See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/362080093

AVM'LERİN MİMARİ TASARIM VE PLANLAMA AÇISINDAN ÖNEM-

PERFORMANS ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: ANTALYA ÖRNEĞİ

Conference Paper · June 2022

CITATIONS READS

0 707

3 authors:

Dilara Yılmaz Öznur Işınkaralar

Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Üniversitesi
22 PUBLICATIONS 90 CITATIONS 54 PUBLICATIONS 226 CITATIONS

SEE PROFILE SEE PROFILE

Sevgi Öztürk
Kastamonu Üniversitesi
81 PUBLICATIONS 406 CITATIONS

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Dilara Yılmaz on 18 July 2022.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

AVM’LERİN MİMARİ TASARIM VE PLANLAMA AÇISINDAN ÖNEM-

PERFORMANS ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: ANTALYA ÖRNEĞİ

Dilara YILMAZ 1, Öznur IŞINKARALAR 2, Sevgi ÖZTÜRK 3

1 Doktora Öğrencisi, Kastamonu Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Peyzaj

Mimarlığı Bölümü ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-9151-0529

2 Arş. Gör. Kastamonu Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge

Planlama Bölümü, ORCID ID: https://orcid.org/0000-0001-9774-5137

2 Doç. Dr. Kastamonu Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı

Bölümü, ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-3383-7822

ÖZET
Küreselleşmenin ve modernizmin etkisiyle birçok alanda alışkanlıklarda değişimler yaşanmaya
başlamış, kentsel yaşam tarzları değişime uğramıştır. Üretim toplumundan tüketime dayalı
gündelik hayata geçiş, kentsel mekânın kullanılma biçiminde de köklü dönüşümlere sebep
olmuştur. Tüketim alanında yaşanan değişimler neticesinde, insanlar günümüzde temel
ihtiyaçlarının yanı sıra her türlü ürünün bir arada bulunduğu ve daha fazla dinlenme fırsatı
bulabildikleri alışveriş merkezlerini tercih etmeye başlamıştır. Bu durum, alışveriş
merkezlerinin hem eğlence hem de dinlenme mekânı olarak tasarlama anlayışını gündeme
getirerek daha fazla rekabetin olduğu ve hizmet kalitesinin önem kazandığı yeni bir süreci
desteklemiştir. Rekabetin giderek yükseldiği alışveriş merkezlerinde hizmet kalitesinin
belirlenmesi yöneticiler için oldukça önemli bir gereklilik haline gelmiştir. Hizmet kalitesinin
ölçümünde güçlü avantajlara sahip olan Önem- Performans Analizi (IPA)’nin kullanıldığı
çalışmada, örneklem olarak seçilen Antalya kentinde yer alan beş AVM'nin hizmet kalitesi
bileşenlerinin mimari tasarım ve planlama bakış açısıyla değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu
bağlamda 15 kişilik uzman grubu, seçilen alışveriş merkezini çevre, planlama-tasarım, erişim
ve hizmet temel kriterleri çerçevesinde değerlendirmiştir. Yürütülen analiz sonucunda, alışveriş
merkezlerini oluşturan matrise bağlı olarak çıkarımlar sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Önem performans analizi, AVM, hizmet kalitesi, uzman görüşü, Antalya.

1. GİRİŞ
20. yüzyılda ekonomide yaşanan küreselleşme dinamikleri birçok alanı ve alışkanlıkları
etkilemiştir. Etkilenen alışkanlıklardan en önemlisi tüketim şeklinde yaşanan değişimlerdir. Bu
değişimler ise yeni mekân oluşumlarını teşvik etmiştir. AVM’ler bu bağlamda ortaya çıkan
önemli bir yapı türü olarak kabul edilmektedir (Kuruçay ve Kuruçay, 2021). 20. yüzyıl
ortalarında mimari tasarım anlayışı biçim çoğulculuğu-postmodernizm yönünde bir gelişme
göstermiştir. Kentlerin modern bir kimlik kazanmasında AVM’ler ayrı bir öneme sahiptir ve
post modern anlayışın somut bir hali olarak görülmektedir (Blonch vd.,1991; Aslan vd., 2018).

