Test A

Współrzędne geograficzne
Test sprawdzający – rozdział 1
imię i nazwisko

klasa data
Grupa A

1 Uzupełnij zdania tak, aby wyjaśniały, czym jest szerokość geograficzna. Wykorzystaj poniższe określe-
nia i  wpisz je w  odpowiedniej formie. Niektóre określenia mogą zostać użyte kilka razy, a  inne mogą
pozostać niewykorzystane. 0–3 p.

N S E W  południk 0° południk 180° 0° 90° 180°

równik równoleżniki południki

Szerokość geograficzna to kąt zawarty między płaszczyzną a promieniem

ziemskim przechodzącym przez dany punkt. Wartości szerokości geograficznej mieszczą się w przedziale

od do i wskazują kierunki i  .

Szerokość geograficzną odczytujemy na mapie lub na globusie dzięki .

2 Wpisz we właściwych miejscach wartości południków i równoleżników (co 10°) tak, aby ilustracje przed-
stawiały fragmenty siatek kartograficznych sporządzonych dla różnych półkul. 0–4 p.

10° 10° 10° 10°

10° 10° 10° 10°

3 Odczytaj współrzędne geograficzne miast zaznaczonych na mapie i wpisz je w odpowiednich miejscach

tabeli. 0–3 p.

40° 30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 80°
70°

30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 70°
60° 60°
Szerokość geograficzna Długość geograficzna Reykjavík

Miasto literowe literowe

wartość w wartość w
oznaczenie oznaczenie
stopniach stopniach
kierunku kierunku
50° 50°

Kraków
Amsterdam
Kraków
Amsterdam
40° 40°

Reykjavík
10° 0°
Skala 1: 85 000 000
30° 10° 20° 30° 40°
0°
10° 20° 30° 40°
A Test

4 Na mapie z zadania 3 zaznacz i podpisz miasta, których współrzędne geograficzne podano poniżej. 
 0–2 p.

Dublin: 53ºN, 6ºW Moskwa: 56ºN, 38ºE

5 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub
literę F, jeśli jest fałszywa.  0–3 p.

80° 80°

C
40° 40°

D
160° 120° 80° 40° 0° 40° 80° 120° 160°
0° 0°

40° B 40°

E
80° 80° Skala 1: 335 000 000

1. Długość geograficzna punktu A wynosi 120ºN. P F

2. Szerokość geograficzna punktu B wynosi 23º26'S. P F

3. Punkty B i E mają taką samą długość geograficzną. P F

4. Szerokość geograficzna punktu C jest mniejsza niż szerokość geograficzna punktu B. P F

Punkt D ma najmniejsze wartości długości geograficznej i szerokości geograficznej spośród punktów
5. P F
zaznaczonych na mapie.

6 Zakreskuj na rysunku część Ziemi znajdującą się jednocześnie na półkuli południowej oraz na półkuli
zachodniej. Zapisz współrzędne geograficzne punktu A. 0–2 p.

60° 60°

40° 40°

20° A 20°
południk 0°

0° 0°
ró 60°
wn
ik
40° 40°
20° 20°

20° 20°
Współrzędne geograficzne punktu A wynoszą:

40° 40° a) szerokość geograficzna –

b) długość geograficzna –
 Test A

7 Odczytaj i zapisz współrzędne geograficzne punktów zaznaczonych na rysunkach. 0–4 p.

160° 150° 140° 160° 30° 150° 140° 31° 30° 31°
45° 45°

B C B C

60° 60°

D D
A 50°
A 50° 46° 46°

A. C.

B. D.

8 Wyrzucanie ogromnych ilości odpadów, głównie plastikowych, doprowadziło do powstania na Oceanie

Spokojnym Wielkiej Pacyficznej Plamy Śmieci, której powierzchnia kilkakrotnie przekracza powierzch-
nię Polski. Wykorzystaj mapę i oblicz rozciągłość południkową tego obiektu.  0–2 p.

60° 70° 80° 90° 100° 110° 120° 130° 140° 150° 160° 170° 180° 170° 160° 150° 140° 130° 120° 110° 100° 90° 80° 70° 60° 50° 40° 30° 20°
70° 70°

60° 60°

50° 50°

40° 40°

wyspa
śmieci
30° 30°

20° 20°

O C E A N S P O K O J N Y
O.

10° 10°
110° 100° 90°

120° 130° 140° 150° 160° 170° 180° 170° 160° 150° 140° 130° 120°
Skala 1: 96 000 000

Obliczenia:

9 Podaj dwa przykłady zastosowania odbiorników GPS.  0–1 p.

1.

2.
B Test

Współrzędne geograficzne
Test sprawdzający – rozdział 1
imię i nazwisko

klasa data
Grupa B

1 Uzupełnij zdania tak, aby wyjaśniały, czym jest długość geograficzna. Wykorzystaj poniższe określenia
i wpisz je w odpowiedniej formie. Niektóre określenia mogą zostać użyte kilka razy, a inne mogą pozostać
niewykorzystane. 0–3 p.

N S E W  południk 0° południk 180° 0° 90° 180°

równik równoleżniki południki

Długość geograficzna to kąt zawarty między półpłaszczyzną

a półpłaszczyzną południka przechodzącego przez dany punkt. Wartości długości geograficznej mieszczą

się w przedziale od do i wskazują kierunki

i  . Na mapie lub globusie długość geograficzną odczytujemy dzięki

2 Wpisz we właściwych miejscach wartości południków i równoleżników (co 10°) tak, aby ilustracje przed-
stawiały fragmenty siatek kartograficznych sporządzonych dla różnych półkul. 0–4 p.

10° 10° 10° 10°

50° 50° 50° 50°

3 Odczytaj współrzędne geograficzne miast zaznaczonych na mapie i wpisz je w odpowiednich miejscach

tabeli. 0–3 p.
40° 30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 80°
70°

30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 70°
60°
Szerokość geograficzna Długość geograficzna 60°

Miasto literowe literowe

wartość w wartość w
oznaczenie oznaczenie
stopniach stopniach
kierunku kierunku Petersburg
50° 50°

Petersburg Cork

Barcelona
40° 40°
Barcelona
Cork
10° 0°
Skala 1: 85 000 000
30° 10° 20° 30° 40°
0°
10° 20° 30° 40°
 Test B

4 Na mapie z zadania 3 zaznacz i podpisz miasta, których współrzędne geograficzne podano poniżej. 
 0–2 p.

Lizbona: 39ºN, 9ºW Kijów: 51ºN, 31ºE

5 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub
literę F, jeśli jest fałszywa.  0–3 p.

80° 80°

B A
40° 40°

160° 120° 80° 40° 0° 40° 80° 120° 160°

0° 0°

40° 40°
D
C

80° 80° Skala 1: 335 000 000

1. Szerokość geograficzna punktu A wynosi 66º34'N. P F

2. Punkt E ma najmniejszą długość geograficzną spośród punktów zaznaczonych na mapie. P F

3. Kąty między południkiem zerowym a punktem A i między południkiem zerowym a punktem B są takie same. P F

4. Punkt C ma taką samą wartość szerokości geograficznej jak punkt A. P F

Punkt D ma najmniejszą szerokość geograficzną i największą długość geograficzną spośród punktów
5. P F
zaznaczonych na mapie.

6 Zakreskuj na rysunku część Ziemi znajdującą się jednocześnie na półkuli południowej oraz na półkuli
zachodniej. Zapisz współrzędne geograficzne punktu A. 0–2 p.

60° 60°

40° 40°

20° 20°
południk 0°

0°
ró
A 0°
wn 60°
ik
40° 40°
20° 20°

20° 20°
Współrzędne geograficzne punktu A wynoszą:

40° 40° a) szerokość geograficzna –

b) długość geograficzna –
B Test

7 Odczytaj i zapisz współrzędne geograficzne punktów zaznaczonych na rysunkach. 0–4 p.

120° 130° 140° 120° 40° 130° 140° 39° 40° 39°
21° 21°

C C
B B
50° 50°
D D

A A
55° 55° 20° 20°

A. C.

B. D.

8 Wyrzucanie ogromnych ilości odpadów, głównie plastikowych, doprowadziło do powstania na Oceanie

Spokojnym Wielkiej Pacyficznej Plamy Śmieci, której powierzchnia kilkakrotnie przekracza powierzch-
nię Polski. Wykorzystaj mapę i oblicz rozciągłość południkową tego obiektu. 0–2 p.

60° 70° 80° 90° 100° 110° 120° 130° 140° 150° 160° 170° 180° 170° 160° 150° 140° 130° 120° 110° 100° 90° 80° 70° 60° 50° 40° 30° 20°
70° 70°

60° 60°

50° 50°

40° 40°

wyspa
śmieci
30° 30°

20° 20°

O C E A N S P O K O J N Y
O.

10° 10°
110° 100° 90°

120° 130° 140° 150° 160° 170° 180° 170° 160° 150° 140° 130° 120°
Skala 1: 96 000 000

Obliczenia:

9 Podaj dwa przykłady zastosowania odbiorników GPS. 0–1 p.

1.

