Odpowiedzi do zadań zawartych w zeszycie ćwiczeń „Planeta Nowa 6”

I. Współrzędne geograficzne
1. Czym są współrzędne geograficzne?
1. Linie pionowe na zielono, a poziome na czerwono.
2.

3. 1. P, 2. P, 3. P, 4. F, 5. F, 6. F
4. A. południową, B. wschód, C. Buenos Aires, D. bliżej
5. A. Republika Południowej Afryki, B. Egipt, C. Demokratyczna Republika Konga, D. Mauretania, E. Algieria
6. a) A. Toruń, B. Kraków, Tarnów, C. Poznań, Wrocław, D. Warszawa, Tarnów
b) Tarnów
7. Np.: w transporcie drogowym, lotniczym i morskim; w kartografii; w archeologii; w budownictwie;
w meteorologii; w górnictwie; w ratownictwie; w rolnictwie; w rybołówstwie
2. Współrzędne geograficzne – ćwiczenia
1. a) A. północnej, B. szerokość, C. D, D. 25o
b) Szerokość geograficzna: 60oN
Długość geograficzna: 10oE
c)

2.
3. a) 52°25′N, 16°55′E (należy uznać odpowiedzi różniące się od podanych nie więcej niż 5′)
b) np.: A. Berlin, Hanower, Amsterdam
B. Bratysława, Split, Bari, Kalmar
4. Nazwa miasta: Olsztyn
Szerokość geograficzna: 53°47′N
Długość geograficzna: 20°29′E
(należy uznać odpowiedzi różniące się od podanych nie więcej niż 5′)
5. a) północy i południu, równoleżników, do siebie dodać
b) Gallinas i Froward
c) 12oN + 54oS = 66o
6. a) Azja, Mjanma (Birma)
b) Azory, Portugalia
Sprawdź, czy potrafisz – „Współrzędne geograficzne”
1. 1. F, 2. P, 3. P, 4. P
2. A. między przylądkiem Jork a przylądkiem Wilsons Promontory, 28o
B. południkami, wschodzie i zachodzie, 41o
3. A. Atlantycki, Spokojny, Indyjski
B. Amerykę Południową, Afrykę, Australię
C. wschodnią, zachodnią
D. Ameryka Północna i Ameryka Południowa
4. a) od góry: Lizbona, Moskwa, Wiedeń, Sztokholm
b)

5. A. Wrocław, B. Rzeszów, C. Słupsk, D. Gorzów Wielkopolski

6. Azja
II. Ruchy Ziemi
1. Ziemia w Układzie Słonecznym
1.

2. a) 1. kometa, 2. meteoryt, 3. planeta, 4. satelity, 5. orbita, 6. planetoidy, 7. gwiazda, 8. planeta karłowata

Hasło: Kopernik
b) Był autorem dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) przedstawiającego
szczegółowo heliocentryczną wizję Wszechświata.
c) Toruń, Frombork, Olsztyn, Pieniężno, Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński
3. Meteory to ślady, które są widoczne na niebie, gdy w atmosferę ziemską wpadają okruchy skalne. Meteoryty to te z
okruchów, które docierają do powierzchni Ziemi.
4. Większość okruchów skalnych, które wpadają w atmosferę ziemską, ulega spaleniu.
5. 60 t = 60 000 kg 60 000 kg : 261 kg = 229,9
Odp. Meteoryt Hoba jest cięższy od meteorytu w Morasku około 230 razy.
6. Astronomowie koncentrują się na poszukiwaniu planet z warunkami sprzyjającymi życiu. Być może w przyszłości
będzie konieczne ich zasiedlenie z powodu kurczącego się miejsca na Ziemi i rosnącego zanieczyszczenia
środowiska.
7. Teleskopy lokalizuje się poza źródłami sztucznego światła, na obszarach o jak najmniejszym zanieczyszczeniu
powietrza i tam, gdzie nie ma chmur, aby zapewnić jak najlepsze warunki obserwacyjne.
2. Ruch obrotowy Ziemi
1. własnej osi, 24 godziny, z zachodu na wschód, zjawisk dnia i nocy
Następstwa: pozorna wędrówka Słońca i innych gwiazd po niebie, spłaszczenie Ziemi na biegunach, siła Coriolisa
2.

