემ კიდევ შემომხედა. თვალები უბრწყინავდა და ძალიან ლამაზი იყო.

- აღარ ჩავიდეთ ძირს?

უცებ მომეჩვენა, თითქოს აქ მარტო მიდამოს მოსათვალიერებლად არ ამოვსულვარ.

რაღაც მიზანი მქონდა, რაღაც მაინტერესებდა. საჭირო და მნიშვნელოვანი. მოიცა-
მეთქი, ვუთხარი, წელზე შემოხვეული ხელი შევუშვი და შევეცადე ის საჭირო და
მნიშვნელოვანი მიზანი გამეხსენებინა: მაგრამ რამდენიც არ დავატანე თავს ძალა,
არაფერი გამოვიდა. მომელანდა რაღაც-მეთქი, აგდებულად გავიფიქრე, ხელი ჩავიქნიე
და ჩემს თავზე გამეცინა.

- ჩავიდეთ, ჩავიდეთ.

ჩამოვედით. ბალახზე ჯერ კიდევ ისე დავაბიჯებდი, როგორც ბრმა დააბიჯებს

ნახნავში.

- ხეხილის ბაღში გავიაროთ? - მკითხა ირინემ.

- გავიაროთ.

პირველი წრე გადავჭერით და ხეხილის ბაღში შევედით.

აქეთობას მარტო მსხალი და შავქლიავი შევამჩნიე. ახლა კი დავრწმუნდი, რომ აქ

ჩვენებური ხილის სრული ნაირსახეობა იყო წარმოდგენილი: ატამი, კაკალი, ვაშლი,
თხილი, ლეღვი, უნაბი, წაბლი, ბალი... რა ვიცი, ყველაფერი.

ერთი-ორ ადგილას ისეთსავე მაგიდასა და სკამებს წავაწყდით, პალატში რომ ედგა.

ბევრი ვიარეთ, თუ ცოტა ვიარეთ, ბოლოს დავიღალეთ და ვეება სამტოტა კაკლის

ძირში ბალახზე დავსხედით დასასვენებლად.

- ვისია ეს ეზო-გარემო და კარ-მიდამო?

- შენი. - მიპასუხა ირინემ, გულაღმა დაწვა ბალახში და მკლავები გადაშალა.

- ჩემი?

- ვისაც არ უნდა, ექნება. შენა ხარ აქაურობის პატრონი და მბრძანებელი. მოდი ჩემთან.

მისკენ გადავიხარე. მარცხენა ხელი კისერქვეშ შევუცურე, მარჯვენა თმაში შევუყავი.

- შენ დედამიწის ღერძი ხარ, ირინე.

ირინემ ოდნავ წამოიწია, ხელები კისერზე მომხვია, ყელში მაკოცა.

- შენა ხარ ჩემი დედამიწაც და სამყაროც, - მითხრა.

ხმა ორთავეს მოგუდული გვქონდა.

მე საკინძის გახსნა დავუწყე.

წამით, დანისლულ გონებაში გაიელვა სიტყვებმა: „გინდა, ნანა გიმღერო?“ მაგრამ ეს

სიტყვები უცნაურად იყო დამახინჯებული და ძლივს ვიცანი.

თუ ადამიანისა და ცხოველის ნათესაობა უეჭველად უნდა დამტკიცდეს, საუკეთესო

საბუთი ვნებით გათანგული კაცია. კაცი, რომელსაც გონება ამღვრეული აქვს,
თვალები ამღვრეული აქვს, აზრები და ფიქრები ამღვრეული აქვს. ყველაზე მეტად
ვნების სიმხურვალე გვაახლოვებს ცხოველთან, ყველაზე მეტად უსასრულობის სევდა
გვაშორებს. და დაბადებიდან სიკვდილამდე ასე ვირწევით ქანქარასავით ორ პოლუსს
შორის, ვუახლოვდებით და ვშორდებით, ვუახლოვდებით და ვშორდებით.

ირინეს ტანთ გავხადე. მეც გავიხადე. თან სულ რაღაცას ვლუღლუღებდი, გაუგებარსა
და დაუნაწევრებელს.

ირინე მკერდით მეკვროდა და კრუტუნებდა.

კაკლის ხე ვეება იყო და სამტოტა.

სადღაც, ფეხებთან, ჩვენი ტანსაცმელი ეყარა. ერთმანეთში არეული...

მერე მე ვიწექი გულაღმა, ირინეს თავი ჩემს მკერდზე ედო და ჩურჩულებდა: - მე შენ
ბრძოლით მოგიპოვე და ჩემს მეუფედ გაგამწესე. ახლა ყველაფერი შენია და შენს
ხელთაა. მე ისე მეყვარები, ვინმემ რომ გაიგოს, არც კი დაიჯერებს და იტყვის, ასეთი
სიყვარული შეუძლებელიაო. ყოველი შენი სურვილი ჩემთვის გარდაუვალი კანონი
იქნება. მე მანამ მივხვდები რა გსურს, სანამ გაიფიქრებდე. შენ იქნები ღონიერი და
მარჯვე მონადირე. და როცა დაღლილ-დაქანცული ნანადირევს აიკიდებ და
შინისაკენ წამოხვალ, ძალას შეგმატებს იმის ფიქრი, რომ სახლში ლამაზი ცოლი
გელის, რომელიც დაღლილობას თავისი სიყვარულით გაგიქარვებს. შენ იქნები
ნამდვილი პატრიარქი, გრძელი წვერი გექნება და დარბაისლური მიხვრა-მოხვრა. ათი
შვილი გვეყოლება და ათჯერ ათი შვილიშვილი. შვილიშვილები შენს გამოჩენაზე
ჟივილ- ხივილს შეწყვეტენ და შიშითა და კრძალვით დაგიწყებენ ცქერას. შენ მკაცრი
სახე გექნება და არასოდეს არ აგრძნობინებ შვილებსა და შვილიშვილებს სიყვარულს,
რომ არ განაზდნენ და გულჩვილობის სენი არ შეეყაროთ. შენ გექნება გრძელი თეთრი
წვერი, ხოლო შენს შვილებს ექნებათ მოკლე, შავი წვერი და ფართო მხრები; მიწის
ძალა გამოყვებათ და მგლის მუხლი. მე ვიქნები შენი დედოფალი და მხევალი, შენ კი -
ტყის ნადირთა მეფე და ძლიერი მონადირე. მკაცრად მომეპყრობი, მბრძანებლურად,
უხეშად. და მხოლოდ ძალიან იშვიათად, რათა არ შევეჩვიო, წამით გაიელვებს სინაზე
შენს თვალებში და წამით გადაირბენს თბილი ღიმილი შენს ბაგეებზე. ეს მე
ერთგულების ძალას შემმატებს და ჩემს სიყვარულს ფრთებს გამოასხამს. და შენ
იცოცხლებ დიდხანს, ძალიან დიდხანს, როგორც ცოცხლობდნენ ძველი პატრიარქები,
და შენი მრავალრიცხოვანი შთამომავლობა იქნება ღონიერი, ჯანმრთელი და ლამაზი
მიწის ღონით, მიწის ჯანმრთელობით, მიწის სილამაზით და მიწა იქნება შენი და შენი
ნაშიერის სამყოფელი, სიუხვის, სიძლიერისა და მხნეობის წყარო და სარბიელი...

მე ჩამეძინა.

თვალი რომ გავახილე, ირინე თავთით მეჯდა. ხელები შიშველ მკერდზე დაეკრიფა და
მიყურებდა.

- მეძინა?

- ცოტა.

- ეს რა ძილქუში დამაწვა დღეს! - წამოვიწიე. გვერდით დიდ-დიდი, დაბრაწული

ატმები მეწყო. - ეს საიდან?

- მე დაგიკრიფე.

მე ატმებს დავაკვირდი და ვკითხე: - წყავი თუ არის ამ ჩემს სამფლობელოში?

ირინემ შემხედა და გაკვირვებისაგან თვალები მოჭუტა.

- რაა?

- წყავი.

- წყავი რა არის?

- მაშ, არ ყოფილა.
მეხსიერებაში დეიდა მარიამმა გაიარა და წავიდა. მაგრამ ისე იყო შეცვლილი, ვერ
ვიცანი.

- ბანაობა არ გინდა? - მკითხა ირინემ.

- კი მინდა. ნაკადულზე ჩავიდეთ?

- რა ნაკადულზე? აა! არა. წამო.

ერთმანეთს ხელები ჩავჭიდეთ და წამოვდექით.

ბაღს გავუყევით და სახლს მეორე მხრიდან შემოვუარეთ. მოშორებით ხეებსა და ხეებს

შუა მოლივლივე ტბა გამოჩნდა.

- აი, ოკეანე! - წამოიძახა ირინემ და გაიქცა.

მე დავედევნე და წყალში ერთდროულად გადავეშვით.

თავები რომ ამოვყავით, ირინემ მკითხა: - როგორ მოგწონს?

- გრილია და საამო.

მე ცურვით გავედი ტბის მეორე მხარეს. ირინეც გამომყვა: გაღმა ნაპირზე ხეხილის
ბაღი გრძელდებოდა. სადაც ჩვენ გავედით, იმ ადგილას სულ ლეღვის ხეები იყო.

წყლის პირას ჩამოვსხედით. ირინემ თავი გადაიქნია და შხეფები შემომასხა.

მერე ერთხანს ჩუმად ვისხედით და წყლის ლივლივს ვუცქეროდით.

- რა არის წყავი? - მკითხა ირინემ.

მე უცებ ვერ მივხვდი, რა წყავზე იყო ლაპარაკი. მერე მივხვდი.

- ხე ცნობადისა კეთილისა და ბოროტისა. წყავი მცენარეა, რომელსაც ეშმაკივით შავი

და ეშმაკივით გემრიელი ნაყოფი აქვს. თევზი არის ამ ტბაში?

- რამდენიც გინდა!

- მაშ, დამიჭერია. ანკესი რომ არა მაქვს?

- ლარი და ნემსკავი მე მაქვს.

- ბამბუკი?

- ბამბუკი არა მაქვს. თხილი შეიძლება გამოვიყენოთ. გაღმა მხარეს სწორი თხილი
იზრდება, მაღალი. მოქნილობით ბამბუკს არაფრით ჩამოუვარდება. გაჩვენო?

- მაჩვენე!

მეორე ნაპირზე დაღლილები გამოვედით.

ირინე წყლის პირას ჩამოჯდა. მე წამოვწექი და თავი კალთაში ჩავუდე. სანამ

ვისვენებდით, ჩემს თმას აწვალებდა. ხან აქეთ გადავარცხნა თითებით, ხან იქით, ხან
შუაში გაყო. დაწვნაც კი სცადა.
- წავიდეთ თხილებში? - მკითხა ბოლოს, როცა თმას ყველა შესაძლო ოპერაცია
ჩაუტარა.

- წავიდეთ.

თხილები მართლა აშოლტილი და მაღალი იყო. სულ ერთმანეთზე უკეთესი. ერთ-

ერთი ავარჩიე, რომელიც ყველაზე სწორი ჩანდა.

- აი, ეს კარგია.

- ეგ იყოს.

თხილს ხელი მოვკიდე და უცებ ირინეს შევხედე.

- დანა?

ირინემაც შემომხედა და ორივეს გაგვეცინა.

- წავალ, სახლიდან მოვიტან.

- ეგ როდის იქნება!

- მაშინ სხვა დროს მოვჭრათ, რა გეჩქარება!

- მეჩქარება. ახლა უნდა მოვჭრა.

- მოჭერი. - ირინემ ხელები მკერდზე დაიკრიფა და ხაზგასმული გულმოდგინებით

მოემზადა საყურებლად.

- მოვჭრი კიდეც!

- მოჭერი.

ჯერ იქვე მივიხედ-მოვიხედე, მერე შორიახლო დავიწყე ძებნა და ბოლოს ერთი

წვერწამახული ქვა ვიპოვე. ავიღე და იმით დავუწყე ხეს ჩორკნა.

- მალე კი გადავედით ქვის ნაჯახზე, - ირინე ისევ ისე გულხელდაკრეფილი იდგა.

მე გამეცინა და უფრო მუყაითად განვაგრძე საქმე.

- უნდა შეულოცო. ისე არაფერი გამოვა.

- შეულოცე მერე!

- მე?

- შელოცვა და ჯადოქრობა ხომ ქალების საქმეა.

ირინე ახლო მოვიდა, თმა წინ გადმოიყარა და სახეზე ჩამოიფარა. ხელებს სასაცილოდ
ასავსავებდა და გაურკვევლად ბუტბუტებდა რაღაცას.

მე ჯიუტად განვაგრძობდი ჩემს საქმეს. ახლა მეორე მხრიდან შევუტიე. ნაჭდევი

თანდათან გაღრმავდა. ბოლოს ხელით რამდენჯერმე გადავწიე, გადმოვწიე და
მოვტეხე.
- ჩემმა ჯადოქრობამ გიშველა. - გამომიცხადა ირინემ.

- რა თქმა უნდა! - დავეთანხმე მეც. - შენი ჯადოქრობის გარეშე რას გავაწყობდი.

თხილს წვრილ-წვრილი ტოტები გავაცალე და მხარზე გავიდე.

- ახლა კი დავბრუნდეთ. დანარჩენს სახლში გავაკეთებ.

შინ რომ მივედით, ეზო მოვათვალიერე და ისეთი გრძნობა გამიჩნდა, თითქოს

თვალში რაღაც მაკლდა. თითქოს რაღაც უნდა ყოფილიყო და ის რაღაც, რაც უნდა
ყოფილიყო, არ იყო.

„გონება მიბნელდება, თუ რა უბედურება მჭირს!“ - გავიფიქრე ჩემთვის.

თქმით არაფერი მითქვამს. თხილი იმ ნახევრად ღია სადგომში შევიტანე და ირინეს

ნაჯახი ვთხოვე. დასაკეცი დანა მეც მქონდა პიჯაკის ჯიბეში, მაგრამ ჩემი პიჯაკი
სადღაც ბაღში იყო, კაკლის ძირას. ირინემ ნაჯახთან ერთად ლარი და ნემსკავიც მომცა
და მითხრა, წავალ, ტანისამოსს მოვიტანო.

მე საქმეს შევუდექი. თხილს ტოტები დავაცალე, ვიწრო ბოლოში ნაჭდევი გავუკეთე,

ზედ ლარი გამოვაბი; ტივტივა ხისგან გამოვთალე, ტყვიის მაგივრად ქვა გამოვიყენე,
ბოლოში ნემსკავი დავამაგრე. დიდხანს კი ვეწვალე, მაგრამ სამაგიეროდ საკმაოდ
მოხერხებული ანკესი გავმართე.

ირინემ ტანსაცმელი მოიტანა და სადილი მოამზადა.

ნასადილევს ბაღში ჭიაყელები ამოვჩიჩქნე და სათევზაოდ წავედი.

- ვაშხმად ცოცხალი თევზი გვექნება, - დავუბარე ირინეს.

ირინემ ღიმილით დამიქნია თავი.

- მე მანამ აქაურობას მივხედავ.

წასვლის წინ ერთხელ კიდევ მოვათვალიერე ეზო და წეღანდელი გრძნობა, თვალში

რომ რაღაც მაკლდა, ისევ ამედევნა.

თევზი მართლა ბლომად იყო ტბაში და ბლომადაც დავიჭირე.

თავიდან ვერ ვიჭერდი.

დავყვებოდი ტბის ნაპირს აღმა-დაღმა და ბედს ვცდიდი ყველგან, სადაც ადგილი, ასე
თუ ისე, შესაფერისი მეჩვენებოდა. მთელი საათი ვიარე და ერთი თითისტოლა
ჭიჭყინას მეტი ვერაფერი დავიჭირე.

ბოლოს პატარა ყურეს მივადექი. ირგვლივ ბექობი ერტყა. ბექობის თავში თხილისა და
ვაშლის ხეები იდგა. წყალი აქ, ეტყობოდა, საკმაოდ ღრმა უნდა ყოფილიყო. საცა წესია,
ამ მორევში ბლომად უნდა იყოს-მეთქი თევზი, გავიფიქრე. ჯერ ხის ძირას წამოვწექი,
დავისვენე და სიგარეტი გავაბოლე. მერე ბექობის თავზე შემოვჯექი და ნემსკავი
ღრმად ჩავუშვი წყალში. თვალის დახამხამება ვერ მოვასწარი, რომ ტივტივა შეირხა,
ცეკვა დაიწყო წლის ზედაპირზე და ჩაიძირა. სწრაფად ამოვკარი. თევზი ჰაერში
აფართხალდა. მტკაველის ოდენა მურწა იყო. ბალახებში რომ ჩავაგდე, კიდევ დიდხანს
ფართხალებდა. ნემსკავზე ჭიაყელა გავასწორე და ხელახლა ჩავუშვი. ამჯერად ცოტა
ლოდინი დამჭირდა. ტივტივა ერთხანს უმოძრაოდ იდო წყლის ზედაპირზე. მერე
წეღანდელივით აცეკვდა და ჩაიძირა. მეორე მურწა უფრო მოზრდილი გამოდგა.

გამარჯვების აღსანიშნავად კიდევ ერთი სიგარეტი მოვწიე.

მერე თევზაობა განვაგრძე.

სპორტულმა ჟინმა ამიტაცა და მთელი ჩემი არსება დაიპყრო.

ჩავუშვებდი ნემსკავს წყალში და სულგანაბული დავცქეროდი ტივტივას. ტივტივა

ჯერ უმოძრაოდ იდო, თითქოს მიწაში ჩარჭობილი პალოაო, მერე ირგვლივ პატარა
წრეები გაუჩნდებოდა, წრეების ცენტრში ტივტივა ერთბაშად შეირხეოდა და
ცეკვას დაიწყებდა. იცეკვებდა, იცეკვებდა და ჩაიძირებოდა.

როგორ წამომადგა თავს ირინე, არ გამიგია. როცა შევამჩნიე, ჩემს გვერდით იჯდა,
ჩითის მოკლე კაბა ეცვა, გულამოჭრილი და უსახელო. იჯდა თავისთვის და რაღაცას
ქსოვდა.

- შენ აქ როდის გაჩნდი?

- რახანია აქა ვარ. მაგრამ ჩემმა მეუფემ არ ინება ჩემი არსებობა შეემჩნია.

- შენი მეუფე ახალ ხელობას დაეუფლა. ამბობენ, მეთევზეები კეთილი ხალხიაო. რასა
ქსოვ?

- ჯემპრს გიქსოვ.

- მე?

- შენ, აბა ვის!

- ყოჩაღ, ჩემო დედოფალო! - აი, შენ ჯილდო! - გადავიხარე და ვაკოცე.

მერე თევზაობა განვაგრძე.

- გაყოფა.

- ცოტაც დამაცადე.

- რად გინდა ამდენი თევზი?

მე დაჭერილ თევზს გადავხედე და გამეცინა. მართლა ძალიან ბევრი იყო.

- რა ვიცი. კატა მაინც გვყავდეს.

- წამო, წავიდეთ.

- მოიცა, იქნება ოქროს თევზი დავიჭირო.

ირინემ ქსოვა შეწყვიტა და შემომხედა.

- ოქროს თევზი დაჭერილია. ხომ ხედავ, ღამდება.

არ მეთმობოდა თევზაობა, მაგრამ მართლა ღამდებოდა.

წამოვდექი. ლარი ნემსკავით მივამაგრე ჯოხზე. მერე თხილის ბუჩქს პატარა კაუჭიანი
ტოტი შევაჭერი, თევზები ზედ ავასხი და შინისაკენ წავედით.

შემწვარი თევზით გემრიელად ვივახშმეთ.

ნავახშმევს ირინემ ქსოვა განაგრძო.

- რა კარგი ქსოვა გცოდნია!

ირინემ ნაქსოვი ორივე ხელით გაშალა და დაკვირვებით შეათვალიერა, თითქოს ჩემს

ნათქვამს ამოწმებსო. მერე თქვა: - დღეისთვის კმარა. წავალ, ლოგინს გავშლი

საქსოვი გვერდზე გადადო და ლოგინის გასაშლელად წავიდა. ცოტა ხნის შემდეგ

დამიძახა და მეც ავედი.

გავიხადეთ და დავწექით.

ირინეს მალე ჩაეძინა.

მე კი ერთხანს კიდევ ვიტრიალე ლოგინში. თითქოს რაღაცას ვფიქრობდი, მაგრამ

ბურანი წამომეპარა და ფიქრის ძაფები დამიწყვიტა.

ის იყო უნდა ჩამძინებოდა, რომ მომაგონდა, რა მაკლდა წეღან თვალში.

მანქანა!

მანქანა აღარ იდგა სახლის წინ.

გამოფხიზლება დავაპირე, მაგრამ ვეღარ გამოვფხიზლდი. ამ მოგონებასთაენ ერთად

ჩავიძირე ძილის მორევში.

- ასე რატომ მიყურებ?

თვალის უპეებთან ნაოჭები გასჩენოდა.

- როგორ გიყურებ?

- ამრეზით. გაჯავრებული ხომ არა ხარ ჩემზე?

- არა.

და თვალი ავარიდე.

გარეთ უხვად ბარდნიდა. ეზოში საბანივით იდო თოვლი. ბაღში ხეები ისე იდგნენ,
როგორც თეთრი ზვინები. ბაღს გადაღმა მთები და ტყეები თოვლით იყო დაფარული.
თეთრი ფერის მეტი არსაით არაფერი ჩანდა.

- რამხელა თოვლი მოსულა!

- აქ ასე იცის.
- ვერ ვითევზავებ დღეს.

- ხვალ ითევზავე. ნუ მიყურებ ასე. მეშინია.

ირინეს ნაღვლიანი ხმა ჰქონდა და შემეცოდა. ხელი მოვკიდე, ჩემკენ მოვიზიდე და

თმაში ვაკოცე. ირინემ მორჩილი და ერთგული თვალებით შემომხედა.

- დღეს რა ვქნა?

- დღეს სანადიროდ წადი.

- წავალ.

- აი, ჯემპრები, რომელიც გინდა, ის ჩაიცვი. სქელი ჯემპრებია, თბილი...

- შენ წამოხვალ თუ დარჩები?

- როგორც მეტყვი. გინდა წამოვალ, გინდა დავრჩები.

- წამოდი. არა. დარჩი. ეს რა ზმუილი ისმის?

- ძროხები ზმუიან. ჭამა უნდათ. წავალ, მოვწველი და ვაჭმევ. ცეცხლსაც დავანთებ.

მე სწრაფად გადავიცვი პირველივე ჯემპრი, რომელიც ხელთ მომყვა, და აივანზე

გავედი. ირინე ჯერ პალატში შევიდა და თოვლში ღრმა კვალი დატოვა. იქ ცოტა ხანს
შეყოვნდა, ეტყობა, ცეცხლი დაანთო, მერე ქოთნით ხელში გამოვიდა და სადგომისაკენ
გასწია, სადაც ძროხები ება.

მე ქვემოთ ჩავედი. მუხლამდე თოვლი იდო.

ირინე ჩაცუცქულიყო და ორივე ხელით მარჯვედ წველიდა ძროხას. ძროხა მშვიდად

იდგა, კისერი წაეგრძელებინა და იცოხნებოდა.

- ნიჩაბი არა გვაქვს?

- აგერ, იქა დევს, - ხელით მაჩვენა. წამით წველა შეწყვიტა და გამომხედა. - რად გინდა?

- გზავს გავკვალავ. ხომ ხედავ, რამხელა თოვლია!

ნიჩაბი ავიღე და მუშაობას შევუდექი. ორი ბილიკი გავიყვანე პალატიდან: ერთი

მეორე სართულის კიბემდე, მეორე - სადგომამდე.

ირინემ ორივე ძროხა მოწველა, ჩალა დაუყარა და პალატისკენ რომ წავიდა რძით სავსე
ქოთნით ხელში, კმაყოფილმა შემომცინა.

- რა კარგად გაგიკვალავს.

პალატში უკვე თბილოდა.

კატებმა თითო ნაბიჯით დაიხიეს უკან და გამომცდელად შემათვალიერეს.

კუთხეში თევზის ძვლები ეყარა.

მერე ერთმა კატამ მიაუო, მითხრა და ყურადღებით დამაცქერდა. ეტყობა, იმის
დადგენა უნდოდა, ხელის გადასმა უფრო იყო მოსალოდნელი ჩემგან, თუ წიხლის
ამოკვრა. რაკი მტრობა ვერ შეამჩნია ფრთხილად წამოვიდა. შუა გზაზე შეჩერდა და
კიდევ ერთხელ შემომკნავლა, ამჯერად უფრო იმედიანი ხმით.

- მოდი, ფისო! - ვუთხარი მე და ხელი გავუწოდე.

ამ სიტყვებმა საბოლოდ გაუფანტა ეჭვები და თამამად მომიახლოვდა. მე თავზე ხელი

გადავუსვი. მან თავი ხელზე მომაჭირა და დაიკრუტუნა. მერე ფეხზე გამეხახუნა და
დაიწყო ჩემს ირგვლივ სიარული. ხან ერთ ფეხზე გამომედებოდა, ხან - მეორეზე; ხან
ლაჯებში გამიძვრებოდა. ერთი სიტყვით, ყოველნაირად ცდილობდა თავის
კეთილგანწყობილებაში დავერწმუნებინე.

დანარჩენი ორი თავთავიანთ ადგილებზე ისხდნენ და შურით გვიყურებდნენ.

- მადლობას გიხდის თევზისათვის. - განმიმარტა ირინემ.

კატებს ხის ჯამით დაუდგა რძე, მე - თიხის ჯამით. თვითონაც თიხის ჯამით დაიდგა.

ნასაუზმევს წასასვლელად მოვემზადე.

ირინემ თოფი, ვაზნებით სავსე პატრონტაში და თხილამურები გამომიტანა.

თოფი გავსინჯე. პატრონტაში წელზე შემოვიკარი. თხილამურები ავიღე.

- მოიცა, გავპოხო! - მითხრა ირინემ.

ბუხრის თაროდან ქონი ჩამოიღო და თხილამურებს ძირებზე წაუსვა.

ეზოში გამოვედი. თხილამურები ამოვიკარი და გზას გავუდექი.

ეზო რომ გადავჭერი და ბაღს მივაღწიე, უკან მივიხედე. ირინე კარის ზღურბლზე
იდგა და მიყურებდა.

ღიმილით დავუქნიე ხელი და წავედი.

ჯერ სულ პირდაპირ ვიარე. ბაღს რომ გავცდი და ტყეს მივატანე, შევჩერდი. ახლა
დიდი წრის კიდეზე ვიდექი.

იქნება ეს ტყე და მთებიც წრედ ერტყმის-მეთქი ამ ბაღს, გავივლე გუნებაში, წრის

ფორმა, უბრალოდ, არ ჩანს, იმიტომ რომ ძალიან განიერია და ჰორიზონტს სცდება.

გზა რომ უნდა განმეგრძო, ახირებული სურვილი დამებადა, ტყის პირს გავყოლოდი
და ხეხილის ბაღისთვის ირგვლივ მომევლო. ახირება უაზრო და ბავშვური იყო,
მაგრამ რაკი არც სხვა რომელიმე მიმართულებას ჰქონდა რაიმე მკაფიო აზრი, ავყევი
ამ ჩემს სურვილს და დავადექი წრეხაზს, ზუსტად ტყისა და ბაღის გამყოფ ზოლს.
ჩემი ვარაუდით, სადილობამდე უნდა დამემთავრებინა გარშემოვლა და იმავე გზით
დავბრუნებულიყავი შინ.

