1-Romeo (77 kg), 2.

70 m uzunluğunda bir botun gerisinde durmakta ve önde duran Juliet’i

(55kg) gitar çalarak eğlendirmektedir. Eğlence sonunda Juliet dikkatlice Romeo’nun yanına
gider. Bu hareket sonucu 80 kg’lık bot sahilden ne kadar hareket eder?
Çözüm:
x = karadan botun merkezine olan mesafe
l= kayığın uzunluğu
x’= Juliet‘in Romeon’nun yanına gitmesinden dolayı kayığın hareketi

Başlangıçta,

𝑥 =

𝑙 𝑙
𝑀 (𝑥 − 𝑥′) + 𝑀 𝑥 + − 𝑥′ + 𝑀 𝑥 + − 𝑥′
𝑥 = 2 2
𝑀 +𝑀 +𝑀

55.0 77.0 𝑙
𝑙 − + = 𝑥′(−80.0 − 55.0 − 77.0) + (55.0 + 77.0)
2 2 2

55.0 𝑙 55.0(2.70)
𝑥 = = = 0.700𝑚
212 212

2-Dairesel disk şeklindeki yatay bir tabla sürtünmesiz, düşey bir mil etrafında yatay düzlemde
dönmektedir. (Şekildeki gibi). Tabla M=100kg’lık bir kütleye
ve R=2m’lik bir yarıçapa sahiptir. m=60kg kütleli bir öğrenci,
dönen tablanın kenarından merkezine doğru yavaşça
yürümektedir. Öğrenci dönen tablanın kenarındayken
sistemin açısal hızı 2 rad/s ise öğrencinin merkezden r=0.5m
uzaklıktaki bir noktaya ulaştığındaki açısal hızı ne olur?
Çözüm:
Verilenler M=100kg, R=2m, i=2 rad/s r=0.5m s=?
Buradaki hız değişimi, dönen buz patencisinin kollarını
kendine doğru çektiği zaman açısal hızındaki artmaya
benzemektedir.
Öğrenciyi m noktasal yük olarak temsil edersek, sistemin
dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
𝐼 = 𝐼 + 𝐼ö = 𝑀𝑅 + 𝑚𝑅 olarak yazabiliriz. öğrenci r< R kadar durumuna kadar
yürüdüğünde sistemin eylemsizlik momenti 𝐼 = 𝐼 + 𝐼ö = 𝑀𝑅 + 𝑚𝑟
Platformun yarıçapı dönme esnasında bir değişikliğe uğramamıştır. Böylece açısal
momentumun korunumu prensibini uygulayarak
𝐼𝜔 =𝐼 𝜔
1 1
𝑀𝑅 + 𝑚𝑅 𝜔 = 𝑀𝑅 + 𝑚𝑟 𝜔
2 2
𝜔 = 𝜔 = (2) = 4.1 rad/s bulunur. Açısal hız artmıştır.

3-Bir bovling topu 4kg’lık kütleye ve 1.60x10-2kgm2’lik eylemsizlik momentine ve 0.100 m’lik
yarıçapa sahiptir. Top 4m/slik bir doğrusal hızla kaymadan yuvarlanırsa toplam enerjisi ne olur?

Çözüm:
Verilenler m=4kg, R=0.1m, Ii=1.60x10-2kgm2 v=4m/s E=?
Top kaymadan yuvarlanırken dönmeden dolayı dönme kinetik enerjisine, kütle merkezi yer
değiştirdiğinden dolayı çizgisel kinetik enerjiye sahiptir. Böylece,

𝐸 = 𝐼𝜔 + 𝑚𝑣 olarak yazabiliriz. 𝜔 = olduğundan

𝐸= 𝐼 + 𝑚𝑣 = 1.60x10-2 .
+ 4𝑥4 = 44.8𝐽 bulunur.