Dhaka – środek dnia, Kair – poranek, Lizbona – noc

3. a) podkreślone: A. w południe słoneczne, największy, B. latem, zimą, C. bliżej siebie, dalej od siebie
b)

4. a) Poznań: 4, Warszawa: 2, Białystok: 1, Szczecin: 5, Elbląg: 3

b) np.: Śniadowo, Rzeszów
Grabów, Pajęczno
Białogard, Lubawka
5. a) 24, 15o, dodajemy, odejmujemy
b) A. 7:00, B. 13:00, C. 22:00, D. 5:00
6. 16 października
7. 2. Nowa Zelandia, 3. Japonia, 4. Turcja, 5. Polska, 6. Chile
3. Ruch obiegowy Ziemi
1. a)
 b) A
2.

3. 1. P, 2. P, 3. F, 4. F, 5. P, 6. F
4. południowej, letniego, 22 grudnia
5. 1. B, 2. D, 3. C, 4. A
6. a) od lewej: zaćmienie Księżyca, zaćmienie Słońca
b) Ziemię.
4. Strefy oświetlenia Ziemi
1. a) i b)

c) A. strefa umiarkowana, B. międzyzwrotnikowa, C. podbiegunowa

2. A. podbiegunowa, B. międzyzwrotnikowa, C. umiarkowana i podbiegunowa, D. międzyzwrotnikowa,
E. międzyzwrotnikowa i umiarkowana
3. a) A. 3, B. 2, C. 4, D. 1
b) A, C
4. A. Strefa oświetlenia Ziemi: podbiegunowa
Strefa klimatyczna: okołobiegunowa
B. Strefa oświetlenia Ziemi: międzyzwrotnikowa
Strefa klimatyczna: równikowa
C. Strefa oświetlenia Ziemi: umiarkowana
Strefa klimatyczna: podzwrotnikowa
5. A. pustynie chłodne
B. pustynie gorące
6. a) Zjawisko białych nocy polega na tym, że Słońce chowa się płytko pod linią horyzontu, dzięki czemu w nocy nie
zapadają całkowite ciemności, a niebo pozostaje dość jasne.
b) Helsinki, Sztokholm, Oslo, Reykjavik
Sprawdź, czy potrafisz – „Ruchy Ziemi”
1. A. Wenus, B. Ziemia, C. Saturn
2. A, B, D
3. 1. F, 2. P, 3. P, 4. P
4. E
5. A. Azja, B. Afryka
6. 22 czerwca, letnim, B, zima
 III. Środowisko przyrodnicze i ludność Europy
1. Położenie i ukształtowanie powierzchni Europy
1. Błędna informacja: Od Afryki Europę oddziela Morze Czarne. Poprawna informacja: Od Afryki Europę oddziela
Morze Śródziemne.
Błędna informacja: Około 3/4 obszaru Europy zajmują góry i wyżyny. Poprawna informacja: Około 3/4 obszaru
Europy zajmują niziny.
2. a) skreślone: Karpaty, Morze Białe
b) Rosja, Kazachstan, Turcja
3. a) i b) 1. Morze Północne, 2. Morze Czarne, 3. Morze Barentsa, 4. Morze Norweskie, 5. Morze Śródziemne,
6. Morze Bałtyckie, 7. Morze Adriatyckie
A. Półwysep Bretoński, B. Półwysep Skandynawski, C. Półwysep Apeniński, D. Półwysep Iberyjski, E. Półwysep
Jutlandzki, F. Półwysep Bałkański, G. Półwysep Kolski
I. Korsyka, II. Kreta, III. Wielka Brytania, IV. Sycylia, V. Islandia, VI. Sardynia, VII. Irlandia
c) Od zachodu Ocean Atlantycki, na północ od koła podbiegunowego – Ocean Arktyczny.
4. 1. Masyw Centralny, 2. Wschodnioeuropejska, 3. Pireneje, 4. Karpaty, 5. Betyckie, 6. Alpy, 7. Nadkaspijska,
8. Dynarskie, 9. Francuska
Hasło: Mont Blanc to szczyt o wysokości 4810 m n.p.m.
5. A. Nordkyn, B. Gibraltarska, C. Baleary
6. 37°44′N, 25°41′W
7. Potrawę można przygotować w niecodzienny sposób, ponieważ Azory to wyspy wulkaniczne, na których występują
gorące źródła.
2. Wulkany i trzęsienia ziemi na Islandii
1. magma – masa skalna w postaci gorącej cieczy, znajdująca się w głębi Ziemi
bazalt – czarna skała wulkaniczna
gejzer – gorące źródło wyrzucające gwałtownie słup wrzącej wody i pary wodnej
litosfera – zewnętrzna skalna powłoka Ziemi
lawa – gorąca roztopiona masa skalna wypływająca na powierzchnię ziemi
2. A. np.: północnoamerykańska i eurazjatycka
B. np.: Nazca i południowoamerykańska
3. a) i b)

