MODÜL 7: BAKIM

UYGULAMALARI

İçindekiler Tablosu
7.1 GÜVENLİK TEDBİRLERİ-UÇAKTA VE ATÖLYEDE................................................................4
1. Atölyede Güvenlik Tedbirleri ...................................................................................................................4
1.1 Genel Güvenlik Tedbirleri...................................................................................................................4
1.2. Kaza Sebepleri ....................................................................................................................................4
1.3. Olası Tehlikelerden Kaçınma .............................................................................................................4
1.4 Kazalardan Sakınma Yöntemleri .........................................................................................................4
1.5. Çalışma Kıyafetleri.............................................................................................................................5
1.5.1. Güvenlik Botları ..........................................................................................................................5
1.5.2. Kafa Koruma ...............................................................................................................................5
1.5.3. Göz Koruma ................................................................................................................................5
1.5.4. Gürültüden Korunma ...................................................................................................................6
1.5.5. El Koruma ...................................................................................................................................6
1.6. İkaz ve Yasak İşaretleri ......................................................................................................................6
1.7. Yasak İşaretleri ...................................................................................................................................6
2. Uçakta Güvenlik Tedbirleri .......................................................................................................................9
2.1. Hafif Uçaklar ......................................................................................................................................9
2.2. Geniş Uçaklar .....................................................................................................................................9
2.3. Park ve Uçağı Bağlama Uçuşlar Arası Park .....................................................................................10
2.4. Geceleri Park Etme Tedbirler ...........................................................................................................10
2.4.1. Hafif Uçaklar .............................................................................................................................10
2.4.2. Geniş Uçaklar ............................................................................................................................10
2.4.3. Helikopterler ..............................................................................................................................11
Şekil 7.1.4: Helikopter Rotorunun Bağlanması .......................................................................................11
2.5. Jack’a Alma ......................................................................................................................................12
3. Havaalanındaki Güvenlik Önlemleri .......................................................................................................13
3.1. Havaalanı Özellikleri ........................................................................................................................13
3.2. Havaalanı Trafiği ..............................................................................................................................13
3.3. Uçak Gürültüsü.................................................................................................................................14
3.4. Uçuş Hattı Güvenliği ........................................................................................................................16
3.5. Uçağın Bağlanış Prosedürü ..............................................................................................................16
3.6. Yabancı Madde Hasarları .................................................................................................................16
3.7. Yabancı Madde Hasarlarını Önleme Yöntemleri .............................................................................16
3.8. Genel Güvenlik Kuralları Gevşek Maddeler ....................................................................................17
3.9. Switchler ve Butonlar .......................................................................................................................17
3.10. Poliüretanlar ...................................................................................................................................17
3.11.Sıkıştırılmış Gazlar ..........................................................................................................................18

2
 MODÜL 7: BAKIM
UYGULAMALARI

3.12. Sıkıştırılmış Hava ...........................................................................................................................18

3.13. Oksijen ...........................................................................................................................................20
3.13.a Takım Tezgâhları ..........................................................................................................................20
3.14. İleri Seviye Sağlık Tehlikeleri ........................................................................................................20
3.14.1. Radyasyon ...............................................................................................................................20
3.14.2. Temizlik Malzemeleri .............................................................................................................20
3.14.3. Metil-Bromür...........................................................................................................................20
4. Yangın ....................................................................................................................................................21
4.1. Portatif Yangın Söndürücüler ...........................................................................................................21
4.2. Kuru Kimyasal Toz Yangın Söndürücüleri ......................................................................................21
4.3. Çalıştırma ve Kullanma ....................................................................................................................22
4.4. Su Yangın Söndürücüleri .................................................................................................................23
4.5.Karbon Dioksit Yangın Söndürücüler ...............................................................................................23
4.6.Tedbirler ............................................................................................................................................24
4.7. Acil Durum Yangın Soruları ............................................................................................................25
5. Petrol, Yağlar ve Kimyasalların Kullanımı .............................................................................................25
5.1. Benzinlerin Kullanımı ......................................................................................................................27
5.2. Yağların Kullanımı ...........................................................................................................................27
5.3Kimyasalların Kullanımı ....................................................................................................................27

3
 MODÜL 7: BAKIM
UYGULAMALARI

7.1 GÜVENLİK TEDBİRLERİ-UÇAKTA VE ATÖLYEDE

1. Atölyede Güvenlik Tedbirleri

1.1 Genel Güvenlik Tedbirleri

Güvenlik önlemleri çalışanların atölyede alet ve makine kullanırken uğradıkları kazaları önlemek içindir.
Kaza önleme yönetmeliği her profesyonel bölümde güvenlik sağlamak ve kaza önlemek içindir. Her
teknisyen bu yönetmeliklerin tamamına uymak zorundadır. Kaza birçoğu önlenebilir.
Kazaya uğrayan personel ve hasara uğrayan ekipmanların çoğu güvenlik önlemlerini hesaba katmamaktan
kaynaklanmaktadır.

Aşağıdaki güvenlik önlemleri takip edilerek kazalardan korunabilinir:

 Risk almaktan kaçının.

 Tehlikeli bölgeyi koruma altına alın ve işaretleyin.
 Tehlikeli hareketlerden sakının.
1.2. Kaza Sebepleri
Bilgisizlik, düşüncesizlik, ihmalkârlık gibi insan hataları ve teknik hatalar kazalara sebep olabilir. Teknik
hatalar malzeme yorgunluğu veya beklenmeyen aşırı yüklemeden meydana gelebilir.

1.3. Olası Tehlikelerden Kaçınma

Kazalardan eğer güvenlik yönetmelikleri takip edilir ve tehlikenin her türlü kaynağı ortadan kaldırılırsa
sakınılabilinir. Tehlike Kaynakları:

 Arıza makineler, aletler ve diğer çalışma aygıtları (Bunlar hemen sorumlu personele rapor edilmelidir.)
 Kaçış ve nakil yollarındaki tıkanma (Bu alanlar boş bırakılmamalıdır.)
 Keskin ve sivri uçlu aletler (Bunlar çalışma giysisi içinde taşınmamalıdır.)

1.4 Kazalardan Sakınma Yöntemleri

Çalışma alanında kazalardan korunmak için doğru koruyucu kıyafet giyilmeli ve tüm güvenlik kurallarına
uyulmalıdır.

4
 MODÜL 7: BAKIM
UYGULAMALARI

Şekil:7.1.1 İş Güvenliği Ekipmanları

1.5. Çalışma Kıyafetleri

Çalışma kıyafetleri dayanıklı olmalı ve vücuda düzgün oturmalıdır. Geniş elbise kolu, uzun atkılar, geniş
pantolonlar kaza önleme yönetmeliğine göre yasaklanmıştır. Aşağıdakiler makine ile çalışırken
giyilmemelidir.
 Rahat kıyafetler
 Yüzükler
 Kol saatleri
 Bilezikler
 Kolyeler

1.5.1. Güvenlik Botları

İhtiyaç halinde parmak uçları sert, antistatik, donmaya yağa ve aside karşı dayanıklı botlar tercih
edilmelidir.