4- Serbestçe dönen bir taburede oturan öğrenci, her biri 3kg

kütleli iki ağırlık tutmaktadır.(Şekildeki gibi). Öğrencinin kolları
yatay olarak açıldığında, ağırlıklar dönme ekseninden 1m
uzaklıkta bulunmakta ve öğrenci 0.750rad/s ‘lik açısal hızla
dönmektedir. Öğrencinin ve döner taburenin eylemsizlik
momentlerinin toplamı 3kgm2 dir ve sabit kabul edilmektedir.
Öğrencinin ağırlıkları dönme ekseninden yatay olarak 0.3m
uzaklığa çekerse (a) öğrencinin yeni açısal hızını bulunuz. (b)
Öğrencinin ağırlıkları çekmeden önce ve çektikten sonraki
kinetik enerjileri bulunuz.

Çözüm:
Verilenler m=3kg, r1=1m, r2=0.3m i=0.750 rad/s s=? E1=?, E2=?
Buradaki hız değişimi, dönen buz patencisinin kollarını kendine doğru çektiği zaman açısal
hızındaki artmaya benzemektedir.
(a) Öğrencinin elindeki ağırlıkları noktasal yük olarak temsil edersek, öğrencinin kolları
açıkken sistemin dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
𝐼 = 𝐼 + 𝐼ö = 2𝑚𝑟 + 𝐼ö = 2𝑥3𝑥1 + 3 = 9𝑘𝑔𝑚
Öğrenci kullarını kapatınca sistemin dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
𝐼 = 𝐼 + 𝐼ö = 2𝑚𝑟 + 𝐼ö = 2𝑥3𝑥0.3 + 3 = 3.54𝑘𝑔𝑚
Açısal momentumun korunumundan
𝐼𝜔 =𝐼 𝜔

𝜔 = 𝜔 = .
(0.750) = 1.91 rad/s bulunur. Açısal hız artmıştır.

(b) 𝐸 = 𝐼 𝜔 = 𝑥9𝑥(0.750) = 2.53𝐽

𝐸 = 𝐼 𝜔 = 𝑥3.54x(1.91) = 6.44𝐽 Dönme enerjisi artmıştır.

5- R=2m yarıçaplı bir atlı karınca I=250kgm2 eylemsizlik momentine sahiptir ve 10 devir/dakika ‘lık
bir açısal hızla dönmektedir. 25 kg’lık bir çocuk atlı karıncanın kenarına atlıyor. Atlı karıncanın yeni
açısal hızını devir/dakika cinsinden hesaplayınız

Verilenler Ii=250kgm2, R=2m, m=25kg i=10 devir/dakika s=?

Çocuğun atlı karıncaya binmesiyle eylemsizlik momentinde ve açısal hızda değişmeler olur.
Dönen buz patencisinin kollarını kendine doğru çektiği zaman açısal hızındaki artmaya
benzemektedir.
(a) Öğrencinin elindeki ağırlıkları noktasal yük olarak temsil edersek, öğrencinin kolları
açıkken sistemin dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
𝐼 = 𝐼 + 𝐼 = 𝐼 + 𝑚𝑅 = 250 + 25𝑥2 = 350𝑘𝑔𝑚
Açısal momentumun korunumundan
𝐼𝜔 =𝐼 𝜔

𝜔 = 𝜔 = (10) = 7.14 devir/dakika bulunur.

6- 3m/s’lik hızla yol alan 2 kg kütleli bir disk şekilde gösterildiği gibi hemen hemen
sürtünmesiz buz üzerinde duran 4m uzunluğunda 1kg kütleli bir çubuğa çarpıyor. Çarpışmayı
esnek kabul ediniz. Diskin öteleme hızını, çubuğun öteleme hızını ve çarpışmadan sonraki
dönme hızını bulunuz. Çubuğun kendi kütle merkezine göre eylemsizlik momenti 1.33
kgm2’dir.

