Grupa A Klasa .................... Ocena .............

Imię ..................................................................................

2. Ruchy Ziemi
1 Wpisz brakujące nazwy planet Układu Słonecznego we właściwej kolejności. 
( ... / 1 p.)

SŁOŃCE – Merkury / ________ / Ziemia / Mars / Jowisz / ________ / Uran / _________

2 Skreśl nazwę planety, która nie pasuje do pozostałych. Uzasadnij swój wybór. ( ... / 2 p.)
Jowisz, Saturn, Merkury, Uran
3 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa. ( ... / 2 p.)

1. Ziemia jest najmniejszą planetą Układu Słonecznego. P F

Jedno okrążenie Uranu wokół Słońca trwa dłużej niż jedno okrążenie Ziemi
2. P F
wokół Słońca.
3. Pas planetoid przebiega między orbitą Ziemi a orbitą Marsa. P F

4 Rozpoznaj rodzaje ciał niebieskich na podstawie opisów. Podaj ich nazwy. 

( ... / 2 p.)

A. Okruch skały, który nie spalił się w atmosferze i spadł na powierzchnię Ziemi. ____________

B. Ciało niebieskie, które świeci światłem odbitym i krąży wokół planety. ____________
5 Przyporządkuj podanym definicjom (1–2) odpowiednie terminy wybrane spośród podanych (A–C).
( ... / 1 p.)
1. Ciało niebieskie, które składa się ze skalno- A. Planeta
lodowego jądra oraz chmury pyłu i gazu tworzącej
warkocz
2. Ciało niebieskie, które świeci własnym światłem. B. Kometa
C. Gwiazda
6 Podaj nazwę planety, którą opisano poniżej.  ( ... / 1 p.)
Jest to planeta skalista o rozmiarach podobnych do Ziemi. Nie ma księżyców, a głównym składnikiem jej
atmosfery jest dwutlenek węgla. Obiega Słońce w krótszym czasie niż Ziemia.
7 ( ... / 1 p.)
Zaznacz nazwę państwa, w którym jest późniejsza
godzina czasu strefowego niż

w Polsce.

A. Ukraina B. Niemcy C. Portugalia D. Włochy

8 Zaznacz podpunkty, które opisują następstwa ruchu obrotowego Ziemi. ( ... / 2 p.)
A. Różnice czasu na Ziemi. C. Różnice w oświetleniu biegunów.
B. Występowanie pór roku. D. Pozorny ruch gwiazd po niebie.

Grupa A | strona
1 z 5
9 Zaznacz poprawne dokończenie każdego ze zdań. 
( ... / 3 p.)

1. Gdy w Polsce o 7.30 uczniowie idą do szkoły, w Kanadzie uczniowie

A. również idą do szkoły. B. już wracają ze szkoły.  C. jeszcze śpią.
2. Gdy w Polsce o 14.00 uczniowie wracają ze szkoły do domu, w Szwecji uczniowie
A. również wracają ze szkoły do domu. B. dopiero idą do szkoły. C. kładą się spać.
3. Po wschodzie Słońca Kolumna Zygmunta w Warszawie rzuca
A. najkrótszy cień. B. najdłuższy cień. C. taki sam cień przez cały dzień.
10 ( ... / 1 p.)
Zaznacz na mapie znakiem X przykład państwa, w
którym jest późniejsza godzina czasu strefowego
niż w Polsce.

11 ( ... / 2 p.)
Uszereguj wymienione miasta w kolejności od tego,
w którym Słońce wschodzi najwcześniej, do tego, w którym
wschodzi najpóźniej. Skorzystaj z zamieszczonej mapy.
Gdańsk, Kielce, Zielona Góra, Lublin, Poznań
1. __  2. __  3. __  4. __  5. __

12 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Pasażerowie statku płynącego przez Ocean Spokojny z Tokio do San Francisco po przekroczeniu linii zmiany
daty
A. „tracą”  jeden dzień.
B. nie „tracą” ani nie "zyskują" jednego dnia.
C. „zyskują” jeden dzień.
13 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 3 p.)

1. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się wokół Księżyca. P F

2. Pełny obrót Ziemi trwa 24 godziny. P F
3. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się w kierunku z zachodu na wschód. P F
4. W ciągu 6 godzin Ziemia obróci się o 180°. P F

Grupa A | strona
2 z 5
14 ( ... / 2 p.)
Na podstawie mapy wykonaj polecenia.
a) Zaznacz nazwę państwa, w którym jest
późniejsza godzina czasu strefowego niż w
Polsce.

A. Ukraina

B. Niemcy

C. Portugalia

D. Włochy
b) Określ, która godzina czasu strefowego
będzie na Islandii, jeśli

w Turcji jest godzina 10:00.

15 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.  ( ... / 1 p.)

Gdy w Polsce o 7.30 uczniowie idą do szkoły, w Kanadzie uczniowie
A.  jeszcze śpią. B. również idą do szkoły.  C. już wracają ze szkoły.  
16 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

Tę samą godzinę czasu słonecznego mają punkty leżące na tym samym

1. P F
południku.
2. Czas słoneczny nazywany jest też czasem miejscowym. P F
3. Gdy około godziny 12.00 Słońce góruje, znajduje się najniżej nad horyzontem. P F

17 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.  ( ... / 1 p.)

Tuż po wschodzie Słońca Kolumna Zygmunta w Warszawie rzuca
A. najkrótszy cień. B. najdłuższy cień.
18 Zaznacz podpunkt, który nie opisuje następstwa ruchu obrotowego Ziemi. ( ... / 1 p.)
A. Występowanie dnia i nocy. B. Występowanie pór roku. C. Różnice czasu na Ziemi.
19 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa. ( ... / 3 p.)

1. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się wokół Księżyca. P F

2. Pełny obrót Ziemi trwa 24 godziny. P F
3. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się w kierunku z zachodu na wschód. P F
4. Dzięki ruchowi obiegowemu Ziemi występują dzień i noc. P F
Kiedy na oświetlonej przez Słońce części kuli ziemskiej panuje lato, na
5. P F
zacienionej – trwa zima.

Grupa A | strona
3 z 5
20 Uzupełnij schemat. Zapisz nad odpowiednimi strzałkami nazwy astronomicznych pór roku: wiosna i lato. ( ... / 2 p.)

21 Podaj daty występowania wymienionych zjawisk.  ( ... / 2 p.)

A. Przesilenie zimowe: _______

B. Równonoc wiosenna: _______

22 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

1. Ruch obiegowy Ziemi odbywa się wokół Księżyca. P F

2. Pełny obieg Ziemi trwa około 365 dni. P F
3. Ruch obiegowy Ziemi odbywa się po drodze nazywanej orbitą. P F
4. Dzięki ruchowi obiegowemu na Ziemi występują dzień i noc. P F

23 Oceń na podstawie rysunku, czy podane informacje są ( ... / 2 p.)

zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja jest
prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.
Na obszarze między kołem
1. podbiegunowym północnym a biegunem P F
północnym panuje noc polarna.
Promienie słoneczne padają prostopadle
2. P F
(pod kątem 90°) na zwrotnik Raka.
Dzień polarny występuje na obszarze
3. między zwrotnikiem Koziorożca a P F
biegunem północnym.
Rysunek przedstawia oświetlenie Ziemi
4. P F
22 grudnia.

24 ( ... / 2 p.)
Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania dotyczące rysunku zawierały
prawdziwe informacje.
A. Na półkulę północną dociera więcej / mniej energii słonecznej,
dlatego noc trwa tam dłużej / krócej niż dzień.

B. Na rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu

astronomicznej jesieni / zimy.