1.5.2. Kafa Koruma

Sadece test edilmiş ve numarası kaydedilmiş koruyucu başlıklar giyilmelidir. Koruyucu başlık ikaz
işaretlerinin koyulduğu alanlarda kesinlikle giyilmelidir.

1.5.3. Göz Koruma

Koruyucu gözlükler toz, metal parçacıkları vs. gibi zararlı maddelerin göze girmesini önlemek için
gereklidir. Gözün kornea kısmına kıymık ve sıvı girerse, göz kaybedilir ve hiçbir doktor yardım edemez.
Görme yeteneği kalıcı olarak kaybedilir.

5
 MODÜL 7: BAKIM
UYGULAMALARI

1.5.4. Gürültüden Korunma

Kişisel olarak gürültüden korunma:

 Kulaklık kullanma.
 Kulak tıkacı kullanmak.
 Köpükten yapılmış plastik tapa kullanmak.

Kulak tıkacı ve köpükten yapılmış plastik tapalar kulağın içine sıkıca tutturulmalıdır.

1.5.5. El Koruma
Verimli el koruması asitler, çözücüler ve diğer tehlikeli maddelerle çalışırken gereklidir.
Kauçuk ya da sentetik eldivenler gerekli korumayı sağlayacaktır. Deri eldivenler keskin ve pürüzlü
malzemelerle çalışırken avantajlıdır.

1.6. İkaz ve Yasak İşaretleri

Şekil 7.1.2 tipik ikaz işaretlerini gösterir. İkaz işaretleri tehlikeli bölgeyi işaretlemek için kullanılır. İkaz
işaretleri çalışan parçalara takılmamalıdır. Kolayca alev alan, patlayan, korozyona uğrayan ya da toksin
maddeler işaretlenmeli ve güvenlice depolanmalıdır.

1.7. Yasak İşaretleri

Şekil 7.1.3 diğer işaret tiplerini gösterir. Bunlar atölyede yanıcı madde, sigara yasağı gibi önlemlerde
kullanılır.

6
MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

Şekil 7.1.2: Tipik İkaz İşaretleri

7
MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

Şekil 7.1.3: Önlem İşaret Örnekleri

8
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

2. Uçakta Güvenlik Tedbirleri

Rutin bakım dışında, uçuşlar arasında bir uçak üzerinde yapılacak görevler, çeşitli konuları kapsar. Özel
yer ekipmanları çoğu zaman bu görevlerin tatmin edici bir şekilde yerine getirilmesini mümkün kılmak
için gereklidir. Bu ekipmanın, hafif uçaklarda, çok temel bir kullanımı olabilir, ama büyük nakliye
uçakları daha sofistike bir ekipmana gereksinim duyabilir.

2.1. Hafif Uçaklar

Özellikle insan taşıyan ahşap ve kumaştan yapılmış hafif uçaklara büyük özen gösterilmelidir. Bir burun
tekerlekli iniş takımı olan uçağı taşırken, bir direksiyon kolu burun tekerleğine rehber olarak monte
edilmelidir. Güç, sadece kabul edebilecek şekilde tasarlanmış yapılara uygulanmalıdır. Kuvvet,
aerodinamik telllere, kanat firar kenarlarına, kontrol yüzeylerine ya da kuvvet uygulaması yasaklanmış
alanlarda kesinlikle uygulanmamalıdır. Bir motor her zaman canlı olarak kabul edilmelidir, bu nedenle bir
pervane itmek veya çekmek için kullanılmamalıdır. Rudder pedallarına bağlı burun iniş takımına sahip
uçak, taşınırken burun iniş takımı dikmesi üzerinde işaretlenen dönme limitini aşmayacak şekilde
taşınmalıdır. Bu tip uçak için rudder kontrollerinin, çekme işlemleri sırasında kilitli olmaması önem
taşımaktadır. Bir tail skid yerine kuyruk iniş takımı olan bir uçakta bakım yaparken kuyruğu kuyruk
dikmelerinden gövde bağlantılarının yanına doğru kaldırmak bilindiktir. Böylelikle uçak ana tekerlekler
üzerinde dengelenmiş olur. Uçak, daha sonra gerektiği şekilde geriye doğru itilebilir. Bazı uçaklarda uçak
kuyruktan kaldırıldığında pervanenin yere çarpmasını engellemek için pervanenin yatay konuma
getirilmesi tavsiye edilir. Hafif bir uçağın çekilmesi için, uygun tow-bar'ın olması gerekir ve nose whell' e
doğru bağlanması gerekir. Acil durumlar için kokpitte fren sistemini çok iyi bilen biri olmadır. Normal
durumlarda kullanılmamalıdır.

2.2. Geniş Uçaklar

Geniş multi-motorlu uçaklarda, genellikle burun-tekerlek dikmesine bağlı bir çekme barı ile çekme
yapılır. Özel bir römorkör yeterli çekiş gücü sağlamak için gerekli olabilir. Burun iniş takımına fazladan
kuvvet uygulanmasını önlemek için çekme barı üzerinde uçak tipine uygun çap ve uzunlukta çekme veya
dönme problemlerinden dolayı kopan cıvatalar (shear pin) bulunmaktadır. Burun üzerinde yeterli ağırlığın
var olduğundan emin olmak için, uçağın ağırlık merkezi çekme öncesinde tespit edilmelidir. Olumsuz
akaryakıt dağıtımı ve uçağın standart dışı bir durumu ağırlık merkezinin konumu etkileyebilir. Ağırlık
merkezinin öne ve arkaya maksimum sınırları genellikle ilgili bakım kılavuzunda belirtilmiştir. Ağırlık
merkezini öne almak için dikme boyu ayarlanmalı, yakıt transferi yapılmalı veya ön kargo
kompartımanına balast konulmalıdır. Çekme başlamadan önce iniş takımı kumanda kolunun down
pozisyonda olması gerekir, iniş takımlarının yer kilitleri takılmalıdır. Direksiyon mekanizması (varsa)
devre dışı bırakılmalıdır. Burun iniş takımı shock strut uzaması kontrol edilmelidir. Ayrıca, fren basıncını
kontrol edilmeli ve gerekirse, güvenli bir basınç oluşturulmalıdır. Bütün uçuş kumanda yüzeyleri kapatılır
ve yatay stabilizer hücum kenarı 0-2º yukarı pozisyona alınır. Uçağın tüm kapıları kapatılır (açık ise
motor kaportaları). Öngörülen direksiyon sınırlarından daha geniş bir açı ile burun tekerleğini çevirmek
gerekirse tork linkin üzerindeki apex pin kaldırılarak daha geniş bir açı yapması sağlanabilir. Uçak
çekildiği zaman yetkili kişiler frenler ve/veya gerekli olabilecek diğer uçak sistemlerini çalıştırmak için
kokpitte hazır beklemelidir. Bu yetkililerin, yer mürettebatı ve traktör sürücüsü ile telefon iletişimi
olmalıdır. Herhangi bir engele karşı yer mürettebatı kanat uçları ve kuyrukta rehberlik yapmalıdır. Bir kişi
işlemin genel kontrolünü yapmalıdır. Traktör hareket etmeden önce uçağın frenleri serbest olmalıdır.
Çekme hızı, güvenli bir hızda tutulmalıdır. (Towbar ile yapılan çekmelerde; Kısa mesafeli çekme ve itme

