Klasyfikacja organizmów

Systematyka to dziedzina biologi zajmuje się opisywaniem, klasyfikowaniem a także

nazywaniem organizmów.
System klasyfikacji opiera się na ustaleniu pokrewieństwa organizmów na podstawie
badania DNA.
Organizmy grupuje się w jednostki klasyfikacji biologicznej, największą z nich jest
królestwo.
Organizmy dzielimy na 5 królestw: bakterie, protisty, grzyby, rośliny i zwierzęta.
Bakterie: jednokomórkowe, w komórce nie ma jądra komórkowego, są cudzożywne lub
samożywne
Protisty: są jednokomórkowe lub wielokomórkowe, w komórce mają 1 lub wiele jąder
komórkowych, są cudzożywne lub samożywne
Grzyby: są jednokomórkowe lub wielokomórkowe, w komórce mają 1 lub wiele jąder
komórkowych, są cudzożywne
Rośliny: są zwykle wielokomórkowe, w komórce mają jądro komórkowe, są samożywne
Zwierzęta: są wielokomórkowe, w komórce mają jądro komórkowe, są cudzożywne
Gatunek jest podstawową jednostką klasyfikacji organizmów. To grupa organizmów o
podobnej budowie i zbliżonych wymaganiach życiowych, które mogą rozmnażać się
płciowo i mają płodne potomstwo.
Jednostki klasyfikacji biologicznej:
- w świecie zwierząt to:
gatunek > rodzaj > rodzina > rząd > gromada > typ > królestwo
np. Wiewiórka pospolita – Gatunek wiewiórka pospolita, rodzaj wiewiórka, rodzina
wiewiórkowate, rząd gryzonie, gromada ssaki, typ strunowce, królestwo zwierzęta
- w świecie roślin to:
gatunek > rodzaj > rodzina > rząd > klasa > gromada > królestwo
np. stokrotka pospolita – gatunek stokrotka pospolita, rodzaj stokrotka, rodzina
astrowate, rząd astrowce, klasa 2liścienne, gromada okrytonasienne, królestwo roślin.
Rożnica między światem zwierząt a roślin u roślin występuje klasa i nie ma typów

Wirusy
Wirusy to bardzo małe cząstki zakaźne które potrafią wnikać do komórek organizmów i
wywoływać ich choroby. Atakują one ludzi, zwierzęta, rośliny a nawet bakterie.
Wirusów nie zaliczamy do organizmów ponieważ:
- nie mają budowy komórkowej
- nie wykazują czynności życiowych
Wirusy składają się z kwasu nukleinowego który jest zamknięty w otoczce zbudowanej
z białek.
Wirusy nie rozmnażają się ale mogą zwiększać swoją liczbę namnażając się
dochodzi do tego we wnętrzu żywych komórek organizmów, ponieważ wirusy nie
potrafią samodzielnie wytwarzać składników budulcowych, składniki te wytwarzane są
przez komórkę gospodarza. W jednej komórce może powstać tysiące wirusów które
następnie atakują kolejne komórki.
Choroby wirusowe: grypa, ospa wieczna, odra, różyczka, świnka, AIDS, przeziębienie,
opryszczka
Sposoby zapobiegania chorobom: szczepienia, unikanie kontaktu z chorym, dbanie o
higienę

