БҮЛЭГ 1: ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЕРӨНХИЙ АСУУДАЛ

СЭДЭВ 3: МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ

ЦЭНИЙН ХӨРӨНГӨ ҮНЭЛГЭЭ ДЭХ ХЭРЭГЛЭЭ

Хөрөнгийн үнэлгээ /FIN441/

Санхүүгийн
Санхүүгийнудирдлагын
удирдлагын
тэнхим
тэнхим
 Агуулга:

1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай ойлголт,

түүнийг тооцох шаардлага
2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд, тэдгээрийн үнэ
цэнийг тооцох арга зүй
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг хөрөнгийн
үнэлгээний хэрэглээ
4. Дүгнэлт
5. Нэмэлт унших материал

2
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Хичээлийн зорилго:

Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг тооцох аргазүйн

талаарх нэгдсэн ойлголтыг сэргээх, хөрөнгийн үнэлгээнд
ашиглах ур чадварыг олгох юм.

9/21/23 3
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
1. МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ ЦЭНИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ

Санхүүгийн удирдлагын тэнхим 4

 1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ нь: мөнгөний үнэ
цэнэд нөлөөлөх хугацаа, хүү, хүү тооцох давтамжийн
нөлөөллийг тооцсон үнэ цэнэ юм.
Өнөөдрийн 1 төгрөг маргаашийн 1 төгрөгөөс илүү үнэ
цэнэтэй.

9/21/23 5
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт

Хүү бол мөнгөө хэн нэгэнд ашиглуулсны хариу төлбөр.

Хүү тооцох аргачлал:
1. Энгийн хүү
2. Нийлмэл хүү
Хүүний төрөл:
1. Хүүний нэрэлсэн түвшин-Нэрлэсэн хүү (гэрээ болон
банкны хүү)
2. Хүүний үр ашигт түвшин-Үр ашигт хүү

9/21/23 6
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт

Хүү тооцох аргачлал

Нийлмэл хүү
тооцох арга Энгийн хүү
тооцох арга

9/21/23 7
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт

Хүү тооцох арга, хүү тооцох үеийн тооноос хамаарч хүүний

түвшин өөрчлөгддөг.

! "
EAR=((1 + "
) −1) ∗100%

9/21/23 8
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт

Хүү тооцох хугацаа Хүү тооцох давтамж Үе тутамд тооцох хүү

Жилээр 1 24%
Хагас жилээр 2 12%
Улирлаар 3 8%
Сараар 4 6%

Хүү тооцох хугацаа Жилээр Хагас жилээр Улирлаар

Жилийн үр ашигт хүү 24% 25,44% 26,247%

9/21/23 9
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт

Мөнгөн урсгал

Нэг удаагийн Олон удаагийн

Анньюти Холимог

9/21/23 10
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
2. МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ ЦЭНИЙН ТООЦООЛЛЫН ОНОЛ
АРГАЗҮЙ

Санхүүгийн удирдлагын тэнхим 11

 2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Нэг удаагийн МУҮЦ Ирээдүйн
FV=PV*(1+r)^n
Өнөөгийн
PV=FV/(1+r)^n
Ирээдүйн !"# ! $!
Үе тутмын эцэст хийх МУҮЦ FV= 𝐶𝐹 ∗ ( )
#
Өнөөгийн !$!/ !"# !
PV= 𝐶𝐹 ∗ ( )
#
Хүүг давтамжтай төлөх үеийн Ирээдүйн
FV=PV*(1+r/m)^n*m
Үе тутмын төлбөр олох 𝟏"𝒓 𝒏 $𝟏
CF= 𝑭𝑽: ( )
𝒓
Зээлийн хорогдуулалт 𝟏$𝟏/ 𝟏"𝒓 𝒏
PMT=PV: ( )
𝒓
Жилийн өгөөж
𝑭𝑽 𝟏/𝒏
R= −𝟏
𝑷𝑽
9/21/23 12
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоо
Жишээ №1
• Хөрөнгө оруулалтын төслийн анхны хөрөнгө оруулалт 200 сая.төг гэвэл төсөл
ашигтай байх уу?
t 1 2 3 4
Цэвэр мөнгөн урсгал /сая.төг- 25 85 95 65
р/
Хорогдуулах хувь хэмжээ 12% 15% 18% 20%
Бодолт:
%& -& /& 0&
NPV= ∑$!"# (#().#%)^#
+ #.#%∗#.#& + #.#%∗#.#&∗#.#- + #.#%∗#.#&∗#.#-∗#.% -200=-13.54
-13.54 <0 ашиггүй.