Bu gelişmelerin yanı sıra ekonomik anlamda küreselleşme dinamikleri de mekânları çeşitli

şekilde etkilemiştir. 19.yüzyıl sonu 20.yüzyıl başlarında pasajlar ve büyük mağazaların devamı
niteliğinde olan AVM’ler ortaya çıkmaya başlamıştır (Uzun vd., 2017). Dünya’da ilk alışveriş
merkezi 1950’lerde Amerika’da yer alan “Northland AVM” dir (Sezer vd., 2014; Ozturk vd.,

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 234

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

2021a). Ekonomi politikalarında yaşanan değişimler ve dünyada gelişen süreçlerle birlikte

ülkemizde de ekonomik, sosyal ve kentsel anlamda ihtiyaçlar oluşmaya başlamıştır. 1980’li
yıllarda ekonomik ilerlemelerin getirisi olarak Türkiye’de AVM’lerin ilk örnekleri olan
“Galleria ve Atakule” açılmıştır (Kuruçay ve Kuruçay, 2021; Ozturk vd., 2021a).

Günümüzde yoğun kentleşme ve betonlaşmanın etkisiyle kentlerde yaşayanlar kentin onlara

sunduğu imkanlar doğrultusunda yaşamlarını sürdürmeye devam etmektedir (Aslan vd., 2018).
21. yüzyılda daha modern ve daha yaşanabilir bir çevre oluşturma ihtiyacı daha fazla önem
kazanmaya başlamıştır. Bu doğrultuda ise AVM’leri hem eğlence hem de dinlenme mekanı
olarak tasarlama anlayışı ortaya çıkmaya başlamıştır (Aslan vd., 2018).

Modernleşme ile beraber üretimin ön planda olduğu geleneksel toplumdan tüketim toplumuna
geçiş yaşanmaya başlamıştır. Postmodernizm ile beraber insanlar temel ihtiyaçlarından daha
farklı ihtiyaçlar arayışına girmiştir (Batu ve Tos, 2017). Zamanla değişen pazar koşulları ve
yaşam şekli ile alışveriş için ayrılan zaman azalmış, her türlü ürünün bir arada bulunduğu
böylelikle daha fazla boş zaman ile dinlenme fırsatı istemi AVM’lerin de post modern bir
anlayış çerçevesinde tasarlanmasını hızlandıran bir etken olmuştur (Birol, 2005; Aslan vd.,
2018). Böylelikle insanlar yaşam tarzları başta olmak üzere toplumsal kimliklerini kapsayan
geniş bir alanda tüketim kültürünün ortaya çıkmasını sağlamışlardır.

Değişen tüketim anlayışı, rekabetin güçlenerek küresel bir boyut kazanması, teknolojik
gelişmelerin üretici ve tüketicileri etkilemesi gibi faktörler hizmet sektöründe işletmelerin daha
fazla özen göstermesini gerektirmiştir. Hizmet sektöründe değişen rekabet koşulları üreticilerin
ve tüketicilerin yanı sıra uzman ve akademisyenlerin de dikkatini çekerek bu konuya verdikleri
önemi artırmıştır (Tekin vd., 2014). Bu bağlamda çalışmada örneklem alan olarak Antalya
kentinden seçilen beş AVM’nin mimari tasarım ve planlama açısından hizmet kalitesi
değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda ise IPA Matrislerine göre alışveriş merkezlerinin hizmet
kalitelerini artırmaları amacıyla öneriler geliştirilmiştir.

2. ÖNEM-PERFORMANS ANALİZİ (ÖPA)

Önem-performans analizi, bir konuya yönelik değerlerin algılamalarına göre bulunulan ve

gözlenen performansı belirleme amacıyla kullanılan bir yöntemdir (Ozturk vd.,2021). İlk olarak
Martilla ve James (1977) tarafından kullanılan analiz, işletmelerin müşteri memnuniyetini
artırmak için odaklanmaları gereken kriterlerin belirlenmesi amacıyla geliştirilmiştir (Yıldırım,
2019). Hizmet kalitesini değerlendirmede etkin bir yöntem olan IPA, yönetim stratejilerinin
belirlenmesi ve işletmelerde yapılacak olan düzenlemelerde öncelikli alanların belirlenmesini
kolaylaştırmaktadır (Deng, 2007).

