Odpowiedzi do zadań zawartych w zeszycie ćwiczeń „Planeta Nowa 7”

I. Podstawy geografii. Rozdział dodatkowy

1. Czym zajmuje się geografia?
1. A. geografia społeczno-ekonomiczna
B. geografia
C. geografia fizyczna
2. 1. atmosfera
2. litosfera
3. biosfera
4. hydrosfera
3. Odpowiedź indywidualna.
4. a)

b) geoida, 21 km

5. 1. Cień Ziemi widoczny na tarczy Księżyca.

2. Opłynięcie kuli ziemskiej przez Ferdynanda Magellana.
3. Zdjęcia satelitarne.
2. Współrzędne geograficzne
1.

2. 1. P
2. P
3. F
4. F
3. a)
1. 60°N, 60°W
2. 20°S, 40°W
3. 30°N, 60°E
4. 10°N, 10°E

b) C
c) Afryka (widoczna w całości na rysunku)
4. B – 38°S, 107°W
Punkt B leży na 38 stopniu szerokości geograficznej południowej oraz na 107 stopniu długości geograficznej
zachodniej.
C – 15°S, 109°E
Punkt C leży na 15 stopniu szerokości geograficznej południowej oraz na 109 stopniu długości geograficznej
wschodniej.
5. Madryt – 40°25'N, 3°40'W
Madryt leży na 40 stopniu i 25 minucie szerokości geograficznej północnej oraz na 3 stopniu i 40 minucie długości
geograficznej zachodniej.
El Paso – 31°45'N, 106°25'W
El Paso leży na 31 stopniu i 45 minucie szerokości geograficznej północnej oraz na 106 stopniu i 25 minucie
długości geograficznej zachodniej.
6. A → B – na zachód
C → D – na północ
E → F – na południe
G → H – na wschód
7. A. Charbrowo
B. Rąbka
3. Obraz Ziemi na mapie
1. B
2. 1. skala
2. legenda
3. siatka kartograficzna
4. treść mapy
3.
Skala liczbowa Skala mianowana podziałka liniowa
1:2 500 000 1 cm – 25 km 25 – 0 – 25 – 50 – 75 km
1:350 000 1 cm – 3,5 km 3,5 – 0 – 3,5 – 7,0 – 10,5 km
1:50 000 000 1 cm – 500 km 750 – 0 – 750 – 1500 km
1:300 000 000 1 cm – 3000 km 3000 – 0 – 3000 – 6000 – 9000 km

4. C–A–D–B
5. 1:30 000 000
1 cm – 300 km
x cm – 9336 km
x cm = (1 cm · 9336 km) : 300 km = 31,12 cm
Długość sygnatury linii kolejowej na mapie wynosi 31,12 cm.
6. 1 cm – x km
2 cm – 46 km
x km = (1 cm · 46 km) : 2 cm = 23 km

1 cm–23 km
1: 2 300 000

Odpowiedź: Skala mapy wynosi 1: 2 300 000.

7. a)
A. 550 m n.p.m.
B. 575 m n.p.m.
C. 700 m n.p.m.
b)
C: 700 m n.p.m. – 450 m n.p.m. = 250 m
E: 778 m n.p.m. – 525 m n.p.m. = 253 m
c)
8. Odległość w linii prostej na mapie nr 1:
1 cm – 750 m
3,5 cm – x m
x m = (3,5 cm · 750 m) : 1 cm
x = 2625 m
Po obliczeniu odległości w terenie możemy obliczyć skalę mapy nr 2:
5,2 cm – 2625 m
1cm – x m
x m = (1 cm · 2625 m) : 5,3 cm ≈ 500 m
Mapa nr 2 została wykonana w skali 1:50 000.
Sprawdź, czy potrafisz | Podstawy geografii
1. C
2. A. zachodnim
B. 1620 km
3. B, D, F
4. B
5. 1. P
2. P
3. F
4. F
II. Środowisko przyrodnicze Polski
1. Położenie i granice Polski
1. a), b) Niemcy, Czechy, Słowacja, Ukraina, Białoruś, Litwa, Rosja
c)
A. Jastrzębia Góra
B. szczyt Opołonek
C. zakole Bugu koło Hrubieszowa
D. zakole Odry koło Cedyni
d) 312,7 tys. km2
2. Konsekwencje rozciągłości południkowej Polski: A, D.
Konsekwencje rozciągłości równoleżnikowej Polski: B, C.
3. 1. P
2. F
4. a, b)

c) Od góry: 16.30, 12.43.

2. Przeszłość geologiczna Polski
Aby lepiej zrozumieć
C→B→A
1. geologia, ery i okresy
2.
Jednostki geologiczne
platforma wschodnioeuropejska
obszar fałdowań hercyńskich
obszar fałdowań kenozoicznych
platforma zachodnioeuropejska
Krainy geograficzne
Pojezierze Mazurskie
np. Sudety
Bieszczady
np. Pojezierze Wielkopolskie

3. A. era paleozoiczna
B. era kenozoiczna
C. era paleozoiczna
D. era mezozoiczna
4. 1. era paleozoiczna
2. era kenozoiczna
5. Ostrzyca wyróżnia się w krajobrazie, ponieważ ma stożkowaty kształt. Jest ona zbudowana ze skał bazaltowych,
które są bardziej odporne na niszczenie niż otaczające ją skały osadowe.
6. a) 1. P
2. F
b) 1. Tatry
2. Góry Świętokrzyskie
3. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
3. Góry w Europie i w Polsce
1. 1. C
2. B
3. A
2. a) A. góry zrębowe
B. góry fałdowe
C. góry wulkaniczne
b) Góry fałdowe: Tatry, Beskidy.
Góry zrębowe: Karkonosze, Góry Stołowe.
3. a), c)

b) A. Śnieżka: 1602 m n.p.m.

