I.

Rewolucja francuska

Stany generalne – Zgromadzenie złożone z przedstawicieli społeczeństwa francuskiego. Zadaniem

Stanów Generalnych było doradzanie królowi, zwłaszcza w sprawach ustalania podatków.
Społeczeństwo francuskie – było podzielone na trzy stany, różniące się prawami i obowiązkami:
duchowieństwo, szlachty i mieszczaństwa z chłopami.
Zdobycie Bastylii – 14 lipca 1789 r. - atak i zdobycie Bastylii przez wzburzony lud Paryża – to
wydarzenie zapoczątkowało Wielką Rewolucję Francuską.
Konstytuanta uchwala Deklarację – w 1789r. Konstytuanta uchwaliła Deklarację praw człowieka i
obywatela. Wszyscy poddani mogli odtąd wyrażać sprzeciw wobec niesprawiedliwej władzy,
uzyskali swobodę głoszenia swoich poglądów oraz wolności wyznania. Zniesiono także podział
społeczeństwa – obywatele stali się równi wobec prawa.
Uchwalenie konstytucji Francji – w 1791r. - na jej mocy wprowadzono trójpodział władzy. Władzę
ustawodawczą miało sprawować Zgromadzenie Prawodawcze, władze wykonawczą – król.
Monarchia konstytucyjna – po uchwaleniu konstytucji Francja przekształciła się w monarchię
konstytucyjną – król stracił władzę absolutna.

Francuskie XVIII - wieczne społeczeństwo było podzielone na trzy stany stan pierwszy i drugi,
czyli duchowieństwo i szlachta były mocno uprzywilejowane - nie płaciły podatków. Natomiast
stan trzeci, stanowiący zdecydowaną większość społeczeństwa, ponosił koszty utrzymania całego
państwa. Niezadowolenie stany trzeciego doprowadziło do wybuchu rewolucji, a za jej
symboliczny początek uważa się zdobycie Bastylii przez lud paryski 14 lipca 1789 roku.
1. Której grupie stanu trzeciego najbardziej zależało na zreformowaniu państwa?
Na zreformowaniu państwa najbardziej zależało chłopom i biedocie - te dwie grupy nie
posiadały żadnego wpływu na politykę państwa oraz odprowadzały wysokie podatki oraz
burżuazji, której aspiracje były nieadekwatne do roli, którą pełniła w państwie francuskim.
2. Jaką funkcję pełniła paryska Bastylia?
Paryska Bastylia pełniła funkcję więzienia.
3. Podział stanowy społeczeństwa francuskiego w XVIII wieku.
Francuskie społeczeństwo w XVIII w. było podzielone trzy stany:
- Stan pierwszy (duchowieństwo) - byli zwolnieni z wszelkich podatków. Utrzymywali się z
dziesięciny płaconej przez stan trzeci oraz dochodów z posiadanego majątku.
- Stan drugi (szlachta) - nie musieli płacić podatków. Mieli prawo do zajmowania
najwyższych stanowisk państwowych. Wewnętrznie dzielili się na arystokrację i szlachtę
urzędniczą.
- Stan trzeci (reszta społeczeństwa) - byli obciążeni podatkami. Nie mogli zajmować
 wysokich stanowisk państwowych. Stan był wewnętrznie zróżnicowany ze względu na
kryterium majątkowe.
4. Dlaczego doszło do wybuchu rewolucji francuskiej?
Rewolucja francuska w wyniku niezadowolenia, ucieśnionego stanu trzeciego. Oni byli w
dużej mierze odpowiedzialni za finansowanie państwa płacąc jako jedyni podatki. Podczas
posiedzenia Stanów Generalnych, po 175 lat przerwy, stan trzeci chciał zreformować
państwo i poprawić swoją sytuację. Władca był przeciwny zmianom. Reprezentanci stanu
trzeciego obwołali się Zgromadzeniem Narodowym reprezentującym lud Francji.
Przeciwstawili się królowi i dążyli uchwalenia konstytucji. Do reprezentantów stanu
trzeciego dołączyła część z pozostałych stanów. Król uznał Zgromadzenie Narodowe.
Zmieniło ono nazwę na Konstytuanta i dążyło do uchwalenia konstytucji. W niedługim
czasie rozeszły się pogłoski, że król chce rozgonić wojskiem Konstytuantę, lud Paryża był
tym wzburzony i zaatakował twierdzę - Bastylię. To wydarzenie uznaje się jako początek
Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
5. Jak zmienił się ustrój Francji po wybuchu rewolucji i uchwaleniu konstytucji?
Francja po uchwaleniu konstytucji przekształciła się z monarchii absolutnej w monarchię
konstytucyjną. Wprowadzono trójpodział władzy, ograniczono króla w jego prawach.

