OPERUJ W PERU

Numer 8 (19) Cay blog w jednym miejscu Sierpie 2011

Nowe nogi spidermana o twarzy anioa

Darmowy ebook autora bloga Operuj w Peru www.operujewperu.bloog.pl

Tytu: Operuj w Peru. Wieci z kraju Inkw Teksty: Piotr Maciej Maachowski Zdjcia: Angela Pachari, Arkadiusz Supieta, Piotr Maciej Maachowski, RPP Noticias Sierpie 2011

Wszystkie artykuy z tego ebooka dostpne s na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 2.5 Polska. Kontakt z autorem: malachowski@hotmail.com

Zima na zielono. To dobry znak przed wiosn

Po mojej dwutygodniowej nieobecnoci w Limie guchoniemy Brayan, gdy tylko mnie zobaczy, wylecia z domu jak z procy. Ale zaraz wrci do swego biurka. Sprawdziem nic go nie trzyma, ale zdaje si, e jest do niego przyklejony. W slumsach Arenal Alto wielkie zmiany. Kamienno -piaszczyste wzgrza porosy mchem i traw. Dosownie ton w zieleni. To znak, e tego roku zima w Limie jest ostra. Cay czas my, niekiedy pada deszcz. I z tej wilgoci wszystko ronie niczym kaktus na doni. Po ogrzewaniu chat w Andach mam objawy choroby wysokogrskiej. C, troch w tych grach przegilimy, ale oczywicie wszystko bdzie dobrze. Arenal Alto to te gra, ale nie a taka, eby si na ni nie wdrapa. Mimo zawrotw gowy. Wdrapaem si. Do guchoniemego Peruwiaczyka. Wylecia z domu jak z procy. Nie wiem, czy bardziej stskni si za mn, czy za tym, eby pokaza, jak idzie mu w szkole. A waciwie ley, bo krtko przed wyjazdem wtargaem do jego domu biurko z lampk. Prezent na wito Niepodlegoci Peru. Powinienem to zrobi ju dawno, a zwaywszy na to, e Brayan odrabia lekcje na ku, powinienem to zrobi na samym pocztku jego edukacji. Ale zwtpiem. Jego jednoizbowy dom jest tak may, e wydawao mi si, e trudno bdzie wepchn tam ig, a co dopiero kolejny mebel.

Tak bywa, gdy za duo si myli. Dopiero przed wyjazdem w Andy postawiem mam i babci chopca przed faktem dokonanym i wstawiem im na gowy biurko. Po powrocie nie wierzyem wasnym oczom. Chatka jakby bya z gumy. Na dodatek kobiety wysprztay j w rodku i Brayan odrabia lekcje jak czowiek. To, e jest przyklejony do swego biurka, nie ulega wtpliwoci. Na tyle mocno, e w cigu ostatnich dwch tygodni zacz przy nim mnoy i dzieli. Cay czas wiczy te rce rysujc i malujc. Pomocne mu w tym s kolorowanki, ktrych dziki Polakom ma pod dostatkiem. Nie mam pojcia jak to powiedzie, wic powiem prosto z mostu. Po przyjedzie do Limy zobaczyem w Brayanie co, co widziaem w nim ju wczeniej, ale nie wiedziaem, jak to nazwa. To duma. Brayan jest z siebie dumny. I mam pewno, e to uczucie nie zginie, tylko dalej bdzie go napdza. Byem te u Julii i Kelly. Obie byy w domu. Brayan radzi sobie wietnie. Mam wic czas, by skupi si na tym, co dzieje si u nich. Mog si myli, ale prawdopodobnie sierpie przyniesie wszystkie odpowiedzi na zwizane z nimi pytania.

Arequipa. Dworzec pod wulkanem

Pacierz, hokus pokus i walka dwch si

W centrum Limy policja zarekwirowaa sto osiemdziesit ludzkich czaszek. Byy uywane przez czarownikw i szamanw. To dobry moment, by troch o nich opowiedzie. Koci leay w sklepie przy Avenida Tacna. To duga i szeroka ulica biegnca rwnolegle do Plaza Mayor centralnego punktu stolicy Peru. W pobliu stoi koci, z ktrego pochodzi Seor de Los Milagros. To jeden z najbardziej znanych wizerunkw Chrystusa w Peru. Pisz o tym nie bez przyczyny, bo oglnie rzecz biorc Peruwiaczycy to w zdecydowanej wikszoci katolicy, ktrzy od czasu do czasu korzystaj z usug czarownikw. Polski Episkopat na takich wiernych pewnie od razu naoyby ekskomunik. Ale Peru to nie Polska. Potomkowie Inkw chrzecijanami stali si na si. Kilkaset lat temu ochrzcili ich hiszpascy konkwistadorzy. Jako wolni ludzie powinni wic t narzucon religi wypleni jak chwast. Nie robi tego jednak. Wrcz przeciwnie. Wiara w Chrystusa jest w nich zakorzeniona nie mniej ni w czary, ktre dominoway na terytorium Inkw przed konkwist. To poczenie przynosi niezwyke

sytuacje. W Boe Narodzenie indiascy szamani wynosz figurk Chrystusa z mojego kocioa i wdruj z ni po ulicach poudniowej Limy. Nie traktuj jej jak

Marzanny gotowej na utopienie, tylko z najwysz czci. Co chwila zatrzymuj si, stawiaj koysk z Jezuskiem na asfalcie i odprawiaj nad nim czary. Biada temu kto im w tym przeszkodzi. Czy do tego potrzebne s ludzkie czaszki? Niekoniecznie. O te zarekwirowane przez policj pewnie nie byo trudno. ledztwo dopiero si zaczo, ale nie bdzie zdziwienia, jeli okae si, e czaszki znalezione w centrum Limy naleay do winiw lub osb, ktre zaginy w ostatnim czasie w Peru bez wieci. Powinna to by uyteczna informacja dla tych, ktrzy zamierzaj wypuci si w niebezpieczne rejony tego kraju bez

przewodnika. Albo planuj przemyca narkotyki. Ludzkie czaszki nie s jednak dominujcym rekwizytem czarownikw i szamanw. Mwic dosadniej, to wyjtkowe przypadki. Powszechne s natomiast czci martwych zwierzt. Choby zasuszone pody lam i wypreparowane apy pumy, ktra obok kondora i wa w dawnym pastwie Inkw bya uznawana za wit istot. Nie oznacza to wcale, e w Peru na kadym kroku czaruj i czaruj. Prdzej bajeruj. Gazety pene s ogosze ludzi kojarzcych pary i tworzcych biznesplany na podstawie wskaza wystraszonego czworonoga i tego, co uoy si na stole z lici koki. Nie brakuje tych, ktrzy w to wierz. I pac. A potem pacz. Choby po stracie pienidzy za tak usug. Takich czarownikw jest w Peru peno. W kadym miecie. Na kadym rynku. Pisaem kiedy o nich w innym miejscu, a dzi przypominam te zapiski. S dostpne na kocu tego wpisu.

Wczeniej jednak kilka sw o prawdziwych czarownikach. Tacy te s. Zwaszcza w Amazonii. W swojej praktyce korzystaj z zi, ktrych wypicie powoduje odbiegajcy od normy stan. Jedni nazw go halucynacjami. Inni przejciem tam, gdzie czekaj duchy zmarych i obrazy z przyszoci. Podobnie jak wyprawa w dalekie zaktki Peru to niebezpieczna podr. Jeli kto koniecznie chce si w ni wybra, niech take zrobi to pod nadzorem lokalnego przewodnika. Takiego, ktry zna

odpowiedniego czarownika. Oznacza to osob, ktrej dziaania nie zrobi nikomu krzywdy. Wybr odpowiedniego szamana jest w tym wszystkim bardzo wany. Najwaniejszy. Bo w czasie jego pracy mona odczu co, co wydaje si tylko fragmentem dawno zasyszanej bani lub niedawno obejrzanego filmu. Ale moe okaza si prawdziw walk Dobra ze Zem. Na Zo nie ma rady. Nawet najlepszy czarownik przy nim wysiada. Wszystko zmienia si jednak, gdy czowiek trzyma si Dobra. Po prostu. Nie dlatego, e Dobro wygrywa, bo tak przecie nie jest. Warto jednak si go trzyma, bo tam, gdzie si pojawia, Zo znika jak oparzone.