c) A. wulkany i trzęsienia ziemi, B. magmy, C. bazalt, D. gejzerów

4. A. lodowiec Vatnajökull, B. gejzer Strokkur, C. wulkan Hekla
Zdjęcia kolejno od lewej: A, C, B
5. Islandia leży na granicy płyt litosfery, dlatego magma znajduje się tam stosunkowo płytko pod powierzchnią ziemi.
6. Dzięki wykorzystaniu geotermii obniżyły się koszty ogrzewania domów oraz zużycia gorącej wody. Przynosi to
oszczędności dla budżetu państwa. Nie ma smogu, a Islandia znacznie obniżyła emisję CO2.
7. Islandia jest określana mianem wyspy ognia i lodu, ponieważ znajdują się tu zarówno wulkany i gorące źródła, jaki
i lodowce.
3. Zróżnicowanie klimatyczne Europy
1. a) kolejno od góry: strefa klimatów okołobiegunowych, strefa klimatów umiarkowanych, strefa klimatów
podzwrotnikowych
b) A. umiarkowanych, B. podzwrotnikowych, C. umiarkowanych, okołobiegunowych
2. od góry: makia, tajga
3. a)
 b) skreślone: A i D
4. a) Moskwa: klimat umiarkowany ciepły kontynentalny
Edynburg: klimat umiarkowany ciepły morski
b) A. niższa, B. niższa, C. morskich
c) Moskwa:
Temperatura powietrza w najcieplejszym miesiącu (°C): 18oC
Temperatura powietrza w najchłodniejszym miesiącu (°C): –9oC
Roczna amplituda temperatury powietrza (°C): A = 18oC – (–9oC) = 27oC,
Edynburg:
Temperatura powietrza w najcieplejszym miesiącu (°C): 15oC
Temperatura powietrza w najchłodniejszym miesiącu (°C): 3oC
Roczna amplituda temperatury powietrza (°C): A = 15oC – 3oC = 12oC,
5. Np.: susze powodujące straty w rolnictwie i wzrost ilości pożarów, topnienie pokrywy śnieżnej i lodowej, straty
materialne wywołane ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, spadek bioróżnorodności.
6. Np.: Ograniczenie emisji dwutlenku węgla poprzez:
1. zamianę samochodu na rower lub komunikację miejską,
2. ograniczenie zużycia różnych materiałów, recycling, rezygnacja z torebek foliowych
3. rozsądne ogrzewanie mieszkań
4. oszczędzanie wody
5. sadzenie drzew
6. oszczędzanie żywności
4. Podział polityczny Europy
1. A. Rosja, B. Kosowo, C. Chorwacja, D. Watykan
2. a) od lewej: Francja, Szwecja, Polska, Wielka Brytania, Serbia
b) A. 236 392 km2, B. Szwecji, C. Wielkiej Brytanii
3. a) A. Portugalia, stolica: Lizbona, B. Węgry, stolica: Budapeszt,
C. Finlandia, stolica: Helsinki
b) na niebiesko: Portugalia, na żółto: Węgry
4. A. Norwegia, B. Chorwacja, C. Szwajcaria
5. a)