Bakterie
Bakterie to organizmy jednokomórkowe i bezjądrowe, zawierają nić DNA zanurzoną w
cytozolu, komórki bakterii są otoczone ścianą komórkową
Bakterie występują w każdym środowisku (w powietrzu, na lądzie, w wodzie)
Ze względu na kształt komórki bakterie dzielimy na:
- kuliste, - podłużne, - spiralne
Formy kuliste bakterii mogą tworzyć grupy (skupiska):
- dwoinki, - paciorkowce, - gronkowce
Cechy bakterii:
- większość bakterii jest cudzożywna, niektóre są pasożytami, niektóre żyją w
ścisłych związkach z innymi organizmami, część z nich rozkłada szczątki organizmów a
nieliczne z nich są samożywne
- są bakterie które oddychają tlenowo i takie które oddychają beztlenowo
(fermentacja) oraz takie które mogą oddychać na oba sposoby w zależności czy
występuje tlen
- bakterie rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki polega to na tym że
komórka bakterii dzieli się na dwie komórki potomne
Budowa bakterii
Znaczenie bakterii:
- pozytywne ; uczestniczą w tworzeniu gleby, żyjąc w ścisłym związku z roślinami i
zwierzęta umożliwiają im przetrwanie, są wykorzystywane w przemyśle do produkcji
jedzenia, wykorzystywane są do wytwarzania niektórych leków (antybiotyków)
- negatywne ; mogą wywoływać choroby u ludzi, zwierząt roślin, wywołują procesy
gnilne
Choroby bakteryjne: borelioza tężec, salmonelloza, gruźlica, infekcje dróg moczowych,
angina, zapalenie płuc, zapalenie ucha, biegunka, rotawirus, próchnica zębów
Sposoby rozprzestrzeniania się wirusów i bakterii
rozprzestrzeniają się różnymi drogami, mogą dostać do organizmu z wydychanym
powietrzem, zjadanym pokarmem, wypijaną wodą przez uszkodzoną skórę, kontakt z
krwią oraz przez kontakty płciowe

Protisty
Protisty występują we wszystkich miejscach na Ziemi większość z nich żyje jednak w
wodzie lub wilgotnych środowiskach.
Protisty bardzo się różnią są:
- protisty roślinopodobne np. euglena zielona (klejnotka), listownica, glony
(brunatnice, morszczyn)
- protisty zwierzęcopodobne np. pantofelek
Porównanie cech protistów:
- protisty to organizmy jednokomórkowe mają mikroskopijne rozmiary np. pantofelek,
euglena lub wielokomórkowe część z nich przypominają rośliny lądowe np. listownica
- Odżywianie: są samożywne np. listownica lub cudzożywne np. pantofelek lub
zmieniają sposób odżywiania w zależności od dostępu światła np. euglena jest
samożywna i cudzożywna
- Oddychanie: oddychają tlenowo np. listownica, euglena, pantofelek lub beztlenowo
przeprowadzając fotosyntezę np. pasożyty wewnątrz organizmów
- Rozmnażanie: rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki np. pantofelek,
euglena. Listownica może rozmnażać się bezpłciowo i płciowo za pomocą komórek
rozrodczych.
Pozytywne znaczenie protistów
- dostarczają tlen i są pokarmem dla innych organizmów
- te które żyją w żołądkach zwierząt umożliwiają im trawienie pokarmu
- niektóre protisty np. Listownica są używane do dań
- niektóre wspomagają proces odchudzania
- dzięki nim lody są bardziej delikatne
Negatywne znaczenie protistów
protisty wywołują choroby człowieka np.:
- malarię – zarodźce malarii przenoszone są przez komara widliszka, występuję w
Afryce, Azji, Ameryce Północnej i Południowej
- toksoplazmozę – może być przenoszona przez koty i jest groźna dla kobiet w ciąży.
Pantofelek
Żyje w wodach słodkich (kałużach, jeziorach, stawach), jest drapieżnikiem poluje np. na
bakterie, jego komórka przypomina budowę zwierzęcą, jest organizmem
jednokomórkowym, odżywia się cudzożywnie, oddycha tlenowo, rozmnaża się –
bezpłciowe przez podział komórki

Euglena Żyje w wodach słodkich (kałużach, stawach, jeziorach), jej komórka

przypomina budowę roślinną, jest organizmem jednokomórkowym, odżywia się
samożywne dzięki chloroplastom przeprowadza fotosyntezę lub cudzożywne jeśli nie ma
dostępu do światła, oddycha tlenowo, rozmnaża się bezpłciowe przez podział komórki
Listownica
Żyje w wodach słonych, jej komórki przypominają komórki roślinne, jest organizmem
wielokomórkowym, odżywa się samożywne dzięki chloroplastom przeprowadza
fotosyntezę, oddycha tlenowo, rozmnaża się bezpłciowe przez odrywanie się
fragmentów ciała lub płciowe za pomocą komórek jajowych i plemników

