LUAT 101 - Moi digu ban can biét v8 phdp luat Hoa ky Chang han, trong va Ban Quan hé Lao déng Quée gia kién Cing ty thép Jones & Laughlin (1937) - mét trong nhimg vy kign day tay ma Téa dn da ap dung cach giai quyét ty do hon ~ Téa an ting hg tinh hop hién cia Dao luat Quan hé Lao d6ng Quée gia, mot phan chin}, khac trong Chinh séch Kinh té Méi. Dao lut Quan hé Lao dong Qué, gia da cdm cae cha sir dung lao dong “tham gia vao bat ky céng vig, lao d9ng khéng céng bang nao cé anh huéng dén thyong mai”. Jones & Laughlin 1a mét cng ty thép I6n, duge hop nhat va ¢6 try sig nbiéu bang, nhung Téa dn cho rang quyén thuong mai khéng bj hay ché voi cdc doanh nghiép 46: “Mac da, vé ban chat, cdc hoat déng o5 thé trong pham vi tiéu bang khi due xem xét riéng ré, néu cdc hoat dng 46 cd méi lién hé ch&t ché va quan trong voi thuong mai git cAc tiéu bang. Viéc kiém sot céc hoat déng dé 1 can thiét ho&e phi hgp nham bao vé thyong mai khéng bj cong kénh va gay nhiéu try ngai, Quoc hdi kh6ng thé phi nhan quyén thyc hién viée kiém sodt 6”, Khong gidng nh vu Z.C.Knight, hoat dong duge quy dinh 6 diy chi JA san xudt thi khéng thuéc pham vi hiéu lye cia diéu khodn thuong mai. Sy chuyén di duge hoan thién nim 1942 trong vw Wickard kién Filburn, trong 46 Téa 4n di vién dan r6 rang phan tich cba Marshall vé quyén thutong mai trong vu Gibbons kién Ogden. BO truting Nong nghiép 44 phat Filburn, mt chi trang trai nho, s6 tin 117,11 d6-la vi da trong 239 gia lia my trén phn rung dng duge chia, mac da ng dinh str dung lia my riéng cho trang trai cua minh va khéng ban vi mye dich thuong mai gitta cée tiéu bang hoac hinh thtte khac, Host dong nay 1a sin xudt va ché bién, khong lién quan gi toi hoat dong tip thj va phan phéi. Nhung van dé chinh ma Téa 4n quan tam la hé qua cua hoat dong thuong mai, chit khong phai JA tinh chat ca hoat dong thuong mai, Van dé chinh dé xée dinh pham vi quyén Ive cl® Qué hdi theo digu khoan thyong mai la dinh ro hoat dong duge xem xét d6 c6 anh huéng dén thuong mai gitta céc tiéu bang, ngay cé kh 70 Scanned with CamScannerLuat Hién phdp va cdc vn dé chinh tri lign quan dén Hién phdp 46 khong pha la thug mai git cfc tiga bang, Néa Filburn trong va tigu thy laa my ca minh, ng sé khong mua Ida my trén thj trudt Néu nhiéu trang trai nho déu trong nhu vay, thi vige cdc te ie nay quyét dinh tich Ify sé c6 anh huéng lén dén thi trudng i ie ; quéc gia, vi vay sé anh hung dén thuong mai gifta cdc tiéu bang ‘a 61a mot chi €8 chin dé quéc hoi hanh déng. rong nita thé ky sau Chinh séch Kinh té Méi, Téa &n 70: cao cing chap thuan hau het vige 4p dung quyén thuong mai cia Quéc hdi, bao’ gom viée dé ra mite luong téi thiéu va gid lam viée t6i da, cam phan piét ching t6c tai cdc dja diém thuong mai, quy dinh viée ban Iuong thue, phat toi cho vay nang lai, va nhimg vin dé khdc. trong vu Hodel kién Virginia Surface Mining and Reclamation ‘Tham phan Rehnquist da tom tat cau chuyén nay Association (1981), hé thong Lién ya cho rang “mdt trong nhiing “hu cau‘ lon nhat vé pang cita ching ta 14 Qué hdi chi thye thi nhimg quyén da duge trao cho Quoc héi”, va 4gch ma Toa an dién gidi éu khoan Thuong mai ad minh hoa day dd mite dé hner eat may”. Medi Ong dong § voi phan quyét cia Toa an rang mot dao luat quy inh viée khai thac mé 16 thién trong tiéu bang 1a hgp hién, nhung ang cfing canh bao “that sai Tam khi két Iwan rang, quyén diéu tiét cha Quée hdi theo Diéu khoan Thuong mai la bj han. ché, Mét s6 hoat dong co thé mang tinh chat Kin ado ho&c icuc bd dén ndi ching Khong chi 1a thutong mai don thu’in’”, Khi nhig vi tri méi trong Toa 4n duge bé nhigm, lei canh p4o cla Rehnquist da tao co 6 cho chu nghia Iién bang méiTan dau tin han ché quyén.cta Quéc héi theo iéu khoan thuong mai ké tit Chinh sich Kinh té M6i- Quéc hdi da pan hanh mi t xit' m 1 lién bang mang sing trudng hoc ng hon 300 m. Alfonso Lo] lu@t vi mang mét khdu sting ngan dén trudne, ¥ bé ban cdo trang vi cho rang wiée ban hanh dao ot dao luat durge soan thao dé ‘theo nguoi.o edch-pham