9-13
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй

Жишээ №2. Компани 5 жилийн хугацаатай, жилийн 8%-ийн хүүтэй,

250 сая.төг-ийн банкны урт хугацаат зээл авсан. Зээлийн эргэн
төлөлтийн график байгуулахгүйгээр дараах зүйлсийг тооцно уу?
a) Үндсэн төлбөрийг тэнцүү дүнгээр, хүүг зээлийн үлдэгдлээс тооцон
жил тутам төлөхөөр гэрээ байгуулсан бол: Жил бүрийн үндсэн өрийн
төлбөрийн хэмжээ, 3-р жилийн эцэс төлөх зээлийн хүүний төлбөрийг
хэмжээг тооцно уу?
b) Үндсэн өр, хүүний төлбөрийг хамтад нь жил тутам тэнцүү дүнгээр
төлөхөөр гэрээ байгуулсан бол: Жил бүрд төлөх үндсэн өрийн
төлбөрийн хэмжээ, 3-р жилийн зээлийн хүүний төлбөрийг тооцно
уу?
9-14
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Бодолт:
a) Жил бүрд төлөх үндсэн өрийн төлбөрийн хэмжээ = 250 / 5 жил = 50
сая.төг
3-р жилийн эцэс төлөх зээлийн хүүний төлбөрийг хэмжээ= (250-
50*2)*8%= 12 сая.төг

b) PVA(эцэс)= PMT * PVIFA(r; n)

!
CF= (250 ∗ 0.08): (1 − (!#$.$&)^)
)=62.61 сая төг

PVA= 62.61*[(1- 1/(1+0.08)^3) /0.08] = 161.35 сая.төг (2 дахь жилийн эцэс

дэх үндсэн төлбөрийн үлдэгдэл) 5-2 жилийн зөрүү

3-р жилийн зээлийн хүүний төлбөр= 161.35 * 8% = 12.91 сая.төг

15
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
3. МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ ЦЭНИЙГ ХӨРӨНГИЙН
ҮНЭЛГЭЭ ДЭХ ХЭРЭГЛЭЭ

Санхүүгийн удирдлагын тэнхим 16

 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй

1. Өгөөжийн нөхөлтийн хувь тооцох

2. Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн нөлөөллийг тооцох

3. Тодорхой нэр төрлийн үнэлгээ хийх

9/21/23 17
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй

1. Өгөөжийн нөхөлтийн хувь тооцох: Амьдрал дээр хүү

болон хугацааг тооцох асуудал их байдаг. Жишээ нь: 5
жилийн өмнө 10,000 төгрөг хадгаламжинд хийгээд
15,000 төгрөг болгон авсан бол жилийн дундаж хүү хэд
байсан вэ?
FV=PV*(1+r)^n
10000*(1+r)^5=15000
(1+r)^5=1.5
R=8,45%

9/21/23 18
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг хөрөнгийн
үнэлгээнд хэрэглэхүй
2. Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн нөлөөллийг тооцох:
хөрөнгийг үнэлгээний аль ч хандлагын аргуудыг ашигласан,
үнэлж буй хөрөнгийг олж бэлтгэхтэй холбоотой
санхүүжилтын эх үүсвэрийг нөлөөллийг тооцон үзэх
шаардлагатай. Үүнд: Зээл, зээлийн эргэн төлөлтийн
нөхцөлүүд орно.

9/21/23 19
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй

Хүү ба үндсэн зээлийн хамт

хугацааны эцэст төлөх (малчны
зээл, ХБЗ)
Бөөн дүнгээр төлөх

Хүүг тооцсон тухай бүрт, үндсэн

төлбөрийг хугацааны эцэст (Бонд)
Зээлийн эргэн
төлөлт
Үндсэн төлбөрийг тэнцүү дүнгээр
төлөх

Хэсэгчлэн төлөх

Хүү ба үндсэн төлбөрийг хамтад

нь тэнцүү дүнгээр төлөх (PMT)

9/21/23 20
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй

Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:

Та 100,000 төгрөгийн зээлийг жилийн 15% хүүтэй, 10
жилийн хугацаатай авсан бол зээлийн хүү болон эргэн
төлөлтийн хуваарийг бэлднэ үү.
1. Хүү ба үндсэн төлбөрийг хугацааны эцэст төлөх
2. Хүү тооцсон тухай бүрт нь, үндсэн зээлийн хугацааны
эцэст бөөн дүнгээр төлөх
3. Үндсэн зээлийн тэнцүү дүнгээр төлөх
4. Хүү ба зээлийг хамтад нь тэнцүү дүнгээр төлөх