O czarownikach bez czarowania

Peruwiascy czarownicy yj zgodnie z duchem czasu. Maj komrki, korzystaj z internetu, suchaj muzyki z odtwarzaczy mp3, ale nie pozwalaj si fotografowa z obawy, e ich duch tego nie wytrzyma. Chiclayo to prawie 600-tysiczne miasto na peruwiaskim wybrzeu. Warto si tam wybra, jeli planuje si zwiedzanie grobowca wadcy z Sipan skarbnicy wiedzy o prekolumbijskich i przedinkaskich kulturach. Ale mnie do przyjazdu do Chiclayo

skoni targ czarownikw, o ktrym ciekawie napisano w przewodniku turystycznym Gazety Wyborczej. Do miasta dotarem po dugiej podry, podczas ktrej gdy spaem w autobusie ukradziono mi buty. Z dworca na targ czarownikw podreptaem wic boso. Mam nadziej, e pan Wojciech Cejrowski wybaczy mi te niezamierzone zmapowanie jego zwyczaju. Trafi nie byo trudno, bo okazao si, e czarownicy urzduj na wielkim jarmarku typu mydo i powido nieopodal centrum. Nie byo ich duo. Klientw jeszcze mniej. Czarownicy zajmowali raptem dwa sektory, ktre w spacerowym tempie dao si obej w pi minut. Wczeniej wyobraaem sobie, e spotkam skpo odzianych szamanw w piropuszach i co najmniej jeden bulgoczcy kocioek z czarodziejsk substancj. Ale nic z tych rzeczy. Czarownicy mieli na sobie normalne spodnie i koszulki z krtkim rkawem, a zamiast przyrzdzania mikstur oddawali si rozmowom, lekturze gazet i suchaniu muzyki z przenonych odtwarzaczy. Zauwayem te dwie czarownice, ale nie w chatce na kurzej apce, tylko siedzce na krzesach przed swoimi kramami. adna nie miaa wykrzywionego nosa, ani mioty pod rk. Okazay si nawet urodziwe. Jedna co jada chyba kurczaka, ale na pewno nie surowego. Druga piowaa pilniczkiem paznokcie. A wic i ona si cywilizuje pomylaem. Zrobiem drug rundk wok straganw, wiedzc dobrze, e za chwil kto mnie zaczepi. Jednak nie spodziewaem si, e wszechwiedzcy czarownik zapyta mnie, czego szukam? Ale zapyta, polecajc od razu co do kupienia

 zioa wiee i suszone oraz oryginalnie okapslowane butelczyny z napojami na rne dolegliwoci. Niestety, nie mia na stanie reklamowanego u pana Cejrowskiego eliksiru z serii siedem razy pod rzd. Nie ebym dla siebie pyta. Na prezent chciaem kupi. Czarownik okaza si rozmownym gociem. Kto moe by czarownikiem? Osoba, ktra jest w stanie zawrze pakt z dobrymi i zymi duchami. Jak si tego nauczy? Nie da si tego nauczy, ale czasami bywa to dziedziczne. Kto jest waniejszy dobry, czy zy duch? Ani jeden, ani drugi. Najwaniejszy w tym wszystkim jest Bg. Czarownik nie pozwoli zrobi sobie zdjcia, ale da mi wizytwk z numerem telefonu komrkowego i adresem emailowym. Kupiem u niego magiczny napj dla ciotki. Przestaa po nim narzeka na reumatyzm, ale zacza leczy si na osteoporoz. Siebie zaopatrzyem w zika na prostat. Nie wiem, czy dziaaj, bo jeszcze nie zachorowaem. Z miejsca penego czarw wyszedem troch... rozczarowany. Nawet buty nie pojawiy si jak za dotkniciem czarodziejskiej rdki. Te musiaem je sobie kupi.

niadanie u kondorw. Poranek w Kanionie Colca

Chcesz zobaczy cud Inkw? Kup bilet przez internet

Czy mona przyjecha z drugiego koca wiata do wymarzonego Machu Picchu i pocaowa klamk? Jak najbardziej. Coraz wicej turystw odchodzi z kwitkiem od bram tej najsynniejszej inkaskiej cytadeli. Wszystko przez soik, w ktry z wasnej, nieprzymuszonej woli zakrcio si samo Machu Picchu. Ogromna, przeprowadzona na poziomie wiatowym kampania medialna

spowodowaa, e do tego dawnego miasteczka Inkw w Andach przyjeda coraz wicej ludzi. Cz z nich na wasn rk, bez pomocy agencji turystycznych. To wielka, niezarejestrowana fala chtnych. Tymczasem Machu Picchu, cho cudowne, z gumy nie jest. Na dodatek, ze wzgldu na przepisy dotyczce ochrony zabytkw, zmniejszono dzienny limit wej na teren cytadeli. Wynosi on teraz dwa i p tysica. I ani jednej osoby wicej. Chtny numer 2501, nawet gdyby przyjecha z drugiego koca wiata, Machu Picchu nie zobaczy. Chyba e poczeka na swoj szans do nastpnego dnia, co czasem nie wchodzi w gr. Machu Picchu zaczo zatem zjada wasny ogon. W trwajcym wanie sezonie, czyli w czasie, gdy poowa wiata, cznie z Europ, ma wakacje, nie by zjedzonym wraz z nim jest jak najbardziej moliwe. Ale najpierw trzeba zosta uczestnikiem dantejskich scen. Podczas obchodzonego niedawno wita Niepodlegoci Peru zdenerwowani turyci szturmowali kasy w Cusco, dawnej stolicy Inkw pooonej sto kilometrw do Machu Picchu. Inni pojechali w ciemno do Aguas Calientes ostatniej miejscowoci przed

cytadel, gdzie wpadli w jeszcze wiksz wcieko. Nie byo dla nich biletw. Musieli wraca do domw bez zwiedzenia jednego z Siedmiu Cudw wiata. To wszystko postawio kropk nad i. Ot czasy, w ktrych Machu Picchu mona byo obejrze od rki, miny bezpowrotnie. Nastay inne rezerwacja i kupno biletu przed przyjazdem do Peru. Nie zawsze jest to koniecznie. Jednak ten, kto zamierza przyjecha do Peru w gorcym terminie, powinien dmucha na zimne. Chodzi o wszystkie wita i okresy wakacyjne. A take o weekendy, w ktre do Machu Picchu wybieraj si na wiksz skal sami Peruwiaczycy. Oni te wliczani s do limitu dwch i p tysicy zwiedzajcych dziennie. Wtpliwe, aby nagle turyci przestali chcie zobaczy to miejsce, problem wic nie zniknie. A nawet powikszy si. W praktyce oznacza to, e Machu Picchu bdzie mona odwiedzi nie wtedy, kiedy si chce, ale wtedy, kiedy bd wolne miejsca. Ale to nie koniec zmian. Kolejn s zupenie inne reguy dotyczce wejcia na Wayna Picchu. Nazwa ta nie jest tak popularna jak Machu Picchu, ale miejsce, ktre okrela, z ca pewnoci znane jest kademu, kto cho raz widzia zdjcie tego inkaskiego

miasteczka. Wayna Picchu to nic innego, tylko wznoszca si nad nim gra. Do tej pory mogo na ni wej czterysta osb dziennie. Tych, ktre jako pierwsze meldoway si przy bramie Machu Picchu i dostaway stosown piecztk na bilecie. Wejcie na Wayna Picchu byo w jego cenie.

Teraz trzeba za to dodatkowo zapaci. Bilet na Machu Picchu kosztuje 126 soli (okoo 130 zotych). czony bilet na Machu Picchu i Wayna Picchu jest o 34 sole droszy. Na gr nadal moe wspi si jedynie czterysta osb dziennie. W dwch grupach. Pierwsza rusza o godz. 7.00, druga - trzy godziny pniej. Tak to wszystko wyglda. Wydaje si bardziej uporzdkowane. Przynosi te refleksj innej natury. A mianowicie tak, e na oczach turystycznego wiata wanie dokonao si. Co takiego? Ostateczna zamiana niezwykego miejsca w gotowy do sprzeday produkt.

Zamiast plaowania: podr, ktra przemija z wiatrem

Nie leciaem i raczej nie polec. Paralotni w Limie, tu na brzegiem Pacyfiku. Ale moe kto reflektuje? Mwi, e klifowe wybrzee stolicy Peru to najlepsze miejsce na wiecie do uprawiania tego sportu. Pilota i sprzt mona wynaj na miejscu. Dziesiciominutowa powietrzna podr kosztuje 55 dolarw.

Kolej ycia guchoniemego Peruwiaczyka: czas na such

Guchy jak pie Brayan sta si grzecznym i uoonym chopcem. Ale nie zatraci cakowicie swego obuzerstwa. Wanie wyci wielki numer. Zacz odzyskiwa such w lewym uchu. Niespena dziewi miesicy temu upad mj plan dotyczcy Brayana, guchoniemego chopca ze slumsw na poudniu Limy. Wymyliem sobie tak, czasami czowiek ma takie naiwne myli e may Peruwiaczyk odzyska such. W tym celu

odwiedziem w Limie kilku lekarzy. Ogldajc wyniki bada nie byli, niestety, przekonani do mojego pomysu. Mwic wprost nie zostawili suchej nitki na guchocie Brayana i szansach na to, e kiedy bdzie sysza. To moe aparaty suchowe? trzymaem si kurczowo swego planu. Naiwni ludzie tak czasem robi. A potem chodz po innych konfrontowa swoje wizje z rzeczywistoci. Ja trafiem do jednej z klinik w Limie. To placwka, ktra nie tylko leczy niesyszcych i niedosyszcych, ale take sprzedaje owe aparaty. Moga zatem wcisn mi je bez trudu. Kupibym w ciemno, byle tylko sprbowa przywrci dziewiciolatkowi such. Straci go po przyjciu na ten wiat i cikiej chorobie, ktra czekaa tu na niego. Ale to wanie ta klinika wybia mi z gowy myl o aparatach.