9
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

sırasında hız en fazla 5 km / saat, uzun mesafeli çekmede hız en fazla 15 km/ saat olmalıdır.) Dönüş
yarıçapları ana iniş takımı ve lastiklerdeki yükleri en aza indirmek için mümkün olduğunca büyük
tutulmalıdır.
Not: Uçak park edilirken uçaklar arasında en az 5 metre mesafe olmalıdır.

2.3. Park ve Uçağı Bağlama Uçuşlar Arası Park

Uçak servis dışındayken ve hangarda park edilmemiş ise istenmeyecek hareketlere ve olumsuz hava
koşullarına karşı bağlanarak korunmalıdır. Alınacak tedbirler her uçağın tipine bağlıdır. Servis dışı
kalacağı süre hava koşullarına karşı alınacak önlemler ilgili bakım kılavuzunda yer almaktadır. Genellikle
uçuşlar arasında park freni uygulamanın yanı sıra uçuş kumanda yüzeyleri kapatılır, park freni ON
yapılır. (Frenler sıcakken park frenine alınmamalıdır), tekerleklere takoz koyulması gerekebilir. Tüplü
oksijen sistemi bulunan uçaklarda tüpler manuel olarak kapatılır, Kokpit sürgülü camları, yolcu servis ve
kargo kapıları kapatılır, Hava şartlarına göre gerekli koruyucu kapak, örtü ve kılıflar ilgili yerlere takılır.
Ayrıca statik topraklama kablosu bağlanmalıdır. Eğer kuvvetli rüzgâr olursa (Veya bekleniyorsa) hafif
uçaklarda uçağın burnu rüzgâra doğru çevrilir. Tekerlek frenleri olmayan hafif uçaklarda uçağın burnu
rüzgâra doğru çevrilmeli ve tekerleklerin arkasına ve önüne takoz koyulmalıdır. Birçok uçakların uçuş
kontrolleri kokpitte/kabinde bulunan bir kol hareketiyle kilitlenir. Bu tür kilit takılı değilken, kilitleme
ekleri control column ve rudder pedallarına monte edilmiş olabilir. Ayrıca kumanda yüzeyi üzerine
takılan kilitler bu yüzeylerde hareketi ve gerilimini önlemek için daha iyi bir yöntemdir. Tüm dış kilitlerin
takılmış olduğunu göstermek için uygun görseller eklenmiştir.
2.4. Geceleri Park Etme Tedbirler
Eğer uçak gece boyu veya uzun süre açıkta park edilecekse olumsuz hava koşullarına karşı ek önlemler
alınmalıdır. İniş takımı yer kilitleri takılmış olmalı, statik ventler, motor hava girişleri ve soğutma amaçlı
hava girişleri gibi tüm açıklıklar, kir, kuşlar, böcekler ve yağış girişini önlemek için gerekirse pitot ve
incidence göstergeleri gibi kapatılmalıdır. Eğer şiddetli hava bekleniyorsa kokpit / kabin ve tekerleklerin
örtülmesi tavsiye edilir.

2.4.1. Hafif Uçaklar

Hafif uçaklar gece boyu veya uzun süre bağlı kalacaksa genellikle yere bağlanır. Bağlama halkaları ile
tutturulur (Veya picketing halkalarının pozisyonları sağlanır.) Kanatlarda ve kuyrukta ve/veya ana iniş
takımı dikmesinde bitişik picketing halkaları ile tutturulur. Uçağın rüzgâra doğru park edilmiş olması
gerekir. Picketing noktalarının zemin üzerinde uygun bağlantı noktaları (Örneğin, ağır beton bloklar) ve
güvenli olması gerekir. Mümkünse kablo veya naylon ipin yeterli gücü kullanılmalıdır. Doğal elyaftan
yapılmış halat kullanılırsa, nemli koşullarda büzülme için yeterli bolluk bırakılmalıdır. İniş takımı
dikmesini olumsuz hava koşullarında bağlanması gerekebilir. Böyle durumlarda boru hatları veya
ekipmanlara zarar vermemeye dikkat edilmelidir.

2.4.2. Geniş Uçaklar

Büyük uçaklar sadece çok güçlü bir rüzgâr durumunda bağlanmaya ihtiyaç duyar. Uçağın burnu rüzgâra
doğru olmalıdır ve park frenleri uygulanmış olmalıdır ve uçak picketing noktalarına hazırlanan demirlere
giden kablolar takılı olmalıdır. Bazı durumlarda picketing kabloları, özel bileşenler ve kablo önyükleme
uygulandığında kullanılan bir gerilimölçer içerir.

10
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

2.4.3. Helikopterler

Sadece normal şartlarda park edilmiş helikopterde hava girişi, egzoz ve pitot boşluklarının donatılmış
olması gerekir. Sert rüzgâr ve olumsuz hava koşullarında kolektif kolun ‘min’pitch konumunda olması
gerekir. Ana rotor palleri uçağa gergin bir şekilde tutturulmalıdır. Kuyruk rotor kilitleri pal hareketlerini
(Flap açma-kapama) önlemek için tutturulmalıdır. Her koşulda ana rotor palleri veya kuyruk pylonu 6
knot’ı aşan rüzgârlara karşı katlanabilmelidir. Kötü hava şartlarında, hemen uçuş gerekli değilse
helikopteri hangarda park etmek tercih edilir. Kuyruk rotor genellikle pallere ve ilgili picketing noktası ya
da tail skide bağlanmıştır.

Şekil 7.1.4: Helikopter Rotorunun Bağlanması

11
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

2.5. Jack’a Alma

Bir uçak değişik sebeplerle jack’a alınabilir. Örneğin servis, kaldırma, tekerlek değişimi ve test için.
Jack’a alma işlemi sırasında uçakların zarar görmesini önlemek gereklidir. Jack noktaları genellikle kanat
ve gövdeden tüm uçağı kaldırmak içindir ve ayrı ayrı tekerlek, burun ve ana iniş takımının değiştirilmesi
içindir.