B. Rysy: 2499 m n.p.m.
4. Sudety: B, C, E.
Karpaty: A, D, F.
5. np.: buty trekkingowe, bluza, kurtka przeciwdeszczowa, czapeczka z daszkiem, okulary przeciwsłoneczne, latarka,
mapa turystyczna, naładowany telefon komórkowy, krem z filtrem UV, woda mineralna, herbata, kanapki, batony
czekoladowe

Należy powiadomić kogoś o celu swojej wyprawy.

6. a) Świnica, Zawrat
b)

7. Z Kasprowego Wierchu (1987 m n.p.m.) ruszamy czerwonym szlakiem w kierunku południowo-wschodnim. Po

drodze mijamy Suchą Przełęcz (1949 m n.p.m.), szczyt Beskid (2012 m n.p.m.), przełęcz Liliowe (1952 m n.p.m.)
oraz Skrajną Przełęcz (2071 m n.p.m.) i docieramy do Przełęczy Świnickiej. Stąd zaczynamy schodzić czarnym
szlakiem na północ. W pobliżu Zielonego Stawu skręcamy na niebieski szlak, który prowadzi do przełęczy Karb
(1853 m n.p.m.). Następnie czarnym szlakiem udajemy się w kierunku północnym. Mijamy Mały Kościelec (1863
m n.p.m.) i dochodzimy do Czarnego Stawu Gąsienicowego. Tu skręcamy na niebieski szlak prowadzący Doliną
Gąsienicową do schroniska Murowaniec.
4. Zlodowacenia na obszarze Polski
Aby lepiej zrozumieć
1. P
2. F
1. Kolejno: kilkakrotnie, Tatrach, północną część.
2. B
3.

4. a) A.2.
b) Dolina Rybiego Potoku
c) Kolejno: cyrkowe, polu firnowym, Morskie Oko, w Tatrach.
5. Działalność akumulacyjna: wzgórza moreny czołowej, sandry.
Działalność erozyjna: pradoliny, rynny polodowcowe.
6. Od lewej: zlodowacenie północnopolskie, zlodowacenie środkowopolskie, zlodowacenie południowopolskie.
5. Ukształtowanie powierzchni
1. A. górskim
B. 31%
C. północnej
D. wiatru i morza
2. a)

b) Odpowiedź indywidualna.
c) np.:
Nr Pas rzeźby terenu Krainy geograficzne
na mapie
1. Pobrzeża Pobrzeże Gdańskie, Pobrzeże
Szczecińskie
2. Pojezierza Pojezierze Pomorskie,
Pojezierze Mazurskie
3. Niziny Środkowopolskie Nizina Mazowiecka, Nizina
Podlaska
4. Wyżyny Polskie Wyżyna Lubelska, Wyżyna
Małopolska
5. Kotliny Podkarpackie Kotlina Sandomierska, Kotlina
Oświęcimska
6. Góry Karkonosze, Tatry
3. 1. góry, A
2. pojezierza, C
4. 1. B
2. D
3. A
4. C
5. A. Świnica, 2301 m n.p.m.
B. 349 m
C. zachodnim
D. B
6. Od góry: pas gór, Karpaty, Tatry.
6. Skały i surowce mineralne
1. B.2.
2. Surowce metaliczne: rudy cynku i ołowiu, rudy żelaza, srebro.
Surowce skalne: żwir, granit, piasek.
Surowce energetyczne: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny.
Surowce chemiczne: sól kamienna, siarka.
3. a) 1. ropa naftowa
2. sól potasowa
3. rudy żelaza
4. sól kamienna
5. gaz ziemny
6. węgiel brunatny
7. rudy miedzi i srebra
8. siarka
9. węgiel kamienny
10. gips
11. granit
12. wapień i dolomit

