ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Βρυξέλλες, 18.11.1998
ΟΟΜ(1998) 649 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ,

ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

ΓΙΑ

ΤΗ ΔΑΣΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

 Περιεχόμενα

Εισαγωγή

Ι. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΔΑΣΙΚΕΣ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
1. Γενικές παρατηρήσεις
- Δασικοί πόροι
- Δομή και ανταγωνιστικότητα της δασικής βιομηχανίας της ΕΕ
- Ποικιλότητα των ευρωπαϊκών δασών
- Απειλές κατά των δασών
2. Η αειφόρος διαχείριση των δασών προσφέρει ζωτικές υπηρεσίες στη φύση
και την κοινωνία
3. Βασικά ζητήματα

Π. ΜΙΑ ΚΟΙΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ
1. Κοινός στόχος και κατευθυντήριες αρχές της στρατηγικής
2. Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
3. Ο ρόλος των κρατών μελών

III. ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Β. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥΣ
1. Ισχύοντες κανονισμοί που αφορούν τα διαρθρωτικά και συνοδευτικά
μέτρα της ΚΓΠ
2. Το κοινοτικό καθεστώς για την προστασία των δασών από την
ατμοσφαιρική ρύπανση
3. Αασικές πυρκαγιές
4. Εγκατάσταση συστήματος δασικών πληροφοριών και επικοινωνίας
(ΕΡΙ08)
5. Η ενιαία αγορά και συναλλαγές της ΕΕ
6. Οι δασικές βιομηχανίες της ΕΕ
7. Κοινοτική στήριξη για τη δασική έρευνα
8. Αναπτυξιακή συνεργασία
9. Διεθνής συνεργασία σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο
10. Συντονισμός
Γ. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ 2000
1. Στήριξη προς τα κράτη μέλη για τις προσπάθειες τους να υλοποιήσουν την
αειφόρο διαχείριση των δασών
2. Προενταξιακά μέτρα
Δ. ΕΙΔΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ
1. Διατήρηση της δασικής βιοποικιλότητας
2. Η ξυλεία ως πηγή ενέργειας
3. Κλιματικές αλλαγές
4. Πιστοποίηση των δασών
Ε. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 Εισαγωγή

Με βάση τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 138β της συνθήκης ΕΚ, το

1
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε στις 31 Ιανουαρίου 1997 ψήφισμα σχετικά
με τη βασική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο οποίο η Επιτροπή
καλείται να υποβάλει "νομοθετική πρόταση σχετικά με ευρωπαϊκή δασική
στρατηγική" επί τη βάσει μιας σειράς εκτιμήσεων και συστάσεων.
Η παρούσα ανακοίνωση έχει δύο στόχους:
- να παρουσιάσει ένα συνεκτικό περίγραμμα της δασικής στρατηγικής της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- να ικανοποιήσει το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, λαμβάνοντας
2
υπόψη τις γνώμες που εξέδωσαν η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και
3
η Επιτροπή των Περιφερειών ·
Η στρατηγική αυτή πρέπει να εξεταστεί στα πλαίσια των αρχών και των
δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί σε διεθνές επίπεδο και ιδίως στο πλαίσιο της
Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη4 (π.χ. το
Πρωτόκολλο του Κγοίο για τις κλιματικές μεταβολές) και στις πανευρωπαϊκές
διασκέψεις για την προστασία των δασών5.
Η δασική στρατηγική της ΕΕ βασίζεται στην αναγνώριση της ποικιλότητας των
ευρωπαϊκών δασών, του πολυλειτουργικού τους ρόλου και της ανάγκης για
οικολογική, οικονομική και κοινωνική αειφορία6.

Ι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με ορισμένες δασικές προκλήσεις

1. Γενικές παρατηρήσεις
Δασικοί πόροι
Τα δάση εκτιμάται ότι καλύπτουν περίπου 3 500 εκατ. εκτάρια, ή το 27% της
συνολικής επιφάνειας του εδάφους του πλανήτη. Περισσότερο από το 60% των
δασών του πλανήτη βρίσκονται σε επτά χώρες: τη Ρωσία, τη Βραζιλία, τον
Καναδά, τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ινδονησία και το Κονγκό (πρώην Ζαΐρ).
Η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει σχεδόν 215 εκατ. εκτάρια δασών και άλλων δασωδών
εκτάσεων, τα οποία συνολικά αναλογούν στο 30% περίπου της επιφάνειας της
ηπείρου. Η δασική έκταση παραμένει επί του παρόντος σταθερή ή ακόμα

Α4-0414/96, (ΕΕ αριθ. Ο 55, της 24.02.1997, α 22)

Γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την "κατάσταση και τα
προβλήματα της δασοκομίας στην ΕΕ καθώς και τις δυνατότητες ανάπτυξης των δασικών
πολιτικών", (ΕΕ αριθ. Ο 206, της 07.07.1997, σ. 128)
ΕπΠ 268/97 τελικό - Γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών της 19.11.1997 σχετικά με την
"διαχείριση, εκμετάλλευση και προστασία των δασών στην ΕΕ" (ΕΕ αριθ. Ο 64, της
27.02.1998,σ.25)
υΝΟΕϋ, Ρίο ντε Τζανέιρο 1992
Στρασβούργο (1990), Ελσίνκι (1993) και Λισσαβόνα (1998)
Για την Ευρώπη, η έννοια της αειφόρου δασικής διαχείρισης ορίστηκε το 1993 στην
Πανευρωπαϊκή Υπουργική Διάσκεψη για την Προστασία των Δασών στην Ευρώπη, ως εξής:
« η διαχείριση και χρήση των δασών και της δασικής γης κατά τρόπο και με ρυθμούς που να
διατηρείται η βιοποικιλότητά τους, η παραγωγικότητα τους, η δυνατότητα ανανέωσης τους, η
ζοπικότητα και το δυναμικό τους για την άμεση και μελλοντική εξασφάλιση των σχετικών
οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών λειτουργιών, σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο
επίπεδο και που δεν προκαλούν ζημίες σε άλλα οικοσυστήματα».
αυξάνεται και χαρακτηρίζεται από τεράστια ποικιλία κλιματικών,
γεωγραφικών, οικολογικών καθώς και κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών.
Η ΕΕ έχει συνολική δασική έκταση 130 εκατ. εκταρίων, που αντιστοιχεί στο 36%
περίπου της συνολικής της έκτασης. Περίπου 87 εκατ. εκτάρια θεωρούνται ως
εκμεταλλεύσιμα δάση (αξιοπο ιού μένα για την παραγωγή ξυλείας και για αγαθά
και υπηρεσίες εκτός του τομέα της ξυλείας).
Σε σύγκριση με τα αχανή αρκτικά και τροπικά δάση άλλων περιοχών του
πλανήτη, οι δασικοί πόροι της ΕΕ, ενδέχεται να φανούν εκ πρώτης όψεως
ασήμαντοι. Εντούτοις, με την ένταξη της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της
Σουηδίας, η ΕΕ κατέστη ο δεύτερος κατά σειρά παραγωγός χαρτιού και πριστής
ξυλείας στον κόσμο, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας δασικών προϊόντων και ο
τρίτος σε μέγεθος εξαγωγέας δασικών προϊόντων στον κόσμο.

Δομή και ανταγωνιστικότητα της δασικής βιομηχανίας της ΕΕ

• Τη δασική βιομηχανία συνθέτουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας
της ξυλείας, δηλαδή, μεταξύ άλλων, πριονιστήρια, κατασκευή χωρισμάτων
με βάση την ξυλεία, ξύλινων δομικών στοιχείων και ξύλινης συσκευασίας,
παραγωγή πολτού, χάρτου και σανίδων και μετατροπή τους, καθώς και, σε
επόμενα στάδια της παραγωγής, η εκτύπωση και η έκδοση.
• Η βιομηχανία αυτή χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη διεθνών, περιφερειακών
και τοπικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πολυεθνικών
εταιρειών μεγάλης κλίμακας και παγκόσμιας απήχησης, καθώς και
εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων μικρομεσαίου μεγέθους, ως επί το
πλείστον ιδιωτικών.
• Συνολικά, η αξία της παραγωγής της δασικής βιομηχανίας της ΕΕ ανέρχεται
περίπου σε 300 εκατ. ΕΟϋ, ποσό που αντιπροσωπεύει το 10% του συνόλου
της βιομηχανικής παραγωγής. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία,
οι βιομηχανίες αυτές απασχολούν άμεσα περί τα 2,2 εκατ. άτομα σε όλες τις
περιοχές της Ένωσης.
• Η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό φορέα και τον δεύτερο μεγάλο
καταναλωτή δασικών προϊόντων στον κόσμο, με θετικό συνολικά εμπορικό
ισοζύγιο. Εντούτοις, στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ αποτελεί καθαρό εισαγωγέα
πρώτων υλών, κυρίως κατεργασμένης ξυλείας, ως επί το πλείστον από τις
χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και την Ομοσπονδία
Ανεξάρτητων Κρατών, καθώς και πολτού ξυλείας από τη Βόρειο και Νότιο
Αμερική και άλλες περιοχές που έχουν υψηλούς συντελεστές ανάπτυξης και
χαμηλό κόστος παραγωγής ξυλείας. Σε ορισμένους τομείς όπου υπάρχει
ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο εγχώριας προσφοράς και για ορισμένους η ΕΕ
αποτελεί εξέχοντα εξαγωγέα, ιδίως για τα προϊόντα με την υψηλότερη
προστιθέμενη αξία.
• Η βιομηχανία της ΕΕ αντλεί πλεονεκτήματα χρησιμοποιώντας νέα πρώτη
ύλη (παρθένες ίνες) και ανακυκλωμένη ξυλεία και χαρτί.
• Η δασική βιομηχανία της ΕΕ εξαρτάται σε ορισμένες περιοχές από
κατακερματισμένους δασικούς πόρους, που, εκτός των άλλων
μειονεκτημάτων, έχουν την τάση να καταστήσουν λιγότερο ανταγωνιστική
την ξυλεία της ΕΕ σε σχέση με την ξυλεία από άλλα μέρη του κόσμου.
• Κατά συνέπεια, για να καταστεί ανταγωνιστική μελλοντικά η δασική
βιομηχανία της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει έναν σταθερό και ανταγωνιστικό
εφοδιασμό σε πρώτη ύλη και να καταβάλει έντονες προσπάθειες για διαρκή
 εξειδίκευση, ποιότητα και καινοτομία, με την στήριξη της έρευνας και
ανάπτυξης.
Επομένως, ο τομέας της δασοκομίας δύναται να θεωρηθεί ότι είναι άκρως
σημαντικός για την ΕΕ από οικονομική άποψη.

Ποικιλότητα των ευρωπαϊκών δασών

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία δασικών τύπων από άποψη βιοκλιματικών και
εδαφικών συνθηκών. Τα οικολογικά τους χαρακτηριστικά δύνανται να
διακριθούν σε πολυάριθμες βλαστικές ζώνες, που ποικίλουν από την
υπομεσογειακή ζώνη έως την αρκτική λωρίδα και από τις παράκτιες πεδιάδες
στις περιοχές των 'λπεων.
Η δασική γη στην ΕΕ ανήκει κατά 65% σε ιδιώτες. Υπάρχουν περίπου 12 εκατ.
ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών στην ΕΕ. Έτσι τα ιδιωτικής ιδιοκτησίας δάση είναι
κατά κύριο λόγο κατακερματισμένα σε μικρές ιδιοκτησίες και η πλειοψηφία των
εκμεταλλεύσεων είναι μικρότερη των 5 εκταρίων. Εντούτοις, η ιδιοκτησία
ποικίλλει ευρύτατα στην Κοινότητα. Στην Ελλάδα και την Ιρλανδία το κράτος
κατέχει τα 2/3 της δασικής γης. Στο Βέλγιο, την Ισπανία, την Ιταλία, το
Λουξεμβούργο, τη Γαλλία και τη Γερμανία οι τοπικές κοινότητες
διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ως δασικοί ιδιοκτήτες.

Απειλές κατά των δασών

Πέρα από την αποψίλωση η οποία οφείλεται σε αστικές ή βιομηχανικές χρήσεις
και στη δημιουργία μεγάλης κλίμακας υποδομών, τα δάση εκτίθενται επίσης σε
σοβαρές απειλές: ρύπανση της ατμόσφαιρας, πυρκαγιές, κλιματικές μεταβολές,
προσβολές από παράσιτα και ασθένειες. Οι απειλές αυτές είναι σε θέση να
ανατρέψουν σοβαρά ή ακόμη και να καταστρέψουν τα δασικά οικοσυστήματα.
Μεταξύ 350 000 και 500 000 εκταρίων δάσους σαρώνονται από τις πυρκαγιές
στην ΕΕ ετησίως. Επιπλέον, η ρύπανση της ατμόσφαιρας μειώνει τη ζωτικότητα
των δένδρων και εκτιμάται ότι περίπου 1/3 των ευρωπαϊκών δασών έχουν
φανερά προσβληθεί από τη ρύπανση της ατμόσφαιρας.