 Gdy je zaoymy, Brayan i tak nie bdzie sysza. Na pewno nie usyszy ludzkiej mowy. Moe natomiast odczuwa bl i aby go unikn cignie i wyrzuci aparaty usyszaem od pani doktor. W domyle wyrzuci co najmniej cztery tysice zotych, bo tyle miao kosztowa to urzdzenie. Skoro tak, to lepiej nie wyrzuca tych pienidzy, tylko zrobi z nich poytek. Tym bardziej, e wszystkie byy darem od Czytelnikw tego bloga. Ale rozczarowanie narodzio si. Ogromne. Z niego pyna moja ironia: - Guchota Brayana jest bardzo gboka. Tak bardzo, e dziecko moe usysze tylko samolot odrzutowy lub pracujcy w pobliu mot pneumatyczny. Nie s to informacje a tak ze. Mona przecie co jaki czas zabiera Brayana na lotnisko lub na budow, by posucha jak pikny jest wiat, ktry sysz ludzie zdrowi pisaem kilka miesicy temu. C, takie ycie. Trzeba byo pogodzi si z nim. Gdy czowiek zrobi to porzdnie, dostaje w zamian spokj w sercu. To dziki temu powstaa myl, eby nie poddawa si, tylko wysa Brayana do szkoy dla niesyszcych dzieci. O kilka lat za pno, ni powinien, ale lepiej pno ni wcale. Chopak wykorzysta t szans. Uczy si w szybkim tempie przynoszc rado wielu ludziom. Ale przede wszystkim sprawiajc frajd sobie. To zupenie inny czowiek. Coraz bardziej wiadomy ile dobra moe da innym i sobie, gdy jest po prostu dobry. Poza tym jest sympatyczny, koleeski, pracowity i uczynny. A przecie dziewi miesicy temu, gdy go poznaem, by jednym z najwikszych obuzw w slumsach. Krad rowery. Rzuca w innych kamieniami. Osiga cele si, sprytem i oszustwem. Zreszt wystarczy spojrze, jak teraz wyglda jego twarz, a co mwia w zeszym roku.

Jednak wbrew pozorom Brayan nie zatraci cakowicie swego obuzerstwa. Wanie wyci wielki numer. Prawdopodobnie najwikszy w swoim yciu. Zacz odzyskiwa such w lewym uchu. Wyszo to przez zupeny przypadek. Byo nim... wysanie chopca do szkoy. Niedawno jego mama, odbierajc syna po lekcjach, spotkaa w niej osob, ktra zacza zachca: - Zrbcie jeszcze raz badania. Kiedy dowiedziaem si o tym, skoczyy si dla mnie przypadki. A zaczy wyrane znaki. Nale bowiem do tych, ktrzy s przekonani, e czasami spotykamy kogo tylko po to, by usysze jedno zdanie. Kilka sw, ktre otwieraj drog. Brayan ju na niej jest. Przeszed specjalistyczne badania. Wyniki s jednoznaczne. Za kilka tygodni mamy zgosi si po odbir aparatw suchowych. Kiedy chopiec je zaoy, prawdopodobnie zacznie sysze. Tak mwi lekarze. Na dodatek nie chc za to wszystko ani grosza. Mama Brayana mwi o cudzie. To wierzca kobieta. Nie tylko wierzy w Boga, ale take w to, e jej syn odzyska such. To niezwykle silna wiara. Kiedy j odczuem, postanowiem, e nie bd jej burzy. Nigdy nie powiedziaem pani Rosie o wynikach bada sprzed kilku miesicy. Ale nad tym cudem trzeba si zatrzyma. Czy rzeczywicie on si dzieje? Czy macza w tym palce Bg? Nie mam zielonego pojcia. Nie zajmuj si tym, bo si na tym nie znam. Poza tym w tej dziedzinie s bardziej owieceni specjalici i komentatorzy. Myl jednak, e jeli Bg istnieje, to poprzez wiar mamy Brayana niezwykle umiowa jej syna. Kobieta wanie stracia prac, ale gdy z ni dzisiaj rozmawiaem, caa bya w skowronkach.

Numer Brayana cakowicie krzyuje moje plany z nim zwizane. Ju raz przecie skorygowane. Kumplujc si z nim musz si chyba do tego przyzwyczai. A planowaem, e Brayan bdzie mnie doucza migowego, bo ju od dawna za nim nie nadam. Wychodzi jednak na to, e ten jzyk moe okaza si niepotrzebny. Nam obu. Brayan zacz bowiem wydobywa z siebie nie gaworzenie, ktrym posugiwa si w kontaktach ze wiatem, tylko wyrane dwiki. To obuz do potgi, wic nie zdziwi si, jeli pewnego dnia zamieni je w sowa. Cay czas wydaje mi si, e to ju si stao. W dniu, w ktrym go spotkaem. Sta na szczycie gry, na ktrej stoi jego dom i machajc na poegnanie wykrzykiwa moje imi. By to oczywicie produkt wyobrani. Brayan przecie nie mwi i nie wie, jak brzmi sowo Peter. Nie moe wiedzie, bo nigdy go nie sysza. Ale jest dzieckiem. Moe zatem wiedzie o tym, o czym zapominaj doroli. A mianowicie to, e wyobrania jest motorem speniania marze.

Rowerem wok witego jeziora Inkw i Ajmarw

Jezioro Titicaca ma ksztat pumy chwytajcej uciekajcego zajca. Pitka Polakw nie zobaczy jednak tego z lotu ptaka, tylko z wysokoci rowerowego siodeka. Chc wytyczy szlak wzdu wybrzea tego najwikszego

wysokogrskiego jeziora na wiecie. Pooone w Peru i Boliwii Jezioro Titicaca jest tak wielkie i gbokie, e mog na nim pywa oceaniczne statki. Nie docieraj tam jednak, bo jezioro to ley na wysokoci 3812 metrw nad poziomem morza. Grubo ponad tysic metrw wyej ni najwyszy szczyt Polski. Niska zawarto tlenu w powietrzu to nie jedyna przeszkoda, na ktr nad Jeziorem Titicaca napotykaj ludzie z nizin. Inn jest surowy klimat palce soce i wysokie temperatury w dzie oraz mrone noce. Ten, kto wyrusza nad jezioro dalej ni robi to zorganizowane wycieczki, napotyka take na problemy jzykowe. Mieszkajcy nad Titicaca ludzie nie zawsze mwi po hiszpasku, tylko w rdzennym keczua lub ajmara. Poza tym yj wedug swych odwiecznych regu, ktre po zderzeniu z coraz bardziej napierajc cywilizacj tworz egzotyczn mieszank. To wszystko wzio pod uwag picioro modych Polakw z Gdaska: Anna Kitowska, Szymon Belka, Roman

Bednarek, Kacper Kadubiski i Marek Kadubowicz. Postanowili przylecie do Peru i wytyczy rowerowy szlak wzdu Jeziora Titicaca. To pierwsza tego wyprawa z Polski i prawdopodobnie take pierwsza na wiecie. Nosi nazw: Gdask University of Technology - TITICACA Cycle Expedition 2011.

- Nasze marzenia wci ewoluuj, bujamy w obokach, a wiele osb stuka si w czoo, uwaajc, e nasze plany s nierealne twierdz miakowie. - My jednak nie tylko marzymy, ale chcemy urzeczywistnia nasze plany, std te rodz si pomysy na rozmaite eskapady. Do tej pory rowerzyci podrowali rowerami midzy innymi po Szkocji, Francji, Czarnogrze i Austrii. Wyjazd do Peru bdzie ich pierwsz wypraw poza Europ. Jej organizacj wspieraj sponsorzy, w tym Politechnika Gdaska oraz Jerzy Majcherczyk, podrnik znany midzy innymi z pokonania Kanionu Colca w Peru. Dokona tego trzydzieci lat temu wraz z grup Polakw. Wyprawa potrwa kilka tygodni. Rowerzyci wylatuj z Polski ju niebawem.