b) B, D
6. A. Nie ma kontroli paszportowej.
B. Jest kontrola paszportowa na granicy między Słowenią i Chorwacją.
C. Są 3 kontrole paszportowe: na granicy między Węgrami i Serbią, Serbią i Macedonią Północną oraz Macedonią
Północną i Grecją.
5. Rozmieszczenie ludności. Starzenie się społeczeństw
1. a) A
b) Belgia – 377 os./km², Finlandia – 16 os./km², Włochy – 196 os./km²
c) od lewej: Finlandia, Włochy, Belgia
2. a) A. Holandia, B. Norwegia
b)
A. Większa gęstość zaludnienia: klimat umiarkowany ciepły morski, dodatnie średnie miesięczne wartości
temperatury powietrza, krótka zima, nizinne ukształtowanie powierzchni.
B. Mniejsza gęstość zaludnienia: klimat okołobiegunowy, w niektórych rejonach kraju śnieg utrzymuje się przez
cały rok, ujemne wartości temperatury powietrza zimą, górzyste ukształtowanie powierzchni.
3. 1. B, C, E
2. A, C, D, F
4. przyczyny: A, D, F skutki: B, C, E
5. Np.: wyposażenie budynków w windy, zabezpieczenia antypoślizgowe i podjazdy dla niepełnosprawnych,
niskopodłogowe pojazdy z wyraźnymi oznaczeniami tras i wyznaczonymi miejscami siedzącymi dla osób
starszych, punkty usługowe zlokalizowane na parterze, tworzenie osiedli przyjaznych seniorom z łatwym
dostępem do opieki medycznej.
6. Zróżnicowanie ludności Europy. Migracje
1. a) A. migracje, B. emigracyjny, C. imigracyjny
b) od lewej: imigrant, emigrant
2. Wielka Brytania, Szwecja, Francja, Niemcy – kraje imigracyjne
przyczyny imigracji, np.: lepsze warunki życia, dobra opieka socjalna, możliwość znalezienia pracy, wysokie
zarobki
Łotwa, Ukraina, Bułgaria, Rumunia – kraje emigracyjne
przyczyny emigracji, np.: duże bezrobocie, niska jakość życia, niskie zarobki, wojna (Ukraina)
3. A skreślone: Szwedzi, ponieważ należą do grupy ludów germańskich, a pozostali do ugrofińskich.
B. skreślone: Litwini, ponieważ należą do grupy ludów bałtyckich, a pozostali do słowiańskich.
C. skreślone: Anglicy, ponieważ należą do grupy ludów germańskich, a pozostali do romańskich.
D. skreślone: Szkoci, ponieważ należą do grupy ludów celtyckich, a pozostali do germańskich.
4. katolicyzm: Włochy, Portugalia,
protestantyzm: Wielka Brytania, Finlandia,
prawosławie: Białoruś, Ukraina,
islam: Albania
5. Syria, Afganistan
6. konflikty zbrojne, terror i prześladowania
7. Niemcy, Włochy, Francja, Hiszpania, Grecja, Szwecja
8. Np.: Szkocja – Wielka Brytania, Katalonia – Hiszpania, Korsyka – Francja, Kraj Basków – Hiszpania, Flandria –
Belgia
7. Wielkie miasta Europy. Paryż i Londyn
1. Zosia, Tomek, Ania
2. Cechy krajobrazu, np.: wysokie budynki, gęsta zabudowa, samochody, sklepy, szkoły, zakłady przemysłowe,
obiekty sportowe itp.
Zalety, np.: dostępność różnych rodzajów transportu, bliskość szkół, sklepów, obiektów kultury, duża ilość atrakcji,
wybór miejsc pracy.
Wady, np.: zanieczyszczenie środowiska, hałas, wysoka przestępczość, mała ilość zieleni, korki, wysokie ceny
3. A. Londyn, B. Paryż, C. Londyn, D. Paryż
4. a) ok. 40 km
b) na zachód
c) dwa
d) na południowy zachód
5. a) 2
b)
6. Wysokość bez anteny: 300,5 m, a wraz z anteną: 324 m
7. Skala mapy: 1 cm – 5 km
Odległość na mapie w linii prostej między Wieżą Eiffela a Wersalem: 2,5 cm
Odległość rzeczywista w linii prostej między Wieżą Eiffela a Wersalem: 12,5 km

