Tema-7.

pdf

saraipg

Introducción a la Farmacología del Comportamiento

4º Grado en Psicología

Facultad de Psicología
Universidad de Santiago de Compostela

Reservados todos los derechos.

No se permite la explotación económica ni la transformación de esta obra. Queda permitida la impresión en su totalidad.
 Introdución á Farmacoloxía do Comportamento

Tema 7 – Fármacos para o TDAH, potenciadores cognitivos ou estimulantes

1. Introdución.
Os fármacos indicados para o TDAH son potenciadores cognitivos ou estimulantes, é dicir, pertencen ao grupo dos
psicoanalépticos. En concreto, a súa subfamilia denomínase sompaticomiméticos de acción central, o que significada
que a súa acción simulará á do SN simpático, causando activación, ou inhibirá a acción do SN parasimpático.

o O TDAH.
O TDAH caracterízase pola presentación de desatención, hiperactividade e impulsividade, manifestacións que poden
ser resultado de desregulación da actividade en distintas áreas do córtex prefrontal e os distintos sectores dos circuítos
córtico-estriado-tálamo corticais:

- Atención selectiva: por problemas no córtex cingulado anterior se ocasiona pouca atención aos detalles, erros
por descoido, non escoitar, etc.
- Atención sostida: por déficits no córtex prefrontal dorsolateral (CPFDL) aparece dificultade para continuar ou
rematar tarefas, problemas para soster o esforzo mental.
- Hiperactividade motora: debido a problemas no córtex premotor, se provoca liberación de movementos
indebidos ou inapropiados.
- Impulsividade: cando se afectan os circuítos orbitofrontais, ocorre unha liberación de dopamina ante
estímulos interesantes e activación de conductas relacionadas coa súa busca.

o Os inicios da farmacoloxía do TDAH.

Hai relación entre estar excesivamente cansado e a activación do SN como consecuencia, que impide o descanso ata
que se toma un estimulante que posibilite o correcto funcionamento do encéfalo. Por tanto, se pensou que era posible
empregar os fármacos estimulantes, concretamente as anfetaminas, para o tratamento do TDAH.

Os estimulantes con “doses lentas” amplifican as sinais tónicas

de noradrenalina e dopamina, e incrementar lentamente e de
modo sostido a cantidade destes neurotransmisores
incrementa a capacidade funcional dun córtex que, por ter
menor aporta monoaminérxico que o debido, levaba ao
paciente a non poder concentrarse, levantarse ou moverse
continuamente, e ter peor rendemento. A diferencia do que
sucede co aporte puntual de grandes doses de estimulantes
(como o que provocan as drogas de abuso) esta acción lenta
non ocasiona reforzo importante, tolerancia nin dependencia.

2. Anfetamina.
A anfetamina é un inhibidor competitivo e un falso
substrato para o NET e o DAT, ao colocarse ao lado do
sitio de unión dos neurotransmisores e impedir que
sexan captados polos seus receptores específicos. Tamén
promove a liberación destes neurotransmisores porque
os despraza no emprego do transportador vesicular (pois
ten preferencia sobre eles), incrementando a
concentración de neurotransmisor libre no terminal e,
finalmente, invertendo (dándolle a volta) o sentido de
traballo das bombas de recaptación (literalmente fai que
vomiten neurotranmisor). Desta forma, aumenta a
dispoñibilidade de noradrenalina e dopamina no entorno
sináptico, pero este é un efecto que só aparece con doses moi altas e que non se debe provocar.
71

a64b0469ff35958ef4ab887a898bd50bdfbbe91a-9409622

Reservados todos los derechos. No se permite la explotación económica ni la transformación de esta obra. Queda permitida la impresión en su totalidad.
 Introdución á Farmacoloxía do Comportamento

En administración lenta a inhibición do DAT (bomba de recaptación de dopamina) no accumbens non ten acción
significativa (non reverte a acción da bomba) e non resulta en tolerancia nin dependencia. Sen embargo, en
administración aguda pode resultar moi reforzante e ocasionar dependencia.

Pola súa acción inhibidora do NET (a bomba de recaptación de noradrenalina),

incrementa directamente a concentración de noradrenalina no córtex cerebral.
Tamén incrementa indirectamente a concentración de dopamina cortical porque,
nesa localización, a dopamina emprega o NET para entrar nas neuronas

Reservados todos los derechos. No se permite la explotación económica ni la transformación de esta obra. Queda permitida la impresión en su totalidad.
noradrenérxicas e ser destruída no seu interior.