Şekil 7.1.5: Uçak Jack Örnekleri

12
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

Bazı uçaklarda her jack noktası ve tutturulmuş her nokta için jack pad gerekebilir. Diğer durumlarda özel
stirrups veya kirişler ayrı ayrı aks kaldırmak için gerekli olabilir. Çünkü uçuş için tatmin edici olsa da
bazı uçakların ağırlık merkezi, ana jack noktasının gerisine düşebilir ve böylece jack’a alma konumu
jack’a alma amaçları için tatmin etmeyici olacaktır. Bu gibi durumlarda ilgili bakım kılavuzunda
belirtilen limitler dâhilinde ağırlık merkezini getirmek için ana jack noktalarının ilerisine balast eklemek
gerekli olabilir. Ayrıca her jack veya steadying (sabitleme) noktası, bir yük sınırını aştığı takdirde, yapısal
hasara yol açabilir. Jack noktasındaki yüklenmenin aşırı olmasından sakınmak gerekir. Bazen hidrolik ve
elektriksel yükler steadying noktasının aşırı yüklenmesini önlemek için kullanılabilir. Mikroswiçler ana
iniş takımı dikmesine tutturulmalıdır ve shock absorberlarların uzaması ve kısalması elektrik devrelerinin
açılması ve kapanması için kullanılır. Uçak jack’a alınmışken bu devreler uçuşa kadar çalışacaktır. Ancak
bu istenmeyebilir. Bu nedenle bu devreler, uygun devre kesicileri açma veya gerektiğinde ilgili sigortalar
kaldırarak izole edilmelidir. Büyük uçaklar rüzgâra doğru olduğunda yüzey, düzey ve jack noktalarda
uçakların ağırlığını destekleyecek kadar güçlü olması şartıyla jack’a alınabilir. Jack’a almak için
maksimum güvenli bir rüzgâr hızı genellikle ilgili bakım kılavuzunda belirtilir. Jack noktası bulunan bir
kuyruk desteği ile burun iniş takımının yükseltilmesi gerekebilir.

Tekerlek jack’a alındığında yerden birkaç inch yukarda olmalıdır. Uçağın yere indirilmesinden önce, tüm
zemin ekipmanlarının, iş stantlarının, desteklerin, vb. yanlışlıkla zarar görmesini önlemek için kaldırılmış
olması gerekir. Tekerlekler de frenlerin serbest olup olmadığını kontrol etmek için el ile rotasyona tabi
tutulmalıdır. Jack, pressure relief valfleri açılarak yavaş ve eş zamanlı olarak indirilmelidir. Jack
somunları hatalara karşı jack’in 50mm (2inch) altına takılır. Uçak tekerlekleri yere tam değdiğinde jack
tam inmeli pressure relief valfleri kapatılmalıdır. Sonra takozlar yerleştirilmelidir, jack, jack pad ve
adaptörler uçaktan çıkarılmalı ve elektrik devreleri, güvenlik önlemi olarak kapalı olarak iade edilmelidir.

3. Havaalanındaki Güvenlik Önlemleri

3.1. Havaalanı Özellikleri

Bir havaalanını ciddi ve küçük kazaların sık sık meydana geldiği, çok büyük bir tehlike alandır. Kazalar
bir nedeni olmadan asla meydana gelmez. Bir havaalanı çalışanı tüm personel tüm bu gerçeğin farkında
olmalı ve uygun sağlık ve güvenlik prosedürleri olmalıdır.
Havaalanında aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır:

 Birbirine yakın birkaç büyük çok amaçlı binalar.

 Uçakların ve araçların taxi işlemi sırasında meydana getirdiği karışık trafik.
 Uçak üzerindeki servis ve bakım işlemleri.
 Çok çeşitli sayıda servis ve bakım yapmak için personel ve araçlar.
 Ambulans, yangın söndürme v.b araçların kaza ya da çökme durumunda her noktaya kolay, güvenli
erişimi olması gerekir.
 Tüm yönlere mümkün olan uçuş hattı boyunca geçit.

3.2. Havaalanı Trafiği

 Havaalanında her kullanıcı, genel trafik kurallarına uymak zorundadır.

 Yürüme veya havaalanının üzerinde sürüş için özel izin gereklidir, kişi ve araçlar belirli bir grup ile
sınırlıdır.

13
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

 Pistte yapılan hareketler ancak hava trafik kontrolü (Kule) izniyle olur.
 Genellikle apronda maksimum hız 30km / h ile sınırlıdır. Bu hız limiti, yangın söndürme, kurtarma ve
operasyon araçları ve ambulans için geçerli değildir.
 Uçak taxi işlemi daima yol hakkına sahiptir. Diğer tüm araçlar için yol hakkını alma sırası aşağıdaki
gibidir:

• Optik ya da akustik uyarıları açıkken, yangın söndürme araçları, ambulanslar, kurtarma

araçları, polis araçları,
• Çalışan süpürme makineleri.
• Tespit ışıkları açık diğer araçlar.
• Gece boyunca ya da kapalı havalarda farlar açık ve kısa olmalıdır.
• Havaalanında açık kullanım araçları içinde sigara kesinlikle yasaktır.
• Uçak park ve taxi işlemi sırasında güvenlik mesafeleri etrafında emniyet hatlarına kesinlikle
uyulmalıdır.
• Uçuş hattında düzenli olarak çalışan araçların özel işaretleri (Örneğin, Emniyet renk veya
bayrakları) olmalıdır.
3.3. Uçak Gürültüsü

14
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

Şekil 7.1.6: Türbinli Motor Çalıştırmada Minun Yaklaşma Mesafeleri

Çalışan bir motor tarafından üretilen gürültü işitme kaybına neden olabilir. 85 desibel (dB) üzerindeki
gürültü seviyesi özellikle tehlikeli ve işitmede onarılmaz hasara neden olabilir. Motorlar çalıştığı zaman
aşağıdaki bölgeler tehlikelidir:
 Hava giriş bölgesi
 Türbin dönme bölgesi uçağın her iki tarafında gövde sağ ve sol tarafta kırmızı işaretler ile gösterilir.
 Egzoz bölgesi motor jet boruları arkasındaki yüksek sıcaklık ve yüksek hız egzoz gazları.

Şekil 7.1.7: Döner Kanatlı Hava aracı Tehlikeli Bölgesi

Döner kanatlı uçaklar için aşağıdaki kurallar uygulanır:

 Motor ve giriş / egzoz kanal düzenlemeleri.

 Ana rotor disk:
 Kuyruk rotor diski:
Kuyruk rotor diskinden haberdar ol. Yüksek hızlarda rotor disk çekici hale gelebilir.
Şekil 7.1.6 orta boy bir zemin motor operasyonu sırasında savaş uçağı için minimum güvenlik
mesafelerini gösterir. Diğer uçak tipleri için mesafeler önemli ölçüde değişebilir.
Örnekte Şekil 7.1.6 gösterilen minimum güvenlik mesafesi 6m (başlangıç sırasında) veya boşta 4m.
Motor çalışırken tehlike bölgesi içinde çalışan personel bu güvenlik mesafelerini bilmelidir.
Tehlikeler ile ilgili bilgi sahibi olunmalıdır. Motor çalışırken, gövdenin her iki tarafında da türbin dönme
bölgelerinden kaçınılmalıdır. Kırmızı işaretler ile gösterilirler. Sorumlu teknisyen motorlar çalışmaya

15
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

başlatılmadan önce uçağın etrafında tüm tehlike tespit etmeli ve gidermelidir.