2. Η αειφόρος διαχείριση των δασών προσφέρει ζωτικές υπηρεσίες στη φύση

και την κοινωνία.
Παραδοσιακά η χρήση των δασών ως ανανεούμενος πόρος για ξυλεία και άλλα
προϊόντα όπως η ρητίνη, ο φελλός, τα μανιτάρια και τα μούρα, είναι η πλέον
προφανής λειτουργία των δασών, γνωστή ως λειτουργία βασικών πρώτων υλών.
Πέραν από τον οικονομικό τους ρόλο, τα δάση προσφέρουν πολλά άλλα
πλεονεκτήματα τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως χρήσιμα για την
κοινωνία. Παραδείγματος χάρη ο αυξανόμενος ελεύθερος χρόνος που διατίθεται
από τους ανθρώπους, έχει καταστήσει τη χρήση των δασών για αναψυχή
σημαντική κοινωνική λειτουργία7. Περαιτέρω περιβαλλοντικά ζητήματα σε
σχέση με τις προστατευτικές λειτουργίες του δάσους, όπως η βιοποικιλότητα, το
τοπικό και το περιφερειακό κλίμα, η προστασία των υδάτων και του εδάφους8
τυγχάνουν μεγάλης εκτίμησης. Στις ορεινές περιοχές, δάση για τον έλεγχο των
κατολισθήσεων και για την προστασία κατά της διάβρωσης του εδάφους
αποτελούν μικτή λειτουργία των δασών. Κατά την διάρκεια της τελευταίας
δεκαετίας ο ρόλος των δασών για τη δέσμευση οξειδίων του άνθρακα γίνεται

7
Στις βόρειες χώρες, για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι πραγματοποιούνται τουλάχιστον 400
εκατ. επισκέψεις τον χρόνο σε δάση.
8
Στα μεσογειακά δάση, στις λεκάνες απορροής, η διάβρωση του εδάφους ποικίλλει από 2 έως 3
τόνυυς/εκτάριο/έτος, ενώ σε γυμνά εδάφη ανέρχεται μέχρι 20 έως 30 τόνους/εκτάριο/έτος.
 9
όλο και σημαντικότερος . Καθώς τα δάση γενικά εξυπηρετούν αρκετές από τις
λειτουργίες αυτές, η χρήση τους περιγράφεται καλύτερα από την
πολυλειτουργικότητά τους. Αυτό σημαίνει, π.χ., ότι σε ένα δάσος για την
προστασία του εδάφους, το οποίο είναι ταυτόχρονα σημαντικό για τη
βιοποικιλότητα και για την αναψυχή, δύναται να πραγματοποιείται επιλεκτική
υλοτόμηση χωρίς απώλεια καμιάς από τις λειτουργίες του δάσους.

3. Βασικά ζητήματα
Τα σημαντικότερα ζητήματα που αφορούν τη δασοκομία είναι:
- η προώθηση της ανάπτυξης του δασοκομικού τομέα ως συμβολή στην
ανάπτυξη της υπαίθρου και ιδίως στη δημιουργία και στη διατήρηση θέσεων
εργασίας σε αγροτικές περιοχές,
- η προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος και της δασικής μας
κληρονομιάς (ήτοι προστασία του εδάφους, έλεγχος της διάβρωσης, ρύθμιση
των υδάτινων ρευμάτων, βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, δέσμευση
άνθρακα, πρόληψη των κλιματικών μεταβολών, προστασία των φυσικών
ενδιαιτημάτων και της βιοποικιλότητας) και η αποκατάσταση πληγέντων
δασών,
- η διατήρηση της κοινωνικής λειτουργίας και της λειτουργίας αναψυχής των
δασών,
- η βελτίωση της αειφόρου οικολογικής, οικονομικής και κοινωνικής
διαχείρισης των δασών στα πλαίσια της εσωτερικής αγοράς, σύμφωνα και με
τις διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης συμπεριλαμβανομένων των κανόνων για
τις συναλλαγές οι οποίοι συμβιβάζονται με την ΠΟΕ,
- η στήριξη προς τη διεθνή και πανευρωπαϊκή συνεργασία για την προστασία
των δασών σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (βλέπε κατωτέρω), ιδίως για
την αποφυγή της καταστροφής των δασών σε άλλες περιοχές του κόσμου, η
οποία θα μπορούσε να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την αειφορία των
δασών και το περιβάλλον στον κόσμο,
- η επίτευξη των στόχων του 5ου προγράμματος περιβαλλοντικής δράσης και
της προστασίας των δασών από την αποψίλωση, τις πυρκαγιές σε δάση και
την ατμοσφαιρική ρύπανση,
- η προώθηση του ρόλου των δασών ως μηχανισμών συγκράτησης του άνθρακα
και των προϊόντων ξυλείας ως δεξαμενών για την παραγωγή άνθρακα,
ιδιαίτερα στο πλαίσιο των συζητήσεων για τις κλιματικές μεταβολές, μετά τη
διάσκεψη του Κυότο,
- η προώθηση των πλεονεκτημάτων που παρουσιάζουν, από περιβαλλοντική
άποψη η ξυλεία και άλλα δασικά προϊόντα,
- η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της δασικής βιομηχανίας της ΕΕ.

9
Στην έκθεση Οοβπκ τονίζεται ότι τα Ευρωπαϊκά δάση περιέχουν περίπου 2,8 Οι άνθρακα σε
δένδρα και ξερά χόρτα, καθώς και 3-4 Οι άνθρακα στη δασική γη. Ο άνθρακας που εκλύεται
από φυσικά καύσιμα στην ΕΕ για 4 χρόνια περίπου, είναι 2,8 Οι.
Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και ττιν Ανάπτυξτι (ΙΙΝΟΕΡ) και η συνέγειά τικ
Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, η οποία πραγματοποιήθηκε στο
Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, απέδωσε έναν αυξανόμενο σημαντικό ρόλο στο περιεχόμενο της βιώσιμης
ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η έννοια της αειφόρου διαχείρισης των δασών έχει
αναγνωρισθεί ως βασική κατευθυντήρια αρχή από όλες τις συμμετέχουσες χώρες. Οι ακόλουθες δεσμεύσεις
έχουν ιδιαίτερη σημασία:
• η μη δεσμευτική από νομική άποψη επιτακτική δήλωση αρχών για παγκόσμια συναίνεση ως προς την
διαχείριση, συντήρηση και αειφόρο ανάπτυξη όλων των ειδών των δασών
• το κεφάλαιο 11 του Προγράμματος Δράσης 21 (Πρόγραμμα Δράσης κατά της αποδάσωσης) με τέσσερις
βασικές αρχές:
- τη διατήρηση των πολλαπλών ρόλων και λειτουργιών όλων των ειδών των δασών, των δασικών
γαιών και των δασωδών περιοχών
- την ανάδειξη της προστασίας, της αειφόρου διαχείρισης και της διατήρησης όλων των δασών, και η
φύτευση υποβαθμισμένων περιοχών, μέσω αποκατάστασης των δασών, δάσωσης, αναδάσωσης και
άλλων μέσων αποκατάστασης,
- προώθηση της αποδοτικής χρήσης και της εκτίμησης για την ανάκαμψη της πλήρους αξιοποίησης των
αγαθών και των υπηρεσιών που παρέχονται από τα δάση, τις δασικές γαίες και τις δασώδεις
περιοχές,
- θέσπιση και/ή ενίσχυση των δυνατοτήτων σχεδιασμού, εκτίμησης και συστηματικών παρατηρήσεων
των δασών και των σχετικών προγραμμάτων, έργων και δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των
εμπορικών συναλλαγών και διαδικασιών.
• οι συμβάσεις για την βιοποικιλότητα, για την απερήμωση και για τις κλιματικές μεταβολές καθώς και τα
σχετικά Πρωτόκολλα και τα προγράμματα εργασίας (π.χ. το Πρωτόκολλο του Κυότο).
Η παγκόσμια αυτή διεργασία για την αειφόρο ανάπτυξη πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την κατάρτιση
της δασικής στρατηγικής της ΕΕ και ιδίως όσον αφορά:
- την υλοποίηση των δεσμεύσεων για τη δασοκομία που προκύπτουν από τη διεργασία αυτή σε ευρωπαϊκό
επίπεδο·
- τη συμβολή στην συνολική αειφόρο ανάπτυξη κατά τη συνεργασία της δασικής ανάπτυξης μέσοι της
εφαρμογής των προτάσεων του ΙΡΡ·
- τη συνέχιση του διαλόγου για τη δασική πολιτική σε διεθνές επίπεδο με σκοπό τη διαπραγμάτευση ενός
νομικά δεσμευτικού μέσου για όλα τα είδη των δασών.

Η πανευρωπαϊκή διεργασία νια την προστασία των δασών

Οι υπουργικές διασκέψεις για την προστασία των δασών στην Ευρώπη αποτελούν σημαντική πρωτοβουλία
στα πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών (38 ευρωπαϊκές χώρες καθώς και η
Ευρωπαϊκή Κοινότητα) με στόχο να συμβάλουν στην προστασία και την αειφόρο διαχείριση των
ευρωπαϊκών δασών. Αντιπροσωπεύουν μία κοινή απάντηση και μία πολιτική δέσμευση από τις
ευρωπαϊκές χώρες για την αειφόρο διαχείριση και τη διατήρηση των δασικών πόρων, όπως προτείνεται
στο Πρόγραμμα Δράσης 21 (Αβεηάα 21) και στις μη δεσμευτικές από νομική άποψη "δασικές αρχές" που
υιοθετήθηκαν στην ΙΓΝΟΕϋ, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές συνθήκες και ανάγκες των ευρωπαϊκών
δασών.
Τα ψηφίσματα που υιοθετήθηκαν από τις ευρωπαϊκές χώρες και την Ένωση κατά τη διάρκεια των
διασκέψεων που πραγματοποιήθηκαν στο Στρασβούργο (1990), το Ελσίνκι (1993) και τη Λισσαβόνα (1998)
είναι:
ΣΙ: Ευρωπαϊκό δίκτυο μόνιμων δειγματοληπτικών δασοτεμαχίων για την παρακολούθηση των δασικών
οικοσυστημάτων
Σ2: Διατήρηση των δασικών γενετικών πόρων
Σ3: Αποκεντρωμένη ευρωπαϊκή τράπεζα δεδομένων για τις δασικές πυρκαγιές
Σ4: Προσαρμογή της διαχείρισης των ορεινών δασών σε νέες περιβαλλοντικές συνθήκες
Σ5: Επέκταση του δικτύου ΕυΚΟδΙΕνΑ για την έρευνα της φυσιολογίας των δένδρων
Σ6: Ευρωπαϊκό δίκτυο για την έρευνα σε δασικά οικοσυστήματα
Η1: Γενικές οδηγίες για την αειφόρο διαχείριση των δασών στην Ευρώπη
Η2: Γενικές κατευθυντήριες γραμμές για την διατήρηση της βιοποικιλότητας των ευρωπαϊκών δασών
Η3: Συνεργασία στον τομέα της δασοκομίας με χώρες οι οικονομίες των οποίων βρίσκονται σε στάδιο
μετάβασης
Η4: Στρατηγικές για τη διεργασία μακροπρόθεσμης προσαρμογής των δασών της Ευρώπης στις κλιματικές
αλλαγές
ΑΙ: 'νθρωποι, δάση και δασοκομία: ανάδειξη των κοινωνικοοικονομικών πλευρών της αειφόρου
διαχείρισης των δασών
Λ2: Πανευρωπαϊκά κριτήρια, δείκτες και επιχειρησιακού επιπέδου οδηγίες για την αειφόρο διαχείριση των
δασών
Τα ψηφίσματα καλύπτουν τα βασικά στοιχεία για την προστασία, διατήρηση και αειφόρο ανάπτυξη των
ευρωπαϊκών δασών και παρέχουν κατευθύνσεις για την επίτευξη των τριών αυτών στόχων,
συμπεριλαμβανομένης της υλοποίησης των στόχων που αφορούν τη Σύμβαση της Βιοποικιλότητας. Η
περιεκτική φύση των ψηφισμάτων είναι ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
έδωσε έμφαση στην σημασία της πανευρωπαϊκής διεργασίας σε σχέση με τη δασική στρατηγική της ΕΕ.
 Π. Μια κοινή στρατηγική προσέγγιση για την κοινότητα και τα κράτη μέλη

1. Κοινός στόχος και κατευθυντήριες αργές ττις στρατηγικής

Ο συνολικός στόχος της δασικής στρατηγικής της ΕΕ πρέπει να είναι η ενίσχυση
της αειφόρου ανάπτυξης και διαχείρισης των δασών όπως εκφράζεται στις
"δασικές αρχές" που υιοθετήθηκαν από την Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για
το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη και όπως ορίζονται στο ψήφισμα που
υιοθετήθηκε στις πανευρωπαϊκές υπουργικές διασκέψεις για την προστασία των
δασών (όπως προαναφέρθηκε). Η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να εξειδικευθεί
και να υλοποιηθεί μέσω εθνικών ή επιμέρους δασικών προγραμμάτων ή
ισοδύναμων εργαλείων που θα αναπτυχθούν από τα κράτη μέλη και,
λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της επικουρικότητας, μέσω ενεργειών που
αναλαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα σε περιπτώσεις κατά τις
οποίες οι ενέργειες αυτές της ΕΕ οδηγούν σε προστιθέμενες αξίες.
Η δασική στρατηγική για την Ένωση θα πρέπει να τηρεί τις ακόλουθες
κατευθυντήριες αρχές:
- να προωθεί την επίτευξη των στόχων των κοινοτικών πολιτικών
- να συμβάλλει στην υλοποίηση των διεθνών δεσμεύσεων που έχουν
προσυπογράψει τα κράτη μέλη και η Ένωση
- να υιοθετεί ευέλικτη προσέγγιση, ιδίως βάσει της αρχής της επικουρικότητας
- να λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές της ελεύθερης διακίνησης αγαθών και
του ελεύθερου ανταγωνισμού και να αποφεύγει κάθε στρέβλωση του
ανταγωνισμού
- να ενισχύει την ανταγωνιστικότητα του δασικού τομέα της ΕΕ,
συμπεριλαμβανομένης της δασοκομίας και της δασικής βιομηχανίας
- να συμβάλλει στην ενίσχυση του δυναμικού για τη δημιουργία πλούτου και
θέσεων απασχόλησης, στην αγροτική και βιομηχανική παραγωγή, στο πλαίσιο
μιας αειφόρου κοινωνίας, ιδίως σε πολλές αγροτικές περιοχές που έχουν
ελάχιστες εναλλακτικές οικονομικές λύσεις
- να προωθεί την αρχή της ένταξης της αειφόρου ανάπτυξης και της
προστασίας του περιβάλλοντος στο πλαίσιο των πολιτικών που αφορούν τη
δασοκομία.

2. Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Οι Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν προβλέπουν μια ολοκληρωμένη κοινή
δασική πολιτική. Η διαχείριση, η διατήρηση και η αειφόρος ανάπτυξη των
δασών είναι παρά ταύτα ουσιώδη ζητήματα των υφισταμένων κοινών
πολιτικών, όπως η ΚΓΠ και οι πολιτικές για την αγροτική ανάπτυξη, το
περιβάλλον, το εμπόριο, την εσωτερική αγορά, την έρευνα, τη βιομηχανία, την
αναπτυξιακή συνεργασία και την ενέργεια.
Αφετηρία για ενέργειες σχετικά με τις υφιστάμενες αρμοδιότητες δυνάμει των
όρων της συνθήκης είναι:
• τα δάση με τις πολλαπλές τους λειτουργίες αποτελούν ουσιώδες μέρος των
αγροτικών περιοχών και αποτελούν τον κύριο πυλώνα μιας ολοκληρωμένης
πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης, ιδίως όσον αφορά την συμβολή τους στο
εισόδημα και την απασχόληση καθώς και την οικολογική και κοινωνική αξία
τους-
• τα δάση και η ποικιλότητα τους αποτελούν σημαντικό τμήμα του
ευρωπαϊκού φυσικού περιβάλλοντος, και η προστασία τους και η διατήρηση
τους αποτελούν αντικείμενο μιας σειράς κοινοτικών πολιτικών και ιδίως
συγκεκριμένων περιβαλλοντικών θεμάτων, όπως η Στρατηγική
Βιοποικιλότητας της ΕΕ, η "ΝαΐιίΓα 2000" και η υλοποίηση της Σύμβασης για
τις κλιματικές μεταβολές·
• για τα δασικά προϊόντα, και ιδίως η ξυλεία (όπως και ο φελλός και η
ρητίνη) εφαρμόζονται οι κανόνες της εσωτερικής αγοράς,
συμπεριλαμβανομένων των συνήθων κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ για τις
κρατικές ενισχύσεις, τις συγχωνεύσεις και τις συμπράξεις επιχειρήσεων
(καρτέλ).
Μία σειρά σημαντικών δράσεων, στα πλαίσια των υφισταμένων κοινοτικών
πολιτικών, έχουν σημαντική επίπτωση στα δάση. Ακόμη υπάρχουν άμεσες και
έμμεσες συνδέσεις μεταξύ των κοινοτικών πολιτικών και των εθνικών δασικών
πολιτικών. Η Κοινότητα ως εκ τούτου διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο στην
υλοποίηση των στόχων που θεσπίζονται από τα κράτη μέλη και την Κοινότητα
στα πλαίσια της δασικής στρατηγικής.

3. Ο οόλος των κρατών μελών

Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητα, τα κράτη μέλη είναι αρμόδια για το
σχεδιασμό και την εφαρμογή των εθνικών προγραμμάτων στον τομέα της
δασοκομίας ή ισοδύναμων μέσων10. Τα εν λόγω προγράμματα αποτελούν τα
απαραίτητα μέσα για την εφαρμογή των αρχών που έχουν θεσπιστεί στη
Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στις
προτάσεις του Διακυβερνητικού Συμβουλίου για τα Δάση (ΙΡΕ), τα -ψηφίσματα
που έχουν εκδοθεί στο πλαίσιο των Πανευρωπαϊκών Διασκέψεων του
Στρασβούργου, του Ελσίνκι και της Λισσαβόνας, καθώς και στις πρωτοβουλίες
των κρατών μελών στο πλαίσιο των διεθνών συμβάσεων (όπως εκείνων για τις
κλιματικές μεταβολές, τη βιοποικιλότητα, την απερήμωση και τη διασυνοριακή
ρύπανση της ατμόσφαιρας) και στο 5ο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Δράσης.

III. Το κοινοτικό σχέδιο δράσης

Α. Εισαγωγή
Λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες ενέργειες της Κοινότητας που αφορούν τη
δασοκομία, το νομοθετικό πλαίσιο για την ανάληψη κοινοτικής δράσης με
σκοπό την υλοποίηση της δασικής στρατηγικής της ΕΕ βασίζεται κυρίως σε δύο
προτάσεις της Επιτροπής, στο πλαίσιο του Προγράμματος Δράσης 2000: στην
πρόταση κανονισμού για την ενίσχυση της αγροτικής ανάπτυξης11 και την
πρόταση κανονισμού σχετικά με την κοινοτική στήριξη για τα προενταξιακά

Τα εθνικά ή επιμέρους δασικά προγράμματα παρέχουν ένα συνολικό πλαίσιο για την
αντιμετώπιση των δασικών ζητημάτων στα πλαίσια της αειφόρου διαχείρισης των δασών.
Αποτελούν εργαλεία για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση της
δασοκομίας και των δραστηριοτήτων που αφορούν το δάσος, προσφέροντας ένα περιβάλλον
για την .συναινετική και συντονισμένη υλοποίηση των προγραμμάτων και των
δραστηριοτήτων από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, βάσει αμοιβαίως συμφωνημένων στόχων
και στρατηγικών.
€ΟΜ(1998)ι158: τελικό - Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) για την ενίσχυση της
αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και εγγυήσεων
(ΕΓΤΠΕ) (ΕΕ αριθ. Ο 170 της 4.6.1998, σ. 67).
μέτρα που αφορούν τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη στις υποψήφιες για
12
ένταξη χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης . Το εν λόγω προταθέν
νομοθετικό πλαίσιο μαζί με τις υφιστάμενες ενέργειες συνθέτουν την
αντιμετώπιση της πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου από μέρους της Επιτροπής.
Η παρούσα ανακοίνωση δεν αναφέρεται στην αξιολόγηση των δασικών μέτρων
που έχει πραγματοποιηθεί κατά το παρελθόν. Μια εκτίμηση των δασικών
μέτρων περιλαμβάνεται, για παράδειγμα, στην έκθεση σχετικά με την εφαρμογή
του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 για τη λήψη δασικών μέτρων στο γεωργικό
13
τομέα , στις πρόσφατα δημοσιευθείσες εκθέσεις για την υγεία των δασών και,
στην έκθεση για το κοινοτικό σύστημα ενημέρωσης σχετικά με τις πυρκαγιές σε
1
δάση ". Έχουν επίσης πραγματοποιηθεί διάφορες εκτιμήσεις πρακτικών
προγραμμάτων που έχουν υλοποιηθεί από τα Διαρθρωτικά Ταμεία.

Β. Υφιστάμενα μέτρα και ανάπτυξη τους

1. Ισγύοντες κανονισμοί που αφορούν τα διαρθρωτικά και συνοδευτικά μέτρα

ττκ ΚΓΠ
Η συνέχιση των κατωτέρω δασικών μέτρων αποτελεί το αντικείμενο της
πρότασης της Επιτροπής για την αγροτική ανάπτυξη στο πλαίσιο του
Προγράμματος Δράσης 2000 και αναφέρονται επομένως στο τμήμα Γ.Ι.:
• Τα μέτρα για τα δάση στον τομέα της γεωργίας16 έχουν ως στόχο την
προώθηση της δάσωσης ως εναλλακτική χρήση για την γεωργική γη και την
ανάπτυξη των δασοκομικών δραστηριοτήτων στα αγροκτήματα. Το
οριζόντιο αυτό μέτρο αποτελεί μέρος των συνοδευτικών μέτρων της ΚΓΠ
(ΕΓΤΠΕ-Τμήμα Εγγυήσεων). Συνολικά, μεταξύ του 1993 και του 1997,
δασώθηκαν πάνω από 500.000 εκτάρια γεωργικής γης και επωφελήθηκαν
περίπου 26.000 γεωργοί από το πρόγραμμα για τη βελτίωση της υπάρχουσας
δασικής έκτασης τους, μέσω νέων επενδύσεων.
Ενώ στην έκθεση τονιζόταν το γεγονός ότι ήταν πρόωρη η εξαγωγή
συγκεκριμένων συμπερασμάτων μετά από μικρή περίοδο εφαρμογής, στην
προαναφερθείσα έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού εκφράζονταν
ορισμένες θετικές παρατηρήσεις σχετικά με τους ορισθέντες στόχους του
κανονισμού, για παράδειγμα, όσον αφορά:
- τη συμβολή του προγράμματος στην αγροτική ανάπτυξη, με την
ενθάρρυνση των πολλαπλών δραστηριοτήτων, μια δυναμική προσέγγιση
για τη χρήση της γης και κατάλληλη διατήρηση του αγροτικού χώρου, παρά
το γεγονός ότι η δάσωση είχε μάλλον μικρές μόνο επιπτώσεις στη μείωση
των πλεονασμάτων της γεωργικής παραγωγής·
- τις πολυάριθμες θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως την πρόληψη
της διάβρωσης του εδάφους και της απερήμωσης, την ενθάρρυνση της
βιοποικιλότητας και τη ρύθμιση του υδρολογικού καθεστώτος·
- τη συμβολή του κανονισμού στη συνολική χωροταξική πολιτική και στην
επίτευξη των εθνικών στόχων της πολιτικής στο δασοκομικό τομέα·

ΟΟΜ(1998) 153 τελικό (ΕΕ αριθ. Ο 150 της 16.5.1998, σ. 14).

Έκθεση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εφαρμογή του
κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 για τη θέσπιση κοινοτικού καθεστώτος ενισχύσεων των
μέτρων για τα όαση στον τομέα της γεωργίας ((ΙΟΜ (97) 630 τελικό της 28.11.1997).
Η κατάσταση των δασών στην Ευρώπη, ' Εκθεση 1998,158Ν 1020-587Χ
Πυρκαγιές σε δάση στο νότο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1989-1993,18ΒΝ 92-827-5369-7
Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2080/92 του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. Ε 215, της 30.07.1992, σ. 96)

10
• Το καθεστώς για την ανάπτυξη και βέλτιστη χρησιμοποίηση των δασωδών
εκτάσεων σε αγροτικές πεοιογές περιλαμβάνει ευρύ φάσμα δασικών μέτρων
για την προώθηση της οικονομικής, οικολογικής και κοινωνικής λειτουργίας
των δασών, ως μέρος των επιχειρησιακών προγραμμάτων δυνάμει των
στόχων 1, 5β και 6. Επιπλέον, τα μέτρα περιφερειακής ανάπτυξης σε
περιοχές των στόχων 1 και 2, ενδέχεται να περιλαμβάνουν ενέργειες που
αφορούν τον τομέα της δασοκομίας. Η Κοινότητα ενισχύει τις εν λόγω
περιοχές μέσω ενός ευρέος φάσματος μέτρων, όπως τη δημιουργία και τη
βελτίωση φυτωρίων, μέτρα διατήρησης του εδάφους και των υδάτων, την
επέκταση και την αποκατάσταση δασικών εκτάσεων σε περιοχές που
αντιμετωπίζουν κινδύνους διάβρωσης του εδάφους και πλημμύρων, την
αποκατάσταση δασικών εκτάσεων που έχουν πληγεί από πυρκαγιές και
άλλες φυσικές καταστροφές, δασοκομικές βελτιώσεις και βελτιώσεις
υποδομής, καθώς και ενισχύσεις για τη σύσταση ενώσεων δασικής
διαχείρισης. Έχει δοθεί προτεραιότητα σε περιφερειακά προγράμματα σε
περιοχές όπου η προώθηση της δασοκομίας ενδέχεται να συμβάλει στη
βελτίωση της οικονομίας των εν λόγω περιοχών, όπου η διατήρηση του
εδάφους και των υδάτων και τα μέτρα καταπολέμησης της διάβρωσης
διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο, ή όπου είναι ιδιαίτερα σημαντική η
λειτουργία της δασικής έκτασης ως κοινωνικό πλαίσιο και χώρος αναψυχής.
• Η ανάπτυξη του δασικού τομέα μέσω της βελτίωσης των συνθηκών
μεταποίησης και εμπορίας των δασοκομικών προϊόντων παρέχει τη
δυνατότητα, στα πλαίσια του στόχου 5α, να ενισχυθούν οι, πριν από την
βιομηχανική μεταποίηση, δασοκομικές δραστηριότητες. Οι συγκεκριμένες
δραστηριότητες είναι για παράδειγμα η κοπή δένδρων, ο τεμαχισμός, η
αφαίρεση του φλοιού, η κοπή, η αποθήκευση, η προστατευτική επεξεργασία
και η αποξήρανση. Η χρηματοδότηση των επενδύσεων επικεντρώνεται κατά
προτίμηση σε επενδύσεις που αφορούν μικρού και μεσαίου μεγέθους
εκμεταλλεύσεις, των οποίων η αναδιάρθρωση και η ορθολογική οργάνωση
ενδέχεται να συμβάλλει στη βελτίωση και την οικονομική ανάπτυξη του
γεωργικού και αγροτικού περιβάλλοντος.