Çözüm: Disk ve çubuk yalıtılmış bir sistem oluşturduğundan; toplam enerji, doğrusal
momentum ve açısal momentumun korunduğunu kabul edebiliriz. Üç bilinmeyen
bulunduğundan, üç eşitlik gereklidir. İlk eşitlik doğrusal momentumun korunumundan,
𝑝 =𝑝

𝑚 𝑣 =𝑚 𝑣 + 𝑚ç 𝑣

(2 𝑘𝑔)(3 𝑚/𝑠) = (2 𝑘𝑔)𝑣 + (1 𝑘𝑔)𝑣

(6 𝑘𝑔. 𝑚/𝑠) − (2 𝑘𝑔)𝑣 = (1 𝑘𝑔)𝑣 (1)

Başlangıç noktası olarak diskin merkezinin ilk konumunu seçerek, açısal momentumun
korunumu kanunu uygulayalım. Buz düzlemine dik eksen boyunca diskin açısal momentumu
bileşeninin negatif işaretli olduğunu biliyoruz. (Sağ-el kaidesi Ld’nin buz doğru yöneldiğini
gösterir) Buna göre
𝐿 =𝐿
 −𝑟𝑚 𝑣 = −𝑚 𝑣 + 𝐼𝜔
𝑚
−(2 𝑚)(2 𝑘𝑔) 3 = −(2 𝑚)(2 𝑘𝑔)𝑣 + (1.33 𝑘𝑔. 𝑚 )𝜔
𝑠

−12 𝑘𝑔. 𝑚 /𝑠 = −(4 𝑘𝑔. 𝑚)𝑣 + (1.33 𝑘𝑔. 𝑚 )𝜔

−9 𝑟𝑎𝑑/𝑠 + 3 𝑣 =𝜔 (2)

Burada her terim için birim uyuşumunu sağlamak için radyanın boyutsuz olduğunu kullandık.
Son olarak çarpışmanın esnek olduğunu ve kinetik enerjinin korunduğunu düşünerek, kinetik
enerji ise öteleme ve dönme hareketlerinden oluştuğunu dikkate alarak,

𝐾 =𝐾

1 1 1 1
𝑚 𝑣 = 𝑚 𝑣 + 𝑚 𝑣 + 𝐼𝜔
2 2 2 2
1 1 1 1
(2 𝑘𝑔)(3 𝑚/𝑠) = (2 𝑘𝑔)𝑣 + (1 𝑘𝑔)𝑣 + (1.33 𝑘𝑔. 𝑚 /𝑠)𝜔
2 2 2 2

54 𝑚 /𝑠 = 6𝑣 + 3𝑣 + (4𝑚 )𝜔

(1),(2) ve (3) denklemlerinin çözümünden 𝑣 = 2,3 𝑚/𝑠 , 𝑣ç = 1,3 𝑚/𝑠 , ve =-2 rad/s
bulunur. Bu değerler mantıklıdır. Disk çarpışmadan önceki hızından daha yavaş hızla
dönmektedir. Çubuk küçük bir öteleme hızına sahiptir.

7- 15 ve 10 kg’lık iki kütle, yarıçapı 10 cm ve kütlesi 3 kg olan bir makara

üzerinden geçen iple bağlıdır (Şekildeki gibi). İpin ağırlığı ihmal ediliyor ve
ip kaymadan makarayı döndürebiliyor. Makara sürtünmesiz
dönebilmektedir. Başlangıçta kütleler arasındaki yükseklik 3 m ve kütlelerin
her ikiside durgundur. Makaranın düzgün bir disk olduğunu kabul ederek
iki makaranın birbirinin önünden geçerkenki hızlarını bulunuz.
Çözüm: Referans noktası olarak kütlelerin birbirinin önünden geçerkenki
durumu seçersek enerjinin korunumu prensibinden

𝐾 +𝑈 = 𝐾 + 𝑈 + ∆𝐸

1 1 1
𝑚 𝑣 + 𝑚 𝑣 + 𝐼𝜔 = 0 + 𝑚 𝑔ℎ + 𝑚 𝑔ℎ + 0
2 2 2
1 1 1 𝑣
(15.0 + 10.0)𝑣 + (3.0)𝑅 = 15.0(9.80)(1.50) + 10.0(9.80)(−1.50)
2 2 2 𝑅

1
(26.5 𝑘𝑔)𝑣 = 73.5 𝐽
2

𝑣 = 2.36 𝑚/𝑠
8- İki blok şekilde gösterildiği gibi eylemsizlik momenti I ve
yarıçapı 0.25 m olan bir makara üzerinden geçen kütlesi ihmal
edilebilir bir ipin uçlarına bağlıdır. Eğik düzlem üzerindeki blok
sabit 2 m/s2 ivme ile yukarı doğru çıkıyor. (a) ipin iki parçasında T1
ve T2 gerilimlerini, (b) makaranın eylemsizlik momentini bulunuz.