b) Odpowiedź indywidualna.
c) Odpowiedź indywidualna.
4. A. szkło
 B. paliw
C. gumy
D. procesorów
E. gazu ziemnego
5. np.: Surowców nie eksploatuje się ze względu na rygorystyczne przepisy związane z ochroną środowiska (obszar
Natura 2000), wysokie koszty wydobycia, brak odpowiedniej infrastruktury.
7. Czynniki kształtujące klimat Polski
Aby lepiej zrozumieć
A. strefa równikowa
B. strefa umiarkowana
C. strefa okołobiegunowa
1. 1. P
2. K
3. K
4. P
2. A. szerokość geograficzna
C. położenie pomiędzy Oceanem Atlantyckim a Azją
D. bliskość ciepłych prądów morskich
E. położenie nad Morzem Bałtyckim
F. układ rzeźby terenu
3. A. A
B. C, D
C. F
4. A. Najniższa średnia miesięczna temperatura powietrza występuje w miesiącu styczniu i wynosi około –2oC.
B. Najwyższą średnią miesięczną temperaturę powietrza odnotowano w miesiącu lipcu. Wyniosła ona około 18oC.
C. Najwyższą miesięczną sumę opadów atmosferycznych zanotowano w miesiącu czerwcu. Wyniosła ona 95 mm.
D. Najniższą miesięczną sumę opadów atmosferycznych zanotowano w miesiącu lutym. Wyniosła ona 30 mm.
E. Porą roku, w której występują największe miesięczne sumy opadów atmosferycznych, jest lato.
5. 1. A
2. B
6. a) 1. radary meteorologiczne
2. zdjęcia satelitarne
3. stacje synoptyczne
b)
- w południowej części Polski: Rzeszów, Pastewnik, Ramża, Brzuchania
- w północnej części Polski: Gdańsk, Świdwin
c) Odpowiedź indywidualna.
7. A. powietrze polarne kontynentalne
B. powietrze polarne morskie
8. Cechy klimatu Polski
1. A. ciepłego
B. duża
C. sześć termicznych pór roku
2. 1. F
2. P
3. P
4. F
5. F
3. a) Odpowiedź indywidualna.
b) np.:
Krainy, na których obszarze okres wegetacyjny jest najkrótszy:
1. Pojezierze Suwalskie
2. Tatry
Krainy, na których obszarze okres wegetacyjny jest najdłuższy:
1. Nizina Śląska
2. Pojezierze Lubuskie
4. np.:
A. chłodne i deszczowe lato
B. wiosenne przymrozki
C. gorące i suche lato
D. ciepła, bezśnieżna zima
5. a) Kierunek wiatru: wschodni.
Kaszubska nazwa: Żywnik.
Wpływ na połów ryb: zwiększa połowy.
b) 2,5 m/s
9. Rzeki w Polsce i w Europie
Aby lepiej zrozumieć
A. system rzeczny
B. dorzeczem
C. zlewisko
1. A. Morza Bałtyckiego
B. Wisła i Odra
C. asymetrią
D. opadów atmosferycznych i topniejącego śniegu
2. Dorzecze Pregoły: 4
Dorzecze Wisły: 2
Dorzecze rzek Przymorza: 3
Dorzecze Odry: 1
Dorzecze Niemna: 5
3. Błędy: jesienią, Arktycznego, Dunajec.
Prawdziwe informacje:
1. wiosną,
2. Atlantyckiego,
3. Dunaj.
4. a)
Dolina Wisły: PK Beskidu Śląskiego, Rudniański PK, Bielańsko-Tyniecki PK, Wrzelowiecki PK, Kazimierski PK,
Kampinoski PN, Gostynińsko-Włocławski PK, Nadwiślański PK, Chełmiński PK.
Dolina Odry: PK Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, Stobrawski PK, Krzesiński PK, PN „Ujście
Warty”, PK „Ujście Warty”, Cedyński PK, PK Dolina Dolnej Odry.
Opis: odpowiedź indywidualna.

5. a)

Rzeki: Biebrza, Narew, Wisła, Noteć, Warta.

Kanały: Kanał Augustowski, Kanał Bydgoski.
 b) np.:
1. Występowanie parków narodowych i krajobrazowych (m.in. Biebrzański Park Narodowy, Łomżyński Park
Krajobrazowy Doliny Narwi, Nadbużański Park Krajobrazowy).
2. Występowanie naturalnego krajobrazu.
3. Występowanie siedlisk rzadkich gatunków zwierząt, np. żółwia błotnego.
10. Morze Bałtyckie
1. płytkim, 52 m, szelfowe, małym, niskimi, 7,5‰
2. a)
1. Zelandia
2. Sarema
3. Olandia

I. Sund
II. Kattegat
III. Wielki Bełt

A. Gdańska
B. Pomorska
C. Ryska

b) Szwecja, Finlandia, Rosja, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Niemcy, Dania