Chivay (3635 m n.p.m). W oczekiwaniu na autobus

Nowe nogi spidermana o twarzy anioa

Moe by tak, e jedenastoletni chopiec ze slumsw w Limie poyje co najwyej cztery lata. Ale to akurat nie jest smutna informacja. Przecie nie tylko na tym wiecie chc widzie jego umiech. Renzo poznaem w grudniu ubiegego roku. By wrd setki dzieci ze slumsw, ktre odwiedziem w stroju witego Mikoaja. Ale nie podszed do mnie jak inni uczestnicy mikoajkowej zabawy i nie wytarga za bia brod. Siedzia w wzku inwalidzkim. Jaka kobieta, pniej okazao si, e jego siostra, poprosia, bym to ja do niego podszed. Zrobibym to i bez tego, ale dugo nie mogem uwolni si od maluchw przyklejonych do mojego czerwonego kubraczka. - Hej, przyjacielu, jak si masz zapytaem. Nie odpowiedzia. Mylaem, e ze wstydu. Ale nie. Renzo nie odpowiedzia, bo nie moe mwi. Nie pozwala mu na to choroba. Zamiast sw uywa jednak czego, czego nie uywa wielu ludzi, ktrzy chorzy nie s. Umiechu. Trudno mi byo i nadal jest porwna do czego umiech Renzo. Duo atwiej powiedzie jak si czuj, gdy to robi. To proste skojarzenie. Kiedy Renzo umiecha si, czuj si jakby umiecha si do mnie anio. Ten anio skoczy niedugo jedenacie lat. Choruje od urodzenia. P biedy, gdyby byo to tylko poraenie mzgowe. Ale ten chopak jest atlasem chorb. Nawet nie

chodzcym, tylko lecym. Za wyjtkiem drobnego epizodu w szkole dla niepenosprawnych dzieci, na ktr rodzinie zabrako w kocu pienidzy, cae swoje ycie spdzi w ku. W domu bez okien. Odwiedziem Narodzeniu. go Ju krtko nie po Boym Mikoaj.

jako

Odwiedziem go w stroju, ktry czasami ludzie prbuj z siebie wrcz zedrze, a on nie schodzi. Ja te go mam. Ten strj nazywa si wraliwo. W domu Renzo panuj idealne warunki do tego, by wystawi swoj wraliwo na cik prb. To jedna izba ze starych desek, folii, plastyku i kartonw. W rodku s dwa pitrowe ka, tapczan, niewielka szafa, may stolik i kuchenka. Wszystko stoi na ubitym piasku, ktry w slumsach peni rol podogi. Z t cik prb nic jednak nie wyszo, bo Renzo znw si umiechn. Czyli tak jakby rozbroi granat. Jakby zapali nieoczekiwany pomyk w otchani ciemnoci. W takich warunkach nie da si smuci. Mao tego. W takich warunkach wraliwo zaczyna produkowa rado. Za kadym razem, gdy przychodziem do Renzo, wychodziem od niego uradowany. Wrcz rozbawiony. Umiech chopca jest bowiem zaraliwy. Jak ju czowiek raz go zaapie, to rozsiewa wok jak zarazki. Renzo chwyta je w mig i tak chichramy si bez koca. Najbardziej chichralimy si w dniu, w ktrym przyszedem z centymetrem w rku. Zmierzy go. Niczym krawiec. Chopak nie potrzebowa jednak garnituru. Tylko nowy wzek inwalidzki. Ten, w ktrym siedzia na Boe Narodzenie, to zbdny klamot. Nie chodzi nawet o to, e jest za duy i za ciki. Problem w tym, e Renzo z niego wypada. Jego ciao jest tak poskrcane, e lepiej nie potrafiby zakrci si pajk. Poza tym jest bardzo

pobudzone. Jego rkami i nogami rzuca na wszystkie strony. Std te skojarzenie z pajkiem, o ktrym nie wiadomo jak apie si w swoich odnach. Nowy wzek by wic dla Renzo wany mniej wicej tak, jak powietrze. Nie kiwnem jednak w tej sprawie palcem. Poprosiem jedynie o pomoc. Nadesza po kilku miesicach. Z centrum Limy. Z organizacji kocielnej o nazwie Medalla Milagrosa w dzielnicy Miraflores. Wraz z San Isidro Miraflores jest najbogatsz dzielnic w Limie. Nie ma w niej slumsw. S turyci, ktrzy podziwiaj nowoczesno i przepych stolicy Peru. S w niej te ludzie, ktrzy przyjli zaproszenie i przyjechali do Renzo. To kardiolog Milagros, dziennikarka Blanca i pracownik socjalny Sonia. Ale na ich widok chopak te nic nie powiedzia. Tylko znw umiechn si. W zamian dosta wzek zrobiony na miar. Ma specjalne zabezpieczenia, eby chopak z niego nie wypad. Poza tym wielko wzka mona regulowa i kilkoma ruchami przystosowa do starszej osoby. Nie znam si na takim sprzcie, ale wyglda na to, e ten posuy Renzo na lata. Lekarze mwi, e cztery. Moe pi. Wedug nich bdzie dobrze, jeli chopiec doyje do swoich pitnastych urodzin. To akurat mnie nie martwi. Przecie nie tylko ja chciabym widzie jego umiech. Martwi mnie natomiast przezibienie chopca. Oby wydobrza w tydzie, bo za tydzie jedziemy do lekarza. Po skierowanie. A potem zaczynamy rehabilitacj. Czasu zostao wszak niewiele. Raptem p roku.

Za p roku, w marcu, w Peru zaczyna si rok szkolny. Take dla Renzo. Jego nowy wzek to przecie nowe nogi dla niego. Nie po to je dosta, eby stay bezuytecznie w domu.

Operacja udana. Tylko pacjent nie zjawi si na niej

Tak jak przypuszczaem, sierpie przynis wszystkie odpowiedzi na pytania zwizane z Juli i Kelly - kobietami z dziemi ze slumsw na poudniu Limy. Taki ze mnie prorok, jednak tego, co si stao, w ogle si nie spodziewaem. Od samego pocztku sprawa dorosej Julii i jej nieletniej crki Kelly nie bya atwa. Obie spotkaem cztery miesice temu i by to mj pierwszy przypadek tak bliskiego kontaktu z ekstremaln bied w Peru. Po prostu wszedem do ich domu. Nie byo w nim ani jedzenia, ani wody. Pniej okazao si, e spustoszenie dotyczy nie tylko cia. M Julii trafi do wizienia na trzydzieci lat. Za gwat na jej crce. Mniej wicej w tym samym czasie kada z kobiet urodzia mu syna. Maluchy zostay przy matkach. Inne dzieci - czwrk chopakw Julii i jej ma - odebra sd i umieci w sierocicu. Jestem zdecydowanym przeciwnikiem wyrywania dzieci rodzicom. Nawet wtedy, gdy nie traktuj ich zbyt dobrze. Ale tym razem zamknem gb na kdk. Sd mia racj. O ile w takich warunkach doroli mog wegetowa, to na pewno nie mog mieszka w nich dzieci. Po wdce do kbka Sprawa nie bya wic atwa, ale rozwizanie proste. Da tej rodzinie pienidze. Problem w tym, e jest to rozwizanie tymczasowe. I na dusz met szkodliwe. Zarwno dla biorcych, jak i dajcych. Ci pierwsi, dostajc pienidze za nic, trac motywacj. Ci drudzy rado dawania. I cierpliwo. Bo jak dugo moe to trwa? Miesic? Rok? Pi lat? Cae ycie?

Lepiej da wdk. Ale to te problem, bo w przypadku Julii ta wdka od samego pocztku bya strasznie skomplikowana. Najpierw Kelly posza do pracy. To bya jej decyzja. Zatrudnia j szwalnia pacc w peruwiaskiej walucie rwnowarto piciu dolarw za dwunastogodzinny dzie pracy. Wbrew pozorom nie by to wyzysk. Szef firmy zatrudni Kelly, bo przej si jej losem. Paci jej niewiele, bo nie bya penowartociowym pracownikiem. Mwic wprost nie miaa pojcia o szyciu. Rwnie dobrze mg przyj kogo innego i za te same pienidze mie lepsze efekty pracy. W taki oto sposb skrzywdzona przez

mczyzn pitnastolatka zostaa jedynym ywicielem rodziny, ktr swoim czynem ten mczyzna zostawi. Ten paradoks by konieczny, ale nie mg trwa dugo. Powsta wic plan, by Kelly wrcia do szkoy, ktr opucia, gdy zasza w ci. A Julia zacza zarabia. Na przykad majc swj wasny biznes. Pado na kurnik. Cay kurnik niosek. Dziki ich jajom Julia mogaby mie te same, a nawet wiksze pienidze, na ktre od witu do nocy musiaa pracowa Kelly. Pienidze na zakup kur dali Czytelnicy tego bloga. Ja zajem si organizacj reszty. Pomogo mi kilku Peruwiaczykw, ktrzy zaoferowali materiay na budow kurnika. Takiego z prawdziwego zdarzenia, co w Peru oznacza trudny do okradzenia. Walczc z bied w pantofelkach Nie poruszyem jednak nieba i ziemi, tylko wszystkie moliwe instytucje. Odpowied przysza z magistratu, pod ktry podlegaj slumsy w tej czci Limy. A dokadnie z Wydziau do Spraw Walki z Bied.