Odległość na mapie w linii prostej między Wieżą Eiffela a Wersalem: 5 cm

Odległość rzeczywista w linii prostej między Wieżą Eiffela a Wersalem: 25 km

Odp. Z Wieży Eiffla przy ładnej pogodzie można dostrzec Wersal i lotnisko Charles'a de Gaulle'a.
Sprawdź, czy potrafisz – „Środowisko przyrodnicze i ludność Europy”
1. A. Francja – 5
B. Niemcy – 4
C. Ukraina – 3
D. Słowacja – 2
2. północnoamerykańską, eurazjatycką, A, wulkanów i gejzerów
3. a) Rzym – C, Tromsø – B, Moskwa – A
b) A. Tromsø, B. Rzym, C. Moskwa, D. Moskwa, E. Rzym
4. 1. F, 2. F, 3. P, 4. P
5. A. Nizina Nadkaspijska < Nizina Środkowoeuropejska – II
B. Alpy < Nizina Węgierska – I
C. Półwysep Apeniński > Półwysep Skandynawski – III
6. Od lewej: Londyn, Paryż
A. L, B. P, C. P, D. L
IV. Gospodarka Europy
1. Rolnictwo Danii i Węgier
1. B
2. Np.:
A. Burak cukrowy: cukier
B. Żyto: mąka
C. Słonecznik: olej
D. Len: olej
E. Mleko: ser
F. Pomidor: keczup
3. Dania
Warunki przyrodnicze: E, G
Warunki pozaprzyrodnicze: A, C