3. A, D, E
4. Zasolenie wód powierzchniowych maleje wraz z oddalaniem się od cieśnin łączących Bałtyk z Morzem
Północnym. Największe występuje w cieśninie Kattegat (20–30‰), a bardzo małe, np. w Zatoce Botnickiej
(2–5‰).
5. a) wybrzeże klifowe
b) Jest to wybrzeże niszczone przez fale morskie. Proces ten, nazywany abrazją, polega na kruszeniu, ścieraniu i
rozdrabnianiu materiału, z którego jest zbudowany brzeg.
6. 1. P
2. F
3. P
7. a) przez cieśniny Skagerrak, Kattegat, Sund, Wielki Bełt, Mały Bełt
b) Żeby doszło do wlewu natlenionej wody, na Bałtyku powinien gwałtownie zmienić się kierunek wiatru.
Najpierw przez dłuższy czas musi wiać mocno ze wschodu. Taki wiatr wypycha wodę z naszego morza. Po
gwałtownej zmianie kierunku wiatru na zachodni, do Bałtyku napływają duże ilości wody z Morza Północnego.
11. Gleby w Polsce
Aby lepiej zrozumieć
erozją, nie decyduje
1. 1. P
2. P
2. a) I. gleba bielicowa
II. rędzina
III. mada rzeczna
b) B.2.
3. a) Kolorem zielonym oznaczono czarnoziemy, a kolorem żółtym – gleby bielicowe.
b) Czarnoziemy należą do gleb bardzo żyznych, z kolei gleby bielicowe są mało żyzne.
4. a) A. 1,6%
B. IV
b) np.: W Polsce dominują gleby średniej i słabej jakości (ok. 70% powierzchni terenów użytkowanych rolniczo).
Udział gleb najlepszych i bardzo dobrych jest niewielki (1,6%).
12. Lasy w Polsce
1. 1. P
2. F
3. P
2. a) Odpowiedź indywidualna.
b) Odpowiedź indywidualna.
c) Wskaźnik lesistości w województwie lubelskim wynosi mniej niż 25%, a w województwie lubuskim – powyżej
40%. Taka różnica wynika z odmiennej żyzności gleb występujących na obszarze tych województw.
W województwie lubelskim dominują żyzne gleby, które użytkuje się rolniczo. Stąd tak mała powierzchnia lasów.
W województwie lubuskim przeważają gleby mało żyzne, na których trudno wprowadzać uprawy, więc
 powierzchnia lasów jest duża.
3. B
4. a) 4
b) Białoruś
c) Znajduje się tam ostatni na Niżu Europejskim las naturalny o charakterze pierwotnym.
13. Ochrona środowiska przyrodniczego
1. B
2. A. pomnik przyrody
B. park krajobrazowy
C. park narodowy
3. 1. Woliński Park Narodowy
2. Park Narodowy „Ujście Warty”
3. Biebrzański Park Narodowy
4. Wigierski Park Narodowy
5. Karkonoski Park Narodowy
6. Ojcowski Park Narodowy
4. W latach 2000–2015 w Tatrzańskim Park Narodowym wzrastała liczba turystów.
5. Schodzenie turystów poza wytyczone i oznakowane szlaki powoduje niszczenie szaty roślinnej, a to wpływa na
intensywniejsze spłukiwanie i wywiewanie luźnego materiału skalnego.
6. np.:
1. W ten sposób chronimy cenne gatunki roślin i zwierząt.
2. Zachowujemy najcenniejsze i najpiękniejsze fragmenty naszego kraju dla przyszłych pokoleń.
7. a) B
b) Odpowiedź indywidualna.
Sprawdź, czy potrafisz | Środowisko przyrodnicze Polski
1. B
2. 1. A
2. B
3. C
4. D
3. C
4. C
5. 1. P
2. P
3. F
6. B.1.
III. Ludność i urbanizacja w Polsce
1. Mapa polityczna Europy i podział administracyjny Polski
1. Odpowiedź indywidualna.
2. a) A. dolnośląskie
B. łódzkie
C. śląskie
D. podlaskie
E. pomorskie
b)

3. Szwajcaria – kanton
Ukraina – obwód
Niemcy – kraj związkowy (land)
4. 1. Bułgaria
2. Francja
3. Czechy

5.
Gmina miejska, gmina
Rodzaj organu władzy Gmina
Powiat miejsko-wiejska lub miasto
samorządowej wiejska
na prawach powiatu
organ uchwałodawczy rada powiatu rada gminy rada miasta
organ wykonawczy zarząd powiatu prezydent miasta
wójt
lub osoba nim kierująca starosta burmistrz

2. Zmiany liczby ludności Polski i Europy

1. 1.A.
2.A.
2. Urodzenia (U):11 373
Zgony (Z): 12 271
Liczba ludności:1 186 625
Przyrost naturalny (PN):
PN = U – Z
PN = 11 373 – 12 271 = –898
Współczynnik przyrostu naturalnego (WPN)
−898
WPN = 1186625 · 1000 (‰) ≈ –0,76‰
Odpowiedź: Współczynnik przyrostu naturalnego w 2016 roku wynosił w województwie podlaskim –0,76‰.
3. a)

b) np.:
- dodatni przyrost naturalny: w latach 1950–1955
- ujemny przyrost naturalny: w latach 2002, 2004, 2014
c) np.
Osób z mojego rocznika rodziło się znacznie mniej niż osób będących obecnie w wieku 40–50 lat. Różnica wynosi
ok. 320–350 tys. osób.
4. 1. F
2. F
3. P
5. a) 33 951 000 – 38 433 000 = –4 482 000
Odpowiedź: Do 2050 roku liczba ludności Polski zmniejszy się o 4 482 000 osób.
b) np.:
1. Wprowadzenie różnego rodzaju programów rządowych wspierających rodziny wielodzietne.
2. Zwiększenie wysokości ulg podatkowych dla rodzin wielodzietnych.
3. Zwiększenie liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach.
3. Struktura płci i wieku
1. A. piramida płci i wieku
B. wiek przedprodukcyjny
2. a) A. mniej
B. poniżej

b)

3. a) Kobiety – zmiana o 20,2 lat.