2. Το κοινοτικό καθεστώς για την προστασία των δασών από την

ατμοσφαιρική ρύπανστι19
Το μέτρο αυτό θεσπίζει, βάσει του κατάλληλου δικτύου παρατηρήσεων, μία
ενιαία περιοδική απογραφή των ζημιών που προκαλούνται στα δάση. Η
απογραφή αυτή παρέχει πληροφορίες για την έκταση και την εξέλιξη των
συνθηκών που επικρατούν στα δάση σε διάφορες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης. Περαιτέρω, ένα εντατικό σύστημα παρακολούθησης έχει ως σκοπό να
συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής
ρύπανσης και άλλων παραγόντων στα δασικά οικοσυστήματα, μέσω της
συλλογής ακριβών στοιχείων για την έκταση και την ανάπτυξη μιας σειράς
ρυπαντών των δασών, καθώς και λεπτομερών στοιχείων για βασικές
οικολογικές παραμέτρους, με τη μορφή ενός ευρωπαϊκού δικτύου μόνιμων
δασοτεμαχίων παρατήρησης για την παρακολούθηση των δασικών
οικοσυστημάτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Οικονομική Επιτροπή (του
ΟΗΕ) για την Ευρώπη δημοσιεύουν ετήσια έκθεση για την κατάσταση της υγείας
των ευρωπαϊκών δασών

17
Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1610/89 του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. Ε 165, της 15.06.1989, σ. 3)
'* Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 867/90 του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. Ε 91, της 06.04.1990, σ. 7)
19
Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3528/86 του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. Ε 326, της 21.11.1986, σ. 2)

11
Στην έκθεση του 1998 για την Κατάσταση των δασών στην Ευρώπη
διαπιστώνεται σταθερή αύξηση της φυλλόπτωσης σε μεγάλες περιοχές της
Ευρώπης, ένα φαινόμενο που επηρεάζεται κυρίως από την ατμοσφαιρική
ρύπανση και από μακρές περιόδους ξηρασίας, ιδίως στη νότια Ευρώπη.
Το καθεστώς αυτό θα πρέπει περαιτέρω να αναπτύξει, βάσει επιστημονικής
επισκόπησης, το πλαίσιο ενός εφικτού συστήματος παρακολούθησης, το οποίο
να βρίσκεται σε προηγμένο επίπεδο εργασίας στον τομέα και το οποίο να
καλύπτει το φάσμα των πιθανών επιπτώσεων, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η
αλλαγή του κλίματος, ασθένειες, παθογόνοι οργανισμοί ή άλλοι παράγοντες
στρες στα δασικά οικοσυστήματα. Θα πρέπει επίσης να παρέχει μια στέρεα βάση
δεδομένων για τη λήψη αποφάσεων και για την έρευνα βελτίωσης της
προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων.
Η Επιτροπή προτίθεται να προβεί κατά το 1999 στη σύσταση ομάδας εργασίας,
με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και άλλων ενδιαφερομένων μερών, για να
προετοιμάσει μία κριτική επισκόπηση και για να διανοίξει νέες προοπτικές για
την υφιστάμενη νομοθεσία που πρόκειται να τροποποιηθεί το έτος 2001. Ένας
από τους σημαντικότερους στόχους της εν λόγω ομάδας εργασίας είναι να
κατευθυνθούν οι μελλοντικές δραστηριότητες στον τομέα της εντατικής
παρακολούθησης για την ακριβέστερη κατανόηση των επιπτώσεων της
ατμοσφαιρικής ρύπανσης και άλλων παραγόντων που πλήττουν τα δάση και τα
δασικά οικοσυστήματα στην Ευρώπη και κατά τον τρόπο αυτό να συμβάλλει
στην εφαρμογή των προτάσεων της ΙΡΡ για την ανάληψη δράσης (αριθ. 50).
Η οδηγία 96/62, για την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του
περιβάλλοντος, παρέχει το πλαίσιο για τις μετρήσεις, τις εκθέσεις, τη βελτίωση
της ποιότητας του αέρα στην ΕΕ. Απαιτούνται τοπικά και περιφερειακά σχέδια
δράσης για να επιτευχθούν οι χαμηλές αυτές τιμές. Η σε τακτά διαστήματα
εκτίμηση της ποιότητας του αέρα, συμπεριλαμβανομένων των δασών, έχει
προ(3λεφθεί ως σημαντικό εργαλείο για τις τοπικές αρχές. Τα δάση αναφέρονται
συγκεκριμένα στο παράρτημα II της οδηγίας ως παράγοντας που πρέπει να
λαμβάνεται υπόψη κατά τον καθορισμό ορίων και τιμών συναγερμού. Η
αξιολόγηση των δεδομένων για την επίπτωση των αέριων ρυπαντών στα δάση,
ειδικότερα του όζοντος, είναι ως εκ τούτου σημαντική και απαιτείται ο
συντονισμός τους με τις υφιστάμενες δραστηριότητες, ειδικότερα στα πλαίσια
του κανονισμού 3528/86 του Συμβουλίου και του κανονισμού 1091/94 της
Επιτροπής.

3. Δασικές πυρκαγιές20
Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν σημαντικό παράγοντα που θέτει σε κίνδυνο
την αειφόρο ανάπτυξη στο 50% περίπου των δασών της ΕΕ. Η Ένωση
συγχρηματοδοτεί επί του παρόντος μέτρα πρόληψης των δασικών πυρκαγιών
στα πλαίσια της ανάπτυξης της υπαίθρου, καθώς και μέσω συγκεκριμένων
κοινοτικών δράσεων για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές.
Η ειδική αυτή δράση συνδράμει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την
πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι τα δασικά
μέτρα που χρηματοδοτούνται από άλλους πόρους, όπως π.χ. η ανάπτυξη της
υπαίθρου, σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιών, συνδέονται με τα
συστήματα προστασίας μέσω της υλοποίησης ολοκληρωμένων σχεδίων δασικής
πυροπροστασίας.

Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2158/92 του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. Ε 217, της 31.07.1992, σ. 3)

12
Το Ταμείο Συνοχής παρέχει επίσης ενίσχυση για την αποκατάσταση δασικών
περιοχών που έχουν καταστραφεί από πυρκαγιά, με περιβαλλοντικό στόχο την
πρόληψη της διάβρωσης και τη διασφάλιση της ορθής διαχείρισης των υδάτων.
Η ειδική δράση για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές θα συνεχιστεί
και θα ενισχυθεί λόγω της θετικής επίπτωσης που είχε το μέτρο στην
αποδοτικότητα των μέτρων προστασίας και στη σπουδαιότητα που έχει η
εξασφάλιση ενός συνεκτικού καθεστώτος για την προστασία των υφισταμένων
δασών και των νέων φυτεύσεων.
Ιδιαίτερη προσοχή θα αποδοθεί στην στενή συνεργασία με τους
εμπειρογνώμονες της Μόνιμης Δασικής Επιτροπής, ιδίως όσον αφορά την
σύνδεση με το κοινοτικό σύστημα ενημέρωσης για τις δασικές πυρκαγιές. Το
σύστημα αυτό παρέχει τη δυνατότητα ακριβέστερης αξιολόγησης της
αποδοτικότητας των μέτρων προστασίας κατά των πυρκαγιών και
επαναπροσανατολισμού των προτεραιοτήτων εάν απαιτείται· στο πλαίσιο της
συνέχισης των Πανευρωπαϊκών Διασκέψεων για την προστασία των δασών στην
Ευρώπη και της εφαρμογής των προτάσεων της ΙΡΡ για την ανάληψη δράσης
(αριθ. 46), το σύστημα αυτό συμβάλλει επίσης στην ανάπτυξη της διεθνούς
συνεργασίας, τόσο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο όπως και στο σύνολο της
μεσογειακής λεκάνης.

4. Εγκατάσταση συστήματος δασικών πληροφοριών και επικοινωνίας

(ΕΡΙ08)21
Το μέτρο αυτό, που τροποποιήθηκε τελευταία με τον κανονισμό 1100/98 του
Συμβουλίου σύμφωνα με το ψήφισμα του Κοινοβουλίου, επικεντρώνεται στους
ακόλουθους στόχους:
- τη βελτίωση της ποιότητας και την προώθηση των απαραίτητων
προσαρμογών των εθνικών δασικών απογραφών για την εκπλήρωση των
αναγκών της πληροφόρησης για τη σύνταξη εκθέσεων για την αειφόρο
διαχείριση των δασών, σε στενή συνεργασία με τα μέλη της "άτυπης
διυπουργικής ομάδας εργασίας" (εκπρόσωποι της Επιτροπής, της
Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, του ΙΙΝ-ΕΟΕ, του ΡΑΟ, του ΟΟΣΑ και
του ΙΤΤΟ ). Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην παροχή
αντικειμενικών και συγκρίσιμων δεδομένων, βάσει πανευρωπαϊκών
κριτηρίων και δεικτών, για τη δομή της δασικής ιδιοκτησίας στην Ένωση.
Επιπλέον, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τη διερεύνηση της
επιχειρησιακής χρήσης της τηλεπισκόπισης και των τεχνικών των
γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών (015), ειδικά για την παροχή
χωροταξικών δεδομένων ως πηγή πληροφόρησης, συμπληρωματική των
πλέον παραδοσιακών στατιστικών, για να επιτευχθεί μια τυποποιημένη
ενημέρωση για τα δάση στην Ευρώπη·
- την παροχή πληροφοριών και την καλύτερη ενημέρωση για τη δημιουργία
κοινοτικής βάσης δεδομένων στην οποία να περιλαμβάνονται όλα τα σχετικά
στοιχεία για τις κοινοτικές δράσεις που αφορούν την δασοκομία, καθώς και
βασικές πληροφορίες για τις εθνικές ή επιμέρους δασικές πολιτικές και για τα
προγράμματα των κρατών μελών·
- τη διεξαγωγή συλλογής στοιχείων αναλύσεων για την μελλοντική ανάπτυξη
του δασικού τομέα όσον αφορά το εμπόριο, τη βιομηχανία, την απασχόληση
και τα περιβαλλοντικά ζητήματα.

Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ.1615/89 του Συμβουλίου (ΕΕ αριθ. ί 165, της 15.06.1989, σ. 12)
ΙΤΤΟ: Διεθνής Οργανισμός Τροπικής Ξυλείας

13
Οι ενέργειες αυτές θα συμβάλλουν στην εφαρμογή των προτάσεων της ΙΡΡ (αριθ.
89).

5. Η εσωτερική αγορά και συναλλαγές της ΕΕ

Η δασοκομία και οι σχετικές εμπορικές δραστηριότητες αποτελούν τμήμα του
ανοικτού τομέα της οικονομίας και η παραγωγή ξυλείας, ως η βασική εμπορική
λειτουργία, κατευθύνεται κυρίως από τις δυνάμεις της αγοράς.
Ο δασικός τομέας της ΕΕ δεν μπορεί να εξεταστεί με περιορισμούς,
αποκλείοντας κάποιες χώρες. Τα τυχόν μέτρα πρέπει να συμβιβάζονται με τις
διεθνείς εμπορικές υποχρεώσεις μας και να αποτελούν το αντικείμενο κάθε
άλλης δέσμευσης που έχει αναλάβει η ΕΕ. Ειδικότερα, οι διατάξεις της ΠΟΕ για
τις διεθνείς συναλλαγές, που περιλαμβάνουν θέματα συναλλαγών και
περιβάλλοντος, ισχύουν για το εμπόριο όλων των δασικών προϊόντων με τρίτες
χώρες.
Τα φορολογικά μέτρα και οι δημόσιες ενισχύσεις για τη δασοκομία εξελίσσονται
και εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη· οποιεσδήποτε ενισχύσεις χορηγούνται
από τα κράτη μέλη στον δασοκομικό τομέα πρέπει να είναι συμβιβάσιμες με
τους κανόνες της κοινής αγοράς και πρέπει να ανακοινώνονται στην Επιτροπή.
Η κοινοτική στήριξη στη δασοκομία βασίζεται γενικά σε χρηματοδοτήσεις στα
πλαίσια συστημάτων ενίσχυσης που θεσπίζουν τα κράτη μέλη ως μέρος των
δασικών πολιτικών και προγραμμάτων· οι ενισχύσεις αυτού του είδους πρέπει
να τηρούν την πειθαρχία που βασίζεται στους κανόνες της αγοράς και να
εξασφαλίζουν την αποδοτική λειτουργία της πολιτικής του ανταγωνισμού.
Σε κοινοτικό επίπεδο έχουν ήδη θεσπιστεί πολλά νομικά μέσα που επηρεάζουν
τις εμπορικές δραστηριότητες και αφορούν τον δασικό τομέα, ιδίως:
τεχνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα για τα δασικά προϊόντα για να
βελτιωθούν οι συνθήκες λειτουργίας του δασοκομικού τομέα και των
δασικών βιομηχανιών στην Κοινότητα και για να αρθούν οι οποιεσδήποτε
στρεβλώσεις και εμπόδια της αγοράς·
κοινοί κανόνες για την ποιότητα και εμπορία δασικού πολλαπλασιαστικού
υλικού για να συμβάλουν στην εξασφάλιση υψηλής ποιότητας δασικού
πολλαπλασιαστικού υλικού στην Κοινότητα· σύντομα θα προωθηθεί
πρόταση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο για νέα οδηγία·
φυτοϋγειονομικός έλεγγος: η Κοινότητα διαδραματίζει όλο και
σημαντικότερο ρόλο ως προς την υγεία και την ζωτικότητα των δασικών
οικοσυστημάτων μέσω της αρμοδιότητας της που αφορά την πρόληψη των
φυτοϋγειονομικών κινδύνων που προέρχονται από τις εισαγωγές
ακατέργαστου δασικού υλικού από τρίτες χώρες.
Η Επιτροπή κρίνει ότι τα προταθέντα ή ήδη εφαρμοσθέντα κοινοτικά μέτρα
επιτρέπουν την εμπορική αξιοποίηση των δασών εντός του πλαισίου της κοινής
αγοράς και ως εκ τούτου δεν προτείνει νέες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο αυτό.