ირგვლივ ისე იყო ჩამოთეთრებული ყველაფერი, ხეებს ვერც კი ვცნობდი.

ტყეში დროდადრო რაღაც გაიშლიგინებდა. ეტყობა, ნადირი მართლა ბლომად იყო აქ.
კარგა გზა რომ გავიარე, კურდღელი შევნიშნე. ხის ძირას დაყუნტულიყო და
მომჩერებოდა.

კურდღელზე უფრო მახინჯი ცხოველი ჩემს დღეში არ მინახავს.

ადამიანი კი მინახავს. ზოგიერთი ბავშვია, დაბადებიდანვე ჩამოყალიბებული,

დასრულებული ნაკვთები დაყვება. შეხედავ და მიხვდები, ასი წელი რომ იცოცხლოს,
ასეთი იქნება, ოდნავაც არ შეიცვლება. კურდღლის დანახვაზე ყოველთვის ასეთი
ბავშვი მაგონდება.

საკმაოდ ახლო მივედი, მაგრამ ყურიც არ შეიბერტყა.

ალბათ, არ იცნობს-მეთქი ადამიანს, ვიფიქრე.

თოფი გადმოვიღე და დავუმიზნე. ის კი, ვითომ აქ არაფერიაო, იჯდა და მიყურებდა.

თოფი ისე დავუმიზნე, შესაშინებლად, მოკვლა არც მიფიქრია. ქათამი არ დამიკლავს

ჩემს დღეში. საერთოდ, არავითარ ნადირობას არ ვაპირებდი. თოფი მხოლოდ იმიტომ
წამოვიღე თან, ვაითუ თავის დაცვა დამჭირდეს-მეთქი. რაკი ვერ შევაშინე, თოფი ისევ
მხარზე გადავიკიდე. მეც ვუყურებდი, ისიც მიყურებდა. წადი, სულ ერთია, შენს
ცოდვას არ დავიდებ-მეთქი, ვეუბნებოდი ჩემს გულში.

ბოლოს, როგორც იქნა, მობეზრდა ჩემი ყურება, ზურგი შემაქცია და სკუპ-სკუპით

გაიქცა. მაგრამ შორს არ წასულა. ახლა სხვა ხის ძირში დაყუნცდა. იმავ წამს მის თავზე
ხის ტოტი შეირხა და, სანამ მოვისაზრებდი რა მოხდა, ფოცხვერი თავის ნადავლიანად
ტყის სიღრმეში გაუჩინარდა.

თოვლი ჯერ კიდევ ცვიოდა ტოტიდან.

მკვლელობის ადგილას მივედი. იქ ფოცხვრის კვალი და კურდღლის სისხლი იყო

დარჩენილი. კურდღელი სრულებით არ შემცოდებია. წერას ჰყავდა ატანილი, თორემ
რას მიკეთებდა აქ, ცნობისმოყვარე დედაკაცივით რომ წამოსკუპებულიყო ამ სიცივეში!

მე ხომ არ გამისვრია ხელი და ჯანდაბას მაგის თავი-მეთქი, გავიფიქრე და ჩემი გზით

წავედი.

კაცმა რომ თქვას, მე რომც მომეკლა, მაინც ვერაფერში გამოვიყენებდი: მეზიზღება

კურდღლის ხორცი; ფოცხვერს კი დღეს გემრიელი სადილი ექნება.

ერთხანს ტყეში ჩამიჩუმი არ ისმოდა. მეც წყნარად მივსრიალებდი და კურდღლის

ფათერაკი სულ გადამავიწყდა.

მოულოდნელად წინიდან, კარგა მოშორებით, ხმაური შემომესმა. დათოვლილი

ბუჩქის უკან, ეტყობა, რაღაც ხდებოდა. ხმაური ერთი და იმავე ადგილიდან ისმოდა
და მხოლოდ მაშინ შეწყდა, როცა სულ ახლო მივედი. იმავ წამს თვალი მოვკარი მგელს,
რომელსაც პირში კურდღელი ეჭირა და ძუნძულით შორდებოდა იქაურობას. ბუჩქის
უკან კი, თოვლში, გასისხლიანებული ფოცხვერი ეგდო. თხილამურის საბრჯენი
ამოვდე და გადავატრიალე. მკვდარი იყო. „საწყალი! რა გემრიელი სადილის
მოლოდინი ჰქონდა და როგორ გაუცრუვდა იმედი. არაფერია, ჩემო მეგობარო, ნუ
ინაღვლებ; სამაგიეროდ დღეის ამას იქით აღარასოდეს შეგაწუხებს შიმშილი!“ ამ
დროს ზემოდან ყვავების ყრანტალი მოისმა. ავიხედე. სამი ყვავი დაგვტრიალებდა
თავს და მოუთმენლად ელოდა ჩემს წასვლას. გამეცინა და გავიფიქრე: „ჭამა გინდოდა
და თვითონ კი იქეცი საჭმელად. რას იზამ! ბედისწერას ვერავინ გაექცევა!“ სწრაფად
გავეცალე იქაურობას და ასპარეზი ყვავებს დავუთმე.

ცოტა გზა რომ გავიარე, უკან მივიხედე. ყვავები ცოტა დაბლა დაშვებულიყვნენ,
მაგრამ სადილად დასხდომას ვერ ბედავდნენ. ჯერჯერობით სიხარბეს შიში ძლევდა
და ფრთხილად ზვერავდნენ იქაურობას.

„რა იცით, რა მოგელით! იქნებ მეზობელი ბუჩქის ძირას მელაა ჩასაფრებული და

თავის რიგს ელის!“

ამ დროს თოვლში კვალი შევამჩნიე, მგლის კვალს ჰგავდა. ნაბიჯს ავუჩქარე. კვალი
ტყისა და ხეხილის ბაღის გამყოფ ზოლს მისდევდა. პარალელურად და ოდნავ
ქვემოთ. მალე მართლაც მოვკარი თვალი მგელს. იდგა, წინა თათებთან კურდღელი
ედო, თავი მაღლა აეწია და ჰაერს ყნოსავდა. ცოტაზე კიდევ მივუახლოვდი, მერე
ბუჩქს ამოვეფარე, თოფი გადმოვიღე, კარგად დავუმიზნე და, ცას რომ შეყმუვლა,
სწორედ იმ დროს გავისროლე. მგელი მოწყვეტით დაეცა ძირს. მივედი და
დავათვალიერე. ტყვია შიგ თავში მოხვედროდა. კურდღელი, ამდენი დავიდარაბის
მიზეზი, გაფშეკილი ეგდო თოვლში. იმავ წამს ზემოდან ყვავების ყრანტალი მოისმა.
გამეცინა და ხმამაღლა ვთქვი: „არა, არ არის საშველი! გინდა გაისროლე, გინდა არა!“
ერთი პირობა გადავწყვიტე, მგელსა და კურდღელს თოვლში ჩავფლავ-მეთქი, მაგრამ
მერე გადავიფიქრე: „რა აზრი აქვს, სულ ერთია, ამოჩიჩქნიან!“ ხელი ჩავიქნიე და გზა
განვაგრძე.

სადილობის ჟამს, როგორც ვვარაუდობდი, შინ დავბრუნდი. მაგრამ, შინ დაბრუნების

გარდა, იმასაც ვვარაუდობდი, რომ ბაღის ირგვლივ სრულ წრეს შემოვივლიდი და,
საიდანაც დავიწყე მოგზაურობა, ისევ იქ მივიდოდი. ეს ვარაუდი აშკარად გამიცუდდა.
გვარიანად რომ დავიღალე, გვარიანად რომ მომშივდა და გვარიანი დრო რომ გავიდა,
არავითარი წარმოდგენა არა მქონდა იმის შესახებ, თუ რა ადგილას ვიმყოფებოდი
ჩემი მოგზაურობის წრეზე. ერთი კი ცხადი იყო: წრე ჯერ არ შემეკრა. გადავწყვიტე, ეს
საქმე სხვა დროისთვის გადამედო და ახლა, რაკი გვიანი იყო, შინ დავბრუნებულიყავი.
ბაღი წრეხაზის პერპენდიკულარულად გადავჭერი და მალე სახლს მივადექი იმ
ადგილას, სადაც მარნის კარი იყო; ხოლო რაკი აქეთობისას გზა პალატის კართან
დავიწყე, გამოვიდა, რომ დაახლოებით წრის მესამედი გამევლო. მაშასადამე
დილიდან სადილობამდე მთელ წრეს ვერასგზით ვერ შევკრავდი. თუ ბაღის შემოვლა
მართლა აუცილებელი იყო, რაშიც უცებ ეჭვი შემეპარა, სერიოზული და კარგად
მომზადებული ლაშქრობა უნდა მომეწყო.

ბაღს რომ გამოვცდი და ეზოში შემოვედი, ძაღლი შემომეგება. კუდის ქიცინითა და

თამაშ-თამაშით გამოიქცა ჩემკენ, მკერდზე ამეტორღიალა და მხიარულ წკმუტუნს
მოჰყვა. მე ხელი მოვუთათუნე და წამით გამიკვირდა, რატომ მურაც თან არ წავიყვანე-
მეთქი. მერე ის გამიკვირდა, ჩემს გულში რომ ამ სახელით მოვიხსენიე, რადგან ირინემ,
რომელიც პალატის ზღურბლზე გამოჩნდა, გიშერა დაუძახა და, საერთოდაც, ცხადია,
გიშერა ერქვა.

- დაიღალე? - მკითხა ირინემ.

მე პასუხი არ გამიცია; ვიფიქრე, სულაც არაა საჭირო, ქალის ყოველ ქარაფშუტულ
კითხვას უპასუხო-მეთქი. უხმოდ მოვიხსენი თოფი და პატრონტაში და
მივაწოდე. მერე თხილამურები მოვიძრე და პალატში შევედი. გიშერა კართან
დაწვა.

ბუხარში ცეცხლი გიზგიზებდა და ირგვლივ სითბოს საამო სუნი იდგა.

პატარა კუნძზე ჩამოვჯექი ბუხრის პირას და შემცივნული ხელები ცეცხლს მივუშვირე.

გამბედავი კატა, დილით რომ თავისი სიმამაცის წყალობით ჩემი მეგობრობა მოიპოვა,
თამამად მომიახლოვდა და წვივზე გამეხახუნა.

ირინე შემოვიდა.

- ფეხები დაგსველებია, - მითხრა და გვერდით ჩამიცუცქდა.

მე უხმოდ მივუშვირე ფეხები.

ირინემ ფეხსაცმელები და წინდები გამხადა.

- სულ მთლად სველია! - თქვა და თავი გადაიქნია. - ხომ არ დაიბან?

მე უხმოდ მივუთითე შეშის ნაპობებზე.

ირინემ ერთი ნაპობი აიღო და წინ დამიდო. მე ქუსლები ზედ შემოვაწყე და ფეხები
ცეცხლს მივუფიცხე.

ირინემ სუფთა წინდები და საშინაო ფოსტლები გამოიტანა და გვერდით დამიწყო.

მე დამცხა და ჯემპრი გავიხადე.

ირინემ ჯემპრი ჩამომართვა. მერე სუფრის გაშლას შეუდგა.

მე ფეხები გავითბე და წინდას დავწვდი.

- ჩაგაცმევ! - ირინე წამსვე ჩემთან გაჩნდა.

მე თავი გავიქნიე უარის ნიშნად და ოდნავ გავუღიმე.

სანამ მე ვიცმევდი, ასე მორცხვად იდგა. ხანდახან ჩუმად გამომხედავდა და მაშინვე

მომარიდებდა თვალს. ჩაცმა რომ მოვათავე, ვარცლი და დოქით წყალი მოარბენინა და
ხელები დამაბანინა.

მე სუფრას მივუჯექი.

- ღმერთი შეგვეწიოს - ვთქვი, პირჯვარი გადავიწერე და პური გავტეხე.

ირინეც დაჯდა. ჭამა რომ დავიწყე, ღვინო დამისხა.

ერთხანს უხმოდ ვჭამდით. მერე თავაუღებლივ ვკითხე: - გიშერას აჭამე?

გიშერამ თავისი სახელის გაგონებაზე პალატში შემოიხედა და კუდი გააქიცინა.

- კი. ვაჭამე.
- ბევრი არ აჭამო. გაზარმაცდება.

- ძვლები დავუყარე.

მე კმაყოფილებით დავუქნიე თავი და ჭამა განვაგრძე.

ირინეც ჭამდა და თან ცალი თვალი ჩემკენ ეჭირა.

ღვინო გადავკარი და ვუთხარი: - დალიე შენც ერთი ჭიქა.

ირინე ადგა, განჯინიდან ჭიქა გამოიღო. ნახევრამდე დაისხა, დალია და მორიდებით

გამომხედა.

ნასადილევს ისევ ბუხარს მივუჯექი და ჩიბუხი დავტენე.

ვიჯექი უხმოდ, ვაბოლებდი და ცხელ ღადარში ვაპურჭყებდი.

ირინემ სუფრა აალაგა, კატები დააპურა, იქაურობა დაასუფთავა, მერე საქსოვი აიღო
და ისიც ბუხრის პირას ჩამოჯდა.

ვისხედით ასე.

ირინე ქსოვდა, მე ჩიბუხს ვაბოლებდი. გარეთ ბინდი იწვა.

- ხვალ წახვალ სათევზაოდ?

მე უხმოდ გავიქნიე თავი. ისე რომ ცეცხლისთვის თვალი არ მომიშორებია.

- საგზალი გამიმზადე. გამთენიის ხანს სხვაგანა ვარ წასასვლელი.

ირინემ შემომხედა. ეგონა, რომ ვერ ვამჩნევდი თუ მიყურებდა. ამიტომ უფრო მეტხანს
გაბედა ცქერა, ვიდრე სხვა დროს გაუბედია.

- კარგი, - მითხრა.

ამის მერე სულ წრიალებდა. ქსოვას გულს ვერ უდებდა. რამდენჯერმე თვალი
ჩაუვარდა. დროდადრო ქურდულად გამომხედავდა. უნდოდა გაეგო, სად მივდიოდი
ხვალ, მაგრამ კითხვას ვერ ბედავდა.

და მხოლოდ ნავახშმევს, ფეხებს რომ მბანდა, როგორც იქნა, სძლია თავს და სწრაფად,
სულმოუთქმელად მკითხა: - შორს მიდიხარ?

თან, საკუთარი გაბედულებით გამოწვეული შიში რომ დაეფარა, ხელები უფრო

გულმოდგინედ აამუშავა და წყალი ააჭყაპუნა.

- გვიან დავბრუნდები.

- კარგი.

დილით ირინემ დამასწრო ადგომა.

თვალი რომ გავახილე, ხელი მოვაფათურე, მაგრამ ლოგინში არ დამხვდა.

ალიონი ძალას იკრებდა და ნელ-ნელა ფანტავდა სიბნელეს.

სწრაფად წამოვდექი, ტანთ ჩავიცვი და აივანზე გამოვედი.

ბინდბუნდში ბაღი ისე მოჩანდა, როგორც ჭრელი ხალიჩა. ნაირ-ნაირი ფერები

ერთმანეთში ირეოდა. ეზო მწვანე ბალახს დაეფარა.

ირინე პალატში ფუსფუსებდა. საგზალი ბოღჩაში გამოეკრა. რძე აედუღებინა.

- გიშერას წაიყვან? - მკითხა, პალატში რომ შევედი.

- არა.

- რძე დალიე.

- ჰო.

ცხელი რძე მესიამოვნა და მეორე ჭიქაც დავლიე.

- წავედი.

ჯოხი ავიღე, ბოხჩას კვანძქვეშ გავუყარე, მხარზე გავიდე და გზას გავუდექი.

თოფი არ წამიღია. ჯაყვა მედო მარტო ჯიბეში.

ირინე ეზოში გამომყვა და მერე ისევ უკან შებრუნდა. გიშერამ ბაღის კიდემდე
მიმაცილა. იმის იქითაც უნდოდა წამოსვლა, მაგრამ მე არ ვქენი.

ინათლა.

და რაც უფრო ნათდებოდა არემარე, მით უფრო საოცარ ფერებს გამოსცემდა ხეხილის
ბაღი. თითქოს თავზე ულამაზესი ყვავილების გვირგვინი მეხურა. ფერები უცნაური
ლივლივით გადადიოდა ერთმანეთში. ტყემლის ქათქათა, თოვლზე უფრო თეთრი და
ხალისიანი ყვავილები, იისფრად და არც მთლად იისფრად გადაპენტილი ატამი:
ალუბალი, ნუში, ალუჩა, ქლიავი... ყველას თავისი საკუთარი ფერი ჰქონდა და ყველა
თავის განსაკუთრებულ იერს ანიჭებდა ყვავილწნულის გვირგვინს. ფერთა ამ საოცარ
ზღვას ქვემოდან ნამით დაცვარული ბალახის, ხოლო ზემოდან ლურჯი ცის ანარეკლი
ერთვოდა და სულ მთლად ზღაპრულ იერს ანიჭებდა. თითქოს სამყაროს ნივთიერი
სახე დაეკარგა, წმინდა ფერებად ქცეულიყო და ეს ერთიანი სამყარო-ფერები ჩემს
ირგვლივ ლივლივებდა და ღელავდა. ზღაპრულ ელვარებას უერთდებოდა ასევე
ზღაპრული მუსიკა, რომელსაც ფუტკრები უკრავდნენ, ფუტკრები ბზუილით
დაფრინავდნენ ერთი ყვავილიდან მეორეზე. აფრინდებოდა ფუტკარი, ბზუილით
გადაკვეთდა მოლივლივე ფერებს და მეორე ყვავილზე დაჯდებოდა. აქ მცირე ხანს
გაყუჩებული იჯდა. მერე ისევ აფრინდებოდა და ახლა სხვა ყვავილისკენ გასწევდა
ბზუილით. როცა ფუტკრების ერთი წყება ყვავილზე იჯდა, მეორე წყება ჰაერში იყო.
ამიტომ მუსიკა არასოდეს წყდებოდა.

მე მივაბიჯებდი და ფერებისა და მუსიკის ეს უცნაური ტალღა უცხო განწყობილებად

შემოდიოდა ჩემს სხეულში. თითქოს ვიღაც უხილავი გულის კოვზზე მიღიტინებდა.
ერთი გაფიქრება გავიფიქრე, იქნებ გულაღმა გავწვე ცვრიან ბალახში და ვუყურო
როგორ ერევა ცის ფერი ყვავილების ფერს-მეთქი. მაგრამ ასე არ მოვქცეულვარ, რადგან
ამის გაფიქრებისთანავე ისიც გავიფიქრე, მოწიფულ კაცს ამგვარი საქციელი არ
შეეფერება-მეთქი. სამაგიეროდ ფეხზე გავიხადე და, სანამ ტყის პირს არ მივაღწიე, ასე
ფეხშიშველამ ვიარე. თუმცა კარგად არც ის ვიცი, მომწონდა თუ არა, ნამი რომ ფეხს
მისველებდა.

ბაღი გადავიარე და ტყეში შევედი.

ახლა ყოველ ხეს თავისი ფერი ჰქონდა, თავისი ფოთოლი, თავისი ყლორტი.
კმაყოფილები იყვნენ და მხიარული ღიმილით მეგებებოდნენ. მეც ყოველ მათგანს
ვცნობდი და გულში ვიმეორებდი მათს სახელებს. მუხა, ცაცხვი, რცხილა, წიფელი,
თელა, ნეკერჩხალი, წაბლი, თხმელა... ყველანი აქ იყვნენ. იდგნენ ზვიადად წელში
გამართულები და ხარბად ისუნთქავდნენ გაზაფხულის დამათრობელ სურნელს.

წამით შევჩერდი ტყისპირას, მიმოვიხედე, ფეხთ ჩავიცვი და დავადექი გზას დიდ

წრეხაზზე.

მალე ჰაერი გათბა. ბალახი გაშრა.

და მიწას მისი ნამდვილი მფლობელები და ბატონ-პატრონები მოედვნენ:

ჭიანჭველები, ნაირ-ნაირი ხოჭოები და ათასი სხვა პატარა არსება, რომელთა სახელები
არ ვიცი, დაფუსფუსებდნენ, თამაშობდნენ, ცეკვავდნენ და ხარობდნენ.

ჭიამაია ავიყვანე და ხელისგულზე დავისვი. არც გაუგია, თუ სხვა სამყაროში მოხვდა.

როგორც იქ დაცოცავდა, სამყურა ბალახის ფოთოლზე, ისე განაგრძო აქაც ცოცვა. რას
ეძებდა, არ ვიცი. ერთი-ორჯერ ფრთები გაშალა და გაფრენა დააპირა, მაგრამ
გადაიფიქრა. გადაწყვიტა კარგად მოეთვალიერებინა და შეესწავლა აქაურობა. ბოლოს,
როცა ხელისგული სულ შემოიარა და შუა თითის ბოლოში გავიდა, ეტყობა, იფიქრა,
უკვე სამყაროს კიდეში ვარო, და გაფრინდა.

მე კი გზა განვაგრძე.

მარჯვნივ მწვანე ტყე იყო, მარცხნივ - ფერებით სავსე ბაღი.

სანამ არ მომშივდა, არ გავჩერებულვარ. როცა მომშივდა, ნეკერჩხლის ძირას

ჩამოვჯექი, ბოხჩა გავხსენი და ვისადილე. რაც მორჩა, ისევ ბოხჩაში გავახვიე.
ნამცეცები ჭიანჭველებს დავუყარე და იმათაც ძალიან გაეხარდათ, იფიქრეს,
ნამდვილად იმ აღთქმულ ქვეყანას მივადექით, სადაც უფალმა ღმერთმა თავისი
მოწყალე კალთა დაიბერტყაო. ნამცეცებს შეესივნენ, თან ოთხსავ მხარეს
მალემსრბოლები დაგზავნეს, რათა თანამოძმეებისთვის ეცნობებინათ, აქეთ წამოდით,
ბოლოს და ბოლოს ვიპოვეთ ის, რასაც ჩვენი მამა-პაპა და მთელი ჩვენი წინაპრები
ამაოდ ეძებდნენო.

მე საჭიროდ არ ჩავთვალე, ჭიანჭველებისთვის ამეხსნა, რომ მთლად ისე არ იყო საქმე,

როგორც ისინი ფიქრობდნენ. ჯოხი ისევ გავუყარე ბოხჩას, მხარზე გავიდე და წავედი.

რბილ ბალახში სიარული თითქოს რაღაც მივიწყებულ სიამოვნებას მაგონებდა და

დაღლას არ ვგრძნობდი. მივდიოდი და მივდიოდი. წარმოდგენა არ მქონდა, რა
მანძილი გამოვიარე და რა მანძილი დამრჩა გასავლელი. მაგრამ ეს არც მადარდებდა.
ბოლოს და ბოლოს იმ ადგილს მივაღწევდი, საიდანაც წამოვედი, და ყველაფერი
ცხადი შეიქნებოდა.
ბევრი ვიარე, თუ ცოტა, ხელახლა მომშივდა. ალბათ, სამხრობის დროა-მეთქი ვიფიქრე.
დავჯექი, ბოხჩა გავხსენი და დარჩენილ საჭმელს ბოლო მოვუღე. მერე ცარიელი ბოხჩა
ჯიბეში ჩავიჭმუჭნე, ჯოხი გარდიგარდმო გავიდე ბეჭებზე, ხელები ჩამოვასვენე და
გზა განვაგრძე.

მერე დაღამდა და სიბნელეში მივაბიჯებდი.

იმის შიში არ მქონდა, რომ გზა დამებნეოდა. მართალია, სიბნელემ ფერები თითქმის
წაშალა, მაგრამ ტყე და ბაღი მაინც მკაფიოდ გაირჩეოდა ერთმანეთისაგან.

ბოლოს იმ ადგილს მივადექი, საიდანაც მოგზაურობა დავიწყე.

დავჯექი. დავისვენე. ჩიბუხი გავაბოლე.

არ გამიგია, როდის ამოვიდა ვარსკვლავები.

ვიჯექი, ვაბოლებდი და არაფერზე არ ვფიქრობდი.

არაფერზე არ ვფიქრობდი მანამ, სანამ მოულოდნელმა ფრაზამ არ გამიელვა თავში: „ამ

მთაზე უნდა ავიდე“.

ზურგსუკან რომ ციცაბო მთა იდგა, იმას ვგულისხმობდი.

ჩიბუხი ჩამქრალიყო და გაციებულიყო.

რა მინდა-მეთქი ამ მთაზე, გაკვირვებით გავიფიქრე და გამახსენდა, რომ ერთხელ,

დიდი ხნის წინ, სახლის სახურავზე ავედი. სანამ ავდიოდი, ვიცოდი, რისთვის
ავდიოდი, რომ ავედი, დამავიწყდა.

და უცებ რაღაც მტკივნეულმა მოგონებამ გამკრა გულში.

ელვის უსწრაფესად დაკვესა, რომელიღაც ნერვი შეარხია და გაქრა ისე, რომ თვალის
მიტანება ვერ მოვასწარი.

სამაგიეროდ, სანამ ნერვი ირხეოდა და ზრიალებდა, მე უცნაურმა და გაუგებარმა

შეძრწუნებამ მომიცვა.

მერე ნერვი ნელ-ნელა მიყუჩდა და ბოლოს, როგორც იქნა, გაჩერდა.

წამოვდექი.

ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს რაღაც უნდა მომგონებოდა და თან ისიც ვიცოდი,
რომ არ მომაგონდებოდა.

„უნდა ავიდე ამ მთაზე“. - კიდევ ერთხელ გავიფიქრე და სახლის გზას დავადექი.

წეღანდელ შეძრწუნებას უკვალოდ არ ჩაუვლია. გაბრუებული და გამოთიშული

ვიყავი.

გუნებაც გამიფუჭდა.
ბაღი რომ გადავიარე და ეზოში შევედი, გიშერა წამოვარდა და ყეფით გამოექანა ჩემკენ.
ის იყო, თავში გამიელვა, მგონი ვერ მიცნო-მეთქი, და ინსტინქტურად ჯოხი
მოვიმარჯვე, რომ ყეფა შეწყვიტა და მხიარულ წკმუტუნს მოჰყვა.

პალატის ზღურბლზე ირინეს სილუეტი გამოჩნდა.

„ამ ეზოში, სახლის წინ, ოდესღაც თითქოს რაღაც იყო ისეთი, რაც უცნაურ და
ფანტასტიკურ მოგონებებს იწვევდა“, - გავიფიქრე და გამიკვირდა, რომ გიშერა
ჩვეულებისამებრ არ ამეტორღიალა; რაღაც უცნაურად და საეჭვოდ წრიალებდა ჩემს
ირგვლივ.

- რა იყო, გიშერა?! - ცოტა არ იყოს, გული მომივიდა და შევუტიე.

მაშინ კი ამეტორღიალა, კუდი ააქიცინა და ლოკვა დამიწყო.

- ცოტა შემეშინდა, რომ დაიგვიანე. - წყნარად თქვა ირინემ.

