HİDROELEKTRİK ENERJİ

GRUP BİLGİSİ VE GÖREV DAĞILIMLARI

İsim Görev

Çağla Sevinç • Hidroelektrik enerjisinin hammaddesi/ elde edilmesi

Hammadde ve kaynak kullanımı, Lisanslı/Lisansız Enerji
tanımları
Dilara Yılmaz
• Hidroelektrik Enerjisinin Türkiyedeki güncel
durumu,Hidroelektrik enerji türünün açıklanması
Selman Yıldırım
• Hidroelektrik enerjisinin dünyadaki durumu,Enerjinin 5 M W
Enerji üzerinden kurulum,işletme maliyetleri

Salih Sezen • Etkiler ve alınacak önlemler, avantajlar ve dezavantajlar

Zeynep Kırmızı
• Grup bilgisi, Giriş Kaynak ve Soru hazırlanması
Hidroelektrik enerjisi akan
sudan yararlanarak
elektrik enerjisinin
üretilmesi anlamına gelir.
Bu kapsamda HES adı verilen
hidroelektrik santraller
kurulur. Sürekli olarak bir
devinim içerisinde olan su
akışı sayesinde elektrik her
daim üretilebilir.
 Enerji Eldesi
Su Toplama ve Barajlar
Su, su kaynaklarından toplanır
1 ve barajlarda depolanır.Burada
kazandığı yükseklik sayesinde
Türbinler ve Jeneratörler belirli bir potansiyel enerjiye
2 sahiptir.
Ardından yüksekten bırakılan
su, barajdan çıkarak türbin Enerji Dağıtımı
çarklarını döndürür. Burada 3
potansiyel enerji kinetik Üretilen elektrik enerjisi,
enerjiye dönüştürülür. iletim hatları aracılığıyla
Ardından jeneratörler kullanıcılara dağıtılır.
yardımıyla kinetik enerji
elektrik enerjisine
dönüştürülür.
 Hidroelektrik
Santralleri
Hidroelektrik santralleri, yüzyıllardır enerji
elde etmek için kullanılan sürdürülebilir
bir yöntemdir.
Bu santrallerde belli bir miktar yükseklik
kazandırılan suyun sahip olduğu
potansiyel enerjinin önce kinetik
enerjiye daha sonra makineler
yardımı ile elektrik enerjisine
dönüştürüldüğü santrallerdir. Elde
edilen bu enerjiye hidroelektrik
enerji denir.
Hidroelektrik Santral Türleri

1. Depo Tipi (Barajlı) Santraller

2. Medcezir Tipi (Gel-Git) Santraller

3. Nehir Tipi Santraller

4. Depresyon Tipi Santraller

Hidroelektrik Santral Türleri

Depo Tipi (Barajlı) Santraller

Akarsu üzerine barajlar yapılarak, önce büyükçe
bir yapay göl meydana getirilir ve burada su
biriktirilir. Bu suyun belli bir potansiyel enerjisi
vardır.
Dolayısıyla, kurak geçen yıllarda bile bu tip
hidroelektrik santrallerde elektrik üretilebilir.
Dünyada en yaygın kullanılan hidroelektrik
santral çeşididir. Atatürk, Keban, Altınkaya,
Karakaya hidroelektrik santralleri ülkemizin
önemli Depo Tipi (Barajlı) santrallerindendir.
Hidroelektrik Santral Türleri

Medcezir Tipi (Gel-Git) Santraller

Okyanuslarda meydana gelen gel-git olayından yararlanılarak elektrik enerjisi
üreten santrallerdir. Yükselen denizin suyu bir koya (haliç) alınır. Su alma işi
kapaklar yardımıyla yapılır. Su yükselirken (hazneye dolarken) türbin çalışmaya
başlar. Yükselme tamamlanınca, su alma kapağı kapanır ve tutulan su kanal
yardımıyla türbine verilir. Su çekilirken de türbin çalışır ve elektrik üretir. Yani
hazneye su dolarken de boşalırken de türbin çalışır ve elektrik üretir. Ülkemiz,
gel-git enerjisi bakımından uygun değildir. Ancak dünyada uygulamaları vardır.
Örneğin: Fransa'nın, Atlantik sahilinde her biri 10 Mw gücünde 24 adet santrali
vardır.
Hidroelektrik Santral Türleri