3.4. Uçuş Hattı Güvenliği

Kazaları önlemek her türlü uçak personelinin sorumluluğundadır. Kaza riskini azaltmak için, uçak içinde
veya çevresinde çalışırken uyulması gereken güvenlik önlemlerinin listesi yerel çalışma bültenleri veya
Maintenance Manual'lerde yer almaktadır. Bu önlemler, herkes tarafından dikkate alınmalıdır.
Tüm personel aşağıdaki genel güvenlik önlemlerine uymak zorundadır:

 Kokpit kontrollerinin veya elektrik devrelerinin kısa devre olmasını önlemek içindir.
 Çalışma ayakkabısı veya bot, yapıyı ve bağlantı parçaları korumak için yumuşak tabana sahip
olmalıdır.
 Uçak servisi sırasında tehlikeli bölgeler işaretlenmelidir. Örneğin; radyasyon tehlikesi.
 Uçak motorları çalıştırılmadan önce personel ve ekipman bölgeden uzaklaştırılmalıdır.

3.5. Uçağın Bağlanış Prosedürü

Maintenance manuale uygun olarak bağlı olacaktır. Takip edilmesi gereken ana kurallar:

 Ana ve burun iniş takımları güvenli durumda olmalıdır.

 Akü ana şalteri OFF konumunda olmalıdır.
 Kapılar, kargo kapıları, kontrol panelleri vb. kapalı olmalıdır.
 Hava girişleri ve pitot açıklıkları uygun bir şekilde kapatılmalıdır.
 Kablolar veya bağlama parçaları, lastik ya da iniş takımı dikmeleri tek taraflı bir basınç kaybı
durumunda aşırı gerginliği önlemek için gevşek olmalıdır.
 Yer kilitleri monte edilmelidir.

3.6. Yabancı Madde Hasarları

Uçak içinde ve çevresinde yabancı cisim varlığı her zaman bir tehlikedir. Bu nedenle tüm personel büyük
bir özen ve bilinç ile hareket etmelidir. Aşağıdaki liste, olası yabancı cisim zararlarının bazı
kaynaklarıdır:
 Kum, toz, çamur ve gevşek taşların uçak motoru içine çekilmesi personelin, civardaki diğer uçakların
ve ekipmanları zarar görmesine neden olur.
 Dikkatsiz personeller tarafından uçak içinde bırakılan aletler can ve uçak kaybına neden olur.
 Yanlışlıkla boru hatları içinde bırakılmış bir malzeme sistemde tıkanmalara sebep olabilir.
 Sistemi, kirlenmiş akışkanla tekrar doldurmak sistemde hatalara sebep olur.
 Ekipmanların yerde yanlış istiflenmesi, bakım stantlarının yanlış alana koyulması ve yanlış yerde
park freni uygulanması.

3.7. Yabancı Madde Hasarlarını Önleme Yöntemleri

Tüm personel tarafından bireysel sorumluluklarının tamamen farkında olarak ve aşağıdaki temel güvenlik
kurallarını gözlemleyerek yabancı cisim hasarı en aza indirilebilir:
 Uçakta bir iş başlamadan önce aletlerin numarasını kontrol edin ve tamamladıktan sonra tekrar
kontrol edin. Herhangi bir terslik rapor edilmelidir.
 Herhangi bir yabancı cisim, örneğin; cıvata, somun, pul vb. kullanımdan hemen sonra ya da uçak

16
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

içinde yere düştüğü zaman hemen kaldırılmalıdır.

 Asla düşen bir parça için ‘Çok küçük kazaya sebep olmaz’ demeyin, olabilir. (Ve olacaktır.)

 Yakıt ve hidrolik boruları gibi boruları doğru kapakla kapatın. Yapışkan kapaklardan kullanmayın,
çıkarırken statik elektrik ile yüklenir.
 Yabancı maddeleri erişim kapıları ve panelleri kapatmadan önce kontrol edin.
 Temizlik, hijyen testi yapılmadan (contamine olabilir) akışkanları kullanmayın.
 Bir hata oluşursa, ne olursa ilgili amire rapor edin.

3.8. Genel Güvenlik Kuralları Gevşek Maddeler

Uçakta araçları ve diğer gevşek maddeleri bırakarak ayrılmak uçuş kontrollerine zarar verebilir. Hava
uçakta gevşek bir öğenin konumunu kolaylıkla değiştirebilir manevra zamanı, kontrol kilidi ve uçağın
kontrol kaybı nedeniyle düşmesine neden olur. Bu nedenle böyle bir riski önlemek için her türlü tedbirin
alınması gereklidir.
Bir uçak üzerinde yapılan herhangi bir işin tamamlanması sonrasında, gevşek madde için gerçekleştirilen
ilgili çalışma tam ve eksiksiz olarak onaylanmış ve imzalanmış olmalıdır.
Tüm aletler ve ekipmanlarla kontroller yapılmış olmalı ve ilgili belge imzalanmış olmalıdır. Bu imza,
kullanılan tüm alet ve ekipmanın ve gevşek bir maddeyi kontrol ettiğini belgeler. Herhangi bir nedenden
dolayı kayıp bir alet ya da ekipman varsa uçak üzerinde daha fazla araştırma yapılmalıdır.

3.9. Switchler ve Butonlar

Kokpitteki switch ve butonlara ne olduğunu bilmedikçe asla dokunmayın. Yanlış işlemler tehlikeli
olabilir ve uçak ya da personelin zarar görmesine neden olabilir.
Birçok switch ve buton yanlış işlemlere karşı korumalıdır. Kokpitte girerken her havacı bu switchleri ve
butonları kontrol etmelidir:
 Kontrol cihazları.
 Ekipmanlar.
 Motor start butonları
 Silah ve füze düğmeleri.
 Yangın söndürme switchleri
 Yakıt boşaltma switchleri.
 Bomba kurulum panel switchleri.
 Kalkış üniteleri için switchler.

3.10. Poliüretanlar
Sprey veya diğer püskürtme yöntemleri ile uygulanan poliüretan boyalar, sağlık için tehlikelidir.
Aşağıdaki önlemlerin alınması gerekir:
 Bu tür boyalar kullanan tüm personel ellerine koruyucu krem sürerek kendilerini korumalıdır.
Sıçraması halinde derhal sabun ve su ile yıkanmalıdır.
 Bu boyaların kullanıldığı alanlarda sigara içmek ve yiyecek yemek yasaktır.
 Koruyucu maskeler giyilmelidir.
 Hava sis konsantrasyonu düşük tutmak için her türlü çaba sarf edilmelidir.
 Hava temizlenene kadar hangara kimsenin girmesine izin verilmemelidir.