vi pez bi bude tdi theo dao anh da yéu cau bac luat nay 1a vuot qua Nam 1990, xét xir mot tOi ai Scanned with CamScannerLUAT 101 — Moi didu ban can biét vé phdp luat Hoa Ky bat ky quyén nao da duge liét ké ctia Quée hoi. Chinh phi bien ho dao Juat nay nhu 1a mot céch thye thi quyén thuong mai; dem mot khau sting dén khu vy truting hoe e6 thé dan dén bao han, va hu qua cha su bao hanh nay 1a rat lon, viée mang vi khi trong ‘cdc trudng hoe gay anh hugng dén méi truong hoe tap va dan dénviée hoc tap kém hig qua. Vi vay viée mang sting vao khu vite trang hoe ©6 thé anh 5 é - ste ede tigu bang. Chanh an huéng dng ké dén thuong me gitta cae ne; en Rehnquist cia Toa an 4a phan quyét bac bo quan, diém. cia chinh pha, cho rang vige mang sting t0N kau yye true hoe hone phi 1a hoat dng kinh té, khong gions véi vige trong, Ida my trong, vu Wickard kién Filburn, ya vi vay van dé nay khong. thuéc pham. vi cha dieu khoan thutang mai. Dic biét, khong, 6 tai ligu nao cua Quéc hoi de cap aén vige mang sting 06 thé duge 4p vao-hanh vi die biet ve thuong mai gitia céc tiéu bang. Néu dao juat nay.duge cho 1a ¢6 higu Ie thi hau hét cae dgo luat Khéc cing se hop hién, bao, gdm ea nhiing dao luat 4@ cap nhieu dén cde chi dé truyen thdng trong pham vi tiéu hang, ching han nhwt pham ti, gifo, due va nudi duGng con cai, (vy Nube My ‘kign Lopez, 1995). : Lopez da khéng thi hanh ban én theo diéu khoan thong imai cia ‘Tea 4n, va.cée nha binh Iudn da suy dogn rang mot sut chuyén d6i'¢6 tam quan trong ngang vdi viée cai cach Chinh séch Kinh itéc6 thé sé cham ditt, Vu Nutée My kién Morrison nam 2000 qua thy it nhiéu aa cham dit sy suy doan trén. Trong Dao luat Chong bao hanh déi voi Phu nit (VAWA); Quéc hi di cho phép nan nhan cta'sy bao hanh do “dinh kign gidi tinh” kign ngubi 44 tan cOng. Christy Brzonkala, mét cyu sinh vién 6 Trutng Dai hoc Bach khoa Virginia, da kign hai cau thi bong da 6 trudng theo dao luat trén véi cdo bude da cudng hiép 6; c6 cing kién nha truting vi khong c6 hinh thie xir ly tuong ‘mg nhiing ké tin cong. Khong gidng nhu vy Lopez, Qué hdi da bat dau nehién city mé réng truéc khi ban hinh VAWA, qué trinh nay, dai bon nim véi cée phign diéu tran, cée béo céo ca Iye lugng die nbiém 72 Scanned with CamScanneruat Hién phép va céc vin da chinh tr lin quan dén Hign pha fi i iP ti hai muoi mét tiéu bang, va tam béo cho rides ac. a7 gom nhiing tai ligu cy a ve ~ won on we sty ban Quée hs gidi tinh 461 voi thuong mai gia ede tidu bang, Tu a Stee Rehnquist cho rang dao luat vugt qué. quyén theo rs anew .. mai ctia Qué h0i. Bao hanh do dioh erste ee caper 7 en (0 dinh kign gi6i tinh, gidng nhw viée so hitu sting, khéng phai la hoat dong kinh té, va toan b6 tac dong ct bgo hinh 6 €6i voi thucng mai gia ee tga bang khdng lam cho vige bao hanh dé phai tuan tha dieu khodn thuong mai: nae wa khéng theo Chinh thong giéo lap lugn ring toan!bé tae dong, ‘chit khéng chi riéng hoat d9ng'cé tinh chat kinh té hoc phi kinh té, phai duge dinh 6 trong cdc vy Kién nhu vy Wickard. hing Rehnquist 43 tra Joi “High phap doi -héi sy khée biét gitta nhimg vu kién thyc sur thugc pham vi quéc gia va nhing vu kién thyc-sy.6 pham vi,dia phuong”. Vi hinh phat. cho viée bao hanh trong pham: vi tiéu bang theo truyén théng thudc pham vi cua luat tiéu bang diéu chinh, vi vay digu khoan boi thuéng dan sy cua VAWA 1a khong hgp hién. Chéd6'lién bang méi sé di xa dén dau la van dé duge thé hién trong vw Raich kién Gonzales; vy can sa ding choy té nam 2005.'Dao nat Cho phép Str'dyng vi Long thuong hai’cia California’ da chtp nhan sit dung cansa vao céc myc dich y té. Hai! bénh nhan' nang khéng céng nh4n Iuat lién bang va ddi quyén xin va sit dung can sa dé giém dau dén vi cin bénh cla minh, cho, rang ngoai,cdc,quy dinh khée, quy dinh vé viée str dung canhan d6 vugt qua pham vi cia diéu khoan thuong mai. Téa 4n cho rang yiéc so hitu va st di khong gidng nhu.viéc s¢ hitu va sit dung sting ho&c bao hanh do dinh Ign gidi tinh, 1a hoat dong kin té theo diéu khoan thong mai. Tai