20.7.

2018

BUHAR KAZANLARI
BUHARIN KULLANIM NEDENLERİ
 İdeal bir ısı taşıyıcı olması
 Küçük çaplı borularla daha fazla ısı taşıyabilmesi
GEMİ MAKİNELERİNE GİRİŞ  Çevre dostu olması (yani temiz olması)
BUHAR KAZANLARI  Geri kazanımı ile enerji tasarrufu sağlanabilir
 Akışkanın taşınması kendi basıncıyla gerçekleşir, dolayısıyla maliyeti düşüktür.
 Sıcaklık kontrolünü çok hassas bir biçimde gerçekleştirmek mümkündür.
 Isı kayıpları azdır yani ideal bir ısı taşıyıcısıdır.
 Emniyetlidir yani alevlenme özelliği yoktur.
Dezavantajı ise; yüksek enerji ve basınç olduğundan korunması yapılmalıdır.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

BUHAR KAZANLARI atmosfere kapalı kaplar olup basınç altında çalışmaktadırlar. Bu ALEV ve DUMAN
kaplara düzenli bir şekilde su verilir. Bir başka deyişle verilen su miktarı, buhar olarak BORULU KAZANLAR
KAZAN TÜRLERİ

kazanı terkeden suyun ağırlığına eşit olduğundan, kazan içindeki suyun seviyesi sabit DOĞAL DOLAŞIMLI SU BORULU
kalır. KAZANLAR KAZANLAR

Kazan iç basıncına bağlı olarak suyun kaynama sıcaklığı da 100°C’nin üzerine çıkar. SU ve ALEV BORULU
KAZANLAR
Örneğin 20 bar basınçta suyun kaynama sıcaklığının, buhar tabloları ve Mollier’in
‘Entalpi, Entropi’ diyagramlarından incelenecek olursa, 212°C olduğu görülecektir. CEBRİ SU DOLAŞIMLI
KAZANLAR

CEBRİ DOLAŞIMLI CEBRİ BUHAR

KAZANLAR DOLAŞIMLI KAZANLAR

TEK BORULU
KAZANLAR

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

Kaynama sonucu oluşan buhar kürecikleri, buhar bölgesi
adı verilen hacimde toplanmaya başlar. Oluşan bu buharın ALEV ve DUMAN BORULU KAZANLAR
yapısında su zerrecikleri bulunmaktadır. Böyle buhara ‘YAŞ
DOYMUŞ BUHAR’ adı verilir. Yakıtın yanmasıyla oluşan kızgın gazlar, borular içinden geçer ve buharlaştırılacak su
boruların dışında bulunursa, böyle kazanlara ‘ALEV VE DUMAN BORULU KAZANLAR’ adı
verilir.
Yaş buharın içindeki suyun tümü ile buharlaşması
sağlandığında elde edilen buhara ‘KURU BUHAR’ adı
verilir. Kuru buharın basınç ve sıcaklığı kendini oluşturan
buharın basınç ve sıcaklığına eşittir.

Sıcaklığı kendini üreten yaş ve kuru buharın sıcaklığından

yüksek olan buhara ‘KIZGIN BUHAR’ adı verilir.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV ve DUMAN BORULU KAZANLAR ALEV ve DUMAN BORULU KAZANLAR
YARARLARI; Alev ve duman borulu kazanlarda kendi aralarında 3 türe ayrılırlar;
 Su hacminin büyük oluşu nedeniyle önemli miktarda su depolarlar. 1. TERS ALEV BORULU KAZANLAR
 Su seviyesindeki değişim, su kapasitesinin çok büyük oluşu nedeni ile, çok dikkatli bir 2. İKİ TARAFTAN ATEŞLEMELİ ZIT ALEV BORULU KAZANLAR
denetim gerektirmez.
3. DOĞRU ALEV BORULU KAZANLAR
 Yakıtların yakıldığı külhan veya ocağın bir tarafı dışında tümü ile suyla çevrili olması
nedeniyle ısı kayıpları az ve kazan verimi yüksek olur.
 Damıtık yada saf suya gereksinim göstermezler ve içilebilen her türlü su ile
çalıştırılabilirler.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV ve DUMAN BORULU KAZANLAR TERS ALEV BORULU KAZAN
SAKINCALARI;
 Isıtma yüzeyleri küçük ve saatte ürettikleri buhar miktarı nadir olarak 7,5 tonu geçer.
Isıtma yüzeyi, ocakla baca arasında akan gazların kazan içinde temas ettiği
yüzeylerdir.
 Buhar tutma süreleri çok uzundur (10-20 saat)
 Ürettikleri buharın basınç ve sıcaklığı düşüktür. Bu basınç maksimum 20 bar
değerindedir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
ALEV ve DUMAN BORULU KAZANLAR
Kazanın 2/3’ü su ve 1/3’ü ise buhar hacmi olarak düzenlenmiştir. Su bölgesindeki
Kazan zarfı ve aynaları; Kazanın silindirik kısmı kazan zarfı olup, düz olan ön ve
büyük miktardaki su nedeniyle buhar tutuncaya dek önemli bir süre gereklidir. Bunun arka bölümleri kazan aynalarını oluşturur.
nedeni kazan içindeki su dolaşımının çok yavaş olmasıdır. Kazan aynaları üzerinde
daima kazan içinden dışarı doğru
KAZANLARDA DOĞAL DOLAŞIM, ısınan su kütlelerini yükselmesi, oluşturdukları buhar kapatılan kazan su ve buhar hacimlerinin
kürecikleri buhar bölgesine bırakmaları ve yükselen kütlelerin yerin, daha az sıcak su denetlenmesini sağlayan kapaklara
kütlelerinin alması şeklinde gerçekleşir. Oldukça durgun bölgelerin bulunuşu alev ve
duman borulu kazanlardaki dolaşımın yavaş olmasına yol açar. menhol adı verilir.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
Kazanda yakıtın yakıldığı kısım KÜLHANdır.
Külhanlar bir taraftan kazan KÖPRÜ PAYANDA; Cehennemlik
tavanını iç basınca karşı koruyan
ön aynasına diğer taraftan elemanlardır.