II. Republika Francuska

Gilotyna – urządzenie do ścinania głów osób skazanych na śmierć, skonstruowane przez
francuskiego chirurga Josepha Guillotina.
Republika – w 1792 r. parlament znosi monarchię we Francji i ogłasza ją republiką.
Ludwik XVI - Był królem Francji z dynastii Burbonów. W wyniku rewolucji francuskiej został
zdetronizowany. W 1793 roku władze rewolucyjne doprowadziły do jego egzekucji. Był ostatnim
królem Francji okresu monarchii absolutnej. Został ścięty.
Ścięcie Ludwika – w 1793 r. - Ludwik XVI uznany za winnego zdrady narodu i skazany na śmierc
przez ścięcie na gilotynie.
Radykalizm – postawa dążąca do przeprowadzenia głębokich zmian w życiu społecznym i
politycznym, nawet z wykorzystaniem drastycznych metod.
Maskymilian Robespierre – 1793 r.- rządy we Francji przejmuje radykalne stronnictwo jakobinów z
Maksymilianem Robespierre na czele.
Wielki Terror – okres rządów jakobińskich podczas których wyrok śmierci wykonano na ponad 14
tysiącach osób. Jakobini sprawowali rządy oparte o terrorze, ponieważ uważali to za skuteczną
formę walki z przeciwnikami rewolucji i swoich poglądów.
Areszt Jakobinów – w lipcu 1794 r. przywódcy jakobinów zostali aresztowani i skazani na karę
śmierci.
Po śmierci króla Ludwika XVI, i obaleniu rządów jakobinów, władzę we Francji sprawował
pięcioosobowy dyrektoriat. Zachował on podstawowe zdobycze rewolucji, takie jak: republikański
system rządów, równość ludzi wobec prawa, a także wolność i prawa obywatelskie.
1. Na czym polegały zmiany w kalendarzu dokonane przez rewolucjonistów?
Rewolucjoniści wprowadzili nowy kalendarz, w którym czas liczyło się od ogłoszenia
republiki (początek nowej ery), a nie od narodzin Chrystusa. Zniesiono 7. dniowe tygodnie.
W zamian ustanowiono 10. dniowe dekady.
2. Dlaczego Ludwik XVI został odsunięty od władzy?
Ludwik XVI został odsunięty od władzy w wyniku niezadowolenia społecznego z jego
rządów. Posądzano parę królewską o spiskowanie z wojennymi wrogami Francji. Ludność
była zła z powodu wzrastających cen żywności. Niedługo w Paryżu wybuchły zamieszki.
Ludność zaatakowała pałac królewski, a Ludwik XVI razem z rodziną został uwięziony.
Miesiąc później - we wrześniu 1792 r. parlament zniósł monarchię i ogłosił republikę.
3. W jaki sposób jakobini zostali pozbawieni władzy?
Jakobini zostali pozbawieni władzy w skutek społecznego strachu przed karą śmierci. Mniej
radykalni zwolennicy rewolucji postanowili odsunąć jakobinów od władzy. Przywódcy
jakobinów zostali aresztowani i skazani na karę śmierci w 1794 r.
4. Co oznacza hasło Rewolucja pożera własne dzieci?
„Rewolucja pożera swoje własne dzieci” na przykładzie postaci Maksymiliana
Robespierre'a - był on jedną z czołowych postaci ruchu rewolucyjnego we Francji,
głoszącym odrzucenie starego, absolutystycznego porządku. Gdy doszedł do władzy jego
ugrupowanie (jakobini) zradykalizowało się i prowadziło politykę terroru społecznego.
Mniej radykalni zwolennicy rewolucji odsunęli ich od władzy - aresztując ich i skazując na
karę śmierci.