Najpierw pracownicy tego wydziau chcieli pozna Juli i jej dzieci. Tak, to prawda. Walka, ktr tocz, jeszcze nie dotara w najwysze partie slumsw. Umwilimy si wic, e ich tam zaprowadz. Gdybym nie przey tego na wasne oczy, do tej pory twierdzibym, e to sen. Poszlimy w pitk. Trzy urzdniczki, urzdnik i ja. Przed domem Julii jedna z pa popakaa si. Nie zniosa widoku, ktry zastaa. Poza tym kobiety miay na nogach pantofelki, wic utony po kostki w bocie. A take zaczy si drapa po gowach i szyjach. Fakt, powinienem je uprzedzi, e w

najwyszych partiach slumsw nie ma chodnikw. S za to pchy i wszy. Tylko urzdnik zachowa zimn krew. Wracajc bylimy wiadkami przestpstwa. Chwyci za telefon komrkowy i chcia zadzwoni na policj. - Niech pan nie dzwoni powiedziaem. Policja nie przyjedzie. - Jak to nie przyjedzie? - Normalnie. Nie przyjedzie. Sporo czasu zajo mi tumaczenie, e policja nie wjeda do slumsw. Z wielu powodw. Choby dlatego, e trzeba mie do tego terenowe auta. Nikt przecie nie bdzie draowa z buta tak jak my. Urzdnicy przyznali mi racj. Ale obiecali interwencj u pani burmistrz. Nie wiem czy do niej doszo. Jeli tak, nie bya skuteczna. Do tej pory adnego policjanta w slumsach nie widziaem.

Doszo natomiast do interwencji w sprawie Julii. Drogami urzdowymi i prawnymi. Zapada decyzja, by umieci Kelly w orodku wychowawczym, odebra jej ptorarocznego syna i odda go do sierocica. Czyli miech na sali, a nie pomoc. Tym bardziej, e Kelly za adne skarby nie chce rozstawa si z Carlosem Danielem. Nic nie mona poradzi na to, e go kocha. Dalej wydarzenia potoczyy si byskawicznie. Pojawio si schronienie dla Kelly przed walczcymi z bied urzdnikami. W domu zaufanej rodziny. Dziewczyna ma tam do dyspozycji osobny pokj z telewizorem, due ko, biurko, niewielk szaf i prysznic z ciep wod. Nie musi za nic paci. Take za wyywienie. Pokj jest w zupenie innej dzielnicy. Miejscowi urzdnicy nie wywsz go. Ja im w tym nie pomog. Nigdy nie byem torturowany, ale myl, e nawet poddawany katuszom nie podam adresu. Poza tym udao si zaatwi dla Kelly dwie rzeczy. Pierwsza to weekendowa szkoa. Dziewczyna wybraa j sobie sama. Ale si cieszya! Nigdy nie widziaem jej tak radosnej. Start od wrzenia. Po drugie trzymiesiczne warsztaty z szycia i haftowania. Po ich ukoczeniu dziewczyna zdobyaby zawd i moliwo negocjacji szefem. Ucieszy si, gdy mu o tym powiedziaem. Nie widzi adnych przeszkd, eby Kelly uczya si i pracowaa mniej, ale za to coraz wydajniej. A w niedalekiej przyszoci za wiksze pienidze. To wszystko wydarzyo si w jeden dzie. W jeden dzie ukadany przez wiele tygodni plan zosta zrealizowany. Jak za dotkniciem czarodziejskiej rdki otworzya si droga powrotu Kelly do szkoy i normalnoci. pensji ze swoim obecnym

Stao si jednak inaczej. Nieoczekiwany fina projektu Kelly nie pojawia si ani w szkole, by dopeni formalnoci, ani na warsztatach. Szybko okazao si, e nie bya te w pracy. Poza tym przestaa nocowa w domu i nie pojawia si tam, gdzie czeka na ni nowy pokj. Zaniepokoiem si. Zreszt nie tylko ja. Nie znam si na slumsach, ale kumam mniej wicej co w nich piszczy. Nie trzeba byo zbyt duo czasu, by ustali, e Kelly nie powiedziaa mi caej prawdy. Ma chopaka. Mieszka z nim od dnia, w ktrym miaa pojawi si w nowym domu. Jest z nimi may Carlos Daniel. Na pocztku pomylaem, e chodzi o jakiego dziada, ktry najpierw zamota nastolatce w gowie, a teraz wykorzystuje j seksualnie. Ale nie. To modzieniec. Nazywaj go pandillero. Pandilla to po hiszpasku szajka, a pandillero to skrzyowanie ulicznego bandyty ze zodziejem. Na wiecie yj dziadkowie, ktrzy ledwo skoczyli dwadziecia lat. Nie ma si wic co dziwi, e i Kelly zaoya rodzin. Nie wiem na czym si ona opiera, ale raczej wtpliwe jest, aby dziewczyna posza do szkoy i skorzystaa z moliwoci, ktre si przed ni otworzyy. Po co ma pracowa ciko na efekty w przyszoci, skoro moe mie je ju teraz? Pandillero to bardzo popatny zawd. Jeli chopak jest obrotny, zapewni jej i dziecku godziwe ycie. Oczywicie mona zapuka do domu modych i prbowa przedstawi im mdre argumenty. Nie bdzie wielkiej pomyki w stwierdzeniu, e pandilleros ich nie maj. Maj za to co innego. Bro paln.

C, nie mam innego wyjcia. Wycofuj si z caej sprawy, cho nie zamykam drzwi przed Kelly. Wie jak mnie szuka. Wycofuj si take z czci dotyczcej Julii. Nie bdzie mie kurnika z prawdziwego zdarzenia. Nie poradzi sobie z wiksz iloci kur. W tej chwili nie radzi sobie z niczym. Zostaa sama. Opuci za j m i

wszystkie

dzieci

wyjtkiem

ptorarocznego syna. Ale nie zostaje bez pomocy. W starym kurniku zostawiam jej dziesi niosek. Jeli stanie na nogi i zajmie si nimi, dadz jej rwnowarto trzydziestu dolarw na miesic. W przeciwnym razie ma prawo je zje. Nie zapeni tym odka na dugo. Dlatego w kady wtorek wraz z synkiem moe schodzi do najbliszej parafii. Proboszcz bdzie dawa jej jedzenie na cay tydzie. Do tego ubrania. Poza tym raz w miesicu bd odwiedza j z workiem ywnoci. Nie umrze z maym z godu. Cakiem moliwe, e Julia dostanie te nowy dom. Oby go dostaa i nie doprowadzia do stanu, w ktrym jest dom dzisiejszy. To wszystko o tym przypadku. Cztery miesice temu wydawa si beznadziejny. A teraz jest po prostu zamknity. PS. Czytelnikw, ktrzy wpacili pienidze na kury dla Julii i chcieliby ich zwrotu, prosz o kontakt. W przeciwnym razie wszystko przeznacz na inny cel w slumsach. Jeszcze nie wiem jaki.

yj dugo i czytaj yj dugo. Zaczem tam publikowa

W najnowszym numerze oglnopolskiego miesicznika yj dugo mona przeczyta mj artyku. Oczywicie o Peru. To efekt zaproszenia ze strony redakcji czasopisma. Przyjem je z radoci i w ten sposb trafiem z internetu na papier. yj dugo to 92-stronicowy kolorowy magazyn rodzinny propagujcy zdrowy tryb ycia. Jest w nim take miejsce na opowieci i relacje ze wiata. Wrzeniowy numer zawiera mj pierwszy artyku. O akcji ocieplania domw Indian w peruwiaskich Andach. Nastpne felietony z Peru bd ukazywa si w kolejnych numerach. Czasopismo z moim debiutanckim artykuem dostpne jest od dzi, 24 sierpnia, w kioskach Ruchu, Kolportera, salonikach prasowych oraz w Empiku na terenie caego kraju. Cena jednego egzemplarza wynosi 4,50 z. Duo tasza jest prenumerata. Wystarczy zapisa si do Klubu yj Dugo. Wtedy dwanacie numerw kosztuje 30 z (a nie 54 z), natomiast sze 15 z (zamiast 27 z). Redakcja miesicznika prowadzi rwnie prenumerat zagraniczn. Oczywicie nie znaczy to, e blog zniknie. Prosz tu zosta, a przy okazji siga po ten magazyn. Zapraszam serdecznie i ycz miej lektury w obu miejscach.

Trzsienie ziemi w dungli wystraszyo poow Peru

Odczuwalne byo prawie tysic kilometrw od epicentrum oraz w dwch ssiednich krajach. Wywoao panik, ale nie zabio nikogo. W cigu jednego roku Ziemia trzsie si dziesitki tysicy razy. W Peru rwnie w niektrych miejscach nawet czciej ni pada deszcz. W rekordowej pod tym wzgldem Arequipie na poudniu kraju rejestruje si okoo dziesiciu wstrzsw dziennie.