Nehir Tipi (Barajsız) Hidroelektrik

Santraller
Doğal akıştan faydalanarak enerji üreten santrallerdir.
Elektrik üretmek için baraj yapılmaz. Akarsu, bir
kanal veya tünele alınarak belli bir meyil kazandırılır.
Türbin ise bir köprü gibi kanalın üzerine kurulur.
Barajsız hidroelektrik santrallerin kurulacağı akarsuyun,
türbin milini çevirebilecek. potansiyele ve yıllık debisinin
yeterli olması gerekir. Ülkemizde Dicle Nehri Botan kolu
üzerinde bu tarz bir sistem bulunmaktadır.
Hidroelektrik Santral Türleri

Depresyon Tipi Santraller

Temel olarak denizden alçakta olan çöllerde veya
deniz kıyısı olan çok sıcak bölgelerde suyun
buharlaşma hızının fazla olmasından faydalanarak
elektrik üreten tesislerdir. Denizden getirilen su bu
çukura dökülür ve burada elektrik üretilir. Dökülen
su hızlı buharlaştığından çukur dolmaz ya da
taşmaz. Bu tip santrallerden dünya üzerinden
devreye girmişi henüz yok ancak proje aşamasında
olan 1200MW güce sahip bir santralin olduğu
biliniyor.
Hidroelektrik Santrallerde
Hammadde Nedir?

Hidroelektrik santrallerindeki
amaç, suyun potansiyel enerjisini yer
çekimi etkisi ile kinetik enerjiye
çevirmek olduğundan
temel hammadde sudur.

1
HAMMADDE NASIL ELDE EDİLİR?

Akarsu üzerine barajlar Yapılarak, önce

büyükçe bir yapay göl meydana getirilir
ve burada su biriktirilir ardından
Lisanslı Elektrik Üretimi
yağışların etkisiyle su seviyesi artar. Nedir?
Tüzel kişilerin elektrik üretimi yapabilmeleri
izin almaları gerekir. Yönetmeliğe göre, 5
MW üzerinde enerji üreten tesisler üretim
lisansı almak zorundadır. Lisanslı tesislerde
lisans süresi 49 yıl olarak belirlenmiştir.
Üretilen bu enerji, doğrudan şebekeye verilip
piyasa değerinde satılabilmektedir.
LİSANSSIZ ELEKTRİK
ÜRETİMİ NEDİR?
Lisanssız elektrik üretimi,
üreticinin yalnızca kendi
ihtiyacını karşılamak için
kurulan ve bu nedenle
tüketim zorunluluğu bulunan,
5 MW enerjinin altında
planlanmış uygulamalardır.
En fazla tüketime denk
olacak miktarda üretilmiş
elektriğin, görevli tedarik
şirketleri tarafından satın
alma garantisi vardır.
Hidroelektrik santrallerinin
Türkiye’deki güncel durumu
Türkiye'nin hidroelektrik enerji
potansiyeli, dünyanın %5'ine,
Avrupa'nın %16'sına karşılık g
Potansiyel açısından Avrupa'd
Norveç'ten sonra ikinci sıradad
Türkiye'de bulunan Hidroelekt
Santrallerinin toplam kurulu gü
31.555 MW'dır. Hidroelektrik
Santralleri ile 55.695.231.650
kilovatsaat elektrik üretimi
yapılmıştır.
 Hidroelektrik Santralleri
Kurulu Güç ve Proje
Kapasiteleri
Durum Güç(MW) Oran
Devrede 31.555 73,0
Kurulumu 1.440 %3,3
devam eden
Üretim 1.053 %2,4
Lisansı
Alınan
Önlisans 2.831 %0,0
Alınan
Proje 6.346 %14,7
Aşamasında
TOPLAM 43.234 %100
TÜRKİYE HİDROELEKTRİK SANTRALLERİ HARİTASI
Bölgelere Göre Hidroelektrik Kapasite 2022
ÜLKELERE GÖRE KURULU GÜÇLER