sao vay?, Ging nhu Ita my trong vu Wickard, can'sa 1a “hang hoa c6 thé thay thé duge va cé mét thi trudng 6n dinh git ae. ‘Hu bane. mie di la bat hop phap”. Quéc hoi c6 thé két luan rang vite tieu thy can sa trong nuéc khéng duge quy dinh sé anh hudng dén thi trudng trang nude, chang han nhir khi gid thudc phién cao hon sé thu hat lung, can sa, 93 Scanned with CamScannerLUAT 101 ~ Moi diu ban can biét vé phdp luat Hoa KY ean sa trong cho nhu cau gia dinh dua ra thi trudng thuong mai, & Te, quan trong hon, quy dinh v8 vide st dung cin s* 1a mot pian ty ke hoach téng thé adi vai vige quy dinh ve ean'sa’va e&e loa thy, hwéng th’in khac, Vu Lopez lién quan dén'mét dao wat hinh sy hon ma khong c6 bat ky tuyén an nao ve anh huténg!46i voi thy. mai tiéu bang, va tuong ty, vw Morrison chi 8 /c&p dén hanh vj; “tinh chat hin sy, phi kinh t@”. Néu Qué hot ban hanh mét ké hogg, tong thé nhim kiém sodt mét hoat dong trong thong mai gitta cj, tigu bang, diéu khoan: cin thiét va thich hop’ hd ito diéu Khoi thuong mai bing cach cho phép quy inh vé hoat d6ng phi/kinh trong pham vi tiéu bang. f Cée quyén cy thé cua t6ng thong theo Hién phdp bao gdm hanh dOng voi tu edch 14 téng tt Ténh cia lye luong qude phong; bé nhigm cde dai sit, thm phan va cde quan chite didu hanh v6i sy tu vin w chap thugn cia Thutmng nghi vign; de xuat ‘va bidu quyét vige ban anh Indt. Tay nbién, néu Quée hoi ehi e6 “Quyen lap phap duige treo nahw & day”, thi Hign php quy dinh rang “Quyén hanh php sé duge trao cho Téng thong”, diéu nay cho thay, cling voi quan diém cia Tee 4m Téi cao, téng théng c6 todn bé eée quyén thudng duge thyge thi bat mot ngudi Hanh dao cao nhét ngay ca Khi efe quyén nay khéng due ligt ké cu thé trong Hién phdp. Cée quyén hanh phap chung va duge ligt ké cba tong thong lara Jon) nhumg khdng phai 1a khdng c6 gidi han hod dc lap so vii elt quyén' ca Quée hi. Cée tranh Tuan ve pham vi quyén lién bang quyén’hanh phap cia t6ng thong 1a cdng thing nat trong thdi 8 idhimg hodng, Pham vi quyén Ie eta chinh phit dé bio ve dat nude vai tro ‘cia téng thong voi tu céch 18 tong tw lenh da gay tranh oH trong mot thoi gian dai, va tranh cai da trot nén gay gat hon ké cuge tan cong khiing Dé ngay 11 thang 9 nam 2001. Hign phép da trao cho Quée hdi ede quyén “tuyén pé chiee tran’, tai tro’ va chi phi lye lugmng qude phéng, va Hién php aad 74 Scanned with CamScannerLuat Hié dc van dé at Hién phdp va cdc van dé chinh trj lién quan dén Hién phdp dinh téng théng 1a “Tu lénh tdi cao”. Vi vay, Quée hdi eric bh et Guth wte beets ta thn a tin bab sn.dbe‘vong ich at nue MG, Que oe an he th ane 1, Quéc hoi timg PSE Bs ah Hed chién tranh sau Tan, bat dau tit cue Chién tranh nim 1812 y8 gan day nhét 18 trong suét cude Chién tranh Thé gidi 1 N@i chién va Chién tranh Triéu Tién ndm trong s6 nhiéu cude chin Khong duge tuyén bé. Théng thu, Quée hoi Khong tuyen bé chién tranh chink thie nhuns du6i mét sé hinh thite khéc da cho phép tng thdng cit quan d@i ra trn. Sau cue tan céng ngay 11 thang 9, Quée hi da thong qua nghi quyét Cho phép Sit dung Lye lugng, Quan d6i, dan dén cde cugc chién tai Iraq va Afganistan. ‘Téng théng cting thudng tién hinh céc’hoat dong quan sw ma khong cin sy phé chudin eita Quée.hdi, ho¥e xin phé chudn sau khi hanh d6ng da duge thu hién: Viée do da xay ra hon 130 Tin, bat dau tirviée Téng thong Adam sit dung hdi-quan dé bat git cde tau Phap tan cong cdc tau hing cia My va kéo dai it nha dén viée Téng th6ng Clinton ha Iénh cho dimg chién dich khéng quan thanh tay chting tc tai Kosovo. Cée tong théng 06 cde hanh déng duge bién.hé 14 dang theo quyén dugc trao dé bao vé dat nude khong bi-tdn-céng, theo nhu au bao ve nhiing ngubi My bi bat trong cée cude xung dot & nude ngoai, va theo nghia vy déi voi cde té chite quéc té nh Lién Hop Quéc va NATO. Quyén cia tong thon; dau khi téng thong hanh dong vin dé gay nhiéu tranh cai hat. c4¢ Vy kign Trung dung thép trong thng Truman ra Iénh cho Chinh phi yy tri san xuat tr Ong tr Iénh sé mé rong dén ehéng ean sycho