ირინეს უხმოდ შევხედე და უცებ ისეთი რამ გავიფიქრე, რასაც მის ნათქვამთან
არავითარი კავშირი არ ჰქონდა და რაც, საცა წესია, ადრევე უნდა მეფიქრა: „რისთვის
გავიარე ამხელა გზა? რა საჭირო იყო? საიდანაც წავედი, ისევ იქ მოვედი. მერე რა?“ და
ისევ უკავშიროდ და უმიზეზოდ ახლა სხვა ფიქრმა გამიელვა: „თუკი, საერთოდ, არის
სადმე წყავი, ტყეში იქნება და არა ბაღში“.

მეორე დღეს ირინესთან და გიშერასთან ერთად სათევზაოდ წავედი.

დილით, სანამ ჩავიცვამდი და ეზოში გამოვიდოდი, მოსვენებას არ მაძლევდა ერთი

უცნაური აზრი: სულ მეგონა, თითქოს რაღაც განზრახვა მქონდა და ვერ ვიხსენებდი.
ამ აკვიატებულ აზრს მაშინღა დავაღწიე თავი, როცა ეზოში გამოვედი, ნაყოფით
დახუნძლული ხეხილის ბაღი დავინახე და რბილ ბალახში გავიარ-გამოვიარე.

ხოლო ირინემ რომ ახალი, გულისპირთან ღრმად ამოჭრილი ხალათი, რომელიც მის
ტანზე აქამდე არასოდეს მენახა, ბეჭებთან სწრაფი მოძრაობით აიწია, რათა
მოშიშვლებული მკერდი დაეფარა, და ამ დროს სახეზე სიწითლემ გადაუარა,
საბოლოოდ გამოვფხიზლდი და არა მარტო გამოვფხიზლდი, არამედ უცებ ისეთ
გუნებაზე დავდექი, მოწიფული კაცი რომ ენერგიის მოზღვავებას იგრძნობს და
ბავშვივით მოუნდება ცელქობა და თამაში...

მერე ანკესი ავიღე და ტბაზე წავედით.

გიშერა თავისთვის ერთობოდა. ხან გავარდებოდა, თვალს მიეფარებოდა და ცოტა

ხნის შემდეგ ხტუნვა-ხტუნვით შემოგვეგებებოდა, ხან დიდ მანძილზე
ჩამოგვრჩებოდა, რომ საშუალება ჰქონოდა სირბილით დაგვდევნებოდა.

ირინე გზაშიც დროდადრო გაისწორებდა ხოლმე თავის ახალ ხალათს.

რამდენჯერმე მორიდებით გამოაპარა თვალი ჩემკენ. აშკარად შეფიქრიანებული იყო,

ვაითუ გავწყრომოდი ესოდენ თამამი ჩაცმულობის გამო.

მაგრამ მე ჩინებულ გუნებაზე ვიყავი და გაწყრომის ნაცვლად მხარზე ხელი მოვხვიე.

- ძალიან გიხდება ეგ ხალათი.

ირინე გახალისდა და ხალათის წარამარა სწორება შეწყვიტა...

რიგრიგობით ვთევზაობდით, რადგან ერთი ანკესი გვქონდა.

რომ მოშუადღევდა, თევზაობას თავი მივანებე, ტანთ გავიხადე და ქვედა საცვლის

ამარა გადავეშვი წყალში.

- თბილი წყალია? - მკითხა ირინემ, თან ცდილობდა ჩემკენ არ ეცქირა.

- თბილია. ჩამოდი.

ირინე ნაპირს მოადგა. ჯერ კოჭებამდე შემოვიდა წყალში. მერე კაბა ოდნავ აიწია,
თვალი ჩემკენ გამოაპარა და მუხლამდე შემოვიდა.

- გაიხადე და ჩამოდი!

- უი, რას ამბობ! - გაწითლდა ირინე.

- აბა, ვნახოთ, თუ არ გაიხდი! - დავემუქრე მე და ცურვით წავედი მისკენ.

ირინემ შეჰკივლა და ნაპირზე ავარდა.

მეც ავედი. გამოვეკიდე და დავიჭირე.

ჯერ ხალათი გავხადე, მერე ქვედა

კაბა.

ჭარხალივით იყო გაწითლებული, მაგრამ წინააღმდეგობა არ გაუწევია.

ხელი ხელში ჩავკიდე და სირბილით შევიყვანე წყალში.

მორცხვობამ მალე გაუარა და გათამამდა.

ჭყუმპალობით რომ გული ვიჯერეთ, ნაპირზე გამოვედით და ბალახში დავსხედით.

გიშერა ბუზებს დასდევდა და წამდაუწუმ პირს აწკლაპუნებდა. დაჭერით არც ერთი

არ დაუჭერია. თუმცა დაჭერას, ალბათ, არც ცდილობდა, თამაში უნდოდა. ისეთი
თბილი და საამო დღე იდგა, ყველა სულიერი თამაშის ხასიათზე უნდა ყოფილიყო.

მე ირინეს წელზე ხელი მოვხვიე და ბალახში დავაწვინე.

- სირცხვილია... - მიბნედილი ხმით მითხრა ირინემ, თვალები მილულა, ხელები

მომხვია და მკერდზე მაგრად მიმიკრა...

მერე მე გულაღმა ვიწექი ბალახში, ის თავთით მეჯდა.

უცებ შევნიშნე, რომ თვალის უპეებთან ნაოჭები გასჩენოდა, და მომეჩვენა, თითქოს ეს

სხვა დროსაც შემინიშნავს.

ეტყობა, სახე შემეცვალა; იმიტომ რომ ირინემ შეშფოთებით მკითხა: - რა დაგემართა?

- არაფერი. - ცოტა უხეშად ვუთხარი და თვალი ავარიდე.

ირინე მიხვდა, რომ რაღაც მოხდა, და მოიწყინა. მერე უხმოდ წამოდგა და ტანთ ჩაიცვა.
უკან მთელი გზა უბრად გავიარეთ.

მე იმაზე ვფიქრობდი, თუ რა ცუდი შესახედავია დანაოჭებული ქუთუთოები.

ირინესკენ არც ერთხელ არ გამიხედავს, ნაოჭებს კი მაინც ცხადად ვხედავდი. ერთი
პირობა დათვლაც დავიწყე, მაგრამ მალევე მივანებე თავი, რადგან ვიფიქრე,
რაოდენობას მნიშვნელობა არა აქვს, მთავარი სიღრმეა-მეთქი. ყველაზე ღრმა ნაოჭები
თვალის კუთხეებში ჰქონდა. ორივე მხარეს, თითქოს ჭრილის გაგრძელებააო, ისე
გაწოლილიყო ორი მოზრდილი ნაპრალი. ამ ორ მთავარ ნაპრალს ზემოდან და
ქვემოდან შვილებივით მისწოლოდნენ მომცრო ნაპრალები, ჩვილი ნაპრალები და
ძლივს შესამჩნევი ბზარები.

შეუხედავი ქალები ისე დაბერდებიან, ვერ შეამჩნევ. ლამაზებს კი ბედი არ სწყალობთ:

ერთი პაწაწკინტელა ნაოჭი ხელად გეცემა თვალში.

ირინე თავჩაღუნული მოაბიჯებდა.

ცოტა კი მეცოდებოდა, მაგრამ გული არ მიმდიოდა, რომ მოვფერებოდი.

მარტო გიშერა იყო კარგ ხასიათზე. გარბოდა, გამორბოდა, დახტოდა. პეპლებსა და

ბუზებს დაჭერობანას ეთამაშებოდა და სრულებით ვერ ამჩნევდა, რომ ჩვენი
დაძაბული დუმილის ფონზე მისი წრეგადასული მხიარულება ერთობ
გამაღიზიანებელი ჩანდა, რისთვისაც, საცა იყო, ერთ კარგ წიხლს ვუთავაზებდი.

იმ საღამოს კატა, რომელმაც თავის დროზე ჩემთან დამეგობრება განიზრახა,

საბოლოოდ დარწმუნდა, რომ ამ საქმიდან არაფერი გამოვიდოდა. ისე კი, უნდა ითქვას,
შესაშური შეუპოვრობა და მოთმინება გამოიჩინა. მეხუთედ რომ ვკარი წიხლი,
მაშინღა შეურიგდა ბედს და დამანება თავი.

ირინე ფეხაკრეფით დადიოდა და აშკარად ცდილობდა, ყველა ჩემი სურვილი

წინასწარ გამოეცნო.

ბოლო ხანებში ფიქრი დამჩემდა.

დაძაბულად ვფიქრობდი. ყოველ შემთხვევაში, მე ასე მეჩვენებოდა. დაძაბულად

ვფიქრობდი და თავს ვიმტვრევდი, რომ რაღაც მომეგონებინა, რაც
დავიწყებული მქონდა. რა იყო ეს „რაღაც“, არ ვიცოდი, მაგრამ დარწმუნებული
ვიყავი, რომ მისი მოუგონებლობა არასგზით არ შეიძლებოდა.

განსაკუთრებით ეზოში, პალატის წინ ამეკვიატებოდა ფიქრი. აქ უეჭველად

შევჩერდებოდი, გავიტრუნებოდი, სუნთქვასაც კი შევიკრავდი და საკუთარ თავს
ვუგდებდი ყურს. რატომღაც მეგონა, რომ ის, რაც უნდა მომეგონებინა, სადღაც აქ იყო.
უფრო სწორად, აქ მეგულებოდა უცნაური და ფანტასტიკური ჩვენება, რომელიც
უხილავი და გაუგებარი არხით იმ „რაღაცას“ უკავშირდებოდა. ხანდახან ეჭვი
შემეპარებოდა და ვფიქრობდი, ეს, ალბათ, ჩემი აკვიატებული აზრია, თითქოს აქ, ამ
ადგილას, ოდესღაც რაღაც იყო და ახლა აღარ არის-მეთქი. მაგრამ ინსტინქტი
ანგარიშს არ უწევდა ამ ეჭვებს და ყოველთვის, როცა პალატიდან გამოვდიოდი, ან
პალატში უნდა შევსულიყავი, შევჩერდებოდი, გავიტრუნებოდი, სუნთქვას
შევიკრავდი და ყურს მივუგდებდი საკუთარ თავს.

სხვაგანაც ვფიქრობდი, რა თქმა უნდა.

ყველგან ვფიქრობდი.

ყველგან და ყოველთვის.

კატები ჩემს გამოჩენაზე კუთხეში მიიყუჟებოდნენ და ცდილობდნენ, არ

განძრეულიყვნენ.

გიშერა გარეგნულად მშვიდი ჩანდა, მაგრამ, როცა ახლომახლო ვეგულებოდი, ცალი

თვალი ყოველი შემთხვევისათვის მუდამ ჩემკენ ეჭირა.

ირინე ფეხაკრეფით დადიოდა და ცდილობდა, ყველა ჩემი სურვილი წინასწარ

გამოეცნო.

ვნება რომ მომეძალებოდა და მუცელში სიმხურვალეს ვიგრძნობდი, ირინეს

თვალებთან ნაოჭები ცოტა ხნით ქრებოდა.

ხანდახან მომეჩვენებოდა, თითქოს ვიპოვე ის, რასაც ვეძებდი. აქვე იყო, ჩემს გვერდით;
ხელი რომ გამეწვდინა, დავიჭერდი. მაგრამ ხელის გაწოდებას ვერ ვბედავდი,
მეშინოდა, არ დაფრთხეს და არ გაიქცეს-მეთქი. გავინაბებოდი. სამყაროც გაინაბებოდა.
და იმ წამს, როცა დავიწყების ფარდა უნდა ახდილიყო და მეხილა რაღაც, უაღრესად
საოცარი, ერთბაშად ვიგრძნობდი, რომ გასხლტა, დაიკარგა და მის ადგილას ახლა
სიცარიელე იდგა.

მაინც ჯიუტად ვფიქრობდი.

ერთხელ, ნასადილევს, ჩვეულებისამებრ, სათევზაოდ წავედი. მაგრამ არ მითევზავია.

ანკესი ბალახებში მივაგდე, ტბის პირას დავჯექი, თვალები დავხუჭე და თავი ფიქრებს
მივეცი.

რამდენ ხანს ვიჯექი ასე, არ ვიცი.

უცებ გუგუნი მომესმა.

თავიდან ეს გუგუნი გარე-გარე უვლიდა ჩემს ცნობიერებას, როგორც ბუნდოვანი და

უაზრო ხმა. ხოლო როდესაც, ბოლოს და ბოლოს, ცნობიერებაში შემოაღწია, შიშითა და
განცვიფრებით შევნიშნე, რომ ხმა ზემოდან მოდიოდა. თითქოს ცაზე რაღაცამ
გრიალით გადაიარა. ინსტინქტურად მოვიკუნტე, ხელები თავზე დავიფარე და
გავიფიქრე, ქუხილს არ ჰგავდა-მეთქი. ამასობაში გუგუნი მიწყდა კიდეც. მაშინ
თვალის გახელა გავბედე და ნელ-ნელა ავიხედე. შორს, ჰორიზონტს ზემოთ, ცაზე
ვიწრო და გრძელი თეთრი ზოლი ჩანდა. მე ჩემდაუნებურად ეს ზოლი გუგუნს
დავუკავშირე, თუმცა არავითარი წარმოდგენა არ მქონდა, რა კავშირი შეიძლებოდა
ყოფილიყო ამ ორ უცნაურ მოვლენას შორის. მერე, შიში რომ როგორმე დამეძლია,
ვიფიქრე, ალბათ, ღრუბელია-მეთქი. არც ასეთი ვიწრო ღრუბელი მენახა ჩემს დღეში,
არც ასეთი გრძელი და არც ასეთი თეთრი, მაგრამ სხვა რა მეფიქრა! თუ ღმერთმა
რაიმე მიზნით ჩემთან ურთიერთობის დამყარება სცადა, საეჭვო იყო, რომ ასეთი
გაუგებარი საშუალება აერჩია. ყოველი შემთხვევისთვის, თვალები ისევ დავხუჭე და
ყური მივუგდე, აბა გუგუნი თუ გამეორდება-მეთქი. ერთხანს ასე გატრუნული ვიყავი,
მაგრამ არაფერი მომხდარა. მაშინ თვალი გავახილე და ისევ ზოლს გავხედე. ზოლი
თანდათან ქვემოთ ეშვებოდა და ბოლოს მთის უკან მიიმალა.
იმავ წამს, თითქოს ხმამაღლა მეთქვას, ისე მკაფიოდ და ცხადად გავიფიქრე: „იმ მთაზე
უნდა ავიდე“.

თოფნაკრავივით წამოვვარდი ზეზე.

აი, თურმე რისთვის ვიმტვრევდი თავს ამდენი ხანი!

იმ მთაზე უნდა ავიდე!

აღარც კი მახსოვდა, როდის იყო, იმ მთაზე ასვლა რომ გადავწყვიტე.

მერე დავეჭვდი.

მართლა ეს უნდა მომეგონებინა?

ახლა ამაზე ვიმტვრიე თავი. ბოლოს დავასკვენი, ალბათ, მართლა ეს უნდა

მომეგონებინა-მეთქი. ასეა ყოველთვის: რამე რომ დაგავიწყდება, სანამ გაიხსენებდე,
გგონია, თითქოს საოცრად მნიშვნელოვანი რაღაცაა და იმაზეა დამოკიდებული
მთელი შენი სიცოცხლე. ხოლო როცა გაიხსენებ, აღმოჩნდება, რომ სულ უბრალო რამე
ყოფილა.

ანკესი ავიღე და შინისაკენ წავედი. მთელი გზა იმის შიშში ვიყავი, ისევ არ
დამავიწყდეს-მეთქი. მაგრამ არ დამვიწყებია. პირიქით. სხვა რაღაცეებიც გამახსენდა.
მაგალითად, სახლის სახურავი, სადაც ერთხელ ავედი; წყავი, რომელიც ტყეში უნდა
ყოფილიყო და არა ბაღში.

გიშერა პალატის წინ იწვა. მე რომ დამინახა, თავი ოდნავ ასწია, რაღაც ღრჯოდ
შემომიღრინა და ბასრი კბილები გადმოყარა. მე გული მომივიდა და ანკესის ჯოხი
მოვუქნიე. მაშინ ზანტად წამოდგა, სახლის მეორე მხარეს გადაინაცვლა და მარნის წინ
დაწვა. მე ავი მზერა გავაყოლე და პალატში შევედი.

დაწოლის წინ ირინემ ფეხსაბანი წყალი გამიცხელა, ვარცლში ჩამისხა, თვითონ

ვარცლის წინ ჩაცუცქდა და ხელები დაიკაპიწა.

- მე თვითონ დავიბან. - ვუთხარი მე.

ირინემ გაკვირვებით შემომხედა, მაგრამ თქმით არაფერი უთქვამს. მორჩილად

წამოდგა და გვერდზე გადგა.

რიჟრაჟი იყო, რომ გამეღვიძა.

ფიქრმა გამომაღვიძა.

„იმ მთაზე უნდა ავიდე“, - გავიფიქრე და ძილი ერთბაშად შეცვალა სიფხიზლემ.

ირინეს მშვიდად ეძინა.

ფრთხილად წამოვდექი.

ციოდა.
ტანთ ჩავიცვი და ირინეს დავხედე. ოთახში ბინდი იდგა და ამიტომ თვალის
უპეებთან ნაოჭები ვერ გავარჩიე. ბალიშზე თმა ეფინა და თავი თმაზე ედო. სწორი
სახე ჰქონდა, მკვრივი და სავსე. მთელი სხეული ასე მკვრივი და სავსე ჰქონდა.

გულში თითქოს რაღაც ჩამწყდა. მწვავე ტკივილი ვიგრძენი.

წასასვლელად მზად ვიყავი. ირინეს ვუყურებდი და მეცოდებოდა.

შეიძლება ადრე მიყვარდა. მაგრამ ახლა მეცოდებოდა და, რაკი მეცოდებოდა,

მაშასადამე არ მიყვარდა. შეუძლებელია, კაცი გიყვარდეს და თან გეცოდებოდეს.
იმიტომ რომ, სიყვარული, ალბათ, მუხლმოყრილი ლოცვაა, სიბრალული კი საკუთარი
უპირატესობის შეგნება. ხოლო თუ ვინმეზე მუხლმოყრილი ლოცულობ, აქ
უპირატესობის გრძნობა გამორიცხულია.

ერთი პირობა დავაპირე, ვაკოცებ გამომშვიდობების ნიშნად და ისე წავალ-მეთქი,

მაგრამ გადავიფიქრე; ვაითუ გაღვიძებოდა.

კარი რომ გამოვაღე, ერთხელ კიდევ მივტრიალდი და შევხედე.

მშვიდად ეძინა. არც ცუდ სიზმარს ხედავდა, არც ავი წინათგრძნობა ჰქონდა.

გავედი და კარი ფრთხილად გავიხურე.

გარეთ სუსხი იყო და ქარი ქროდა. გავედი თუ არა, ცივი ჰაერი დამეტაკა, სახელოებში
შემიძვრა, მთელ ტანში დამიარა და ნამძინარევი სხეული ერთბაშად გამოაფხიზლა.
გამოფხიზლებული სხეული გაკვირვებით შედგა კიბის ზედა საფეხურზე. გული რომ
ამიჩუყდა წეღან და სიბრალულით ამევსო, ეს სასაცილო იყო და არა საკვირველი.
საკვირველი კი ის იყო, რომ კოცნა დავუპირე „გამომშვიდობების ნიშნად“. მაშინ ამ
„გამომშვიდობებისთვის“ ყურადღება არ მიმიქცევია; ისე გავივლე გულში, უბრალოდ.
და მხოლოდ ახლა, როდესაც სუსხიანმა ქარმა ძვალსა და რბილში დამიარა, მივხვდი
ამ სიტყვის ნამდვილ მნიშვნელობას და ჩემი განზრახვის ნამდვილ ფასს. მე უნდა
ავსულიყავი მთაზე და უკან აღარ დავბრუნებულიყავი.

ამ მოულოდნელმა აღმოჩენამ თითქოს ძალა შემმატა, სწრაფად ჩავიარე კიბე და ეზოში

გავედი. აქ ერთხელ კიდევ შევათვალიერე სახლი, მერე შევტრიალდი და ჩქარი
ნაბიჯით გავუდექი გზას. სანამ ეზოს გადავჭრიდი, ასე ვიარე. ბაღში რომ შევედი,
კიდევ უფრო ავუჩქარე ნაბიჯს და სირბილზე გადავედი. ბეჭები მოვხარე, როგორღაც
შეუმჩნევლად და უნებურად მოვიკუნტე. და გავრბოდი ასე, როგორც ნამდვილი
ქურდი, რომელიც დღის სინათლეს უფრთხის. გავრბოდი და თვალებს აქეთ-იქით
ვაცეცებდი. ვგრძნობდი, რომ ეს ქურდული სირბილი შეურაცხმყოფელი იყო, მაგრამ
სხვანაირად მოქცევა არ შემეძლო. ქარი ავი სისინით მომდევდა უკან და ხალათის
უბეებს მიბერავდა. მივრბოდი და, შეურაცხყოფილი თავმოყვარეობა რომ
დამეშოშმინებინა, ვტყუოდი: იმიტომ კი არ გავრბივარ ასე თავქუდმოგლეჯილი, რომ
მეშინია ან ჩემი საქციელის მრცხვენია, არამედ იმიტომ, რომ ძალიან თხლად მაცვია
და, თუ არ ვირბინე, ამ სიცივეში სულ მთლად გავითოშები-მეთქი.

ამასობაში ბაღს გავცდი და ტყეს მივადექი. დაღლილობისაგან ვქლოშინობდი.

ცოტა ხანს შევჩერდი სულის მოსათქმელად. და რაკი შევჩერდი, ისევ ფიქრი დავიწყე.
ამ დილით, გამთენიის ხანს, ირინე მივატოვე. არა. „მივატოვე“ რბილი გამოთქმაა.
გავიპარე, გავქუსლე, მოვკურცხლე, კისრისტეხით გავიქეცი. სხვა საკითხია, რატომ
გავიქეცი. ისიც სხვა საკითხია, შემეძლო თუ არა, არ გავქცეულიყავი და უბრალოდ
წავსულიყავი. მაგრამ სწორედ იმიტომ, რომ ეს „სხვა საკითხები“ ბუნდოვანი და
საეჭვო ჩანდა, გაქცევა ვამჯობინე. კეთილი და პატიოსანი. გაქცევაა, გაქცევა იყოს.
ოღონდ ერთი რამ მაინც გაუგებარია: რატომ ვგულისხმობ გაქცევაში მაინცდამაინც ამ
ციცაბო მთაზე აფორთხებას, საიდანაც ასეთ ყინვაში შეიძლება დავგორდე და კისერი
მოვიტეხო. უფრო ადვილი არაა დაბლა დავეშვა, ნაკადულს გავყვე და, ასე თუ ისე,
ნაცნობი გზით ვიარო? რატომ აქამდე არ მომაგონდა ეს იოლი გზა? ალბათ, იმიტომ,
რომ აქამდე მთაზე ასვლა მქონდა აკვიატებული და ის კი არ ვიცოდი, რისთვის
ავდიოდი. მიზანი არ მქონდა შეცნობილი. ახლა მიზანი ვიცი და არჩევანიც ჩემია.

ფიქრები სწრაფად და ნაწყვეტ-ნაწყვეტ დაქროდნენ თავში. და მე ჯერ ბუნდოვნად,

მერე კი უფრო და უფრო აშკარად ვიგრძენი, რომ ისევ ვქლოშინობდი. ქლოშინი
თანდათან გაძლიერდა, მთელი ჩემი ყურადღება მიიქცია და ბოლოს ფიქრებს
გამოვეთიშე. ხოლო როცა ფიქრებს გამოვეთიშე, ჩემდა გასაოცრად შევნიშნე, რომ სანამ
საკუთარ თავს ვეკამათებოდი და არჩევანს ვაკეთებდი, თურმე უკვე შევდგომოდი
ციცაბო მთას და კარგა მანძილიც გამევლო.

შუბლი ოფლით მქონდა დაცვარული. ბეჭებიც დამსველებოდა.

სული მოვითქვი და გზა განვაგრძე. ვატყობდი, ფიქრსა და გზის რჩევას ახლა

არავითარი აზრი არ ჰქონდა.

ზოგან შედარებით ადვილი სავალი იყო. ზოგან კი იძულებული ვიყავი ბუჩქებსა და

ხის ფესვებს მოვჭიდებოდი და ისე მევლო.

ხშირ-ხშირად ვისვენებდი.

ირგვლივ უზარმაზარი ხეები იდგა და ამიტომ ვერც გამოვლილ მანძილს ვზომავდი

და ვერც გასავლელს. იმის იმედადღა ვიყავი, რომ ასე იქნებოდა თუ ისე, ბოლოს და
ბოლოს, მწვერვალს მივაღწევდი.

დამცხა. სულ ერთიანად ოფლში ვცურავდი. საკინძე გავიხსენი. სახელოები

დავიკარწახე და გზა განვაგრძე. თან გულგრილად გავიფიქრე, ნეტა ფილტვების
ანთება თუ შემეყრება-მეთქი.

ერთგან მომცრო ხეების ტევრს მივადექი.

გასვლა ძნელი იყო. ვიფიქრე, ირგვლივ შემოვუვლი-მეთქი, და მოვათვალიერე, რათა

დამედგინა, რამდენად გამიგრძელებდა გზას ირგვლივ შემოვლა. არც მარჯვნივ და
არც მარცხნივ ამ მოულოდნელ დაბრკოლებას ბოლო არ უჩანდა. ჯანდაბას, როგორმე
გავარღვევ-მეთქი, ვიფიქრე და თან ბრაზით ავხედე, გავიგო მაინც რა ტყეა ამისთანა,
ასე კედელივით რომ აღმართულა-მეთქი.

ტყე მართლა კედელივით იყო აღმართული. დაბალი ხეები ერთმანეთში

გადახლართულიყვნენ, ვერც კი გაარჩევდი, რომელი ტოტი რომელს ეკუთვნოდა.

წამით გაშტერებული ვუყურებდი. და უცებ ვიცანი.

წყავი იყო!

ნაყოფის დიდი ნაწილი ქარსა და წვიმას ჩამოეყარა, ან საკუთარი სიმწიფის გამო

ჩამოცვენილიყო და მიწაში ჩამპალიყო. ნაწილი ჯერ კიდევ შერჩენოდა. მაგრამ
ძველებური ბზინვა დაეკარგა. დამჭკნარი და ცოცხლად დაქიშმიშებული საცოდავად
ეკიდა ფოთლებგაძარცვულ ტოტებზე.

მიწიდანვე მივწვდი რამდენიმე მარცვალს, მოვწყვიტე და შევჭამე. მაშინღა ვიგრძენი,

რომ კუჭი შიმშილისაგან მეწვოდა და ჩემს თავზე გული მომივიდა, როგორ ვერ
მოვიფიქრე, სახლიდან ცოტა საგზალი წამომეღო-მეთქი.

ჩახლართული ტოტები გადავწიე, ტევრში შევედი და ერთ-ერთ ხეზე ავძვერი,

რომელსაც შედარებით მეტი ნაყოფი ესხა.