CEHENNEMLİKe
bağlanmaktadırlar. MASURA; Cehennemlik arka
aynalarını iç basınca karşı koruyan
ve onu kazan arka aynasına
bağlayarak dayanıklılığını arttıran
kısa, içi dolu metal çubuklardır.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
KÜLHANların yapımında çoğunlukla kıvrık saçlar kullanılır. Kıvrık saçtan yapılmış ALEV BORULARI cehennemlik ön aynası ile kazan ön aynası arasına yerleştirilmiş
külhanların başlıca avantajları; borulardır. Bu boruların görevi içlerinden geçen alev ya da dumanın ısısının önemli bir
 Kıvrık saçlardan yapılmış külhanlarda, genleşme ve büzüşmeler külhanın bağlandığı bölümünü çevrelerindeki suya aktarmaktır.
noktalardaki bağlantı elemanlarını etkilemez.
 Aynı çapta düz ve kıvrık saçtan yapılmış külhanlarda, kıvrık saçtan yapılmış olanın
ısıtma yüzeyi düz saçtan olanlara göre daha büyüktür.
 Kıvrık saçtan yapılmış külhanlarda kışır nedeniyle çökme olayına daha az rastlanması,
ısı ile genleşme ve büzüşme olayı sırasında dış yüzeyde oluşum başlangıcında bulunan
kışır katmanın kırılması ile açıklanabilir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
CEHENNEMLİK yanmamış yakıtın yanmasına müsaade eden ve yanma gazlarının PAYANDA BORULARI ise daha çok iç basınca karşı cehennemlik ve kazan ön aynalarının
alev ve payanda borularına yönlendiren bölümdür. dayanıklılığını arttırmak üzere kullanılırlar. Ayrıca, içlerinden geçen alev ya da dumanın
ısısının önemli bir bölümünü çevrelerindeki suya aktarmaktır.
KÖPRÜ PAYANDA; Cehennemlik
tavanını iç basınca karşı koruyan
elemanlardır.

MASURA; Cehennemlik arka

aynalarını iç basınca karşı koruyan
ve onu kazan arka aynasına
bağlayarak dayanıklılığını arttıran
kısa, içi dolu metal çubuklardır.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
Alev borulu kazanların ön ve arka aynalarını birbirlerine sıkıca bağlayarak iç basınca BACA kazanı oluşturan bölüm olmamakla beraber baca yolunun devamı olması sebebi
karşı dayanıklılığı arttıran, içi dolu ve uçları kılavuzlu uzun çelik çubuklara PAYANDA adı ile önem arz etmektedir.
verilir. Bacayı terk etmekte olan gazların sıcaklığı yaklaşık olarak 200-250˚C dolaylarındadır.
Kazanın buhar bölgesinde bulunurlar. Kazan ocağında oluşturulan gazların sıcaklığı ile baca gazlarının sıcaklığı arasındaki fark
İçlerine boydan boya dairesel kesitli ne derece büyürse, kazanın genel verimi de o derece büyür. Ancak, baca gazlarının
birer delik açılmıştır. yukarıda belirtilen değerden daha fazla düşürülmesine müsaade edilemez. Bunun
nedeni ÇİĞLEŞME NOKTASI adı verilen kavramdır.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
Alev ve payanda borularının ağızları DUMAN SANDIĞI adı verilen ve menteşeli ağır Çiğleşme noktası, gazlar içindeki su buharının yoğuştuğu veya su durumuna geldiği
kapılarla denetlenen bir bölüme açılır. sıcaklık derecesidir.
 Duman sandığındaki sıcaklık 300 -400˚C Bu durumdaki su, yine gazlar içerisinde bulunan kükürt dioksit ile birleşerek SÜLFÜROZ
 Kazan denetimine izin verir. ASİTİ oluşturur. Sülfüroz asit, basit bir asit olmasına karşın baca yolundaki ısıtıcı
borularının aşınarak delinmesine yol açar.
 Yanma denetimi için karbondioksit
Bu bakımdan baca gazlarının sıcaklıkları 200-250˚C’den küçük olmamalıdır.
kayıt ediciler de duman sandığına
Günümüzde kullanılan kazanlarda bacayı terk eden yanma ürünlerinin sıcaklıklarının
monte edilir.
MİNİMUM 170˚C olmasına müsaade edilmektedir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

SU BORULU KAZANLAR
ALEV BORULU KAZANLARI OLUŞTURAN BÖLÜMLER
Alev ve duman borulu kazanlara göre, su bölgesi hacmi küçük olan fakat yüksek basınç
BACA YOLU daha çok hava ısıtıcı, besleme suyu ısıtıcısı gibi ısı değiştiricilerin
ve sıcaklıkta buhar üretmeye yarayan kazanlardır.
yerleştirildiği bölümdür.
Bu kazanlarda su, boruların içinde dolaşır ve boruların dışından geçen ve ocakta yakılan
yakıtın oluşturduğu alev ve kızgın gazların etkisiyle buharlaşarak buhar dramına yükselir.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

SU BORULU KAZANLAR
Su borulu kazanların alev borulu kazanlarla kıyaslandıkları zaman bir takım yarar ve HEDER TÜRÜ KAZANLAR
sakıncaları vardır. Kalın su borulu heder türü kazan (İki, üç ve dört geçişli kazan)
Yararları; Daha çok İkinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan bir kazan türüdür. Kazanı oluşturan
 Yüksek basınç ve sıcaklıkta buhar üretirler başlıca bölümler;
 Su hacimlerinin küçük olması nedeniyle çok değişik manevralara rahatça yanıt verebilir
ve buhar sağlayabilirler.  Su ve buhar dramı (drum: silindirik saç kap, tambur, silindir)
 Türlü ısıtıcıların kullanımına olanak sağladıkları için verimleri çok yüksektir.  Ön heder (header: ana boru, kollektör)
 Buhar basıncı kısa sayılabilecek bir süre içerisinde yükseltilebilir  Çamur dramı
 Kapladıkları hacim alev borulu kazanlara göre çok daha düşüktür
 Buhar tutma süreleri 1-1,5 saat arasında değişmektedir.  Arka heder
 Kapasiteleri alev borulu kazanlara göre çok yüksektir.  Yukarı devir boruları