2.
 Test A

Ruchy Ziemi
Test sprawdzający – rozdział 2
imię i nazwisko

klasa data
Grupa A

1 Podaj nazwy planet Układu Słonecznego oznaczonych numerami 1–4. 0–2 p.

3
1 2 4

1. 2. 3. 4.

2 Rozpoznaj rodzaje ciał niebieskich na podstawie opisów. Wpisz w wyznaczonych miejscach nazwy wybra-
ne spośród podanych.  0–3 p.

meteor kometa gwiazda księżyc meteoryt

A. Naturalny satelita planety.

B. Ciało niebieskie, które spala się w ziemskiej atmosferze.

C. Świeci światłem własnym.

D. Jest zbudowana z lodu i pyłu.

E. Meteor, który spadł na Ziemię.

3 Zaznacz podpunkty, w których wymieniono cechy ruchu obiegowego Ziemi. 0–2 p.

A. Trwa 24 godziny.
B. Odbywa się po orbicie wokół Słońca.
C. Przebiega z zachodu na wschód.
D. Trwa 365 dni, 5 godzin i 49 minut.
E. Odbywa się wokół osi ziemskiej.
F. Przebiega w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
A Test

4 Uporządkuj w tabeli podane niżej skutki ruchów Ziemi. Wpisz właściwe litery w odpowiednich rubry-
kach tabeli. 0–4 p.

A. Zmiana czasu.
B. Występowanie dnia i nocy.
C. Występowanie astronomicznych pór roku.
D. Występowanie zjawiska nocy polarnej.
E. Pozorna wędrówka Słońca po niebie.
F. Występowanie stref oświetlenia Ziemi.
G. Z
 miana wysokości górowania Słońca nad horyzontem w ciągu roku.
H. Wschody i zachody Słońca.

Skutki ruchu obiegowego Ziemi Skutki ruchu obrotowego Ziemi

5 Skreśl zbędne wyrażenia tak, aby informacje zawarte w tekście były prawdziwe.  0–4 p.

Podczas podróży wokół kuli ziemskiej z  zachodu na wschód, np. z  Polski do Japonii, przesuwamy

wskazówki zegarków do przodu / do tyłu, czyli odejmujemy / dodajemy czas. Gdybyśmy

podróżowali dalej w tym samym kierunku, minęlibyśmy południk 180° / 0°, wzdłuż którego przebiega

umowna linia zmiany daty. Podczas  tej podróży „zyskalibyśmy” / „stracilibyśmy” jeden dzień

i musielibyśmy zmienić datę.

6 Wpisz w puste miejsca na mapie numery odpowiadające narysowanym zegarom tak, aby zegary popraw-
nie pokazywały czas strefowy w Stanach Zjednoczonych.  0–1 p.

Nowa
Fundlandia
120° 105° 90° 75° 60°

45° 45° St-Pierre

i Miquelon

1 2 3 4
O C E A N30°
I0
II I2 I
2 I0
II I2 I
2 I0
II I2 I
2 I0
II I2 I
2
30°
120° 9 3 9 3 9 3 9 3
Skala 1:80 000 000 8 4 8 4 8 4 8 4
granice państw 7 6
5 7 6
5 7 6
5 7 6
5
granice stref
Zwrotnik Raka 23°26' czasowych 105° 90° 75° 60°
 Test A

7 Na poniższym rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór
roku. Uzupełnij informacje w ramce tak, aby powstał opis oświetlenia Ziemi w tym dniu. 0–3 p.

zwr
otn
ik R
aka
rów
ni k

zwr
otn
ik K
ozio
rożc
a

Data:

Pora roku, która się rozpoczyna na półkuli północnej:

Promienie słoneczne padają pod kątem prostym na:

Dzień jest dłuższy od nocy na półkuli:

Noc polarna występuje za kołem podbiegunowym:

8 Uzupełnij tabelę przedstawiającą cechy stref oświetlenia Ziemi. Wstaw znak X przy nazwie strefy oświe-
tlenia Ziemi, której dotyczy dany opis.  0–3 p.

Strefa Strefa Strefa między-

Cecha strefy oświetlenia Ziemi
podbiegunowa umiarkowana zwrotnikowa

A. Rozciąga się między zwrotnikiem a kołem podbiegunowym.

B. Otrzymuje najmniejszą ilość energii słonecznej.

Słońce nigdy nie góruje w zenicie, a dni nie są dłuższe niż 24

C.
godziny.

D. W tej strefie występują wilgotne lasy równikowe oraz sawanny.

Promienie słoneczne mogą padać w tej strefie pod kątem

E.
prostym.

F. W tej strefie występują zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej.

B Test

Ruchy Ziemi
Test sprawdzający – rozdział 2
imię i nazwisko

klasa data
Grupa B

1 Podaj nazwy planet Układu Słonecznego oznaczonych numerami 1–4. 0–2 p.

3 4
1 2

1. 2. 3. 4.

2 Rozpoznaj rodzaje ciał niebieskich na podstawie opisów. Wpisz w wyznaczonych miejscach nazwy wybra-
ne spośród podanych.  0–3 p.

planeta gwiazda kometa meteor księżyc

A. Niewielkie ciało niebieskie z charakterystycznym warkoczem.

B. Okruch skalny, który może spalać się w atmosferze.

C. Świeci własnym światłem, np. Słońce.

D. Obiega Słońce po orbicie i nie świeci własnym światłem.

E. Naturalny satelita planety.

3 Zaznacz podpunkty, w których wymieniono cechy ruchu obiegowego Ziemi. 0–2 p.

A. Odbywa się po orbicie wokół Słońca.

B. Trwa 24 godziny.
C. Przebiega z zachodu na wschód.
D. Odbywa się wokół osi ziemskiej.
E. Trwa 365 dni, 6 godzin i 49 minut.
F. P
 rzebiega w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
 Test B

4 Uporządkuj w tabeli podane niżej skutki ruchów Ziemi. Wpisz właściwe litery w odpowiednich rubry-
kach tabeli.  0–4 p.

A. Zmiany oświetlenia Ziemi w ciągu roku.

B. Występowanie stref czasowych.
C. Wędrówka Słońca nad horyzontem.
D. Występowanie dnia i nocy.
E. Występowanie zjawiska dnia polarnego.
F. Zmiana wysokości górowania Słońca w ciągu roku.
G. Występowanie astronomicznych pór roku.
H. Pozorny ruch gwiazd na niebie.

Skutki ruchu obiegowego Ziemi Skutki ruchu obrotowego Ziemi

5 Skreśl zbędne wyrażenia tak, aby informacje zawarte w tekście były prawdziwe.  0–4 p.

Podczas podróży wokół kuli ziemskiej ze wschodu na zachód, np. z Polski do Stanów Zjednoczonych,

przesuwamy wskazówki zegarków do przodu / do tyłu, czyli odejmujemy / dodajemy czas. Gdybyśmy

podróżowali dalej w tym samym kierunku, minęlibyśmy południk 180° / 0°, wzdłuż którego przebiega

umowna linia zmiany daty. Podczas tej podróży „zyskalibyśmy” / „stracilibyśmy” jeden dzień i mu-

sielibyśmy zmienić datę.

6 Wpisz w puste miejsca na mapie numery odpowiadające narysowanym zegarom tak, aby zegary popraw-
nie pokazywały czas strefowy w Europie. 0–1 p.

30° 15° 0° 15° 30° 45° 60°

60° 60°

45°
1 2 3 4 45°

II I2 I II I2 I II I2 I II I2 I
45° 60°
I0 2 I0 2 I0 2 I0 2
9 3 9 3 9 3 9 3 Skala 1: 120 000 000
8 4 8 4 8 4 8 4
granice państw
7 5 7 5 7 5 7 5
6 6 6 6 granice stref
czasowych
30° 30° 15° 0° 15° 30°
B Test

7 Na poniższym rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór
roku. Uzupełnij informacje w ramce tak, aby powstał opis oświetlenia Ziemi w tym dniu. 0–3 p.

zwr
otn
ik R
aka

rów
ni k
zwr
otn
ik K
ozio
rożc
a

Data:

Pora roku, która się rozpoczyna na półkuli północnej:

Promienie słoneczne padają pod kątem prostym na:

Dzień jest dłuższy od nocy na półkuli:

Noc polarna występuje za kołem podbiegunowym:

8 Uzupełnij tabelę przedstawiającą cechy stref oświetlenia Ziemi. Wstaw znak X przy nazwie strefy oświe-
tlenia Ziemi, której dotyczy dany opis.  0–3 p.

Strefa Strefa Strefa między-

Cecha strefy oświetlenia Ziemi
podbiegunowa umiarkowana zwrotnikowa

A. Rozciąga się między kołem podbiegunowym a biegunem.

Znajdujące się w niej obszary otrzymują największą ilość

B.
energii słonecznej.
Kąt padania promieni słonecznych w tej strefie jest bardzo
C.
mały.

D. W tej strefie rosną lasy liściaste, mieszane i iglaste.

Promienie słoneczne nie padają tam pod kątem prostym

E.
i nie występują zjawiska dnia polarnego i nocy polarnej.

F. W tej strefie Słońce może górować w zenicie.

 Test A

Środowisko przyrodnicze
i ludność Europy
imię i nazwisko
Test sprawdzający – rozdział 3
klasa data
Grupa A

1 Skreśl błędną informację w każdym z podanych zdań opisujących położenie Europy, a następnie wpisz
w ramce poprawną informację. 0–3 p.