phép cia Quoe noila Mét phuong cach ditge dua ra trong sudt Chién tranh Triéu Tién. Tong ii Lién bang trung dung cdc nha may thép cua dat nude dé duy ube nguy eo co thé xay ra dinh céng. Téa 4n Tdi cao cho rang név khong duge Quoc hdiicho phép (qua thyc, Quéc hdi tirchdi cho phép vige trung dung nay nham gidi quyét tranh chdp lao dng), Truman KhOng 6 quyén v6i tu céch ced g voi tur cdch 1a ti Scanned with CamScannerLUAT 101 = Moi didu ban can biét vé phap luat Hoa Ky ta tdng tu Ténb néu trén ho¥e theo quyén han ph§P chung. Két quay, Tham phan Robert Jackson 4a dé nghi mot hinh théte Iiém thong duge vién dan cé tinh ning Tinh hoat aé phan tich quyén oj, téng thong, Khi téng théng hanh déng theo S¥ phé chuan cia quj, ao nhat; khi tong théng hanh dong ty; vi Kin ma Quée hoi néu r6 howe d6 xual quyén cba t6ng thing y 1a théjp nba; Khi téng thong hanh dong ve mot van de ma Quoc hj Ichdng dé cap dén, diva vao cée quyen riéng biét eta minh Oi tu cg, Ja téng thong thi tong théng diéu hanh trons “mot Secs ang” va pham vi quyén Ive cia tng thong phy thude “vao tinh ef + pach cia ese sy vige va khong the ‘ang! true duige Te 46”. (vy Youngstown Sheet & Tube Co kién Sawyers 1952), Quéc hoi efing 4a o6 gang kiém sot quyén cia tong thong thong aqua Nghi quyét v8 Quyén tuyén b6 chién tranh ndm(973, duige ban hhanh bat chap su phi-quyét cia T6ng thong Nixon, nhu 1a mot bign php giai quyét tranh cai ve Chien tranh Viet Nam. Nghi quyét yéu du tong théng phai hdi Kén Quée hoi Khi cir quan d¢i tham chién va rot quan sau sau mudi ngay, try khi Quéc hoi da phé chuan. Nghi quyét han ché mét cach khéng hgp hién’quyén cia tong thong chu bao gid duge kiém tra, ya co lé sé khong bao gid, ‘poi vi no dé cap dé cae vn dé chinh tri ma Tda An 1 Téi cao khong mudn giai quyét. Ding thoi, tong thong di khi phai tén trong nghj quyét va oi khi th khéng. Téng thong Clinton 44 str dung quyén nay Khi cit quan d¢i dé Khai phyc lai chtte vy cho Jean-Bertrand Aristide, Téng théng Haiti sau mot hanh d6ng téo bao nim 1994, nhung.da khong sit dung quyén nay khi ra lénh cho lye lugng khong quan tan, cong cae can ca Al Qaeda tai Sudan va Afghanistan nam 1998. hi, quyén ca tong thong 12 c: t pham vi khong 1, Quyén phat dong chién tranh cting c6 thé xung dot voi cae quye tudo dan sit ‘due Hién phap bao vé. Trong sudt cude Ndi chién, ‘Tons thong Kincoln da dinh chi nguyén tac dinh quyén giam git nham we diéu kiga cho viée giam (gii-v6 thi han nbting nguaivean tro oO Scanned with CamScanner Lua chién. KhiT ain quyen | Merryman } dao cae SY ¢ rang cé qu} hop. Taney nhan vide ¢ Sau.c4 thong “sit cac c& nha nay. Két ¢ va nhing ca cc cr Vinh Gua cho rang hon, quy quan’ ha vugt qué soat_cia ring: “T nao tdi t6ng thi thap tir nay vir khi duc tong th nhan t Hoa K téa an dung tLunt Hide pha be-vin 4a uat Hien phap va cdc van da chinh tri lién quan dén Hié ién phap hién. Khi Tham pha u auf Age a An Reet Taney, cuja Téa an Téi cao ban mét lénh . Phen aft cau mOt ngudi ding hé Lién minh tén la a Ne 7m ae at a 7 toa hay tha béng, Lincoln da ngam a ‘ oe q ‘e g Oi giam git Merryman phét 1d Iénh trén, cho rang co aquyen nh dong theo hién phdp khi Quéc hdi khdi hs hep. Taney khong ti€p tuc theo duéi vy viée va sau dé rales 6 nhan viée dinh chi lénh vi Hign phap cho phép lam nhu vay. rr Sam ef vu Hi, cong ngay 11 thang 9, Quéc héi da cho phép téng thong st dung oan b@ luc lugng.can thiét va pha hgp” d6i phé voi cdc c4 nbén.vil t6 chite da vach ké hoach va ting hé cdc cudc tan cong nay, Két qua Ja Ive lugng quan d6i My da bat duge nhiéu chién binh va nhiing ngudi khac duge'cho 14 c6 méi quan hé voi Al Qaeda (g6m cd che cong dan'MY), giam gitt hoo Hoa Kj. va tai edn ett hai quan 6 Vinh Guantanamo; Cuba. Chinh quyén Tong thong George W. Bush cho rang nghi quyét cho phép luc lugng quan sy, va.cé Ie quan trong hon; quyén ¢6 hitu eta tong théng'voi tu cdch la ngudi dimg dau co quan'hanh phap.va téng tu lénh, da cho‘phép mot loat hanh dong yugt qua sit kiém_soat’ cua lat: trong the binh va vugt