Günümüzde Çin 415 bin megavat ile açık

ara birinci durumda. Çin'i, 110 bin megavat
kurulu kapasiteyle Brezilya ve 102 bin
megavat ile ABD izleniyor.

Çin, 370 GW'ın üzerinde kurulu toplam

hidroelektrik kurulu kapasitesi açısından
dünya lideri olmaya devam ediyor. Brezilya
(109 GW), ABD (102 GW), Kanada (83 GW)
ve Hindistan (52 GW) ilk beşin geri kalanını
oluşturuyor. Japonya ve Rusya Hindistan'ın
hemen arkasında, onu Norveç (34 GW) ve
Türkiye (32 GW) takip ediyor.
 2020 yılında toplam hidroelektrik kurulu gücündeki 21 GW'lık artış, bir önceki yıla göre
yüzde 1,6'lık bir artışı temsil ediyor. Karşılaştırma yapacak olursak, 2016 ile 2020 arasındaki
beş yılda kurulu kapasitedeki yıllık ortalama büyüme yüzde 1,8 oldu.

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) gibi çok taraflı kuruluşlar daha önce
dünyanın küresel ısınmayı 2 santigrat derecenin altında tutmak için ek 850 GW'lık yeni
hidroelektrik ihtiyacı olduğunu belirtmişti. Bu hedefe ulaşmak için yılda ortalama yüzde 2
civarında yıllık büyüme gerekecektir.
 GÜNÜMÜZDE KURULU GÜÇ ve 2050 BÜYÜME HEDEFLERİ
Uluslararası Enerji Ajansı'nın 2050'ye Kadar Net Sıfır raporu, 2050 yılına kadar
yaklaşık 1.300 GW'lık yeni hidroelektrik kapasitesine ihtiyaç olduğunu tahmin ediyor.
 SANTRALLERİN YAŞ PROFİLİ

Küresel hidroelektrik tesisler

yaşlanıyor ve çoğu
modernize edilebilse de
gelecekteki kapasiteyi
etkileyen bazı ömürleri dolan
hidroelektrik santrallerinin
olması kaçınılmazdır.
 KURULUM MALİYETİ

Hidroelektrik santrallerin kurulum maliyetinde en büyük paylar inşaat

işleri ve elektro-mekanik ekipmanlara aittir. Ayrıca işletme sermayesi
ihtiyacı ve inşaat sırasındaki faiz nedeniyle uzun teslim süreleri de
toplam kurulum maliyetinde önemli bir paya sahiptir.
Toplam maliyeti önemli derecede etkileyecek diğer kalemler ise ön
fizibilite ve fizibilite çalışmaları, yerel paydaşlar ve politika yapıcılarla
istişareler, çevresel ve sosyo-ekonomik hafifletme önlemleri ve arazi
teminidir.
2010 ve 2021 yılları arasında küresel ağırlıklı toplam
kurulum maliyeti %62 artarak 1315 ABD doları/kW’dan
2135 ABD doları/kW seviyesine yükselmiştir.