25 Podaj daty występowania wymienionych zjawisk.  ( ... / 2 p.)

A. Przesilenie zimowe na półkuli N: _______

B. Równonoc wiosenna na półkuli S: _______

Grupa A | strona
4 z 5
26 Rozpoznaj strefy oświetlenia Ziemi na podstawie opisów. Podaj ich nazwy. ( ... / 4 p.)
A. Granicami tej strefy są zwrotnik Raka i koło podbiegunowe północne. ____________ 

B. Rozciąga się między biegunem południowym a kołem podbiegunowym południowym. ____________

C. W tej strefie dzień i noc mają przez cały rok podobną długość, a promienie słoneczne padają w południe
prostopadle przynajmniej jednego dnia w roku. ____________
D. W tych strefach występują pory roku. _____________
27 Określ, w których strefach oświetlenia Ziemi leżą wymienione miasta. Skorzystaj z podanych ( ... / 3 p.)
współrzędnych geograficznych.
A. Toronto (43°N, 79°30'W): ___________

B. Fortaleza (3°43'S, 38°32'W): ___________

C. Barrow (71°N, 156°47'W): ___________

28 Ustal na podstawie wartości szerokości geograficznej, czy w wymienionych miastach występują ( ... / 2 p.)
zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej. Wpisz TAK lub NIE.
A. Sztokholm (59°20'N): _______            C. Dikson (73°30'N): _______

B. Murmańsk (67°N): _______                 D. Tegucigalpa (14°05'N): _______

29 Rozpoznaj strefę oświetlenia Ziemi na podstawie opisu. Podaj jej nazwę. ( ... / 1 p.)
Ta strefa rozciąga się między zwrotnikiem Raka a zwrotnikiem Koziorożca. Obszar ten otrzymuje największą
ilość energii słonecznej na Ziemi. Tylko w tej strefie promienie słoneczne padają w południe pod kątem
prostym, czyli Słońce świeci w zenicie.
30 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

Występowanie stref klimatycznych jest następstwem zróżnicowania oświetlenia

1. P F
Ziemi.
2. Wyróżniono sześć stref oświetlenia Ziemi. P F
3. Strefy klimatyczne oraz strefy krajobrazowe rozciągają się wzdłuż południków. P F

Grupa A | strona
5 z 5
Grupa B Klasa .................... Ocena .............
Imię ..................................................................................

2. Ruchy Ziemi
1 Wpisz brakujące nazwy planet Układu Słonecznego we właściwej kolejności. 
( ... / 1 p.)

SŁOŃCE – ________ / Wenus / Ziemia / Mars / ________ / Saturn / ________ / Neptun

2 Skreśl nazwę planety, która nie pasuje do pozostałych. Uzasadnij swój wybór. ( ... / 2 p.)
Saturn, Merkury, Wenus, Mars
3 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

1. Merkury jest najmniejszą planetą Układu Słonecznego. P F

Jedno okrążenie Saturna wokół Słońca trwa dłużej niż jedno okrążenie Ziemi
2. P F
wokół Słońca.
3. Pas planetoid przebiega między orbitą Ziemi a orbitą Wenus. P F

4 Rozpoznaj rodzaje ciał niebieskich na podstawie opisów. Podaj ich nazwy. 

( ... / 2 p.)

A. Okruch skały, który spala się w atmosferze i nie dociera do powierzchni Ziemi. ____________

B. Składa się ze skalno-lodowego jądra oraz z chmury gazu i pyłu tworzącej warkocz. ____________
5 Przyporządkuj podanym definicjom (1–3) odpowiednie terminy wybrane spośród podanych (A–B).
( ... / 1 p.)
1. Gazowe lub skaliste ciało niebieskie, które nie A. Planeta
świeci własnym światłem.
2. Ciało niebieskie, które świeci własnym światłem. B. Kometa
C. Gwiazda
6 Podaj nazwę planety, którą opisano poniżej.  ( ... / 1 p.)
Należy do planet skalistych. Jej bardzo rozrzedzona atmosfera zawiera niewiele tlenu. Tę planetę okrążają
dwa księżyce, a czas jej obiegu wokół Słońca jest dłuższy niż czas obiegu Ziemi.
7 ( ... / 1 p.)
Zaznacz nazwę państwa, w którym jest
wcześniejsza godzina czasu strefowego niż

w Polsce.