qué suk kiém_. sost cia tda 4. .B9 Tr php duia ra. mot ban § kién phap I néu 16 ring: “Trong théi chién, chi Téng thong ¢6 thé quyét dinh bign phép nao téi wu nhat dirge ‘sir dung ‘a@ aénh bai ke thi”. Vi vay, ban dau tong thong doi quyén hop hién déra Jénh tra tan td nhan nham thu thap tin tte tinh bad nigay’c Kt Quée hailaa nghiem eam hanh dong nay vi né vi pham Cong tide ctia Lien Hop Quoe ve chong Tra tn. Sau khi duge cong bé réng rai))B6 Tu phap hiy bé ban ¥ kién cu’a minh a téng théng da khong ddi quyén 6 nia. Chinh quyén cing pe a nhan bj giam gitt tai Vjnh'Guantanamo ya tham chi ca cdc cong a Hoa Ky bi cot la “ede chin binb tho dich” du vugt qué pham v! toa an, (Sau sy kién ngay 11 thang 9 chinh pha cing at bi vige st dung tha doan nghe trom dign thoai, cha thur din ts, va cée phuoms WF Scanned with CamScannerLUAT 101 = Moi digu ban edn biét vé phdp luat Hoa KY tién gidm sat aign tir Khdc; nhimg bign phép may Hen quan dé chinh An thit 4 va duge thao lun tai Chuong 9) Toa An TO cao da bac bo nbg, Trong hai vy kién nam 2004, a ng th6ng 1a han ché tham g, Khiéu nai nay, cho rang cdc quyén cua ti i trong suét cude chién chéng khung bé, va toa an cy quyén auyet in, ham vi ehe quyén nay. Co thé, trong, PBA fit P28 Vy Guantanamo ca Mf, cde toa An lién bang c6 tham SS quyét dinj tinh hgp phap kha ning giam gitt vo thoi han cia Co quan Hang phap €6i voi nhting c& nan dutoe cho Ta voroi" (Vu Rast Kign Bis, ‘2004). Yaser Hamdi, mot edng dan My’bi bat ta Afghanistan trong cube chién voi phe Taliban, e6 quyén nan thong bao ve vige cho ring anh ta la mét chién binh tha djch va chimg minh! nhiing ‘khiéu ng trudengudi cd quyén quyét djnh'tring Jap Tong théng, theo nghj quyét cita quée hdi; c6 thé xe dinh mét!cong dan Jaichién binh thi dich va ra Iénh giam git? chién binh dé; Nhung tham chi mt chiéa pinh tha dich cfing khéng nhat thiét, va khong thé bi giam gitt ‘vo théi han néu chua qua mot quy: trinh xét xt’ cOng bang, bao\gém quyés bao chifa phan bac lai cde vién din két toi 460i voianh ta true nguti c6 quyén quyét dinh trung lap (Vu Hamdi kién. Rumsfeld, 2004). Nham giai quyét cae vu tuong ty nur Rasul va Hamdi; Quéc hii dt ban hanh Dao luat Déi xir voi Ngudi bj Giam_giit, nam 2005 va Dao ludt Thiét 4p c4c Uy ban Quan sy, nim 2006, dé quy inh cdc thi tye gidm sat tinh trang ngudi bj giam gift va han ché viée toa 4n,xem xtt cde quyét dinh quan sy €6i v6i nhéng ngudi bj giam gitt ew thé, khons bao gom cdc hanh dong theo Iénh dinh, quyén giam gist. Trong Boumedienne kién Bush (2007), Toa an T6i cao dé tuyén b6 ring thi tue va han ché nay 1a vi hién. High phap quy dinh rang lénh dinh quyén giam git c6 thé bj Quéc hoi ngimg lai chi “khi trong Trung hgp Néi loan ho%c Xam luge ma c6 thé doi hoi sy An toan la dan chting” va cde dao luat 44 néu khong phan tich nhiig yeu au cia diéu khodn ngimg ho&e khong quy dinh cae thi tue thay 78 Scanned with CamScannerLuat Hién phép va céc vn dé chinh tri lién quan dén Hién phap tuong xting Jénh dinh quyén giam git, Mét ngudi bj giam giit ma sé phén cia anh ta do Uy ban quan sy quyét dinh c6 thé c6 mét “ngudi dai dign” kh6ng phai 1a luat sy, tham chi Khéng phai 1 ngudi ang ho cho anh ta. Nhiing bang chimg ma chinh phu dua ra sé duge coi 1a cs gid tri, ngudi bi giam gitt chi cé thé tigp cfm voi nhimg bing chimg chva r6 rang, va anh ta chi 6 thé dua ra bang chimg “cé gid trj hop ly’ cua minh mét céch han ché. Cac tiéu bang cé quyén gi theo Iuat hién phap? pén nay, van dé ton tai la 44 hinh thanh mét chinh phi quéc gia di manh dé sita chifa nhiing diém yéu kém cia chinh phi theo Diéu lé Lién bang. CAc quyén cia chinh pha d6 bj han ché bang hoc thuyét cta cae quyén da duge ligt ké, va viée mé r6ng tiép theo cde quyén ciia chinh phi duge tién hanh bang céch dién giai theo nghia rong viée trao cée quyén cu thé nhu’ diéu khoan thuong mai. Nhung cdn céc tiéu bang thi sao? Cac tiéu bang da ton tai true khi chinh phi quée gia due thanh lap, va ede dai dign ca tigu bang da soan thao va thong qua Hign