Niektre s odczuwalne, lecz nie wyrzdzaj szkd. Teraz ziemia zatrzsa si na pnocy Peru. Z gigantyczn si, ktra wczeniej wywoywaa katastrofy. Tym razem skoczyo si na strachu. Do trzsienia doszo 145 kilometrw pod peruwiask dungl, w odlegoci 82 kilometrw od miasta Pucallpa. Miao si siedmiu stopni w skali Richtera i odczuwalne byo w wielu amazoskich miastach oraz na wybrzeu, w tym w dziesiciomilionowej Limie, oddalonej o 570 kilometrw od epicentrum. W chwili wstrzsu wielu mieszkacw Limy opucio swoje domy i budynki pracy, by zgodnie z okrelon w takich przypadkach procedur stawi si w punktach zbirki na otwartym powietrzu. Alarm podniosy take niektre szkoy i ewakuoway z klas uczniw. Wszystko przebiegao spokojnie.

Natomiast do prawdziwej paniki doszo w strefie epicentrum. Przeraona bya Pucallpa. Popkay w niej budynki i ziemia. W Moyobambie wystraszonych mieszkacw umieszczono w miejskich parkach oraz na stadionie. Swoje domy opucili w popochu mieszkacy Tarapoto. W Bagua ludzie stoczyli si w strachu na ulicach. Niektrzy mieszkacy Oxapampy pobiegli do szk po swoje dzieci. Ci, ktrzy zostali w domach, informuj, e czuli si jak w odzi koyszcej si na falach. Wiele osb nie wytrzymao napicia i zaczo paka. Wstrzsy nieco lej byy odczuwalne w Iquitos, ale i tam cz ludzi wpada w desperacj. W Ica, na wybrzeu, na chwil zamar ruch uliczny. Nazwy tych miast pewnie niewiele mwi polskiemu Czytelnikowi, wic moe prociej bdzie napisa wprost o co chodzi. Chodzi o to, e niemal poowa Peru wstrzymaa na chwil oddech, nie bdc pewnym, czy nie jest to ostatni oddech w yciu. Wstrzsy z gbi peruwiaskiej dungli dotary rwnie do Ekwadoru i Brazylii, co sprawia, e byo to jedno z niewielu trzsie odczuwalnych jednoczenie w trzech latynoskich krajach. To trudny do wyobraenia obszar. Kilkakrotnie wikszy od Polski. Narodowy Instytut Obrony Cywilnej nie poda informacji o zabitych. S jednak ranni. Cz z nich spada ze schodw w czasie ewakuacji. Trzsienie zbiego si z czwart rocznic katastrofy w trzech dystryktach na poudniu od Limy. Wstrzsy miay wwczas si 7,9 stopni w skali Richtera. Najbardziej ucierpiao miasto Pisco, ktre zostao zniszczone w osiemdziesiciu procentach. Trzsienie ziemi w 2007 roku zabio kilkaset osb i zniszczyo setki tysicy budynkw. Do tej pory wielu ludzi nie ma dachu nad gow, co niedawno byo jedn z przyczyn wstrzymania prac rzdowego funduszu

zajmujcego si odbudow. Jego kierownictwu zarzucono defraudacj pienidzy i przyjmowanie apwek. W odnotowanych do tej pory trzsieniach ziemi w Peru zgino prawie 200 tysicy ludzi, z czego poowa w ubiegym wieku. Wiele miast byo cakowicie zniszczonych, w tym kilka wicej ni jeden raz. NAJWIKSZE TRZSIENIA ZIEMI W PERU (w stopniach Richtera): 7,4 23.01.1582, Arequipa : 30 ofiar, zniszczone prawie cae miasto i okolice. 7,8 28.02.1600: Arequipa: 4 tys. zmarych, cakowicie zniszczone miasto. 8,5 24.11.1604, Arica: okoo 1,7 tys. ofiar, gigantyczne tsunami zniszczyo miasto i okolice. 8,0 14.02.1619, Trujillo: 5 tys. ofiar, zniszczone miasta Trujillo i Piura. 7,5 12.05.1650, Cusco: 5 tys. zmarych, trzsienie trwao bardzo dugo i wywoao wielkie zniszczenia. 8,0 i 8,5 20.10.1687, Lima i Callao: dwa trzsienia ziemi tego samego dnia. Tsunami niszczy portowe Callao zabijajc ponad 1,5 tys. ludzi. Cakowicie zniszczona Lima. 7,8 6.01.1725, Trujillo: 4 tys. zmarych, zniszczenia w Limie i Trujillo. Wywoana trzsieniem lodowa lawina z Kordyliery Biaej zabija 1,5 tys. mieszkacw miasta Yungay. 8,4 28.10.1746, Lima i Callao: najwiksze trzsienie w historii Limy poczone z gigantycznym tsunami. Okoo 20 tys. zabitych. W Callao katastrof przeywa jedynie 200 osb z 5 tys. mieszkacw. Oba miasta niemal cakowicie zniszczone. 8,5 13.08.1868, poudnie Peru: trzsienie objo take Chile i Boliwi. W samym Peru zgino 25 tys. ludzi. Zniszczone miasta Moquegua, Arequipa, Tacna. Portowa Arica zalana przez tsunami.

7,3 9.04.1928, Ayapata: ponad 5 tys. ofiar. 8,2 24.05.1940, Lima i Callao: trzsienie odczuwalne wzdu caego wybrzea Peru, ponad tysic zmarych. 7,9 10.11.1946, Sihuas: trzsienie z widocznym rozwarciem si ziemi, 2,5 tys. zabitych. 7,8 1.11.1947, Satipo: trzsienie odczuwalne niemal w caym Peru, ponad 2,2 tys. ofiar. 7,0 21.05.1950, Cusco: ponad poowa budynkw w miecie zniszczona, osuwiska z gr, prawie 1,6 tys. zmarych. 7,3 15.01.1958, Arequipa: ponad 200 ofiar, 100 tys. ludzi pozbawionych dachu nad gow, uszkodzone wszystkie

zabytkowe budynki. 7,5 13.01.1960, Arequipa: prawie 700 ofiar, 170 tys. ludzi bez domu, miasta Arequipa zniszczone. 7,0 1.10.1969, Huaytapallana: 1,3 tys. zabitych. 7,9 31.05.1970, Ancash: najbardziej dotkliwe w skutkach trzsienie ziemi w historii Peru, 100 tys. zabitych (25 tys. zaginionych), 350 tys. rannych, 3 miliony bez dachu nad gow. Miasto Yungay przykrywa gigantyczna lawina bota, kamieni i niegu z najwyszego szczytu w Peru. 7,1 9.12.1970, pnoc Peru: ponad tysic ofiar, 300 tys. ludzi traci domy. 7,2 3.10.1974, Lima: wstrzsy trway dwie minuty, 250 zabitych, 300 tys. bez dachu nad gow. i Moquegua dotkliwie

7,9 15.08.2007, Pisco i Ica: ponad 500 zabitych (drugie tyle zaginionych), 340 tysicy zniszczonych domw. rdo: Comision de Defensa Civil - Amasur. Zdjcia: RPP Noticias (dziki Henrry Caballero), Andina oraz autora.

Najpierw przelecia meteoryt, a potem ujawnili si Indianie

Silne trzsienie ziemi, ktre zamiast katastrofy zakoczyo si strachem nie jest jedynym dziwnym wydarzeniem w Peru. Oprcz tego nad Cusco, dawn stolic Inkw, przelecia meteoryt, a z dungli wyszli niczym Adam i Ewa ludzie, ktrzy nie mieli dotd kontaktu z cywilizacj. Media w Peru nie cz tych trzech spraw. Ale robi to Peruwiaczycy w prywatnych rozmowach oraz w Internecie. Nie mogc uwierzy, e w ich i tak ju dziwnym kraju dochodzi do takich wydarze. Najpierw w dungli zatrzsa si ziemia z si, ktra w przeszoci zabijaa tysice ludzi. Tym razem, oprcz jednej osoby, ktra zmara z przeraenia, nie byo adnych innych ofiar. Trudno to racjonalnie wyjani, ale jeszcze trudniej zrobi to w przypadku innej sprawy, ktra wysza na wiato dzienne dwadziecia cztery godziny po trzsieniu ziemi. Wedug krajowych mediw nastpnego dnia po wstrzsach sejsmicznych, nad centralnymi

Andami przelecia meteoryt. By widoczny bardzo wyranie w poudniowo-wschodniej

czci Cusco, dawnej stolicy Inkw, co utrwalia jak podano na pocztku - kamera jednej z oglnoperuwiaskich stacji telewizyjnych. Na filmie wida ogromn kul ognia cignc za sob rozarzony ogon, ktra znika za horyzontem. Po tych wiadomociach w Peru zawrzao. Emocje udzieliy si rwnie mediom. Z tego, co poday, trudno wywnioskowa co naprawd si stao.