Çözüm:

(a)
𝑚 𝑔−𝑇 =𝑚 𝑎

𝑇 = 𝑚 (𝑔 − 𝑎) = 20.0 𝑘𝑔 (9.8 𝑚/𝑠 ) − (2.00 𝑚/𝑠 ) = 156 𝑁

𝑇 −𝑚 𝑔 sin 37.0 = 𝑚 𝑎

𝑇 = (15.0 𝑘𝑔) (9.80 𝑚/𝑠 ) sin 37.0 + (2.00 𝑚/𝑠 ) = 118 𝑁

(b)
𝑎
(𝑇 − 𝑇 )𝑅 = 𝐼𝛼 = 𝐼
𝑅
(𝑇 − 𝑇 )𝑅 (156 𝑁 − 118𝑁)(0.250 𝑚)
𝐼= = = 1.17 𝑘𝑔. 𝑚
𝑎 2.00 𝑚/𝑠

9- Her biri 75 kg kütlelere sahip iki astronot (Şekildeki gibi)

10m uzunluğunda kütlesi ihmal edilebilen bir ipin uçlarından
tutmaktadırlar. Uzayda yalıtılmış haldedir ve 5m/s’lik bir hızla
kütle merkezi etrafındaki yörüngede dönmektedirler. (a)
Astronotları birer parçacık olarak kabul edip sistemin açısal
momentumunun büyüklüğünü, (b) sistemin dönme enerjisini
hesaplayınız. Astronotlar ipi çekerek aralarındaki mesafeyi 5 m’ye indiriyorlar. (c) Sistemin
yeni açısal momentumu nedir? (d) Yeni hızları nedir? (e) Sistemin yeni kinetik enerjisi nedir?
(f) İpi kısaltmak için astronotlar tarafından ne kadar iş yapılmıştır?

Çözüm:

(a)
𝑑
𝐿 = 𝑚 𝑣 𝑟 + 𝑚 𝑣 𝑟 = 2𝑚𝑣
2

𝐿 = 2(75.0 𝑘𝑔)(5.00 𝑚/𝑠)(5.00 𝑚)

𝐿 = 3750 𝑘𝑔. 𝑚 /𝑠

(b)

1 1
𝐾 = 𝑚 𝑣 + 𝑚 𝑣
2 2
1
𝐾 =2 (75.0 𝑘𝑔)(5.0 𝑚/𝑠) = 1.88 𝑘𝐽
2
(c) Açısal momentumun korunumundan

𝐿 = 𝐿 = 3750 𝑘𝑔. 𝑚 /𝑠
(d)
𝐿 3750 𝑘𝑔. 𝑚 /𝑠
𝑣 = = = 10.0 𝑚/𝑠
2 𝑚𝑟 2(75.0 𝑘𝑔)(2.5 𝑚)

(e)
1
𝐾 =2 (75.0 𝑘𝑔)(10.0 𝑚/𝑠) = 7.5 𝑘𝐽
2
(f)
𝑊 = 𝐾 − 𝐾 = 5.62 𝑘𝐽

10- Bir kişi ayak parmaklarının ucuna basarken (hareket

halinde) ayağının durumu şekilde (a) gösterildiği gibi
olmaktadır. Toplam Fg ağırlığı, ayakucuna yer tarafından
uygulanan n kuvveti tarafından karşılanmaktadır. Ayağın
durumunu gösteren mekanik model şekil (b) gösterilmektedir.
Şekil (b) de T ökçeye bağlı kastaki gerilmeyi, R ise kaval
kemiği tarafından ayağın tabanına uygulanan kuvveti
göstermektedir. Fg=700 N olarak verildiğine göre şekildeki
büyüklükleri kullanarak T, R ve θ’nın değerlerini hesaplayınız.
Çözüm:
Orijini R de seçelim
Denge şartlarını uygulayalım F=0, =0