Grzyby
Grzyby żyją głównie w środowisku lądowym w miejscach wilgotnych, ciepłych i
zacienionych. Najwięcej występuje w lasach, niektóre pojawiają się w domach są to
grzyby pleśniowe tworzą ciemny nalot na ścianach, są też gatunki które żyją na
powierzchni lub wewnątrz innych organizmów.
Cechy grzybów.
- Grzyby tworzą odrębne królestwo. Mają różną budowę są wśród nich organizmy
jednokomórkowe np. drożdże oraz organizmy wielokomórkowe np. grzyby w lesie.
- W komórkach mają jedno jądro lub wiele jąder komórkowych.
- Komórki grzybów są otoczone ścianą komórkową zbudowaną z cukru – chityny.
- Wszystkie grzyby są cudzożywne ponieważ nie występują w nich chloroplasty, żywią
się szczątkami martwych organizmów np. grzyby kapeluszowe, mogą być też
pasożytami żyjącymi wewnątrz lub na powierzchni innych organizmów lub żyć w
ścisłym związku z innymi organizmami.
- Większość grzybów oddycha tlenowo, niektóre mogą oddychać tlenowo lub
przeprowadzając fotosyntezę np. drożdże.
- Grzyby rozmnażają się płciowo (rzadziej) za pomocą komórek rozrodczych oraz
bezpłciowo
Rozmnażanie bezpłciowe:
-. poprzez pączkowanie (drożdże) na komórkach drożdży tworzy się uwypuklenie które
z czasem rozwija się w nowy organizm
- poprzez fragmentacje grzybni (grzyby wielokomórkowe np. Pieczarki) grzybnia dzieli
się ma kilka części a z każdej wyrasta nowy organizmami
- powszechnym sposobem rozmnażania się prawie wszystkich grzybów jest
wytwarzanie zarodników.
Budowa grzybów
Ciało grzybów nazywamy grzybnią u większości jest ona zbudowana z długich, cienkich
nitek – strzępek.
Grzyby jednokomórkowe to drożdże składają się z jednej komórki o mikroskopijnych
rozmiarach i pleśniak tworzy go pojedyncza komórka jest ona widoczna gołym okiem,
jest to długa rozgałęziająca się strzępka.
Grzyby wielokomórkowe są zbudowane z części podziemnej i owocnika. Część
podziemną tworzą luźno ułożone strzępki. Owocnik powstaje ze strzępek ciasno
splecionych najczęściej składa się z kapelusza i trzonu, powstają w nim zarodki które
umożliwiają rozmnażanie.

Znaczenie grzybów
- W przyrodzie niektóre rozkładają szczątki organizmów na proste substancje i w ten
sposób użyźniają glebę, owocniki wielu grzybów stanowią pożywienie dla zwierząt są
też takie grzyby jak pasożyty które powodują choroby zwierząt i roślin.
- Dla człowieka służą jako dodatek do potraw jako źródło witamin i soli mineralnych, do
wypieków np. pieczywa, ciast i produkcji alkoholi, do produkcji serów, do produkcji leków
np. Antybiotyków. Są też takie grzyby które mają negatywne znaczenie pleśnie niszczą
żywność, niektóre grzyby wywołują choroby skóry i narządów wewnętrznych np. Płuc,
niektóre są trujące dla człowieka np. Muchomor sromotnikowy.

Porosty
Porosty są zaliczane do królestwa grzybów.
Ich ciało jest zbudowane ze strzępek grzyba i komórek glonów.
Glony to grupa samożywnych organizmów do których zaliczamy przedstawicieli 3
królestw: bakterii, protistów i roślin.
Grzyb zapewnia komórkom glonu ochronę i dostarcza wody z solami mineralnymi, Glon
dostarcza grzybowi pokarmu który produkuje podczas fotosyntezy.
Współpraca grzybów i glonów sprawia że porosty mogą rosnąć w trudnych warunkach
doskonale znoszą suszę i skrajnie niskie i wysokie temperatury.
Znaczenie porostów; Ze względu na niewielkie wymagania życiowe jako pierwsze
zasiedlają nowe środowiska, uczestniczą w tworzeniu się gleby. Porosty są wrażliwe na
zanieczyszczenia powietrza dlatego ich obecność może określać jakość powietrza.
Porosty to organizmy pionierskie, ponieważ są odporne na czynniki środowiska i
mogą żyć w warunkach ubogich w związki organiczne. Mają niewielkie wymagania
życiowe.
Budowa porostu