Mężczyźni – zmiana o 17,8 lat.
b) W ciągu ostatnich 66 lat średnia długość trwania życia Polaków wyraźnie wzrosła.
4. B.2.
5. Liczba kobiet przypadających na 100 mężczyzn w miastach jest większa niż na obszarach wiejskich.
4. Rozmieszczenie ludności
1. A. równomiernie
B. przyrodnicze
2. np.:
Wyżyna Śląska
1. Występowanie bogatych zasobów surowców mineralnych (głównie węgla kamiennego) będących podstawą
rozwoju przemysłu.
2. Rozwój przemysłu powodował napływ ludności poszukującej pracy. To z kolei przyczyniło się do powstawania
nowych miast i rozwoju już istniejących
Nizina Podlaska
1. Niesprzyjające osadnictwu warunki naturalne, m.in. duże obszary torfowisk i bagien.
2. Słabo rozwinięty przemysł, m.in. ze względu na brak surowców energetycznych.
3. Powiat bieszczadzki: gęstość zaludnienia
21 990 os. : 1139 km2 = 19 os./km2
Kraków: powierzchnia
765 320 km2 : 2 340 os./ km2 = 327 km2
4. a)

b)
Największa gęstość zaludnienia: województwo śląskie i województwo małopolskie.
Najmniejsza gęstość zaludnienia: województwo podlaskie i województwo warmińsko-mazurskie.
5. A. 1960–1985, wzrostu
B. 1980
5. Migracje
1. imigracja – osiedlanie się ludności przyjezdnej na stałe lub na dłuższy czas na danym terytorium
migracje – przemieszczanie się ludzi związane ze stałą bądź czasową zmianą miejsca zamieszkania
emigracja – wyjazdy ludności z danego terytorium na stałe lub na dłuższy czas
2. PN = U – Z
PN = 11 373 – 12 271 = –898
PR = PN + SM
PR = –898 – 1287 = –2185
WPR = (PR : L) · 1000 (‰)
 −2185
WPR = 1186625 · 1000 (‰) ≈ –1,84‰
Odpowiedź: Współczynnik przyrostu rzeczywistego w województwie łódzkim w 2016 roku wyniósł –1,84‰.
3. C
4. a) Niemcy
b) Otwarcie rynku pracy dla Polaków po przystąpieniu naszego kraju do UE.
5. a) 1. P
2. F
b) np.:
1. Zmniejszenie poziomu bezrobocia w Polsce.
2. Wzrost tempa starzenia się polskiego społeczeństwa.
6. Struktura narodowościowa, etniczna i wyznaniowa
1. B.2.
2. A. Niemcy
B. Ukraińcy
C. Białorusini
D. Słowacy
E. Litwini
3. np.:
1. Przesuwanie granic państwowych.
2. Przesiedlenia ludności, np. podczas wojen.
3. Migracje ekonomiczne ludności.
4. Nizina Mazowiecka
5. 1. Barwne stroje nazywane pasiakami.
2. Wycinanki, m.in. z motywami kwiatów i kogutów.
3. Taniec weselny – oberek.
6. np.: Rumunia, Serbia, Szwecja, Bułgaria, Albania
7. a) Romowie, Tatarzy, Łemkowie, Karaimi
b) A. narodowych
B. Polesia Lubelskiego
c) Bohoniki, Kruszyniany, Gdańsk, Poznań, Warszawa
7. Struktura zatrudnienia i bezrobocie
1. usługi
2. A.1.
3. Od góry: Francja, Polska.
4. 1. F
2. P
5. a) np.:
1. Bardzo duża liczba przedsiębiorstw, w których można znaleźć pracę (stolica i przylegające do niej powiaty
przyciągają inwestorów).
2. Duża liczba wykwalifikowanych pracowników, którym łatwiej znaleźć pracę.

b) np.:
1. Powstawanie lub pogłębianie patologii społecznych, obniżenie poziomu życia bezrobotnych i ich rodzin.
2. Emigracja zarobkowa.
8. Urbanizacja
1. D
2. 1. Gdańsk
2. Warszawa
3. A. D.
4. a) 1. F
2. P
b) np.:
Zalety: łatwy dostęp do szkół, sklepów, lekarzy, większa szansa znalezienia pracy.
Wady: korki samochodowe, hałas, duże zanieczyszczenie powietrza.
5. a) Typ aglomeracji: policentryczna / konurbacja.
Przykład: konurbacja katowicka.
 b)

c) aglomeracja monocentryczna
6. a) np.:
Wskaźnik urbanizacji poniżej 50%: Bośnia i Hercegowina, Słowenia.
Wskaźnik urbanizacji powyżej 80%: Belgia, Szwecja.
b) Polska ma niższy wskaźnik urbanizacji niż większość krajów, z którymi sąsiaduje.
Sprawdź, czy potrafisz | Ludność i urbanizacja w Polsce
1. B, C, F
2. A.1.
3. 1. P
2. F
4. B
5. 1. większa
2. większy
3. śląskiego
6. A
IV. Rolnictwo i przemysł Polski
1. Warunki rozwoju rolnictwa
1. Czynniki przyrodnicze:
- warunki klimatyczne, np. wielkość opadów atmosferycznych,
- ukształtowanie powierzchni,
- warunki glebowe.

Czynniki pozaprzyrodnicze:
- forma własności i wielkość gospodarstw rolnych,
- poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa,
- udział osób pracujących w rolnictwie,
- poziom wykształcenia rolników,
- polityka rolna państwa.
2.
Ocena
Długość okresu Ukształtowanie Gleby przyrodniczych
Numer gleby słabe (np. bielicowe,
wegetacyjnego powierzchni płowe, górskie) – 1 p. warunków
na poniżej 200 dni – 1 p. góry – 1 p. rozwoju rolnictwa
gleby średniej jakości
mapie 200–210 dni – 2 p. wyżyny i niziny – Suma punktów:
(np. brunatne) – 3 p.
powyżej 210 dni – 3 p. 3 p. 3–4 p. – mało korzystne
gleby dobre (np. mady,
czarne ziemie) – 5 p. 5–7 p. – średnio korzystne
8–11 p. – korzystne
1. 2 p. 1 p. 1 p. 4 p. – mało korzystne
2. 3 p. 3 p. 5 p. 11 p. – korzystne
3. 1 p. 3 p. 3 p. 7 p. – średnio korzystne
4. 3 p. 3 p. 5 p. 11 p. – korzystne

Nazwy obszarów: Nizina Śląska, Żuławy Wiślane.