Önem-performans analizi sonucunda elde edilen veriler, 2*2 büyüklüğünde ve önem-

performans değerlerinin oluşturduğu eksenlerin kesiştirilerek “ÖPA matrisi” adı verilen bir
matrisle sunulmaktadır (Görsel 1). Matriste 4 ayrı küme bulunmaktadır (Martilla ve James,
1977; Dwyer vd., 2012; Ozturk vd.,2021b):

1. Korunması gerekenler: Değerlendiriciler tarafından hem önemli hem de performansı

yüksek olan kriterlerin oluşturduğu kümedir.

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 235

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

2. Yoğunlaşılması Gerekenler: Değerlendiricilerin yüksek önem verdiği fakat performans

düzeyinin düşük olduğu kriterlerin bulunduğu kümedir.

3. Düşük Öncelikliler: Değerlendiriciler tarafından hem önem hem de performans

düzeyinin düşük olduğu kriterlerin yer aldığı kümedir.

4. Olası Aşırılıklar: Değerlendiriciler tarafından düşük önem düzeyinde olan fakat

performans düzeyinin fazla olduğu kriterlerin oluşturduğu kümedir.

Görsel 1. ÖPA Matrisi (Martilla ve James, 1977)

Önem-performans analizi zamanla birçok araştırmacı ve yönetici tarafından sıkça kullanılan bir
yöntem olmuştur. Günümüzde küreselleşmenin en önemli etkilerinden olan pazarlama alanında
işletme yöneticilerinin rakip yöneticilere göre zayıf ve güçlü yönlerini belirlemek zorundadır
(Albayrak vd., 2018). Önem-performans analizi, bu konuda kapsamlı bir değerlendirme
yöntemi olarak kabul edilmektedir (Martilla ve James, 1977).
3. MATERYAL VE YÖNTEM
Araştırma materyalini Antalya kentinden seçilen 5 alışveriş merkezi (Agora, Terra City, Deepo
Outlet Center, Mark Antalya ve Özdilek Park) oluşturmaktadır. Alışveriş merkezlerinin
seçiminde kente önemli katkısının olması, çalışmanın amacı ve yöntemine uygun olmalarına
dikkat edilmiştir.
Antalya kenti ve alışveriş merkezleri çalışma kapsamında oluşturulan peyzaj mimarı (5), mimar
(2), şehir plancısı (6), endüstri ürünleri tasarımcısından (2) oluşan 15 kişilik uzman grubunun
görüşleri doğrultusunda seçilmiştir. Alışveriş merkezleri mekânsal özellikleri ve hizmet
kalitesinin ölçülmesinin amaçlandığı çalışmada önem-performans analizi (IPA) yöntemi
kullanılmıştır. Hizmet kalitesinin ölçümü konusunda ulusal ve uluslararası literatürde sayısız
çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada alışveriş merkezlerine odaklanılmış ve diğer hizmet
kalitesi ölçüm yöntemlerine göre daha az kullanılan “önem-performans analizi (IPA)” yöntemi
tercih edilmiştir. IPA yönteminin tercih edilmesinin en önemli nedenlerinden birisi alışveriş
merkezlerinin hizmetlerini ve hizmetlerin önem düzeylerini uzman kişilerin gözünden
görebilmektir.

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 236

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

Çalışma dört aşamada yürütülmüştür. Birinci aşamada alışveriş merkezlerinin sınıflandırılması,

tarihi, genel özellikleri ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. İkinci aşamada, AVM’lerin
mekânsal özelliklerinin ölçülebilmesi için dört kategori (Çevre, Planlama-Tasarım, Erişim,
Olanaklar) altında toplamda 23 kriter belirlenmiştir (Çizelge 1). Söz konusu kriterlerin
belirlenmesinde, Kinley vd. (2003), Özeren vd. (2011), Albayrak vd. (2018), Aslan vd. (2018),
İlhan ve Ferman (2019) tarafından yürütülmüş olan çalışmalardan yararlanılmıştır. Daha sonra
belirlenen kriterlerin önem-performans analizi ile değerlendirilebilmesi amacıyla katalog
oluşturulmuştur.