1. L
 eży na półkuli północnej oraz na półkulach: wschodniej i zachodniej, a przez jej terytorium przebiega
równik.
2. Kontynent europejski oblewają wody Oceanu Spokojnego i Oceanu Arktycznego.
3. Europę oddziela od Afryki Morze Śródziemne, z kolei fragment granicy między Europą a Azją stanowią
Karpaty.
4. Wielkie formy ukształtowania terenu w  Europie, poza górami Uralu, są ułożone południkowo.

5. Najniższy punkt Europy znajduje się w Holandii i jest położony 28 m p.p.m.

2 Uszereguj wymienione obiekty geograficzne, przez które przebiega granica Europy, zgodnie z kierun-
kiem przemieszczania się od Cieśniny Gibraltarskiej do północnego podnóża Kaukazu. Wpisz cyfry 1–4
we właściwych miejscach schematu.  0–2 p.

1. Morze Czarne. 2. morze Marmara. 3. cieśnina Bosfor. 4. Morze Śródziemne.

Cieśnina Gibraltarska północne podnóże

Kaukazu

3 Wpisz w tabeli numery, którymi oznaczono wymie- Numer

Obiekt geograficzny
nione obiekty geograficzne na poniższej mapie. na mapie
 0–5 p. Półwysep Bałkański

60°
20° 0° 20° 40° 60° Islandia
60°
1 Nizina Środkowoeuropejska
3 2 Nizina Nadkaspijska

Alpy
7 9 5 Ładoga
7
6 Apeniny
10 4
40° 40°
10 Wielka Brytania
8
Półwysep Skandynawski
0°
Skala 1: 85 000 000 8 20° 40° Pireneje
A Test

4 Zaznacz w każdym wierszu tabeli poprawne dokończenie zdania. 0–2 p.

A. tylko w obrębie kontynentów.

1. Płyty litosfery tworzą skalną powłokę Ziemi
B. w obrębie lądów i oceanów.

A. odsuwania się płyt litosfery.

2. Islandia leży w strefie
B. zderzania się płyt litosfery.

A. północnoamerykańskiej.
Najwyższy czynny wulkan Europy – Etna – leży na granicy płyty
3.
eurazjatyckiej i płyty
B. afrykańskiej.

5 Islandia jest położona na granicy płyt litosfery. Podaj trzy elementy środowiska przyrodniczego, których
występowanie jest skutkiem takiego położenia. 0–2 p.

1.

2.

3.

6 Połącz liniami cechy klimatu wymienionych miejsc w Europie z czynnikami, które ten klimat kształtują.
 0–2 p.

1. Łagodny klimat na wybrzeżu Norwegii. A. Ukształtowanie powierzchni.

2. W
 ysoka temperatura latem i ciepłe zimy B. Zróżnicowanie oświetlenia Ziemi.
we Włoszech. C. Prądy morskie.
3. Mroźne zimy oraz suche i upalne lata w Rosji. D. Odległość od mórz i oceanów.

7 Ustal, jaki klimat występuje na obszarach oznaczonych 30°

0° 20° 40° 60°
Skala 1: 110 000 000
na mapie numerami 1–4. Wpisz we właściwych miej- strefa klimatów
20°
4 okołobieguno-
scach tabeli numery, którymi oznaczono te obszary, wych
strefa klimatów
oraz litery odpowiadające nazwom roślinności charak- 60° umiarkowanych
strefa klimatów
terystycznej dla danego klimatu.  0–4 p. podzwrotniko-
wych
20°

A. Makia. B. Lasy liściaste. C. Tundra. D. Step.

2
1 klimat górski
Numer Roślinność
Klimat 40° 40°
Granice stref
na mapie (litera)
3 klimatycznych:
na wodzie
umiarkowany ciepły morski 40°
na lądzie
0°
20°

okołobiegunowy

podzwrotnikowy

umiarkowany ciepły kontynentalny

8 Wymień dwa przykłady działań Unii Europejskiej wpływających na przemiany społeczne w Europie.
 0–1 p.

1.

2.
 Test A

9 Na podstawie mapy politycznej Europy podaj nazwy państw, których dotyczą poniższe opisy. Następnie
wpisz nazwy państw we właściwych miejscach na mapie.  0–5 p.

60°
20° 0° 20° 40° 60°
60°
A.Jest największym państwem w Europie.

B. T
 o państwo leży na zachód od Polski. Powstało
z połączenia dwóch państw w drugiej połowie XX w.

40° 40°
C. Leży zarówno w Europie, jak i w Azji, a współrzędne
geograficzne stolicy tego kraju wynoszą 40°N, 33°E.
0°
Skala 1: 85 000 000 20° 40°

D. Jest państwem wyspiarskim, jednym z  najmniej-

szych w Europie.
E. T
 en kraj leży na półwyspie oraz na wyspach oddzie-
lających Morze Bałtyckie od Morza Północnego.

10 Uszereguj kraje, których nazwy wymieniono poniżej, pod względem gęstości zaludnienia. Zacznij od
najgęściej zaludnionego.  0–1 p.

Polska Islandia Malta Holandia

Kraj o największej gęstości Kraj o najmniejszej gęstości

Kraje o średniej gęstości zaludnienia
zaludnienia zaludnienia

11 Zaznacz podpunkt, w którym poprawnie przedstawiono aktualną sytuację demograficzną Europy. 0–1 p.
A. W większości państw europejskich rodzi się coraz więcej dzieci.
B. Z powodu pogarszającej się opieki medycznej w społeczeństwach Europy zmniejsza się liczba osób
starszych.
C. Wśród przyczyn starzenia się społeczeństwa Europy wymienia się przewagę rodzin z jednym dzieckiem
oraz poświęcenie się pracy zawodowej i realizacji własnych pasji przez młodych Europejczyków.

12 Ustal,
które z informacji wymienionych w tabeli dotyczą Paryża, a które – Londynu. Wpisz znak X
w odpowiednich kolumnach.  0–2 p.

Informacja Paryż Londyn

To miasto jest stolicą państwa położonego na wyspie.

Każdego roku odwiedza je około 30 mln turystów.

W tym mieście znajduje się Luwr.

Stanowi największe centrum finansowe Europy.

B Test

Środowisko przyrodnicze
i ludność Europy
imię i nazwisko
Test sprawdzający – rozdział 3
klasa data
Grupa B

1 Skreśl błędną informację w każdym z podanych zdań opisujących położenie Europy, a następnie wpisz
w ramce poprawną informację. 0–3 p.

1. Większa część Europy leży na półkuli zachodniej.

2. Kontynent europejski jest oddzielony od Ameryki Północnej przez Ocean Indyjski, z kolei północną
część Europy oblewa Ocean Arktyczny.
3. Granica lądowa między Europą a Azją przebiega wschodnim podnóżem Karpat.
4. W Europie przeważają wyżyny.
5. Najwyżej położonym punktem w Europie jest Mont Blanc, który leży w Pirenejach i ma wysokość
4810 m n.p.m.

2 Uszereguj wymienione obiekty geograficzne, przez które przebiega granica Europy, zgodnie z kierun-
kiem przemieszczania się od Morza Śródziemnego do gór Uralu. Wpisz cyfry 1–4 we właściwych miej-
scach schematu.  0–2 p.

1. Morze Kaspijskie. 2. morze Marmara. 3. cieśnina Dardanele. 4. Morze Czarne.

Morze Śródziemne Ural

3 Wpisz w tabeli numery, którymi oznaczono wymie- Numer

nione obiekty geograficzne na poniższej mapie. Obiekt geograficzny
na mapie
 0–5 p.
Góry Dynarskie
20° 0° 20° 40° 60°
60° 60° Półwysep Iberyjski
10
8 Półwysep Kolski
6
4 Nizina Francuska
2 Wołga

3 5 Irlandia
7
40° 40°
Nizina Wschodnioeuropejska
1
0° 9 Góry Skandynawskie
Skala 1: 85 000 000 20° 40°

Karpaty

Półwysep Apeniński
 Test B

4 Zaznacz w każdym wierszu tabeli poprawne dokończenie zdania. 0–2 p.

A. się od siebie odsuwają.

Islandia jest wyspą położoną na granicy dwóch
1.
płyt litosfery, które
B. się ze sobą zderzają.

A. amerykańską.
Płyta eurazjatycka, na której leży Europa,
2.
zderza się od południa z płytą
B. afrykańską.

A. miejsca, w których dochodzi do erupcji wulkanu.

Na granicy płyt litosfery na Islandii powstają
3.
gejzery, czyli
B. miejsca, w których gorąca woda jest wyrzucana pod dużym ciśnieniem.

5 Islandia jest położona na granicy płyt litosfery. Podaj trzy elementy środowiska przyrodniczego, których
występowanie jest skutkiem takiego położenia. 0–2 p.

1.

2.

3.