III. Epoka Napoleona Bonapartego

Korupcja – przyjmowane pieniędzy przez urzędników państwowych w zamian za wydanie decyzji
korzystnych dla płacącego.
Zamach stanu – niezgodne z prawem przejęcie władzy w państwie, siłą.
Napoleon Bonaparte – młody i ambitny generał, który w latach 1796 – 1797 wygrał wiele bitew i
zmusił Austriaków do kapitulacji.
Zamach – w 1799 r. Napoleon Bonaparte dokonał zamach stanu i przeją władzę we Francji.
Kodeks Napoleona – w 1804 r. Napoleon uchwala zbiór praw znany jako Kodeks Napoleona.
Spisano w nim wolności obywatelskie zdobyte w wyniku rewolucji. Gwarantował wszystkim
równość wobec prawa, wolność osobistą i religijną, chronią własność prywatną i zapewniał
swobodę działalności gospodarczej w sferze handlu, produkcji rolnej czy przemysłowej.
Koronacja Napoleona – w 1804 r. na cesarza Francuzów.
Bitwa pod Austerlitz – w 1805 r. - armia Napoleona rozbija połączone wojska austriackie i
rosyjskie.
Blokada Kontynentalna – wprowadza ją Napoleon w 1806r.
Armia napoleońska odniosła wiele zwycięstw nad koalicją państw europejskich, Dzięki sukcesom
wojennym do Francji przyłączono nowe terytoria, a liczne państwa europejskie musiały uznać
zwierzchnictwo Napoleona. Niestety Napoleonowi nie udało się pokonać Wielkiej Brytanii na polu
bitwy. Dlatego cesarz zarządził blokadę kontynentalną, która miała zniszczyć gospodarkę
przeciwnika i skłonić go do kapitulacji.
1. Wymienić podstawowe elementy uzbrojenia piechoty francuskiej.
Podstawowe elementy uzbrojenia piechoty francuskiej:
- Trójkątny kapelusz
- Bagnet
- Karabin skałkowy
- Tasak
2. Taktyki stosowane w czasie walki przez oddziały napoleońskie.
Francuskie wojska zostały podzielone na dwie brygady poruszające się w dwóch liniach.
Pierwsza z nich była uformowana w szachownice - szyk nazwano tyralierą. Zaraz za
pierwszą linią szedł kolejny oddział zwarty w kolumnie.
3. W jaki sposób Napoleon Bonaparte przejął władzę we Francji?
Napoleon Bonaparte przejął władzę we Francji w wyniku zamachu stanu w 1799 r.
Zakończył okres rządów dyrektoriatu.

IV. Upadek Napoleona

Bitwa pod Borodino – w 1812r. - trwała trzy dni i była niezwykle krwawa. Zmagania zakończyły
się odwrotem armii rosyjskiej.
Taktyka spalonej ziemi – sposób prowadzenia działań wojennych polegających na niszczeniu
wszystkiego, co może być przydatne armii wroga, np. budynków lub zapasów żywności.
Bitwa pod Lipskiem – w 1813 r. - przeszła do historii jako „bitwa narodów”, ponieważ
uczestniczyły w niej armie wielu państw. Napoleon poniósł w niej klęskę. Cesarza zmuszono do
abdykacji i zesłano na wyspę Elbę.
W 1812 roku Napoleon wyrusza na podbój Rosji, a jednym z przyczyn wojny było łamanie przez
Rosję blokady kontynentalnej. Pomimo zwycięstwa w bitwie pod Borodino i zdobycia Moskwy
Napoleonowi nie udało się ostatecznie pokonać Rosji i zmusić cara do kapitulacji. Napoleon ponosi
porażkę w bitwie pod Lipskiem w 1813 roku.
1. Dlaczego Napoleon w 1812 roku wypowiedział wojnę Rosji?
Rosja łamała zakaz handlu z Wielką Brytanią. Przynosiło to duże straty finansowe Francji.
Napoleon chciał w ten sposób nakłonić Rosję do przestrzegania blokady kontynentalnej.
2. Jak zakończyła się wyprawa Wielkiej Armii na Rosję?
Wyprawa Wielkiej Armii na Rosję skończyła klęską armii Napoleona i śmiercią wielu
tysięcy żołnierzy. Wydarzenia z Rosji stanowią o końcu potęgi Napoleona.
3. Gdzie i kiedy rozegrała się „bitwa narodów". Następnie wymień jej skutki.
"Bitwa narodów" - rozegrała się w październiku 1813 r. pod Lipskiem w Niemczech.
Skutki:
- Klęska Napoleona Bonaparte i zmuszenie go do abdykacji.
- Zesłanie Napoleona Bonaparte na wyspę Elbę

