ADI: Songül Genç

NO: 030121023

GRUP NO: FİZİK 1. Lab. 21-22 FİZ-103-2

DENEYİN ADI: Metallerin Isı Sığası

DENEYİN YAPILIŞ TARİHİ: 24-11-2021

 METALLERİN ISI SIĞASI
AMAÇ
1. Kalorimetre kabının ısı sığasının bulunması.
2. Alüminyum, Demir ve Pirincin ısı kapasitelerinin bulunması.
3. Deneysel olarak Dulong - Petit kanunlarının ispatı.

Teori

Malzemelerin ısı kapasitesi (C) soğurduğu ısı miktarının Q sıcaklık değişimine oranı ile
ifade edilir (dT);

(1)
ve malzemenin miktarı ile orantılıdır.

(2)
Malzemenin ısı kapasitesinin kütlesine oranına özgül ısı kapasitesi denir. Isı absorplama
miktarı Q şartlara bağlı olarak öncelikle sıcaklığı artırır. Isı kapasitesi sabit hacim V için Cv
ve sabit basınç p için Cp olarak verilir, sığasına bağlıdır. Termodinamiğin birinci kanununa
göre

(3)
burada U iç enerjidir. Cp her zaman Cv den büyüktür. Katılarda hacim değişimi çok küçük
olduğundan aşağıdaki ifade yazılabilir.

Cv denklem (1) ve (3) den sıcaklıkla iç enerji değişiminden hesaplanabilir

(4)
Katılarda iç enerji U temel olarak ısı enerjisinin sebep olduğu
örgü titreşimleridir. Örgü titreşimlerini sınır frekans D’ye kadar
gözönüne alan Debye teorisine göre ısı sığası aşağıdaki gibi
yazılır.

Şekil 1. Debye yaklaşımına göre

(5) molar ısı kapasitesinin değişimi

Burada z=hv/kT, =hvD/k (Debye sıcaklığı), h Planck sabiti, k Boltzmann sabiti, N hacim
içerisindeki atom sayısı, D (T/) ise Debye fonksiyonudur. Büyük T/ değerleri için
integralin üst limiti küçük olacağı için integral seri açılımı yapılır ve Dulong-Petit kanunu
elde edilir:

Molar ısı kapasitesini aşağıdaki gibi elde ederiz.

 (6)
Burada NL Loschmidt sayısı (standart basınç, 1 atmosfer ve sıcaklık 273K de ideal gazın
molekül yoğunluğu, 2.687x1019 cm-3) ve R universal gas sabitidir. Debye sıcaklığı alüminyum
için: 419 K, bakır için 335 K, demir için 462 K ve çinko için 100 K dır.
Değerlendirme için ölçü yaptığımız sıcaklık aralığında ısı sığasının sabit olduğu kabul edilir.

Alınan ölçüler:

1. BÖLÜM:
-Kalorimetre kabının boş kütlesi: 383,9 mg

-Kalorimetre kabının ilk sıcaklığı: 25,3 C0

-Suyun ilk sıcaklığı: 90,8 C0

-Kalorimetre kabının + Suyun kütlesi: 572,9 mg

-Kalorimetre kabının + Suyun son sıcaklığı: 80,1 C0

2. BÖLÜM:
-Pirinçlerin (CuZn) Kütleleri: 119,6g
-Çeliklerin (Fe) Kütleleri: 120,4 g
- Alüminyumun Kütlesi: 60,3 g

-Pirinçlerin İlk Sıcaklıkları: 20,8 C0

-Çeliklerin İlk Sıcaklıkları: 21,1 C0
-Alüminyumun İlk Sıcaklığı: 20,8 C0

PİRİNÇ:

-Kalorimetre kabının + suyun sıcaklığı (Pirinçlerden önceki sıcaklığı): 75,2 C0

-Pirinçlerin ve Kalorimetre kabı +suyun 3 dakika sonraki sıcaklıkları: 72,8 C0

ÇELİK:

-Kalorimetre kabının + Suyun Kütlesi: 572,1g

-Kalorimetre kabının + Suyun sıcaklığı (Çeliklerden önceki sıcaklığı) : 71,8 C0

-Çeliklerin ve Kalorimetre kabının + Suyun 3 dakika sonraki sıcaklıkları: 69,1 C0

ALÜMİNYUM:

-Kalorimetre kabının +suyun Kütlesi : 571,7 mg

-Kalorimetre kabının + Suyun sıcaklığı (Alüminyumdan önceki sıcaklığı) : 69,0 C0

-Alüminyum ve Kalorimetre kabının + Suyun 3 dakika sonraki sıcaklıkları: 62,6 C0

Hesaplamalar :
mk=383,9g
Metal tw(°C) mp(g) C k ( J/K) c (J/kg K)

t1( ) tm( )
Pirinç 20,8 75,9 119,6 72,8 1,45 0,895
Alüminyu 20,8 69,0 60,3 62,6 1,45 1,641
m
Çelik 21,1 71,8 120,4 69,6 1,45 0,967

Cm pirinç=0,57
Cm alüminyum=0,53
Cm çelik=0,44

SORULAR:
1) Özgül ısı tanımlayınız.

Özgül ısı, öz ısı ya da ısınma ısısı, C.G.S. birimleri sistemine göre bir maddenin 1
gramının sıcaklığını 1 C°, S.I. birimleri sistemine göreyse 1 kg.'ının sıcaklığını 1 K° arttırmak
için gerekli olan ısı enerjisi miktarıdır. Öz ısı, maddenin bulunduğu fiziksel hâl, basınç ve
sıcaklığa göre az da olsa değişkendir.