Węgry
Warunki przyrodnicze: B, D
Warunki pozaprzyrodnicze: F, H
4. Słonecznik
B, 2
5. od góry: Dania, Węgry, Węgry, Dania
6. 1. F, 2. F, 3. P, 4. P, 5. P
7. A. mniejszy, wyższego, B. mniej, C. niekorzystna, przeważają tam gospodarstwa małe, D. mniej
2. Przemysł i usługi we Francji
1. A. firma transportowa
B. fabryka mebli
C. sklep spożywczy
2. Racji nie ma Zosia.
Uzasadnienie: Te działy przemysłu nie mają obecnie we Francji dużego znaczenia. Duże znaczenie mają obecnie
produkcja artykułów spożywczych i napojów oraz działy przemysłu wytwarzające wyroby zaawansowane
technologicznie.
3. Renault – samochody
Airbus – samoloty pasażerskie
Michelin – opony
L’Oreal - kosmetyki
4. a) produkcja wyrobów farmaceutycznych, produkcja sprzętu elektronicznego i optycznego, produkcja samolotów
b) W ośrodkach naukowych powstają nowe rozwiązania technologiczne, które są później wykorzystywane przez
firmy produkujące sprzęt elektroniczny i komputery.
5. Wykres nr 3
A. usług
B. wysoka
6. Koleje dużych prędkości to połączenia kolejowe, na których pociągi jadą z prędkością przynajmniej 200 km/h.
7. Np.: Lyon, Bordeaux, Marsylia, Lille, Reims, Strasburg, Bruksela, Amsterdam, Dijon
8. Podróż pociągiem TGV z Paryża do Lyonu trwa ok. 2 godzin.
9. A. czwarte, trzecie, B. niższa, C. Niemcy, Holandia
3. Energetyka w Europie
1. energia wiatru, biomasa, energia geotermalna, energia wody, energia słoneczna
2. a) od lewej: Islandia, Dania, Polska
b)
A. Islandia leży na granicy płyt litosfery, gdzie występują wody termalne.
B. Dania jest krajem nizinnym i nadmorskim, gdzie często występują silne wiatry.
C. Polska ma dostęp do złóż węgla kamiennego i brunatnego.
3. A. wodną
B. energię wód płynących, odnawialnych
C. Norwegia
4. Przykład uzupełnienia:
Rodzaj elektrowni Zaleta Wada
Mają dużą moc, bazują na Powodują duże
Elektrownie cieplne
dość tanim surowcu. zanieczyszczenie powietrza.
Bazują na czystym i Ich praca jest uzależniona od
Elektrownie wiatrowe odnawialnym źródle warunków pogodowych,
energii. mają małą moc.
Mają bardzo dużą moc i są W razie awarii powodują
Elektrownie jądrowe
bardzo wydajne. skażenie dużych obszarów.
5. A. 1/2, B. Niektóre, Francja, C. odnawialnych, D. energia wód płynących i energia wiatru
6. a) Biogaz jest wykorzystywany jako: paliwo do generatorów prądu elektrycznego, jako źródło energii do
ogrzewania wody użytkowej, jako paliwo do napędu silników. Pozostałości pod odpadach, z których jest
produkowany biogaz, można wykorzystywać jako nawóz.
b) Np.: Wykorzystanie produkowanych przez człowieka odpadów. Biogazownia w ciągu roku jest w stanie
wyprodukować czterokrotnie więcej energii niż farma wiatrowa. W wyniku spalania biogazu powstaje mniej
szkodliwych tlenków azotu niż w przypadku spalania paliw kopalnych.
4. Turystyka w Europie Południowej
1. Walory przyrodnicze: góry (Sudety, Alpy), las
Walory kulturowe: Stare Miasto we Wrocławiu, Afrykarium, zoo we Wrocławiu
Infrastruktura turystyczna: trasy narciarskie, wyciągi narciarskie, hotele, restauracje, szlaki turystyczne
2. 1. Szkocjańskie, 2. Neapol, 3. Etna, 4. Altamira, 5. Lazurowe, 6. Majorka, 7. Florencja
Hasło: FLAMENCO
Wyjaśnienie: Tradycyjny taniec hiszpański.
3. a) Są to walory kulturowe.
 b) metro, hotel
4. A. Przełom Tary to walor przyrodniczy. Jest jedną z najgłębszych dolin Europy (1300 m). W dole płynie
malownicza rzeka Tara.
B. Zatoka Kotorska to walor kulturowy i przyrodniczy. Można tam zwiedzać średniowieczne miasta, a także
oglądać zabytki z czasów starożytnych. Zatoka jest otoczona górami osiągającymi wysokość ponad 1000 m n.p.m.,
a jej linia brzegowa jest bardzo urozmaicona.
Sprawdź, czy potrafisz – „Gospodarka Europy”
1. A, B, C, D
2. Błędna informacja: We Francji około 4/5 ludzi pracuje w rolnictwie.
Poprawna informacja: We Francji około 4/5 ludzi pracuje w usługach.
Błędna informacja: Największe znaczenie ma produkcja wyrobów tekstylnych i odzieży oraz produkcja wyrobów
metalowych.
Poprawna informacja: Największe znaczenie ma produkcja artykułów spożywczych i napojów oraz produkcja
samochodów i innych środków transportu.
3. Austria jest krajem górzystym, a jej rzeki mają duże spadki. Dzięki temu łatwiej wykorzystać energię płynącej w
nich wody.
4. Infrastrukturę turystyczną tworzą wszystkie obiekty i instytucje umożliwiające turystom korzystanie z walorów
turystycznych odwiedzanych miejsc. Należą do nich np.: drogi, lotniska, hotele, restauracje, biura podróży, wyciągi
i wypożyczalnie.
5. 1. Islandia – A
2. Francja – C
3. Dania – B
4. Grecja – G
5. Chorwacja – E
6. Węgry – F
V. Sąsiedzi Polski
1. Zmiany w przemyśle Niemiec
1. Błędy: Morzem Norweskim, z siedmioma, prowincjami
A. Poprawna informacja: Morzem Bałtyckim
B. Poprawna informacja: z dziewięcioma
C. Poprawna informacja: landami
2. 1. P, 2. F, 3. P, 4. F
3. A. Daimler, Badenia-Wirtembergia
B. Bayer, Nadrenia Północna-Westfalia
C. Siemens, Bawaria
D. Zeiss, Badenia-Wirtembergia
4. Na żółto: A, D, E
Na zielono: B, C, F, G
5. Nowoczesne firmy otrzymały od władz Bawarii korzystne oferty zakupu gruntów, pomoc w rozwoju
nowoczesnych technologii oraz kształceniu pracowników. Wybudowano drogi i małe lotniska.
6. Produkcja skomplikowanych maszyn, samochodów, a także samolotów. Rozwój technologii badań kosmosu.
 2. Turystyczne atrakcje Czech i Słowacji
1. a)