V. Legiony Polskie we Włoszech

Utworzenie Legionów Polskich – w 1797 r. - utworzenie Legionów Polskich z generałem Janem
Henrykiem Dąbrowskim na czele. Zaczęto je formować w północnych Włoszech.
Kodeks Legionów – w Legionach polskich szanowano godność wszystkich żołnierzy, zniesiono
karę chłosty, a winie orzekał sąd wojskowy, za odwagę żołnierze byli nagradzani awansem na
wyższe stopnie.
Józef Wybicki, jeden z oficerów Legionów napisał w 1797 roku tekst Pieśni Legionów Polskich we
Włoszech. Szybko zdobyła ona dużą popularność wśród legionistów, a także Polaków żyjących
pod zaborami. W XX wieku utwór ten, zwany Mazurkiem Dąbrowskiego , stał się polskim hymnem
narodowym.
1. Dlaczego Legiony Polskie powstały u boku Francji?
Wielu rodaków pod koniec XVIII w. wyemigrowało, szczególnie do Francji. Emigranci
przebywający w Paryżu zaproponowali rewolucyjnym władzom Republiki Francuskiej utworzenie
polskich oddziałów walczących u boku armii tego kraju. Liczyli, że Francja, która toczyła walki z
państwami zaborczymi pomoże odzyskać im niepodległość.

VI. Księstwo Warszawskie

Pokój w Tylży – 1807r. - jednym z jego postanowień było utworzenie Księstwa Warszawskiego.
Nadanie Księstwu Warszawskiemu konstytucji – w 1807r. - wprowadzała ona trójpodział władzy.
Księciem Warszawskim został Fryderyk August z dynastii Wettinów. Zgodnie z konstytucją
wszyscy obywatele byli równi wobec prawa, zniesiono poddaństwo, przyznając chłopom wolność
osobistą.
Szwoleżer – żołnierz lekkozbrojnej kawalerii.
Wojna między Francją i Austrią – w 1809r. - gdzie w bitwie pod Raszynem polskie wojska pod
wodzą księcia Józefa Poniatowskiego stawiły skuteczny opór armii austriackiej.
Likwidacja Księstwa Warszawskiego w 1815 r.
W 1807 roku na mocy pokoju w Tylży Napoleon utworzył Księstwo Warszawskie. W skład tego
niewielkiego państwa weszły ziemie polskie zajęte przez Prusy podczas drugiego i trzeciego
rozbioru. Niestety już w roku 1815 klęska Napoleona pod Lipskiem przesądziła o losie Księstwa i
zostało ono zlikwidowane.
1. W jakich okolicznościach powstało Księstwo Warszawskie?
Księstwo Warszawskie powstało w wyniku pokoju w Tylży, który zawarł Napoleon
Bonaparte z Rosją i Prusami. W granicach Księstwa Warszawskiego w 1807 roku znalazły
się Poznań, Toruń i Warszawa. W 1809 r. dołączono do niego ziemie zabrane przez Austrię
w ramach III rozbioru Rzeczpospolitej - wschodnia część Mazowsza i duży obszar
Małopolski z Krakowem
2. W jaki sposób konstytucja Księstwa Warszawskiego realizowała zasadę trójpodziału
władzy?
Książę Księstwa Warszawskiego miał szeroki zakres władzy wykonawczej, współdzielił ją
rządem. Książę mógł wnosić projekty ustaw, decydował o polityce zagranicznej. Władza
ustawodawcza należała do dwuizbowego sejmu - zbierał się co dwa lata. Władzę
sądowniczą sprawowały niezależne sądy.
3. Czym był dekret grudniowy wprowadzony w Księstwie Warszawskim w 1807 roku?
Dekret grudniowy wprowadzony w Księstwie Warszawskim w 1807 roku zastępował relacje
feudalne - cywilnoprawnym stosunkiem: właściciela ziemi i jej użytkownika. Właścicielami
ziemi pozostawali przedstawiciele szlachty. Chłopi pomimo bycia wolnymi ludźmi, w
zamian za użytkowanie ziemi byli zobowiązani wykonywać pańszczyznę na rzecz
szlachcica. Stąd powiedzenie, że chłopom zdejmowano kajdany z nóg razem z butami.