Çizelge 1. Önem-performans analizi kriterleri

Önem Kriterleri Performans Kriterleri
1 AVM ve çevresinin temiz ve hijyenik olması AVM ve çevresi temiz ve hijyenik görünmektedir.
AVM ve çevresinde güvenliği tehdit edecek bir unsurun AVM ve çevresinde güvenliği tehdit edecek bir
2
olmaması unsur bulunmamaktadır.
ÇEVRE

3 Yeşil alan varlığı Yeşil alan varlığı yeterli düzeydedir.

4 AVM ve çevresinin uyumlu olması AVM ve çevresi uyumlu görünmektedir.
Yapının, çevresi ve görünümü ile bütünlük içerisinde
5 Yapı, çevresi ve görünümü ile bütünlük içindedir.
olması
Herkes için eşit kullanım ilkesinin (rampa vb. Herkes için eşit kullanım ilkesi (rampa vb.
6
kullanımlar) benimsenmiş olması kullanımlar) benimsenmiştir.
7 Açık alışveriş mekânlarının olması Açık alışveriş mekânları mevcuttur.
Yapının mimari tasarımı estetik ve çekici
8 Yapının mimari tasarımının estetik ve çekici olması
görünmektedir.
PLANLAMA-TASARIM

9 İç mekân tasarımının etkileyici ve ferah olması İç mekân tasarımı etkileyici ve ferahtır.

10 Aydınlatma birimlerinin yeterli olması Aydınlatma birimleri yeterlidir.
11 Oturma birimlerinin yeterli ve bakımlı olması Oturma birimleri yeterli ve bakımlıdır.
12 Bitki saksılarının kullanılması Bitki saksılarının kullanımı yeterlidir.
Saçak ve gölgeleme elemanlarının uyumlu ve yeterli Saçak ve gölgeleme elemanları uyumlu ve yeterli
13
olması düzeydedir.
Planlamanın açık ve anlaşılır olması (Aranılan yerin Planlama açık ve anlaşılırdır (Aranılan yerin
14
rahatlıkla bulunması). rahatlıkla bulunması).
15 Sirkülasyon ve yönlendirme tabelalarının yeterli olması Sirkülasyon ve yönlendirme tabelaları yeterlidir.
16 Yer döşemelerinin yeterli ve bakımlı olması Yer döşemeleri yeterli ve bakımlıdır.
Bitkilendirme tasarımının ölçü ve form açısından uygun Bitkilendirme tasarımı ölçü ve form açısından
17
olması uygundur.
18 Açık/kapalı otopark alanının olması Açık/kapalı otopark alanı mevcuttur.
Ulaşım kolaylığının olması (yaya/özel araç/toplu taşıma) Ulaşım kolaydır (yaya/özel araç/toplu taşıma).
ERİŞİM

19
Alışveriş, yeme-içme, çocuk oyun alanı, konut ve Alışveriş, yeme-içme, çocuk oyun alanı, konut ve
20 çalışma alanları gibi çevresel kullanımlara yakın çalışma alanları gibi çevresel kullanımlara yakın
mesafede olması mesafededir.
Hizmet çeşitliliğinin olması (ATM, emanet dolabı, Hizmet çeşitliliği (ATM, emanet dolabı, danışma
21
OLANAKLAR

danışma birimi vb.) birimi vb.) yeterlidir.

22 Yöresel unsurların olması Yöresel unsurlar mevcuttur.

Çeşitli aktivitelerin (Go kart, buz pisti, dönemsel Çeşitli aktiviteler (Go kart, buz pisti, dönemsel
23
etkinlikler vb.) olması etkinlikler vb.) mevcuttur.