A. Ukraina B. Niemcy C. Portugalia D. Włochy

8 Zaznacz podpunkty, które opisują następstwa ruchu obrotowego Ziemi. ( ... / 2 p.)
A. Występowanie pór roku. C. Występowanie zjawiska dnia i nocy.
B. Pozorny ruch Słońca po niebie. D. Różnice wysokości górowania Słońca. 

Grupa B | strona
1 z 5
9 Zaznacz poprawne dokończenie każdego ze zdań. 
( ... / 3 p.)

1. Gdy w Szczecinie o 7.30 rano uczniowie idą do szkoły, w Japonii uczniowie

A. także idą do szkoły.  B. już wracają ze szkoły.  C. jeszcze śpią.
2. Gdy w Szczecinie o 14.00 uczniowie wracają ze szkoły, w Chorwacji uczniowie
A. również wracają ze szkoły do domu.  B. dopiero idą do szkoły.  C. kładą się spać.
3. W południe słoneczne Kolumna Zygmunta w Warszawie rzuca
A. najkrótszy cień.  B. najdłuższy cień. C. taki sam cień przez cały dzień.
10 ( ... / 1 p.)
Zaznacz na mapie znakiem X przykład państwa,
w którym jest wcześniejsza godzina czasu
strefowego niż w Polsce.

11 ( ... / 2 p.)
Uszereguj wymienione miasta w kolejności od tego,
w którym Słońce wschodzi najwcześniej, do tego, w którym
wschodzi najpóźniej. Skorzystaj z zamieszczonej mapy.
Warszawa, Białystok, Bydgoszcz, Wrocław, Szczecin
1. __  2. __  3. __  4. __  5. __

12 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Pasażerowie samolotu lecącego nad Stanami Zjednoczonymi i Oceanem Spokojnym z Chicago do Pekinu po
przekroczeniu linii zmiany daty
A. „tracą” jeden dzień.
B. nie „tracą” ani nie „zyskują” jednego dnia.
C. „zyskują” jeden dzień.
13 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 3 p.)

1. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się w kierunku ze wschodu na zachód. P F

2. W ciągu 6 godzin Ziemia obróci się o 90°. P F
3. Pełny obrót Ziemi trwa niecałe 22 godziny. P F
4. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się wokół jej osi. P F

Grupa B | strona
2 z 5
14 ( ... / 2 p.)
Na podstawie mapy wykonaj polecenia.
a) Zaznacz nazwę państwa, w którym jest
wcześniejsza godzina czasu strefowego niż w
Polsce.

A. Ukraina

B. Niemcy

C. Portugalia

D. Włochy
b) Określ, która godzina czasu strefowego
będzie w Finlandii, jeśli

w Wielkiej Brytanii jest godzina 10:00.

15 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.  ( ... / 1 p.)

Gdy w Polsce o 14.00 uczniowie wracają ze szkoły do domu, w Chinach uczniowie
A. dopiero idą do szkoły.   B. również wracają ze szkoły do domu.   C. kładą się spać.
16 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

Około godziny 12.00 Słońce góruje, a więc znajduje się najwyżej nad
1. P F
horyzontem.
Tę samą godzinę czasu słonecznego mają punkty leżące na tym samym
2. P F
równoleżniku.
3. Na lądach przebieg stref czasowych jest nieregularny. P F

17 Zaznacz poprawne dokończenie zdania.  ( ... / 1 p.)

W południe słoneczne Kolumna Zygmunta w Warszawie rzuca
A. najkrótszy cień. B. najdłuższy cień.
18 Zaznacz podpunkt, który nie opisuje następstwa ruchu obrotowego Ziemi. ( ... / 1 p.)
A. Występowanie pór roku.  B. Różnice czasu na Ziemi. C. Pozorny ruch Słońca po niebie.
19 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 3 p.)

1. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się wokół jej osi. P F

2. Pełny obrót Ziemi trwa niecałe 22 godziny. P F
3. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się w kierunku ze wschodu na zachód. P F
Gdy na oświetlonej przez Słońce części kuli ziemskiej panuje dzień, na
4. P F
zacienionej – trwa noc.
Pozorna wędrówka gwiazdozbioru Wielkiego Wozu po niebie jest skutkiem
5. P F
ruchu obrotowego.