phap. Vi quyén cia chinh pho lién bang 4a mé réng, bang cach nao céc tidu bang diéu chinh dé pha hgp voi hé théng hién phap? Nhw v6i moi van 48 khéc cia luat hién phap, tra Idi cho cau héi nay that khong don gian. Van kign Hién phdp it dé cp dén quyén cua tiéu bang, trao cu thé mét vai quyén cho chinh quyén céc tiéu bang va 4p dit 16 mot so han ché vé quyén lién bang d6i v6i cdc tiéu bang. ‘Thai thé da thay déi va chinh quyén lién bang cfing nhu cdc tiéu bang a khang dinh cdc quyén cia minh theo nhiing cach thtte khac nhau, vi thé Téa dn Téi cao da c6 ging x4c dinh pham vi diéu hanh hop yy cia chinh quyén lién bang va tiéu bang. Neay ca khi High phap khong d@ cap dén vin dé trén, ché a6 lién bang -¥ tuéng quyén cia chinh phi duge chia sé véi chinh quyén tiéu bang va chinh pha quée gia - 14 mot nguyén If eo ban trong hé thong high phép ea ching ta. Chinh phui lign bang ld m@t chfnh phi 79 Scanned with CamScannerLUAT 101 - Moi diéu ban can biét vé phd quat Hoa KY ee duge trao cb che quyién duige ligt ke, chi thue ti ahimg ave" steer in trong Hién phap - mie da ching t@ iol ror nhan ia Uhuting trén i thuyét hom 18 trong thE oad bang ¢6 ted ee ven lid Con cae Ww 4n ve viée mé rong quyén lién bane ge hién toan bé ning thue thi quyén bao vé chung, ho in the J a a chinh quyé0 cac tiéu bang thy hién, 0% cong viée thong thudng m! ea arn 4, vg lat dva tren ¥ nghi da an da xa mot ed quan trong yéu ve : ia tda An da xay dyng mo ign bang (chang han ny ké cla chinh ph ohang quyén thuong mai), nhung khong ¢6 co quan phap ly nao ve quyty ge ti the go sénh dues vie quyen ci ia chi zn cae tiéu bang ¢° thé sosanh 1 eta chinh quyén © coe a pater chinh quyén cae tiéu bang nay 1a chung cht in vee y dinh cy thé quyén chung) cua chink cy thé. Hién phap khong qu} 2 quyén cdc tiéu bang poi vi do khong phai pham vir cla High phap —moi ngudi déu hidu cde khai nigm tai thoi diém soan thio ra van kién nay, con ngay nay ching ta thue hién theo béi (canh:chinh tr) hign tai va ham ¥ can thiét ciia co ctu hién phap- ca che quyén duge Viet cée quyén cia lién bang va tiéu’bang duge diéu chinh dé dang. Cae tiga bang eb quyén chting, trong Khi cchinli pha quée gia c6 quyén han ché, duige ligt ké cy thé trong Hien phap.'Tu chin an’ thit 10 di néu 16 ring quyén cia cée tiéu bang/mo'réng hon quyén ctta chinh phi quée gia: “Cae quyén khong dug! High phap'trao cho Hoa Ky hoe khong bi Hign phép edm d6i voi eée Tid bang due bao I tuiomg ting v6i cée Tiéu bang, hoe voi moi hgui”. Nhumg Hién phip fing bao gom diéu khodn vé quyén téi cdo; trong Diéu VI, Khon? “Hign phap nay, va cde Dao ludt cia Hoa’ Ky duge ban hank ‘theo Hign phap nay... 1A Ludt ti eao etia Qué gia; va"Tham phan d cf ‘Tidu bang déu phai tuan thi nhimg dao luat nay, bat iy mot dieu #° trong,hién php hofe lugt cia bat ky Tiéu tale nao trai voi Hiét See 6 gid tr”. Vi vay, ede tiéu bang c6 a4y*" ” wu Ii 6 ey a fi Se eC Se, t bang la t6i cao. Vay thi, bang cA° Scanned with CamScannerid A 4 ‘at Hién phdp va céc vin da chinh tri lién quan dén Hién phap nao cc toa an cé thé bang va tiéu bang? ach duge dung ranh gidi gitm quyén cia lién Trong m6t thdi gian dai, a eva aD Chinh sich Kinh té MGi, GN tt auftatnfanes ae ei bat dau so voi quyén ciia tiéu bang. Phuong sae * quyén cia Tién bang alin as J ay 14 hé qua tat yu cia phuong, thife bao thi ctia Tda én (duge thio! ludn truée 46); tho qua phuong thie han ché pham vi ciia'cde quyén lié } thong khoin thitong mai va eée . 