17
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

 Bir fırça veya rulo kullanılacağı zaman maske takılmalıdır.

3.11.Sıkıştırılmış Gazlar
Gazların depolanması için tasarlanmış silindirin normalde manuel durdurma vanası çelikten imal edilmiş
ve bir basınç regülatörü ve basınç göstergesine sahiptir. Silindirin üzerinde bir renkte boyanmıştır ve
içerik adı zıt renkte büyük harflerle basılmıştır. Uçaklar tarafından kullanılan yaygın gazlar şunlardır:

 Sıkıştırılmış hava (Uçak sistemleri)

 Sıkıştırılmış nitrojen (Sistemler, tüpler ve şasi)
 Sıkıştırılmış oksijen (Mürettebat / yolcu hayatta kalma)
 Karbon dioksit (Yangın söndürücüler)

Şekil 7.1.8: Gazların Renk Kodları

Gazlar için renk kodu işaretleri çok önemlidir. Çünkü yanlış bir gaz bir sistem ya da bileşen içine
yanlışlıkla dolarsa ise mürettebat ve uçak için felaket olabilir. Gaz silindirleri ile oluşan ciddi kazaların
çoğu yanlış ve hatalı depolama sonucu oluşur. Uygun güvenlik önlemleri ve gaz silindirleri taşıma ve
kullanımı ile ilgili emniyet kurallarını bilen her silindir operatörü doğrudan sorumluluk sahibidir.

3.12. Sıkıştırılmış Hava

Yüksek basınçlı hava ve yağlama ekipmanları ile çalışırken önlemler her zaman dikkate alınmalıdır.

18
 MODÜL 7: BAKIM UYGULAMALARI

Sıkıştırılmış hava ve yağın vücuda teması ciddi yaralanmalara neden olabilir. Bu nedenle yüksek basınçlı
hava veya yağ giysiye, ellere veya vücudun herhangi bir diğer bölgesine asla yöneltilmemelidir.

19
Asla sıkıştırılmış havayı başkasına doğrultmayın. Asla sıkıştırılmış havayı küçük parçaları temizlemek
içim kullanmayın yanlışlıkla göze veya vücudun diğer parçalarına gelebilir.

3.13. Oksijen
Yağ veya gres ile temas saf oksijen, kendiliğinden bir patlama ve ardından yangın sebep olabilir. Bir
oksijen sisteminde herhangi bir sızıntı, valf ve boru hatları temiz olmadığı sürece tehlikelidir.

3.13.a Takım Tezgâhları

Hareketli makine parçaları her zaman bir tehlike kaynağıdır. Her zaman beklenmedik tehlikeli bir durum
dikkatinizi dağıtır ve konsantrasyonunuzu kaybetmenize neden olur. Bir kaza önlemek için tek güvenli
yol bir şekilde kalıcı olarak tehlikeli tüm bölümleri ve alanları korumaktır.

3.14. İleri Seviye Sağlık Tehlikeleri

3.14.1. Radyasyon
Radar ekipmanı mikrodalga radyasyonun kaynağıdır ve sağlık için çok tehlikeli olabilir. Personeli kendi
sağlığı için herhangi bir test ya da transmisyon sırasında uzakta tutmak gerekir. Uçakların radar ekipmanı,
yarıçapı 15 m olan bir tehlike bölgesinde çalıştırılmalıdır ve ölümcül tehlikeler belirten tabela
yerleştirilmelidir.
Bazı büyük uçakların Radyo setlerinde kullanılan radyo valfleri bazı radyo-aktif maddeler içerir. Bu
valfler turuncu renkli bantlar ya da radyasyon tehlikesi yazısı ile tanımlanır. Bu valfler zararlı parçacıkları
açığa çıkartabilir ve toz veya buharları teneffüs etmemeye dikkat edilmelidir. Kırık bir radyo-aktif valf
parçalarına çıplak elle dokunulmamalıdır. Bir radyo-aktif valf kırık ise görevli bakım mühendisliği
personeline hemen danışılmalıdır.
Bir x-ray makinesi, insan vücudu üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle potansiyel bir tehlike kaynağıdır.
Bu nedenle x-ray cihazı, çalıştırma yeterlilik belgesine sahip olmayan kişiler tarafından çalıştırılmamalı
veya test edilmemedir.

3.14.2. Temizlik Malzemeleri

Bu malzemeler uçak parçalarından kir çıkartmak için kullanılır ve önlem alınmadığı takdirde vücutta
tahrişe neden olur. Bu malzemeler ile çalışmaya başlamadan önce bir krem ellere uygulanabilir.
Ek olarak, lastik eldiven giyilmelidir diğer dermatit veya diğer inflamasyon maddeler cilde değebilir.
Çalışmaların tamamlanmasından sonra ellerinizi su ve sabun ile yıkayarak temizleyiniz.
Personel temizlik sıvılarını kullanırken dikkatli olmalıdır. Bu maddeler zehirli olabilir. Bu özellikle
trikloretilen ve karbon tetraklorür geçerlidir. Bu temizleyiciler kullandıktan sonra 30dk. çok dikkat
edilmelidir. Bu sıvıların nikotin ile teması zehir oluşturabilir. Bir yerde temizlik sıvısı ile çalışırken
etkilenmenin ilk belirtileri, uyku hali, baş ağrısı veya ağrılı gözler olabilir. Bu belirtilerden herhangi biri
meydana gelirse derhal temiz hava almak gerekir.

3.14.3. Metil-Bromür
Metil bromür, yangın söndürücülerde kullanılan bir sıvıdır, ateş ya da sıcak malzeme ile temas halinde
toksin gaz oluşturur. Bunun yanı sıra sıvı olarak ortaya çıkan gaz, ciltte yanıklara veya kabarcıklara neden
olur. Sıvı ellere veya vücudun diğer bölümlerine sıçrar ise, etkilenen kısım derhal sabun ve su ile
yıkanmalıdır. Buhardan etkilenen personel sigara içmemeli ve acil tıbbi yardım almalıdır. Yangın
söndürücüler kullanılan başka bir kimyasal temizleyici karbon tetraklorür. Etkileri ve alınması gereken
önlemler, yukarıda açıklandığı gibi aynıdır.

20
4. Yangın

Yangınlar genellikle ’A,B veya C’ şeklinde aşağıdaki gibi sınıflandırılır.