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

SU BORULU KAZANLAR
Su borulu kazanların alev borulu kazanlarla kıyaslandıkları zaman bir takım yarar ve
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
sakıncaları vardır. Kalın su borulu heder türü kazan
Sakıncaları; Su ve buhar dramı (drum: silindirik saç kap, tambur, silindir); yatık silindir şeklinde ve
çelik saçlardan perçin veya kaynakla yapılmış bir kaptır. Bu kabın yaklaşık olarak yarısı su
 Damıtık su kullanımı gereklidir.
ve diğer yarısı ise buhar bölgesidir.
 Buhar basıncı ile su seviyesi çok dikkatli bir denetimi gerektirir.
 Kazanın susuz kalması veya su ile dolması ve makineye su yürümesi tehlikesi vardır. Bu
bakımdan gayet sıkı bir denetim gerektirir.
 Isı kayıplarını azaltmak için çok iyi bir yalıtım gereklidir.
 Boruları tapalamak veya değiştirmek için tüm kazan suyunun boşaltılması gereklidir.
 İlk kuruluş giderleri alev borulu kazanlardan daha yüksektir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KALIN SU BORULU HEDER HEDER TÜRÜ KAZANLAR
TÜRÜ KAZANLAR
SU BORULU KAZANLAR

Kalın su borulu heder türü kazan

HEDER TİPİ KAZANLAR
İNCE SU BORULU HEDER Su ve buhar dramı, dram boyunca NİPEL adı
TÜRÜ KAZANLAR verilen büyük çaplı kısa borularla ÖN
HEDERE bağlanır. Ön hederin altında ona
yine nipellerle bağlanmış yatık kare prizma
ÜÇ DRAMLI KAZANLAR şeklinde bir ÇAMUR DRAMI bulunmaktadır.
DRAM TİPİ KAZANLAR
İKİ DRAMLI KAZANLAR

BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
Kalın su borulu heder türü kazan
Ön heder ile arka heder birbirlerine paralel
olup, aralarında yatayda 12-18 derecelik
açılar yapan SU BORULARI donatılmıştır. Su
boruları yaklaşık 50mm çapındadır. Ve
dikişsiz olarak çekilmiş çelik borulardır.
Arka heder YUKARI DEVİR BORULARI
yardımıyla su ve buhar dramına bağlanmıştır.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
Kalın su borulu heder türü kazan
Kazan ilk ateşlendiğinde kızgın yanma ürünleri
su borularının alt kısmında bulunan ve ateşe
dayanıklı GAZ PERDESİ tarafından arka
hedere doğu gönderilir. Ve ayrıca borular
arasına yerleştirilen ilave gaz perdeleri ile su
boruları arasında gazların daha uzun süre
dolaşması sağlanmaktadır.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
Kalın su borulu heder türü kazan
Su dolaşımı alev borulu kazanlara göre çok
daha hızlı olduğundan buhar tutma süresi de
kısalır.
Nitekim üç geçişli kazanlarda bu süre 2,5 saat
dolayındadır. Bu kazanlarda üretilen buhar
doymuş buhardır.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Kalın su borulu heder türü kazanların boru çapları büyük olduğundan kazan içine, hederler
arasına donatılan boru sayısı oldukça azdır. Dolayısıyla boru çaplarının büyük olması,
kazan ısıtma yüzeyinin etkilenmesine ve küçülmesine neden olur.
Bu sakıncayı giderebilmek için gaz perdeleri aracılığı ile baca gazlarının su boruları
arasında daha uzun bir süre tutulması yoluna gidilmiştir.
Buhar türbinli gemilerde ince su borulu heder türü kazanlar kullanılmaya başlanmıştır.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Su ve buhar dramı kazanın dışından ocağın sağ alt
köşesine yerleştirilmiş su duvarı hederine ‘AŞAĞI
DEVİR BORULARI’ yardımıyla bağlanmıştır. Aşağı
devir boruları kazanın dışından donatıldığı için,
içinde buharlaşma olmayan ve suyun yönü daima
aşağıya doğru olan büyük çaplı dikişsiz borulardır.
Böylelikle kalın su borulu heder türü kazanlara göre
daha hızlı bir dolaşım sağlanmaktadır.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Kazan ocağına, yakıtın püskürtüldüğü yerin tam
karşısına rastlayan duvara, yan yana büyük çaplı
borular yerleştirilmiştir. Hızlı bir biçimde buhar üreten
bu borulara ‘SU DUVARI BORULARI’ adı verilir.

BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Su borulu kazanların ocakları alev borulu kazanlarda
olduğu gibi su ile çevrili değildir. Bu nedenle ne kadar
iyi izole edilirlerse edilsinler, ocaktaki ısının bir
bölümü kazan dışına veya kazan dairesine
kaçacaktır. Isı kayıplarını azaltmak amacıyla ocaklar
çepeçevre ATEŞ TUĞLALARI (ŞAMOT) ile çevrilidir.
Ancak buda yeterli olmadığı için kazan ocakları SU
DUVARI BORULARI ile kaplanır. ~ ISI KAYIPLARINI
AZALTMAK
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Su duvarı boruları, bir yandan kaçması olası ısıyı
tutarken diğer yandan da içinden geçen suyun büyük
bir miktarının buharlaşmasını sağlar. ~ KAZAN
BUHAR KAPASİTESİNİ ARTTIRIR.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Su duvarı boruları, kazan ocak duvarlarının kendisiyle
aynı sıcaklıkta kalmasını sağladıkları için, hem ocak
duvarlarının bozulmamasını ve hem de onarım
giderlerinin artmamasını temin ederler. ~ BAKIM –
TUTUM MALİYLETLERİNİ AZALTIR.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Kalın su borulu heder türü kazanlarda su
borularının üstüne donatılan ÜST ISITICILARIN
(SUPERHEATER) yeri, ince su borulu kazanlarda
değiştirilmiş ve su borularının arasına alınmıştır.
Böylece üst ısıtıcı boruları kazan ocağına
yaklaştırılmıştır. Bu sayede DAHA YÜKSEK
SICAKLIKTA KIZGIN BUHAR elde etmek mümkün
olmaktadır.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Ocak gazlarının yüksek sıcaklıklarından üst ısıtıcı
borularının korunması için ocağın hemen üzerine
birkaç sıra büyük çaplı su borusu yerleştirilmiştir.
Çapları yaklaşık 100mm olan bu borulara
‘RADYASYON BORULARI’ adı verilir.
BUHAR KAZANLARI
HEDER TÜRÜ KAZANLAR
İnce su borulu heder türü kazan
Yine bu kazanlarda yukarı devir borularının üst
tarafında yatay olarak yerleştirilmiş ‘HAVA ISITICISI’
boruları görülmektedir. Hava ısıtıcısından geçen
hava, boruların dışından geçen duman gazları
tarafından ısıtılarak kazan ocağına verilir.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
Dram türü kazanlar bir buhar dramı, bir veya birkaç su dramı ile bunları birbirlerine Üç dramlı kazanlar
bağlayan borulardan oluşmaktadır. Heder türü kazanlarla kıyaslandıklarında, su İlk ateşleme esnasında kazan henüz
yüklenmemişken önce ocağa yakın iç sıra
borularının hemen hemen dik bir durumda oluşu, bu kazanların buhar tutma süreleri borularda buharlaşmanın başlaması nedeniyle
önemli şekilde kısaltmaktadır. suyun yönü bu borularda, su dramlarından buhar
dramına doğrudur. Bu sırada dış borulardaki
suyun yönü, daha az ısı aldığı için, buhar
dramından su dramına doğrudur. Ancak kazan
yüklenince iç ve dış sıra borulardaki suyun
sıcaklığı arasındaki fark azalır ve her iki sırada da
suyun yönü buhar dramına doğru olur ve dolaşım
bozulur.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
Üç dramlı kazanlar Üç dramlı kazanlar
Bu kazanda BUHAR DRAMININ, heder tipi Üç dramlı kazanlarda dolaşım bozukluğunu gidermek amacı ile AŞAĞI DEVİR
kazanlarda olduğu gibi yarısı su ve diğer BORULARINDAN yararlanılır. Heder türü kazanlarda da olduğu gibi, aşağı devir boruları
yarısı da buhar bölgesini oluşturmaktadır. buhar dramının su bölgesini, kazan zarfı dışından su dramlarına bağlamaktadır.
Bu kazanlar özellikle buhar türbinli kuruluşlara buhar üretmektedirler. Buhar basınç ve
SU DRAMLARI sağda ve solda olmak üzere sıcaklıkları heder türü kazanlarla kıyaslandığı zaman bir hayli yüksektir.
alt tarafta bulunur ve tümü ile su doludurlar. Verimlerinin diğer kazanlara göre yüksek olmasının nedeni su dolaşımının hızlı oluşu ve
Ocak yine heder türü kazanlardaki gibi ateşe baca gazlarının ısılarından yararlanılarak (i) besleme suyu, (ii) hava ve (iii) doymuş
dayanıklı tuğlalar ile bir duvar biçiminde buharın ısıtılması ya da kızdırılmasında yararlanılan ısıtıcıların donatılmalarına uygun
örülmüştür. olmalarıdır.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
Üç dramlı kazanlar Üç dramlı kazanlar
Ocakta yakılan yakıtın oluşturduğu gazlar su Üç dramlı kazanlar türlü şekilde dizayn edilebilmektedirler. Bu tasarımlarda en önemli
borularını, su boruları arasına yerleştirilmiş etken üst ısıtıcılardır (superheater). Üst ısıtıcı borularının, yükse sıcaklıklarda buhar
üst ısıtıcı borularını, buhar dramını ve varsa üretebilmeleri, kazan ocaklarına yaklaştırılması ile mümkündür.
baca yolu üzerine yerleştirilmiş türlü Kazan ocağına yaklaşmaları ise içlerinden buhar geçirilmediğinde, üst ısıtıcı borularının
ısıtıcıların borularının arasından geçerek tavlanıp yanması sakıncasını ortaya çıkarır. Bu bakımdan üst ısıtıcı borularının dikkatle
bacaya ve oradan da atmosfere gider. korunması gerekir. Bunun için türlü dram tipi kazanlar dizayn edilmiştir.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
Üç dramlı kazanlar Bazı üç dramlı kazanların ocakları tam
Çoğu zaman üst ısıtıcılı, üç dramlı kazanların buhar dramlarının su bölgesine KIZGIN ortasından yan yana dizilmiş su boruları
BUHAR SOĞUTUCU (desuperheater) adı verilen büyük çaplı borular yerleştirilir. Bu ile iki ayrı kısma bölünür. Ocağı iki
boruların görevleri, üst ısıtıcı borularını korumak ve kızgın buharı doymuş buhara kısma ayıran bu borulara ‘SU BÖLMESİ’
çevirmektir. adı verilir.
Geminin seyri esnasında üst ısıtıcı borularından çekilen kızgın buhar, ana makinelerin
Su bölmesi boruları üstten buhar
çalışmasını sağlamaktadır. Ancak, ‘manevralarda uzun zaman alan durmalar’ veya
dramının su bölgesine, alt taraftan da
‘geminin bağlanması’ veya ‘demirlenmesinden sonra’ ana makinenin kapatılması sonucu
üst ısıtıcı borularından buhar geçmez. Böylece ocak gazları üst ısıtıcı borularını tavlar ve bölme hederine bağlanırlar.
yanmalarına neden olur.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
Bu tehlikeyi önlemek için SOĞUTUCUDAN Çoğunlukla savaş gemilerinde kullanılan
yararlanılır. bir başka yöntemde kızdırıcıları ‘AYRI
Böylelikle üst ısıtıcı borularından sürekli ATEŞLEMELİ’ kazanların kullanılışıdır.
olarak doymuş buhar geçirilerek kızgın
buhar elde edilir. Bu buharın soğutucu
borularından geçişi esnasında üst Bu kazanlarda kızgın buhar soğutucusuna
ısıtıcıda kazanılan ısının bir bölümü gerek yoktur.
soğutucu borularının çevresindeki suya
iletilir ve boruların içindeki buhar doymuş
buhara çevrilir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
BİR BAŞKA TÜR SOĞUTUCU’ da yüksek basınçlı buharın nozuldan geçişi esnasında, İki dramlı (D Türü) Kazanlar
buhar su kabından küçük partiküller halinde suyu yapısına alır. Bir taraftan nozuldan Bu tür kazanlarda üstte bir BUHAR DRAMI ve
geçiş sırasında basıncın düşümü, diğer taraftan yapısına damlacıklar halinde su girişi, altta ise bir veya iki tane SU DRAMI
kızgın buharın yaş doymuş buhara dönüşmesine yol açar. bulunmaktadır. Şekilden de görüleceği gibi,
buhar dramı ile su dramları arasında su
boruları donatılmıştır. Soldaki su borularının
hemen dışında üst ısıtıcı boruları
bulunmaktadır. Her iki su dramı arasına
BÖRNERLER donatılmıştır.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR
İki dramlı (D Türü) Kazanlar İki dramlı (D Türü) Kazanlar
Kazan ocağının ana börnerleri ateşlendiği Üst ısıtıcı ocağından ısı kayıplarını önlemek
edildiği zaman oluşan gazlar, sağdaki su üzere, bu ocağın yüzeylerine SU DUVARI
borularının arasından geçer. Bu geçiş BORULARI yerleştirilmiştir.
sırasında baca çekimi nedeniyle gazların
ocakla baca yolu arasında kısa devre
yapmaları ve böylece ısılarının önemli bir
bölümünden yararlanılmaması tehlikelisi
belirir. Bunu önlemek için GAZ PERDELERİ
kullanılır.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