3 any fe lién bang theo diéu erat quy dinh khéc. Khai niém nay duge goi 1a chi quyén phép Judit song Aanh, Nhumg ca chinh phi quée gia va tiéu bang ¢6 pham vi quyén han phi hop eta minh, va khéng thé x8m pham dén pham vi quyén' han cia nhau. Thong'thuéng, Toa an sé tuyén v6 bigu vige ban hinh ludt eta’ qude hoi néu phat bign ra rang ago lut dang n6i dén'viigt qua pham vi ede quyén duige liét ke eta ehinh pha lién bang, hokc Téa dn tuyén vo higu cdc quyén cia tiéu bang, Chang ‘han, trong vy. Hamner:kién Dagenhart (1918), Toa an cho rang luat lién bang cém vide hnichuyén trong hoat dng thiong mai gitta cdc’ tiéw bang ‘A6i voi hang h6a duge san xuat do‘ site lao dong cha tré-em 1a. vugt qué‘quyén thuong mai, va'trong vy Keller kién' Hoa Ky (1909); Toa 4n da phan quyét viée lién bang c&m cac nha thé la xim pham dén quyén bao vé tia cdc'tiéu bang. song hanh va pham vi rong l6n vé quyén cia tiéu bang duge Téa an dua'ta kha md nhat. Kha ning phan biét ro rang gitta cdc Tinh vue chi quyén 1a phi hgp voi tu tuéng cua thé XIX hon 1a nhimg tu tuémg php ludt cba thé key XX. Sau FDR, sau cudc Dai suy thoai, va Chinh sich Kinh té Méi, Toa an da sin sang chap thuan viéc mo rong quyén cla jién bang. Ngay nay, vigc phan chia quyén lye gitta chinh phi quoe gia va cée chinh quyen tiéu bang bj kiém soat boi hoc thuyét vé quyén wu tién, bao gom higu tng f \unong od higu le thy thi. Neu chinh tién 4p dung luat tiéu bang ma trén fi iudt lién bang. Va adi Khi, neu Khai niém chu quyén phap luat phite tap cia quyén lién bang phi lin bang hanh d6ng, sé wu thye té cé kha ning mau thudn v' 81 Scanned with CamScannerLUAT 101 = Moi didu ban cAn biét va phép ludt Hoa Ky chinh phi lign bang khéng hinh dng ho¥e chi e6 thé hanh dg, néu quyén eita chinh phi la kbdng 06 bid lve thu thi thi Tage, bang cfing bj c&m. Quyén wu tién ap dung luat lién bang Khi luat tiéu bang trai yg wat lién bang rat d& hiéu vi higu Ive eta dieu khoan quyén t6i cao, b,, Iuét Xét wir Trong tai Lién bang quy dinh rang cac bén trong hyp de, 06 thé tha thudn @ trinh tranh chap Ién trong tai bat ké quy dinh tng nguge cia lugt tiéu bang. Trén co so quy dinh d6 mot dao luat cia tig, bang California da c6 tinh 1am mat higu Inc théa thuan nay duge wy tién 4p dung (vu Céng ty Southland kién Keating, 1984). Cau hoi kho g ch® nhiimg pham vi ma ludt tidu bang va lién bang khong trai nguge nhau mét cdch ro rang nhung van mau thudn, trong trudng hop xung ot &6, ludttiéu bang khong dupe Ap dung. D6i khi, Toa an Téi cao t6n trong méi quan tam aia ché 46 lién bang va dién giai céc dao Int him trénh xung d6t; tai nhiing thoi diém khée, Téa an sé nhay cém han v6i méi quan tam cia quoc gia, néu Téa dn hiéu duge sur en thie cia tinh théng nhat quée gia. Trong vu Cipollone kién Liggett Group, Inc (1992), Toa &n cho ring ludt lién bang vé nbn higu thude Ié dw tién tréch nhiém gay tén hai ngoai hyp déng cia tiéu bang vi khéng canh béo sw nguy hiém cia vige hit thude. Nhung trong vu Altri Group, Ine kién Good (2008), Toa an két Ivan rang dao luat lién bang Khong wu tién khiéu nai vé sy gian lan cia tiéu bang déi v6i cde hit sin xuét thud JA vi d& quang cdo d6i tré ring thuéc 1é “nhe” ft gay té hai. Trong cd hai trudng hgp, Toa én tap trung vao vige bay to ¥ Ke cha Quée hdi va dé xuat § kign nay trong vige ban hanh luat; trong Gpollone, \uat tiéu bang mau thudn véi viée cinh bao stic khoe theo guy dinh etta lién bang d6i voi thude 14, nhung trong vy Altria Group Judt tiéu bang la nhém vao quang céo déi tré chit khéng phai J dong cia vige hut thude dén stte khoe. Trit khi Quée hoi da ching ™i"* duge “nghia r6 rang va hién nbién” dé wu tién ludt tiu bang, 4¥°" bao vé ca tiéu bang van khéng thay doi. Scanned with CamScannerLuat Hién phap va céc van dé chinh tri lién quan dén Hién phép : Luat lién bang cé aoe un tién hon luat tiéu bang ngay ca khi khong ee Xé va Tinh vue duige Quée hi nam gift theo quy en at conige Qué hoi dawtién dinh ai xa dén eae gi quéc gia ho&e ddi hoi sy théng nat quéc gia 7 chang han nhu céc'céng viée'lién quan dén nhing b6 the da dé, nbap ou, hoe divtra eiia cfc loai, chin trong Khap ‘ca nut - Toa 4n c6 thé wu tién Iya chon Ap dung cac dao luat lién bang. C6 Jé linh ve mé nhat nat cua hoe thuyét vé quyén wu tién lién quan dén cée trudng hop thude quyén eta Qude héi tong ede Tink yye'ma Qué héi'chua ban hanh ut: Quyén-chitalduge thire thi cb thé ngdn cfc tiéwbang khOng hinh dong trong thoi gian do khong? Nhimg'ngudi tng hé chinh phi quée gia vimg manh truéc dé lap luan. rinig kha nding ban hanh Tuat cia cde tiéu bang doi voi