6 Połącz liniami cechy klimatu wymienionych miejsc w Europie z czynnikami, które ten klimat kształtują.
 0–2 p.

1. U
 jemna temperatura przez prawie cały rok A. Ukształtowanie powierzchni.
na wyspach Arktyki. B. Zróżnicowanie oświetlenia Ziemi.
2. Ł
 agodne zimy we Francji, a mroźne – w Rosji. C. Prądy morskie.
3. N
 iskie wartości temperatury powietrza D. Odległość od mórz i oceanów.
i wysokie opady w Alpach.

7 Ustal, jaki klimat występuje na obszarach oznaczonych 30°

0° 20° 40° 60°
Skala 1: 110 000 000
na mapie numerami 1–4. Wpisz we właściwych miej- 20°
strefa klimatów
okołobieguno-
scach tabeli numery, którymi oznaczono te obszary, 4
wych
strefa klimatów
oraz litery odpowiadające nazwom roślinności charak- 60° umiarkowanych

4 3 strefa klimatów
terystycznej dla danego klimatu.  0–4 p. podzwrotniko-
odmiany
wychchłodne:
20°
3 morski
A. Makia. B. Lasy liściaste. C. Tajga. D. Tundra. 1
przejściowy
kontynentalny
1 odmiany ciepłe:
klimat
morskigórski
Numer Roślinność
Klimat 40° 40° przejściowy
Granice stref
na mapie (litera) kontynentalny
2 2 klimatycznych:
Strefana
klimatów
wodzie
40° podzwrotnikowych:
umiarkowany chłodny namorski
lądzie
0°
20°
kontynentalny
podzwrotnikowy

okołobiegunowy

umiarkowany ciepły przejściowy

8 Wymień dwa przykłady działań Unii Europejskiej wpływających na przemiany gospodarcze w Europie.
 0–1 p.

1.

2.
B Test

9 Na podstawie mapy politycznej Europy podaj nazwy państw, których dotyczą poniższe opisy. Następnie
wpisz nazwy państw we właściwych miejscach na mapie.  0–5 p.

60°
20° 0° 20° 40° 60°
60°
A. J
 est drugim pod względem powierzchni państwem w Eu-
ropie. Powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego.

B. J
 est najmłodszym państwem w Europie.

40° 40°
C. Współrzędne geograficzne stolicy tego kraju, leżącego
zarówno w Europie, jak i w Azji, wynoszą 56°N, 38°E.
0°
Skala 1: 85 000 000 20° 40°

D. Jest największym państwem na Półwyspie Skandy-

nawskim.
E. M
 a najmniejszą powierzchnię spośród państw europej-

skich.

10 Uszereguj kraje, których nazwy wymieniono poniżej, pod względem gęstości zaludnienia. Zacznij
od najgęściej zaludnionego.  0–1 p.

Polska Monako Belgia Norwegia

Kraj o największej gęstości Kraj o najmniejszej gęstości

Kraje o średniej gęstości zaludnienia
zaludnienia zaludnienia

11 Zaznacz podpunkt, w którym poprawnie przedstawiono aktualną sytuację demograficzną Europy. 0–1 p.
A. Do Europy przybywa wielu imigrantów. To zjawisko przyczynia się m.in. do odmłodzenia społeczeństw
europejskich.
B. Południową Europę zamieszkują głównie ludy germańskie (m.in. Niemcy i Szwedzi).
C. W Europie Wschodniej mieszkają przede wszystkim wyznawcy protestantyzmu.

12 Ustal, które z informacji wymienionych w tabeli dotyczą Paryża, a które – Londynu. Wpisz znak X
w odpowiednich kolumnach.  0–2 p.

Informacja Paryż Londyn

To miasto leży nad Sekwaną.

Jednym z jego symboli jest Tower Bridge.

Nieopodal tego miasta znajduje się Wersal – siedziba królów.

Jest uznawane za światową stolicę mody.

 Test A

Gospodarka Europy
Test sprawdzający – rozdział 4
imię i nazwisko

klasa data
Grupa A

1 Podaj nazwę sektora gospodarki, którego dotyczy opis. 0–1 p.

Celem tego działu gospodarki jest zaspokajanie potrzeb ludzi, firm oraz organizacji. Nie jest on związany z wytwarzaniem produktów.

2 Wykresy przedstawiają strukturę zatrudnienia w trzech państwach o różnym poziomie rozwoju gospo-
darczego. Zaznacz wykres przedstawiający strukturę zatrudnienia w kraju o najniższym poziomie roz-
woju gospodarczego. Uzasadnij swój wybór. 0–2 p.

rolnictwo
przemysł
i budownictwo

usługi

Uzasadnienie:

3 Uzupełnij tabelę dotyczącą warunków rozwoju rolnictwa i jego cech w Danii i na Węgrzech. Wpisz znak X
we właściwych komórkach.  0–3 p.

Warunki rozwoju rolnictwa i jego cechy Dania Węgry

Klimat umiarkowany ciepły morski.

Bardzo żyzne czarnoziemy.

Wysoki poziom mechanizacji.

Latem możliwe susze.

Przewaga upraw zbóż (pszenicy, kukurydzy) i winorośli.

Duże znaczenie hodowli bydła i produkcji mleka.

A Test

4 Na podstawie poniższego tekstu wykonaj polecenia. 0–4 p.

Jest krajem bardzo wysoko rozwiniętym. Jego gospodarka opiera się na dogodnych warunkach naturalnych umożliwiających uprawę
roślin, głównie pszenicy. Występowanie klimatu podzwrotnikowego w południowej części kraju sprzyja uprawie winorośli. Ten kraj
słynie z produkcji win oraz serów. Na jego rozwój gospodarczy wpłynęły również bogate złoża surowców mineralnych, jednak współ-
cześnie największe znaczenie ma produkcja samochodów, samolotów oraz wyrobów chemicznych i farmaceutycznych. Bardzo dobrze
rozwinięte są tam również transport (kraj słynie z szybkich kolei), turystyka i telekomunikacja.

a) Podaj nazwę kraju, którego dotyczy powyższy opis.

b) Do podanych w tabeli sektorów gospodarki dopisz na podstawie tekstu po dwa rodzaje działalności. 

Sektor gospodarki Rodzaje działalności w opisywanym kraju

rolnictwo

przemysł

usługi

5 Wymień cztery odnawialne źródła energii. 0–2 p.

1. 3.

2. 4.

6 Dopasuj rodzaje elektrowni do podanych opisów, a następnie podaj przykłady państw, w których więk-
szość energii wytwarza się takich elektrowniach. 0–3 p.

elektrownia cieplna elektrownia słoneczna elektrownia geotermalna elektrownia wiatrowa

A. W elektrowniach tego rodzaju do produkcji energii wykorzystuje się ciepło pochodzące z wnętrza Ziemi.

Rodzaj elektrowni: Państwo:

B. E
 lektrownie tego rodzaju do produkcji energii wykorzystują ruch powietrza. Lokalizuje się je głównie
na wybrzeżach i w dolinach górskich.

Rodzaj elektrowni: Państwo:

C. W takich elektrowniach wytwarza się energię dzięki spalaniu węgla kamiennego i węgla brunatnego.

Rodzaj elektrowni: Państwo:

 Test A

7 Rozpoznaj, na którym z poniższych diagramów przedstawiono strukturę produkcji energii we Francji,

a na którym – w Norwegii. Podpisz diagramy nazwami tych państw. 0–2 p.

elektrownie elektrownie elektrownie

cieplne elektrownie wiatrowe słoneczne
wiatrowe
elektrownie
elektrownie cieplne
wodne
elektrownie
wodne

elektrownie
jądrowe

Państwo: Państwo:

8 Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych kolumnach po dwa przykłady przyrodnicznych i kulturowych

walorów turystycznych oraz elementów infrastruktury turystycznej Europy Południowej.  0–3 p.

Walory przyrodnicze Walory kulturowe Infrastruktura turystyczna

1. 1. 1.

2. 2. 2.

9 Wpisz we właściwych komórkach tabeli numery, którymi zaznaczono na mapie wymienione atrakcje
turystyczne Europy Południowej. 0–3 p.