3. A. małych – poniżej 5 ha
B. dużym
C. wyższych
D. trafiają
4. a) D
b) W Danii ponad 50% gospodarstw rolnych ma powierzchnię większą niż 20 ha, a tylko około 5% zajmuje mniej
niż 5 ha. W Polsce występuje odwrotna sytuacja – około 57% stanowią gospodarstwa liczące mniej niż 5 ha.
Gospodarstw powyżej 20 ha jest mniej niż 10%.
 2. Produkcja roślinna
1. Wykreślone nazwy roślin: ryż, bawełna, oliwki.
Zboża: pszenżyto, pszenica, żyto.
Rośliny przemysłowe: buraki cukrowe, rzepak.
Warzywa i owoce: marchew, jabłka.
2. II, niewielki, małymi
3. Pszenica: produkcja mąki, produkcja pasz.
Ziemniaki: pożywienie dla zwierząt gospodarskich, produkcja frytek i chipsów.
4. Żuławy Wiślane, Wyżyna Lubelska, Pojezierze Wielkopolskie
5. A
6. 1. P
2. F
3. F
3. Produkcja zwierzęca
1. trzoda chlewna, bydło i drób
2. a) Od lewej: bydło, trzoda chlewna.
b) 1. F
2. P
3. P
3. a) kury (w tym nioski)
b) np.:
1. Wzrost eksportu mięsa drobiowego z Polski.
2. Wzrost spożycia mięsa drobiowego w Polsce.
4. Zmiany w polskim przemyśle
1. A. przemysł
B. restrukturyzacja przemysłu
2. A
3. A. elektromaszynowy
B. przemysłu lekkiego
C. większy
4. np.:
Samochody osobowe: Tychy, Gliwice, Poznań, Września.
Sprzęt AGD: Łódź, Wronki, Wrocław.
5. a) 1. F
2. P
b) np.:
1. Dogodne położenie geograficzne (centrum Europy), które zapewnia krótszy czas realizacji dostaw do krajów
europejskich niż z Chin.
2. Stosunkowo niewielkie koszty pracy; duża wydajność pracy i wysoka jakość wytwarzanych produktów.
5. Energetyka
1. OZE – odnawialne źródła energii (praktycznie niewyczerpywalne, np. energia wód, energia słoneczna, energia
wiatru).
2.
Lp. Nazwa elektrowni Rodzaj elektrowni
1. Żarnowiec C
2. Kozienice A
3. Opole A
4. Bełchatów B
5. Włocławek C
3. A.1.
4. a) 1. F
2. P
b) Jest to spowodowane przede wszystkim małym i nierównomiernym nasłonecznieniem w ciągu roku. Istotny
wpływ mają też wciąż wysokie (mimo spadku w ostatnich latach) ceny baterii i kolektorów słonecznych.
6. Gospodarka morska
1. a), b) Gdańsk: 4
Kołobrzeg: 3
Szczecin: 1
Gdynia: 2
 Świnoujście: 5
Władysławowo: 6
2. 1. Błąd: gazu ziemnego; prawdziwa informacja: ropy naftowej.
2. Błąd: masowych; prawdziwa informacja: drobnicowych.
3. Błąd: Szczecinie, prawdziwa informacja: Świnoujściu.
3. Gdynia: Karlskrona.
Świnoujście: Ystad, Trelleborg.
4. np.:
1. Dostęp do środków unijnych, duże inwestycje w rozwój portów.
2. Prywatyzacja zakładów przemysłowych związanych z gospodarką morską.
5. a) D
b) 1. nowoczesne wzornictwo
2. nowatorskie rozwiązania technologiczne
3. wysoka jakość
4. konkurencyjna cena
Sprawdź, czy potrafisz | Rolnictwo i przemysł Polski
1. 1. P
2. F
2. D
3. B.1.
4. 1. P
2. F
3. P
4. F
V. Usługi w Polsce
1. Rodzaje usług. Transport i łączność
1. A. przewóz pasażerów komunikacją miejską
B. wyjazd z biurem podróży do Grecji
C. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni
D. wysłanie paczki
2. B, D
3. np.:
1. Ułatwia przemieszczanie się.
2. Pozwala na szybki transport chorych lub ofiar wypadku.
3. Umożliwia łatwe komunikowanie się oddalonych od siebie osób.
4. Dobrze rozwinięta sieć transportowa sprzyja rozwojowi miast i różnego rodzaju działalności gospodarczej.
4. Rzeka Elbląg / Elbląg – Kanał Elbląski – Drwęca / Ostróda
Kłodnica / Gliwice – Kanał Gliwicki – Odra / Kędzierzyn Koźle
5. B.1.
6. 1. A
2. C
3. B
4. D
7. W Polsce odsetek korzystających z usług internetowych jest niższy w porównaniu z krajami Europy Zachodniej
i Północnej, a wyższy w porównaniu z Europą Wschodnią.
2. Turystyka
1. np.:
B. wyjazd do sanatorium
C. wyjazd na wakacje do Ustki
D. udział w wycieczce szkolnej do Krakowa
2. 1. żeglarstwo – A – III. Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
2. narciarstwo – D – II. Karkonosze
3. wspinaczka skałkowa – B – I. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
4. windsurfing – C – IV. Zatoka Pucka
3. Walory przyrodnicze: wydmy w Słowińskim Parku Narodowych, przełom Dunajca w Pieninach, Tatry, wyspa
Wolin.
Walory kulturowe: kopalnia soli w Wieliczce, Muzeum Powstania Warszawskiego, zamek krzyżacki w Malborku,
Jarmark Dominikański.
4. Odpowiedź indywidualna.
5. A. Puszcza Białowieska (5)
 B. Stare Miasto w Krakowie (2)
C. Stare Miasto w Zamościu (6)
6. a) 1. P
2. F
b) szerokie plaże, czyste morskie powietrze, liczne imprezy kulturalne, dobrze rozwinięta infrastruktura
turystyczna, rozwój sieci transportowej, niestabilna sytuacja polityczna w takich krajach jak Egipt czy Turcja
3. Handel
1. A. import
B. eksport
2. a) 2014: 693,5 mld zł – 704,6 mld zł = –11,1 mld zł
2015: 750,8 mld zł – 741,0 mld zł = 9,8 mld zł
b) 1. F
2. F
c) A.1.
3. np.: CD projekt, Nowy Styl, Mlekpol. CD PROJEKT tworzy i wydaje gry wideo na komputery osobiste.
4. a) np. Black Red White, Grupa Nowy Styl, Com40, Kler, Fabryka mebli TARANKO.
b) Podkreślone:
A. rosła
B. również jako marki zagraniczne
c) Odpowiedź indywidualna.
Sprawdź, czy potrafisz | Usługi w Polsce
1. A.1
2. 1. F
2. P
3. D
4. Kolejno od lewej: D, E, B, A, F, C.
5. B
6. B
7. A
VI. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego
1. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego
1. 1. B
2. C
3. A
2. A, B
3. a) 1. F
2. F
b) Zrzucanie do wód ścieków komunalnych oraz zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego i przemysłowego.
4. a) Województwo śląskie charakteryzuje się wysokim stopniem zurbanizowania i uprzemysłowienia.
b) np.:
1. Zastąpić w mieszkaniach piece węglowe bardziej ekologicznymi piecami, np. gazowymi.
2. Zachęcać ludzi do korzystania z transportu publicznego (poprzez np. niższe ceny biletów, większą
częstotliwość połączeń, rozbudowanie sieci tramwajowej, kolejek podmiejskich).
3. Wprowadzać nowoczesne i energooszczędne technologie w zakładach przemysłowych.
VII. Relacje między elementami środowiska przyrodniczego
1. Ochrona przeciwpowodziowa a występowanie i skutki powodzi
1. 1. P
2. F
3. P
2. A. 20
B. metr
C. 5
3. np.: Budowa sztucznych zbiorników wodnych wiąże się często z koniecznością wysiedlania ludzi. Wywiera
również negatywny wpływ na życie organizmów wodnych (szczególnie ryb). W sztucznych zbiornikach kumulują
się zanieczyszczenia.
4. a) Zjawisko cofki polega na spiętrzeniu wód w ujściu rzeki oraz wtłaczaniu wody w górę doliny rzecznej.
Cofka jest wywołana przez długotrwałe i silne wiatry wiejące od morza.
b) Żuławy Wiślane, Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Słowińskie
 2. Warunki produkcji energii z różnych źródeł
1. A. b, c, e, f
B. a, d
2. Województwo łódzkie: 1, 2, 4.
Województwo pomorskie: 3.
3. A. w okolicy Gdańska niż w okolicy Łodzi
B. w okolicy Łodzi niż w okolicy Gdańska
C. w okolicy Łodzi niż w okolicy Gdańska
4. a) Kolejno: kujawsko-pomorskim; 2,7 MW; 12,2 MW; 15,1 MW.
b) Elektrownie wiatrowe są lokalizowane na obszarach, na których występują dobre warunki wiatrowe, czyli tam,
gdzie przez większą część roku wieją dostatecznie silne wiatry.
3. Rozwój dużych miast a zmiany w strefach podmiejskich
1. Kolejno od góry: 1, 2, 13, 14.
2. np.:
1. Niższe koszty zakupu lub najmu mieszkań.
2. Niższe ceny gruntów.
3. Możliwość zamieszkania w domu jednorodzinnym.
4. Cisza, mniejsze zanieczyszczenie powietrza.
3. B, D
4. 1. F
2. P
3. P
4. F
5. F
4. Migracje a zaludnienie i struktura wieku na obszarach wiejskich
1. A. wewnętrzne
B. dodatnie
2. Juchnowiec Kościelny, od góry: powyżej 15‰, powyżej 10%, poniżej 15%.
Dubicze Cerkiewne, od góry: ok. -6–(-3)‰, poniżej –10%, ok. 42%
3. 1. P
2. P
3. F
4. P
4. a)