6. Η δασική βιομττ/ανία της ΕΕ

Όσον αφορά τη δασική βιομηχανία της ΕΕ, η εν λόγω βιομηχανία επιθυμεί να
συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη ολόκληρου του δασοκομικού τομέα,
διατηρώντας την ανταγωνιστικότητα της έναντι άλλων υλικών στο πλαίσιο του
παγκόσμιου ανταγωνισμού και αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις που
δημιουργούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι, και επωφελούμενη παράλληλα από τις
δυνατότητες που προσφέρονται από την κοινωνία των πληροφοριών.

14
Τα βασικά σημεία δράσης για τη δασική βιομηχανία της ΕΕ θα εξεταστούν σε
χωριστή, προσεχή ανακοίνωση στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, με
αντικείμενο την αειφόρο ανταγωνιστικότητα της δασικής βιομηχανίας της ΕΕ.

7. Κοινοτική στήριξη νια ττι δασική έρευνα

Στο 4ο πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΤΑ (1994-1998), οι ερευνητικές δραστηριότητες
για τη δασοκομία ουσιαστικά συγκεντρώνονταν στο ειδικό πρόγραμμα ΡΑΙΚ
("Γεωργία και Αλιεία (συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανίας γεωργικών
προϊόντων, της τεχνολογίας τροφίμων, της δασοκομίας, της υδατοκαλλιέργειας
και της αγροτικής ανάπτυξης"), (ΡΑΙΚ). Επιπλέον, ορισμένα άλλα ειδικά
προγράμματα ΕΤΑ και δράσεις έχουν επίσης ως αντικείμενο θέματα σχετικά με
τη δασοκομία και συγκεκριμένα: το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον και το
Κλίμα, το Πρόγραμμα Συνεργασίας με Τρίτες Χώρες και Διεθνείς Οργανισμούς
(ΙΝΟΟ), οι Δράσεις ΟΌδΤ (Συνεργασία στους τομείς της επιστήμης και της
τεχνολογίας), τα Μέτρα Επιμόρφωσης και Κινητικότητας των Ερευνητών και
Τεχνολογικής Ενίσχυσης των ΜΜΕ.

Όσον αφορά το πρόγραμμα ΡΑΙΚ, οι στόχοι του είναι:

ϊ) η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού δασοκομικού τομέα
μέσω της βελτίωσης, της εδραίωσης και της εναρμόνισης ερευνητικών
δραστηριοτήτων στην Ευρώπη και
Π) η ενίσχυση της προστασίας, της ανάπτυξης και της εκμετάλλευσης των
ευρωπαϊκών δασών και η δέσμευση της Ένωσης για την αειφόρο
πολυλειτουργική διαχείριση των δασών.
Η έννοια της αλυσίδας "δασοκομία-ξυλεία" θεσπίζεται και υλοποιείται στο
πλαίσιο το προγράμματος ΡΑΙΚ. Τα σχέδια στον τομέα αυτό έχουν εξελιχθεί από
σχετικά μικρού μεγέθους και προϋπολογισμού, για την επίλυση ειδικών
προβλημάτων που ανακύπτουν στην "αλυσίδα", σε ολοκληρωμένα σχέδια που
αποσκοπούν στην βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και της
παραγωγικότητας ολόκληρης της "αλυσίδας παραγωγής και μεταποίησης" και
στην προσαρμογή της αειφόρου παραγωγής δασικών πόρων στις ανάγκες και
απαιτήσεις της βιομηχανίας και της αγοράς.
Όσον αφορά την πολυλειτουργική διαχείριση των δασών, δίδεται
προτεραιότητα κυρίως:
- στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση του δασικού τομέα και τις πολιτικές
που εφαρμόζονται σε αυτόν- τις προοπτικές προσφοράς και ζήτησης βραχύ-,
μέσο-, και μακροπρόθεσμα·
- στη λειτουργία των δασικών οικοσυστημάτων και την ανάδραση μεταξύ
δασοκομίας και οικοσυστημάτων·
- στην επίπτωση των φυσικών κινδύνων και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων·
οι αιτίες του δασικού μαρασμού, η ικανότητα προσαρμογής των δασών, η
προστασία των δασών και η αποκατάσταση των δασών που έχουν υποστεί
ζημιές·
- στην αειφόρο και πολυλειτουργική διαχείριση των δασών, την ανάλυση
μεθόδων και τους κατάλληλους δείκτες, την κατάλληλη δάσωση, διαχείριση
και τεχνικές και μεθόδους εκμετάλλευσης, τη γενετική βελτίωση των δένδρων
για καλύτερη ανάπτυξη, αντοχή και ποιότητα και τη βελτιστοποίηση των
αγροδασικών συστημάτων·

15
- στη στήριξη της παραγωγής φελλού μέσω της γενετικής βελτίωσης και
βελτίωσης της παραγωγής, της διαχείρισης, της προστασίας της υγείας και
των τεχνικών εκμετάλλευσης·

Το πρόγραμμα για το περιβάλλον και το κλίμα συμβάλλει στη δασική έρευνα

δίδοντας έμφαση σε δασικά ζητήματα που συνδέονται με περιβαλλοντικούς
προβληματισμούς. Εκτός από την βασική έρευνα του οικοσυστήματος, έχουν
διερευνηθεί οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, οι μεταβολές του
κλίματος και η επίδραση των λιπασμάτων στα ευρωπαϊκά δάση. Έχουν
αναπτυχθεί στρατηγικές διαχείρισης για τη διατήρηση της συσσώρευσης
άνθρακα στα δάση και έχουν εκτιμηθεί οι επιπτώσεις των μεθόδων μεταβολής
στις χρήσεις της γης, με τη χρησιμοποίηση τηλεχειριζόμενων αισθητήρων και
άλλων προηγμένων τεχνολογιών.

Η ερευνητική συνεργασία για την τροπική δασοκομία, η συνεργασία με τρίτες

χώρες και διεθνείς οργανώσεις θα αποτελέσουν αντικείμενο μελλοντικής
ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με την ανάπτυξη και τη συνεργασία (βλ.
κεφάλαιο 8).

Όσον αφορά το μέλλον, τον Απρίλιο του 1997 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για
το 5ο πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΤΑ, με το οποίο θα συνεχιστεί η δράση κατά την
περίοδο 1998-2002. Όπως αναφέρθηκε στην πρόταση, η ευρωπαϊκή έρευνα
πρέπει να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική και επικεντρωμένη στην
κάλυψη των κοινωνικών και οικονομικών αναγκών. Η έννοια της "βασικής
δράσης" καθιερώνεται ως κύριος φορέας στήριξης της έρευνας, στο πλαίσιο του
οποίου οι πολυτομεακές και ολοκληρωμένες ερευνητικές προσπάθειες
επικεντρώνονται σε προβλήματα μείζονος κοινωνικοοικονομικής σημασίας.
Η δασοκομική έρευνα ενσωματώνεται στην βασική δράση: "Η αειφόρος γεωργία,
αλιεία και δασοκομία, συμπεριλαμβανομένης της ολοκληρωμένης ανάπτυξης
αγροτικών περιοχών" εντάσσεται στο πλαίσιο του ειδικού προγράμματος
"Ποιότητα ζωής και διαχείριση ζώντων πόρων". Οι στόχοι είναι η δημιουργία
μεθόδων και μέσων για την διατήρηση, την προστασία και την αειφόρο
πολυλειτουργική διαχείριση των δασών και κατά τον τρόπο αυτό να ενισχυθεί η
εφαρμογή των κοινοτικών μέτρων και των διεθνών δεσμεύσεων και να
διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα και η αξιοποίηση του τομέα. Επιπλέον, τα
συστήματα δασοκομικής παραγωγής και οι τεχνολογίες μεταποίησης θα
συμβάλλουν στην δημιουργία νέων ή βελτιωμένων δασικών προϊόντων με υψηλή
προστιθέμενη αξία και μικρότερες συνέπειες για το περιβάλλον. Οι
προτεραιότητες έρευνας θα επικεντρωθούν στα ακόλουθα:
- Πολυλειτουργική διαχείριση των δασών: ενίσχυση για ζητήματα δασικής
πολιτικής· διαφοροποίηση (άλλες χρήσεις εκτός της ξυλείας, συστήματα
γεωργίας-δασοκομίας- βοσκής), πολυλειτουργική και αειφόρος διαχείριση
που συνδυάζει την ποιότητα παραγωγής με την διατήρηση και την προστασία.
Βιοποικιλότητα των δασικών οικοσυστημάτων και προστασία του δασικού
εδάφους.
- Η αειφόρος και πολλαπλή χρησιμοποίηση των δασικών πόρων: η αλυσίδα
"δασοκομία-ξυλεία": στρατηγικές για την αειφόρο διαχείριση και
χρησιμοποίηση των δασικών πόρων· αποτελεσματικές και φιλικές προς το
περιβάλλον επεξεργασίες και τεχνολογίες ανακύκλωσης· υψηλής
προστιθέμενης αξίας και διαφοροποιημένα προϊόντα που καλύπτουν τις
ανάγκες της αγοράς και τις απαιτήσεις των καταναλωτών.

16
Η δασική έρευνα παραμένει κύριο θέμα στη βασική δράση "Κλίμα, γενικές
μεταβολές και βιοποικιλότητα" του ειδικού προγράμματος "Διατήρηση του
οικοσυστήματος". Θα δοθεί προτεραιότητα σε ζητήματα οικοσυστημάτων και
έρευνας της βιοποικιλότητας και στην ανάπτυξη στρατηγικών, καθώς και στις
προσαρμογές στη μεταβολή του κλίματος, έτσι ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις
του Πρωτοκόλλου του Κυότο. Στο πλαίσιο του εν λόγω ειδικού προγράμματος
θα εξεταστούν επίσης ερευνητικά θέματα που αφορούν συστήματα ανανεώσιμης
ενέργειας και ειδικότερα η βιομάζα στα ενεργειακά συστήματα.

Η εφαρμογή των ανωτέρω ειδικών προγραμμάτων ΕΤΑ, θα περιλαμβάνει επίσης

δραστηριότητες και μηχανισμούς που αποσκοπούν στην τόνωση, τη διάδοση και
την εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων ΕΤΑ.

8. Αναπτυξιακή συνεργασία
Ο συνολικός στόχος της δασικής αναπτυξιακής συνεργασίας της Κοινότητας
και των κρατών μελών της είναι η προώθηση της αειφόρου διαχείρισης των
δασών στις αναπτυσσόμενες χώρες ως συμβολή τους στη συνολικά αειφόρο
ανάπτυξη. Ο στόχος αυτός επιδιώκεται σύμφωνα με τις νομικές και πολιτικές
δεσμεύσεις που προκύπτουν από τις διάφορες διεθνείς συμφωνίες και φόρουμ.
Οι δραστηριότητες που σκοπό έχουν την επίτευξη του στόχου αυτού πρέπει να
αναγνωρίζουν τον ρόλο των δασών στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη,
τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την καταπολέμηση της απερήμωσης, τη
δέσμευση του άνθρακα που αμβλύνει τις αλλαγές του κλίματος, και τη
διατήρηση των φυσικών ενδιαιτημάτων και της οικολογικής τους λειτουργίας.
Αυτό προϋποθέτει την ορθή αξιοποίηση των φυσικών πόρων και την
αναγνώριση του ρόλου των διαφόρων φορέων που συμμετέχουν στην ανάπτυξη
του δασικού τομέα.
Η ΕΚ θα συγκεντρώσει τις ενισχύσεις της προς τις αναπτυσσόμενες χώρες στον
δασικό τομέα στις περιοχές αυτές όπου θα έχουν μέγιστες θετικές επιπτώσεις,
λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη την κοινωνικοοικονομική, περιβαλλοντική και
πολιτιστική σπουδαιότητα των δασικών πόρων των αναπτυσσόμενων χωρών
και την πρόοδο τους προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης.
Περιοχές προτεραιότητας για τον διάλογο και τις ενισχύσεις είναι οι
μεταρρυθμίσεις πολιτικών και θεσμών, η συμμετοχή των υπευθύνων, η
δυναμικότητα και οι έρευνες για την αειφόρο διαχείριση των δασών καθώς και η
διατήρηση των δασικών οικοσυστημάτων. Οι ενισχύσεις θα παρέχονται σε
εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης
για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που προκύπτουν από σχετικές διεθνείς
περιβαλλοντικές συμφωνίες.
Η Επιτροπή θα υποβάλει σύντομα ανακοίνωση προς το Συμβούλιο και το
Κοινοβούλιο για τη Δασική Αναπτυξιακή Συνεργασία.