Chamonix-
Atrakcja Koloseum Costa Brava Jeziora Plitwickie Etna
-Mont-Blanc

Numer na mapie
N
o r
m a
n d i
a K I D Y

Kry
S
E iec
Kamien ki
Podols
B

Wyso
N

i
Buchlov Zamek Spisk Zb. ski
ow
Chocim Kach
Monachium Wiedeń Domica Aggtelek
A

0° Baden Obersdorf Salzburg 20°

E

Vichy Genewa Budapeszt

d.

p y P
Borde
5 l
C

aux Lascau
Jaskinie ty
pa
10° x
AMed r
O

Szkocjańskie
Ka
Altam 30°
San ira iolan
Comtiago d Wenecja a
pos e Tuluza Genua Srebyrn
S P Belgrad
Gó

tela
Sebaan Piaski
stian
ir
e ne
Carcas
sonne Nicea Rimini 2 Złote
ry

Ledenika rzeg
Cannes zny B
je Dy a ł kany
Florencja
40° Alba łonec
L azur o we Asyż Split na B S
W y b r z eż e rs
10° Lizb
Mad
ryt 3 Dubrownik
Sofia
Stamb
uł
4
ki

ona Barcelo Korsyka Skopje

e

Toled na
o Wezuwiusz Bari 40°
Wale
ncja Sardynia Neapol Pompeje
Kord Olimp Troja
o ba Alica
nte Majorka
Ibiza Cagliari
Murcja
Gren
ada Delfy Teby Efez
Costa del Sol R Z E Ś Milet
O R Palermo
Mykeny Ateny
M Ó
Liks
us
Tipasa Algier
Kartagina 1 Peloponez
Dżamila D Sycylia Rodos
Tunis
Z Kreta
0°
Biskira 10°
I E M N E Knosso
s
Skala 1: 25 000 000 Obiekty o dużym znaczeniu Bu Szabaka

turystycznym: 20°

obszary turystyczno-wypoczynkowe zamki, pałace, fortyfikacje Dżerba

o wybitnych walorach turystycznych ruiny historyczne

popularne miejsca inne interesujące obiekty
turystyczno-wypoczynkowe przyrodnicze i kulturowe Z a t.
Wielk
a S
y rta
B Test

Gospodarka Europy
Test sprawdzający – rozdział 4
imię i nazwisko

klasa data
Grupa B

1 Podaj nazwę sektora gospodarki, którego dotyczy opis. 0–1 p.

Ten dział gospodarki zajmuje się wydobyciem surowców mineralnych oraz ich przetwarzaniem, a także przetwórstwem surowców
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Do jego zadań należy też wytwarzanie energii oraz gospodarka wodna.

2 Wykresy przedstawiają strukturę zatrudnienia w trzech państwach o różnym poziomie rozwoju gospo-
darczego. Zaznacz wykres przedstawiający strukturę zatrudnienia w kraju o najwyższym poziomie roz-
woju gospodarczego. Uzasadnij swój wybór. 0–2 p.

rolnictwo
przemysł
i budownictwo

usługi

Uzasadnienie:

3 Uzupełnij tabelę dotyczącą warunków rozwoju rolnictwa i jego cech w Danii i na Węgrzech. Wpisz znak
X we właściwych komórkach.  0–3 p.

Warunki rozwoju i cechy rolnictwa Dania Węgry

Klimat umiarkowany ciepły kontynentalny.

Niezbyt urodzajne gleby brunatne i bielicowe.

Łagodne zimy i niezbyt suche lata.

Przewaga małych i średnich gospodarstw.

Przewaga zbóż (pszenicy, jęczmienia, żyta).

Niewielkie znaczenie hodowli zwierząt.

 Test B

4 Na podstawie poniższego tekstu wykonaj polecenia. 0–4 p.

Jest jednym z najbogatszych państw świata. Jego gospodarka rozwija się dzięki dogodnemu położeniu i warunkom naturalnym, które
sprzyjają uprawie zbóż i hodowli zwierząt (głównie bydła i trzody chlewnej). Nowoczesny przemysł przetwarza produkty dostarczane
przez wydajne rolnictwo. Ten kraj jest światowym liderem w produkcji mleka, mięsa, masła oraz serów. Dzięki nadmorskiemu położe-
niu istotną rolę odgrywa również rybołówstwo. Ważnym działem gospodarki jest handel zagraniczny, ponieważ ok. 1/3 PKB pochodzi
z eksportu m.in. produktów spożywczych i gazu ziemnego wydobywanego z dna morza. Dobrze rozwinięta jest również turystyka.
Do najchętniej odwiedzanych miejsc w tym kraju należą jego stolica oraz słynny park rozrywki zbudowany z klocków.

a) Podaj nazwę kraju, którego dotyczy powyższy opis.

b) Do podanych w tabeli sektorów gospodarki dopisz na podstawie tekstu po dwa rodzaje działalności. 

Sektor gospodarki Rodzaje działalności w opisywanym kraju

rolnictwo

przemysł

usługi

5 Wymień cztery nieodnawialne źródła energii. 0–2 p.

1. 3.

2. 4.

6 Dopasuj rodzaje elektrowni do podanych opisów, a następnie podaj przykłady państw, w których więk-
szość energii wytwarza się takich elektrowniach. 0–3 p.

elektrownia wodna elektrownia jądrowa elektrownia słoneczna elektrownia cieplna

A. Do produkcji energii w tych elektrowniach wykorzystuje się pierwiastki chemiczne, np. uran. Dzia-
łalność tych zakładów nie jest akceptowana przez część ludności z obawy przez groźnymi awariami.

Rodzaj elektrowni: Państwo:

B. Surowcem wykorzystywanym do produkcji energii w takich elektrowniach jest na przykład węgiel

kamienny.

Rodzaj elektrowni: Państwo:

C. T
 akie elektrownie buduje się w górach, gdzie wykorzystuje się spadek terenu. Budowa elektrowni tego
rodzaju na nizinach wiąże się z zalaniem dużego obszaru.

Rodzaj elektrowni: Państwo:

B Test

7 Rozpoznaj, na którym z poniższych diagramów przedstawiono strukturę produkcji energii na Islandii,

a na którym – w Danii. Podpisz diagramy i podaj czynniki, które wpłynęły na strukturę produkcji ener-
gii elektrycznej według rodzaju elektrowni w każdym z tych państw. 0–2 p.

elektrownie elektrownie
słoneczne cieplne
elektrownie elektrownie
cieplne wodne
elektrownie elektrownie
wiatrowe geotermalne

Państwo: Państwo:

8 Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych kolumnach po dwa przykłady przyrodniczych i kulturowych

walorów turystycznych oraz elementów infrastruktury turystycznej Europy Południowej.  0–3 p.

Walory przyrodnicze Walory kulturowe Infrastruktura turystyczna

1. 1. 1.

2. 2. 2.

9 Wpisz we właściwych komórkach tabeli numery, którymi zaznaczono na mapie wymienione atrakcje
turystyczne Europy Południowej. 0–3 p.

Akropol Lazurowe Wezuwiusz

Atrakcja Wenecja Carcassonne
w Atenach Wybrzeże i Pompeje

Numer na mapie
N
o r
m a
n d i
a K I D Y

Kry
S
E iec
Kamien ki
Podols
B

Wyso
N

i
Buchlov Zamek Spisk Zb. ski
ow
Chocim Kach
Monachium Wiedeń Domica Aggtelek
A

0° Baden Obersdorf Salzburg 20°

E

Vichy Genewa Budapeszt

d.

Borde l p y P
C

aux Lascau y
10° x Chamon
ix Jaskinie
p at
A 4 ar
O

Altam Szkocjańskie 30°

San ira Mediolan K
Comtiago d Tuluza Genua Srebyrn
a
pos e P Jez.
S 3 Belgrad
Gó

tela
Sebaan ir Nicea Rimini Plitwickie Piaski
stia en Złote
ry

n g
eje Cannes y Brze
Dy a ł kany
Florencja czn
40° Alba
B Słone
Barce 1 Asyż Split na
rs Sofia
Bra sta

Mad lona
va

ryt Dubrownik uł
10° Lizb Stamb
Co

ki

ona Korsyka Skopje

e

Toled Rzym
o Wezuwiusz Bari 40°
Wale
Kord
o
ncja
Alica
Sardynia Neapol 5 Olimp Troja
ba nte Majorka
Ibiza Cagliari
Murcja
Gren
ada Delfy Teby Efez
Costa del Sol R Z E Ś Milet
O R Palermo
Mykeny
Liks
us
M Ó Etna 2
Tipasa Algier Peloponez
Dżamila D Sycylia Rodos
Tunis
Z Kreta
0°
Biskira 10°
I E M N E Knosso
s
Skala 1: 25 000 000 Obiekty o dużym znaczeniu Bu Szabaka

turystycznym: 20°

obszary turystyczno-wypoczynkowe zamki, pałace, fortyfikacje Dżerba

o wybitnych walorach turystycznych ruiny historyczne

popularne miejsca inne interesujące obiekty
turystyczno-wypoczynkowe przyrodnicze i kulturowe Z a t.
Wielk
a S
y rta
 Test A

Sąsiedzi Polski
Test sprawdzający – rozdział 5
imię i nazwisko

klasa data
Grupa A

1 Uzupełnij tabelę. Podaj nazwy państw sąsiadujących z Polską oznaczonych na mapie cyframi 1–4 oraz
dopisz do nich właściwe nazwy stolic.  0–2 p.

Numer Skala 1: 36 000 000

20° 30° 40°
Nazwa państwa Nazwa stolicy
na mapie

1 2
2
4 50°

3 50°
1
3
4

10° 20° 30°

2 Na podstawie opisów rozpoznaj państwa sąsiadujące z Polską i wpisz we właściwych miejscach tabeli ich
nazwy.  0–5 p.

Szóste pod względem wielkości, a drugie pod względem liczby ludności, państwo w Europie.
A.
Odznacza się zróżnicowaną rzeźbą terenu.
Kraj środkowoeuropejski, w którego krajobrazie przeważają wyżyny i góry. Stolica tego państwa
B.
leży nad Wełtawą i jest jednym z najpiękniejszych miast Europy.
Kraj, który jest większy od Polski zarówno pod względem liczby ludności, jak i pod względem
C. powierzchni. Granica między nim a naszym krajem biegnie miejscami wzdłuż Bugu. Ma dostęp
do Morza Czarnego.