b) Gmina Juchnowiec Kościelny jest położona w pobliżu dużego miasta. Osiedla się w niej duża liczba młodych
ludzi, co wpływa na zmianę struktury wiekowej. Dubicze Cerkiewne znajdują się na peryferiach województwa,
przez co nie są atrakcyjne do osiedlania. Wyjeżdżają stąd młodzi ludzie. Pozostają głównie ludzie starsi.
5. Wpływ zmian politycznych i gospodarczych po 1989 roku na strukturę zatrudnienia
1. 1. F
2. P
3. F
4. P
5. F
2. 1. GC
2. GC
3. GR
4. GC
5. GR
6. GR
7. GC
3. A
4. np.:
W wyniku restrukturyzacji zlikwidowano wiele zakładów przemysłowych, a zatrudnionych tam ludzi zwolniono.
W pozostałych zakładach unowocześniono procesy produkcyjne, np. przez zastosowanie komputerowo
sterowanych automatów.
5. a) np.:
1. W Manufakturze znalazło pracę kilka tysięcy osób.
 2. Ze względu na świadczone usługi przynosi gospodarce duże dochody.
 3. Jej powstanie wpłynęło na ożywienie gospodarcze – przyciągnęło wiele inwestycji.
 4. Teren po byłych zakładach przemysłowych został uporządkowany i zagospodarowany.
b) np.: handel, gastronomia, hotelarstwo, kultura, rozrywka
6. Wpływ transportu na rozwój przemysłu i usług
1. spedycja – działalność gospodarcza(...)
centra logistyczne – obiekty magazynowe(...)
2. C
3. np.: transport, handel, spedycja
4. 1. P
2. F
3. F
4. P
5. a)
Odległość od
Czas przejazdu z Bielan
Bielan
Lp. Miasto Wrocławskich
Wrocławskich
(godziny, minuty)
(km)
1. Wrocław 9,6 19 min
2. Berlin 337 3 godz. 32 min
3. Kraków 266 2 godz. 40 min
4. Gdańsk 479 5 godz. 40 min
5. Warszawa 368 3 godz. 9 min