9. Διεθνής συνεργασία
- σε πανευρωπαϊκό επίπεδο:
Η Κοινότητα θα συνεχίσει την ενεργό συμμετοχή της στην υλοποίηση των
αποφάσεων που ελήφθησαν στις υπουργικές διασκέψεις για την προστασία
των δασών στην Ευρώπη και θα στηρίξει την περαιτέρω ανάπτυξη
συνεργατικής δράσης στη διεργασία αυτή. Τούτο θα επιτευχθεί ιδίως με
κοινοτικές ενέργειες σχετικά με την προστασία των δασών, την έρευνα, τη
σχετική με τα δάση ενημέρωση και ανακοίνωση, καθώς και με τα υφιστάμενα
μέσα που αφορούν τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και των

17
 γενετικών πόρων και με τη συνεχιζόμενη υλοποίηση των προτάσεων ΙΡΡ για
την ανάληψη δράσης.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην προστασία των βόρειων δασών στη
Ρωσία και στα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη, καθώς και στη διατήρηση του
προνομιακού οικολογικού καθεστώτος τους, ιδίως από άποψη
βιοποικιλότητας.

- σε παγκόσμιο επίπεδο:
Η Κοινότητα θα διατηρήσει την ενεργητική της παρουσία στον διεθνή
διάλογο και τα φόρουμ διαπραγματεύσεων που αφορούν τα δάση, ιδίως το
ΙΡΡ (Διεθνές Φόρουμ για τα Δάση), και θα προωθήσει ένα παγκόσμιου
επιπέδου νομικά δεσμευτικό μέσο που θα αφορά τη διαχείριση, τη διατήρηση
και την αειφόρο ανάπτυξη όλων των ειδών των δασών. Η Κοινότητα θα
επιδιώξει επίσης να αναπτύξει, εφόσον απαιτείται, διεθνή πρότυπα στο
δασοκομικό τομέα.

10. Συντονισμός
Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής και άλλων
διεθνών διαδικασιών για την κατάρτιση εθνικών ή περιφερειακών δασικών
προγραμμάτων δίνουν έμφαση στα οφέλη που θα προκύψουν από τον
αποδοτικό συντονισμό μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής που επηρεάζουν
τη δασοκομία στα κράτη μέλη. Σε κοινοτικό επίπεδο, ο συντονισμός και οι
διαβουλεύσεις μεταξύ των κρατών μελών και των κοινοτικών δράσεων που
αφορούν τη δασοκομία εξασφαλίζονται κατά κύριο λόγο μέσω δύο βασικών
επιπέδων συνεργασίας:
- τη Μόνιμη Δασική Επιτροπή η οποία συγκεντρώνει αντιπροσώπους των
κρατών μελών υπό την προεδρία της Επιτροπής, και η οποία έχει τριπλό
ρόλο:
• συμβουλευτική, κανονιστική και διαχειριστική επιτροπή για ειδικά δασικά
μέτρα·
• φόρουμ ζά Ηοο διαβούλευσης που παρέχει συμβουλές εμπειρογνωμόνων
και παρακολούθηση για τα δασικά μέτρα ή πρωτοβουλίες στα πλαίσια
διαφόρων κοινοτικών πολιτικών όπως η ανάπτυξη της υπαίθρου, το
περιβάλλον και η έρευνα·
• ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής και
εθελοντικός συντονισμός επί διεθνών δασικών ζητημάτων.

- τις Συμβουλευτικές Επιτροπές που παρέχουν συμβουλές, εκδίδουν γνώμες και

προωθούν την ανταλλαγή πληροφοριών:
• για τα δάση, συμπεριλαμβανομένου του φελλού24 /συγκεντρώνουν φορείς
της δασοκομίας από επαγγελματικούς και συνεταιριστικούς κύκλους, με
σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών και γνωμών επί θεμάτων δασοκομίας
με ευρωπαϊκή διάσταση,
• για τη δασοκομία και τη δασική βιομηχανία25 : συγκεντρώνουν
εκπροσώπους από ολόκληρο το φάσμα των δραστηριοτήτων της δασικής

23
Συστάθηκε με την απόοραση 89/367/ΕΟΚ (ΕΕ αριθ. Ε 165, της 15.6.1989, σ. 14.)
24
Απύφαοη 98/235/ΕΚ, (ΕΕ αριθ. Ε 88, της 24.3.1998, σ. 59.)
25
Απόφαση 97/837/ΕΚ, (ΕΕ αριθ. Ε 346, της 17.12.1997, σ. 95.)

18
 βιομηχανίας της ΕΕ και της δασοκομίας, ενώ λειτουργούν δραστήρια μέσω
έξι ομάδων εργασίας.

Συντονισμός εντός της Επιτροπής μεταξύ των υπηρεσιών που ασχολούνται με

τις κοινοτικές πολιτικές που αφορούν τον δασικό τομέα, εξασφαλίζεται μέσω &ά
Ηοε διυπηρεσιακών δικτύων σύμφωνα με το αντικείμενο που χειρίζονται.

Γ. Μέτρα για τα δάση στο Πρόγραμμα Δράσης 2000

1. Στήριξη προς τα κράτη μέλη για τις προσπάθειες τους να υλοποιήσουν την
αειφόρο δια/είριση των δασών
Η πρόταση της Επιτροπής για την πολιτική ανάπτυξης της υπαίθρου στα
πλαίσια του Προγράμματος Δράσης 2000 παρέχει μία ικανοποιητική βάση για τη
στήριξη των κρατών μελών να υλοποιήσουν τη στρατηγική με στόχο την
προώθηση της διαχείρισης, της διατήρησης και της αειφόρου ανάπτυξης των
δασών.
Λαμβάνοντας υπόψη τις βασικές αρχές του Προγράμματος Δράσης 2000, π.χ.
την ενθάρρυνση της απασχόλησης, τη βελτίωση της ποιότητας του φυσικού μας
περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ο βασικός στόχος των
προτάσεων για την ανάπτυξη της υπαίθρου είναι να δώσει στα κράτη μέλη τη
δυνατότητα να αναπτύξουν ολοκληρωμένα προγράμματα σε κατάλληλο
περιφερειακό επίπεδο για να ικανοποιήσουν τις διάφορες ανάγκες των
ευρωπαϊκών αγροτικών περιοχών. Τα μέτρα αειφόρου διαχείρισης των δασών,
λειτουργώντας σε αρμονική σχέση με άλλες πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της
υπαίθρου αποτελούν ζωτικό μέρος της συνολικής αυτής στρατηγικής.
Κατ'αυτόν τον τρόπο, τα προγράμματα ανάπτυξης της υπαίθρου θα δώσουν τη
δυνατότητα στην Κοινότητα να στηρίξει την υλοποίηση εθνικών και
περιφερειακών δασικών προγραμμάτων ή ισοδύναμων μέσων, σύμφωνα με τους
στόχους της ανάπτυξης της υπαίθρου και τηρώντας την αρχή της
επικουρικότητας.
Μέσω των περιφερειακών ή εθνικών προγραμμάτων τους, τα κράτη μέλη θα
καθορίζουν τις ανάγκες τους στο κατάλληλο επίπεδο και θα καθορίζουν τις
προτεραιότητες τους για να λάβουν τη συνδρομή της Ένωσης για την υλοποίηση
της δασικής στρατηγικής, και για να ανταποκριθούν στις ανάγκες δράσης που
αφορούν τις διεθνείς συμβάσεις, όπως της βιοποικιλότητας, των κλιματικών
μεταβολών και της απερήμωσης, καθώς και την υλοποίηση των προτάσεων της
ΙΡΕ.
Το κεφάλαιο που αφορά τα δάση, στην πρόταση της Επιτροπής για την πολιτική
ανάπτυξη της υπαίθρου, πράγματι παρέχει δυνατότητες στήριξης για να
καλυφθεί ένα ευρύ φάσμα δράσεων για την προώθηση της αειφόρου διαχείρισης
των δασών και για να συμβάλει σε ειδικά προβλήματα όπως η βιοποικιλότητα, η
αλλαγή του κλίματος ή η ξυλεία ως πηγή ενέργειας, προβλέποντας:
- μέτρα προστασίας των δασών-
- ανάπτυξη και ανάδειξη του κοινωνικοοικονομικού δυναμικού των δασών-
- διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής αξίας και αποκατάσταση πληγέντων
δασών και διασφάλιση της προστατευτικής λειτουργίας των δασών-
- προώθηση νέων χρήσεων της ξυλείας που θα οδηγήσει σε επέκταση των
δασικών εκτάσεων μέσω δασώσεων-

19
- από κοινού διαχείριση μικρών δασωδών εκτάσεων μέσω της σύστασης
ενώσεων ιδιοκτητών δασικών εκτάσεων·
- προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, που απευθύνονται ειδικά σε
ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων και διαχειριστές, τα οποία εστιάζονται σε νέες
ευκαιρίες και τεχνικές για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών από τα δάση
και σε μεθόδους συμβατές με τη διατήρηση του τοπίου και την προστασία του
περιβάλλοντος.

Τα δασοκομικά μέτρα, που προβλέπονται στις προτάσεις του Προγράμματος

Δράσης 2000, ενσωματώνονται στον προγραμματισμό για την αγροτική
ανάπτυξη και τους αναπροσαρμοσμένους χρηματοδοτικούς κανόνες. Στις
περιοχές που είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του στόχου 1 ή στο πλαίσιο του νέου
στόχου 2, τα μέτρα αυτά θα αποτελέσουν τμήμα των ολοκληρωμένων
προγραμμάτων των Διαρθρωτικών Ταμείων. Η αξιολόγηση των μέτρων που
καλύπτονται από τον προγραμματισμό για την αγροτική ανάπτυξη,
συμπεριλαμβανομένων των δασοκομικών μέτρων, θα πραγματοποιηθεί με βάση
τις αρχές και τις διαδικασίες που καθορίζονται στις προτάσεις. Περιλαμβάνουν
εχ-αηίε, ενδιάμεσες και εχ-ροδί αξιολογήσεις που αφορούν την
αποτελεσματικότητα και την επάρκεια των παρεμβάσεων που χρηματοδοτούνται
από την Κοινότητα.

2. Προενταξιακά μέτρα
Η Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την
κοινοτική στήριξη των προενταξιακών μέτρων για τη γεωργία και την αγροτική
ανάπτυξη στις υποψήφιες χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης,
κατά την προενταξιακή περίοδο, που αφορά ιδίως:
α) την επίλυση πρωταρχικών και ειδικών προβλημάτων για την βιώσιμη
προσαρμογή του γεωργικού τομέα και των αγροτικών περιοχών των
υποψηφίων χωρών·
β) τη συμβολή στην υλοποίηση του "κοινοτικού κεκτημένου" που αφορά την
κοινή γεωργική πολιτική και τις σχετικές πολιτικές.

Η στήριξη για την γεωργική και αγροτική ανάπτυξη μπορεί να αφορά κυρίως τη
δασοκομία, συμπεριλαμβανομένης της δάσωσης, επενδύσεις σε δασικές
εκμεταλλεύσεις που ανήκουν σε ιδιώτες και την μεταποίηση και εμπορία
δασικών προϊόντων.
Η πρόταση αυτή της Επιτροπής, συμβάλλει στη διαχείριση, τη διατήρηση και την
αειφόρο ανάπτυξη των δασών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης,
τονίζοντας ιδίως τα ακόλουθα προβλήματα:
- η κατάσταση της υγείας των δασικών οικοσυστημάτων, που απειλείται
κυρίως από την βιομηχανική ρύπανση ή την ελάχιστα νομοθετημένη οικιακή
θέρμανση, αποτελεί σημαντική πηγή ανησυχιών· η επίλυση των
περιβαλλοντικών αυτών προβλημάτων πρέπει να εντοπιστεί σε διάφορους
τομείς πολιτικής, ενώ η δασική πολιτική θα πρέπει να επιδιώξει τη διατήρηση
ή την αποκατάσταση της δασικής κληρονομιάς όπου αυτό είναι δυνατό·
- η προσαρμογή του δασικού τομέα στους κανόνες της κοινής αγοράς είναι
αβέβαιη δεδομένου ότι παραμένουν ασαφή διάφορα προβλήματα όπως η
εξέλιξη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Η Κοινότητα θα πρέπει να εστιάσει
τις προσπάθειες της για να δώσει τη δυνατότητα στις χώρες αυτές να
υλοποιήσουν ορθές πρακτικές της αειφόρου διαχείρισης των δασών και να
αποφευχθούν οι απειλές για το περιβάλλον, παρά την μεγάλη αύξηση της

20
 ζήτησης για υλοτόμηση λόγω της ανάκαμψης των αγορών ξυλείας και της
οικονομίας γενικά. Η κοινοτική στήριξη στον τομέα της μεταποίησης και
εμπορίας δασικών προϊόντων, θα πρέπει να εστιαστεί σε περιβαλλοντικά
ζητήματα, δίνοντας στις χώρες αυτές τη δυνατότητα να συμμορφωθούν με τα
περιβαλλοντικά πρότυπα της Κοινότητας και χωρίς να δημιουργηθούν
στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στις παγκόσμιες αγορές·
υπάρχει σαφής ανάγκη βελτίωσης της υποδομής και των λειτουργιών του
δασικού τομέα στις υποψήφιες για ένταξη χώρες. Η προώθηση
δραστηριοτήτων θεσμικού χαρακτήρα και συσσώρευσης δυναμικού, ιδίως
δασικών στατιστικών, είναι σημαντική κατά την προενταξιακή φάση για να
διευκολύνει την καθιέρωση και την ενίσχυση διαδικασιών αειφόρου δασικής
διαχείρισης. Για να διασφαλιστεί η ευρεία εφαρμογή των προτεινόμενων
μέτρων, απαιτείται η παροχή ενίσχυσης για την σύσταση ενώσεων ιδιοκτητών
δασών ή άλλων δομών που θα προωθήσουν την διάδοση της σχετικής
ενημέρωσης για την επίτευξη των στόχων της αειφόρου δασικής διαχείρισης.