A Sınıfı: Yangınların çoğu A sınıfıdır, ahşap, kâğıt ve bez gibi malzemelerin yanması buna örnektir.
Bu tip yangın, en etkili olarak su ile söndürülür.
B sınıfı:B sınıfı yangınlar parafin, benzin, boya, vernik, yağ ve gres yağlar gibi yanıcı sıvılarından oluşan
yangınları gösterir. En etkili söndürme yolu, köpük veya oksijeni hariç diğer söndürücüler ile
söndürmektir.
C Sınıfı: C sınıfı elektriksel ekipman ve kablolardan çıkan yangınları gösterir. Söndürmek için en güvenli
yöntem kuru kimyasal toz kullanmaktır.

4.1. Portatif Yangın Söndürücüler

Portatif yangın söndürücüler genellikle küçük yangınlara yangını ilk fark eden kişi tarafından ilk
müdahale olarak kullanılır.
NOT: Örneklerde İngiliz standartlarına göre renk kodları kullanılır. Diğer ülkeler farklı standartlara
sahiptir.

4.2. Kuru Kimyasal Toz Yangın Söndürücüleri

Kuru kimyasal toz yangın söndürücüler, ağırlıklı olarak küçük yangınlara anında mücadele için
tasarlanmıştır. Açık mavi renklidirler. Daha büyük yangınlarla, aynı anda birkaç söndürücü kullanımı ile
mücadele edilebilir. Normalde yangın söndürme için kullanılan kuru kimyasal toz sodyum hidrojen
karbonat tozudur. Kuru kimyasal toz B sınıfı ve C sınıfı yangınları söndürmede kullanılır.
Kuru kimyasal toz ağır yanan yangınları ile mücadelede çok etkilidir. A sınıfı yangınlar, tekrar
yanabilmesi tehlikesi nedeniyle su ile tekrar söndürülmelidir.

21
 Şekil 7.1.9: Yangın Söndürücü Tipleri

Şekil 7.1.10: Kuru Tip Yangın Söndürücü Tüpü

Tipik söndürücüler 12kg (26,5 Ibs) ya da 6kg (13,2 Ibs) kuru kimyasal toz ile doldurulur.
Kuru kimyasal toz söndürücüler aşağıdakileri içerir:

 Kuru kimyasal toz içeren silindir gövde.

 Taşıma kolu.
 Deşarj kolu ile birlikte püskürtme hortumu.
 Karbon dioksit (CO2) silindir.
 Karbon dioksiti serbest bırakmak için döner valf.

Bir basınç rahatlatma valfi söndürme ekipmanlarını basınca karşı korur. 24 bar(Yaklaşık olarak 350 psi)
Rotary valf açılarak CO2 tamamen serbest bırakılır. Gaz borular üzerinden akar ve çek valfler söndürücü
gövdesi içindedir. Yavaş yavaş açılırken kuru kimyasal toz ve yangın söndürücü gövdesi içindeki basınç
yükselir.15 bar(Yaklaşık olarak 220 psi).
Yangın söndürücü artık kullanıma hazırdır. Boşaltma kolu çalıştırıldığında, kuru kimyasal toz, hortum ve
püskürtme ucu üzerinden ile gaz basıncı ile boşaltılır. Boşaltma kolunun serbest bırakılması ile kuru
kimyasal toz kesilebilir.

4.3. Çalıştırma ve Kullanma

 Yangın söndürücüyü, desteğinden çıkarın.

 Püskürtme ucunu vücudunuzdan uzak bir yere yöneltin.

22
 Rotary valfi tam olarak açın. Sıkıştırılmış gaz, gerekli basınca ulaşana kadar bekleyin. (Tıslama sesi
sonrası 4 ile 5 s durana kadar)
 Söndürmek için denemeden önce yangın söndürme tozu küçük bir patlama ile boşaltılır. Bu
söndürücünün aktive edilmesini sağlar.
 Eğer mümkünse, yangın yerinden güvenli bir mesafede durun: 3 - 5 m (9,8-16,4 ft) söndürme etkisi
bir toz bulutu gibi oluşur.
 Kuru kimyasal tozu boşaltmak için kısa bir patlama başlayacaktır. Güvenlik için basınçlı hortumu
(elinizin arkasında) tutun.
 Mümkün olduğunca yangından uzak durun (Kendinizi yangına karşı korumak için).
 Kuru kimyasal tozu yangına doğru yönlendirir ve tüm yangını kapsayacak şekilde püskürtün.
 Sıvı yangınlarına doğrudan püskürtmeyin (B sınıfı).
 Kullanımdan sonra, baş aşağı çevirin ve yangın söndürme hortumunu tutarken boşaltma koluna
basarak söndürücüdeki tüm basıncı serbest bırakın. Söndürücüyü desteğine tekrar takmayın ama hemen
yeniden doldurun.

4.4. Su Yangın Söndürücüleri

Su yangın söndürücüler, kuru kimyasal toz yangın söndürücülere tasarım olarak çok benzer ama yan
tarafında CO2 şişesi vardır. Kimyasal söndürücüler yerine bu söndürücüler su ile doldurulur. Renkler
kırmızıdır.
Su, elektrik tesisatı yangınları hariç, A, B ve C sınıfı yangınları söndürmek için kullanılabilir. Suyun
avantajı katı (A sınıfı) yangınları söndürebilmesidir. Çalıştırılması ve kullanımı kuru kimyasal toz yangın
söndürücülerle çok benzerdir.

4.5.Karbon Dioksit Yangın Söndürücüler

CO2 yangın söndürücüler, elektrik sistemi, boya atölyeleri gibi yerlerde çıkan yangınları söndürmek,
küçük yangınlar ile mücadelede ve az miktardaki sıvı yangınlarını söndürmek için tasarlanmıştır. Renkleri
siyahtır. Karbondioksit elektriksel olarak iletken değildir ve herhangi bir kalıntı bırakmaz. B sınıfı
yangınlar için idealdir ama aynı zamanda küçük A ve C sınıfı yangınları söndürmede de kullanılabilir.
Karbon dioksit (Havadan 1,5 kat daha ağırdır) yangını söndürür ve atmosferik oksijenin parçalarını
ortadan kaldırır. Karbon dioksit ek bir soğutma ile yangını söndürür.6kg(13,2 Ibs) yaklaşık olarak 3.000 I
(792,5 gal) karbon dioksit gazına eşittir.

23
 Şekil 7.1.10: Taşınabilir CO2 Yangın Söndürücü

CO2 yangın söndürücüleri aşağıdakileri içerir:

 Genellikle 6 kg(13,2 Ibs) ile CO2 ile doldurulmuş çelik silindir.

 Tutma kolu.
 Boşaltma valfi.
 Yüksek basınç hortumu.
 Püskürtme başlığı veya tüpü.