ვკრეფდი და ვჭამდი, ვკრეფდი და ვჭამდი. დავძვრებოდი ხიდან ხეზე და

გაურჩევლად ვიტენიდი პირში შავ მარცვლებს. თუ რამე ზედმეტი შემყვებოდა,
ვთქვათ, გამხმარი ფოთოლი, ან ქერქი, ენით გავაცალკევებდი, პირის ერთ კუთხეში
მოვაგროვებდი და, ნაყოფს რომ გადავყლაპავდი, მერე გადმოვყრიდი.

ბოლოს დავიქანცე და ძირს ჩამოვედი. დანაყრებით ვერ დავნაყრდი, მაგრამ ვატყობდი,

რომ საცა იყო დაღლილობისაგან გადმოვვარდებოდი, ამიტომ ჩამოსვლა ვამჯობინე.

ერთი პირობა გადავწყვიტე, გზა გამეგრძელებინა და ლასლასით შევუყევი აღმართს;

ორიოდე ნაბიჯის შემდეგ მივხვდი, რომ ვერც სიარულს შევძლებდი, რადგან ენერგიის
ნატამალი აღარ მქონდა შემორჩენილი. მაშინ მოხერხებულ ადგილს დავუწყე ძებნა.
ვიფიქრე, ცოტას დავისვენებ-მეთქი.

ადგილის მოძებნა არ გამჭირვებია. დაკვირვებით მოვათვალიერე იქაურობა და ერთი

ბუნებრივი კარავი შევნიშნე. სამი მხრიდან ტოტებგადახლართული წყავებით იყო
შემოზღუდული, ზემოდანაც ისე მჭიდროდ ეფარა ტოტები, სინათლე თითქმის ვერ
ატანდა. მხოლოდ ერთი, ზედა, მწვერვალისაკენ მიმართული მხარე იყო და ღია.

კარავში შევედი. დავჯექი თუ არა, სიცივემ ამიტანა და ავძაგძაგდი. სანამ ფეხზე

ვიდექი, დაღლილობა მტანჯავდა და სიცივეს ვერ ვგრძნობდი. ახლა, რაკი მუხლებს
ცოტა შვება მიეცათ, სიცივემ დრო იხელთა და მთელი ძალით შემომიტია. სულ
ერთიანად სველი ვიყავი. ოფლში ამოვლებული ხალათი და შარვალი ყინულივით
შემომეკრა ტანზე. ვკანკალებდი და კბილს კბილზე ვაცემინებდი.

ტანთ გავიხადე, საცვლები მაგრად გავწურე და ისე ჩავიცვი. ხალათიც გავწურე და ისე
ჩავიცვი.

მაინც მციოდა.

„თუ დამეძინა, შეიძლება ვეღარ გავიღვიძო“, - გავიფიქრე გულგრილად, - „ცოტას

დავისვენებ, მერე ვიმოძრავებ და გავთბები. საგზალი უნდა წამომეღო. შაშხი, ან
რამე...“

შაშხის გახსენებაზე პირში ნერწყვი მომადგა და თვალი გავახილე. თვალი რომ

გავახილე, მივხვდი, რომ აქამდე თვალდახუჭული ვიჯექი, და გავიფიქრე: თვალი არ
უნდა დავხუჭო, თორემ ისე ჩამეძინება, ვერ გავიგებ. რამეზე უნდა ვიფიქრო“. და ისევ
შაშხი გამახსენდა. მერე სხვა ფიქრებმა გამიტაცეს.

რას წამოვჩერჩეტდი, რომ წამოვჩერჩეტდი! რა მინდა ამ მთის წვერზე?

კარვის ქვედა მხარეს მივადექი და შევეცადე, ტოტებს შორის გამეჭვრიტა. გავიჭვრიტე

კიდეც, მაგრამ ქვემოთ ტყე მოჩანდა, დიდრონი ხეები. მეტი არაფერი.

მოჩანს თუ არა, სულ ერთია, იქ მაინც არის სახლი. მრგვალი, მყუდრო სახლი.
პალატში ბუხარი გუზგუზებს და ირგვლივ სითბოს საამო სუნი ტრიალებს. მაგიდაზე
ჯამით რძე დგას. რას წამოვჩერჩეტდი!.. საწოლის თავზე თბილი ჯემპრებია
გადაკიდებული. რა კარგია, გაოფლილი რომ მიხვალ შინ და ტანსაცმელს
გამოიცვლი!.. რას წამოვჩერჩეტდი!.. ზიხარ შენთვის ბუხრის პირას, ჩიბუხს აბოლებ,
ღადარში აპურჭყებ და უყურებ, როგორ იტაცებს ცეცხლი თუთუნის კვამლს...
არაფერზე არ ფიქრობ. კატა გარს გივლის, გეხახუნება, კუდი აპრეხილი აქვს, ლაჯებს
შორის გაძვრება და გამოძვრება... რას წამოვჩერჩეტდი! მკვრივი სხეული... სავსე
ტუჩები. მორჩილი და ლამაზი. ძალიან ლამაზი... რას წამოვჩერჩეტდი! რა გინდა ამ
უდაბურ ტყეში! რა გინდა ამ გაყინულ მთაზე! რა გინდა, რა!.. ულამაზესი ქალი,
ულამაზესი ბაღი, ულამაზესი სიმშვიდე... შაშხი... რძე... თბილი... უჰ! მთავარია, თვალი
არ მოვხუჭო. ფუტკრები როგორ ბზუოდნენ! საკვირველი მუსიკა, რომელიც მთელ
სხეულში დაგივლის... შენ იცოცხლებ დიდხანს, დიდხანს, როგორც ცოცხლობდნენ
ძველი პატრიარქები, და შენი შთამომავლობა იქნება ძლიერი, ლამაზი და
ჯანმრთელი... რას წამოვჩერჩეტდი!.. დიდხანს, დიდხანს... მაინც რამდენ ხანს?..
მათუსალა... ვინ არის მათუსალა? ალბათ ვიღაცაა, ისე არ გამახსენდებოდა...
მათუსალა... რას წამოვჩერჩეტდი! მაინც რამდენ ხანს? რამდენ ხანს შეიძლება
იცოცხლოს ერთმა კაცმა, რომ ეყოს? შთამომავლობა... შთამომავლობა სხვაა, შენ სხვა
ხარ. არსებობენ ერთუჯრედიანი ორგანიზმები, რომლებიც უკვდავნი არიან... საიდან
ვიცი მე ეს? ვიცი კია? თუ ახლა ვიგონებ და რაღაცას მივედ-მოვედები? როდესაც ამება
ზრდას დაასრულებს, გაიყოფა ორ დამოუკიდებელ ამებად და ცალ-ცალკე
განაგრძობს არსებობას. მერე ორივე დაასრულებს ზრდას და ოთხი ამება გაჩნდება.
უკვდავები არიან! მაშ რატომ არ წალეკეს ამებებმა მთელი ქვეყანა? რას
წამოვჩერჩეტდი!.. მათუსალა ის კაცი იყო, რომელმაც ძალიან დიდხანს იცოცხლა.
მართლა?.. ძალიან დიდხანს... მერე რა ქნა? მერე მოკვდა. ჰე! ხომ მაინც მოკვდა? ახია
მათუსალაზე! აბა რა ეგონა! უკვდავი მარტო ამებაა. როგორც ძველი პატრიარქები...
იქნები და იქნები! ზაფხულში ითევზავებ, ზამთარში ინადირებ, საღამოს ბუხარს
მიუჯდები და ჩიბუხს გააბოლებ, ღამე ყველაზე ლამაზ ქალთან დაწვები. მერე? ისევ
ითევზავებ, ისევ ინადირებ, ისევ გააბოლებ ჩიბუხს და ისევ... და კიდევ და კიდევ
„ისევ“. სახლი წრე, ეზო წრე, ბაღი წრე. წრეს შემოივლი და ისევ ამ ადგილას
მოხვდები... ნეტა რა ეზარებოდათ პატრიარქებს, ამდენ ხანს რომ ცოცხლობდნენ!..
რაღაც აკლია წრეხაზს... მათუსალას, ალბათ, ეგონა, ცას გამოვეკვრებიო. ვერ
მიართვეს!.. რა აკლია წრეხაზს? კურდღელი ხომ არა? ან ფოცხვერი? ან მგელი?..
სულელი ჭიანჭველები! დარწმუნებული იყვნენ, რომ აღთქმულ ქვეყანას მიაღწიეს, ის
ნამცეცები რომ გამოელევათ, მაშინღა მიხვდებიან, რა მწარედ მოტყუვდნენ!..
პატრიარქობა ძნელია... უნდა იყო და ელოდო, როდის მოკვდები... ამება კარგია.
გაიყოფა შუაში და ორ ამებად იქცევა, ცოტა უცნაური კია... ის ძველი, საწყისი ამება
რომელია ამ ორიდან? ორივე? არც ერთი? იქნება გაყოფაა სიკვდილი? იქნება საწყისი
ამება იმით მოკვდა, რომ ორ ამებად იქცა? საინტერესოა, რას იგრძნობ კაცი, ორად რომ
გაიყო... მაგრამ არსებობს კია ამება, ან მათუსალა, ან
პატრიარქები, რომლებიც დიდხანს, დიდხანს ცოცხლობდნენ?.. თუ ეს ფანტაზიაა,
რომელსაც სცივა და შია?.. იქნება შიმშილი და სიცივე აკლია წრეხაზს?.. თბილა... ახლა
თბილა... და კარგია... სიმშვიდეა და სითბო... კარგი სიმშვიდე... კარგი სითბო...

უკვე ბურანში ვიყავი, მაგრამ ჯერ მაინც მედგრად ვებრძოდი საკუთარ თავს.
ვცდილობდი, მთელი შემორჩენილი ენერგია მომეკრიბა და ქუთუთოების
სიმძიმისთვის საყრდენად შემეყენებინა. ბრძოლა ძნელი იყო და მტკივნეული.
ვატყობდი, ქუთუთოები თანდათან მძიმდებოდა, ენერგია კი ილეოდა და ილეოდა.
როდესაც შევატყე, ქუთუთოების სიმძიმეს უკვე ვეღარ გავუძლებდი და ერთი წამის
შემდეგ ჩამეძინებდა, ტკივილი ჯერ შვებამ შეცვალა, მერე სრულმა ნეტარებამ. თავში
საამო და ტკბილი ფიქრები შემოცურდნენ. „რა საჭიროა ბრძოლა... ბუნებამ უკეთ იცის
თავისი საქმე... კარგია ძილი... ტკბილი. მშვიდი. ძილში გაქრება ყველაფერი, ისე რომ
ვერც გავიგებ... თბილი სიკვდილი ფეხაკრეფით მოვა, ძილი რომ არ დამიფრთხოს, და
ფრთხილად გამახვევს არარსებობის საბანში... სიმშვიდის საბანში... გაქრება სიმძიმე,
გაქრება სხეულის მტკივნეული შეგრძნება. ახლაც გამქრალია... ახლაც ნებივრად
ვირწევი სივრცეში და ირგვლივ საამო სიმშვიდეა... სისულელეა ბრძოლა... რატომ
უნდა დავარღვიო ეს უშფოთველი ძილი, ასე თბილად რომ შემომეფინა მთელ
სხეულზე? თუ გამოვიღვიძე, შემცივდება კიდეც, ავძაგძაგდები, დაღლილი მუხლები
ამტკივდება. იმის გაფიქრებაც კი მზარავს, რომ ამ საშინელ აღმართს ხელახლა უნდა
შევუყვე... სისულელეა... კიდეც რომ განვაგრძო გზა, ავათავებ კი როდისმე ამ მთას?
ავალ მწვერვალზე? ვერა. მაინც გზაში დავეცემი სადმე ძალაგამოცლილი და
ქანცგაწყვეტილი... და წამებით ამომხდება სული... აუტანელი ტკივილით... საშინელი
ტანჯვით... ასე არა სჯობს?.. აქ, კარავში... მყუდროდ. თბილად. მშვიდად. ღმერთო, რა
ნეტარებაა... რა ნეტარებაა... რა ნეტარებაა...

ის იყო ფიქრები უჩუმრად და უხმაუროდ გაიკრიფნენ თავიდან და საბოლოოდ

ჩავიძირე სრული სიმშვიდის განცხრომაში, რომ ერთბაშად რაღაც ფიცხი ხმა ჩამესმა,
თითქოს გვერდით ხმელი ტოტი გატყდაო.

შევკრთი და თვალი გავახილე.

პირველი, რასაც ყურადღება მივაქციე, ჩემი საკუთარი პოზა იყო.

ფეხებგაშხლართული ვიჯექი ცივ ბალახზე კარვის ქვედა ბოლოში. ზურგით წყავის

ხეების კედელს ვეყრდნობოდი, თავი გვერდზე მქონდა გადაგდებული.

მხოლოდ ამის შემდეგ მოვიფიქრე, რომ რაღაც ხმაურმა გამომაღვიძა. ხმაური, ეჭვი
არაა, გარედან მოისმა და მეც კარვის შემოსასვლელს მივაპყარი თვალი.

იმავ წუთს შემოსასვლელი რაღაცამ დაფარა და კარავში წამით სიბნელე ჩამოწვა.

იქნება უკვე მოვკვდი-მეთქი, გავივლე გულში. მაგრამ ჩემი ვარაუდი მცდარი გამოდგა.
კაცი რომ შემოვიდა, უკნიდან სინათლეც შემოჰყვა. კაცი დაიხარა, რადგან
შემოსასვლელი დაბალი იყო, და ასე მოხრილმა შემოაბიჯა. მერე გვერდზე მიდგა,
რათა სინათლისთვის გზა მიეცა, კარავი მოათვალიერა და, გამარჯობაო, მითხრა.

„ეს კაცი მე ვარ და ამიტომ უნდა მოვკლა“. - გავიფიქრე გულგრილად და ვუთხარი:

„გაგიმარჯოს.“
წვერმოშვებული იყო, თმაგაბურძგნული. და რაღაც გამაღიზიანებლად კეთილი
გამოხედვა ჰქონდა.

„ცივა“. - ვთქვი მე და კაცმაც თქვა: „ცივა“.

„სიკეთეს მკვეთრი საზღვარი აქვს, - გავიფიქრე მე, - რომელიც სისულელის მიჯნაა.

წარმოუდგენელია, ადამიანს ასეთი გამომეტყველება ჰქონდეს და საღად
აზროვნებდეს“.

„ღამდება“. - ვთქვი მე და კაცმაც თქვა: „ღამდება“.

ჩემი შარვალი ეცვა და ჩემი ხალათი.

„მე ზევით მივდივარ“.

„მე ქვევით მივდივარ“.

გაბოროტებული ვუმზერდი და არც კი ვცდილობდი, ზიზღი დამემალა.

ის ბრიყვულად მომჩერებოდა სიკეთით სავსე თვალებით და მთელ სახეზე

კმაყოფილი ღიმილი ეფინა.

„ძნელია ამ აღმართის ავლა“.

„ჩამოვლა არაა ძნელი“.

კაცი ჩემს პირდაპირ ჩამოჯდა, შემოსასვლელის გვერდით.

მე სიავისა და სიძულვილის მთელი მარაგი ამოვწურე და ახლა სრულიად

გულგრილად ვუყურებდი, ისე რომ მის მიმართ არავითარი გრძნობა აღარ მქონდა, -
არც ავი, არც კარგი. ის კი სახეგაბადრული მომჩერებოდა, თითქოს ჩემზე უკეთესი
თავის სიცოცხლეში არაფერი ენახა.

„საინტერესოა, შუაში გაყოფილი ამებები როგორ უყურებენ ერთმანეთს, რას

გრძნობენ?.. ჰმ! თითო ქეციანი უჯრედით რა უნდა იგრძნონ! ჩვენ მილიარდობით
უჯრედი გვაქვს და, რაც საჭიროა, ყველაფერს მაინც ვერა ვგრძნობთ... ალბათ,
არაფერსაც არ გრძნობენ. წარმოდგენაც არა აქვთ ერთმანეთის არსებობაზე...
მკვლელობის სურვილი საიდან გაუჩნდებათ!..“

დაღამდა. სიბნელე ჩამოწვა.

კაცმა ჯიბიდან სანთელი ამოიღო, აანთო, წყავის გამოშვერილი ტოტი მოძებნა, ზედ
რამდენიმე წვეთი დააღვენთა და სანთელი დაამაგრა.

„დილაადრიან განვაგრძობ გზას“. - თქვა მერე, გულაღმა დაწვა მიწაზე და დაიძინა.

კარგად იწვა. თავი ოდნავ უკან ჰქონდა გადაგდებული და მთელი ყელი მკაფიოდ
უჩანდა.

„რა უნდა ამ სულელს ქვემოთ? თუ ისა ჰგონია, რახან ჩასვლა ადვილია, უეჭველად
უნდა ჩავიდეს?.. მე რომ არ შემხვედროდი, მაშინ მართლა ადვილი იქნებოდა ჩასვლა...
რას ვერჩი, კაცმა რომ თქვას?.. ნუთუ გაყოფილი ამებები მართლა ვერ გრძნობენ
ერთმანეთს? სანთელი წინდახედულად აანთო. სიბნელეში გამიჭირდებოდა
მუშაობა...“.

ღვარძლიანად ჩამეცინა; მერე ჯიბიდან ჯაყვა ამოვიღე, გავშალე და ახლო მივედი.

სანთლის შუქი სწორედ ყელზე სცემდა.

ამან გამახარა, რადგან სანთლის მოტანა და სადმე უფრო ახლოს დამაგრება

მეზარებოდა.

კაცს მშვიდად ეძინა.

ცალ მუხლზე ჩავიჩოქე. ყელი დაკვირვებით მოვათვალიერე.

მერე დავფიქრდი.

წარმოდგენა არ მქონდა, რა ადგილას უნდა ჩამერტყა დანა. მე ხომ არასოდეს არავინ

მომიკლავს. ისიც არ ვიცოდი, ჩამერტყა თუ გარდიგარდმო გადამესვა.

დანა მარცხენა ხელში დავიჭირე და მარჯვენათი ჩემს საკუთარ ყელს დავუწყე სინჯვა
შესაფერისი ადგილის მოსაძებნად. ზემოდან დავიწყე. ნიკაპქვეშ თითქოს კარგი
ადგილი შევიგულე. ორივე მხარეს, აქედან და იქიდან. რბილი იყო და, თითები რომ
დავაჭირე, რაღაც ისეთი ვიგრძენი, კაცს რომ სასუნთქი გზები გადაგეკეტება.

ახლა ქვემოთ ჩამოვაყოლე ხელი; ვიფიქრე, იქნებ უკეთესი ადგილი ვიპოვო, თუ არადა,
ეს სად გამექცევა-მეთქი. კარგად მოვსინჯე მთელი ყელი და სულ ბოლოში, ლავიწის
ძვლებს შუა, მშვენიერი რბილი ადგილი აღმოვაჩინე.

„ეს უკეთესი ჩანს“, - გავიფიქრე და მეტი დამაჯერებლობისთვის ცერა თითი ჩავაჭირე.

მეტკინა, სული შემიგუბდა და ლამის გული ამერია.

თითქოს საქმე გაჩარხული იყო, მაგრამ ვამჯობინე, ერთხელ კიდევ

დავფიქრებულიყავი და გულდინჯად ამეწონ-დამეწონა ყველაფერი. მეშინოდა, რამე
გაუთვალისწინებელი შეცდომა არ მომსვლოდა და ამდენი შრომა ბოლო წამს წყალში
არ გადამყროდა.

შევეცადე ჩემს ადგილას გამოცდილი და დახელოვნებული მკვლელი წარმომედგინა

და, როგორც კი წარმოვიდგინე, მაშინვე მივხვდი, რომ ყველა დახელოვნებული
მკვლელი თავის დროზე ახალბედა და გამოუცდელი უნდა ყოფილიყო. ყველა
როდისმე იწყებს და, როცა იწყებს, ჩემსავით უკანკალებს ხელი. მერე თანდათან
იწაფება და ხელსაც სიმტკიცე ემატება.

ამან დამამშვიდა და ცოტა გამამხიარულა კიდეც, რამდენადაც კი შეიძლება რამემ

გაამხიარულოს კაცი, რომელსაც ყინვაში სველი ტანსაცმელი აცვია.

მართლა ყველაფერი რიგზე ყოფილა-მეთქი, კმაყოფილებით გავიფიქრე და ის

ადგილი, რომელიც ჩემს საკუთარ ყელზე შევიგულე და მოვიწონე, ახლა იმ კაცის
ყელზე მოვსინჯე.

რბილი იყო და ღრუ. თითქოს საგანგებოდ ამისთვის დაეტოვებინა ღმერთს. დანა

ორივე ხელით ჩავბღუჯე, ყელთან მივუტანე და ოდნავ ირიბად დავუმიზნე.
კაცს მშვიდად ეძინა.

ცალი თვალით მონიშნულ ადგილს ვუყურებდი ყელზე, მეორე თვალით სახეს

ვაკვირდებოდი. მაინტერესებდა, შეეცვლებოდა თუ არა. სამწუხაროდ, ამ მხრივ ჩემი
ცნობისმოყვარეობა დაუკმაყოფილებელი დარჩა, რადგან გამოუცდელობამ მაინც
თავისი ქნა და ყველა წვრილმანი ვერ გავითვალისწინე. ჩავკარი თუ არა დანა, იმავ
წამს პირიდან სისხლმა იფეთქა. სახის ცვლილება ვიღას გაახსენდა! მაშინვე გვერდზე
გადავხტი, რომ არ დავსვრილიყავი. მარჯვედ კი გადავხტი, მაგრამ სისხლის ერთი
წვრილი ჭავლი მაინც მომწვდა და ტუჩის მარცხენა კუთხეში შემომესხა. სანამ
მოწმენდას მოვახერხებდი, პირის ჭრილში შეაღწია, ნერწყვს შეერია და, რაღაც
საძაგელი მოტკბო-მომლაშო გემო რომ ვიგრძენი, გული ამერია.

სული რომ მოვითქვი, მერეღა მოვიცალე კაცისთვის. მაგრამ მისი სახე ისე მოეთხვარა
სისხლსა და ნარწყევს, იქ რაიმე ცვლილების შემჩნევა სრულიად შეუძლებელი იყო.

დავიხარე. დანა ამოვაძვრე ყელიდან და მიწით გავწმინდე.

კაცი რაღაც უცნაურ ხმაზე ხროტინებდა. გარედან რომ მიეგდო ვინმეს ყური,
დაბეჯითებით, ალბათ, ვერ იტყოდა, ხროტინი ესმოდა თუ სიცილი. სინამდვილეში,
რა თქმა უნდა, ხროტინი იყო, რადგან ძნელი წარმოსადგენია, კაცს ამ მდგომარეობაში
სასაცილო ეპოვა რამე.

ბოლოს ხროტინს უკლო და, როცა სულ გაჩუმდა, თითქოს სამყაროში აღარავინ
დარჩენილიყოს, ერთბაშად შემაძრწუნებელი დუმილი ჩამოვარდა.

მე ცოტა კიდევ შევიცადე, მერე სანთელი ჩავაქრე და კარვიდან გავედი.

ის იყო მწვერვალს მივაღწიე, რომ მზეც ამოვიდა. და მაშინვე გამახსენდა, რისთვის

ავედი ერთხელ მრგვალი სახლის სახურავზე: მზე მინდოდა დამენახა. მერე
დამავიწყდა. გინდაც არ დამვიწყებოდა, რას გავაწყობდი! რაც იქ ვიყავი, მზე თვალით
არ მინახავს, ალბათ, მთები უშლიდა. ირგვლივ ხომ სულ მთები იყო. ჰაერი კი
თბებოდა, მაგრამ მზე არ ჩანდა.

ახლა, როცა მწვერვალზე ვიდექი და მზეს ვუყურებდი, ეს ამბავი ცოტა უცნაურად

მეჩვენებოდა.

მუხლები მეკეცებოდა და ძაღლივით მშიოდა.

ბალახში ჩავჯექი.

იმავ წამს ისევ წამოვდექი, მთის კიდეს მივადექი და ქვევით გადავიხედე, იმ მხარეს,
საიდანაც ამოვედი. ჩემი ჭკუით, ვითომ სახლი და ბაღი მინდოდა დამენახა, მაგრამ
ვერაფერი დავინახე. არც იყო გასაკვირი. თუკი მზე ვერ ხედავდა იმ სიმაღლიდან, მე
აქედან რას დავინახავდი!

ისევ ბალახში ჩავჯექი. სახე მზეს მივუშვირე და ვცდილობდი, საჭმელზე არ მეფიქრა.

მზის სხივები ნელ-ნელა მილღობდა გაყინულ სხეულს, თანდათან მოვითენთე,
თვალები თავისთავად მიმელულა და ბოლოს ჩამეძინა.

როდესაც გამოვიღვიძე, უკვე მშრალი და თბილი ვიყავი. აღარც ფეხები მტკიოდა.

მზე ზენიტზე იდგა.

ავდექი და გზას გავუდექი.

ჩემი ვარაუდი მარტივი იყო: ფერდობი ხევში ჩამიყვანდა. მერე ხევს დავუყვებოდი და
სადმე გავიდოდი, ან გზასთან, ან მდინარესთან. რა თქმა უნდა, გზაზე გასვლა ჯობდა,
მაგრამ უკიდურეს შემთხვევაში, მდინარეს მაინც წავაწყდებოდი. მდინარე კი, ბოლოს
და ბოლოს, იგივე გზაა. არ შეიძლება მდინარის პირას იარო და სადმე სოფელს არ
მიადგე.

ეს კია, რომ გზა საკმაოდ გამიგრძელდა. ჯერ იყო და, ფერდობი არ იქნა, არ ჩათავდა;
მერე, ხევს რომ ჩავუყევი, ვიარე, ვიარე და მეორე, უფრო მოზრდილ ხევს მივადექი.
გული მაინც არ გამტეხია. შეიძლება რამდენიმე ხევი იყოს ერთმანეთზე გადაბმული,
მაგრამ ბოლოს მაინც სადმე გახვალ.

კარგა ხნის დაღამებული იყო, გზა რომ გამოჩნდა. გული სიხარულით ამიფანცქალდა,
ნაბიჯს მოვუჩქარე და თითქმის სირბილით მივადექი გზას.

გზის პირას შევჩერდი, ხარბად მოვათვალიერე იქაურობა; რამდენჯერმე ღრმად

ამოვისუნთქე. საშინლად ვიყავი აფორიაქებული და ვცდილობდი, ცოტა
დავმშვიდებულიყავი.

როდესაც, ასე თუ ისე, საღი აზროვნების უნარი დამიბრუნდა, შემდგომი მოქმედების

გეგმა შევადგინე. ჯერ ვიფიქრე, გავყვები გზას და, ადრე იქნება თუ გვიან, რამე მანქანა
წამომეწევა-მეთქი. მაგრამ ძალიან დაღლილი ვიყავი და გადავიფიქრე. ბოლოს და
ბოლოს, ის მანქანა, რომელიც უნდა წამომწეოდა, აქაც ხომ ჩამოივლიდა!

ჩამოვჯექი გზის პირას და დავიწყე ლოდინი.

ნათელი ღამე იყო. ჩემს პირდაპირ ცაზე ვეებერთელა მთვარე ეკიდა და მისი შუქი
ფანტასტიკურ ჩრდილებს ქმნიდა მიწაზე.