Üçüncü aşamada ise uzmanlar, belirlenen kriterleri değerlendirmiştir. Değerlendirme

yapılırken ilk olarak uzmanlardan AVM beklentilerini ve önem düzeylerini ölçmek amacıyla
23 kriteri (1:çok önemsiz, 2:önemsiz, 3:kısmen önemli, 4:önemli, 5:çok önemli) puanlamaları,
ardından AVM performanslarını (1:kesinlikle katılmıyorum, 2:katılmıyorum, 3:kısmen
katılıyorum, 4:katılıyorum, 5:kesinlikle katılıyorum) değerlendirmeleri istenmiştir.

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 237

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

3. BULGULAR
Çalışmada, Antalya kenti sınırları içerisinde yer alan çalışmanın amacı ve yöntemine uygun
olarak seçilen beş AVM, uzman görüşleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler
sonucunda, kriterlerin önem ve performans ortalamaları hesaplanmıştır. Daha sonra Antalya
kenti için “AVM hizmet kalite düzeylerini” ortaya koymak amacıyla önem-performans matrisi
oluşturulmuştur.

ÖPA matrisine göre; hem yüksek önem hem de yüksek performans düzeyinin olduğu 1.çeyrekte
10, yüksek önem düzeyinde olan fakat performansın düşük olduğu 2.çeyrekte 3, hem düşük
önem hem de düşük performansın bulunduğu 3.çeyrekte 9 kriter bulunurken, düşük önem fakat
yüksek performans değerine sahip olan 4.çeyrekte ise 1 kriter bulunmaktadır (Görsel 2).

Görsel 2. Analiz sonucunda üretilen ÖPA matrisi

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 238

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

4. SONUÇ VE ÖNERİLER
Küreselleşmenin en önemli etkilerinden olan modernleşme üretim, tüketim, mimarlık, planlama
gibi birçok alanı etkisi altına almıştır. Üretim şekillerinin değişmesi beraberinde tüketim
şekillerinin de değişmesine neden olmuştur. Mimari tasarım anlayışı ise postmodernizm
yönünde gelişme göstermiştir. Bu gelişme ile beraber kentlere modern bir kimlik
kazandırılmasında AVM’lerin önemi oldukça artmıştır. Bu önemle beraber AVM hizmet
kalitesi ölçümü de önemli bir gereklilik haline gelmiştir.
Çalışmada Antalya kentinden seçilen beş adet alışveriş merkezinin hizmet kalitelerini
belirlemek ve önemlerini ortaya koymak amacıyla uzman görüşleri doğrultusunda ÖPA matrisi
oluşturulmuştur. Matrislerin değerlendirilmesi ile elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlar
doğrultusunda geliştirilen öneriler şu şekildedir:
ÖPA yöntemi uygulanırken, uzmanlar hizmetlerin performanslarını değerlendirmeden önce
hizmetlerin kendileri açısından önem düzeylerini değerlendirmişlerdir. Burada ki en önemli
amaç sonuçları objektifliğe yakın bir hale getirmektir. Uzmanların önem değerlendirmelerine
göre,
• Çevre kategorisinde en fazla önem düzeyine sahip kriterler; AVM ve çevresinin temiz-
hijyenik olması ve AVM içerisinde ve çevresinde güvenliği tehdit edecek herhangi bir
unsurun olmamasıdır.
• Planlama-tasarım kategorisinde en önem fazla önem düzeyi; herkes için eşit kullanım
ilkesinin (rampa vb. kullanımlar) benimsenmiş olması kriterine aittir.
• Erişim kategorisinde; AVM’lerde açık/kapalı otopark alanının ve ulaşım kolaylığının
olması (yaya/özel araç/toplu taşıma) kriterleri en fazla önem düzeyine sahip olmuştur.
• Olanaklar kategorisinde ise AVM’lerde hizmet çeşitliliğinin fazla olması (ATM, emanet
dolabı, danışma birimi vb.) kriterinin en fazla önem düzeyine sahip olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.
Uzmanlar performans değerlendirmelerini çalışma kapsamında oluşturulan katalog yardımıyla
kentlerde bulunan her AVM için ayrı ayrı yapmıştır. Tüm performans değerlerinin ortalamaları
alınarak genel bir çıkarım yapıldığında ise; Çevre, erişim ve olanaklar kategorisinde ortalama
önem değeri yüksek olan kriterlerin ortalama performans değerlerinin de yüksek olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. Bütün alışveriş merkezleri için yapılan ÖPA matrisinde de bu kriterlerin
matrisin 1.çeyreğinde (korunması gerekenler) yer alması ulaşılan önemli bir sonuç olmuştur.
Planlama-tasarım kategorisinde ise en yüksek ortalama performans değerlerinin “aydınlatma
birimlerinin yeterli olması ve yer döşemelerinin yeterli ve bakımlı olması” kriterlerinde olduğu
sonucuna ulaşılmıştır.
Ulaşılan bu sonuçlar, postmodernizmin etkisiyle tüketim alışkanlıklarında yaşanan değişmeleri
desteklemektedir. Bu değişmeler doğrultusunda insanlar artık temel ihtiyaçlarından daha farklı
ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla her türlü ürün, hizmet, aktivite gibi niteliklerin bir arada
olduğu ve böylelikle daha fazla dinlenme fırsatı elde edebilmek için alışveriş merkezlerini
tercih etmektedir. Bu durumda artık alışveriş merkezlerinin post modern bir anlayışla
tasarlanması ihtiyacını ortaya koymaktadır.
Çalışma kapsamında yapılan Antalya AVM’leri ÖPA matrisine göre, matriste 2.çeyrekte
yoğunlaşılması gereken nitelikler:
• Planlama-tasarım alanında; eşit kullanım ilkesi, açık-anlaşılır planlama ve sirkülasyon
ve yönlendirmedir.