b) 1. Położenie na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych.

2. Bliskość dużego miasta.
7. Wpływ walorów przyrodniczych i kulturowych na rozwój turystyki
1. Pierwsza kolumna od lewej, kolejno od góry: M, P, P, M, M.
Druga kolumna, kolejno od góry: P, M, M, zachodniopomorskie, P.
2. A. Obiekt: Żuraw.
Miasto: Gdańsk.
B. Obiekt: Zamek Królewski na Wawelu.
Miasto: Kraków.
3. A. piaszczyste plaże
B. Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
4.

Miejsca noclegowe dostępne w lipcu i

sierpniu 2016 r.

gminy
nadmorskie
26%
pozostały
obszar
Polski
74%
 Turyści korzystający z bazy noclegowej w
lipcu i sierpniu 2016 r.

gminy
nadmorskie
21%
pozostały
obszar
Polski
79%

Noclegi udzielone w lipcu i sierpniu 2016 r.

gminy
nadmorskie
pozostały 34%
obszar
Polski
66%

Sprawdź, czy potrafisz | Relacje między elementami środowiska przyrodniczego

1. B
2. A. maleje
B. przyrodnicze
C. zwiększonego zapotrzebowania na energię elektryczną
D. pomorskim
3. A. P
B. S
C. S
D. P
E. S
4. B.2.
5. 1. P
2. F
3. F
4. P
6. C
VIII. Mój region i moja mała ojczyzna
1. Poznaję region, w którym mieszkam
1. np.: obserwacje terenowe, wywiady, atlasy geograficzne i mapy tematyczne, urzędy, przewodniki turystyczne,
biura informacji turystycznej, podręczniki, internet, roczniki statystyczne
2. Odpowiedź indywidualna.
3. Odpowiedź indywidualna.
4. Odpowiedź indywidualna.
5. Odpowiedź indywidualna.
2. Moja mała ojczyzna
1. Odpowiedź indywidualna.
2. Odpowiedź indywidualna.
3. Odpowiedź indywidualna.
4. Odpowiedź indywidualna.
5. Odpowiedź indywidualna.
Sprawdź, czy znasz mapę!
1. a) A. Góry Świętokrzyskie
B. Karkonosze
b) 1. Nizina Podlaska
2. Nizina Śląska
c) I. Rysy
II. Wieżyca
III. Tarnica
2.

3. a) A. Pomorskie
B. Wielkopolskie
C. Mazowieckie
D. Małopolskie
b) 1. Białystok
2. Wrocław
3. Katowice
4. Szczecin
4.

Krzyżówki geograficzne
1. Geografia fizyczna Polski
1. Opołonek
2. Karkonosze
3. Tatry
4. Kotlina Sandomierska
5. Odra
6. glacjalna
7. głębia Landsort
8. kamienny
9. Błędne Skały

Hasło: PRADOLINA
Wyjaśnienie hasła: Szeroka dolina utworzona wzdłuż czoła lądolodu podczas jego postoju. Powstała w wyniku
erozyjnej działalności wód z topniejącego lądolodu.
2. Geografia społeczno-ekonomiczna Polski
1. imigracja
2. Polonia
3. Niemcy
4. konurbacja
5. burak cukrowy
6. bydło
7. Bełchatów
8. siarka
9. OZE

Hasło: STOPA BEZROBOCIA

Wyjaśnienie hasła: Procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej
zawodowo.
Aktywni zawodowo – ogółu wszystkich pracujących oraz bezrobotnych w danym państwie.