ვიჯექი და ველოდი.

ირგვლივ სიჩუმე იყო.

დიდხანს ვიჯექი.

ბოლოს მანქანის ხმა შემომესმა. გულმა ბაგაბუგი დამიწყო. სწრაფად წამოვხტი, გზაზე
გავედი და ხელი ავუწიე.

მანქანამ ჩაიარა და წავიდა.

არაფერია, სხვა ჩამოივლის-მეთქი, ვინუგეშე თავი, დავჯექი და ლოდინი განვაგრძე.

არც მეორე მანქანა გაჩერდა.

მესამე გაჩერდა.

არც ის აპირებდა, მგონი, გაჩერებას. სვლა არ შეუნელებია, ისე ჩამიქროლა. მერე, არ

ვიცი, რა იფიქრა მძღოლმა, მოშორებით გააჩერა მანქანა და უკან-უკან წამოიყვანა.
ვეებერთელა ჯეელი იყო. ძლივს ეტეოდა მანქანაში. გრძელი ბაკენბარდები და დიდი
თმა ჰქონდა. ლურჯი კოსტიუმი ეცვა, თეთრი, ქათქათა ხალათი; ჭრელი, განიერი
ჰალსტუხი ეკეთა. ჰალსტუხის დანახვაზე რაღაც გაურკვეველი, ბუნდოვანი, მაგრამ
კარგი გრძნობა გამიჩნდა.

- საით მიბრძანდებით - თავაზიანად ვკითხე.

მძღოლი მდუმარედ მიყურებდა. სახე მშვიდი ჰქონდა და არაფერს ისეთს არ

გამოხატავდა, რის მიხედვითაც ამ ხანგრძლივი დუმილის მიზეზს გამოვიცნობდი.

ბოლოს ბუხუნა ხმით მითხრა: - დაჯექით.

მე უკან დავჯექი, კარი მოვხურე და ჩემს თავზე გამეცინა.

- ისე გეკითხებით, საით მიბრძანდებით-მეთქი, ვითომ სულ ერთი არ იყოს!.. მთავარია,

რამე დასახლებულ ადგილს მივაღწიო...

მძღოლმა მანქანის სარკიდან გამომხედა.

- თბილისში მივდივარ.

- აგაშენათ ღმერთმა! ერთი გზა გვქონია. - და უცებ შევწუხდი. ვწრიალებდი.

წარმოდგენა არ მქონდა, სად ვიყავი და რამოდენა გზა მქონდა გასავლელი
თბილისამდე. კითხვაც ვერ გავბედე, რადგან მეგონა, მისი მშვიდი გამომეტყველების
უკან ეჭვი იმალებოდა, და შემეშინდა, უარესად არ დაეჭვდეს-მეთქი. ამიტომ ესღა
დავამატე, - მაგრამ ჯობს წინასწარ გითხრათ: კაპიკი ფული არა მაქვს.

მძღოლმა კიდევ გამომხედა სარკიდან. ამჯერად უფრო დიდხანს მიყურა და უცებ

ისეთი ხმით გაიცინა, თითქოს ტრაქტორი არახრახდაო. სიცილი რომ მოათავა,
მარჯვენა ხელის საჩვენებელი თითი მაღლა აწია და რაღაცნაირი საზეიმო-
პათეტიკური კილოთი გამოაცხადა: - მსახიობ ასლან გორდაძეს თავისი ფეხმარდი
რაშით მგზავრები გადაჰყავს და გადმოჰყავს, გადაჰყავს და გადმოჰყავს, - მერე
თითქოს ნათქვამს ბეჭედი დაუსვაო, დაუმატა, - ხალტურა!

და ისევ ხმამაღლა გაიცინა.

მე შემრცხვა და ჩემი თავი შემეზიზღა. მაგრამ სირცხვილისა და ზიზღის გრძნობას

ზემოდან რაღაც ბუნდოვანი მოგონება გადაეფარა.

- მსახიობი ხართ? - ვკითხე ბოლოს.

- გახლავართ! - ამაყად მიპასუხა, მერე სარკეში ცერემონიულად დამიკრა თავი. -

უნიჭო მსახიობი ასლან გორდაძე. - აქ ისევ გაიცინა. - ბიჭებს ჰგონიათ, არ ვიცი, უნიჭო
თუ ვარ, და ჩუმ-ჩუმად დამცინიან. სინამდვილეში ძალიან კარგად ვიცი, მაგრამ ისე
მიჭირავს თავი, ვითომ არ ვიცი. ისინი მე მატყუებენ, მე იმათ ვატყუებ. ასე ვკლავთ
დროს.

ტვინი ბჟუტავდა, როგორც მიმქრალი ცეცხლი.

- აბელს თუ იცნობთ?
მძღოლმა ისევ გამომხედა სარკიდან და ამჯერად მის გამომეტყველებაში რაღაც
შეიცვალა. დიდხანს მიყურა უხმოდ, ბოლოს თვალი ამარიდა და, როცა ვიფიქრე, აღარ
მიპასუხებს-მეთქი, წყნარი, თითქმის ნაღვლიანი, ან შესაძლებელია უფრო
დაფიქრებული, ვიდრე ნაღვლიანი, კილოთი მითხრა: - ყველა დებოშისა და აყალ-
მაყალის სულისჩამდგმელი და ორგანიზატორი.

აქ თითქოს კიდევ რაღაც უნდა ეთქვა. პირიც კი გააღო, მაგრამ უცებ გადაიფიქრა და
გაჩუმდა.

მერე მე უნდა მეთქვა.

მე გავიფიქრე, ჰამლეტი თუ ითამაშა-მეთქი და ის იყო, უნდა მეკითხა კიდეც, რომ

უეცრად ტვინში მიმქრალი ცეცხლი ერთბაშად აგიზგიზდა, თავში თითქოს
გავარვარებული შანთი ჩამარჭეს, წარმოუდგენელმა ტკივილმა მთელ სხეულში
დამიარა, ვიგრძენი, როგორ შევკრთი, როგორ შევხტი სკამზე და დავვარდი
მოწყვეტით, ირგვლივ ნაპერწკლები ცვიოდა, როგორც მეტეორების წვიმა და გარეთ
ღამეში საშინელი კივილი გაისმა: მაკა! მაკა! მაკა!

სხეულში რაღაც გაუგებარი კატასტროფა ხდებოდა. ყველაფერი ერთმანეთში აირია,

ყველაფერი ერთად ლამობდა გარეთ გამოვარდნას. და იწვოდა ყველაფერი.

თავში ხანძარი ენთო.

ყურებში საშინელი წივილი მედგა და ბუნდოვნად მიკვირდა, ასეთ წივილში მაკას

სახელი როგორ მესმის-მეთქი.

მერე ერთბაშად ყველაფერი დაცხრა და სამარისებური დუმილი ჩამოვარდა.

მე გაშეშებული ვიჯექი ამ დუმილში და სუნთქვას ვერ ვბედავდი.

მძღოლი, ეტყობა, რაღაცას მელაპარაკებოდა. ყოველ შემთხვევაში, ტუჩებს

ამოძრავებდა და დროდადრო ხელსაც იშველიებდა. მაგრამ მე არ მესმოდა. არც ერთი
სიტყვა. არც ერთი ჩქამი.

თავის ტკივილს ვგრძნობდი მარტო, მეტს არაფერს. თავი საშინლად მტკიოდა;

თითქოს ვიღაც უხილავი წარმოუდგენელი ძალით ჩასჭიდებოდა ქალას;
ჩასჭიდებოდა და ცდილობდა, დაეტრიალებინა და ამოეხრახნა. ტკივილი იმდენად
აუტანელი იყო, რომ კვნესასაც ვერ ვახერხებდი. ვიჯექი ლენჩივით და ხუთივე
გრძნობა წართმეული მქონდა.

მანქანა კი მიქროდა.

დიდი დრო გავიდა თუ ცოტა, არ ვიცი. მარტო ის ვიცი, რომ, როდესაც ქალაქში
შევედით, ჯერ კიდევ არ გათენებულიყო.

ელექტროშუქით გაჩირაღდნებული ქუჩები ნელ-ნელა, ფეხაკრებით შემოდიოდნენ

ცნობიერებაში. მერე, ეტყობა, რაღაცას წამოედნენ იქ, ქურდი რომ ბნელაში ტაბურეტს
წამოედება, ისე, და უცებ გამოვფხიზლდი.

თითქოს ვიღაცამ გამოთიშული სამყარო ერთბაშად ჩართოო, მოულოდნელად

ახმაურდა ყველაფერი: მანქანაც, გზაც, ღამეც, სხვა მანქანებიც. ხოლო ჩემს წინ
მძღოლმა რაღაცის მოყოლა დაამთავრა: - ასე უცნაურად დასრულდა ეს ამბავი... - მერე
ნაღვლიან-ჩაფიქრებული კილო ისევ მხიარული, შინაურული კილოთი შეცვალა. -
საით წავიდეთ?

მაკა!

- სულ ერთია. რაკი ქალაქში შემოვედით, აწი აღარაფერი მიჭირს. ფეხითაც მივალ
სახლამდე.

- ასე? - ძალიან გაუკვირდა მძღოლს.

მე მისი გაკვირვება გამიკვირდა. რა „ასე“-მეთქი, ვიფიქრე. ოდნავ გვერდზე გავიწიე და

მანქანის სარკეში ჩემს თავს დავუწყე ძებნა. მალე მივაგენი კიდეც, მაგრამ თავიდან ვერ
ვიცანი. ვერც მერე ვიცნობდი, მაგრამ რაკი მანქანაში ჩვენს მეტი არავინ იჯდა, სხვა რა
გზა მქონდა, უნდა დამეჯერებინა, რომ ეს წვერმოშვებული, თმაგაბურძგნილი კაცი მე
ვიყავი. ერთხანს ვუყურე ჩემს თავს და ახლაც არ ვიცი, გაკვირვებას უფრო ვგრძნობდი,
თუ სასოწარკვეთას. მერე ისიც შევამჩნიე, რომ ხალათი სულ ერთიანად დაჭმუჭნული
მქონდა და ორ ადგილას გახეულიც. მაშინ კი მივხვდი, რამ გააკვირვა ასე ეს კაცი, ან
პირველი შეხვედრისას რატომ მიყურებდა იმდენხანს.

მისამართი ვუთხარი და გზა განვაგრძეთ.

ჩვენ აღმართით არ ავსულვართ. სხვა გზით წავიდა და ზემოდან მიადგა დეიდა

მარიამის სახლს.

- აქ არის?

- აქ არის... - მანქანის კარი გამოვაღე. - არც კი ვიცი, მადლობა როგორ გადაგიხადოთ.

- კარგი ერთი! - გაიცინა მძღოლმა. - მერე დაფიქრებული სახე მიიღო. - ნეტა აბელიც
მაპოვნინა... - აქ ისევ შეიცვალა კილოცა და სახის გამომეტყველებაც. - აბა, მშვიდობით
იყავით! - და ხელი გამომიწოდა.

მე ხელი ჩამოვართვი და ვუთხარი: - მშვიდობით და დიდი მადლობა.

მანქანიდან გადმოვედი.

მძღოლმა ხელი დამიქნია და მანქანა დაძრა.

ძებნა

ვერვის ჴელ-ეწიფების ორთა უფალთა მონებად...

სადარბაზოში შევედი, ფრთხილად ავიარე კიბე, ჯიბეები მოვიჩხრიკე, გასაღები

ამოვიღე, კარს მოვარგე, უხმაუროდ გადავატრიალე, გავაღე, შევედი, კარი ისევ ჩავკეტე,
ფეხაკრეფით გავედი სამზარეულოში, ჩემს ოთახში შევედი, ოთახის კარიც დავხურე,
შუქი ავანთე.

პირველი, რაც დავინახე, დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტი იყო.

პორტრეტის წინ დავდექი.

დიდხანს ვუყურე.

მერე ლაპარაკი დავიწყე.

ვიდექი, ვუყურებდი და ვლაპარაკობდი.

რა ვილაპარაკე, არ მახსოვს. ის კი მახსოვს, რომ თავზე დამათენდა.

ჩვარი მოვძებნე და სურათი ფრთხილად გავწმინდე. მერე საპარსი ავიღე და წვერის

გაპარსვა დავაპირე. როდესაც დავრწმუნდი, ამოდენა წვერს ელექტროსაპარსი ვერ
მოერეოდა, ჯერ მაკრატლით შევიკრიჭე.

გაპარსვას რომ მოვრჩი, ტანზე გამოვიცვალე.

ამასობაში კარგად გათენდა.

სამზარეულოდან წყლის ჩხრიალი მოისმა. დეიდა მარიამი უკვე იქ იყო. მაშასადამე,

უნდა გავსულიყავი, უნდა შევხვედროდი.

დროის ანგარიში არეული მქონდა. არ ვიცოდი, როდის წავედი და როდის

დავბრუნდი.

რაც არის, არის-მეთქი, ვიფიქრე, კარი გამოვაღე და სამზარეულოში გავედი.

- გამარჯობათ, დეიდა მარიამ.

დეიდა მარიამი მოტრიალდა.

- თითქოს ფხიზელი ძილი ვიცი და რატომ ვერ გავიგე შენი მოსვლა?

ეს იყო და ეს. მეტი ამ თემაზე არაფერი უთქვამს.

ცოტა ხანს მაინც შევიცადე. ვიცოდი, რაღაც მქონდა გასარკვევი და მერჩივნა, აქვე
გამერკვია.

მაგრამ დეიდა მარიამმა გულგრილად შემომაქცია ზურგი და ონკანს მიუბრუნდა.

წასვლა რომ დავაპირე, მაშინღა მოიხედა, ჩაის ხომ არ დალევო, მკითხა.

უარი ვუთხარი და გავედი.

ნათელი დილა იყო. ქალაქს ვეება მზე გადმოჰყურებდა, და ბრჭყვიალა სხივებით

მხიარულად ეთამაშებოდა სახლებს. სახლები იჭერდნენ მზის ხსივებს და მერე
ხალისიან ფერებად ჰაერში ირეკლავდნენ. სივრცე ნათელი და გამჭვირვალე იყო.

მე სირბილით დავეშვი ქვემოთ. მივრბოდი და მეჩვენებოდა, თითქოს მე კი არ

მივრბოდი, არამედ ქუჩა მორბოდა, როგორც დიდი ხნის უნახავი შვილი,
ხელებგაშლილი, სახეგაბრწყინებული, პირმოღიმარე. მორბოდა, ჭყიოდა და უხაროდა.

გზაჯვარედინზე წამით შევდექი.

ქვემოთ გავიხედე, სადაც მე და მაკას უთვალავი ნაკვალევი იყო დარჩენილი.

მერე გზაჯვარედინი გადავჭერი და მაკას ქუჩას გავუყევი.

და შევჩერდი.

უაზროდ.

ყველაფერი

შეჩერდა.

მერე მექანიკურად გადავდგი რამდენიმე ნაბიჯი.

და ისევ შევჩერდი.

თავიდან არაფერი მიფიქრია, რადგან აზრი არ მოძრაობდა.

თავიდან მარტო ის ვიგრძენი ბუნდოვნად, რომ ჰაერში ხალისიანი ფერები წაიშალა.

მზემ, თითქოს რაღაცის შეეშინდაო, სწრაფად აკრიფა ბრჭყვიალა სხივები და
ღრუბელს მოეფარა. სივრცეს სინათლე მოაკლდა.

ბოლოს აზრის ბორბალი, რომელიც წეღან მოწყვეტით შეჩერდა, ხელახლა

დატრიალდა და თავში ფიქრები ამოძრავდა.

ჯერ მეგონა, ქუჩა თუ შემეშალა-მეთქი.

მერე მივხვდი, რომ ახლა იმას გავიფიქრებდი, სიზმარში ხომ არა ვარ-მეთქი. ამიტომ
აღარ გავიფიქრე.

ცხადში ვიყავი და არც ქუჩა შემშლია.

უბრალოდ, მაკას სახლი აღარ იდგა იქ, სადაც უნდა მდგარიყო.

არც მაკას ეზო იყო.

არც ბაღი.

ბაღი აეჩეხათ. მიწა გადაეთხარათ. ძველი სახლი დაენგრიათ და ახლის აშენება

დაეწყოთ.

წინ ხარაჩო იდგა. ერთი სართული უკვე აეყვანათ.

ეზოში აგური ეყარა, სილა, ცემენტი და ათასი წვრილმანი ხარახურა. სიღრმეში ვიღაც
ახმახი კაცი იდგა, კეპი შუბლზე ჩამოეფხატა და განკარგულებებს იძლეოდა. ეტყობა,
ბრიგადირი იყო, ან ინჟინერი, ან სხვა ისეთი ვინმე, ვისაც ამქვეყნად განკარგულებების
გაცემა ევალება. ქუჩის მხარეს, ხარაჩოზე, ორი კალატოზი იდგა და მუშაობდა.

ორივე ახალგაზრდა იყო, ორივე წელსზევით შიშველი. სხეული მზეზე გარუჯოდათ,

სასიამოვნო, ბავშვურად კეთილი სახეები და სწორი, ოთხკუთხა მხრები ჰქონდათ.

თვალის დახუჭვა არც კი დამჭირვებია, ისე გაქრა სახლი და მის ადგილას პირამიდა
გაჩნდა. უცნობი, ჯერაც აღმოუჩენელი. პირამიდაზე წელს ზევით შიშველი მონები
იდგნენ. ბრინჯაოსფერი, ლამაზად ჩამოსხმული ტანით და სწორი, ოთხკუთხა
მხრებით.

მერე პირამიდა გაქრა და ისევ სახლი გამოჩნდა.

მერე მე ქუჩის გადაღმა მხარეს ტროტუარზე ვიჯექი და ვუყურებდი, როგორ
მუშაობდნენ კალატოზები და როგორი სწორი, ოთხკუთხა მხრები ჰქონდათ.

მერე კალატოზები ხარჩოზე აღარ იყვნენ. ქვემოთ, ხარაჩოს ძირში გადაბრუნებულ

ვედროებზე ისხდნენ და ძეხვსა და პურს ჭამდნენ.

აზრის ბორბალი ისევ დატრიალდა.

მე წამოვდექი და კალატოზებთან მივედი.

- გამარჯობათ!

- გამარჯობათ, - კალატოზებმა შემომხედეს და წამით შეწყვეტეს ლუკმის ღეჭვა.

- პირამიდას აშენებთ? - ვიკითხე მე.

კალატოზებმა მშენებლობას ახედეს შესამოწმებლად. მერე ერთმა მათგანმა, რომელსაც

ეშმაკურად მოჭუტული თვალები ჰქონდა, მითხრა: - არა. პარალელეპიპედს ვაშენებთ.

თვალწინ ბავშვობის ხანამ ჩამიქროლა. რაც სკოლა დავამთავრე მას შემდეგ სიტყვა
„პირამიდა“ ჩემს წარმოდგენაში არასოდეს დაკავშირებია გეომეტრიას.

გამეღიმა.

- დიდი ხანია აშენებთ?

- დაახლოებით იმდენი ხანი, რამდენი ხანიც პირველი სართულის ამოყვანას

დასჭირდა.

არადა, აშკარად გულკეთილი ბიჭი იყო. სახეზე ეტყობოდა.

- აქ რომ სახლი იდგა, ის როდისღა დაანგრიეთ?

- ის ჩვენ არ დაგვინგრევია. მშენებლები ორ ჯგუფად არიან დაყოფილი. ერთი ჯგუფი

ანგრევს, მეორე აშენებს. ვინც ანგრევს, იმათაც მშენებლები ჰქვიათ. ჩვენ ვაშენებთ.

- მაშ, არც ის გეცოდინებათ, ის ხალხი რა იქნა, აქ რომ ცხოვრობდა?

- რატომაც არა. ყოველ შემთხვევაში დედამიწის იქით ვერსად წავიდოდნენ.

მუცლის არეში სიმხურვალე ვიგრძენი და მივხვდი, მაჯისცემა გამიხშირდა. ბიჭს

ეშმაკურად მოციმციმე თვალებში შევხედე.

- ემპირიული აზროვნება უნაყოფო აზროვნებაა. ინდუქციური დასკვნები ადგილზე

ტკეპნაა და ჩარჩოში უმწეო ფართხალი. აზრი თავისუფლად უნდა გადაისროლო,
როგორც თესლი ხნულში, და როცა შესაძლებელ ვარიანტებს თითებზე ითვლი,
არასოდეს გამორიცხო სასწაული. ჩვენ მხოლოდ უმეცარი თავდაჯერებულობის გამო
ვცდილობთ ყველა მოვლენა პროკრუსტეს ლოგიკურ სარეცელზე მოვათავსოთ,
ყველაფერს ლოგიკა შევუყენოთ ქვეშ, როგორც საყრდენი. სინამდვილეში ამ
საყრდენში დინამიტია, რომელიც ერთხელაც იქნება აფეთქდება და ჩვენი ლოგიკური
ხუხულიდან ალოგიკური ნამსხვრევებიღა დაგვრჩება. დარწმუნებით ნურასოდეს
იტყვით, დედამიწის იქით ვერსად წავიდოდნენო. კაცმა არ იცის, რას ნიშნავს
„დედამიწის იქით“, სად თავდება დედამიწა, ან რამდენი დედამიწა არსებობს
სამყაროში... აქ ერთი ოქროსთმიანი გოგო ცხოვრობდა, რომელსაც თხელი, სწორი
მხრები ჰქონდა, და ადვილი შესაძლებელია, დროის სიღრმეში წავიდა. იმიტომ, რომ
ყველამ იცის, რა არის სივრცე, მაგრამ არავინ იცის, რა არის დრო. ან მოძრაობა. დრო და
მოძრაობა ლოგიკის ნაჭუჭში ვერ ეტევა. ლოგიკა ვერასოდეს გაიგებს რა არის დრო და
მოძრაობა, როგორც რობოტი, რომელიც მშრალსა და ურთიერთგამომრიცხავ
კატეგორიებზეა დაგეშილი, ვერასოდეს გაიგებს, რა არის მწარე სიცილი და თეთრად
გათენებული ღამე. ხელაღებით ნურაფერს იტყვით. იცოდეთ, რომ სამყაროში უამრავი
სასწაულია. სამყარო მხოლოდ სასწაულებისაგან შედგება.

კალატოზებს ძეხვი და პური მაგრად ჩაებღუჯათ ხელში და თვალებგაფართოებული

მომჩერებოდნენ.

მე შუბლზე ოფლი მოვიწმინდე და გავჩუმდი.

მაშინ ისევ იმან მითხრა, თვალები ეშმაკურად რომ ჰქონდა მოჭუტული: - საბავშვო
ბაღს ვაშენებთ. ადრე ვინ ცხოვრობდა აქ და სად გადასახლდნენ, არ ვიცით.

ახლა სერიოზული კილოთი ლაპარაკობდა. ხმასაც რატომღაც დაუწია, თითქმის

ჩურჩულებდა.

ამ დროს კეპჩამოფხატული ახმახი წამოგვადგა თავს.

ღმერთმა იცის, იქნებ დიდი ხანია აქ იყო და აქამდე არ შეგვიმჩნევია. იდგა, ხელები
მკერდზე დაეკრიფა, ცალი წარბი მაღლა აეზიდა და მისი პოზა, მისი გამომეტყველება,
მთელი მისი არსება გამანადგურებელ ირონიას გამოხატავდა.

როცა დარწმუნდა, რომ შევნიშნეთ თქვა: - ნუ შეწუხდებით! ბრძანდებოდეთ.

იმუსაიფეთ, იქეიფეთ, დრო ატარეთ. მე აგერ არა ვარ?! მე ავალ ხარაჩოზე და მე
ვიმუშავებ.

ეს ბოლო ფრაზა ხარაჩოზე ასვლის შესახებ ისეთი კილოთი თქვა, მართლა რომ
ასულიყო და ემუშავა, ეტყობა, ამას კაცობრიობისათვის ფრიად სავალალო შედეგი
მოჰყვებოდა.

კალატოზები წამოცვივდნენ, დარჩენილი ძეხვი და პური ერთიანად ჩაიტენეს

პირში და ხარაჩოს მიაშურეს. ახმახმა თვალი ამარიდა, მკაცრად გახედა სივრცეს
ჩემს მხარს ზემოთ და თქვა: - ძალიან ვთხოვ ყველას, მუშებს ნუ მომიცდენს.

- ვინ ყველას? - გულუბრყვილოდ ვკითხე მე.

- გამგებმა გაიგოს! - დიდაქტიკური კილოთი თქვა ახმახმა და მკვეთრი მოძრაობით

შემაქცია ზურგი, რათა ეგრძნობინებინა, რომ მისი გაფხორილი ღირსებისათვის
ჩემთან შემდგომი ურთიერთობა შეურაცხმყოფელი იყო.

მე ცოტაზე გავაყოლე თვალი მის საქმიან ზურგს, მერე შევბრუნდი და ნელი ნაბიჯით
გავუყევი ქუჩას.

მცირე მანძილი რომ გავიარე, სწრაფად მოვტრიალდი და მოვიხედე.

არა, არ მოხდა სასწაული. არ გაქრა სიზმარი და მის ადგილას არ გაჩნდა პატარა სახლი
პატარა ეზოთი.

ხარაჩოზე კალატოზები იდგნენ და ჩემკენ იყურებოდნენ.

გზა განვაგრძე.

ნელი ნაბიჯით მივდიოდი და ირგვლივ ფიქრები ფუტკრებივით ზუზუნებდნენ.

ეტყობა, ბევრი ბავშვი იბადება, რაკი ამდენ ბაგასა და ბაღს აშენებენ. ბევრი ბავშვი...
მერე რას შვრებიან, რომ იბადებიან? სად მიდიან? არსად. იზრდებიან ნელ-ნელა.
კბილებს იცვლიან. განათლებას იღებენ. განათლება თხელ ფენად ედებათ სხეულზე
და გამომეტყველებაში და ჩაცმა-დახურვაში იჩენს თავს. მერე დედაკაცებად და
მამაკაცებად იქცევიან და სამსახურში დადიან. ყოველდღე. ყოველდღე. ყოველდღე.
გაივლიან ამქვეყნად და წავლენ. წასვლის წინ ზოგჯერ მოგვაგონდება, რომ
დედამიწას ჩვენი კვალი არ ატყვია, და გული შეგვეკუმშება, მაგრამ იქვე ვინუგეშებთ
თავს: შთამომავლობა ხომ დავტოვეთ! რაც ჩვენ ვერ გავაკეთეთ, ისინი გააკეთებენ.
იმას არ ვფიქრობთ, რომ შთამომავლობა ჩვენ თვითონ ვართ და, რაც წინაპრებმა ვერ
გააკეთეს, ჩვენ უნდა გავაკეთოთ. და მე თუ რამე არ მოვიმოქმედე, მთელს ჩემს
გენეალოგიურ ხაზს ჯვარი დაესმება, აზრი დაეკარგება ყველა ჩემი წინაპრის
ტანჯულ არსებობას. მაგრამ რას მოვიმოქმედებ მე? რას ჩავიდენ ისეთს, რომ ჩემმა
წინაპრებმა შვებით ამოისუნთქონ და თქვან, ამაოდ არ ჩაუვლია ჩვენს იმედს, ამაოდ
არ ვეწამეთ საუკუნეებისა და ათეული საუკუნეების მანძილზეო...