(1) ∑𝐹 = 𝑅𝑠𝑖𝑛15 − 𝑇𝑠𝑖𝑛𝜃 = 0

𝑇 sin 𝜃
𝑅=
sin 15

(2) ∑𝐹 = 700 − 𝑅𝑐𝑜𝑠15 + 𝑇𝑐𝑜𝑠𝜃 = 0

(3) ∑ = −700𝑐𝑜𝑠𝜃 (0.180) + 𝑇(0.070) = 0

Denk.(3) θ için çözümü,

𝑇 = 1800𝑐𝑜𝑠𝜃

Denk.(1) den 𝑅=

Denk(2) 700 − + 1800𝑐𝑜𝑠 𝜃 =

Veya cos2θ+0.3889-3.732sinθcosθ=0
Denklemin karesini alarak

cos 𝜃 − 0.8809 𝑐𝑜𝑠 𝜃 + 0.01013 = 0

𝑢 = 𝑐𝑜𝑠 𝜃
𝑢 − 0.8809 + 0.01013 = 0
İkinci derece denklemin çözümünden

𝑢 = 0.01165 𝑣𝑒𝑦𝑎 0.8693

Bu köklerden 0.8693 kullanılabilir, çünkü cos 1.0 den büyük olamaz.

𝜃 = cos √0.8693 = 21.2

θ=21.2o , T=1.68x103 N ve R=2.34x103 N

11. 4m uzunluğunda naylon bir sicim, 0.5 m yarıçaplı ve 1 kg düzgün silindirik bir makara
etrafına sarılıdır. Durgun olan makara sürtünmesiz bir mil üzerine tutturulmuştur. Sicim,
makaradan sabit 2.5 m/s2 ivme ile çekiliyor. (a) Makara =8 rad/s açısal hız kazandığı zaman
ne kadar iş yapılmıştır? (b) Makara üzerinde yeteri kadar sicim olduğunu farzederek makaranın
8 rad/s lik hız kazanması ne kadar zaman almıştır? (c) Makara üzerinde makaraya 8 rad/s açısal
hız kazandıracak kadar sicim var mıdır?

Çözüm:

(a) Yapılan iş kinetik enerjideki değişiklikle verildiğinden ve disk için 𝐼 = 𝑚𝑅

olduğundan

1 1 1
𝑊 = ∆𝐸 = 𝐼𝜔 − 𝐼𝜔 𝐼(𝜔 −𝜔 )
2 2 2
1 1 𝑟𝑎𝑑
𝑊 = ∆𝐸 = (1𝑘𝑔)(0.5𝑚) 8.0 −0 = 4.00 𝐽
2 2 𝑠

(b) 𝜔 = 𝜔 + 𝛼𝑡 ve 𝑎 = 𝛼𝑟

𝜔 − 0 𝜔𝑟 8.00𝑥0.5
𝑡= = = = 1.60𝑠
𝛼 𝑎 2.50

(c) 𝜃 = 𝜃 + 𝜔 𝑡 + 𝛼𝑡 𝜃 = 0 𝑣𝑒 𝜔 = 0 olduğundan

1
𝜃 = 𝛼𝑡
2
1 2.5
𝜃 = (1.6) = 6.4 𝑟𝑎𝑑
2 0.5
 𝑠 = 𝑟𝜃 = 0.5𝑥6.4 = 3.20𝑚 < 4𝑚
olduğundan evet.

