SZTUKI WIDOWISKOWE

Zbigniew Raszewski „Teatr w świecie widowisk”

1. Czym jest widowisko wg. Raszewskiego?

- życie zbiorowe, wywoływane celowo, aby wzbudzić podziw i zainteresowanie (przy
zastosowaniu układu S)

Układ S:
- może być wywołany celowo bądź przez przypadek,
- Sprzyjają mu obszary katastrofy zwykłej, obszar walki, obszar obrzędów i różne obszary, które
są w celu osiągnięcia równowagi np. posiedzenia parlamentów,
- protest, pogrzeb, ceremonia zaślubin i demonstracja,
Raszewski wyróżnia dwa typy widowisk:
- nastawione na wynik,
- nastawione na cały przebieg,
Systematyka widowisk:
LEWY (pozornie zamknięty) OTWARTY PRAWY (pozornie zamknięty)

zawody, gry o zwycięstwo, popisy, cyrk, kabaret, treser, przedstawienie: jeden aktor może
wyścigi, pojedynki, rywalizacja clown, hipnotyzer, woltyżer, wcielić się w wiele ról
akrobata, recytator

ku sobie ku widowni ku sobie

Pas bezpieczeństwa- idealnie pokazany w teatrze tworzy linie między aktorami a publicznością.

Raszewski najlepiej cyrk.

Tadeusz Kowzan „O różnorodności i granicach sztuki widowiskowej”

1. Czym jest widowisko wg. Kowzana?

- sztuka widowiskowa, to sztuka której produkty komunikowane są obowiązkowo w czasie i
przestrzeni, wynik musi być przewidziany.

Kryterium to człowiek, słowo, fabuła.

1. Człowiek, słowo, fabuła- przedstawienie dramatyczne, opera, nabożeństwo.

2. Fabuła, człowiek- balet, pantomima.
3. Fabuła, słowo- lm animowany, widowisko typu światło, dźwięk.
4. Fabuła- spektakle pirotechniczne, teatr cieni.
5. Człowiek, słowo- recytacje, obrzędy.
6. Człowiek- popisy gimnastyczne, koncerty.
7. Słowo.
8. Bez człowieka, fabuły i słowa- pokazy sztucznych ogni.

Wg. Kowzana sztuką widowiskową NIE SĄ: zawody sportowe.

Formy słabo rozwinięte:

- gry wodotrysków, sztuczne ognie czy projekcje świetlne.
Widowisko z zastrzeżeniem:
Fabuła może ale nie musi być.
- Recytacja tekstów poetyckich: dlatego, że nie zwracamy uwagi tylko i wyłącznie na treść ale
również na gestykulacje przedstawiającego, mimikę jego twarzy oraz modulacje głosu.
- Koncert symfoniczny, festiwale: zwracamy nie tylko uwagę na muzykę ale też na zachowanie
np. dyrygenta czy efekty wizualne.
fi
Widowisko w sferze poza estetycznej:
- Zjawiska parateatralne, czyli ceremonie religijne i świeckie,
- Uroczystości publiczne czyli np. de lada wojskowa, parada sportowa, apoteoza znanej
osobistości.

Widowiska bogate i rozbudowane:

- bogate dzięki różnorodności form i wariantów historycznych, rozbudowany dzięki mnogości
elementów.

Widowiska wyreżyserowane:
- Parada wojskowa- występuje dwustopniowość.
- Film- nie jest widowiskiem, nie powstaje żadna forma wymiany na poziomie widz-aktor.
Widowisko, które nie należy do sztuk widowiskowych:
1. Walki byków.
2. Igrzyska gladiatorów.
3. Turnieje rycerskie.
4. Wyścigi konne.
5. Zawody sportowe.
6. Gra.

Teoria Richarda Schechnera

Schechner wypowiada się za wyłączeniem do pojęcia widowisk niemal wszystkich uprawianych
przez człowieka form przedstawień i struktur: zabawy, gry, sport, teatr i rytuał.

Widowiska można dzielić na:

- Sztuki widowiskowe,
- Sztuki sceniczne- komunikowane za pomocą medium, np. teatr dramatyczny, opera,
pantomima.

Tak naprawdę wszystko wywodzi się od teatru i wszystko jest od siebie zależne. Błędne koło gdyż
teatr nie może funkcjonować bez rytuału bo inaczej upada też zabawa.
fi
Teoria MacAloon’a

Igrzyska olimpijskie mają charakter hybrydyczny, są zarówno spektaklem, świętem, rytuałem i grą.
1. Niektóre formy widowisk ulegały przemianie na przestrzeni wieków np. narodziły się jako
gry, a później przybrały charakter sztuki widowiskowej (turniej rycerski)
2. Świat widowisk jest rozległy a granice między poszczególnymi formami są niesamowicie
giętkie a czasami wręcz nieuchwytne.

Każde widowisko można charakteryzować za pomocą kategorii semiotycznej i performatywnej.

Semiotyczne:

• słowo, intonacja
• gest, mimika, ruch
• wygląd: kostium, fryzura
• oświetlenie, scenogra a, rekwizyt
• dźwięki
Performatywne:

• energia z jaką występuje,

• jak się występ realizuje w wykorzystaniu przestrzeni,
• dźwiękowość,
• cielesność, wykonawca okazuje jakieś działanie eksponując swoje ciało,
fi