Α. Ειδικά ζητήματα πον αφορούν τη δασοκομία

1. Διατήρηση της δασικής βιοποικιλότητας26

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων βιοποικιλότητας στα δάση απαιτεί τη λήψη
μέτρων σε τρεις τομείς: στον τομέα της διατήρησης, της αειφόρου χρήσης και της
ισότιμης διανομής των οφελών που προκύπτουν από την χρήση των δασικών
γενετικών πόρων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ενέργειες για την διατήρηση της βιοποικιλότητας των
δασών θα πρέπει να υλοποιούνται τόσο "ϊη βίΐιι" όσο και "6Χ $ίίυ".
Στην επικράτεια της Ένωσης, η διατήρηση "ΐη δϊίιι" της δασικής βιοποικιλότητας
θα μπορούσε να επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό μέσω κατάλληλων συστημάτων
δασικής διαχείρισης, δεδομένου ότι υπάρχουν σήμερα μόνο λίγες δασικές
περιοχές, οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται για εμπορική χρήση.

Οι ενέργειες για διατήρηση "ϊη 5ίΐιι" θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, μεταξύ

άλλων, δύο βασικές πτυχές:
α) Διατήρηση και ανάδειξη της βιοποικιλότητας σε συστήματα αειφόρου
διαχείρισης για όλα τα δάση, τα οποία εξασφαλίζουν τη δυνατότητα
επιβίωσης δασικών ειδών υπό φυσικές συνθήκες και τη διατήρηση ή ανάκτηση
υγιών πληθυσμών στην περιοχή κατανομής τους. Το γεγονός αυτό
υποδηλώνει ότι οι διαχειριστές των δασών πρέπει να λαμβάνουν υπόψη μια
σειρά κατευθυντήριων οδηγιών, μεταξύ άλλων, για :
• τη λήψη κατάλληλων μέτρων οικολογικής προσαρμογής της περιοχής μέσω
διαφόρων δασοκομικών τεχνικών, σε συνδυασμό με συμπληρωματικά
μέτρα (π.χ. να αφήνεται νεκρή ξυλεία στα δάση καθώς και άλλοι βασικοί
μικροοικότοποι στα δάση). Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται σε
μεθόδους αναζωογόνησης, όπως η φυσική αναζωογόνηση, για την
προστασία του τοπικού γενετικού υλικού- τα φυτευόμενα είδη και
ποικιλίες δένδρων θα πρέπει να είναι καλά προσαρμοσμένα στις τοπικές
συνθήκες και οικοσυστήματα·

26
Βλέπε επίσης (ΓΟΜ( 1998) 42 τελικό - Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σχετικά με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τη
βιοποικιλότητα.

21
 • τη διατήρηση της υγείας και της ζωτικότητας του δασικού οικοσυστήματος
με την προώθηση της δυνατότητας αναζωογόνησης, αντοχής και
προσαρμογής των δασικών οικοσυστημάτων-
• την ανάπλαση και αποκατάσταση υποβαθμισμένων περιοχών, ειδών,
πληθυσμών, οικοτόπων και οικοσυστημάτων-
• τη διατήρηση παραδοσιακών δασοκομικών και βοσκητικών συστημάτων
διαχείρισης με υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας, τα οποία ενδέχεται να
απολεσθούν εάν εγκαταλειφθούν οι περιοχές αυτές (π.χ. σε μεσογειακές
περιφέρειες)·
• τη βελτίωση τεχνικών συγκομιδής που διατηρούν τις σχετικές βλάβες στο
χαμηλότερο δυνατό επίπεδο-
• την υλοποίηση των μέτρων δάσωσης κατά τρόπο που να μην επηρεάζει
αρνητικά περιοχές, οικοτόπους και τοπία οικοσυστημάτων που
παρουσιάζουν ενδιαφέρον ή είναι αξιοσημείωτα από οικολογική άποψη
(π.χ. τα επιλεγέντα είδη δένδρων πρέπει να προσαρμόζονται κατάλληλα
στις τοπικές συνθήκες και οικοσυστήματα· θα πρέπει να προτιμώνται τα
αυτόχθονα είδη ή τα τοπικής προέλευσης- όταν χρησιμοποιούνται νέα είδη
θα πρέπει να δίδεται επαρκής προσοχή στη διατήρηση της αυτόχθονης
χλωρίδας και πανίδας).
Η εφαρμογή των εν λόγω κατευθυντήριων οδηγιών θα πρέπει συνήθως να
είναι συγκεκριμένη όσον αφορά τον τόπο και να εξαρτάται από τα
βιογεωγραφικά και βιοφυσικά χαρακτηριστικά των δασών και την
βιοποικιλότητά τους καθώς επίσης και από οικονομικές και κοινωνικές
απόψεις.

β) Η θέσπιση προστατευομένων περιογών ειδικής διαχείρισης ως

συμπληρωματικού μέτρου για την αειφόρο διαγείοιση των δασών.
Η διατήρηση των υπολοίπων εκτάσεων πρωτογενών δασών και η προστασία
περιοχών πολύ εύθραυστων από οικολογική άποψη χρειάζονται ειδικές
πρωτοβουλίες μέσω της καθιέρωσης ειδικών προστατευόμενων περιοχών.
Οι εν λόγω προστατευόμενες περιοχές θα πρέπει να συμβάλλουν σημαντικά
στην επέκταση της διαχείρισης όλων των τύπων δασών και θα πρέπει επίσης
να παρέχουν κοινωνικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη.
Απαιτείται ως εκ τούτου μία ευρύτερη "βιοπεριφερειακή" προσέγγιση, η
οποία εντάσσει τους στόχους της διατήρησης της βιοποικιλότητας με την
βιώσιμη χρήση των βιολογικών πόρων και τα σχετικά κοινωνικοοικονομικά
ζητήματα, όταν οι δασικές περιοχές επιλέγονται με βάση τον πλούτο των
ειδών, τις υφιστάμενες απειλές ή τα βιολογικά κριτήρια καθώς συνιστούν
διεθνείς αξίες για την δασική βιοποικιλότητά.
Η πλήρης συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, συμπεριλαμβανομένων των
ιδιοκτητών δασών, κατά τη διάρκεια τόσο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων
για τον καθορισμό των εν λόγω περιοχών όσο και της διαχείρισης τους είναι
ιδιαίτερα απαραίτητη καθώς η διατήρηση της βιοποικιλότητας εξαρτάται
συχνά από την διατήρηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις περιοχές
αυτές. Απαιτείται ενεργητική πολιτική πληροφόρησης για τους
οποιουσδήποτε περιορισμούς στη διαχείριση. Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να
εξασφαλίζουν τη συμμετοχή ιδιοκτητών δασικών εκτάσεων στην ανάπτυξη
προστατευομένων περιοχών.

22
 Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ συμβάλλει στην θέσπιση προστατευομένων περιοχών
μέσω του οικολογικού δικτύου "ΝΑΤΌΚΑ 2000" οι οποίες αποτελούνται από
"Ζώνες Ειδικής Προστασίας" (ΖΕΠ) που απορρέουν από την οδηγία περί της
27
διατηρήσεως των αγρίων πτηνών και "Ειδικές Ζώνες Διατήρησης" (ΕΖΔ)
28
που απορρέουν από την οδηγία για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων .
Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται δυνάμει των οδηγιών αυτών σχεδιάζονται
για την διατήρηση ή την αποκατάσταση, σε ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης,
των φυσικών οικοτόπων και των ειδών της αγρίας πανίδας και χλωρίδας
κοινοτικού ενδιαφέροντος, λαμβάνοντας υπόψη οικονομικές, κοινωνικές και
πολιτιστικές απαιτήσεις και περιφερειακά και τοπικά χαρακτηριστικά.

Οι ενέργειες για διατήρηση "οχ-βίίυ" θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, μεταξύ

άλλων, μέτρα που αφορούν την διατήρηση, τον χαρακτηρισμό, την συλλογή και
την χρήση γενετικών πόρων στην δασοκομία στο πλαίσιο του κανονισμού αριθ.
1467/9429.
Επιπροσθέτως, θα πρέπει επίσης να προωθούνται:
- προσπάθειες για την εναρμόνιση των προσεγγίσεων για τη συλλογή
δεδομένων και την ανάλυση δεικτών για την εκτίμηση της βιοποικιλότητας
δασικών οικοσυστημάτων, υποστηρίζοντας τις εφαρμογές πανευρωπαϊκών
κριτηρίων και δεικτών για την αειφόρο διαχείριση στα πλαίσια του
κανονισμού του ΕΕΚ5,
- ενέργειες έρευνας για τις επιπτώσεις των συστημάτων διαχείρισης επί της
βιοποικιλότητας και για το πώς τα συστήματα της διαχείρισης των δασών
μπορούν να διατηρήσουν και να αναδείξουν τη βιοποικιλότητα,
εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την οικονομική τους βιωσιμότητα.
Λαμβανομένης υπόψη της αρχής της επικουρικότητας, τα κράτη μέλη έχουν την
ευθύνη για την ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας, κατά κατάλληλο τρόπο, στα
εθνικά δασικά τους προγράμματα ή σε ανάλογα μέσα.
Στο πλαίσιο της πρότασης της Επιτροπής για την αγροτική ανάπτυξη, η
Κοινότητα θα έχει την δυνατότητα να υποστηρίξει τέτοιου είδους προσπάθειες
των κρατών μελών, ιδίως με την υποστήριξη ενεργειών για την προστασία και
την προαγωγή των οικολογικών αξιών του δάσους, να υποστηρίξει
δραστηριότητες επιμόρφωσης, να προστατεύσει και να βελτιώσει την οικολογική
σταθερότητα των δασών ή την αποκατάσταση δασών που έχουν υποστεί ζημίες
σε περιοχές που παρουσιάζουν σοβαρά φυσικά μειονεκτήματα, καθώς επίσης
και με μέτρα δάσωσης που να είναι προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες και
οικοσυστήματα.
Επιπροσθέτως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα κοινοτικά ειδικά μέτρα
προστασίας της δασοκομίας (κατά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των
δασικών πυρκαγιών) συμβάλλουν στην διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Τα μέτρα που προτείνονται από την Επιτροπή στο Πρόγραμμα Δράσης 2000,
και ιδίως στο κεφάλαιο σχετικά με τα δάση του σχεδίου κανονισμού για την
αγροτική ανάπτυξη, αποτελούν χρήσιμο μέσο για την προαγωγή της
βιοποικιλότητας, μεγάλο όμως μέρος της αποτελεσματικότητας του θα εξαρτηθεί
από την καταλληλότητα των προγραμμάτων και των μέτρων που θα τεθούν σε

Οδηγία 79/409/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 02.04.1979, (ΕΕ αριθ. Ε 103, της 25.04.1979, σ. 1)
Οόηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21.05.1992, (ΕΕ αριθ. Ε 206, της 22.07.1992, σ. 7)
29
ΕΕ αριθ. Ε 159, της 28.06.1994, σ. 1

23
εφαρμογή σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θα
επανεξετάσει την κατάσταση όσον αφορά τη βιοποικιλότητα των δασών. Με
δάση τα αποτελέσματα της εν λόγω επανεξέτασης, η Επιτροπή θα υποβάλλει
προτάσεις για την ανάληψη δράσης σχετικά με τη διατήρηση και την αειφόρο
χρησιμοποίηση της δασικής βιοποικιλότητας, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που
αναφέρονται στην ανακοίνωση για τη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
για τη Βιοποικιλότητα και λαμβάνοντας υπόψη τις προσπάθειες που έχουν
καταβληθεί στο πλαίσιο αυτό, σε παγκόσμια και πανευρωπαϊκή κλίμακα.