DRAM TÜRÜ KAZANLAR
İki dramlı (D Türü) Kazanlar
Şekilde D türü bir kazan görülmektedir. Bu
kazanın ocağı su soğutmalı bir bölme duvarı
ile iki kısma ayrılmıştır. Dolayısıyla üst ısıtıcı
ayrı ateşlemeli olarak dizayn edilmiştir. ANA
SU BORULARI sağdaki su dramı ile buhar
dramı arasına donatılmıştır.
DRAM TÜRÜ KAZANLAR
İki dramlı (D Türü) Kazanlar
Şekilde bir başka D tipi kazan görülmektedir. Bu
kazanda iki ayrı üst ısıtıcı bulunmaktadır.
Bunlardan ilki BİRİNCİL diğeri de İKİNCİL üst
ısıtıcılardır.
Bu kazanlarda elde edilen buharın basıncı
yaklaşık 85 bar ve sıcaklığı ise 410°C’dir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

A. Baca yolu
B. Ön ısıtıcı (ekonomayzer)
DRAM TÜRÜ KAZANLAR DRAM TÜRÜ KAZANLAR C. Buhar çıkışı
D. Siklon
İki dramlı (D Türü) Kazanlar Şekilde dram türü kazanın tüm E. Süperhiyter payanda borusu
parçaları görsel olarak sunulmuştur. F. Süperhiyter boruları için payanda borusu
Üst ısıtıcı borularının bulunduğu bölmede bir G. Kızgın buhar çıkışı
H. Süperhiyter
börner grubu görünmektedir. Bu börner I. Süperhiyter hederi
grubu fayrap edilmedikçe kazanda üretilen J. Su dramı
K. Börner
buhar, doymuş buhar türündedir. Kızgın L. Su duvarı hederi
buhar gerektiği zaman ocak börnerlerine ek M. Pabuç
N. Su duvarı
olarak üst ısıtıcı börnerleride ateşlenir. O. Su duvarı hederi
P. Arka su duvarı
Q. Kazan zarfı
R. Su duvarı hederi
S. Yükseltici
T. Aşağı devir boruları
U. Buhar dramı
V. Ön ısıtıcı hederi

BUHAR KAZANLARI
DRAM TÜRÜ KAZANLAR
BUHAR KAZANLARI
ALEV ve SU BORULU KAZANLAR
Gemilerde çok sık olmamakla birlikte zaman
zaman kullanılan bir başka tür kazanda alev ve
su borulu kazanların birleşik şekli olan
kombine kazandır. Yapımcı firmaların adları ile
anılan kazanlar ‘HOWDEN-JOHNSON’ ve
‘Proton Capus’ kazanlarıdır.
Kombine kazanlarda alev ve su boruları bir
arada bulunmaktadır.
BUHAR KAZANLARI
ALEV ve SU BORULU KAZANLAR
Gemilerde çok sık olmamakla birlikte zaman
zaman kullanılan bir başka tür kazanda alev ve
su borulu kazanların birleşik şekli olan
kombine kazandır. Yapımcı firmaların adları ile
anılan kazanlar ‘Howden-Johnson’ ve ‘PROTON
CAPUS’ kazanlarıdır.
Kombine kazanlarda alev ve su boruları
birarada bulunmaktadır.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
ALEV ve SU BORULU KAZANLAR
Yanma odası ve cehennemlik içine
yerleştirilmiş olan SU BORULARI (i)dolaşımın
hızlanmasını ve (ii)buhar tutma süresinin
kısalmasını sağlamaktadır.
Yapı itibarı ile ters alev borulu kazanlara
benzemektedir.
BUHAR KAZANLARI
ALEV ve SU BORULU KAZANLAR
Bu kazanlarda kızgın buhar da elde edilebilir.
Bu amaçla su veya dolaşım boruları arasına,
hederleri tuğla duvarın dışında olan ÜST ISITICI
boruları yerleştirilmiştir.
Külhanda oluşturulan gazlar, ateşe dayanıklı
tuğlalarla çevrili cehennemliğe gelmekte, su ve
kızdırıcı boruları arasından geçerek alev ve
payanda boruları içine girmektedirler.
BUHAR KAZANLARI
YARDIMCI KAZANLAR
Gemi seyirde iken kazanların ürettikleri buhar ana ve yardımcı makinelerle birlikte gerekli
sistemlerin çalışmasını da sağlar. Gemi limana geldiğinde ana kazanlardan biri çalışır durumda
tutulur. Böylece ısıtma ve sıcak su temini için gerekli buhar sağlanmış olur.
Yukarıda belirtilen görevleri yerine getirmek üzere kapasiteleri ve yakıt harcamları ana kazanlara
göre çok daha düşük olan alev ve su borulu kazanlardan yararlanılır. Bunlara ‘YARDIMCI
KAZANLAR’ adı verilir.