b) Rzeki: 1. Wag, 2. Łaba, 3. Dunaj, 4. Wełtawa, 5. Morawa

Pasma górskie: I. Sudety, II, Tatry, III, Jesioniki, IV. Rudawy Słowackie, V. Szumawa
Miasta: A. Praga, B. Bratysława, C. Koszyce, D. Brno, E. Ostrawa
c) Śnieżka, 1602 m n.p.m.; Gerlach, 2654 m n.p.m.
2. a)
A. np.: Bańska Szczawnica, Nitra, Poprad
B. np.: Praga, Bardejów, Ołomuniec, Český Krumlov
b)
A. np.: Tatrzański, Karkonoski, „Mała Fatra”, „Niżne Tatry”
B. np.: Niżne Tatry, „Słowacki Kras”, „Słowacki Raj”
3. Walory turystyczne Czech: przyrodnicze – E, kulturowe – B, C
Walory turystyczne Słowacji: przyrodnicze – A, D, kulturowe – F
4. Np.: W jaskini występuje bogactwo form naciekowych (np. stalaktyty, stalagmity), a także kaskadowe jeziorka.
Można popłynąć podziemną rzeką. Znajdują się tu naskalne rysunki z czasów prehistorycznych. Żyje tu wiele
gatunków nietoperzy i bezkręgowców.
5. Należy zabrać ze sobą ciepłą bluzę lub kurtkę oraz dobre buty.
6. a) Najkrótsza trasa – 63,8 km, czas przejazdu – 1 h 7 min,
b)
A. 8.30–17.00
B. młodzież szkolna: 4,50 euro, dorośli: 9 euro
C. ok. 60 min
3. Dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe Litwy i Białorusi
1. A. Litwa, Białoruś, B. Białoruś, C. Litwa, D. Litwa, Białoruś, E. Litwa, F. Litwa
2. od lewej: A. Ostra Brama (L), B. Zamek w Mirze (B), C. Mierzeja Kurońska (L)
3.
Ś G R L A W I L N O
Y L R W F Y R A B M
A K N O S R Z T A M
D C W B D R S Ą W I
E Y I G A N F D R Ń
P J T F Ą Y O Z F S
J A E S Ź Ć B H J K
A C B D K O W N O Ż
Ł H S B W R T O P L
K F K G Y H O M E L

Liczba mieszkańców miasta Litwa Białoruś

powyżej 1 000 000 ------------ Mińsk
500 000 – 1 000 000 Wilno, Kowno Homel
100 000 – 500 000 Kłajpeda Grodno, Witebsk
4. np.:
A. żeglarstwo, rejsy morskie, windsurfing
B. turystyka piesza i rowerowa
C. spływy kajakowe
D. turystyka uzdrowiskowa
5. a) C
b)

Długość trasy zmierzona na powyższej mapie – ok. 440 km

Długość trasy zmierzona na mapie cyfrowej – 445,8 km
6. a)

b) Np.: muzea poświęcone historii Kanału Augustowskiego, Cerkiew św. Borysa i Gleba, dom Elizy Orzeszkowej,
park wodny w Druskienikach, możliwość obserwowania ptaków, m.in. czapli i bielików
4. Współczesne problemy Ukrainy
1. a)