D. Niewielki nizinny kraj ze źródłami wód mineralnych i dostępem do Morza Bałtyckiego.

To państwo jest często odwiedzane przez osoby, które uprawiają turystykę aktywną, np. wędrują
E.
po górach, wspinają się i jeżdżą na nartach. Słynie również z gorących źródeł i basenów termalnych.

3 Ustal, które obiekty geograficzne znajdują się w każdym z wymienionych państw, i zaznacz podpunkty
zawierające ich nazwy.  0–3 p.

A. U
 kraina.
a) Wyżyna Podolska, Karpaty, Dniepr.
b) Dniestr, Sudety, Nizina Czarnomorska.
c) Wyżyna Wołyńska, Mierzeja Kurońska, Dniepr.
B. Niemcy.
a) Rudawy, Karpaty, Wyżyna Bawarska.
b) Alpy, Ren, Wyżyna Morawska.
c) Wyżyna Bawarska, Jezioro Bodeńskie, Ren.
C. Słowacja.
a) Karpaty, Wag, Alpy.
b) Sudety, Karpaty, Dunaj.
c) Dunaj, Tatry, Rudawy Słowackie.
A Test

4 Uszereguj poniższe opisy tak, aby przedstawiały kolejne etapy rozwoju przemysłu w Niemczech na przy-
kładzie Nadrenii Północnej-Westfalii. Wpisz we właściwych miejscach cyfry 1–4.  0–2 p.

Rozbudowa hut i elektrowni.

Wydobycie węgla kamiennego.

Rozwój nowoczesnego przetwórstwa przemysłowego i usług.

Zamykanie kopalń i hut.

5 Uporządkuj wymienione atrakcje turystyczne Czech i Słowacji. Wpisz numery odpowiadające ich nazwom
w odpowiednich rubrykach tabeli. 0–4 p.

1. Tatry 5. Dobszyńska Jaskinia Lodowa

2. Złota Uliczka 6. Pałac w Lednicach
3. Kościół w Twardoszynie, 7. Sudety
4. Skalne miasto koło Adršpach 8. Park wodny Tatralandia

Walory turystyczne Słowacji Walory turystyczne Czech

przyrodnicze kulturowe przyrodnicze kulturowe

6 Ustal, które z wymienionych poniżej atrakcji turystycznych znajdują się na Litwie, a które – na Białorusi.
Wpisz literę X we właściwych miejscach tabeli.  0–3 p.

Atrakcja turystyczna Litwa Białoruś

Puszcza Białowieska

Uzdrowisko w Druskienikach

Zamek w Trokach

Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej w Ostrej Bramie

Zamki w Mirze i Nieświeżu

7 Podaj nazwy państw uczestniczących w konflikcie na Półwyspie Krymskim. Opisz krótko przyczynę
tego konfliktu. 0–2 p.

Państwa – strony konfliktu: i

Przyczyna konfliktu:
 Test A

8 Na mapie zaznaczono numerami 1–6 elementy środowiska geograficznego Rosji. Rozpoznaj je i dopisz
właściwe numery do podanych obiektów. 0–3 p.
80° 40° 160° 80° 180°
20° 60° 140° 60°
60° 80°
Obiekt geograficzny Numer 100° 120°

180°
Ural 20° 3
4
Ładoga 5
2 6 160°
Bajkał
40°

Góry Czerskiego 40°

1
140°
Obwód kaliningradzki 80°
120°
60° 40° Skala 1:50 000 000 100°

Wyżyna Środkowosyberyjska

9 Zaznacz w każdym wierszu tabeli poprawne dokończenie zdania.  0–2 p.

a) wyżyny i góry.
A. Przeważającą część Rosji, największego
kraju świata, zajmują
b) niziny.

a) umiarkowanych i podzwrotnikowych.
B. Obszar Rosji leży w strefach klimatów
b) umiarkowanych i okołobiegunowych.

a) nowoczesnemu przetwórstwu przemysłowemu.

C. Przemysł Rosji rozwija się dzięki
b) wydobyciu i sprzedaży surowców mineralnych.

a) zaspokaja potrzeby żywnościowe mieszkańców.

D. Rolnictwo w Rosji
b) nie jest w stanie wyprodukować tyle żywności, by zaspokoić potrzeby ludności kraju.

10 Podaj nazwę euroregionu, który został opisany poniżej. 15° 20° 25°

Skorzystaj z zamieszczonej mapy.  0–1 p.

B ał ty k
Leży na pograniczu Polski, Czech i Niemiec. Jego nazwa
pochodzi od nazwy jednej z rzek płynących na granicy Po m e r an i a

Polski i Niemiec. 55° B ał ty k 55°

B ał ty k Ły n a- Ł aw a Niemen
Po m e r an i a
Euroregion:
Pro Europa Pu s z c z a
Vi adr i n a B i a ł o w i es k a
Sp r e w a-
P O L S KA
- N y s a- B ó b r
Neisse- Bug
- N i s a- N y s a
P r adzi ad
50° G l ace n s i s 50°
Si l e s i a
Śl ąs k
C i e s zy ń s k i K ar p ack i
B e s k i dy Tatr y
15° 25°
Skala 1: 1715°
000 000 granice euroregionów; granice
państw
B ał ty k nazwy euroregionów części wspólne euroregionów
WĘ G RY
R U M U NIA
B Test

Sąsiedzi Polski
Test sprawdzający – rozdział 5
imię i nazwisko

klasa data
Grupa B

1 Uzupełnij tabelę. Podaj nazwy państw sąsiadujących z Polską oznaczonych cyframi 1–4 oraz dopisz
do nich właściwe nazwy stolic.  0–2 p.

Numer Skala 1: 36 000 000

20° 30° 40°
Nazwa państwa Nazwa stolicy
na mapie

1 1
4
2
3 50°
50°
3
2
4

10° 20° 30°

2 Na podstawie opisów rozpoznaj państwa sąsiadujące z Polską i wpisz we właściwych miejscach tabeli ich
nazwy.  0–5 p.

A. Największy kraj byłego Związku Radzieckiego. Prawie 3/4 jego powierzchni zajmują niziny.

B. Kraj bez dostępu do morza z przewagą gór. Znajduje się w nim najwyższy szczyt Tatr – Gerlach.

C. Kraj dawnego Związku Radzieckiego bez dostępu do morza. Jego dużą część zajmują tereny bagienne.

D. Jedno z najlepiej rozwiniętych gospodarczo państw świata, producent znanych marek samochodów.

Kraj o bardzo korzystnych warunkach naturalnych do rozwoju rolnictwa (czarnoziemy), przemysłu

E. (bogate złoża surowców mineralnych) oraz turystyki (dostęp do Morza Czarnego), lecz o niestabilnej
sytuacji politycznej.

3 Ustal, które obiekty geograficzne znajdują się w każdym z wymienionych państw, i zaznacz podpunkty
zawierające ich nazwy.  0–3 p.

A. Czechy.
a) Alpy, Sudety, Karpaty.
b) Odra, Wyżyna Czesko-Morawska, Śnieżka.
c) Ren, Rudawy, Sudety.
B. Białoruś.
a) Polesie, Wyżyna Podolska, Dniepr.
b) Wyżyna Bawarska, Niemen, Prypeć.
c) Prypeć, Polesie, Wyżyna Białoruska.
C. Litwa.
a) Dunaj, Nizina Środkowolitewska, Niemen.
b) Niemen, Mierzeja Kurońska, Pojezierze Litewskie.
c) M
 ierzeja Kurońska, Alpy, Wysoczyzna Żmudzka.
 Test B

4 Uszereguj poniższe opisy tak, aby przedstawiały kolejne etapy rozwoju przemysłu w Niemczech na przy-
kładzie Nadrenii Północnej-Westfalii. Wpisz we właściwych miejscach cyfry 1–4.  0–2 p.

Zamykanie kopalń i hut.

Wydobycie węgla kamiennego.

Rozwój nowoczesnego przetwórstwa przemysłowego oraz usług.

Rozbudowa hut i elektrowni.

5 Uporządkuj wymienione atrakcje turystyczne Czech i Słowacji. Wpisz numery odpowiadające ich nazwom
w odpowiednich rubrykach tabeli. 0–4 p.

1. Sudety 5. Dobszyńska Jaskinia Lodowa

2. Park wodny Tatralandia 6. Kościół w Twardoszynie
3. Pałac w Lednicach 7. Tatry
4. Skalne miasto koło Adršpach 8. Złota Uliczka

Walory turystyczne Słowacji Walory turystyczne Czech

przyrodnicze kulturowe przyrodnicze kulturowe

6 Ustal, które z wymienionych poniżej atrakcji turystycznych znajdują się na Litwie, a które – na Białorusi.
Wpisz literę X we właściwych miejscach tabeli.  0–3 p.

Atrakcja turystyczna Litwa Białoruś

Uzdrowisko w Druskienikach.