W wikszoci relacji poinformowano, e ladem meteorytu ruszyli specjalici z Narodowego Instytutu Obrony Cywilnej. Pocztkowo sdzono, e przy zderzeniu z ziemi wywoa on poar uprawnych pl. Wykluczya to jednak policja. Potem pojawia si wiadomo, e upadajcy na ziemi meteoryt widzieli rolnicy w pobliu miejsca o nazwie Machaca w dystrykcie Urcos, kilkadziesit kilometrw na poudniowy-wschd od Cusco. Niezwocznie udaa si tam ekipa wysana przez lokalne wadze, ktra owiadczya, e nie znalaza adnych ladw ciaa niebieskiego. Ani adnych oznak, e mg on w tym miejscu zetkn si z powierzchni naszej planety. Wszystko to zaczo by coraz bardziej dziwne. A stao si tajemnicze po wypowiedzi lokalnego dziennikarza z Cusco, ktry przyzna, e to on, a nie krajowa telewizja, uchwyci kamer spadajcy meteoryt. Poza tym stao si to nie nazajutrz po trzsieniu ziemi, tylko dziewi dni przed nim. Dziennikarz doda, e nagra meteoryt przypadkowo, kiedy wraca do Cusco z uroczystoci otwarcia lokalnej drogi. I w tym samym dniu zaprezentowa ten materia w swoim lokalnym kanale telewizyjnym. - Nie wzbudzi specjalnego zainteresowania, przeszed jako kolejna informacja i nic wicej wyjani autor filmu z meteorytem. W jaki sposb trafi on do krajowej telewizji? Dziennikarz z Cusco powiedzia, e poyczy jej ten film, by ta przeprowadzia wasne ledztwo. Zaskoczyo go, e stacja nie zrobia tego, a wrcz wprowadzia opini publiczn w bd twierdzc, e film nakrcono dzie po trzsieniu ziemi. Natok sprzecznych informacji spowodowa, e nie wiadomo jaka jest prawda. By moe o to wanie chodzio. W kadym bd razie nikt nie wyklucza, e meteoryt faktycznie przelecia nad Cusco. Ale te nikt nie potwierdza, czy i gdzie ostatecznie spad na ziemi.

Jakby tego byo mao, po trzsieniu ziemi w mediach pojawia si informacja o wyjciu z dungli okoo dwudziestu osb. To tubylcy, ktrzy prawdopodobnie nie mieli wczeniej adnego kontaktu z

cywilizacj. Byli oni widziani w jednym z wwozw nad rzek Alto Madre de Dios. W prostej linii to okoo dwustu kilometrw od miejsca, w ktrym nakrcono film z

meteorytem. Wedug relacji wiadkw Indianie mog nalee do spoecznoci Arawarc. Odziani byli w skromne szaty z rolin. Mczyni mieli dugie, a kobiety krtkie wosy. W komentarzach na ten temat dominuje pogld, aby zostawi tych ludzi w spokoju. A najlepiej z dala od naszej cywilizacji. Po tym, jak wyglda ona czasami, trudno si z tym nie zgodzi.

Wietrzna historia. O tym jak pisarz spotka si z blogerem

Nigdy nie przyszo mi do gowy, e poznam i zaczn wsppracowa z pisarzem. A ju na pewno nie z pisarzem, ktry przyczyni si do tego, e znalazem si w Peru. Nie pamitam kiedy o pisarzu, dziennikarzu i podrniku Romanie Warszewskim usyszaem po raz pierwszy raz. Byo to co najmniej dekad temu. Albo jeszcze dawniej. Jego nazwisko zakodowaem mniej wicej tak, jak w czasie podry koduje si nazwy mijanych miejscowoci. Czowiek szybko przestaje je kojarzy. Pniej wie, e gdzie dzwoni, ale nie wie w jakim kociele. Jakby wiatr, ktry przynis ca t wiedz, zrobi to tylko po to, by mc si z czowieka nabija. Byo tak z Romanem Warszewskim. Wiatr ycia, dziki ktremu o nim usyszaem, mia wielkie powody do miechu. Co mi tam w gowie witao, ale nie kojarzyem faceta. Gdyby kto mnie wtedy zapyta kim jest, odparbym tylko, e pisze, albo o nim pisz. Nic wicej. Kilka lat temu inny rodzaj wiatru przygna mnie do Ameryki aciskiej. Co tu duo gada. Wygldem mody, ale stary chop ze mnie, a zabujaem si w Meksyku jak nastolatek. Tyle tylko, e ten Meksyk, cho niby odpowiedzia na t mio, milcza na wszystkie moje pytania. Mao tego. Sam nie zadawa mi adnych. Pisarz napisaby pewnie, e nie mogc podj decyzji postanowiem odda sprawy w rce losu. Ale to nie byo tak. Nie tak dokadnie. Chodzio o to, e ja na fali tego meksykaskiego uczucia naprawd zaczem sucha co mwi do mnie wiatr. A ten, ktry wtedy nasta, wcale nie buja moj kruch odzi. Tylko wia delikatnie od strony Peru.

I to wanie wtedy pojawi si Roman Warszewski. Wyskoczy jak Filip z konopi. Nie dokadnie on sam, tylko jego ksika. Miaa tytu Skrzydlaci ludzie z Nazca. Nie, nie powalia mnie na opatki. Nie takie byo jej zadanie. Jest to bowiem jedna z tych ksiek, po ktrej czowiek nie szuka dnia wczorajszego, tylko umiecha si do siebie i siga w przyszo. Zamknem ksik Romana Warszewskiego, a zaraz potem swoje oczy, by to wszystko jako ogarn. Nie trwao dugo. Kiedy je otworzyem, powiedziaem do siebie: - No c, gamoniu, ty ju lepiej nie kombinuj, tylko jed do tego Peru. Moe nie byo to zbyt oryginalne, ale miao co najmniej jedn zalet. Po raz pierwszy to ja zamiaem si z wiatru ycia, a nie on ze mnie. W tym roku poznaem Romana Warszewskiego

osobicie. W Limie. Wiatr nie prbowa ju w niczym przeszkadza. Nawet on nie jest w stanie tego zrobi w chwili, gdy historia zatacza koo. Nadal umiecham si. Choby dlatego, e chc poleci najnowsz ksik Romana Warszewskiego, ale nie wiem jak to zrobi. Chodzi o wydan przez wydawnictwo Bellona

Vilcabamb 1572. To studium dziejw powstania ostatniej stolicy Inkw i walk o ni z hiszpaskimi konkwistadorami. Mj problem z poleceniem tej ksiki polega na tym, e jest to pozycja historyczna. Ale zarazem napisana tak ywo, jakby Warszewski nie tylko trzyma si faktw, ale pozwala mwi take temu dobrze znanemu ju mi wiatrowi. A o nim przecie si nie pisze, tylko si go sucha.

Recenzent wic ze mnie aden. Gdyby jednak kto chcia nie tylko pozna kawaek mao znanej historii Inkw, ale przy okazji umiechn si do siebie, moe ze spokojnym sercem po t ksik sign.

Z ksigi rzeczy niemoliwych: jak zrobi kino w slumsach

Niewiele dzieci ze slumsw moe pj do kina. Dobra, bez ciemniania adne. Ale wszystko zmienia si, gdy odwrci sytuacj. To nie dzieci id do kina, tylko kino przychodzi do nich. - W slumsach nie da si uruchomi kina mylaem kilka miesicy temu. Bya to poparta wieloma niemoliwymi do zbicia argumentami teza. A potem po raz kolejny odkryem, e nie wszystko to, o czym si myli, jest prawd. Kino w slumsach Arenal Alto na poudniu Limy zaczo dziaa. Wanie odbya si uroczysta inauguracja. Przygotowania, ktrych nie byo Nie da si zrobi czego z niczego. I dokadnie tak byo w tym przypadku. Na samym pocztku nie byo nic. Nawet jednego kabelka. Byli za to ludzie. Nie sposb napisa o wszystkich, ale mona sprbowa. Pierwsi to grupa wsparcia Rodzinki Misyjnej. Kto to taki? Rozsiani po Polsce i Anglii Polacy, ktrzy pomagaj dziaa w Peru polskiemu maestwu wieckich misjonarzy. Od nich dostaem projektor. Druga grupa to Conferencia Santa Catalina Laboure. To z kolei Peruwiaczycy. Modzi ludzie z dzielnicy Villa Maria del Triunfo, ktrzy maj harcerskie hobby. Powicaj swj wolny czas innym. Najprociej wyjani, e to dziewczyny i chopaki z mojej parafii. Bez ich pomocy mgbym sobie dalej myle i myle S te Czytelnicy tego bloga. A konkretniej osoby, ktre jaki czas temu wziy udzia w licytacji rysunkw dzieci ze slumsw. Cz z tych pienidzy przeznaczyem na kino.

