Prasówka 1.

Funkcjonowanie samorządów terytorialnych/zawodowych/gospodarczych

Tytuł artykułu: Środowisko prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego (czy tylko

decentralizacja?)
Autor artykułu: Marek Szewczyk
Adres wydawniczy: Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny; rok LXXXII – zeszyt 4
– 2020; Organ Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Uniwersytetu w Poznaniu; Poznań
2020; Wydawnictwo Prawa i Administracji UAM; strona 143 - 154

Streszczenie (synteza):
Samorządy terytorialne (a także zawodowe) są zdecentralizowaną instytucją administracji
państwowej o czym stanowią uwarunkowania konstytucyjne. Charakteryzuje je nadzorowana
samodzielność będąca prawem podmiotowym, przez co ingerencja w działalność samorządów
terytorialnych jest ustawowo ograniczona i jest możliwa jedynie w określonych przypadkach.
Ponadto jednostki samorządu lokalnego i regionalnego są wyposażone w kompetencje takie
jak określenie własnego zakresu działania oraz określenie wewnętrznego ustroju j.s.t.
Samorządy terytorialne są powołane przez ustawodawcę zwykłego, a zakres działań
określony w Konstytucji RP i ustawach zwykłych dotyczy wyłącznie zadań publicznych oraz
działań dotyczących zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnot samorządowych. Te drugie z
kolei mogą być samodzielnie artykułowane, a także jednostki samorządu terytorialnego mogą
same decydować o sposobie ich zaspokajania. Prawo o ustroju samorządu terytorialnego
związane jest z prawem komunalnym, a sam ustrój wewnętrzny określany jest w oparciu o
upoważnienia z ustaw zwykłych, co oznacza, że są upoważnione do przysposobienia
wewnętrznych struktur tak aby zaspokajać zbiorowe potrzeby wspólnot samorządowych. Ze
względu na wspomniane dwa typy zadań jednostek samorządu terytorialnego, sprawą
dyskusyjną jest określenie ich charakteru funkcjonowania spośród formy decentralizacyjnej,
autonomicznej bądź quasi-autonomicznej.
Ciekawe cytaty:
,,[…] w ramach obowiązującej Konstytucji RP samorządy mogą rozwijać swą aktywność nie
tylko na podstawie upoważnień zawartych w ustawach, lecz także poza granicami
ustawowych upoważnień, jeśli tylko działalność taka ma związek z zaspokajaniem
zbiorowych potrzeb wspólnot samorządowych.”
,,W Polsce prawo komunalne […] jest natomiast postrzegane jako prawo określające zakres
zadań własnych samorządu terytorialnego.”
,, Jednostki samorządu terytorialnego jako podmioty władzy publicznej, nie mogą rozwijać
swej aktywności we wszelkich dziedzinach ani w sposób dowolny decydować o kierunkach
swojej aktywności.”
,, Autonomia bowiem, podobnie jak decentralizacja, stanowi zasadę organizacji władzy
publicznej. Tyle tylko, że o ile autonomia obejmuje samodzielność nie tylko w zakresie
wykonywania prawa, ale i stanowienia prawa rangą niższego niż ustawa, co prowadzi do
dekoncentracji władzy ustawodawczej, o tyle decentralizacja obejmuje jedynie samodzielność
w zakresie stosowania prawa oraz stanowienia prawa, jednakże rangą niższego niż ustawy
zwykłe”
,, samorząd terytorialny może współcześnie funkcjonować zarówno w warunkach jedynie
decentralizacji, jak i równie dobrze może też funkcjonować w warunkach autonomii”
,,[…] autonomia nie obejmuje uprawnienia do decydowania mieszkańców części
autonomicznej o jej przynależności państwowej. Dlatego zarówno próby oderwania się
Katalonii od Królestwa Hiszpanii, jak i aneksja Krymu przez Rosję zostały potraktowane jako
zamierzenia niedające się pogodzić z międzynarodowym porządkiem prawnym.”

Opracowała
Imię i nazwisko: Anna Guroś