5MW İÇİN KURULUM MALİYETİ

5mw*1000kw/mw*2135dolar/kw= 10,67 milyon dolar

İŞLETME MALİYETİ
5mw*6usd/mw=30 dolar/mw
 İŞLETME AŞAMASI
HES

• Isıtma ve soğutma sistemlerinden kaynaklı kirletici emisyonu,

• Su kütlesi buharlaşma hızının artması nedeniyle hava neminde
artış
• Eğimli setlerde, depolama ve deşarj etkisiyle toprak erozyonu.
• Sudaki durgunluk nedeniyle ötrofikasyon.
• Soğutma sistemlerinde su kalitesini yönetmek için kullanılan klor,
biyosit ve diğer seyreltilmiş kimyasallara bağlı su kirliliği.
 ÇEVRESEL ETKİLER, İNŞAAT
ÖNCESİ VE İNŞAAT SÜRECİ HES
 Kayalık alanlarda patlatma yapılması durumunda meydana gelen
gürültü.

 Saha hafriyat çalışmalarından ve tozlu yüzeylerin özellikle de kumlu ve

çorak alanların rüzgâra maruz kalmasından kaynaklı toz emisyonu.

 İnşaat faaliyetleri sırasında meydana gelen tehlikeli katı atıklar (kullanılmış

yağ filtreleri, kontamine temizlik malzemeleri vb.).

 İnşaat faaliyetleri sırasında oluşan tehlikesiz katı atıklar ve inşaat

malzemeleri (beton, tuğla, çerçeveler, kablolar, teller, hatlar, borular vb.)

 Sağlam olmayan yamaçlardan kaynaklı heyelan tehlikesi,

 Yeraltı su seviyesini değiştirebilen, su infiltrasyon düzeyinde

değişiklikler
⦁ Çevresel Etkiler
H HES
⦁ E
Kapama-İşletmeden Çıkarma
S

 Saha kazı çalışmaları ve tozlu yüzeylerin rüzgara

maruz kalması ve/veya trafikten kaynaklı toz
emisyonu,

 Ekipmanların sökülmesi için kullanılan makinelerden

ve yıkım ve hafriyat için kullanılan makinelerden
kaynaklı kirletici emisyonu.
 H
⦁HES’
E in AVANTAJLARI
S HES

 HES kurulumu ile akarsulardaki suların boşa akması önlenmekte ve

bu akış enerjiye dönüştürülerek insanlığa fayda sağlamaktadır.
 Yerli bir kaynak olması, ekonomik bağımsızlığı getireceği için dışa
bağımlılığın azalmasına yardımcı olmaktadır.
 Proje ömürlerinin uzun olması maliyet açısından büyük avantaj
sağlamaktadır.
 Sürdürülebilir ve çevre dostu temiz enerji üretimi.
 HESH‘ in DEZAVANTAJLARI
E HES
S
 Doğal su akışının kesintiye uğraması çevre ve nehir ekosistemi üzerinde çok büyük bir etkiye
sahip olabilir.

 Üzerine inşa edilen dere içerisinde yaşayan canlıların yaşamına müdahale edilmekte bu
durumda o canlıların ölümüne neden olmaktadır. Ancak bu zarar derelere can suyu bırakılarak
ve yerinde denetim yapılarak önlenebilmektedir.

 HES’lerin inşa edildiği bölgelerde erezyon ve sel oluşumunda artış gözlenmiştir.

 Santralin faaliyeti sırasında barajlarda yüksek oranda buharlaşma meydana gelmektedir. Bu

buharlaşmada çevre yörelerde ki toprakların tuz oranını arttırmakta ve toprağın
verimliliğini azaltmaktadır.

 Bölgede yaşayan yerel nüfus, barajlardan akabilecek olası su

akıntıları nedeniyle sel baskınlarına karşı savunmasız hale gelebilir. Dünya Barajlar Komisyonu,
2000 yılında yayınladığı rapora göre barajların dünya çapında 40-80 milyon insanı fiziksel olarak
yerinden ettiğini tahmin ediyor.
Enerji Türü Ham Sürekli Dışa Sera Gazı Küresel Hava Su Toprak Katı Atık?
madde? mi? Bağımlı Oluşumu? Isınmay kirliliği? kirliliği? kirliliği?
mı? a
Katkısı?