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 239

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

Çalışmada ulaşılan bir diğer önemli sonuç ise AVM planlama-tasarım alanlarında büyük oranda
eksikliklerin olmasıdır. Değişen tüketim alışkanlıkları sonucunda insanların sadece alışveriş
değil farklı aktiviteler gerçekleştirebilecekleri AVM’ leri tercih ettikleri göz önüne alındığında
bu alanda gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Çalışma kapsamında Antalya
kentinde ele alınan AVM’lerde uzman görüşleri doğrultusunda eksiklikler belirlenmiştir. Bu
eksiklikler doğrultusunda gerekli düzenlemelerin yapılması durumunda AVM’lerde hizmet
kalitesinin artacağı düşünülmektedir.
Bu çalışma, AVM’lerde hizmet kalitesini, genel anlamda temsil edebilecek sonuçlar ortaya
koyma amacıyla yapılmıştır. Bu bağlamda çalışma, AVM’lerde hizmet kalitesinin
ölçülmesinde önem-performans analizinin uygun bir yöntem olduğunu göstermektedir. Önem-
performans analizi çeşitli mekânların, ulaşım biçimlerinin, turizm tesislerinin iç işleyişlerinde
sundukları hizmetleri değerlendirmekte yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Ancak
AVM’lerin erişilebilirliğinin, tasarım bileşenlerinin, planlama biçiminin bütüncül olarak
değerlendirildiği çalışmalar oldukça sınırlı sayıdadır. Bu bağlamda araştırma farklı AVM’lere
uygulanabilecek bir metodoloji sunduğundan özgün bir niteliğe sahiptir.
.
KAYNAKÇA
Albayrak, T., Caber, M., González, M.R., Aksu, A. (2018). Analysis of destination
competitiveness by IPA and IPCA methods: The case of Costa Brava, Spain against
Antalya, Turkey. Tourism Management Perspectives, 28, pp. 53-61.
Aslan, B. G., Yazıcı, K. & Tahta, B. T. (2018). Kentsel doku içinde yer alan modern alışveriş
merkezlerinin peyzaj tasarım kriterleri yönünden değerlendirilmesi: Manisa - Forum
Magnesia ve İzmir - Optimum Outlet Alışveriş Merkezleri örneği. Ege Üniv. Ziraat Fak.
Derg., 2018, 55(4):421-431.
Batu, M., Tos.,O. (2017). Tüketim Kültürü Odağında Modernizm Ve Postmodernizmin
Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2),
991-1023.
Birol, G., (2005). Çağdaş alışveriş merkezlerinde kent dokusunun yeniden yorumlanması, Gazi
Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 20(4), 421-427.
Bloch, P. H., Rıdgway, N.M. & Nelson, J. E. (1991). Leisure and the shopping mall. Advances
In Consumer Research, 18, 445-452.
Deng, W. (2007). Using a revised importance-performance analysis approach: the case of the
taiwanese hot spring tourism. Tourism Management, 28(5), 1274–1284.
Dwyer, L., Knezevic Celbar, L., Edwards, D. ve Nihalic, T. (2012). Fashioning A Destination
Tourism Future: The Case Of Slovenia, Tourism Management, 33, 305-316.
Ilhan, D. O. ve Ferman, M. (2019). “An Evaluation Model Based on Sustainable Development
for the Istanbul Shopping Center Market”. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2): 129-154.
Kinley, T. R., Josiam, B. M. and Kim, Y. (2003). Tourist-destination shopping center: An
importance performance analysis of attributes. Journal of Shopping Center Research, 9:
51–72.
Kuruçay, H. N., Kuruçay, E. (2021). Milli Mimari Akımların Çağdaş Tasarımda Okunması:
Cıty’s Nişantaşı Alışveriş Merkezi Örneği. Sanat Tarihi Dergisi, 30 (1), 35-53.
Martilla, J. A., James J. C. (1977), Importance-Performance Analysis‟, Journal of Marketing,
41(1), ss.77-79.