Jan Henryk Dąbrowski - Zasłynął jako jeden z najwybitniejszych polskich dowódców

wojskowych. W 1797 roku doprowadził do utworzenia Legionów Polskich we Włoszech i stanął na
ich czele. Uczestniczył w insurekcji kościuszkowskiej, był inicjatorem powstania wielkopolskiego
w 1806 r.
Książę Józef Poniatowski - Pochodził z rodziny ostatniego króla Polski. Po utworzeniu Księstwa
Warszawskiego został zwierzchnikiem armii tego państwa. Jako pierwszy otrzymał order Virtuti
Militari za osiągnięcia w bitwie pod Zieleńcami.
Napoleon Bonaparte - Uważany jest za jednego z najwybitniejszych dowódców wojskowych w
dziejach. W okresie rewolucji francuskiej zrobił błyskotliwą karierę wojskową, dzięki czemu
sięgnął po niepodzielną władzę we Francji. Pod jego dowództwem armia francuska zdobywała
kolejno europejskie państwa sprzeciwiające się jego polityce ekspansji.
1. Jakie były przyczyny i skutki wyprawy Wielkiej Armii cesarza Napoleona na Rosję w
1812 roku?
Przyczyna: - Łamanie przez Rosję zakazu handlu z Wielką Brytanią. Przynosiło to duże
straty finansowe Francji. Napoleon chciał w ten sposób nakłonić Rosję do przestrzegania
blokady kontynentalnej.
Skutki: - Ogromne straty ludnościowe we francuskiej armii,
- Upadek potęgi armii francuskiej,
- Przegrana Napoleona Bonaparte
2. Sposoby sprawowania władzy we Francji na przełomie XVIII i XIX wieku:
1. monarchia absolutna
2. monarchia konstytucyjna
3. terror jakobinów
4. rządy dyrektoriatu
5. rządy konsulatu
6. cesarstwo

3. Deklaracja praw człowieka i obywatela:

- równość wobec prawa,
- prawo własności
- władza zwierzchnia pochodzi od narodu,
- trójpodział władzy,
- niedopuszczalność oskarżenia i aresztowania poza wypadkami określonymi ustawą,
- wolność wyznania i słowa.

4. Kodeks Napoleona:
- równość wobec prawa
- wolność osobista i religijna
- swoboda działalności gospodarczej,
- ochrona własności prywatnej,
- likwidacja ograniczeń stanowych.

5. Konstytucja Księstwa Warszawskiego:

- wprowadzała trójpodział władzy,
 - władza wykonawcza należała do króla i rządu,
- król miał inicjatywę ustawodawczą oraz decydował o polityce zagranicznej,
- władza ustawodawcza należała do dwuizbowego sejmu,
- władzę sądowniczą sprawowały niezależne sądy,
- wprowadzono równość wobec prawa,
- zniesiono poddaństwo,
- przyznano chłopom wolność osobistą,
- rozszerzono prawo wyborcze.

6. Unia personalna - Saksonia tworzyła z Księstwem Warszawskim unię personalną. Tym

państwem rządził Fryderyk August z dynastii Wettinów.