Potem byy przygotowania. To znaczy w ogle ich nie byo. Mieszkam w Peru zbyt dugo, eby wiedzie, i w tym kraju jakiekolwiek przygotowania nie maj sensu. S tylko strat czasu, bo i tak wszystko wyjdzie nie tak, jak przewiduj plany. Zgodnie z t regu zrobiem zatem tylko dwie rzeczy. Rozesaem wici po slumsach, e bdzie kino. I pomny dowiadcze ogoliem si zawczasu. Peruwiaskie dzieci raczej nie darz zaufaniem zaronitego jak busz Gringo. Problemy na przystanku Reszta posza z grki. Co prawda na Arenal Alto nie ma miejsca, ktre nadaje si na budow kina, ale to akurat nie by problem. Zdecydowaem, e pierwszy seans odbdzie si na przystanku, na ktrym zatrzymuj si kursujce po slumsach motorowe riksze. Zatem kino na przystanku. Niele brzmi. Poza tym atwo zapamita. Tyle tylko, e nic z tego nie wyszo. Tak bywa, gdy zabudowa terenu odbywa si chaotycznie. Nie wiedzc o tym, e kiedy bd chcia na przystanku otworzy kino, kto postawi na nim wczeniej uliczn lamp. Nie eby nie mona byo supa omin. Problem w tym, e wiato z niego bio wprost w ekran. Oczywicie ten kopot by do pokonania, Tylko po co od razu wciga w to zakad energetyczny?

Zmiana lokalizacji bya wic konieczna. Pado na gara koo przystanku. Jego waciciel nie mia nic przeciwko temu. Mao tego, ucieszy si, bo sam ma dzieci. By kwadrans po ogoszonej Czyli godzinie pod

rozpoczcia

seansu.

wszystko

kontrol, bo w Peru nikt nigdy nie przychodzi punktualnie. Do wczoraj Kiedy wczoraj sam spniem si tradycyjne pi minut, na przystanku czekaa ju spora grupa maych kinomanw. Donald i Reksio z beczki po oleju Nie czekali zbyt dugo, bo wysaem ich z najwaniejsz w yciu misj. Mieli zawiadomi dzieci, do ktrych nie dotaro wczeniejsze zaproszenie. Zadanie wykonali doskonale. P godziny pniej przed bram garau kbi si tum. W tym czasie z przyjacimi z parafii zamontowalimy ekran, czyli powiesilimy na pocie biae przecierado. Ustawilimy te siedzenia. Gwnie znalezione wok kamienie, cegy i skrzynki po butelkach. Laptopa postawiem na piasku, na starej poduszce, a najlepsz podstawk pod

projektor okazaa si pusta beczka po oleju silnikowym. W kocu zgasy wiata i zacz si film. Pgodzinne wideo z boonarodzeniowej imprezy dla dzieci w tyche slumsach. Sprzed trzech lat, czyli z czasw, gdy po raz pierwszy pojawiem si w nich w stroju Mikoaja. Na widowni zapado milczenie. Jak makiem zasia. Nie do, e dzieciaki przyszy po raz pierwszy do kina, to jeszcze na ekranie zobaczyy samych siebie.

Potem by Kaczor Donald, Duszek Casper i Reksio. I jak to w kinie przerwa na reklam. To bya promocja. Teraz czas na prac W przerwie na reklam uczestnicy konkursu sprzed kilku miesicy dostali dyplomy i nagrody. Najokazalsze Ely i Dayana dziewczynki, wyrnione wydarzeniu ktrych na prace zostay

midzynarodowym w polskich

plastycznym

arach. Obie dostay wszystko to, co potrzebne jest do rozwijania plastycznego talentu. Nie wiem dokadnie jak nazwa ich miny. Ale nie pomyl si twierdzc, e artystki byy dumne i oczarowane. To samo dotyczy pozostaych kinomanw. Z okazji Dnia Dziecka, ktre w Peru obchodzi si w sierpniu, kady z nich dosta drobny upominek i sodycze. A pierwszy seans uczcilimy gorc czekolad i ciastkami. Musielimy to wszystko sprawiedliwie wydziela, bo nikt nie spodziewa si takiego zainteresowania. Przyszo prawie osiemdziesit dzieci. Wrc. Nawet nie musiay tego mwi. Wrc na pewno. Ale na kolejny seans wstp nie bdzie ju darmowy. Kino przecie kosztuje. Kade dziecko bdzie wic musiao zapaci. Robic co dla siebie, innych i miejsca, w ktrym yje.

Rado i proby do pierwszej witej obu Ameryk

Kanonad sztucznych ogni i ulicznymi fiestami w Peru uczczono pami Ry z Limy. Jej wito obchodzone jest hucznie w przedostatnim dniu sierpnia. Z wiar, e ta pierwsza wita Kocioa katolickiego pochodzca z Ameryki pomaga spenia proby. wita Ra z Limy jest jedn z najbardziej znanych Peruwianek. ya niewiele ponad trzydzieci lat na

przeomie XVI i XVII wieku. Czysto Jezusowi Chrystusowi lubowaa ju jako kilkuletnie dziecko. W czasie Wielkiego Postu jada tylko pi pestek cytryny dziennie. mierci. Jest patronk obu Ameryk oraz Filipin i Antyli. To tyle w wielkim skrcie o Ry z Limy, ktrej wito jest w Peru dniem wolnym od pracy. Zaczyna si kanonad sztucznych ogni, przenosi si do wity i koczy ulicznymi fiestami, w ktrych bierze udzia wielu wiernych Kocioa katolickiego. Wierz oni, e po wstawiennictwie witej Ry speniaj si proby. Wypowiadane s one w modlitwach, bd te zapisywane na kartkach i skadane pod figurkami witej. Przewidziaa dzie swojej

Podczas uroczystoci wszystkie one wynoszone s z kociow na ulice. W lektykach. W korowodach bior udzia orkiestry, suby mundurowe i dzieci, ktre w tym dniu przebieraj si w rne stroje.

W Villa Maria del Triunfo - dzielnicy, w ktrej mieszkam byo kilka korowodw i fiest jednoczenie. Wszystkie zakoczyy si przed budynkiem komisariatu policji, przed ktrym staa najwiksza figurka witej.

Ale si porobio! Machu Picchu zaczo nam gni

Tego nikt si nie spodziewa. W najsynniejszym inkaskim miecie pojawi si wrg. To grzyby i glony, ktre rozprzestrzeniaj si na murach zabytkowych budynkw tworzcych jeden z siedmiu cudw wiata. Zbudowane przez Inkw ponad piset lat temu miasteczko byo kiedy cakowicie biae. Teraz na granitowych cianach pojawiy si zielone i szare plamy. To grzyby i glony, ktry zaatakoway t andyjsk cytadel. Cztery lata temu uznano j jednym z siedmiu cudw wiata. Spodoba si on nie tylko turystom. Rodzajw porostw w Machu Picchu naliczono sze. Osadzaj si na

powierzchni kamieni i niewykluczone, e zaczn wgryza si w ich struktur. Dlaczego? Przez wilgo. W ostatnich latach w opuszczonym przed wiekami inkaskim miasteczku nie tylko mocniej wieje, ale take wicej pada. Poza tym, jak twierdz zarzdzajcy obiektem, powodem pojawienia si wroga s ludzie. Do walki z porostami Peruwiaczycy zaprosili midzynarodowych ekspertw. Wniosek w tej sprawie trafi do UNESCO Organizacji Narodw Zjednoczonych do spraw Owiaty, Nauki i Kultury. Zawiadomiono take kilka uniwersytetw i organizacji archeologicznych. Pierwszy efekt ju jest. Do Machu Picchu maj wkrtce przyby fachowcy z Egiptu, ktrzy z podobnym zjawiskiem zmagaj si na piramidach. Eksperci maj ustali sposb usuwania porostw bez szkodzenia zabytkom i zastosowa na nich kontrol biologiczn. Nie jest wykluczone, e uyte bd roztwory chemiczne, ale tylko przy jak najmniejszym ich oddziaywaniu na faun i

flor tego miejsca. To na razie tylko jeden z pomysw. Decyzja w tej sprawie jest bardzo odlega. Obok alarmujcych gosw s rwnie uspokajajce. Burmistrz dystryktu Machu Picchu uwaa na przykad, e nie ma co sia paniki, bo w zabytkowym miasteczku grzyby i glony s zjawiskiem normalnym i jako cz natury nie wyrzdzaj mu szkd. Jego zdaniem ewentualnemu zagroeniu mona zapobiec poprzez systematyczne, rczne

usuwanie porostw, co czyni ju zreszt specjalna grupa pracownikw. Jakkolwiek zakocz si te dziaania, warto pamita, eby przy okazji nie da si zrobi w grzyba. To znaczy w balona. Szczegowe kwoty s tajemnic, ale lekko liczc wpywy z turystw w Machu Picchu sigaj stu tysicy dolarw dziennie. Prosz si wic nie naci, gdyby Peru poprosio spoeczno midzynarodow nie tylko o rady, ktre s jak najbardziej potrzebne, ale rwnie o pienidze na ratowanie Machu Picchu. Tych ostatnich nie brakuje, std te walk z porostami Peru moe opaci samo.