12. Şekildeki gösteri deneyi, alt ucu menteşeli l uzunluğunda

bir eğik düzlemden ibarettir ve üst uçta bir top durmaktadır.
Destek çubuğu aniden kaldırılınca topu yakalayacak rc
mesafesine bir bardak konmuştur. (a) θ açısı 35.3o’den
küçükken top düşen düzlemin gerisinde kalacağını, (b)
düzlem bu sınır açısında desteklenirken topun bardak içine
düşeceğini ve bardağın
𝑟 =

noktasında olacağını (c ) bu kritik açıda top 1 m’lik çubuğun

ucunda ise bardağın ilk noktadan 18.4 cm uzakta olması
gerektiğini gösteriniz.

Çözüm:
Çubuğa etki eden kuvvetler şekilde verilmiştir.
Tahta harekete başladığında

∑ 𝜏 = 𝐼𝛼 𝑚𝑔 𝑐𝑜𝑠𝜃 = 𝑚𝑙 𝛼

3 𝑔
𝛼= 𝑐𝑜𝑠𝜃
2 𝑙
3
Tahtanın ucunun lineer ivmesi 𝑎𝑡 = 𝑟𝛼 = 2 𝑔𝑐𝑜𝑠𝜃

Düşey ivme 𝑎 = 𝑎 𝑐𝑜𝑠𝜃 = 𝑔𝑐𝑜𝑠 𝜃

(a) Şayet düşey ivme g den daha büyükse, tahta düşen toptan daha hızlı hareket edecektir.
Böylece

𝑔𝑐𝑜𝑠 𝜃 ≥ 𝑔 buradan 𝑐𝑜𝑠 𝜃 ≥ 𝑐𝑜𝑠𝜃 ≥ 𝜃 ≤ 35.3

(b) 𝜃 = 35.3 olduğunda şayet 𝑟 = 𝑙 𝑐𝑜𝑠𝜃 ise kap topun düşme noktasının altında bir
yerde olacaktır. Böylece top kabın içine düşecektir.

Payı ve paydayı cosθ ile çarparak 𝑟 = 𝑙 𝑐𝑜𝑠𝜃 = =

(c) l=1.0m ve 𝜃 = 35.3 için 𝑟 = 𝑙 𝑐𝑜𝑠𝜃 = 1.0 = 0.816 𝑚

kap (1.0-0.816)=0.184 m kap topun harekete başladığı uçtan 0.184 m aşağıda bulunmalıdır.
13-Sürtünmesiz bir düzlem üzerinde duran M kütleli bir tahta
blok l uzunluğunda ve kütlesi ihmal edilebilecek katı bir
çubuğa tutturulmuştur. Çubuk öteki uçundan bir mil etrafında
dönebilmektedir. Yatay düzleme paralel ve çubuğa dik olacak
şekilde v hızıyla hareket etmekte olan m kütleli bir mermi tahta
bloğa çarpmış ve onun içinde kalmıştır. (a) mermi ve bloktan
oluşan sistemin açısal momentumu nedir? (b) çarpışmada
başlangıçtaki kinetik enerjinin kaçta kaçı kaybolmuştur?

Çözüm:
(a) Açısal momentum 𝐿 = 𝐼𝜔 mermi l yarıçaplı bir dairesel hareket yapmaktadır.
Dolayısıyla kütlenin eylemsizlik momenti 𝐼 = 𝑚𝑟 = 𝑚𝑙 buradan sistemin açısal
momentumu

𝐿 = 𝑚𝑙 𝜔 = 𝑚𝑙𝑣 olur.

Dışarıdan herhangi bir kuvvet etki etmediği için ∑ 𝜏 = 0 dolayısıyla

𝐿 = 𝐿 = 𝑚𝑙𝑣
Sistemin son açısal momentumu
𝐿 = (𝑚 + 𝑀)𝑣 𝑙 olup (𝑚 + 𝑀)𝑣 𝑙 = 𝑚𝑣𝑙 𝑣 = 𝑣 bulunur. Blok ve merminin
hızıdır.
(b) Kinetik enerjideki değişmeyi hesaplayalım
1
𝐸 = 𝑚𝑣
2
Merminin kaybetmiş olduğu kinetik enerjinin bir kısmı (M+m) kütlesine vs hızını
kazandırmaya, bir kısmı da merminin M blokunun içine girmek için kullanıldığı
görülmektedir. Blok içine girmek üzere kullanılan enerji kayıp enerjidir.
1 1 𝑚
𝐸 = (𝑀 + 𝑚)𝑣 = (𝑀 + 𝑚) 𝑣
2 2 𝑚+𝑀