იქ, სადაც მაკას სახლი იდგა, საბავშვო ბაღს აშენებენ. ცნობისმოყვარე ბავშვები ათას
უცნაურ კითხვას დაუსვამენ თავიანთ მრავალტანჯულ აღმზრდელებს.
აღმზრდელები გაჩენის დღეს დაიწყევლიან იმის გამო, რომ ბავშვები ასეთი
ცნობისმოყვარენი არიან. ბავშვებს წარმოდგენა არ ექნებათ, აღმზრდელებს თუ გულს
უწვრილებენ გაუთავებელი შეკითხვებით, და ახალ-ახალ შეკითხვებს მოიგონებენ.
მაგრამ არც ერთი მათგანი არასოდეს არ ჰკითხავს თავის აღმზრდელს: ქეთო
მასწავლებელო, ადრე რა იყო ამ ჩვენი ბაღის ადგილას? სახლი იყო? ვინმე ცხოვრობდა?
რა იქნა? სად წავიდა?.. სად წავიდა? სად წავიდა? სად წავიდა? მაკა რა იქნა, ქეთო
მასწავლებელო? სად წავიდა, ქეთო მასწავლებელო, ოქროსთმიანი გოგო, რომელსაც
თხელი და სწორი მხრები ჰქონდა? სად წავიდა, სად?

ზღურბლს რომ გადავაბიჯე, მაშინღა შევდექი, გაკვირვებით მიმოვიხედე ცარიელ

ვესტიბიულში და, ეს სად მოვედი-მეთქი, გავიფიქრე.

ნაბიჯი უკან გადავდგი. კარზე გაკრულ აბრას ავხედე.

„კონსერვატორია“.

აი, თურმე სად მოვსულვარ!

ეძიებდე და ჰპოვებდეო...

ნეტა რა გამოვა, კაცმა რომ ქრისტეს მოძღვრება ირონიულ პლანში განიხილო? ღირს
ამაზე დაფიქრება, დროს თუ იპოვი. მაგრამ დრო სადღა გინდა იპოვო? დრო ხომ აირია
და დაიკარგა? იქნებ დროსაც ეძიებდე და ჰპოვებდე?..
ფაკულტეტის მდივანი შუახანს მიტანებული ქალი იყო. გამხდარი,
ლოყებჩაცვივნული, უსახური. ყვითელი, მოკლედ შეჭრილი თმა ჰქონდა, ალისფრად
შეღებილი ტუჩები და ასევე ალისფრად შეღებილი გრძელი ფრჩხილები. სახეზე ფერ-
უმარილი უბზინავდა, მაგრამ თანამედროვე კოსმეტიკის დიდი მიღწევა, რომლითაც
ეს ქალი ბუნების განაჩენს ებრძოდა, საქმეს ვერ შველოდა და უფრო მეტად უსვამდა
ხაზს მის შეუხედაობას და სიგონჯეს. ქალი მდივნისათვის მიჩენილ გალიაში იჯდა,
რომელიც ვიწრო სარკმლით უკავშირდებოდა ვესტიბიულსა და, საერთოდ,
გარესამყაროს.

როდესაც მე სარკმელს მივადექი, ქალი სკამზე იჯდა, საზურგეს გადასწოლოდა,

ორივე ხელში გადაშლილი წიგნი ეჭირა, მაგრამ არ კითხულობდა. თავი უკან
გადაეგდო, თვალები ნაზად მიელულა და ისეთი შთაგონებული სახე ჰქონდა, კაცი
სიცილს ვერ გაბედავდი.

ცოტა შევიცადე, მაგრამ როცა დავრწმუნდი, ექსტაზიდან თავისი ნებით კიდევ

დიდხანს არ გამოვიდოდა, შევეხმიანე: - მაპატიეთ, ქალბატონო..

ქალბატონმა თვალი გაახილა, მაგრამ პოზა არ შეუცვლია. ასე თავგადაგდებულმა

გამომხედა. მერე, როგორც იქნა, სკამზე გასწორდა, ერთხანს დაბნეულად მიყურა,
თვალები მინაბა, რაღაც უცნაურად გამიღიმა, ისე რომ პირი არ გაუღია, მარტო ტუჩის
კუთხეები გაეწია განზე, და გამოთქმით მითხრა: - თქვენ არ აღმერთებთ
სიტყვაკაზმულ მწერლობას?

მე უხმოდ ავიჩეჩე მხრები და გავიფიქრე, მერე რა, რომ ბუნების განაჩენს ვერ შეცვლის,
ისიც ხომ რაღაცას ნიშნავს, ადამიანი რომ ასე შეუპოვრად იბრძვის-მეთქი.

- ო! - თქვა ქალმა, - ზოგი მათგანი, ზოგი მათგანი! ჩემი თვალსაზრისით შექსპირი, -

საჩვენებელი თითი გაშლილ წიგნს დაუკაკუნა, - არის არა ადამიანი, არამედ ნათლის
გვირგვინი, რომელიც კაცობრიობას თავზე ადგას.

მე უყოყმანოდ დავეთანხმე, მაგრამ ამ ფორმალურმა დასტურმა, ეტყობა, ვერ

დააკმაყოფილა. იჯდა წელში გამართული, ყელმოღერებული, გამარჯვებული
სარდალივით მიყურებდა და უშნოდ აფახულებდა თვალებს. ალბათ, ამ ფრაზას
დიდი ხანია ელოლიავებოდა, როგორც სათბურის ყვავილს, და მთელ იმედებს მასზე
ამყარებდა.

იქნებ მართალიც იყო. უბრალოდ, ჩემზე არ უნდა გამოეცადა თავისი ბრწყინვალე

აღმოჩენა. მე შექსპირისთვის არა მცხელოდა.

ყურადღება არ მივაქციე მის შთაგონებას და პირდაპირ ვუთხარი მისვლის მიზეზი.

ჩემდა გასაკვირად, ამან ძალიან დააინტერესა.

- ვის კლასშია?

მე მხრები ავიჩეჩე.

- არ ვიცი.
- ვნახოთ, ვნახოთ, - უჯრა გამოაღო, სიები ამოალაგა, თვალიერებას შეუდგა, მერე უცებ
თავი მიანება, შემომხედა და ალერსიან-შემპარავი კილოთი მკითხა: - თქვენი რა არის?

ეს კითხვა მე თვითონ არასოდეს მომსვლია აზრად.

- ნათესავია. - ვუპასუხე მცირე პაუზის შემდეგ. მერე ქალის სულელურად ეშმაკურმა

ღიმილმა უცებ გამაღიზიანა. - ნათესავია, ნათესავი. ორივე ადამიდან და ევადან
მოვდივართ.

აქ ქალმა კეკლუცად ჩაიკისკისა და ტუჩის კუთხეები უფრო მეტად გაეწია განზე.

თუმცა პირი არც ამჯერად გაუღია.

- ძალიან კარგი. ახლავე ვიპოვით. ეძიებდე და ჰპოვებდეო. ასე. აქ არ არის. ადამი და

ევა, არა? ადამი ეძებს თავის ევას. ტარიელი ეძებს თავის ნესტანს. ჰამლეტი ეძებს
თავის ოფელიას. არც აქ არის. რომეო ეძებს თავის ჯულიეტას. რამინი ეძებს თავის
ვისს. არც აქ არის. დონ ხოზე ეძებს თავის კარმენს, დონ კიხოტ ლამანჩელი ეძებს
თავის დულსინეას. არ არის. - ქალმა თავი ასწია და გულწრფელი შეშფოთებით
შემომხედა. - არ არის.

მე ქალს ვუყურებდი და ვფიქრობდი, არც ისე შეუხედავი ყოფილა, როგორც თავიდან

მომეჩვენა-მეთქი. უფრო მეტიც, ეჭვიც კი აღარ მეპარებოდა, საღებავში რომ არ
ყოფილიყო ასე უგემურად ამოთხვრილი, თავისი ასაკის კვალობაზე საკმაოდ
სიმპათიური მანდილოსანი იქნებოდა.

- ალბათ გამოგვრჩა, - იმედიანი კილოთი მითხრა ქალმა. - ერთხელ კიდევ ვნახოთ.

- ნუ შეწუხდებით, - მივუგე მე. - არ გამოგრჩებოდათ. - აქ კინაღამ ვკითხე, ახლა

რომელი წელია-მეთქი, მაგრამ დროზე შევიკავე თავი. - მაპატიეთ, რომ გაგაცდინეთ.
კარგად ბრძანდებოდეთ.

ქალმა მწუხარე მზერა გამომაყოლა.

მე მისი თანაგრძნობა მაღიზიანებდა. რამდენიმე ნაბიჯი რომ გადავდგი, მივიხედე, აბა

თუ ისევ მიყურებს-მეთქი. აღარ მიყურებდა. სიები ელაგა წინ და ხელახლა
ათვალიერებდა, თან საჩვენებელ თითს აყოლებდა.

რაღად უნდოდა, არ ვიცი.

გამოვედი და ქვემოთ დავუყევი ქუჩას.

სამისამართო ბიუროსაც ვიწრო სარკმელი ჰქონდა.

სარკმელს გადაღმა შავთვალწარბა, ეშხიანი გოგო იჯდა. სარკმელთან ახალგაზრდა

ბიჭი იდგა. შემოკვართული შარვალი ეცვა და ფართო მხრები ჰქონდა. ხელში სახაზავი
ეჭირა. სახაზავს სარკმლის რაფაზე აკაკუნებდა და, ეტყობოდა, გოგოს
ელაზღანდარებოდა, რადგან გოგო მხიარულად იცინოდა.

ჩემი შესვლა არც ერთს არ გაუგია.

- არავითარი საქმე! - ხუმრობანარევი კატეგორიულობით უთხრა ბიჭმა. - კვირა
დილით ჩაიცვამ შარვალს, ჩაიცვამ იმ ხალათს, მე რომ მიყვარს, და ექსკურსიაზე
წამოხვალ.

- რომ არ წამოვიდე? - ცოტა გამომწვევად ჰკითხა გოგომ და მცირე პაუზის მერე

დაუმატა. - არც შენ წახვალ?

- უშენოდ რა მინდა! მწვანე ხეები არ მაინტერესებს მე! - გოგომ გაიცინა. ბიჭმა

განაგრძო. - აბა, ერთი არ წამოსულხარ! ნახე, სულ თუ არ ჩავშალო ის ექსკურსია!

გოგომ ისევ გაიცინა. ამჯერად უფრო ხმამაღლა.

- მაინც როგორ ჩაშლი?

- მე ვიცი როგორც ჩავშლი! - ბიჭს, მგონი მართლა მოუვიდა გული. სახაზავი უფრო
სწრაფად დააკაკუნა სარკმლის რაფაზე.

არადა დღესავით ნათელი იყო, რომ გოგო წავიდოდა ექსკურსიაზე. მეტიც. მწვანე
ხეები არც იმას აინტერესებდა და, ბიჭი რომ არ წასულიყო, ექსკურსია მისთვისაც
მკვდარი დღე და უსიცოცხლო ბუნებაში მოსაწყენი წანწალი იქნებოდა. ყველაფერი ეს
გოგოს გამოხედვაზე ეტყობოდა, სიცილზე და ხმის კილოზე. მაგრამ ბიჭი ბოთე იყო
და ვერ ამჩნევდა. თუმცა სხვისას ვატყობთ ადვილად, თორემ, როცა ჩვენ გვეხება საქმე,
ყველანი ბოთეები ვართ.

- ვნახოთ. იქნება წამოვიდე, იქნება - არა, - თქვა გოგომ.

ბიჭი გაიბერა და ერთხანს ვერაფრის თქმა ვერ მოახერხა.

მე ამ პაუზით ვისარგებლე და სარკმელს მივადექი.

- შეიძლება? - ვკითხე გოგოს.

- ბრძანეთ. - მითხრა გოგომ და ბიჭს შესცინა.

ბიჭმა ბრაზით შემომხედა და ცოტა გვერდზე გაიწია. სახაზავი სარკმლის რაფას

დააყრდნო და ზედ ნიკაპით ჩამოწვა.

მე ვუთხარი გოგოს რა საქმეც მქონდა.

გოგო წამოდგა და უკან, თაროებთან მივიდა. მშვენიერი ტანი ჰქონდა. ცალი

თვალი ბიჭისკენ გავაპარე. ბიჭი ხარბად უყურებდა და მერე, როცა გოგო
ჟურნალით ხელში უკანვე მობრუნდა და თავის ადგილას დაჯდა, უთხრა: - რას
იზამ?

- დამაცა ერთი წუთი. - გოგომ ჟურნალი გადაფურცლა და ძებნა დაიწყო.

- განყოფილების გამგემ, ალბათ, უკვე სამჯერ მომიკითხა.

გოგომ ცალი მხარი აიჩეჩა.

- წადი მერე! - ეს ისეთი კილოთი უთხრა, ეჭვიც არ ეპარებოდა, რომ ბიჭი ფეხს არ
მოიცვლიდა, გინდაც, რაც ქვეყანაზე განყოფილების გამგეებია, ყველას ერთად
მოეკითხა.
- თქვი, რას იზამ, და წავალ.

- კარგი ახლა, ხომ ხედავ, ადამიანი მყავს გასასტუმრებელი.

გოგო ჟურნალს ჩაჰკირკიტებდა, მერე უცებ ცალი თვალით სწრაფად გახედა ბიჭს,
კისერი მხრებში ჩარგო და სიცილი წასკდა.

მე არ მიმიხედავს. ისედაც მივხვდი, რომ ბიჭმა ან ენა გამომიყო, ან მუშტი

მომიღერა, ან სხვა რამე ჩაიდინა ისეთი, რითაც შურს იძიებდა ჩემზე და გულს
მოიფხანდა იმის გამო, რომ იქ განყოფილების გამგე ელოდა, მე კი აქ ძვირფასი
წუთები დავაკარგვინე.
მინდოდა მეთქვა, შენ ლენჩო, მე რა შუაში ვარ, ხომ ხედავ, არ უნდა შენი გაშვება-მეთქი,
მაგრამ არ მითქვამს.

გოგომ ჟურნალის თვალიერება მოათავა, სერიოზული თვალები მომაპყრო და ისეთი

ხმით მითხრა, წეღანდელი ფაკულტეტის მდივანი გამახსენდა: - არ არის. ძველი
მისამართიდან ამოწერილია და ჩაწერილი არსად არ არის.

მე ერთხანს ვუყურე გოგოს. გოგოც მიყურებდა. როდესაც ქვედა ტუჩი კბილებშუა

მოიქცია, გმადლობთ-მეთქი, სწრაფად ვუთხარი და მივტრიალდი. ბიჭი ახლა
მოშორებით იდგა, სახაზავი ორივე ხელში ჩაებღუჯა და ნერვულად წრიალებდა ერთ
ადგილას.

გვერდით რომ ჩავუარე, ხმადაბლა ვუთხარი: - ექსკურსიაზე კი არა, თუ გინდა, ცხრა

მთას იქით წამოგყვება.

ბიჭმა მოულოდნელობისაგან პირი დააღო და გაფართოებული თვალებით შემომხედა.

სამისამართო ბიუროდან გამოვედი, ქუჩა გადავკვეთე და ბაღში შევედი.

მერზე დავჯექი ხის ძირას.

სახსრები მტკიოდა.

იდაყვით მერხის ზურგს დავეყრდნე. ნიკაპი ხელისგულზე ჩამოვასვენე.

თვალები არ დამიხუჭავს.

ღრუბლები გაჩქარებით მოძრაობდნენ, როგორც უგუნური ენთუზიასტები, და პირს

უკრავდნენ ცას. მანამ არ მოისვენეს, სანამ ყველა ლურჯი ხვრელი არ ამოქოლეს. მერე
შეჩერდნენ და ქუშად დახედეს ქვეყანას.

ხოლო ქვეყანა იყო უხილავ და განუმზადებელ.

თვალები დავხუჭე და გავიფიქრე: „ერთადერთი ბუნებრივი ფერი შავი ფერია, რადგან

ის იყო დასაბამიდან. როცა სამყარო არ არსებობდა, სივრცეში განუყოფლად
ბატონობდა მარადიული ღამე და შავი ფერი. დანარჩენი ფერები მისგან შეიქმნა.
დანარჩენი ფერები მისი დამახინჯებული ნაირსახეობანი არიან“.

სიბნელეში უხილავი ნამცეცი დაქროდა და ამ უხილავი, თითქმის არარსებული

ნამცეციდან შეიქმნა სამყარო. სადმე წამიკითხავს? თუ მე თვითონ მოვიგონე? ბევრი
ცოდნა დაგროვდა ქვეყანაზე. ტვინი ვერ იტევს ყველაფერს. ან სადმე წავიკითხე, ან მე
თვითონ მოვიგონე. ერთი პაწაწკინტელა ნამცეცი. მთელი სამყარო. მეც იმ ნამცეცში
ვიყავი, ეს მერხიც, ეს ხეც, ის მოხუციც, პირდაპირ რომ ზის და თვალები ებლიტება,
საფორტეპიანო ფაკულტეტის მდივანიც თავისი მრავალფეროვანი კოსმეტიკით,
კალატოზებიც... სწორი მხრები ჰქონდათ, ოთხკუთხა... ის ბიჭი და გოგოც, კვირას რომ
ექსკურსიაზე წავლენ და, როდესაც დანიშნულების ადგილს მიაღწევენ,
პროფკავშირის დანარჩენ წევრებს ტყეში გაეპარებიან.

ყველანი ერთ ელემენტარულ ნაწილაკში ვართ მოქცეული ჩვენი მძაფრი და

მრავალწახნაგოვანი ვნებებით.

მეც, მაკაც, ირინეც...

მაკა!

მოხუცმა ზანტად მომაპყრო თავისი ჩაბლიტული თვალები და, გვერდით რომ

ჩავუქროლე, თავი ოდნავ მოატრიალა.

ქუჩაში რომ გამოვვარდი და აუჩქარებლად მოსიარულე ხალხი დავინახე, მოწყვეტით

შევდექი. წამიც და მათ ნაკადს შევერიე და მათი მოძრაობის რიტმს ავყევი.

გონიერება მძლავრი მუხრუჭია... და რაც მთავარია, ავტომატურად ჩაირთვება ხოლმე,

დაუკითხავად.

სამაგიეროდ ახლა ის მაინც ვიცოდი, სად მივდიოდი, და მიკვირდა, ან აქამდე როგორ

არ მომაგონდა-მეთქი.

ადამიანების ჭრელი სიმრავლე ფეხაწყობილი მიაბიჯებდა, გადასასვლელს რომ

მიუახლოვდებოდა, წითელ შუქზე შეჩერდებოდა, ყვითელ შუქზე აწრიალდებოდა,
მწვანეზე ხელახლა იწყებდა მოძრაობას, სანამ ახალ გადასასვლელს არ მიადგებოდა.
მიაბიჯებდა საქმიანად, მტკიცედ, სოლიდურად, ღრმად დარწმუნებული თავისი
არსებობის აუცილებლობაში.

თვალი გამიშტერდა და მომეჩვენა, თითქოს ადამიანები კი არ დადიოდნენ, არამედ

ტროტუარი მოძრაობდა. ტროტუარი ორად იყო სიგრძივ გაყოფილი. ერთი ნახევარი
იქით მიდიოდა, მეორე ნახევარი აქეთ მოდიოდა. ერთმანეთს დიდი სიფრთხილით
უქცევდნენ გვერდს. ტროტუარებს მიჰქონდათ და მოჰქონდათ ადამიანთა უმოძრაო
ჭრელა-ჭრულები, როგორც საკუთარი სამოსი.

ბოლოს ქუჩის უძრავ ზედაპირზე რაღაც წერტილი შეირხა და მხედველობასა და აზრს

შორის გაწყვეტილი კავშირი აღდგა.

წერტილი შორიდან წამოვიდა და, როცა მოახლოვდა, სურათად იქცა.

წინ ბავშვის ეტლი მოგორავდა. შიგ ბავშვი იწვა. ეტლს ბოლოში აქეთ-იქიდან როგორც
საპატიო ყარაული, ისე ამოდგომოდა ქალი და კაცი. გამართულები, თავაწეულები.
ცალ-ცალი ხელი ეტლის სახელურისთვის ჩაეჭიდათ, მოაგროებდნენ, მოდიოდნენ,
მაღლა გასცქეროდნენ სივრცეს და ირგვლივ რაღაც ამაყსა და თავმომწონე
სერიოზულობას აფრქვევდნენ.
კაცი ვარდენ მექვაბიშვილი იყო. ქალი - მისი ლოყებდატკრუცული მეუღლე, ეტლში
კი უზრუნველად ეძინა პატარა ვარდენ მექვაბიშვილს.

რაწამს სურათი ვიცანი, გონებაში სხვა სურათმა გაიელვა: დარცხვენილი ვარდენ

მექვაბიშვილი, რომელმაც საკუთარ გაუბედაობას გადაალაჯა და ოთახის დაცლა
მომთხოვა, ჭუჭყიანი ცხვირსახოცით ნერვულად იწმენდდა გაოფლილ ხელისგულებს.

„მე რომ შენს ადგილას ვიყო, ყვავილებს მიანც მივიტანდი ცოლის საფლავზე“.

მე რომ შენს ადგილას ვიყო...

მართლა მიიტანა...

იმან კი მიიტანა...

ჯერ ტკივილი ვიგრძენი, მერე ზიზღი. ოღონდ არ ვიცოდი, ეს ზიზღი მე მეკუთვნოდა

თუ ვარდენ მექვაბიშვილს.

სწრაფად გამოვეყე ხალხის ნაკადს, მოვიხარე და მაღაზიის ღია კარში შევძვერი.

თან ფიქრი ამედევნა: „როგორც ქურდი!“

ფიქრს რაღაც ბუნდოვანი აჰყვა. თითქოს რამე მივიწყებული უნდა გამხსენებოდა,

მაგრამ არ გამახსენდა.

არავინ მკითხავდა, რატომ შემოხვედი მაღაზიაშიო. ეტყობა, საკუთარი თავისთვის

უნდა წარმედგინა გასამართლებელი საბუთი. გამყიდველ გოგონას ფული მივაწოდე
და სიგარეტი მოვითხოვე.

ცალი თვალი ღია კარისკენ მეჭირა.

გოგონამ სიგარეტი მომცა.

სურათმა, რომელზედაც გამოსახული იყო ბავშვის ეტლი საპატიო ყარაულით, ღია

კართან ჩაიარა და წავიდა.

მაღაზიიდან გამოვედი და ისევ ხალხის ნაკადს შევერიე.

თვალებში შემორჩენილი მქონდა თეთრი საბავშვო ეტლის ანარეკლი. და ქუჩას

მოდებული ხალხის ერთიან, გაუცალცალკევებელ მასაში მე თვითონ შემქონდა
დისონანსი, როგორც მაგრად დახუჭულ თვალებს შეაქვს სიბნელეში ნაირნაირი
ფერადი ფორმები. თეთრი ეტლი ხან აქ იელვებდა ქუჩის უცხო ზედაპირზე, ხან იქ.

თავზე მციოდა. თმის ძირებში ვგრძნობდი სიცივეს. არ ვიცი, შეიძლება ეს სიცივე კი

არა, ტკივილი იყო.

სადარბაზოსთან მცირე ხნით შევჩერდი. აზრმიუცემლად მივიხედ-მოვიხედე. მერე

კიბეს შევუდექი. ზემოთ ავედი. კართანაც შევჩერდი. უკან მოვიხედე. გაუგებარი შიში
უხმაუროდ დაძვრებოდა სხეულში. ვღელავდი. ღილაკს თითი დავაჭირე. ზარის ხმას
ფეხის ხმა აჰყვა. მერე გასაღებმა გაიჩხაკუნა და კარი გაიღო.
წითელი ხელები დავინახე. დაკარწახებული. და ვეებერთელა ფეხსაცმელები.
მამაკაცის. წინსაფარი საპნის ქაფით იყო დაწინწკლული.

- გამარჯობა, ნინელი!

- გამარჯობათ...

ხმაში დარცხვენილი გაკვირვება გაისმა. კარის ზღურბლზე იდგა და, მობრძანდიო, არ

მეუბნებოდა.

- ვერ მიცანი?

დარცხვენილ გაკვირვებას დარცხვენილი ღიმილი დაემატა.

- ვერა.

უკან მივიხედე.

ისევ მოვტრიალდი.

წითელი ხელები წინსაფარზე შეიმშრალა.

მე იატაკს დავაცქერდი. თავი რომ ავიღე და შევხედე, კიდევ შეიმშრალა ხელები.

- მობრძანდით.

ყოყმანით თქვა, გაუბედავად.

შევედი.

სკამი გამომიწია.

- დაბრძანდით.

დავჯექი.

იდგა და წინსაფარს აწვალებდა.

- ეტყობა, სადარბაზოსთან მიდარაჯებდა. პირველად იქ ვიგრძენი, როგორ

დაძვრებოდა სხეულში.

- რა?

- შიში.

თვალი ამარიდა და ფანჯარას გახედა.

- დათო ახლავე მოვა.

- დათო?

- დიახ.

- ბასგიტარა?
გაიღიმა.

- იცნობთ?

- არა.

ბავშვმა წამოიტირა.

- მაპატიეთ... ერთი წუთით..

მეორე ოთახში გავიდა.

ისმოდა, როგორ დაგორავდა წინ და უკან ბავშვის ეტლი.

მერე ხმაური შეწყდა.

გამოვიდა.

- დაიძინა.

სახეზე ახლა რაღაც სხვა, უცხო ნათელი ეფინა.

- ხომ არ ჩაისველა?

გაიღიმა.

- არა.

- ერთი გყავს?

- ერთი.

- ღმერთმა გაგიზარდოს. ბიჭია თუ გოგო?

- გოგო.

ისევ გაიღიმა.

- შეიძლება შევხედო?

გაუხარდა.

- მობრძანდით.

მეორე ოთახში შემიძღვა.

თეთრ ეტლში იწვა, თეთრ, ქათქათა ჩვრებში გახვეული. მსუქანი იყო, ფუნჩულა.
თვალები დახუჭული ჰქონდა, ტუჩები გამობურცული. მშვიდად ეძინა. მერე უცებ
ტუჩები ენერგიულად აამუშავა. ალბათ, ძუძუს თუ წოვდა სიზმარში.

- რა ჰქვია?

- მაკა.

- წავალ მე.
- დათო ახლავე მოვა.

- მშვიდობით.

კარამდე გამომყვა. ზღურბლზე შეჩერდა.

მე ვუთხარი: - ამ დილით რომ გავიღვიძე და მზეს შევხედე, ერთი ცალი სხივი

დამაკლდა სათვალავში. შეუჭრია ვიღაცას. მას მერე დავდივარ და ვეძებ. ჯერ ვერ
მივაგენი ქურდს. ვისაც ვკითხე, ყველამ უარი მითხრა. ახლა ჩემს თავზე მაქვს ეჭვი.
კარგად უნდა შევამოწმო.

კიბეს დავუყევი. მომესმა როგორ დაიხურა კარი.

სადარბაზოდან გავედი. ისევ შემცივდა თავზე. წეღანდელზე უარესად შემცივდა.