2. Η ξυλεία ως πτινή ενέργειας

Η Λευκή Βίβλος για την κοινοτική στρατηγική και το σχέδιο ενεργειών
30
"Ενεργειακή πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση" προσδιορίζει ένα μερίδιο
που αντιστοιχεί σε 12% της ενεργειακής κατανάλωσης στις ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας έως το έτος 2010 (το σημερινό επίπεδο είναι κατώτερο του 6%), το
οποίο προϋποθέτει σημαντική αύξηση της χρήσης της βιομάζας για ενεργειακούς
σκοπούς, επιπλέον της εκτεταμένης χρήσης της υδροηλεκτρικής, της αιολικής
και της ηλιακής ενέργειας. Θα πρέπει να ευνοηθεί ο εν δυνάμει ρόλος που
μπορούν να διαδραματίσουν τα δάση ως πηγή ενέργειας, είτε με φυτείες
βραχείας εναλλαγής είτε με την χρήση δασικών καταλοίπων και διαθέσιμης
ξυλείας χαμηλής ποιότητας.
Κατά τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αύξησης του δυναμικού των ενεργειακών
καλλιεργειών από την δασοκομία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ακόλουθοι
προβληματισμοί:
- το δυναμικό της από ξυλεία προερχόμενης βιομάζας ως πηγή ενέργειας δεν θα
πρέπει να μεγαλοποιείται στηριζόμενο σε γενικά θεωρητικά δεδομένα για τη
διαθεσιμότητα των δασικών πόρων, διότι οι πόροι αυτοί είναι ποικίλοι και
διάχυτοι στην επικράτεια, το οποίο ερμηνεύει εν μέρει τις δυσχέρειες για την
αξιολόγηση του πραγματικού της δυναμικού για ενεργειακή χρήση σε επίπεδο
ΕΕ
- επί του παρόντος, η ξυλεία ως πρώτη ύλη για ενεργειακούς σκοπούς είναι
στις περισσότερες περιπτώσεις δαπανηρότερη από τα ανταγωνιστικά της
προϊόντα. Ένας τρόπος για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος θα
μπορούσε να είναι η τροποποίηση της φορολογίας. Εντούτοις, η οποιαδήποτε
αλλαγή των φορολογικών συστημάτων στα κράτη μέλη ή σε επίπεδο ΕΕ θα
πρέπει να λαμβάνει όντως υπόψη την ανάγκη για προϊόντα ξυλείας και
βιώσιμες βιομηχανίες προϊόντων ξυλείας·
- αν και η δασοκομία βραχείας αμειψισποράς για ενεργειακούς σκοπούς
δύναται να συμβάλει στην επιβράδυνση της αύξησης των συγκεντρώσεων του
00 2 , θα πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά τρόπο που να μην έχει αρνητικές
επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Η συζήτηση για την ενδεχόμενη κοινοτική στήριξη για τη χρήση της ξυλείας ως
πηγή ενέργειας διεξάγεται επί του παρόντος στο πλαίσιο της πρότασης της
Επιτροπής για την ανάπτυξη της υπαίθρου.

3. Κλιματικές μεταβολές
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «κλιματικές
μεταβολές - για μια στρατηγική της ΕΕ μετά τη διάσκεψη του Κυότο»31, τα δάση
σε όλον τον πλανήτη διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για τον κύκλο του

ΟΟΜ(95) 682 τελικό της 13ης- Δεκεμβρίου 1995.

ΟΟΜ(1998) 353 τελικό.

24
άνθρακα. Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου υπάρχουν καθαρές πηγές 0Ο 2
κυρίως λόγω της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών, ενώ άλλες
περιφέρειες, όπως η Ευρώπη, αποτελούν καθαρό αποδέκτη άνθρακα. Θα πρέπει
να αναφερθεί ότι οι σημερινές επιστημονικές γνώσεις για τη δυνατότητα
δέσμευσης του ατμοσφαιρικού άνθρακα όσον αφορά τα δασικά οικοσυστήματα
δεν είναι ακόμη επαρκείς. Η έγκυρη Διακυβερνητικής Ομάδας για τις
Κλιματικές Μεταβολές (ΙΡΟΟ) εκτιμά ότι σε όλον τον κόσμο περίπου 12-15%
των εκλυόμενων εκπομπών 0 0 2 από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, από
σήμερα μέχρι το έτος 2050, θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν επιβραδύνοντας
την αποψίλωση των δασών, προωθώντας την αναζωογόνηση των δασών και
αυξάνοντας την έκταση των φυτεύσεων και των αγροδασικών συστημάτων. Η
τροπική Αμερική έχει το μεγαλύτερο δυναμικό αύξησης της δέσμευσης άνθρακα,
ακολουθούμενη από την Ασία και την τροπική Αφρική . Εντούτοις, αυτό δεν θα
εμποδίσει την Κοινότητα να ενθαρρύνει την βελτιστοποίηση των δυνατοτήτων
δέσμευσης άνθρακα στα ευρωπαϊκά δάση.
Η δυνατότητα δέσμευσης άνθρακα εκ μέρους των δασών και δασικών εδαφών
στην Ένωση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο
με την αειφόρο ανάπτυξη και προστασία των δασών μας, ακόμη και αν η
συμβολή μας στο πρόβλημα του πλανήτη παραμένει μάλλον περιορισμένη.
Περαιτέρω θα πρέπει να αναφερθεί ότι η σύλληψη και δέσμευση άνθρακα από τα
δάση είναι μια μακροχρόνια διαδικασία που μπορεί να έχει σημαντικές
επιπτώσεις όταν εξετάζονται χρονικές κλίμακες 20 έως 50 ετών ή ακόμη
περισσότερο.

Η συμβολή της δασοκομίας για την δέσμευση άνθρακα δύναται να είναι:

• η διατήρηση και/ή αύξηση των υφισταμένων αποθεμάτων άνθρακα με τη
βελτίωση της εφαρμοζόμενης προστασίας και διαχείρισης των δασών
• η αύξηση της έκτασης των δασών μέσω της δάσωσης της γεωργικής γης, με
είδη που είναι προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες ή, κατά προτίμηση,
αυτόχθονα είδη ή είδη τοπικής προέλευσης
• η αντικατάσταση ορυκτών καυσίμων με καύσιμη ξυλεία από αειφορικά
διαχειριζόμενα δάση
• η αντικατάσταση προϊόντων υψηλής ενεργειακής κατανάλωσης (π.χ. χάλυβας,
αλουμίνιο ή σκυρόδεμα) με βιομηχανικά προϊόντα ξυλείας (ανανεώσιμη
πρώτη ύλη χαμηλής ενεργειακής απαίτησης).
Όλοι αυτοί οι στόχοι δύνανται να επιτευχθούν μέσω της εφαρμογής διαφόρων
πρακτικών διαχείρισης δασών, της εφαρμογής πρακτικών χρήσης γης και
προσπαθειών εμπορίας οι οποίες, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας θα
πρέπει να ξεκινήσουν κατ'αρχήν από τα κράτη μέλη.
Η υποβολή εκθέσεων και η επαλήθευση είναι σημαντικά ζητήματα τα οποία θα
πρέπει να αντιμετωπίσουν στο μέλλον οι φορείς στο δασοκομικό τομέα.
Υπάρχει συγκεκριμένη ανάγκη δημιουργίας διακρατικού λογιστικού
συστήματος, βασισμένου σε υφιστάμενες μεθοδολογικές λύσεις, το οποίο θα
περιλαμβάνει μετρήσεις, την κατάρτιση προτύπων και τη δημιουργία βάσεων
δεδομένων, έτσι ώστε να πληρούνται οι απαιτήσεις για διαφάνεια και
επαλήθευση της υλοποίησης του Πρωτοκόλλου του Κυότο.
Η Κοινότητα θα κάνει πλήρη χρήση των διαθέσιμων μέσων, όπως των μέτρων
προστασίας των δασών, της έρευνας και ανάπτυξης και των προτεινομένων

Έκθεση του ΡΑΟ για την κατάσταση των δασών στον κόσμο, 1997.

25
στην ανάπτυξη της υπαίθρου δασικών μέτρων για να στηρίξει τις σχετικές με τις
κλιματικές μεταβολές προσπάθειες των κρατών μελών, των οποίων οι εν
δυνάμει επιπτώσεις στην κατάσταση της υγείας των δασών μας δεν είναι
αμελητέες. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει χωρίς
προκαταλήψεις το ενδεχόμενο λήψης περαιτέρω μέτρων.

4. Πιστοποίηση των δασών

Η πιστοποίηση των δασών ορίζεται ως διαδικασία που συνίσταται στην
επαλήθευση, από ανεξάρτητο φορέα, ότι η διαχείριση των εν λόγω δασών
πραγματοποιείται κατά τρόπο βιώσιμο. Η σχετική με την πιστοποίηση των
δασών σήμανση, μπορεί να είναι ένα σήμα που θα εγγυάται ότι η πρώτη ύλη ενός
συγκεκριμένου δασικού προϊόντος προέρχεται από ένα πιστοποιημένο δάσος.
Κατά συνέπεια, η πιστοποίηση των δασών αναφέρεται μόνο στη διαχείριση των
δασών και όχι σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του δασικού προϊόντος .
Τα συστήματα πιστοποίησης και σχετικής σήμανσης των δασών είναι μέσα
βασιζόμενα στην αγορά που είχαν αρχικά ως στόχο την προαγωγή της βιώσιμης
διαχείρισης των δασών και της χρήσης δασικών προϊόντων που προέρχονται
από ανανεώσιμους και βιώσιμους πόρους.
Στην Ευρώπη, τέτοιου είδους συστήματα είναι επίσης πιθανόν να συμβάλλουν
στην βελτίωση της ενημέρωσης του καταναλωτή σχετικά με τις περιβαλλοντικές
ποιότητες της αειφόρου διαχείρισης των δασών και να προαγάγουν την χρήση
της ξυλείας ως φιλικής προς το περιβάλλον και ανανεώσιμης πρώτης ύλης. Ο
βασικός στόχος είναι η επίτευξη συγκρισιμότητας και αξιοπιστίας μέσω
επαρκούς επαλήθευσης της συμφωνίας προς πρότυπα ή δείκτες απόδοσης.
Τα δασικά προγράμματα και οι πολιτικές των κρατών μελών είναι παρά ταύτα
τα βασικά μέσα για να εξασφαλιστεί η αειφόρος διαχείριση των δασών και τα
καθεστώτα πιστοποίησης μπορούν να λειτουργούν ως πρόσθετο κίνητρο.
Τα ευρωπαϊκά συστήματα πιστοποίησης και σήμανσης των δασών πρέπει να
στηρίζονται σε κριτήρια και δείκτες απόδοσης συγκρίσιμους και συμβατούς με
τις διεθνώς συμφωνημένες αρχές. Επιπλέον, θα πρέπει να τηρούν τις ακόλουθες
γενικές αρχές: εθελοντική φύση, αξιοπιστία, διαφάνεια, αποδοτικότητα από
απόψεως κόστους, συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών, ελεύθερη
πρόσβαση και κατάργηση διακρίσεων όσον αφορά τα είδη δασών και τους
ιδιοκτήτες. Ένα ουσιώδες στοιχείο για την παροχή αξιοπιστίας είναι οι
ανεξάρτητοι έλεγχοι επί της διαχείρισης των δασών και το σύνολο των μέτρων
φύλαξης
.Η Επιτροπή αντιμετωπίζει ευνοϊκά την πρωτοβουλία που ανέλαβαν
κυβερνήσεις, περιφερειακές αρχές, ΜΚΟ ή ο ιδιωτικός τομέας για την εν
δυνάμει εμπειρία που μπορούν να προσφέρουν. Πρόσφατα, οι εκπρόσωποι των
δασών και των δασικών βιομηχανιών από αρκετά κράτη μέλη άρχισαν να
συντάσσουν μια πανευρωπαϊκή δασική πιστοποίηση και πλαίσιο επικύρωσης
της γνησιότητας, το οποίο βασίζεται σε πανευρωπαϊκά κριτήρια και δείκτες για
την αειφόρο διαχείριση.

33
Το ζήτημα αυτό εξετάζεται στην πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό (ΕΚ) του Συμβουλίου
περί αναθεωρημένου κοινοτικού συστήματος απονομής οικολογικού σήματος (ΟΟΜ(96) 0603
τελικό, ΕΕ αριθ.Ο 114 της 12.4.1997, σ.9) που τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 880/92
του Συμβουλίου της 23ης Μαρτίου 1992, σχετικά με το κοινοτικό σύστημα απονομής
οικολογικού σήματος.

26
Λόγω της ύπαρξης ορισμένων περιορισμών, του κινδύνου επικάλυψης και της
έλλειψης συγκρισιμότητας όλων των πρωτοβουλιών αυτών, η Επιτροπή θα
εξετάσει την ανάγκη πιθανών συμπληρωματικών ενεργειών σε επίπεδο
Κοινότητας, πιθανόν ως νομικό μέσο για τον καθορισμό των ουσιωδών
απαιτήσεων για τις εθελοντικές πρωτοβουλίες πιστοποίησης και σήμανσης. Ένα
τέτοιο μέσο θα προέβλεπε την καθιέρωση ενός κοινοτικού λογοτύπου για την
αειφόρο διαχείριση των δασών και θα αντιμετώπιζε στοιχεία όπως τα πρότυπα
αειφόρου διαχείρισης των δασών, το επίπεδο αξιολόγησης, τους ελεγκτικούς
φορείς και το σύνολο των μέτρων φύλαξης και διευθέτησης των διαφορών.

Ε. Συμπέρασμα
Επί του παρόντος, η Επιτροπή θεωρεί ότι η υφιστάμενη νομική πανοπλία
δασικών μέτρων, καθώς και οι προτάσεις για την ανάπτυξη της υπαίθρου στα
πλαίσια του Προγράμματος Δράσης 2000, παρέχουν ένα επαρκές πλαίσιο για να
συμβάλουν στην κοινοτική δασική στρατηγική. Η παράταση και η ενδεχόμενη
αναθεώρηση των εφαρμοζόμενων δασικών μέτρων θα εξεταστεί σύμφωνα με
τους στόχους και τις συστάσεις της στρατηγικής αυτής. Η Επιτροπή θα
παρουσιάσει σε κατάλληλο χρόνο οποιεσδήποτε περαιτέρω ενέργειες, όπως
είναι, επί παραδείγματι, το κοινοτικό πλαίσιο εθελοντικών πρωτοβουλιών
πιστοποίησης και σχετικής σήμανσης δασών στις χώρες της Ένωσης.

Η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει τη στρατηγική που εκτίθεται στην

παρούσα ανακοίνωση.

27
 Ι55Ν 0254-1483

ΟΟΜ(98) 649 τελικό

ΕΓΓΡΑΦΑ

ΟΚ 03 14 15

Αριθ. καταλόγου : ΟΒ-ΟΟ-98-680-ΟΚ-α

Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Ι.-2985 Λουξεμβούργο