Zamki w Mirze i Nieświeżu.

Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej w Ostrej Bramie.

Puszcza Białowieska.

Zamek w Trokach.

7 Przedstaw trzy gospodarcze lub społeczne konsekwencje konfliktów na Ukrainie. 0–2 p.

1.

2.

3.
B Test

8 Na mapie zaznaczono numerami 1–6 elementy środowiska geograficznego Rosji. Rozpoznaj je i dopisz
właściwe numery do podanych obiektów. 0–3 p.

80° 40° 160° 80° 180°

20° 60° 140° 60°
60° 80°
Obiekt geograficzny Numer 100° 120°

180°
Kamczatka 20° 5

Kaukaz
4
1
160°
Obwód kaliningradzki
40°
2
3
Nizina Zachodniosyberyjska 40°

6
Wołga 80°
140°
120°
60° 40° Skala 1:50 000 000 100°

Sajany

9 Zaznacz w każdym wierszu tabeli poprawne dokończenie zdania.  0–2 p.

a) leży 1/4 obszaru Rosji, największego kraju świata.

A. W Europie
b) leży 1/2 obszaru Rosji, największego kraju świata.

a) gazu ziemnego, ropy naftowej i węgla.

B. Rosja jest dużym producentem
b) ropy naftowej, siarki i miedzi.

a) w europejskiej części Rosji.

C. Obszary upraw przeważają
b) w azjatyckiej części Rosji.

a) produkcji sprzętu elektronicznego.

D. Rosja jest znana w świecie z usług
działających na potrzeby
b) produkcji broni i badań kosmicznych.

10 Podaj nazwę euroregionu, który został opisany poniżej. 15° 20° 25°

Skorzystaj z zamieszczonej mapy.  0–1 p.

B ał ty k
Leży na pograniczu Polski oraz Białorusi i Ukrainy. Swą
nazwę zawdzięcza rzece, wzdłuż której przebiega granica Po m e r an i a

55°
naszego kraju. B ał ty k 55°

B ał ty k Ły n a- Ł aw a Niemen
Po m e r an i a
Euroregion: Pro Europa Pu s z c z a
Vi adr i n a B i a ł o w i es k a
Sp r e w a-
P O L S KA
- N y s a- B ó b r
Neisse- Bug
- N i s a- N y s a
P r adzi ad
50° G l ace n s i s 50°
Si l e s i a
Śl ąs k
C i e s zy ń s k i K ar p ack i
B e s k i dy Tatr y
15° 25°
Skala 1: 1715°
000 000 granice euroregionów; granice
państw
B ał ty k nazwy euroregionów części wspólne euroregionów
WĘG RY
R U M U NIA
 Klucz odpowiedzi 89

Klucz odpowiedzi do rozdziału 1

Współrzędne geograficzne

Nr Poprawna odpowiedź
Kryteria punktowania
zad. grupa A grupa B
1. Kolejno: równika, 0º, 90º, N, S, Kolejno: południka 0º, 0º, 180º, E, W, 1 p. za każde dwie poprawne odpowiedzi,
równoleżnikom. południkom. razem 3 p.
2. Południki podpisane od lewej: Południki podpisane od lewej: 1 p. za każdy poprawnie utworzony ciąg
0º, 10º, 20º, 30º lub: 20º, 10º, 0º, 10º. 10º, 0º, 10º, 20º lub: 30º, 20º, 10º, 0º. współrzędnych,
Równoleżniki podpisane od góry: Równoleżniki podpisane od góry: razem 4 p.
10º, 0º, 10º, 20º lub: 40º, 50º, 60º, 70º lub:
30º, 20º, 10º, 0º. 60º, 50º, 40º,30º.
3. Kraków – 50ºN, 20ºE Petersburg – 60ºN, 30ºE 1 p. za dwie poprawnie odczytane
Amsterdam – 52ºN lub 53ºN, 5ºE Barcelona – 42ºN, 2ºE współrzędne,
Reykjavík – 64ºN, 21ºW Cork – 52ºN, 8ºW razem 3 p.
4. 1 p. za każde poprawnie zaznaczone
30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 70° 30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 70°
60° 60° 60° 60° miejsce na mapie,
Reykjavík
razem 2 p.

Petersburg
50° Dublin Moskwa 50° 50° 50°

Amsterdam Cork
Kijów
Kraków
40° 40° 40° 40°
Barcelona
Lizbona

0° 10° 20° 30° 40° 0° 10° 20° 30° 40°

5. Kolejno: F, P, P, F, P. Kolejno: P, F, P, P, F. 1 p. za dwie poprawne odpowiedzi,

2 p. za trzy lub cztery poprawne
odpowiedzi, 3 p. za wszystkie poprawne
odpowiedzi
6. Punkt A: Punkt A: 1 p. za poprawne zakreślenie jednej półkuli,
a) szerokość geograficzna 30ºN, a) szerokość geograficzna 10ºN, 2 p. za poprawne zakreślenie obu półkul,
b) długość geograficzna 50ºE. b) długość geograficzna 30ºW. 1 p. za podanie współrzędnych
geograficznych punktu A, razem 3 p.

A
A

7. A. 50ºN, 160ºW A. 55ºS, 125ºE 1 p. za dwie poprawnie określone

B. 65ºN, 145ºW B. 50ºS, 135ºE współrzędne,
C. 45º15'S, 30º20'E C. 20º40'N, 39º50'W razem 4 p.
D. 45º50'S, 30º45'E D. 20º20'N, 39º30'W
8. 41°N – 33°N = 8°N 1 p. za odczytanie wartości skrajnych
równoleżników;
2 p. za poprawne obliczenie rozciągłości
południkowej;
9. Na przykład: określanie położenia punktów, odszukiwanie punktów w terenie na 1 p. za każdy przykład,
podstawie współrzędnych, wyznaczanie trasy przejazdu, sporządzanie i aktualizowanie razem 2p.
map, monitorowanie migracji zwierząt i gatunków zagrożonych wyginięciem, lokalizacja
katastrof i wypadków oraz kierowanie akcjami ratowniczymi, zdalne sterowanie
sprzętem AGD.
90 Podstawa
Klucz odpowiedzi
programowa

Klucz odpowiedzi do rozdziału 2

Ruchy Ziemi

Nr Poprawna odpowiedź
Kryteria punktowania
zad. grupa A grupa B
1. 1. Wenus 1. Merkury 1 p. za każde dwie poprawne nazwy,
2. Mars 2. Ziemia razem 2 p.
3. Jowisz 3. Saturn
4. Neptun 4. Uran
2. A. księżyc A. kometa 1 p. za dwa poprawne przyporządkowania,
B. meteor B. meteor 2 p. za cztery,
C. gwiazda C. gwiazda 3 p. za wszystkie poprawne
D. kometa D. planeta przyporządkowania
E. meteoryt E. księżyc
3. B, D, F A, E, F 1 p. za dwie wskazane cechy,
2 p. za trzy wskazane cechy
4. Ruch obiegowy: C, D, F, G. Ruch obiegowy: A, E, F, G. 1 p. za każde dwa poprawne
Ruch obrotowy: A, B, E, H. Ruch obrotowy: B, C, D, H. przyporządkowania,
razem 4 p.
5. Kolejno: do przodu, dodajemy, 180º, Kolejno: do tyłu, odejmujemy, 180º, 1 p. za każdą poprawnie wypełniona lukę,
„zyskalibyśmy”. „stracilibyśmy”. razem 4 p.
6. Od lewej: 2, 3, 1, 4. Od lewej: 3, 2, 4, 1. 1 p. za poprawną kolejność
7. 22 czerwca, lato, zwrotnik Raka, północnej, 22 grudnia, zima, zwrotnik Koziorożca, 1 p. za każde dwie poprawne odpowiedzi,
południowym. południowej, północnym. razem 3 p.
8. A. strefa umiarkowana A. strefa podbiegunowa 1 p. za każde dwa poprawne wpisy,
B. strefa podbiegunowa B. strefa międzyzwrotnikowa razem 3 p.
C. strefa umiarkowana C. strefa podbiegunowa
D. strefa międzyzwrotnikowa D. strefa umiarkowana
E. strefa międzyzwrotnikowa E. strefa umiarkowana
F. strefa podbiegunowa F. strefa międzyzwrotnikowa
 Podstawa
Kluczprogramowa
odpowiedzi 91