BUHAR KAZANLARI
YARDIMCI KAZANLAR
Günümüzün yüksek güçlü makinelerle donatılmış
motorlu gemilerinde, atmosfere atılacak egzoz
gazlarının ısılarından yararlanılarak ‘EGZOZ GAZI
KAZANI’ adı verilen kazanlar kullanılmaktadır. Bu
kazanlar limanlarda yakıtlarla çalıştırılır, ancak
gemi sefere çıkıp makine tam yükle çalışmaya
başladıktan sonra egzoz gazlarından yararlanılır.
BUHAR KAZANLARI
YARDIMCI KAZANLAR
Kazan ocağı, su borulu kazanlarda olduğu gibi
ateşe dayanıklı tuğlalarla örülmüştür. Kazan,
limanlarda bu tuğlaların çevrelediği ocağa
püskürtülen yakıt ile ateşlenmekte ve oluşan
gazlar yatay durumda olan alt ve üst boru
demetlerinden geçerek atmosfere atılmaktadırlar.
Egzoz gazları şeklinde sağında görülen flençten
kazana verilir.
Bu kazanlarda ’İKİ GEÇİŞLİ KAZANLAR’ da
denilmektedir.
BUHAR KAZANLARI
YARDIMCI KAZANLAR
Şekilde iki geçişli, hem akaryakıt hem de egzoz gazı
ile çalışabilen alev borulu bir yardımcı kazan
görülmektedir. Bu kazanda egzoz gazları ile sıvı
yakıttan oluşan gazlar ayrı yollardan atmosfere
atılmaktadır.
Yardımcı kazanlarda üretilen buharın basıncı
oldukça düşüktür. Çoğu zaman elde edilen ve
ısıtmada kullanılan buharın basıncı 3-5 bar
dolaylarındadır.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
Heder türü kazanlarla dram türü kazanlar arasında yapı bakımından önemli ayrıcalıklar
vardır.
1. Dramlar
Su borulu kazanlarda su dramı ve buhar dramı olmak üzere iki dramdan yararlanılır.
Ancak, heder türü kazanların dram türü kazanlarla ortak yanı buhar dramlarıdır.
BUHAR DRAMLARI yaklaşık olarak yarısına kadar suyla dolu bulunur. Dramın diğer yarısı
ise buhar bölgesidir. Besleme suyunun verildiği ve buharın üretilerek dış devreye alındığı
yer olması sebebiyle üzerinde önemli teçhizatlar vardır.
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
1. Dramlar
Bu teçhizatlar; yüzey blöf valfi, ana ve yardımcı
çek valf, ana ve yardımcı stop valf, hava
musluğu, emniyet valfi şeklinde sıralandırılabilir.
BUHAR DRAMLARININ içinde ise iç buhar
borusu, buhar perdesi, besleme suyu regülatör
şamandırası, soğutucu boruları, vb bulunaktadır.
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
1. Dramlar
Buhar dramının iç yapısını incelediğimizde öne çıkan en önemli parça SİKLON AYRIŞTIRICIdır.

BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
1. Dramlar
SU DRAMLARI ise buhar dramlarına benzer yapıda olup, daha küçük ölçülerde yapılırlar.
Bu dramlarında her iki tarafında menhol kapakları bulunmaktadır. Dramın iç temizliği
için bu kapaklara ihtiyaç vardır. Su dramları su boruları ile buhar dramlarına bağlanır.
Buhar dramında olduğu gibi, üzerlerinde ayrıca bir takım teçhizat yoktur.
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
2. Hederler
İki şekilde yapılırlar; birincisi tek parçadan ve prizma şeklinde
olanı, ikincisi ise dilimlerden yapılanlarıdır. Son yıllarda dilim
şeklinde yapılıp bir araya getirilerek oluşturulan hederler yaygın
bir biçimde kullanılmaktadır. Böylece tek parçadan yapılmış
hederlere karşı önemli bir yarar sağlanmıştır.
Dilimlerden oluşturulan hederlerde ısıl genleşmelerden gelen
gerilmeler anında giderilmektedir.
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
2. Hederler
Dilimlerin üzerinde hand hole (el odası) adı verilen kapaklar bulunur.
(Bakım, onarım, temizlik amaçlı yerleştirilmişlerdir.) Hederler ön ve
arka olmak üzere iki tanedir. Birbirlerine paralel olan hederler arasına
su boruları donatılmıştır. Ön hederin altında çamur dramı
bulunmaktadır. Çamur dramı yatık kare prizma şeklinde olup, üzerinde
çok sayıda hand hole kapağı bulunmaktadır.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
2. Su boruları
Su borulu kazanlarda kullanılan borular dış çaplarına göre ölçülendirilirler. Dolayısıyla
50mm’lik bir boru, dış çapı 50mm olan bir borudur. Borunun et kalınlığı ise iç basınca
veya kazanın maksimum basıncına göre hesaplanır.
Besleme suyunun kazana alınmadan önce ve alındıktan sonra ıslah edilme
yöntemlerindeki gelişmeler boru çapının küçülmesine, fazla sayıda boru kullanılarak
daha büyük ısıtma yüzeyi elde edilmesine neden olmuştur.
BUHAR KAZANLARI
SU BORULU KAZANLARIN KISIMLARI
3. Ocaklar
Heder ve dram türü kazanların ocakları su ve alev borulu kazanların cehennemlikleri
‘ŞAMOT’ adı verilen ısıya yalıtkan ateş tuğlalarından örülmüş duvarlarla çevrelenmiştir.
Kazan ocaklarının bu şekilde yapılmalarının üç önemli nedeni vardır;
1. Ocak sıcaklığını bir düzeyde tutarak tam bir yanma sağlamak.
2. Kızgın yanma gazlarını buhar üretilen su borularına yöneltmek.
3. Isının atmosfere kaçmasını önleyerek yüksek kazan verimi sağlamak.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Buhar kazanlarında genel verimin yükseltilmesinin yollarından biri de atmosfere atılacak
baca gazları üzerindeki ısının bir bölümünden yararlanmaktır. Gemi kazanlarında bu
amaçla türlü ısıtıcılardan yararlanılır. Bunlar;
(i) üst ısıtıcı (super heater),
(ii) besleme suyu ısıtıcısı/ ön ısıtıcı (economiser),
(iii) hava ısıtıcısı (air heater)

BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER)
Kazanların ürettikleri yaş doymuş buharı kızgın buhar haline
getiren bir ısıtıcıdır. Buharı kızdırma işlemi baca gazlarının
üzerindeki ısı ile sağlanır.
Silindirik veya dikdörtgenler prizması şeklinde yapılmış iki
heder arasına yerleştirilmiş U şeklindeki borulardan
oluşmaktadır.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER)
Üst ısıtıcıların başlıca yararları sıralanacak olur ise;
a) Makine tesislerinin kapasitesi yükselir.
b) Buhar devrelerinde meydana gelen yoğuşumların
miktarı azalır.
c) Ana makinenin özgül buhar harcamı ve dolayısıyla bir
saatte tükettiği buhar miktarı azalır.
d) Türbin rotorlarının hareketli kanatlarındaki metal
erozyonu azalır.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER)
Giriş ve çıkış hederleri üzerinde birer hava firar borusu,
hand hole kapakları ve altlarında ise boşaltma (drain)
valfleri görülmektedir.
Çıkış hederi üzerinde ise termometre yuvası, emniyet valfi,
yardımcı stop valf ve kurum üfleme valfi görülmektedir.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER)
Üst ısıtıcı üzerine donatılmış emniyet valfinin görevi
kızdırıcıyı aşırı basınçlardan korumaktır. Üst ısıtıcı üzerine
donatılmış emniyet valflerinin açma basınçları buhar
dramları üzerine donatılmış emniyet valflerinin açma
basıncından daha düşüktür. Bu sayede üst ısıtıcı yüksek
sıcaklığa karşı korunmuş ve aynı zamanda boruları içinde
sürekli buhar akımı sağlanmıştır.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER)
Çoğu zaman boru demetleri arasına yerleştirilen üst ısıtıcı
borularının ilk ateşleme esnasında kızgın gazların etkisinde
korunabilmesi için üst ısıtıcı borularına eğer var ise diğer
kazandan buhar veya ayrı bir devre yardımıyla su verilir.
Kazanların operasyonları sırasında üst ısıtıcı giriş ve çıkış
hederlerinin arasında yaklaşık 0,68 – 1, 02 barlık bir basınç
düşümünün gerçekleşmesi gerekir. Böylelikle üst ısıtıcıların
tüm borularında güçlü bir buhar akımı sağlanır.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER)
Üst ısıtıcılar üç sınıfa ayrılırlar; 1) Radyan, 2)Konveksiyon ve 3) Birleşik Üst Isıtıcılar
1. Radyan Üst Isıtıcı
Buhar kazanlarının ocaklarına yerleştirilen üst ısıtıcılara ‘radyan üst ısıtıcı’ adı verilir. Bu tür üst
ısıtıcılar ısının büyük bir bölümü radyasyon yolu ile alevden alırlar. Su borulu kazanların bir
bölümünde yararlanılan ayrı ateşlemeli üst ısıtıcılar bu sınıfa girerler.
Ocak radyasyonu etkisinde olduklarında çok dikkatli bir işletim gerektirmektedir. Makinenin ani
olarak yavaşlaması buhar sıcaklığının istenmeyen ve de tehlikeli bir biçimde yükselmesine
neden olur ve aşırı ısınma meydana gelir.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER) 3. ÖN ISITICI / BESLEME SUYU ISITICISI (ECONOMISER)
2. Konveksiyon Üst Isıtıcı Baca gazları üzerindeki ısıdan yararlanılarak, kazan buhar
Su borularının üzerinde veya boru demetlerinin arasında bulunan ve emdikleri ısının büyük bir dramına verilen besleme suyunun ısıtılmasını sağlayan ve
bölümünü konveksiyon yolu ile baca gazlarından alan üst ısıtıcılara ‘konveksiyon üst ısıtıcı’ adı büyük çaplı U şeklindeki borulardan oluşan ısıtıcılardır.
verilir. Çoğunlukla su borulu kazanlarda kullanılırlar ve bu kazanların
baca yoluna yerleştirilirler.
Bu tür üst ısıtıcılar radyan üst ısıtıcılarda olduğu gibi yüksek sıcaklık etkisinde olmadıkları için
borularının aşırı ısınma tehlikesi hemen hemen yoktur. Ön ısıtıcılara besleme suyu daima en üstteki borulardan verilir
ve aşağıdaki borulara doğru akar.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
1. ÜST ISITICI (SUPER HEATER) 3. ÖN ISITICI / BESLEME SUYU ISITICISI (ECONOMISER)
3. Birleşik ya da kombine üst ısıtıcılar Baca gazlarından alınan ısı miktarını çoğaltmak için borularının dış yüzeylerine çoğu zaman
Radyan ve konveksiyon üst ısıtıcılarının beraber kullanıldığı birleşik üst ısıtıcılardır. Doymuş saçlardan yapılmış diskler donatılarak ek bir ısıtıcı yüzey oluşturulmuştur. Bu disklerin çapları
buhar önce radyan ve sonra konveksiyon üst ısıtıcıya verilerek kızgın buhar elde edilir. boru çaplarından daha büyüktür ve ek bir ısıtıcı yüzey oluştururlar. Bu disklere ‘salyangoz
(galsame) diski veya halkası’ adı verilir.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
2. KIZGIN BUHAR SOĞUTUCU (DESUPERHEATER) 3. ÖN ISITICI / BESLEME SUYU ISITICISI (ECONOMISER)
ÜST ISITICI borularını korumak ve kızgın buharı doymuş buhara çevirmek için kullanılan Ön ısıtıcıların yararlarını şöylece sıralamak mümkündür;
ısı değiştiricilerdir. 1. Yakıt harcamını %5-%18 arasında azaltırlar.
2. Besleme suyu sıcaklığının artması kazan buhar dramının yapısında daha az zararlı
gerilmeler oluşturur.
3. Önemli su hacmi oluşturdukları için devredeki besleme suyu miktarının artmasını sağlarlar.
 20.7.2018

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
3. ÖN ISITICI / BESLEME SUYU ISITICISI (ECONOMISER) 4. HAVA ISITICISI
Diğer taraftan ön ısıtıcıların bir takım sakıncaları da vardır. Bu sakıncalar şu şekilde sıralanabilir: ‘YENİLEMELİ HAVA ISITICISI’ adı verilen bu tür hava ısıtıcıların normal tambur hızı 4
1. Kazanın maliyetini arttırırlar. devir/dakika dolaylarındadır.
2. Bakım giderleri çoğalır.
3. Baca çekmesi zayıflar.
4. Büyük bir alan oluşturmaları nedeniyle kazanın kapladığı hacmi çoğaltırlar.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
4. HAVA ISITICISI 4. HAVA ISITICISI
Modern kazanlarda külhan veya ocağa verilen havanın Hava ısıtıcılarının yararları şunlardır:
ısıtılmasını sağlayan kazan bölümüne ‘HAVA ISITICISI’ adı 1. Hava ısıtıcıları baca gazlarının sıcaklığını düşürerek havayı ısıtırlar ve gazlardan kazandıkları
verilmektedir. Çoğu zaman kazanların baca yoluna her 16-18°C sıcaklık için kazan genel verimini %1 oranında çoğaltırlar. Böylelikle yakıt
yerleştirilmiş büyük çağlı yatay veya dikey borulardan harcamı da bir miktar azaltılmış olur.
oluşmaktadır. 2. Hava ısıtıcısı kullanılmadığı zaman, soğuk havanın sıcak ocak duvarlarına temas etmesi,
kısa zamanda ocak duvar izolasyonunun bozulmasına neden olacaktır. Hava ısıtıcıları bunu
önlemektedir.
3. Kazan ocağına verilen ısıtılmış hava, ocak ve yanma sıcaklıklarının sabit kalmasını sağlar.
4. Daha iyi bir yanma sağlanır.