9/21/23 21
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:

1. FV=PV*(1+r)^n FV=100.000*1.15^10=404.556
2. 100.000*15%=15.000 (1 жилийн зээлийн хүү)
150.000*10=150.000 (10 жилийн хүү)
150.000+100.000=250.000

9/21/23 22
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
3. Үндсэн зээлийг тэнцүү дүнгээр төлөх
Хугацаа Зээлийн C2 T Хүү Зээлийн Нийт төлөх Зээлийн
эхэнд төлөлт мөнгө С2 t эцэс
1 100,000 15,000 10,000 25,000 90,000
2 90,000 13,500 10,000 32,500 80,000
3 80,000 12,000 10,000 22,000 70,000
4 70,000 10,500 10,000 20,500 60,000
5 60,000 9,000 10,000 19,000 50,000
6 50,000 7,500 10,000 17,500 40,000
7 40,000 6,000 10,000 16,000 30,000
8 30,000 4,500 10,000 14,500 20,000
9 20,000 3,000 10,000 13,000 10,000
10 10,000 1,500 10,000 11,500 -
Дүн 82,500 100,000 182,500
9/21/23 23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:

• Z=анх авсан зээл

• N=зээл төлөх хугацаа
• Y=үндсэн зээл төлөх дүн (1 жил)
• 𝜀 In=n хугацаанд төлөх нийт хүү
𝒏"𝟏 ∗𝒏
𝜺In= 𝐙 ∗ 𝐢 ∗ 𝐧 − 𝐲 ∗ 𝐢 ∗ =
𝟐
&'"& ∗&'
• 100.000*0.15*10-10.000*0.15* =82.500
(

9/21/23 24
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:

4. Хүү ба зээлийг хамтад нь тэнцүү дүнгээр төлөх

&''.'''∗'.&*
CF= * =19.925 төг
&"
*+,.*- *,

9/21/23 25
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:

Хугацаа Зээлийн C2 T Хүү Зээлийн Нийт төлөх Зээлийн C2 T

эхэнд төлөлт мөнгө эцэст
1 100.000 15.000 4.925 19.925 95.075
2 95.075 14.261 5.664 19.925 89.411
3 89.411 13.412 6.513 19.925 82.898
4 82.898 12.435 7.491 19.925 75.407
5 75.407 11.311 8.614 19.925 66.792
6 66.792 10.019 9.906 19.925 56.886
7 56.886 8.533 11.392 19.925 45.494
8 45.494 6.824 13.101 19.925 32.323
9 32.323 4.859 15.066 19.925 17.326
10 17.326 2.599 17.326 19.925 -
Дүн 99.252 100.000 199.250

9/21/23 26
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээ дэх хэрэглээ

3. Тодорхой нэр төрлийн үнэлгээ хийх

• Түрээсээр авсан хөрөнгө, түрээсийн өр
• Бондоорх хөрөнгө оруулалт болон бондын өрийн үнэлгээ
• Урт хугацаат авлага, өрийн бичгийн үнэлгээ
• Ажилчдын тэтгэвэр, тэтгэмжийн сангийн үнэлгээ

9/21/23 27
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээ дэх хэрэглээ

• Бие даан хийх бодлого:

Та 36.000 мянга төгрөгийн зээлийг жилийн 12% хүүтэй, 3
жилийн хугацаатай зээлсэн.
1. Үндсэн өрийг улирал тутам тэнцүү дүнгээр төлөх дүнг
тооцно уу.
2. Хүү ба үндсэн өрийг хамт улирал тутам тэнцүү дүнгээр
төлөх дүнг тооцно уу.

9/21/23 28
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
 Дүгнэлт

• Мөнгө цаг хугацаанаас хамаарч өөр өөр үнэ цэнтэй

байдаг.
• Мөнгөн урсгалын бүтэц, тэдгээрийн ирээдүйн ба
өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоолол
• Хүү тооцох үечлэл ба мөнгөний үнэ цэн
• хөрөнгийн үнэлгээ дэх мөнгөний цаг хугацааны үнэ
цэнийн тооцоолол

Санхүүгийн удирдлагын тэнхим 29

 3. Нэмэлт унших материал

• Компанийн санхүүгийн үндэс, Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ

Санхүүгийн удирдлагын тэнхим 30

 Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа

Санхүүгийн удирдлагын тэнхим 31