Yangın söndürücü el çarkı ile aktive edilir. Boşaltma valfi açılarak, sıvı karbondioksit yüksek basınç
hortumu üzerinden akar ve kar tüpü genişler. Boşaltma valfi, basıncın birikmesini önlemek için bir
diyafram ile bir güvenlik cihazı içermektedir. Diyafram rüptüre olduğunda, yeşil veya kırmızı bir kapak
disk kırmızı-beyaz çizgili belirten diski açığa çıkarır.CO2 serbest bırakılır. 50 ° C (122 F) üstünde
(tropikal alanlarda) test ederken CO2 şarjı azaltılmalıdır.CO2 basıncının 186,4 bar(2.702 psi)’ı
geçmemesi için güvenlik cihazıyla CO2 serbest bırakılır.
NOT: Şarj faktörü: Şarj kilonun hacimle oranıdır.

4.6.Tedbirler

Yangınlar can, ekipman ve malzeme kayıplarına neden olabilir. Bu nedenle tüm personel söndürücüler ve
yangını önlemek için gerekli eğitim almalıdır. Tüm yangın söndürücüler her zaman hazır olmalıdır.

24
Aşağıdaki ek kural ve hususlar dikkate alınmalıdır:

 Sigara ve yangın çıkarabilecek malzemelerin kullanımı apronda, hangarda, bakım atölyelerinde,

güvenlik işaretleriyle belirtilmiş yerlerde, ayrıca 15 m içinde park edilmiş uçaklar ve yakıt ikmali
teçhizatları çevresinde yasaktır.
 İçten yanmalı motor ile araç ve yer ekipmanı, hangarlar ve uçak onarım atölyeleri, ticari güvenlik
hükümlerine göre, örneğin, havalandırma sistemleri oluşan gazların yanma çıkışını önlemek için sahip
olunması gereken bir sistemdir.
 Uçak hangarları ve tamir atölyeleri veya yakınındaki kullanılan yağlar öngörülen deşarj cihazı ile
donatılmış tanklarda saklanmalıdır.
 Boş yakıt yüksek basınç saklama kapları gibi tehlikeli maddeler, hangarlar ve tamir atölyelerinde
tutulmalıdır.
 Yanıcı atıklar (Yağ kalıntıları, temizlik malzemesi, vb.) sıkı kapanan kapaklar ile donatılmış özel
işaretli metal kaplarda toplanmalı ve saklanmalıdır.
 Tüm yanıcı sıvılar güvenli aleve dayanıklı depoda muhafaza edilmelidir.
 Yağlar ve gresler, boyalar, reçine ve toksik maddelerden ayrı tutulmalıdır.
 Kirlenmiş tüm temizlik malzemeleri doğru kutularda imha edilmelidir.
 Genellikle spontan atık yangınlarını önlemek için konteynırlar boşaltılmalıdır. Atık yağ kutuları ve
benzeri kaplar boşaltılmalı ve kullanımdan sonra temizlenmelidir.
 Tehlikeli maddelerin depolanmasına, özellikle radyo-aktif maddelerin, sadece özel izinle ve ilgili
güvenlik önlemlerinin olması koşuluyla izin verilir. Özel olarak belirlenmiş yerler dışında, ambalaj
kutuları, yük depolama, malzeme, cihazlar, vb. sadece özel izinle izin verilir.
 Havaalanı teçhizatlarının kirlenmesinden kaçınılmalıdır. Gerekli olduğu kadar atık yağ konteynırları
kullanılmalıdır.
 Sadece normal atık su kanalizasyon sistemi içine atılabilir. Suyun kirlenmiş olabileceğine dair
herhangi bir şüphe varsa, radyo-aktif madde veya yakıt, yağ, vs. gibi özel kaplarda saklanmalıdır ve
müdahale edilmelidir.
 Resmi ulusal emniyet kurallarına dikkat edilmelidir.

4.7. Acil Durum Yangın Soruları

Bir yangın çıktığında bunları biliyor musunuz?

 Nasıl (Nereden) gecikmesiz yardım alınır?

 Yangın alarmının sesi nasıl?
 En yakın yangın noktası nerede?
 Yangınla mücadele nasıl doğru olarak yapılır?
 En yakın acil çıkış nerede?
Eğer bilmiyorsanız, hemen öğrenin!

5. Petrol, Yağlar ve Kimyasalların Kullanımı

25
 Şekil 7.1.11: Sıvı Akışkanların Renk Kodları
Pistonlu motorlar için yağlayıcılar, ham petrol türevleri ve türbin yağlarıdır, bugün ise tamamen sentetik
yağlardır. POL (petrol, oil, lubricants) hidrolik yağlar, su metanol karışımları, özel yağlar, temizlik
sıvıları, özel bir gres yağıdır. POL’ün her tipinin veya spesifikasyon numarası geçerli kılavuz çizgileri
doğrultusunda kullanılmalıdır. POL’ün depolama süresine, paketin üzerinde belirtilen tarihlere göre
uyulmalıdır.
POL’ün yer destek ekipmanları, türü ve miktarı doldurulması belirten dolum boyutlarına göre
yapılmalıdır.

26
5.1. Benzinlerin Kullanımı
Havacılık yakıtlarında tetra etil kullanımı nedeniyle (% 0.06 ila% 0,12) toksik içermektedir. Oksit silindir
içinde egzoz gazları, egzoz tüpleri ve aero motor yağları biraz toksit içerebilir. Havacılık yakıtları -25
C‘de yanma noktasına sahiptir. Örneğin, bu sıcaklıkta yakıtın yüzeyine buhar verilirse hemen yanmaya
başlayacaktır. Bu nedenle, uçağın çevresinde sigara ve açık ateş ile çalışmak kesinlikle yasaktır.
Türbin yakıtları(JET A/JET A1) yüksek sülfür oranı (% 0,2 ile % 0,4 ) nedeniyle ciltte tahrişlere neden
olabilir.

5.2. Yağların Kullanımı

Pistonlu motorlar için özel viskozite özellikleri ile mineral yağlar kullanılır. Gaz türbinli için, düşük
sıcaklıklarda bile ince sentetik yağlar kullanılır. Yağlar özellikle eski yağ, kısa süre temas etse bile cilt
üzerinde tahrişe neden olabilir. Yağlara uzun süre maruz kalmaktan kaçınılmalıdır çünkü motor yağları
bolca kimyasal içerir. Hataları önlemek için yağlar sadece kutusundan alınmalıdır.

5.3Kimyasalların Kullanımı
Sülfürik asit, hidroklorik asit ve nitrik asit korozif özellikleri nedeniyle son derece tehlikeli maddelerdir.
Hidroflorik asit, aşındırıcı ve zehirli özellikleri nedeniyle son derece tehlikeli bir malzemedir.
Dahası, personel üzerinde çok büyük tehlikeleri vardır. Isı veya radyasyon ile çalışırken tehlike
potansiyeli yüksek kan dolaşımı nedeniyle artar. Yüksek hava nemi ciltte kabarma yapar ve böylece daha
açık hale getirir. Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, vücut parçaları çok büyük tehlike altındadır,
tehlikeli kimyasallar ile ilgili temas yoluyla cilde girinimi önlemek için uygun şekilde korunmuş
olunmalıdır.

27