Grupa B | strona
3 z 5
20 Uzupełnij schemat. Zapisz nad odpowiednimi strzałkami nazwy astronomicznych pór roku: lato i jesień. ( ... / 2 p.)

21 Podaj daty występowania wymienionych zjawisk.  ( ... / 2 p.)

A. Przesilenie letnie: _______

B. Równonoc jesienna: _______

22 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

1. Ruch obiegowy Ziemi odbywa się wokół Słońca. P F

2. Pełny obieg Ziemi trwa około 24 godzin. P F
3. Ruch obiegowy Ziemi odbywa się po drodze nazywanej satelitą. P F
4. Dzięki ruchowi obiegowemu na Ziemi występują pory roku. P F

23 Oceń na podstawie rysunku, czy podane informacje są ( ... / 2 p.)

zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja jest
prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.
Na obszarze między kołem
1. podbiegunowym północnym a biegunem P F
północnym panuje dzień polarny.
W dniu przedstawionym na rysunku
2. promienie słoneczne padają prostopadle P F
(pod kątem 90°) na zwrotnik Koziorożca.
Noc polarna występuje na obszarze
3. między zwrotnikiem Koziorożca a P F
biegunem południowym.
Rysunek przedstawia oświetlenie Ziemi
4. P F
22 czerwca.

24 ( ... / 2 p.)
Skreśl zbędne wyrazy tak, aby zdania dotyczące rysunku zawierały
prawdziwe informacje.
A. Na półkulę północną dociera więcej / mniej energii słonecznej,
dlatego noc trwa tam dłużej / krócej niż dzień.

B. Na rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu

astronomicznej wiosny / astronomicznego lata.

25 Podaj daty występowania wymienionych zjawisk.  ( ... / 2 p.)

A. Przesilenie zimowe na półkuli S: _______

B. Równonoc wiosenna na półkuli N: _______

Grupa B | strona
4 z 5
26 Rozpoznaj strefy oświetlenia Ziemi na podstawie opisów. Podaj ich nazwy. ( ... / 4 p.)
A. Granicami tej strefy są zwrotnik Koziorożca i koło podbiegunowe południowe. ____________ 

B. Rozciąga się między biegunem północnym a kołem podbiegunowym północnym. ____________

C. W tej strefie promienie słoneczne padają prostopadle przynajmniej jednego dnia w roku. Dlatego panują
tam wysokie temperatury – średnio powyżej 20°C. ____________

D. W tych strefach występują pory roku, ale nie można zaobserwować zjawisk dnia polarnego i nocy
polarnej. _____________
27 Określ, w których strefach oświetlenia Ziemi leżą wymienione miasta. Skorzystaj z podanych ( ... / 3 p.)
współrzędnych geograficznych.
A. Hobart (42°52'S, 147°20'E): ___________

B. Darwin (12°30'S, 131°E): ___________

C. Anadyr (64°44'N, 177°30'E): ___________

28 Ustal na podstawie wartości szerokości geograficznej, czy w wymienionych miastach występują ( ... / 2 p.)
zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej. Wpisz TAK lub NIE.
A. Oslo (59°55'N): _______                    C. Norylsk (69°21'N): _______

B. Berbera (10°26'N): _______               D. Kiruna (67°13'N): _______

29 Rozpoznaj strefę oświetlenia Ziemi na podstawie opisu. Podaj jej nazwę. ( ... / 1 p.)
Ta strefa rozciąga się od koła podbiegunowego do bieguna. Na ten obszar dociera najmniejsza ilość energii
słonecznej na Ziemi, ponieważ kąt padania promieni słonecznych w południe jest tam bardzo mały. W tej
strefie występują zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej.
30 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.  ( ... / 2 p.)

Występowanie stref krajobrazowych jest następstwem zróżnicowania

1. P F
oświetlenia Ziemi.
2. Wyróżniono cztery strefy oświetlenia Ziemi. P F
3. Strefy klimatyczne oraz strefy krajobrazowe rozciągają się równoleżnikowo. P F

Grupa B | strona
5 z 5