Klucz odpowiedzi do rozdziału 3

Środowisko przyrodnicze i ludność Europy

Nr Poprawna odpowiedź
Kryteria punktowania
zad. grupa A grupa B
1. 1. równik / południk 0° 1. zachodniej / wschodniej 1 p. za trzy poprawnie uzupełnione pod-
2. Spokojnego / Atlantyckiego 2. Indyjski / Atlantycki punkty,
3. Karpaty / Ural 3. Karpat / Uralu 2 p. za cztery poprawnie uzupełnione
4. południkowo / równoleżnikowo 4. wyżyny / niziny podpunkty,
5. Holandii / Nizinie Nadkaspijskiej 5. Pirenejach / Alpach 3 p. za wszystkie poprawnie uzupełnione
podpunkty
2. Od lewej: Morze Śródziemne, Od lewej: Cieśnina Dardanele, 1 p. za poprawnie wypełnioną pierwszą
Morze Marmara, Cieśnina Bosfor, Morze Marmara, Morze Czarne, i ostatnią ramkę,
Morze Czarne. Morze Kaspijskie. 2 p. za poprawnie uzupełnione wszystkie
ramki.
3. Od góry: 4, 3, 9, 5, 6, 2, 8, 7, 1, 10. Od góry: 5, 1, 8, 3, 2, 4, 6, 10, 7, 9. 1 p. za każde dwa poprawnie
zlokalizowane obiekty,
razem 5 p.
4. 1. B 1. A 1 p. za dwa poprawne dokończenia zdań,
2. A 2. B razem 2 p.
3. B 3. B
5. Na przykład: występowanie trzęsień ziemi, występowanie wulkanów, powstawanie 1 p. za dwa poprawnie podane skutki,
nowych skał wulkanicznych, urozmaicona rzeźba terenu, gejzery, powiększanie się 2 p. za trzy poprawnie podane skutki
wyspy.
6. 1. C 1. B 1 p. za dwa poprawnie dopasowane
2. B 2. D czynniki,
3. D 3. A 2 p. za trzy poprawnie dopasowane
czynniki
7. Numer na mapie – kolejno: 1, 4, 3, 2. Numer na mapie – kolejno: 3, 2, 4, 1. 1 p. za każde dwie poprawnie wypełnione
Roślinność (litera) – kolejno: B, C, A, D. Roślinność (litera) – kolejno: C, A, D, B. komórki,
razem 4 p.
8. Na przykład: swobodny przepływ osób, Na przykład: swoboda handlu między 1 p. za dwa przykłady
możliwość nauki i pracy w państwach UE, państwami, wspólna waluta, wspólne
mieszanie się kultur, wymiana młodzieży. normy towarowe, programy unijne
(programy pomocowe, dopłaty, projekty,
budowa dróg, komputeryzacja).
9. A. Rosja A. Ukraina po 1 p. za poprawne wpisanie nazwy
B. Niemcy B. Kosowo w tekście i na mapie,
C. Turcja C. Rosja razem 5 p.
D. Malta D. Szwecja
E. Dania E. Watykan
10. Malta – Holandia – Polska – Islandia Monako – Belgia – Polska – Norwegia 1 p. za poprawną kolejność państw
11. C A 1 p. za poprawne zaznaczenie
12. Od góry: Londyn, Paryż, Paryż, Londyn. Od góry: Paryż, Londyn, Paryż, Paryż. 1 p. za dwa poprawne zaznaczenia,
razem 2 p.
92 Klucz odpowiedzi

Klucz odpowiedzi do rozdziału 4

Gospodarka Europy

Nr Poprawna odpowiedź
Kryterium punktowania
zad. grupa A grupa B
1. usługi przemysł 1 p. za poprawną odpowiedź
2. Wykres środkowy. Wykres trzeci od lewej. 1 p. za poprawny wybór wykresu,
Uzasadnienie: największe zatrudnienie Uzasadnienie: największe zatrudnienie 1 p. za uzasadnienie,
w rolnictwie, najmniejsze w usługach. w usługach, najmniejsze w rolnictwie. razem 2 p.
3. Od góry: Dania, Węgry, Dania, Węgry, Od góry: Węgry, Dania, Dania, Węgry, 1 p. za dwa poprawne zaznaczenia,
Węgry, Dania. Dania, Węgry. razem 3 p.
4. a) Francja a) Dania 1 p. za poprawną nazwę kraju
b) Na przykład: b) Na przykład: po 1 p. za dwa poprawne przykłady,
– rolnictwo: uprawa pszenicy (roślin), – rolnictwo: hodowla bydła i trzody chlew- razem 4 p.
uprawa winorośli; nej, rybołówstwo, uprawa zbóż;
– przemysł: produkcja win i serów, produk- – przemysł: produkcja mleka, mięsa i ma-
cja samochodów, samolotów i wyrobów sła, wydobycie gazu ziemnego;
chemicznych, wydobycie surowców – usługi: handel zagraniczny, turystyka.
mineralnych;
– usługi: szybka kolej, turystyka, usługi
telekomunikacyjne.
5. Na przykład: energia wodna, energia Na przykład: węgiel kamienny lub węgiel 1 p. za dwa poprawnie wymienione źródła
wiatrowa, energia słoneczna, energia brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, energii,
geotermalna, biomasa. pierwiastki chemiczne (uran). razem 2 p.
6. A. elektrownia geotermalna, np. Islandia A. elektrownia jądrowa, np. Francja 1 p. za podanie poprawnych nazw
B. elektrownia wiatrowa, np. Dania B. elektrownia cieplna, np. Polska elektrowni oraz kraju, razem 3 p.
C. elektrownia cieplna, np. Polska C. elektrownia wodna, np. Norwegia
7. Od lewej: Norwegia, Francja. Od lewej: Dania, Islandia. po 1 p. za poprawne dopasowanie państw,
razem 2 p.
8. Na przykład: po 1 p. za dwa przykłady,
– walory przyrodnicze: klimat ciepły / podzwrotnikowy, dostęp do morza, urozmaicona razem 3 p.
linia brzegowa, plaże, góry, wyspy, obszary o rzeźbie krasowej;
– walory kulturowe: zabytki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu, np. Koloseum
czy Akropol, stare miasta, np. Wenecja i Dubrownik, muzea sztuki, folklor;
– infrastruktura turystyczna: rozwinięta i zróżnicowana baza hotelowa i gastronomiczna,
liczne restauracje, bary i mariny.
9. Koloseum – 4 Akropol – 2 1 p. za dwa poprawne przyporządkowania,
Costa Brava – 3 Wenecja – 4 2 p. za trzy lub cztery poprawne
Chamonix-Mont-Blanc – 5 Lazurowe Wybrzeże – 1 przyporządkowania,
Jeziora Plitwickie – 2 Carcassonne – 3 3 p. za poprawne przyporządkowanie
Etna – 1 Wezuwiusz i Pompeje – 5 wszystkich atrakcji
 Klucz odpowiedzi 93

Klucz odpowiedzi do rozdziału 5

Sąsiedzi Polski

Nr Poprawna odpowiedź
Kryteria punktowania
zad. grupa A grupa B
1. 1. Ukraina, Kijów 1. Rosja, Moskwa 1 p. za cztery poprawnie wypełnione
2. Litwa, Wilno 2. Czechy, Praga komórki tabeli,
3. Słowacja, Bratysława 3. Niemcy, Berlin razem 2 p.
4. Niemcy, Berlin 4. Białoruś, Mińsk
2. A. Niemcy A. Rosja 1 p. za każdą poprawnie podaną nazwę
B. Czechy B. Słowacja państwa,
C. Ukraina C. Białoruś razem 5 p.
D. Litwa D. Niemcy
E. Słowacja E. Ukraina
3. A. a) A. b) 1 p. za każdy poprawny wybór,
B. c) B. c) razem 3 p.
C. c) C. b)
4. Od góry: 2, 1, 4, 3. Od góry: 3, 1, 4, 2. 1 p. za poprawne wskazanie pierwszego
i ostatniego wydarzenia, 2 p. za poprawną
kolejność wszystkich wydarzeń
5. Walory turystyczne Słowacji: Walory turystyczne Słowacji: 1 p. za każde dwa poprawnie wpisane
przyrodnicze: 1, 5 przyrodnicze: 5, 7 numery, razem 4 p.
kulturowe: 3, 8 kulturowe: 2, 6
Walory przyrodnicze Czech: Walory przyrodnicze Czech:
przyrodnicze: 4, 7 przyrodnicze: 1, 4
kulturowe: 2, 6 kulturowe: 3, 8
6. Od góry: Białoruś, Litwa, Litwa, Litwa, Od góry: Litwa, Białoruś, Litwa, Białoruś, 1 p. za dwa poprawne zaznaczenia,
Białoruś. Litwa. 2 p. za trzy lub cztery poprawne
zaznaczenia,
3 p. za pięć poprawnych zaznaczeń
7. Strony konfliktu: Ukraina i Rosja. Na przykład: ludność ginąca Grupa A: 1 p. za podanie stron
Przyczyny: zajęcie Półwyspu Krymskiego w walkach, zniszczenia wojenne, kryzys oraz przyczyn konfliktu,
przez Rosję za zgodą lokalnych władz gospodarczy, masowa emigracja ludności, razem 2 p.
i ludności rosyjskojęzycznej. zmniejszenie liczby turystów, zubożenie Grupa B: 1 p. za dwie konsekwencje,
ludności. 2 p. za trzy konsekwencje konfliktu,
razem 2 p.
8. Od góry: 2, 4, 1, 5, 3, 6. Od góry: 4, 3, 5, 1, 2, 6. 1 p. za każde dwa poprawne
przyporządkowania,
razem 3 p.
9. A. b, B. b, C. b, D. b A. a, B. a, C. a, D. b 1 p. za trzy poprawnie dokończone zdania,
2 p. za cztery poprawnie dokończone
zdania
10. Nysa Bug 1 p. za poprawną odpowiedź