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 240

 KARADENIZ 9th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES

Oh, H. (2001). Revisiting importance-performance analysis, Tourism Management, 22 (2001):

617-627.
Ozturk, S., Isinkaralar, O., Kesimoglu, F. (2021a). An Assessment on Shoppping Centers as
Consumption Places. Journal of Engineering and Sciences (KUJES), 7(1), 65-73.
Ozturk, S., Isinkaralar, O., Yilmaz, D. and Cicek, E. (2021b). Tourists’ Perspective of Cultural
Heritage Areas: Importance-Performance Analysis of Safranbolu. Research&Reviews in
Architecture, Planning and Design, Gece Akademi, Chapter 7, pp. 133-155.
Özeren, M., Kılıçaslan, Ç., Malkoç, E. Ve Küçükerbaş, E.V. (2011). Açık Hava Alışveriş
Merkezlerinin Tasarım Kriterleri Yönüyle Değerlendirilmesi: Forum Bornova Alışveriş
ve Yaşam Merkezi Örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48 (3): 255-264.
Sezer, F., Arslan, F., Çahantimur, A. (2014). Alışveriş Merkezlerinde Kullanıcı
Memnuniyetinin Konfor Koşulları Açısından Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Uludağ
Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 19 (1), 81-95.
Tekin, Ö. A., Kalkan, G. & Duman, H. (2014). Hizmet Kalitesinin Önem-Performans Analizi
İle Ölçülmesi: Üniversite Sosyal Tesislerinin Konaklama Üniteleri Üzerinde Bir
Uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 31, 751-770.
Uzun, F., Gül, İ.E., Gül, A., Uzun, İ. ve Uzun, Ö.F. (2017). Alışveriş Merkezlerinin (AVM)
Mekânsal Kullanımlarının Ve Kullanıcı Eğilim Ve Beklentilerin İrdelenmesi; Isparta
Kenti Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları
Dergisi, 2(1):1-16.
Yıldırım, H. (2019). Ziyaretçi memnuniyetinin ölçülmesinde önem performans analizinin
(ÖPA) kullanılması: Çanakkale Savaşları Gelibolu tarihi alanı örneği. Journal of Travel
and Hospitality Management 16 (1), 2019, 154-166.

PROCEEDINGS BOOK ISBN: '978-625-8151-17-6 www.karadenizkongresi.org Page | 241

View publication stats