ერთხანს ვითმენდი. როცა აუტანელი გახდა, მაღაზიებს დავუწყე თვალიერება.

ბოლოს ერთგან წარწერას წავაწყდი: „თავსამკაული“.

შევედი „თავსამკაულში“.

გამყიდველი შუახნის კაცი იყო, სრულიად ჭაღარა და ძალიან სიმპათიური.

- ქუდი მინდა, თუ შეიძლება.

- კი, ბატონო. რომელი გნებავთ?

- სულ ერთია.

- როგორ გეკადრებათ! - ღიმილით მისაყვედურა. - სულ ერთი რომ იყოს, მე აქ არ

ვიქნებოდი. ქუდი ადამიანს თავზე ადევს და ამიტომ არასოდეს არ არის სულ ერთი. -
მე დაბნეულად ვათვალიერებდი ქუდებს და წარმოდგენა არ მქონდა, რითი სჯობდა
ერთი მეორეს. გამყიდველს კი, ეტყობა, ენა ეფხანებოდა, და სულმოუთქმელად
განაგრძობდა, - ქუდიანი კაცი და უქუდო კაცი ორი სრულიად სხვადასხვა კაცია. თუ
თქვენ ვერ აგირჩევიათ, ნება მომეცით, მე თვითონ შემოგთავაზოთ. აი, ეს ნახეთ!
სოლიდურიცაა და მოდურიც. თუმცა მოითმინეთ! თქვენი გარეგნობის კაცს შავი ფერი
უფრო მოუხდება. აი, ეს გაისინჯეთ. - თავისი ხელით დამახურა. - ოჰ! ძალიან კარგია!
ძალიან კარგია! აგერ სარკე, კუთხეში. ნახეთ, შეამოწმეთ.

მე არ შემიმოწმებია. არც კი გამიხედავს სარკისკენ. ფული გადავუხადე და გამოვედი.

გამყიდველი, მე მგონია, ამის გამო ცოტა ნაწყენი დარჩა. მშვიდობაში მოიხმარეთო,

რომ მომაძახა, ისეთი კილო ჰქონდა, კაცს რომ ამაგს არ დაუფასებენ.

თავიდან ქუდი ცოტა მეხამუშებოდა. მე ხომ მთელი სიცოცხლე უქუდოდ დავდიოდი.

მაგრამ მალე შევეჩვიე. თავზე დამთბა და რაღაც ზედმეტისა და შემაწუხებლის

გრძნობაც თანდათან გაქრა.

ისევ მივდიოდი. ოღონდ ახლა უკვე აღარ ვიცოდი, სად მივდიოდი და რატომ
მივდიოდი.

უბრალოდ ვმოძრაობდი, რაკი ადამიანს მისჯილი აქვს მოძრაობა.

არაფერს ვფიქრობდი. არაფერს ვგრძნობდი.

ირგვლივ ხალხი ირეოდა.

ხალხი ჯგროდ მიმოდიოდა.

და როცა რომელიმე ჭრელ ნაკადს გეზი ჩემკენ ეჭირა, არც მე ვუქცევდი გზას და არც
ის მიქცევდა. უბრალოდ, გაივლიდა ჩემში, როგორც სიცარიელეში, და მშვიდად და
არხეინად განაგრძობდა გზას, თითქოს არაფერი მომხდარიყოს.

ხოლო მე დავდიოდი ალალბედზე, უგზოუკვლოდ.

საღამო რომ დადგა, ქუჩისპირა პატარა სკვერში შევედი და მერხზე ჩამოვჯექი.

ქუჩაში ელექტროლამფები ენთო და ადამიანები ფერმიხდილები ჩანდნენ. სულში

სიცარიელეს ვგრძნობდი, როგორც მწვავე ტკივილს. ძარღვები მომიდუნდა, ალბათ
პულსიც გაჩუმდა. მერე ტკივილი ნელ-ნელა გაილია და გაქრა. და ისეთი გრძნობა
დამრჩა, თითქოს დავიშალე და სივრცეში გავიფანტე.

ტროტუარზე ადამიანები დააბიჯებდნენ.

ქალები, კაცები, დიდები, პატარები.

მიდიოდნენ და მიდიოდნენ.

და საკვირველი ის იყო, რომ ზედმიწევნით ზუსტად იცოდნენ, სად

მიდიოდნენ... მიხვალ გაჩერებაზე, ამა და ამ მარშრუტის ავტობუსში ჩაჯდები,
ამდენ და ამდენ გაჩერებას გაივლი და ჩამოხვალ. ამა და იმ შესახვევში შეუხვევ,
ამა და ამ
სადარბაზოში შეხვალ, აივლი კიბეს, ზარის ღილაკს თითს დააჭერ და, სანამ გაგიღებენ,
ტილოზე ფეხებს დაიწმენდ. მერე გაგიღებენ, გაგიღიმებენ, შენც გაუღიმებ.
შეგიპატიჟებენ, შეხვალ. დასხდებით, ისაუბრებთ, იცინებთ. ნაცნობები ხართ.

მერედა რა არის ნაცნობი? რითი არჩევს კაცი ნაცნობს უცნობისაგან? მხედველობით.

მხედველობაა ერთადერთი საშუალება. მაგრამ ვინ იტყვის დაბეჯითებით, რომ
მხედველობა უტყუარი იარაღია?

ნუთუ თვალზე მართლა ამდენი რამეა დამოკიდებული? მაშ, ბრმა რომ ვყოფილიყავი,
მაკასა და ირინეს ერთმანეთისგან ვერ გავარჩევდი? გავარჩიე კია? იქნება სწორედ
თვალმა მომატყუა და ირინე მაკა მეგონა? ჰმ!.. სულელური აზრი. სულელური ფრაზა.
სრულიად ნეიტრალური კილოთი რომ თქვა, მაინც აჰყვება რაღაც მკრეხელური.
თვალმა მომატყუა!.. აკი ნინელიმ ვერ მიცნო!

დღეს ვარდენ მექვაბიშვილს მაღაზიაში დავემალე.

იმიტომ რომ, გამარჯობა-გაგიმარჯოს და მიკითხვ-მოკითხვის მერე უეჭველად მაკას

მიხსენებდა. მომაპყრობდა ჩლუნგ თვალებს და, სად არისო, მკითხავდა. მე
ავწრიალდებოდი, ენა დამებმოდა, შუბლზე ოფლს დამასხამდა. ახლა ის შემატყობდა,
რომ თავისი უტაქტო შეკითხვით უხერხულ მდგომარეობაში ჩამაგდო, და თვითონაც
უხერხულ მდგომარეობაში ჩავარდებოდა. ისიც აწრიალდებოდა, იმასაც ენა
დაებმოდა და ოფლს დაასხამდა... და დავიმალე. ენა რომ არ დამბმოდა. ბავშვივით
რომ არ გავწითლებულიყავი. ერთხელ ვურჩიე, ცოლის საფლავზე ყვავილები
მიიტანე-მეთქი და მართლა მიიტანა. მე ყოველთვის დარწმუნებული ვიყავი, რომ ამ
კაცზე მაღლა ვიდექი, მაგრამ არასოდეს დავფიქრებულვარ იმაზე, თუ რას ნიშნავს
„მაღლა დგომა“. განა მე მეყოფა გამბედაობა სიკვდილი და სიცოცხლე შევარიგო?
ცოლთან ერთად ცოლის საფლავზე მივიდე და ყვავილები მივიტანო? სასაცილო ის
იყო, რომ ვარდენ მექვაბიშვილი უხმოდ და მორჩილად აღიარებდა ჩემს
„სიმაღლეს“ და თვითონ „დაბლა იდგა“. იქნებ არცაა სასაცილო, იქნებ სწორედ ამით
შეძლო, რომ სამარე და საქორწინო სარეცელი მშვიდობიანად მიედგა ერთმანეთის
გვერდით?

მე დავემალე იმიტომ, რომ რაღაც შეტრიალდა და „სიმაღლემ“ და

„სიდაბლემ“ ადგილები შეცვალეს.

თითქოს ბუნებაში უფრო სამართლიანი, უფრო მიუკერძოებელი საზომი გაჩნდა,

ვიდრე განათლებაა, ვიდრე ჩაცმა-დახურვა, ვიდრე იერარქია და ნიჭიერებაა. რაღაც
ნამდვილი და პირველყოფილი საზომი.

სხვის უპირატესობას რომ აღიარებ, ეს ალბათ, უკვე ნიშნავს შენს უპირატესობას, ეს

ალბათ უკვე სანახევროდ მოგებული ბრძოლაა.

ბრძოლა...

ვინ იცის, ადამიანთა ურთიერთობა მართლა უპირატესობისათვის ბრძოლაა...

და იქნებ სწორედ ეს ბრძოლა არის წყევლა და ვარდენ მექვაბიშვილმა თავი დაიხსნა?

ამიტომ დაამყარა სასაფლაოზე სიკვდილ-სიცოცხლის ჰარმონია...

დააბიჯებენ ადამიანები ტროტუარზე და სახეზე არაფერი ეტყობათ.

სახეზე არც მე მეტყობა რამე.

სინამდვილეში ყველანი ბოღმითა ვართ სავსე.

ამიტომ ვერ დავფრინავთ.

ერთ მშვენიერ დღეს რომ ყველა დარდმა, რაც ოთხი მილიარდი კაცის გულშია
ჩაბუდებული, უეცრად ამოხეთქოს, ქვეყნიერება წაილეკება.

დადიან და დადიან.

სახეზე არაფერი ეტყობათ. ღრმად არიან დარწმუნებული, რომ მიზანი აქვთ.

სახეზე მეც არაფერი მეტყობა. უცხო თვალისათვის მე ისეთი კაცი ვარ, რომელიც
მცირე ხნით ჩამოჯდა მერხზე, რათა ცოტა დაისვენოს და ისევ გზას გაუდგეს.

გარეგნულად არავის ეტყობა რამე, თორემ ზოგი რახანია მკვდარია. იმიტომ რომ
ბიოლოგები ტყუიან. როდესაც ბიოლოგები სიცოცხლისა და სიკვდილის
მეცნიერულად ახსნას ცდილობენ, ადამიანს ჭიაყელისაგან არ განასხვავებენ.
სინამდვილეში ტვინის მუშაობა არაფერ შუაშია. კაცის სიცოცხლე სიყვარულია და
სიძულვილი. და როცა სიყვარულიც გაქრება და სიძულვილიც, რა გაცხოველებითაც
არ უნდა მუშაობდეს ტვინი, კაცი უკვე მკვდარია.
ვზივარ მწვანე მერხზე მწვანე ხის ძირას და უაზროდ მივჩერებივარ გამვლელთა
გაფითრებულ სახეებს. და ყველაფერი სულ ერთია. გაფითრებული სახეებიც, მწვანე
მერხიც, გარინდებული ქალაქიც და მკვდრისფერი ღამეც.

ერთმა გამვლელმა ტროტუარიდან გადმოუხვია და სკვერში შემოვიდა.

საშუალოზე მაღალი კაცი იყო, ქერა თმა შუაზე ჰქონდა გაყოფილი და

გულმოდგინედ დავარცხნილი. დიდი სათვალე ეკეთა და სუფთად და ლამაზად
ეცვა. დაფიქრებული და სერიოზული გამოხედვა ჰქონდა. მარჯვენა ხელი პატარა
გოგოსათვის ჩაეჭიდა და მოჰყავდა.

გოგო მისი სრული ანტიპოდი იყო. თმაგაბურძგნილი, მოთხუპნული, პირდაუბანელი.

ცხრა-ათი წლისა იქნებოდა. ნაოჭებიანი ფართხუნა კაბა კოჭებამდე ჩასთრევდა.
აშკარად ეტყობოდა, სხვისი გამონაცვალი უნდა ყოფილიყო. სახელოებიდან მარტო
თითის წვერები მოუჩანდა. ფეხზე რაღაც საშინაო წუღების მაგვარი ეცვა,
თხელლანჩიანი, უქუსლო. წუღებიც დიდები ჰქონდა და სიარულის დროს
სასაცილოდ მოაფრატუნებდა. ბრიალა თვალებს ველურივით აცეცებდა.

ჩემს გვერდით დასხდნენ.

ცოტა ხანს ჩუმად იყვნენ. მერე გოგომ გულგრილად თქვა: - ყველანი პატარა გოგოებს
ირჩევენ...

- მე ყველა არა ვარ. - ასევე გულგრილად მიუგო კაცმა.

- აბა შენ ვინა ხარ?

- მე მე ვარ.

- დიდი ამბავი!.. - მერე უცებ დაინტერესდა. - რაღა მე ამირჩიე! ნინიკო წაგეყვანა, ან

ინგა. პატარებიც არიან და ლამაზებიც.

- შენ ყველაზე ლამაზი ხარ.

გოგო მკვეთრად მოტრიალდა კაცისკენ და ეჭვით შეხედა. კარგა ხანს თვალი არ

მოუშორებია. მერე რაღაც უცნაური სიჯიუტით თქვა: - ტყუილია.

- მართალია. - კაცი მშვიდად და უბრალოდ ლაპარაკობდა. თითქოს გოგოს

დარწმუნებას სრულებით არ ცდილობდა.

- თინა მასწავლებელი სულ იმას მეუბნებოდა, შე მახინჯოო.

- ღმერთმა შეუნდოს თინა მასწავლებელს. შენ ყველაზე ლამაზი გოგო ხარ ქვეყანაზე.

გოგომ თვალი მოაშორა კაცს და თავი ოდნავ ჩაღუნა.

- სულ ერთია, პირს მაინც არ დავიბან.

- ნუ დაიბან.

- არც მამას დაგიძახებ.

- ნუ დამიძახებ.
ერთხანს ჩუმად ისხდნენ. მერე: - სათამაშოებს დავამტვრევ.

- დაამტვრიე.

- წიგნებს დავხევ და ფურცლებისაგან მტრედებს გავაკეთებ.

- გააკეთე.

- მთელ სახლს ავურევ და ყველაფერს ყირაზე დავაყენებ.

- დააყენე.

გაჩუმდნენ. მალე გოგომ წყნარი, ფიქრიანი ხმით ჰკითხა: - გაქვს სახლი?

- მაქვს.

და ისევ ჯიუტად: - ყირაზე დავაყენებ.

- დააყენე.

- ცუდი გოგო ვიქნები. უზნეო და უზრდელი.

- უზნეო და უზრდელი შეიძლება იყო, მაგრამ ცუდი ვერ იქნები.

გოგომ ისევ შეხედა და ხმაში გაკვირვება დაეტყო: - რატომ?

- იმიტომ რომ კარგი ხარ.

გაჩუმდნენ. გოგო ცოტა დაბნეული ჩანდა. ეტყობა, ვერაფრით ვერ დაუკავშირა

„უზნეო და უზრდელი“ „კარგს“. ბოლოს ფიქრი მობეზრდა.

- მე ბიძიას დაგიძახებ.

- დამიძახე. მე ქეთინოს დაგიძახებ.

გოგოს გაუკვირდა.

- რატომ?

- იმიტომ რომ ქეთინოს დაგარქმევ.

- ქეთინო რომ არ მქვია?

- მე დაგარქმევ.

- რატომ?

- იმიტომ რომ ქეთინო ყველაზე ლამაზი სახელია. შენ კი ყველაზე ლამაზი გოგო ხარ.

- არაფერიც!

- შენ გაზაფხულის დედოფალი იქნები. იმიტომ რომ ქეთინოს გავხარ.

- რომელ ქეთინოს?

- იყო ერთი ლამაზი ქეთინო.

- მოკვდა?

- არა.

- აბა რატომ თქვი იყოო?

- ისე.

გოგონა კლავ დაიბნა. ვერ მიხვდა, თუ არ მომკვდარა, მაშ რატომ „იყო“.

- არ ვიქნები ქეთინო!

- იქნები. - კაცი მშვიდად ლაპარაკობდა. - ქეთინო იქნები, გაზაფხულის დედოფალი

იქნები და დილდილაობით მზეს ამოიყვან.

გოგო გამოცოცხლდა.

- მზეს როგორ ამოვიყვან?

- უბრალოდ. ღამე ტკბილად იძინებ, დილით კარგ ხასიათზე გაიღვიძებ, სწრაფად

გადაიგდებ საბანს, ლოგინიდან წამოფრინდები და ხალისიანად გაიცინებ. რაკი
ლამაზი გოგო ლოგინიდან სწრაფად წამოფრინდება და ხალისიანად გაიცინებს, მზეც
ამოვა.

ამჯერად უფრო დიდხანს დუმდნენ. გოგო ფიქრობდა და თვალებს აღარ აცეცებდა.

- თუ არ გავიცინე? - იკითხა ბოლოს. ხმაში ახლა სიჯიუტის მაგივრად ცოტა შიში

ჩანდა.

- თუ არ გაიცინე, არც მზე ამოვა.

გოგომ თავი ჩაღუნა, მოიკუნტა, გაყუჩდა. ცოტა ხნის მერე ქურდულად ახედა კაცს.
კაცი მისკენ არ იყურებოდა. მაშინ ნელ-ნელა მოატრიალა სახე და თითქოს პირველად
ხედავსო, ისე დაუწყო თვალიერება. ბოლოს წყნარად ჰკითხა: - მართლა ქეთინო
მერქმევა?

- ჰო.

გაჩუმდნენ.

მე სიჩუმეს მივუგდე ყური და უეცრად, თითქოს გარედან შემომაპარესო, ტვინში

გაჩნდა ფიქრი: „ეს კაცი კოტე ენუქიძეა“.

თავი მივაბრუნე და დავაკვირდი.

მან იგრძნო ჩემი მზერა და თვითონაც შემომხედა ერთი წამით. მერე ისევ ამარიდა
თვალი.

მკერდში, სადაც ცოტა ხნის წინ შავი სიცარიელე იდგა, ახლა რაღაც გუგუნებდა და
მძლავრად ფეთქავდა.

არ ვიცი, რატომ წამოვვარდი მერხიდან და რატომ გავეცალე ჩქარი ნაბიჯით

იქაურობას. არც კაცს და არც გოგოს ჩემი ფიცხი და მოულოდნელი საქციელისათვის
ყურადღება არ მიუქცევიათ. გოგო ბავშვური ცნობისმოყვარეობით უყურებდა კაცს.
ხოლო კაცი იჯდა მშვიდად და დაფიქრებული სახით გასცქეროდა სივრცეს.

ყურებში რაღაც წიოდა და თავში ფრაზებისა და სურათების ნაფლეთები

დაფარფატებდნენ.

უკვე შორს ვიყავი, როცა მომაგონდა, რომ ნინელის დანახვაზე რაღაც გამიკვირდა,
მაგრამ მაშინ ყურადღება არ მიმიქცევია. ახლაღა მივხვდი: ნინელი ვერ ვიცანი.
უბრალოდ, რაკი ეს მისი სახლი იყო, ამიტომ დავასკვენი, ნინელია-მეთქი.

მაღაზიაშიც ტყუილად შევვარდი შეშინებული. სულაც არ იყო ვარდენ მექვაბიშვილი

ის, ვინც მე ვარდენ მექვაბიშვილი მეგონა. ვიღაც სხვა იყო, უცხო, უცნობი.

ფიქრების უკან რაღაც საშინელი გრძნობა იმალებოდა, რომელიც ჯერ არ შემოსულიყო

ცნობიერებაში. მაგრამ მისი ავი სუნთქვა უკვე მესმოდა და მეშინოდა.

აღმართს მივაღწიე.

ავიარე.

გზაჯვარედინზე შევჩერდი.

და ის საშინელი გრძნობა, ფიქრებს რომ იყო ამოფარებული, ცნობიერებაში შემოვიდა.

მაკა!

რომც შემხვედროდა, ერთმანეთს ვერ ვიცნობდით. იქნებ შემხვდა კიდეც სადმე...

მუხლებმა მიმტყუნეს.

მთელ სხეულში საოცარი სისუსტე ვიგრძენი.

მარჯვნივ გავუხვიე, ჩემი ბუნაგისაკენ წავედი.

მივლასლასებდი, როგორც ასი წლის მოხუცი, და მიკვირდა, რომ ჯერ კიდევ შემეძლო
სიარული.

სადარბაზოში შევისვენე. კიბის მოაჯირს ჩავეჭიდე.

მერე რამდენჯერმე კიბეზეც შევისვენე.

კარი დეიდა მარიამმა გამიღო, უტყვი სახით შემათვალიერა თავით ფეხამდე და

მითხრა, სადა ხარ აქამდე, რა ხანია გელოდებიანო.

დეიდა მარიამს შევხედე. რაღაც მოულოდნელი რომ იყო მის ნათქვამში, მხოლოდ იმას
მივხვდი, მეტს ვერაფერს.

სამზარეულო გავიარე და ჩემი ოთახის კარი შევაღე.

ის შუა ოთახში იჯდა სკამზე.

ჩემს დანახვაზე წამოდგა, პიჯაკის კალთები ორივე ხელით ჩამოიწია და ჩამოისწორა,

წელში გაიმართა და თავაზიანად დამიკრა თავი.
მე ვუყურებდი. ფიქრები ჯერ კიდევ დაფანტული მქონდა. ცალი ხელით ღია კარს
ვიყავი ჩაჭიდებული.

- ბოდიშს ვიხდი, რომ დაუკითხავად შემოვიჭერი, - მკაფიოდ ლაპარაკობდა, ნელა. -

ჩვენმა ხელობამ ისეთი გატაცება იცის, ზოგჯერ დადგენილ ნორმებს დაგარღვევინებს
კაცს. - ამ სიტყვებით მომიახლოვდა და ხელი გამომიწოდა, მაგრამ, რაკი არ
ჩამოვართვი, უხერხულობის დასაფარავად ჰალსტუხი გაისწორა.

მე უხმოდ ჩავუარე გვერდით, ჩემი შავი კეპი მოვიხადე და საწოლზე დავაგდე მისი
შავი კეპის გვერდით.

მან ხელები ზურგსუკან დაიწყო და ნელა მოტრიალდა ჩემკენ.

- კომპოზიციის შეკვრა მაქვს დავალებული, - ოდნავშესამჩნევად გაიღიმა - ალბათ,

გახსოვთ ჩემი პირველი დარბაზობა.

- მახსოვს, - ვუთხარი მე, სკამზე ჩამოვჯექი და ფეხი ფეხზე შემოვიდე. - მაშინ

რევერანსებს არ აკეთებდით და, საერთოდ, ნაკლებ დინჯი ჩანდით.

- სიდინჯე წლების მონაპოვარია, - ისევ ოდნავშესამჩნევად გაიღიმა. - მას აქეთ ბევრმა

წყალმა ჩაიარა. ბევრი რამ ვნახე, ბევრი რამ გამოვცადე. დიდი გზა გავიარე. - ბოლთის
ცემა შეწყვიტა. ჩემს წინ შეჩერდა. - თქვენც დიდი გზა გაიარეთ. დიდხანს იმტვრიეთ
თავი. დიდხანს იჭყლიტეთ ტვინი. დასკვნა კი ვერ გააკეთეთ, - ჩემს პირდაპირ დაჯდა
და თვალი თვალში გამიყარა. - იმიტომ რომ ღმერთმა ვერ გაგიმართლათ იმედები.
ღმერთი სადღაც უკან დარჩა, როგორც უიღბლო მორბენალი, რომელმაც შუა
დისტანციაზე ფეხი იღრძო. სული ძველებურად საეჭვო ფენომენია. ერთადერთი
რეალური ქვეყანა ეს ქვეყანაა. ერთადერთი სიცოცხლე დაბადებისა და სიკვდილის
შემაერთებელი ხაზია. თქვენ ბევრი იხეტიალეთ ამქვეყნად ჩვენი პირველი შეხვედრის
შემდეგ, მაგრამ იმაზე უკეთესი ვერაფერი შეიძინეთ, რასაც მე გთავაზობდით.

- სამაგიეროდ დავკარგე.

- დაკარგვაც სიამოვნებაა, რაღა თქმა უნდა, მაგრამ შეძენა სჯობს. შეძენას სიამაყე
ახლავს.

- სიამაყე ფუჭი ილუზია გამოდგა.

- სიამაყეს სარგებლობა მოაქვს. რასაც სარგებლობა მოაქვს, ის ფუჭი ილუზია არ

შეიძლება იყოს. ფუჭი ილუზია იდეალიზმია. - მე მომაშორა თვალი და დედოფალ
ნეფერტიტის პორტრეტს ახედა. - ადამიანი, რომელიც ცილების, ცხიმებისა და
შიგნეულობისაგან შედგება, ღვთაებრივი ვერ იქნება. ქალი, რომლის ქმარს საყვარელი
ჰყავს, სპეტაკი ვერ იქნება. დედოფალი, რომელსაც ქვეშევრდომები ჰყავს,
ამაღლებული ვერ იქნება. იდეალიზმი რეალურ სამყაროში თვითმკვლელობის
ტოლია. ცხოვრება მისია, ვინც ოცნებას მოკლავს. თქვენ მწყერი ხართ, რომელმაც
თითქოსდა ფრენა იცის, მაგრამ მაინც მიწასაა მილურსმული, იმიტომ რომ საკუთარი
სხეული ფანჯრიდან ვერ გადააგდეთ, რათა ამით სულის არსებობა შეგემოწმებინათ.
კამეჩი კი იმითაა ბედნიერი, რომ გაფრენის პრეტენზია არა აქვს. ყვავილი და პური
შეურიგებელი ცნებებია. თქვენ კი არც ერთი გეთმობათ და არც მეორე, ამიტომ მათ
შორის მერყეობთ, როგორც რკინის ნაჭერი ორ მაგნიტს შუა. თქვენ გშურთ სხვისი
მანქანა და ამავე დროს ისიც გინდათ, რომ შურსაც და მანქანასაც ზემოდან
დაჰყურებდეთ. ხომ არ ვცდები?

- სიმკაცრე კარგია, მაგრამ ძალიან ამარტივებთ.

- საფუძველი ყველაფერს მარტივი აქვს. ვეებერთელა მუხა სინამდვილეში

პაწაწკინტელა თესლია. ადამიანის მოცულობის უდიდესი ნაწილი სიცარიელეზე
მოდის. გამარტივებაა ამოხსნის ერთადერთი გზა. რამდენჯერ წარმოგიდგენიათ თავი
ახალთახალი მანქანის საჭესთან. ლაღად და მხიარულად დაქრით აღმა-დაღმა.
დედამიწის ყველა გზას ბორბლებქვეშ თელავთ, ხან მთისკენ გიჭირავთ გეზი, ხან
ტყისკენ, ხან ზღვისკენ. ქალებიცა გყავთ, მეგობრებიცა გყავთ, მოშურნეებიცა გყავთ,
უმატებთ გაზს და ტელეგრაფის ბოძები უკან გარბიან. ვისაც გინდათ, დაიმგზავრებთ,
ვისაც გინდათ, არ დაიმგზავრებთ. როცა გინდათ, გაჩერდებით, როცა გინდათ,
წახვალთ. არასოდეს მოიწყენთ, არასოდეს დანაღვლიანდე-ბით. წუთისოფელი
მხიარულად და სიცილ-სიცილით გაირბენს. სიცოცხლის არსი ჯერჯერობით ვერავინ
ამოიცნო. რა მაღალ მატერიებსაც არ უნდა წავეპოტინოთ, კაცმა არ იცის, უზენაესი
მსაჯული მოგვიწონებს ასეთ საქციელს თუ დაგვიწუნებს. და რაკი არაფერი ვიცით,
არა სჯობს ბარემ ის გავაკეთოთ, რასაც გული გვეუბნება და რაც სიამოვნებას
გვანიჭებს? მით უმეტეს, რომ დედამიწა ისე მცირეა, სამყაროს გრანდიოზულ ფონზე
სრულებით არა ჩანს... ასეთი ფიქრი, ასეთი ოცნება არაერთხელ დაუფლებია რკინის
ნაჭერს, რომელიც ორ მაგნიტს შუა მერყეობს, ხოლო ახალი აღთქმა ძირითადად იმით
გაემიჯნა ძველს, რომ ქრისტემ ნაფიქრს ნამოქმედარის ძალა მიანიჭა. მომყიდეთ
თქვენი ილუზია.