A anfetamina presenta configuración molecular con dous esteroisómeros, Levoanfetamina e Dextroanfetamina. Tense
empregado terapéuticamente a D como máis activa, pero hoxe non está no mercado como tal, aínda que si o seu
profármaco, a Lisdexanfetamina.

o Lisdexanfetamina.
Nun principio, a indicación autorizada de Lisdexanfetamina limítase aos casos nos que
o metilfenidato causa problemas, polo que non é un medicamento de primeira liña.
Lisdexanfetamina é unha molécula de lisina e d-anfetamina unidas, que se descompón
en dúas partes, liberando d-anfetamina (o verdadeiro produto activo) unha vez que foi
absorbida por vía oral e pasa ao sangue. O seu mecanismo de acción, ao liberar d-anfetamina, é a acción inhibidora
das bombas de recaptación de noradrenalina e dopamina e do transportador de monoaminas, que incrementa a
dispoñibilidade cortical das mesmas. Se indica na súa ficha técnica que o programa de tratamento integral debe incluir
medidas psicolóxicas, educativas e sociais, ademais a farmacoterapia, para estabilizar aos nenos.

o Metilfenidato.
O metilfenidato ten unha acción semellante, pero non idéntica, á dextroanfetamina. É un modulador alostérico
negativo do DAT e do NET, inhibido a recaptación das dúas monoaminas, sen acción sobre o transportador vesicular
e sen penetrar no citoplasma da neurona presináptica (nin reverter a bomba de recaptación).

O metilfenidato emprégase sobre todo en formulacións de liberación prolongada para asegurar os niveis (e a acción)
baixa e sostida, evitando picos de actividade. Adminístrase aos nenos e nenas fundamentalmente durante o curso
escolar, con descansos nas vacacións e nunha dose matinal para evitar efectos colaterais sobre o sono e o apetito.

Como medicamento, é o principio activo de Concerta e de Medikinet, medicamento indicado como parte dun
programa de tratamento integral do TDAH en nenos a partir de 6 anos cando outras medidas por si mesmas
demostraron ser insuficientes. As indicacións no metilfenidato non son só o TDAH, senón tamén outros cadros clínicos
que cursan con algúns destes síntomas, moitas veces asociados a trastornos graves do desenvolvemento que causen
problemas comportamentais (por exemplo, narcolepsia ou trastornos autistas con hiperactividade).

As pautas de tratamento do metilfenidato son:

- Maiores de 6 anos, mantendo o tratamento ata a adolescencia.

- Síntomas que orientan a unha boa resposta son a hiperactividade marcada e concentración pobre ou pouca
persistencia nas tarefas.
- A dosificación debe ser crecente, comezando con doses moi baixas para alcanzar a mínima eficaz.
72

a64b0469ff35958ef4ab887a898bd50bdfbbe91a-9409622

Visítanos en As Cancelas y llévate regalo seguro. Clic aquí y descubre cómo

 Introdución á Farmacoloxía do Comportamento

- Revisións de mantemento mensuais.

- Descanso nas vacacións (se empregan durante o curso escolar só polos seus posibles efectos colaterais).

Os efectos indesexables colaterais son moi frecuentes, pero de moi baixa intensidade na maioría dos casos.
Acostuman a ser tolerados se se pautan as doses correctas para cada menor, se fai un seguimento preciso con
analíticas e valoración clínica. Cando aparece retraso no crecemento, compénsanse cos períodos de descanso, e as
dores son verbalizacións dos nenos de malestar, non implican que se orixine dor nesas partes do corpo. Por tanto, as
reaccións adversas son:

Reservados todos los derechos. No se permite la explotación económica ni la transformación de esta obra. Queda permitida la impresión en su totalidad.
- Insomnio (de conciliación) e baixa do apetito, polo que se emprega antes de acudir á escola.
- Dor abdominal ou de cabeza.
- Mareos.
- Efecto rebote.
- Outros pouco frecuentes como alteracións de peso e talla, aparición de tics e episodios psicóticos, alteracións
da frecuencia cardíaca e presión arterial, e ansiedade, axitación e disforia por doses altas.

o Atomoxetina.
No córtex prefrontal unha parte da dopamina liberada emprega o NET para a súa
propia recaptación, polo que o emprego de inhibidores do NET modifica á alza a
dispoñibilidade das dúas monoaminas. A atomoxetina é un inhibidor selectivo do
receptor recaptador de noradrenalina (NET, só presináptico) e emprégase no
tratamento do TDAH nos nenos e mesmo nos adultos, actuando de forma
semellante aos IRN do grupo de antidepresivos. Está indicado só no TDAH de polo
menos gravidade moderada e o medicamento (strattera) só é unha parte da terapia.

o Guanfacina.
A guanfacina é un fármaco agonista selectivo dos receptores alfa-2 de
noradrenalina, postsinápticos e localizados no córtex prefrontal. Por
tanto, fai o mesmo que a noradrenalina nos receptores de
noradrenalina de tipo alfa-2, selectivamente. Así, incrementa a acción
noradrenérxica no córtex prefrontal (onde fai falta e existen estes
receptores) e non ten acción sobre o resto, presentando menos efectos
colaterais e sen risco de causar adicción e dependencia.

A guanfacina ten o código ATC C02AC02, pois antes era empregado

como un fármaco cardiovascular. Sen embargo, hoxe en día, por
exemplo o Intuvin, só ten indicación para o TDAH en nenos e adolescentes de entre 6 e 17 anos cando os estimulantes
non son adecuados, non se toleran ou mostráronse ineficaces. Ademais, debe empregarse como parte dun programa
de tratamento integral do TDAH que inclúe medidas psicolóxicas, educativas e sociais.

73

a64b0469ff35958ef4ab887a898bd50bdfbbe91a-9409622

Visítanos en As Cancelas y llévate regalo seguro. Clic aquí y descubre cómo