b) 1. Odessa, 2. Charków, 3. Donieck, 4. Kijów, 5. Dniepr

2. 1. P, 2. P, 3. P, 4. F
3. a) obszary kontrolowane przez rosyjskich separatystów na żółto, obszary włączone do Rosji w 2014 r. – na różowo
b)
A. np. Sewastopol, Symferopol, Kercz
B. np. Ługańsk, Donieck
4. C–B–D–A
5. a) A. 5 987 140, B. starzejącego się
b) B, C, D
6. a) niebieski, zielony, czerwony
b) południowo zachodnim / zachodnim, 149 m, 1832 m n.p.m.
5. Zróżnicowanie przyrodnicze i gospodarcze Rosji
1. a) B
b) Pogórze Kazachskie
2. a) A. Tomsk, B. Moskwa, C. Dudinka
b)
Temperatura Temperatura Suma opadów
Miasto powietrza powietrza w lipcu (mm) Roślinność
w styczniu (oC) w lipcu (oC)
Lasy iglaste i liściaste,
Moskwa –9o 18o 90
obszary rolnicze
Tomsk –17o 19o 72 Tajga, obszary rolnicze
Dudinka –38o 14o 43 Tundra
3. platyna – 6, ropa naftowa – 5, diamenty – 2, węgiel kamienny – 4, gaz ziemny – 7, złoto – 3
4. A. eksportowi, B. węgla kamiennego i gazu ziemnego, C. badawczo-rozwojowych, D. pogorszenie
5. W Petersburgu funkcjonuje ponad 2000 bibliotek, 80 teatrów, 220 muzeów, 45 galerii i 62 kina. Znajduje się tam
również jedno z największych i najbogatszych muzeów sztuki na świecie – Ermitaż.
6. Petersburg, podobnie jak Wenecja, leży na wielu wyspach, które łączy duża liczba mostów. Oba miasta są
poprzecinane siecią kanałów.
6. Relacje Polski z sąsiadami
1. a), c), d)

1. Berlin, 2. Praga, 3. Bratysława, 4. Kijów, 5. Mińsk, 6. Wilno, 7. Moskwa

b) zakreskowane: Niemcy, Czechy, Słowacja, Litwa
2. A. Litwa, B. Niemcy, C. Rosja, D. Ukraina
3. A. Karpacki – 4, B. Pomerania – 1, C. Niemen – 6
4. Np.: Rozbudowa infrastruktury turystycznej spowoduje napływ większej liczby turystów. Współpraca między
przedsiębiorcami może przyczynić się do rozwoju gospodarczego regionu. Będzie organizowanych wiele
ciekawych imprez kulturalnych. Nauka języka przyczyni się do lepszej komunikacji i współpracy w wielu
dziedzinach. Wszystkie działania spowodują lepsze stosunki między mieszkańcami pogranicza.
Sprawdź, czy potrafisz – „Sąsiedzi Polski”
1. A. Białoruś – 5, B. Słowacja – 3, C. Niemcy – 1
2. C
3.

(A i C zamiennie)
4. W pierwszej ofercie skreślone: Zamek w Mirze
W drugiej ofercie skreślone: w pobliskiej Lewoczy
5. Rosja: C, D, F, G, H
Ukraina: A, B, E, I
6. a)
Na niebiesko granice z: Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą.
Na czerwono granice z: Ukrainą, Białorusią i Rosją
b) 1. P, 2. P, 3. F, 4. F, 5. P
Sprawdź, czy znasz mapę!
Mapa ogólnogeograficzna Europy
1. A. Morze Barentsa, B. Morze Północne, C. Morze Śródziemne, D. Morze Czarne
1. Pireneje, 2. Karpaty, 3. Alpy, 4. Góry Dynarskie
2.

Sprawdź, czy znasz mapę!

Mapa polityczna Europy
1. A. Islandia, B. Łotwa, C. Hiszpania, D. Czechy, E. Grecja
1. Moskwa, 2. Sztokholm, 3. Rzym, 4. Bukareszt, 5. Wiedeń
2. podkreślone: Łotwa, Hiszpania, Czechy, Grecja
3.

Krzyżówka geograficzna
1. Środowisko przyrodnicze Europy
1. Bazalt
2. Laki
3. Atlantycki
4. Wołga
5. Nadkaspijska
6. Fiordy
 7. Step
8. Ural
9. Magma
Hasło: LITOSFERA
Wyjaśnienie: Zewnętrzna skalna powłoka Ziemi.
2. Ludność i gospodarka Europy
1. Unia Europejska
2. Moskwa
3. Górnictwo
4. Rekultywacja
5. Paryż
6. Euro
7. Emigrant
8. Hradczany
9. TGV
10. Usługi
Hasło: ENERGIA ODNAWIALNA
Wyjaśnienie: To energia pochodząca ze źródeł niewyczerpywalnych, takich jak: woda, słońce, wiatr, geotermia czy
biomasa.
3. Sąsiedzi Polski
1. Północne
2. Karpaty
3. Mińsk
4. Jaskinia
5. Śnieżka
6. Białowieski
7. Druskieniki
8. Krymski
9. Land
10. Wełtawa
11. Bajkał
Hasło: PAŃSKA SKAŁA