( )
Enerjinin kaybolan kesri= =

Merminin kinetik enerjisinin büyük bir kısmı kaybolmuştur. Kaybolan kinetik enerji blokta iç
enerjiye dönüşmüştür.
14- m kütleli bir parçacık, yatayla θ açısı yapan bir
v0 hızıyla Şekil 11.25’de gösterildiği gibi
fırlatılmıştır. Parçacık yerin çekim alanı içinde
hareket etmektedir. Parçacık (a) başlangıç
noktasında iken, b) yörüngenin en üst noktasında
iken, c) yere çarpmadan hemen önce, başlangıç
noktasına göre açısal momentumunu bulunuz.
Parçacığın açısal momentumunu değiştiren tork
nedir?
Çözüm:

a) Başlangıç noktasına göre mesafe (x eksenine göre) sıfır olduğundan açısal momentum
sıfır.

b) En yüksek noktada x mesafesi

 ( )
𝑥= = ve y mesafesi 𝑦=ℎ =

𝐿 = 𝑟 × 𝑚𝑣

𝑣2𝑖 𝑠𝑖𝑛2 (𝑣 sin 𝜃 )2

𝐿 = 𝑖+ 𝑖 𝑗 × 𝑚𝑣𝑥𝑖 𝑖
2𝑔 2𝑔

−𝑚(𝑣𝑖 sin 𝜃 )2 𝑣 cos 𝜃

𝐿 = 𝑘
2𝑔
c)

𝑣2𝑖 𝑠𝑖𝑛2
𝐿 = 𝑅𝑖 × 𝑚𝑣 Burada 𝑅 = 2𝑔

𝐿 = 𝑚𝑅 𝑖 × (𝑣 cos 𝜃 𝑖 − 𝑣 sin 𝜃 𝑗)

−𝑚𝑣 sin 2𝜃 sin 𝜃

𝐿 = −𝑚𝑅𝑣 sin 𝜃 𝑘 = 𝑘
𝑔

d)Aşağı doğru yönelmiş olan yerçekimi kuvveti -z yönünde tork uygular.

15) İçi dolu bir küre bir eğik düzlemde yuvarlanarak hareket
ediyor. Eğik düzlemin alt ucunda kürenin hızını ve çizgisel
ivmesini hesaplayınız.

( İçi dolu bir kürenin eylemsizlik momenti 𝑀𝑅 𝑑𝑖𝑟.)

∑ 𝐹 = 𝑀𝑔𝑠𝑖𝑛 − 𝑓 = 𝑀𝑎 (1)
𝐹 = 𝑛 − 𝑀𝑔𝑐𝑜𝑠 = 0
Burada x eğik düzlem boyunca ölçülmektedir.

Küreye etki eden dönme momenti

𝜏 = 𝑓𝑅 = 𝐼𝛼
Olur.
2
𝐼= 𝑀𝑅
5

𝛼 =𝑎 /𝑅

𝑓= = = 𝑀𝑎 (2)

Denklem (2) yi (1) de yerine koyarak

5
𝑎 = 𝑔 sin 𝜃
7
Eğik düzlemin tabanında hız ise yandaki şekilden de
görüldüğü gibi kürenin h yüksekliğinden yuvarlanmaya
başlandığını farzedelim.