მე უსიცოცხლო სხეულივით ვიდე სკამზე. რომელიღაც ნერვს კი მიღიზიანებდა ამ

კაცის სიტყვები, მაგრამ გაღიზიანება დანარჩენ ნერვებს არ გადაედებოდა და იქვე
კვდებოდა.

- რად გინდათ?

- კოლექციას ვაგროვებ.

- კოლექცია რაღად გინდათ?

- არაფრად. ბოლოს ცეცხლს წავუკიდებ და დავწვავ.

- წაიღეთ.

- რამდენად?

- მუქთად წაიღეთ. მაინც აღარ მჭირდება.

- მე პატიოსანი ვაჭარი ვარ. მუქთად არაფერი მიმაქვს, - აქ წამით დაფიქრდა. - კარგი,

მაშინ მაქსიმუმს გადავიხდი. - მაგიდის ქვეშიდან პორტფელი გამოიღო, რომელიც
აქამდე არ შემიმჩნევია, გახსნა, დასტა-დასტად ამოალაგა ფული და წინ დამიწყო. - ეს
არის.

- იყოს.

- ერთი მანქანის ფულია.

- ასე ძვირი ღირს ილუზია?

- მე ამდენი მიღირს. მაშ, შეიძლება შევუდგე საქმეს?

- შეუდექით.

დედოფალ ნეფერტიტის სურათს მიადგა და ერთხანს უყურა. მერე რატომღაც ხელები

დაიკაპიწა. სურათი ფრთხილად ჩამოხსნა, პორტფელიდან გაზეთი ამოიღო და შიგ
გაახვია.

მე ვიჯექი და ვუყურებდი.

სურათი იღლიაში ამოიჩარა, პორტფელი აიღო, ოთახი დაკვირვებით მოათვალიერა.

ბოლოს საწოლთან მივიდა.

- რომელია ჩემი ქუდი?

- არ ვიცი. ორივე წაიღეთ. მე არ მჭირდება.

- ორივე არც მე მჭირდება.

ერთ-ერთი აიღო.

- მშვიდობით! - ხელი აღარ გამოუწოდებია.

- მშვიდობით.

გავიდა და კარი გაიხურა.

ერთხანს უაზროდ ვიჯექი. მერე თანდათან ვიგრძენი, რომ რაღაც მაღიზიანებდა.

რაღაც იყო ოთახში ისეთი, რასაც შეუჩვეველი ვიყავი და მაწუხებდა.

ბოლოს მივხვდი.

ის ადგილი, სადაც დედოფალ ნეფერტიტის პორტრეტი ეკიდა, თეთრი იყო და

მკვეთრად გამოირჩეოდა ჭუჭყიანი კედლის ფონზე.

ზურგი შევაქციე, მაგრამ მაინც მაწუხებდა, როგორც ლამფას შეაქცევ ზურგს, მაგრამ
სინათლეს მაინც ვერ დააღწევ თავს.

მაშინ თვალები დავხუჭე და მგონი ჩამეძინა...

არ ვიცი, რა დრო გავიდა.

დღეები, კვირეები, თვეები... იქნებ წლებიც. თუმცა ამას ალბათ აღარც ჰქონდა
მნიშვნელობა, რადგან დრო თვითონაც მიხვდა, რომ აზრი დაკარგა.

თვალი რომ გავახილე, პირველად ჩემს წინ დასტა-დასტად დალაგებული ფული

დავინახე.

ერთხანს უაზროდ მივჩერებოდი, მერე საფერფლე და ასანთი მოვიჩოჩე. დასტიდან

ერთი ცალი ასიგნაცია ავიღე, ორი თითით დავიჭირე და ქვემოდან ცეცხლი მოვუკიდე.
ნელ-ნელა იწვოდა. მალე ალმა თითებამდე მიაღწია. მაშინ ფულის ნარჩენი
ფრთხილად ჩავდე საფერფლეში. როდესაც სულ ჩაიწვა, საფერფლე შევანჯღრიე და
დასტიდან მეორე ასიგნაცია ავიღე.

დეიდა მარიამი შემოვიდა. ნელა მიიხურა კარი ზურგს უკან, თვითონ კართან შედგა
და ხელები მკერდზე დაიკრიფა.

იდგა ასე და ჩემს საქმიანობას უყურებდა. არც ხმა ამოუღია, არც განძრეულა.

საფერფლე რომ აივსო, თვალით ახალ ჭურჭელს დავუწყე ძებნა. ბედად, ჩემი შავი კეპი
შევნიშნე. გამეხარდა. ავიღე, მაგიდაზე დავდე და საფერფლე შიგ მოვაპირქვავე.

მერე ისევ განვაგრძე საქმე.

დეიდა მარიამი იდგა გულზეხელებდაკრეფილი და უხმოდ ადევნებდა თვალს ჩემს

საქმიანობას.

დიდხანს მოვუნდი, რადგან ფული ძალიან ბევრი იყო.

ბოლოს, როგორც იქნა, მოვრჩი, თითებიდან ფერფლი ჩამოვიბერტყე და წამოვდექი.

პიჯაკი ჩავიცვი, ოთახში მიმოვიხედე და კარისკენ წავედი.

დეიდა მარიამმა გვერდზე გადადგა ნაბიჯი და გზა დამითმო.

სამზარეულო გავიარე, შემოსასვლელი გავიარე, გარეთ გავედი, ნელი ნაბიჯით

ჩავუყევი კიბეს.

გვიანი იყო, ყველას ეძინა. ირგვლივ სამარისებური დუმილი იდგა.

სადარბაზოს გავცდი.

ქუჩაში კაცის ჭაჭანება არ იყო.

ღამის სიგრილე საამოდ მომედო სახეზე.

მსუბუქად მივაბიჯებდი.

გზაჯვარედინზე ცოტა ხანს შევჩერდი.

მერე გზა განვაგრძე.

ნახევრად აშენებული საბავშვო ბაღი სიბნელეში ძველი ციხის ნანგრევებს ჰგავდა.

ეზოში შევედი, შენობას ირგვლივ შემოვუარე, ბოლოს ქვაზე ჩამოვჯექი.

სიჩუმე იყო.

საშიში და საამო.

სიბნელე ყვავივით იჯდა ძველი ციხე-სიმაგრის ნანგრევებზე.

ოღონდ თვითონ ნანგრევები არ იყო.

რაღაც კი დაანგრიეს, რაღაც კი დაშალეს და დააქუცმაცეს, მაგრამ კვალი აღარსად
დარჩენილა.

მერე სიბნელე ოდნავ შეინჩრა. მისი სქელი და მკვრივი ფენები პაწაწკინტელა სხივმა
გამოარღვია და ყვავილივით აღმოცენდა.

სხივის ყვავილი ზღაპრული იყო და ჯადოსნური სისწრაფით იზრდებოდა.

და განათდა სიბნელე.

მზე იყო ოქროსფერი და მცხუნვარე.

ცა იყო ლურჯი, ღრმა და კამკამა.

ნილოსი იწვა, როგორც ვეებერთელა ნიანგი, და ზანტად სუნთქავდა.

ხოლო ქვეყანა ჩვილ ყრმასავით მისწოლოდა გვერდით და კრუტუნით წოვდა ძუძუს.

სინათლე იყო დიდი და თვალისმომჭრელი.

ფერები - მკვეთრი და აუმღვრეველი. შეუვალი და მიუკარებელი.

ცასა და ნილოსს ერთნაირი ფერი ჰქონდათ. თითქოს ცას ერთი ზოლი ააჭრეს და
მიწაზე ნილოსად დააგეს.

სინათლე იყო დიდი და ჩახჩახა. მასთან შედარებით სხვა სინათლე სიბნელედ

მოგეჩვენებოდათ.

ოსტატს გული ბაგაბუგით უცემს.

არ იცის დაწყევლოს თუ დალოცოს ის წუთი, როცა პირველად მოჰკრა თვალი

დედოფალს.

პოეტმა და ფარაონმა ახალი სატახტო ქალაქი ააგო და ღმერთები გამოცვალა.

ენერგიული და ავადმყოფი.

ალბათ ავადმყოფური ენერგია.

სატახტო ქალაქზე და ღმერთებზე როგორ უნდა იფიქრო ასეთი დედოფლის გვერდით.

ფარაონს უყვარს დედოფალი და ლექსებს უძღვნის. მაგრამ არ იცის ამ სიყვარულის

ფასი, რადგან დედოფალი მას ეკუთვნის.

ოსტატს მხოლოდ ქვა ეკუთვნის და ქვის დედოფალი.

ისიც მალულად, ნაპარავად.

ხვალ ფარაონის კაცები მოვლენ.

გრძნობს, რომ მოვლენ.

ქვას რომ ეხება, გული ისე უცემს, თითქოს ქვის დედოფალი ნამდვილი დედოფალი
იყოს.
რატომაც არა!

ქვის დედოფალი შეიძლება ნამდვილზე უფრო ნამდვილი იყოს.

დედოფალო!

ხვალ ფარაონის კაცები მოვლენ.

ფარაონის გული ხარბია. არც ქვას შეგარჩენს.

რა ნაზია, დედოფალო, შენი სული.

რა სპეტაკია, დედოფალო, შენი შუბლი.

რა ნატიფია, დედოფალო, შენი სახე.

რა სევდიანია, დედოფალო, შენი თვალები.

ქვის სული, ქვის შუბლი, ქვის სახე, ქვის თვალები.

არც ქვას შეგარჩენს ფარაონი.

ოღონდ ოსტატმა არ იცის, როგორს თლის და როგორს აქანდაკებს.

ურყევად მხოლოდ თავისი სიყვარული სწამს.

თუმცა სხვა რა უნდა გწამდეს ამქვეყნად.

სიყვარული ააფეთქებს ნიჭს, შთაგონებას გააღვიძებს, მარჯვენას სიფაქიზესა და

სიმტკიცეს შემატებს. სიყვარული თვითონ გამოთლის და გამოაქანდაკებს დედოფალს.

ხვალ ფარაონის კაცები მოვლენ.

ფარაონის კაცები ილუზიებზე ნადირობენ.

უნდა მოასწროს ოსტატმა. ოსტატი გადამალავს თავის სიყვარულს. მიწაში ჩაფლავს,

როგორც ნაქურდალ საუნჯეს. იქ ვერავინ მიაგნებს...

...ეტლით შემოგრიალდნენ ფარაონის კაცები.

ცუდ დროს მოვიდნენ ფარაონის კაცები.

ოსტატი დედოფლის ქანდაკებას მიწას აყრიდაო!

მკრეხელობაო!

ავის მომასწავებელი ნიშანიო!

ოსტატს თვალების დახუჭვის ეშინია, რადგან სინათლე დიდია და ჩახჩახა.

თორემ სიკვდილი რა ბედენაა! ქვის დედოფალი ხომ დარჩა ქვეყანას?

პირზე ღიმილით მოკვდა ოსტატი.

მზე ოქროსფერია. სინათლე დიდია და ჩახჩახა.

ნილოსი წევს და ზანტად სუნთქავს.

პალმები არ ირხევიან.

ქვის დედოფალი, ნატიფი და სევდიანი, ვარსკვლავების სიმაღლიდან დაჰყურებს

ქვეყანას.

ცა ულურჯესი, ღრმა, კამკამა.

დრო მყარი და უძრავი, მარადისობის კედლებში მოქცეული.

გზა უსასრულო.

უსასრულობაში მიმავალი უძრაობა.

თხელი და სწორი მხრები, საოცარი, თითქმის არარსებული. თმა - ყოჩივარდის

თაიგულად შეკრული.

ნილოსი წევს, როგორც მთვლემარე ნიანგი.

მე ფართლეულის მაღაზიიდან გითვალთვალებდი, დედოფალო, როდესაც რბილი,

იმედიანი ნაბიჯით მიდიოდი აღმართში.

სიტყვიერადაც ხომ არაფერს დაამატებთ მაშინდელ ღიმილს?

სიტყვა ვერ ახსნის ღიმილს, დედოფალო.

ოსტატი პირზე ღიმილით მოკვდა, რადგან იცოდა, რომ ქვის დედოფალი ნამდვილზე
უფრო ნამდვილი იყო.

რა შეუვალი რწმენა ახლდა შენს სიარულს!

ასე ხომ მთელ სუფთა ჰაერს მარტო თქვენ შეისუნთქავთ და სხვას აღარაფერს
დაუტოვებთ.

მე თქვენ მიყვარხართ, დედოფალო, და ეს იქნება ბოლო ფრაზა, რომელსაც თქვენობით

გეუბნებით.

ფეხსაცმლის ჭვინტი ამაოდ უპირებდა ასფალტს

აჩიჩქნას. ჩანთა ორივე ხელით ჩაბღუჯული და მკერდზე

მიკრული. სახე სერიოზული და ცოტა გაბუტული.

მხრები თხელი და სწორი.

მხრები. მხრები. მხრები.

ნუ მოიხედავ, დედოფალო. წაქცეული კაცი შესაბრალისია. სიბრალული კი ზიზღზე

უარესი ზიზღია.

დრო ხარბი და გაუმაძღარია. დაუნდობლად ნთქავს ყველაფერს. პირამიდები კი რა

უშიშრად შესქცქერიან თვალებში.
წელსზევით შიშველ მონებს ბრინჯაოსფერი დასდებიათ.

შენი მუსიკალური დახასიათება...

მე ვერ ვიხსენებ, დედოფალო, შენს სახეს. ვიცი, შენი სახე ლამაზია და სხივმფენი.
მაგრამ სიტყვები რის მაქნისია! მე ვერ ვიხსენებ, დედოფალო, შენს სახეს.

მე სადღაც შევყოვნდი და გზა ამერია.

ჩემი ოთახი ახლა ცარიელია.

მე კი მეგონა, თქვენც გქონდათ რამე სახელი...

უცხო ხმაურმა გამომარკვია.

ყური მივუგდე.

ჟრიამული ისმოდა, თითქოს ქალაქში ყველა ბავშვმა ერთდროულად გაიღვიძა.

გაკვირვებული წამოვდექი, ქუჩაში გავედი. გზაჯვარედინს მივაშურე.

ზემოთ, აღმართზე, მხიარული ჟივილ-ხივილით დაქროდნენ ბავშვები. უშიშრად

დაქროდნენ ყინულზე და მღეროდნენ.

ტროტუარზე დავჯექი.

გაფაციცებული ვუყურებდი.

არც ერთი არ დაცემულა.

მღეროდნენ.

მაშ მე რაღა დამემართა-მეთქი, გავიფიქრე და რაღაცა გამიკვირდა.

დიდხანს ვიჯექი, დიდხანს ვუყურებდი.

არც ერთი არ დაცემულა.

იქნებ, რომ გაიზრდებიან, არც მერე დაეცნენ-მეთქი, გავიფიქრე და ისევ გამიკვირდა

რაღაცა.

სიმღერა თანდათან გაიზარდა და მთელ ქალაქს მოედო.

ქალაქი ისე გუგუნებდა, ღმერთებსაც კი გაეღვიძათ.

ხოლო ძარღვმაგარი ბიჭები, წელსზევით შიშვლები და ბრინჯაოსფერები, საბავშვო

ბაღებს აშენებდნენ.

ბევრს.

და უცებ მიჩუმდა ყოველივე.

გაქრნენ ბავშვები. შეწყდა სიმღერა.

საოცარი სიჩუმე ჩამოვარდა. თითქოს სამყარო გაიტრუნა. სამყარომ სუნთქვა შეიკრა.

და ამ დროს მუსიკასავით გაისმა.

თავიდან მართლა მუსიკა

მეგონა. რბილი, მშვიდი,

მსუბუქი.

ნაბიჯის ხმააო, ვიღაცამ თქვა ჩემს სხეულში.

ნაბიჯის ხმა იყო.

რბილი, მშვიდი, იმედიანი.

მოახლოვდა.

მოახლოვდა.

მოახლოვდა.

შეწყდა.

- მაკა! - იკივლა ვიღაცამ სულში, მაგრამ დუმილი არ დაურღვევია ამ კივილს.

ზურგშექცევით ვიჯექი, თვალებდახუჭული.

მაინც ვიგრძენი, როგორ აიწია ხელი, როგორ წამოვიდა ჩემკენ. მხარზე რომ შემეხო,
დენმა დამკრა.

მხარი ცახცახებდა.

თვალდახუჭული ვიჯექი.

გული შეპყრობილი ნადირივით აწყდებოდა გალიის კედლებს. პულსს თვლა არ

ჰქონდა.

თვალდახუჭული ვიჯექი.

ბოლოს სამყაროს უცხო სიჩუმეში შინაურულად, როგორც უახლოესი ნათესავი,

შემოვიდა ხმა.

- ისევ აქ ზიხარ.

არც შეკითხვა, არც გაკვირვება, არც საყვედური.

არაფერი.

რბილმა, მშვიდმა, მოღუღუნე ხმამ ისე წყნარად და უშფოთველად გადაიარა, თითქოს

არავის ეკუთვნოდა.

თვალი გავახილე. მიხედვით არ მიმიხედავს.

- გახსოვს, ერთხელ რომ მაკოცე?

- ოოჰ! - ხელი შეკრთა ჩემს მხარზე.

ვიგრძენი, რომ სიწითლემ გადაჰკრა, და მძლავრად, მთელი არსებით გავიფიქრე:
„ღმერთო! ღმერთო! არ გააქრო ეს წამი! არ მომისპო ეს წამი!“

მერე უცებ შიშმა შემიპყრო.

- გებრალები?

- არა.

რა სიმშვიდეა, დედოფალო, შენს ხმაში!

მივხვდი, „არა“ რომ მითხრა, თან თავი გაიქნია.

- მადლობელი ვარ. შებრალება საშინელი შეურაცხყოფაა.

- ვიცოდი, რომ აქ დაბრუნდებოდი.

შევკრთი.

- მე არ ვიცოდი. როცა ვბრუნდებოდი, მაშინაც არ ვიცოდი.

- მე ვიცოდი.

ლოყა შემეხო თმაზე.

ისევ დავხუჭე თვალები.

ისევ გავახილე.

მივტრიალდი და წამოვდექი.

იღიმებოდა.

არა. ცრემლი არ უკიაფებდა თვალებში. მხოლოდ იღიმებოდა და ღიმილით ანათებდა

ღამეს.

აკანკალებული ხელები თავზე შემოვაჭდე და მისი სახე მკერდზე მივიკარი.

- რამდენი ტანჯვა გავიარე, სანამ გიპოვიდი. ჩემი სხეული ჭრილობებითაა დასერილი.

ზოგ ჭრილობას შეცდომა ჰქვია, ზოგს შეცოდება, ზოგს სიბეცე, ზოგს სულმოკლეობა,
ზოგს სასოწარკვეთა, ზოგს სილაჩრე, ზოგს უმადურობა, ზოგს დაცემა, ზოგს მონობა,
ზოგს ღალატი... რამდენჯერ დავბერდი, რამდენჯერ დავმარცხდი, რამდენჯერ
დამავიწყდი და რამდენჯერ გამახსენდი. სად არ ვიხეტიალე, რა არ ვნახე, რა არ
გამოვცადე. ხელფეხშეკრულიც ვიყავი, შეჩვენებულიც ვიყავი, სხვისი შემყურეც
ვიყავი, იმედგადაწყვეტილიც ვიყავი. დილეგის გემოც გავიგე, ჭაობის სუნიც
გამოვცადე. ვის არ გავუბრიყვებივარ, ვის არ მოვუტყუებივარ, ვის არ დავუმონებივარ.
მაინც ყველას ვუღალატე. მაგრამ ღალატი მაცთური ყოფილა. საკუთარ თავსაც
ვუღალატე და მოღალატე შევიქენი. ამის გამო მუდამ მეზიზღებოდა ჩემი თავი.
ვგრძნობდი, როგორ ვიხრწნებოდი, და მუდამ მეზიზღებოდა ჩემი თავი. მაგრამ
მოღალატე მხოლოდ სხეული იყო. სული კი ყოველთვის შენკენ მოისწრაფოდა.
სხეულის სიმძიმეს ვერ ერეოდა და ამიტომ ვერ მოაღწია შენამდე. სად არ ვიყავი!
ცეცხლიც გამოვიარე, წყალიც გამოვიარე, ლაფიც გამოვიარე. ციცაბო აღმართიც ბევრი
შემხვდა, დაკიდებული თავდაღმართიც, ცეცხლმოდებული უდაბნოც და გაუვალი
ტყეც. ყველაფერი შემხვდა, ყველაფერი ვნახე. უკვდავი ღმერთებიც ვნახე, ხან
მოღიმარე, ხან პირგამეხებული. ის კაციც ვნახე, ვინც საკუთარი თავი უფრო იწამა,
ვიდრე ყოვლისშემძლე ღმერთები. ის კაციც ვნახე, ვინც უკვდავების საძებნელად
მთელი ქვეყანა შემოიარა და სიცოცხლე შეუმჩნევლად შემოაცვდა ხელში.
გონიერების უგუნურობაც ვნახე და უგუნურობის გონიერებაც. ვნახე, როგორ
იშლებოდა მთელი ნაწილებად და რაოდენი თავგანწირულობით ისწრაფოდა ნაწილი
მთელისაკენ. რამდენჯერ ამებნა გზა. რამდენჯერ მიმოვიხედე შეშინებულმა და, სადა
ვარ-მეთქი, ჩემს თავს ვკითხე. ყოველთვის „სხვაგან“ მერჩივნა ყოფნა და ყოველთვის
გავრბოდი. ბოლოს მაინც აქ დავბრუნდი; დაღლილი და იმედგადაწურული. და უცებ
ჩემს არსებაში ამღერებული ბავშვები შემოვიდნენ და მანუგეშეს. და მივხვდი, რომ
მუდამ მეომარი და მიჯნური ვიყავი. და უხსოვარი დროიდან ხმლით ვიკაფავდი
გზას შენკენ. მაგრამ სულში მოღალატე მეჯდა და შხამს მაწვეთებდა. გზას მიბნევდა,
მაცთუნებდა, ხმალს მიჩლუნგებდა. ხან ვაჭრად მაქცია, ხან მათხოვრად, ხან
გულხარბად და შურიანად. და დროდადრო მავიწყდებოდა, რომ ჩემი სიცოცხლე შენი
ძებნა იყო. ამიტომ გიპოვე გვიან. ბოლოს მოვკალი მოღალატე, მაგრამ ის კი აღარ
ვიცი, მე თვითონ გადავრჩი თუ არა ცოცხალი. ყველაფერი გამოვცადე და ბევრ რამეს
მივხვდი. დაგვიანებული მიხვედრა მძიმეა და მტკივნეული, მაგრამ ცუდი
მაგალითიც ხომ ისეთივე კარგი მაგალითია, როგორც კარგი მაგალითი.
შესაძლებელია, კაცის ცხოვრება ცხოვრება კი არაა, მიჯნაა. ამიტომაც ახლავს ამდენი
ტკივილი. მაგრამ ეს მიჯნა მაინც ჩვენი ცხოვრება ყოფილა. თურმე ყოველი კაცი
წინაპართა ბოლო წერტილია და ეს წერტილი ისე უნდა დაისვას, რომ კარგად
დააჩნდეს... რა გვიან გიპოვე! რა ცარიელი შევხვდი მზის ამოსვლას. მოღალატეც
მოვკალი, ვაჭარიც, მათხოვარიც, ხარბიც და მონაც. ახლა მხოლოდ მეომარი ვარ და
მიჯნური. მაგრამ დავიგვიანე, რადგან შენ წახვედი, გაქრი, ოცნებად იქეცი... როგორ
მიყვარდი და როგორ დაგკარგე! მე მაშინ დაგკარგე, როცა მონუსხულივით
ვიმეორებდი, ხვალ გვიან იქნება-მეთქი, და ადგილიდან კი არ ვიძროდი. შენ
გაზაფხული იყავი, გაზაფხულის
დღესასწაული, ვარდებით მოფენილი მდელო, სიზმარი, როცა დაფრინავ და იზრდები.
მე მივატოვე გაზაფხულის დღესასწაული და რთველში წავედი, გაშლილ სუფრას
მივუჯექი, დავთვერი და, როცა გამოვფხიზლდი, ვიგრძენი, რომ სიცარიელე
გველივით დაძვრებოდა სხეულში და გაზაფხული მზესავით ჩავიდა. მაკა! მაკა! მაკა!
სად ხარ, მაკა!

ბაგეები შეირხა და ჩემს მკერდთან და გულში წყნარად ჩამჩურჩულა: - ყველგან.

უცებ მომეჩვენა, თითქოს მხრები აუთრთოლდა, და შიშმა შემძრა.

- მაკა!

თავი გადავუწიე, თვალებში ჩავხედე.

- ნუ გეშინია, არ ვიტირებ, - წყნარად მითხრა. იღიმებოდა და ღამეს ანათებდა.

- არ იტირო. - მეც გავიღიმე, მაგრამ ჩემი ღიმილი მისი ღიმილის სინათლეში

უკვალოდ იკარგებოდა.
- სადღაც ავცდით ერთმანეთს დახლართულ ლაბირინთში და სხვადასხვა სივრცეში
მოვხვდით. ეტყობა, ადამიანური ხუთი გრძნობა საკმარისი არაა იმისათვის, რომ
ერთმანეთის სივრცეს მივაგნოთ.

ხელები ხელებში ჩამკიდა. თვალი თვალში გამიყარა. უკან-უკან წავიდა. სანამ

მკლავების სიგრძე გვეყო, ხელები არ გაუშვია. ნელ-ნელა მიიწევდა უკან. ბოლოს
გამიშვა. მე ვიდექი ხელებგაწვდილი და თვალებში ვუყურებდი. ისიც თვალებში
მიყურებდა და უკან-უკან მიდიოდა. მერე მსუბუქად ასცდა მიწას, ჰაერში ავიდა.
თეთრი კაბა ეცვა. მიდიოდა შორს და მაღლა. მე ვიდექი ხელებგაწვდილი. ის
მშორდებოდა და უკვე აღარ იყო მაკა. თეთრი, სინათლე იყო, რომელიც მაღლა იწევდა,
თანდათან იზრდებოდა და ცას გათენებასავით ეფინებოდა. ცის კიდეს რომ მიაღწია,
მზის შუქს შეერია...

მე ვიდექი ხელებგაწვდილი და მზეს მონუსხული შევცქეროდი...

წიგნის ელექტრონული ვერსია მოამზადა

საიტმა: www.PDF.ChiaturaINFO.GE