Termik
Santraller

HES Su-Suyun Evet Hayır Yok Yok Var Var Yok Yok
potansiye
l enerjisi

Jeotermal

Nükleer

Rüzgar

Güneş

Biyokütle

Hidrojen
 İşletim Amortism
Enerji Kullanım İşletme Bakım Değişken
Radyoaktivite? Risk? Bertarafı? sürekli an
Türü ömrü? Maliyeti? Maliyeti? Maliyeti?
mi? süresi?
Termik
Santraller
Çevreye
toz Sürekli
Kurulu Azami 5 yıl
emisyon ama
olduğu ile
Radyoaktivite u Üretim 1.492
HES bölgede 200 yıl 15 yıl - -
Yok. dışında miktarı USD/kW
sel arasında
pek sabit
riski taşır. .
etkisi değil.
yoktur.
Jeotermal

Nükleer

Rüzgar

Güneş

Biyokütle

Hidrojen
Enerji Dünyada Türkiye’de En önemli En önemli Çevresel Seçilmesi Projede gözden kaçmaması
Türü en iyi en avantajı? dezavanta koşullar gereken gereken en önemli
ülke? uygun jı? dan alan kriterler?
bölge? etkilenir nasıl
mi? olmalı?

Termik
Santraller

HES Çin Halk Karadeniz Uzun Su Evet Bol yağış Sel baskınlarını önlemek için su
Cumhuriyet bölgesi. ömürlü kaynağınd Etkilenir. almalı ve boşlatma kanallarının
i Çevre aki (Yeraltı su debileri iyi hesaplanmalı,
dostu ekolojiyi suları akıntısının kurulu olduğu bölgenin
enerji kötü bölgenin her ekolojisine mümkün oldukça
olması yönde yağış dönemde az etki verilmeli .
etkilemesi oranları. etkili
olması
gerekli.
Jeotermal

Nükleer
Rüzgar
Güneş
 Peki soracak olursak;
1.Hidroelektrik santraller ülkemizde en çok hangi bölgede bulunur?
2. Hes'in avantajları nedir?
3. Hes'in ekolojiye verdiği zararlar nelerdir?

4. Hes'in inşaat aşamasında çevreye verdiği zararlar nedir?

5.Hes sayısının Doğu Anadoluda fazla olmasının sebebi nedir?

6. Heslerde enerji dönüşüm sıralaması nedir ?

7. Hes çeşitleri kaç tanedir ve bunlar nelerdir?

8. Medcezir tipi santraller hangi dünya ülkesinde kullanılmaktadır ?

9. Kurulu güç açısından dünyadaki ilk 3 ülke hangileridir?

10. Kurulu güç bakımından dünyanın hangi
bölgesinde en çok hidroelektrik üretiliyor?
 KAYNAKLAR
https://www.enerjisistemlerimuhendisligi.com/hidroelektrik-santral/2535/#google_vignette
https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/ayak_izinin_azaltilmasi/su/yenilenebilir_enerjinin_su
rdurulebilirligi/hes_nedir2/
https://www.enerjiatlasi.com/hidroelektrik/
https://www.ekolojist.com/
https://www.ekolojist.com/faydali-bilgiler/hes-nedir-faydalari-ve-zararlari-nelerdir/
T.C Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı resmi sitesi
https://www.enerjigunlugu.net/bir-elektrik-santrali-kurmak-kaca-patlar-ali-riza-oner-
29599yy.htm#google_vignette https://www.hydropower.org/publications/2022-
hydropower-status-report
https://yesilhaber.net/turkiye-hidroelektrikte-dunyada-9uncu-
sirada/#:~:text=2022'de%2034%20bin%20MW%20kapasite%20art%C4%B1%C5%9F%C4%B1%
20ile%20yeni%20zirve&text=Onu%201.100%20MW%20ile%20Laos,900%20MW%20ile%20%
C4%B0svi%C3%A7re%20izledi.
TEŞEKKÜRLER