Kütle merkezinin doğrusal hareketinden dolayı kinetik

enerjisi,
1
𝐸 = 𝑀𝑣
2

Dönmeden dolayı dönme kinetik enerjisi

1 1 𝑣
𝐸 = 𝐼𝑤 = 𝐼
2 2 𝑅
Enerjinin korunumu prensibinden
1 1 𝑣
𝑀𝑣 + 𝐼 = 𝑀𝑔ℎ
2 2 𝑅

1 1 2 𝑣
𝑀𝑣 + 𝑀𝑅2 = 𝑀𝑔ℎ
2 2 5 𝑅

ℎ = 𝑥 sin 𝜃

1 1 2 𝑣2
𝑀𝑣 + 𝑀𝑅2 = 𝑀𝑔𝑥𝑠𝑖𝑛
2 2 5 𝑅

10
𝑣 = 𝑔𝑥 sin 𝜃
7
5
𝑣 = 2𝑎 𝑥 𝑎 = 𝑔 sin 𝜃
7
16) 60 kg kütleli bir kadın eylemsizlik momenti 500 kgm2 olan 2m yarıçaplı yatay bir döner
platform üzerinde kenarda dikilmektedir. Sistem başlangıçta durgun haldedir ve platform,
merkezinden geçen düşey eksen etrafında sürtünmesiz olarak dönebilmektedir. Kadın biraz
sonra yukarıdan aşağıya doğru bakıldığında saatin dönüş yönünde yere göre 1.5m/s lik sabit
bir hızla platformun kenarı boyunca yürümeye başlıyor. (a) Platform hangi doğrultuda ve
hangi açısal hızla döner? (b) Sistemi harekete geçirmek için, kadının ne kadar iş yaptığını
bulunuz.
Çözüm
Tabla kadının yürüdüğü yönün tersine döner. Böylece açısal momentum kadınınkini iptal
eder. Dönen tablanın ve kadının oluşturduğu sistemin açısal momentumunun korunumundan
Böylece
𝐿 =𝐼 𝜔 +𝐼 𝜔 =0

Tablanın açısal hızı

𝐼 𝑚 𝑟 (𝑣 ) 𝑚 𝑟𝑣
𝜔 =− 𝜔 =− =
𝐼 𝐼 𝑟 𝐼

60𝑥 2 𝑥1. 5
𝜔 = = −0.360 𝑟𝑎𝑑/𝑠
500

Saat ibrelerinin zıt yönünde döner.

b) Yapılan iş kinetik enerjideki değişimle verilir.

1 1
𝑊 = ∆𝐸 = 𝐸 − 𝐸 = 𝑚 𝑣 + 𝐼𝜔
2 2
1 1
𝑊= 60𝑥1.5 + 500 𝑥 0.360 = 99.9 𝐽
2 2

17) 700N ağırlığındaki aç bir ayı bir kalasın üzerinde kalasın ucuna
asılı “nefis yiyecekler” i almaya kalkışmadan oturmaktadır. (Şekil
12.42). Kalas düzgün 200N ağırlığında ve 6m uzunluğundadır.
Yiyeceklerin ağırlığı ise 80N dur. a) Kalas için kuvvet diyagramını
çiziniz. b) ayı, x=1m konumundayken teldeki gerilmeyi ve
menteşedeki tepki kuvvetinin bileşenlerini bulunuz. c) tel en çok
900N’luk bir gerilmeye dayanabildiğine göre tel kopmadan önce
ayının yürüyebileceği en büyük x uzaklığı nedir?

Çözüm
a) Kalas için kuvvet diyagramı

b) Denge şartlarının uygulanmasından, (x=1.0m olarak verilmiş)

O noktasına göre moment alınırsa

𝜏 = (−700)(1.0) − (200)(3.0) − (80.0)(6.0) + (𝑇𝑠𝑖𝑛60)(6.0) = 0

Buradan
𝑇 = 343𝑁
𝐹 = 0, 𝑅 = 𝑇𝑐𝑜𝑠60

𝑅 = 171𝑁
𝐹 = 0, 𝑅 = 980 − 𝑇𝑠𝑖𝑛60
𝑅 = 683𝑁

c) Eğer T=900 N ise

𝜏 = (−700)(𝑥) − (200)(3.0) − (80.0)(6.0) + (900𝑠𝑖𝑛60)(6.0) = 0

Denklemin çözümünden

𝑥 = 5.13 𝑚