2) Isı kapasitesini tanımlayınız.

Isı sığası veya ısı kapasitesi, bir maddenin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli olan
ısı miktarıdır.Başka bir ifade ile bir cismin ısısının sıcaklığına göre türevidir. Cismin kütlesi
ile öz ısısının çarpımına eşittir. ifadesi ile genelleştirilir. Bu ifadede ısı değişmesini, sıcaklık
değişmesidir.

3) Dulong-Petit kanunu ve Debye sıcaklığı hakkında bilgi veriniz.

 Dulong-Petit Yasası, bir termodinamik yasası olup, 1819 yılında Fransız fizikçiler Pierre
Louis Dulong ve Alexis Thérèse Petit tarafından, bir kristalin molar özgül ısısı olarak ifade
edilmiştir. Bu iki bilim insanı, deneysel yöntemle, bir dizi maddenin ağırlık başına düşen ısı
kapasitesini, maddelerin tahmini göreceli atom ağırlıkları ile çarptıktan sona sabit bir derece
yakın buldu. Bu atom ağırlıkları kısa süre öncesinde Dalton tarafında öne sürülmüştü. Modern
anlamda, Dulong ve Petit, herhangi bir katı maddenin bir mol ısı kapasitesini ‘3R’olarak
buldu. Burada ‘R’ evrensel gaz sabiti olarak ifade edilmektedir. Dulong ve Petit, buldukları ısı
kapasitesinin R sabiti ile ilişkili olduğundan habersizdi, çünkü bu sabit, gazların kinetik
teorisinden sonra tanımlanmıştı. 3R değeri yaklaşık olarak, Kelvin başına 25 Joul’dür.
Aslında, Dulong ve Petit, kristallerin, bir mol atom başına düşen ısı kapasitesini bulmuştu.

Katı maddelerin modern ısı kapasitesi teorisine göre, katıların bir mol atomu başına düşen ısı
kapasitesi,1907 yılında Einstein’ın katı cisim teorisi tarafından basitçe ifade edilmiş olan
‘örgü titreşimleri’ ne bağlıdır. Ayrıca, Einstein’ın katı cisim teorisi ile, ilk kez Dulong-Petit
yasasının neden gazların ısı kapasiteleri açısından açıklanması gerektiği belirtilmiştir.
Peter Debye tarafından 1912 yılında geliştirilen, katılarda özgül ısıya (ısı kapasitesi)
olan fonon katkısını tahmin etmek için kullanılan metottur. Atomik kristal
yapının salınımlarını, bir kutu içerisindeki fononlar gibi düşünerek ele alır. Bu; katıya ayrı
ayrı kuantum harmonik osilatörlerden oluşmuş olarak davranan Einstein modelinin tam
tersidir. Debye modeli; – Debye T3 yasası - ısı kapasitesini düşük sıcaklıklarda doğru bir
şekilde tahmin eder. , düşük sıcaklıklarda olan. Tıpkı Einstein modeli gibi, yüksek
sıcaklıklarda Dulong–Petit Yasasını da doğru bir şekilde kapsar. Ama, ara sıcaklıklarda
basitleştirmek için yapılan varsayımlar nedeniyle doğruluğu kusurludur.

Neticelerin değerlendirmesi ve yorumlar:

 Isı sığası veya ısı kapasitesi, bir maddenin sıcaklığını 1°C değiştirmek için
gerekli olan ısı miktarıdır. Başka bir ifade ile bir cismin ısısının sıcaklığına göre
türevidir. Cismin kütlesi ile öz ısısının çarpımına eşittir (m.c).
 Bir cismin birim kütlesinin sıcaklığını birim derece değiştirmek için gerekli olan
ısı ise özgül ısı sığası ya da özgül ısı olarak adlandırılır. SI sisteminde
birimi joule/gram kelvin'dır. Isı sığası maddeler için ayırt edici bir özellik
değildir.
 Malzemelerin ısı kapasitesi, soğurduğu ısı miktarının sıcaklık değişimine oranı ile
ifade edilir.
 Malzemelerin ısı kapasitesi, malzemelerin miktarıyla orantılıdır.
Deneyin Meslekle İlişkisi
Tüm bilgisayarlar çalışmak için elektrik gerektirir ve bazı bilgisayar parçaları
diğerlerinden daha fazla elektrik kullanır. Elektrik devre ve kablolardan geçerken
doğal olarak dirençle karşılaşır. Direnç, iki elin birbirini hızlı bir şekilde birbirine
sürtmesi gibi, ısı meydana getirir. LED ışığı gibi bazı parçaların çalışması için çok
az elektrik gereklidir ve bu nedenle bunların ısı üretimi göz ardı edilebilecek
düzeydedir. Diğer parçalar, Merkezi İşlem Birimi (CPU) ve Grafik İşlem Birimi
(GPU) daha fazla elektrik kullanır. Ayrıca, bu parçaların kullandığı elektrik miktarı
çalışan uygulamaların türüne ve sayısına ya da yapılan hesaplamalara bağlı olarak
oldukça değişiklik gösterir.
Fanlar kasanın dışındaki soğuk havayı çeker ve içerideki ısı üreten parçaların
üzerinden üfler. Bilgisayar ne kadar çok ısı üretirse, gerekli olan havayı taşımak
için fanların o kadar hızlı dönmesi gerekir. Müşteriler bazen yüksek performanslı
bilgisayarlarda diğer dizüstü bilgisayar modellerine kıyasla daha fazla fan sesi
duyduklarını söylemektedir.