BUHAR KAZANLARI BUHAR KAZANLARI

KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER KAZANLARDA KULLANILAN ISI DEĞİŞTİRİCİLER
4. HAVA ISITICISI 4. HAVA ISITICISI
Borulu hava ısıtıcılarından çok farklı türde bir hava ısıtıcısı Hava ısıtıcılarının sakıncaları ise şunlardır:
şekilde görülmektedir. Bu ısıtıcıda elektrik motoru ile 1. Kazanlara donatılmaları işçilik giderlerini arttırarak maliyeti yükseltir.
çalıştırılan tambur, kendi silindirik kafesi içinde ve dikey 2. Baca çekmesini zayıflatır.
ekseni yönünde yavaş olarak dönmektedir. 3. Boruların dış yüzeylerini kaplayan ve baca çekimini etkileyen kurumların giderilmesi için ek
Gaz tarafından hava tarafına kaçakları mümkün olduğu bir kurum üfleyici valfine gerek vardır.
kadar önleyebilmek amacıyla kafesi ikiye bölen sabit duvar 4. Baca gazlarının sıcaklığını düşürerek havayı ısıtmaları nedeniyle çiğleşme olayına neden
ile çapsal kanatlar arasında çok küçük boşluklar olabilirler.
oluşturulur.

BUHAR KAZANLARI
CEBRİ DOLAŞIMLI KAZANLAR
Buraya kadar ayrıntılı olarak açıklana alev ve su borulu kazanlarda dolaşım veya
sirkülasyon doğal olarak meydan gelmektedir. Kazanların buhar tutma süreleri ile
dolaşım arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Dolaşım ne derece hızlı olursa, buhar tutma
süreside o kadar kısa olur. Ayrıca bir kazandaki ısı transferini çoğaltmak için en basit
yöntem yüksek su hızından yararlanmaktır.
Bu amaçla, kazanlarda cebri bir sirkülasyon sağlamak amacı ile ‘DOLAŞIM POMPASI’
eklenir. Bu tür kazanlara da cebri veya kuvvetlendirilmiş dolaşımlı kazanlar adı verilir.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARIN DONANIMLARI
1. Emniyet Valfleri; Buhar dramları, üst ısıtıcı çıkış hederleri ve kazan
zarflarının en yüksek bölümüne yerleştirilir ve kazanları yüksek
basıncın getireceği patlama tehlikesine karşı korur.
2. Ana Stop Valfler; Üretilen buharın dış devreye verilmesini veya
kesilmesini sağlarlar.
3. Yardımcı Stop Valfler; Yardımcı buhar devrelerine, dolayısıyla
yardımcı makinelere buhar verilmesini sağlayan valftir.
4. Su Kolonu; Üzerine tesviye şişelerinin bağlandığı ve geminin baş-
kıç veya yalpa yapmasından etkilenmeyen ve su düzeyinin doğru
olarak okunmasını ve görülmesini sağlayan silindirik borulardır.
5. Tesviye Şişeleri; Buhar dramı, kazan zarfı ve su kolonlarına
bağlanan ve kazan içindeki su seviyesini doğru bir biçimde
görmeye yardımcı olan kazan donanımlarıdır.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARIN DONANIMLARI
6. Tecrübe Muslukları; Kazan, buhar dramı ve su kolonlarına
bağlanan ve tesviye şişeleri ile besleme suyu regülatörleri
bozulduğu zaman kazan içindeki su düzeyini öğrenmeye yarayan
valflerdir.
7. Besleme Suyu Regülatörü; Kazan içindeki su düzeyini sabit
tutmaya yarayan ve su seviyesinin tehlikeli bir biçimde yükselip
alçalmasını önleyen cihazlardır.
8. Blof Valfi; Kazanları boşaltmaya yarayan valflerdir. Genel olarak
kazanların en alt bölümlerine donatılır.
9. Brayn Valfi; Kazan suyu yüzeyindeki yağ, köpük vb. yabancı
maddelerin kazan dışına atılmasını sağlayan valflerdir.
10. Salinometre Musluğu; Kazandan denenmek üzere su alınmasına
olanak veren valflerdir.
11. Ana Besleme Stop Valf; Besleme suyunun ana besleme suyu
devresinden kazana girmesine müsaade eden veya engel olan
valflerdir.
20.7.2018
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARIN DONANIMLARI
12. Yardımcı Besleme Stop Valf; Ana besleme stop valfin benzeri olup,
yardımcı besleme suyu devreleri üzerinde bulunur ve bu devreden
kazana besleme suyu verilmesini sağlar.
13. Ana Besleme Kontrol Valfi; Ana besleme suyu devresinden kazana
gelen besleme suyu akımın ayarlayan, kazandaki suyun geriye,
besleme devresine dönmesini önleyen valflerdir.
14. Yardımcı Besleme Kontrol Valfi; Çalışma ilkeleri, bölümleri ve
görevleri bakımından ana besleme kontrol valfe benzeyen, fakat
yardımcı besleme suyu devresi üzerinde bulunan valflerdir.
15. Hava Valfi; Kazan zarfı veya buhar dramının en üst bölümüne
yerleştirilen valfler olup, kazanın ilk ateşleme ve boşaltılmasında
kullanılırlar.
16. Manometre; Kazanların ürettikleri buharın basıncını gösteren ölçü
cihazıdır.
BUHAR KAZANLARI
KAZANLARIN DONANIMLARI
17. Beli Tapası; Bazı alev borulu kazanlarda, kazan suyunun
sintineye boşaltılmasını sağlayan tapalardır.
18. Duman Göstergesi; Baca yoluna yerleştirilerek dumana ilişkin
bilgi alınmasını ve dolayısıyla kazan ocağındaki yanma
hakkında fikir edinilmesini sağlayan bir aygıttır.
19. Kurum Üfleme Donanımı; Alev borulu kazanlarda boruların
içini, su borulu kazanlarda boruların dış yüzeylerini kurumdan
temizlemek üzerek kullanılan bir donanımdır.
20. Karbondioksit Kayıt Edici; Baca gazlarını analiz ederek,
içindeki CO2 oranını saptayan ve böylece ocaktaki yanma türü
hakkında bilgi veren bir cihazdır.
21. Termokupl; Kazanların türlü yerlerindeki sıcaklıkları ölçmek
üzere kullanılan sıcaklık ölçerlerdir.
BUHAR KAZANLARI
20.7.2018