cde vin a 6 higu Ine bén ngoai'duéng bién gi6i eta minh la mot nhirge diém lon cia chinh [pha theo Dieu Ig Lién bang, va dod6 dieu khoan thuong ai va didu Khoan vé quyén t6bcao can duge Sita d6i. Vi'vay, cde tie pang) khong thé hanih d6ng: trong ede Tinh vue duge iquy dinh thude quyén thifong mai lién bang, mae dit céc tii bang. co: thé ban'hanh juat trong cdc linh vite Khdema c6 thé c6 mots6 tée déng déh Tinh vue thuong mai, Nhing ngubii khée duta ra quan diém hep hon vé quyén Gita ign bang, cho rng Iudt tia tiéu bang duige w tién chi khi né thye symau thudn v6i cdc lugt do lién bang ban hanh- ¥ao nhing nim 1850 va duge wn tiy Chinh sch Kinh té M6i m cita ché Viée giai quyét van dé nay bat dau trinh bay 10 rang trong mét loat va ki@n tev truée. Bigu nay rat nhay cam véi nhimg mdi quan tai ¢ ép ban hanh luat thy thude dé lién bang, Cée tiéu bang nén duge ph vido sy ean’ thiat 6 dia phuiong, nhung céc teu bang khong duge phép can thigp vio ngudn thuong mai gitta ce 3a dn can bing quyén Igi cue bd cia tiéu ‘bang trong viee nhiém din ching va suy xét ding dan m: thuung mai gia cde tiéu’ bang. Vi vay, mo tigu bang: T thye thi luat aéi voi trach Téa an 4p dung adi voi ¢ tiéu bang c6 thé bao vé 83 Scanned with CamScannerLAT 101 - Mot digu ban can piét ve phaP ~ ey ao toc bang cach en loi toan trén nbiing dung 07° ea ba quyén loi vé sv an y hugng 651 VOI xe tai trén dugp, hanh a6 cao toi da va han ché ene im ae Bl ai han &, vig? 4 khi chi mot vai xe tai co thé d4P : uy ngay ca Khi chi mo Ai obo xe tal duge sit dung trong phay, inh cm ap dung cong per ag han, vu CHC dubng b6 Ne, vi tigu bang va di xuyén tiéu ee oo) kG 105, bang Nam Carolina ign Barnwel ee oe onrimaiche di ong thé cat kéo ra-mooc sigu truong sieu ong, ¢ digy khong thé cam cae xe keo pang (nb vu K an cam lai mié hiéu xe ang VU Kasse Jchoan cam lai mien cho nhit kién Cong ty Consolidated Freightways, 1981). Mét khfa canh khée cua sv phan chia quyén lye thhect hie phip gitta chinh phi. que gia va cdc tiéu bang dang duge dé cap dén. Bg 1a cdc tiéu bang cé tinh trang hop hién doc lap va quyen bao ve chung, trong khi chinh phi lién bang chi cé:c4e quyén durgc liét ké, Vi vay 06 nhiing van dé ma chinh phi lién bang khéng thé chi dao cdc tiéu bang thy hién. Chang han, chinh pha lién bang khéng thé dinh truéc cho mot tiéw bang vi tri dat tha phu cia tiéu bang do. Chinh phi lién bang da timg ¢6 gang thye hién khi Oklahoma due chip nhanivao Lién minh (vy Coyle kién ‘Smith, 1911). Nhung khi chintirphitlién: bang vangdn séch'lién bang manh hon, Quéc héi dé hi ra mot be may dé cdc tiéu bang thyc hién nhing cong viée Quée ee oi khéng can chi dao truc tiép'cac tiéu bang. Quée hgi ét lap cdc chong trinh chi tiéu lién bang thong qua cac tiéu bang, nhung quy dinh mt tigu bang phai tun tht cé se A Ching has Ty ht rte as tuiin this ede diéu ign cy OF tiéu bang gin nhw toan quyé mn da khong cdn céim va trao cho cA a 13 udnE co cd Fi tigu bang, ngudi ta cho fo A on. go wOHg 06 cbn. Vi quyén cia ci tudi t6i thiéu duge phép a chinh an eéim Quéc hi ban han 4 ahi, nim 3988, Quée gi di bon han nay ee ate TU an hank m9t dao lat nham rit hi mét phan ngan sach vé dug dudn, ; bang triy khi tid iB cao téc lién b: is oF ti 4 ang d: LU i) thigs éugie de bang nay ban hinh vin ban dank cho mot uf Phép ung rugu la hai muoi mét. Ba dinh 46 tudi # . Day 1a van dé thu tie tai trong tiéu Scanned with CamScannerLuat Hien phap va cdc van dé chinh tri lign quan dén Hién phap tuong ty mot yéu cau quée gia vi moi tiéu bang déu phy thude vio ngan sach lién bang trong viée xay dung va duy tri dudng s4. Ligu Quéc héi c6 thé thye hién gian tigp nhiting céng viée ma Quéc héi khéng thé thyc hién tryc tiép theo Hign phap? Quédc h6i cé thé, Chanh 4n William Rehnquist :tuyén bé thay mat cho dai dién da so trong Toa 4n, vi quy kiém soat duéng cao téc thude pham vi quyén chi tiéu cha Quéc hdi va d6 tudi duge phép udng rugu lién quan dén viéc di lai an toan trén dung cao tic gitta cdc tiéu bang. Scanned with CamScanner