02.05.

2023 00:00:02"Propagate", bir fikir, inanç, düşünce veya bilginin yayılması,

çoğalması veya yaygınlaştırılması anlamına gelir. Bu kelime, bir şeyin başka
kişilere, toplumlara veya yerlere aktarılması ve yayılması için kullanılır.
Örneğin, bir haberin, bir teorinin veya bir reklamın yaygınlaştırılması gibi
durumlarda kullanılabilir. Ayrıca, bitki veya hayvanların üremesi sırasında da
kullanılır.
Bilərsiniz ki, "a computer worm" bir kompüter virusudur. Bu virus, özünü
kopyalayaraq yayılmağa çalışan bir kötü amaçlı yazılımdır. Virus, istifadəçinin və
ya sistem administratorunun bilgisi və ya icazəsi olmadan bilərək və ya bilmədən
enfeksiyanı yayması tələb olunur. Digər bir deyişlə, bu kötü niyyətli program,
kompüterə xəsarət vurmaq üçün tərtib edilmişdir və özünü avtomatik olaraq başqa
kompüterlərə yaymağa çalışır.

Buna bərabər, bir kompüter solucanı, özünü bir ana proqramın kopyalanmasına ehtiyac
duymayan və yayılmaq üçün insan interaksiyasına ehtiyacı olmayan bağımsız bir
proqramlaşdırmadır.
Kompüter virusu və ya solucanının hibridi, solucan kimi yayılan, ancaq virüs kimi
proqram kodunu dəyişdirən, yaxud virus, ransomware və ya digər bir neçə kötü
məqsədli proqram kimi hansısa növ kötü niyyətli yüklənlərdən birini daşıyan bir
kötü amaçlı yazılımdır
Bot solucanı, bilgisayarları enfekte etmek ve onları zombi veya bot haline getirmek
için kullanılabilir. Amacı, bot ağları aracılığıyla koordine edilmiş saldırılarda
kullanmaktır.
Elektron poçt solucanları, normal elektron poçt mesajları kimi görünen, kötü amaçlı
icra faylları eklenmiş elektron poçt mesajları şeklinde genellikle yayılır.
Anında mesajlaşma veya IM solucanları, anında mesajlaşma hizmetleri aracılığıyla
yayılır ve kurban bilgisayarların iletişim listelerine erişimi kullanır.
Bir bilgisayar solucanı yeni enfekte olan bir sistemde yüklendikten ve çalışmaya
başladıktan sonra, genellikle ana direktifini takip eder: mümkün olduğunca uzun
süre enfekte bir sistemde aktif kalmak ve mümkün olan en çok sayıda diğer
savunmasız sistemlere yayılmak. Solucanın varlığını işaret edebilecek bazı
belirtiler şunları içerebilir:
· Sistem performansı sorunları, sistem performansının bozulması, sistemin
beklenmedik şekilde donması veya çökmesi gibi.
· Kullanıcı etkileşimi olmadan yürütülen veya sonlandırılan programlar da dahil
olmak üzere olağandışı sistem davranışları; garip sesler, görüntüler veya mesajlar;
tanıdık olmayan dosyaların veya simgelerin aniden ortaya çıkması veya dosyaların
veya simgelerin beklenmedik şekilde kaybolması; işletim sistemi veya antivirüs
yazılımından gelen uyarı mesajları; ve kullanıcı eylemi olmadan kişilere gönderilen
e-posta mesajları.

Bir kompüteri solucandan qorumaq üçün iki addım var. İlk olaraq, təhlükəsizlik
professionalı bir solucanı
bir virus kimi təhqiq edib işləməsinin necə olduğunu görərək onu ələ keçirməlidir.
Bir solucanın rəqəmsal parmağını
yaxaladıqdan sonra, bu məlumatı antivirüs proqramının verilənlər bazasına
yaddaşlaya bilərlər ki, beləliklə, o xüsusi solucanın
tanınmasına və silinməsinə kömək edə bilərlər. Solucanlara qarşı qorunmaq üçün
ikinci yol, onların şəbəkədəki digər
kompüterlərlə əlaqələrini blok etməkdir. Kompüterlərin bir-biri ilə əlaqə qurma
yolu sanal açılışlar, yəni portlardır. Soluclar
sadəcə, bir infekte olmuş kompüterdə açıq portları axtarır ki, oradan çıxıb başqa
bir kompüterə yayıla bilər.
Kompüterdəki portları blok etmək üçün ən sadə yol, xüsusi bir proqram olan şəbəkə
dalğıcından istifadə etməkdir.
Şəbəkə dalğıcısı, solucanları iki yol ilə məğlub edə bilər. Birinci olaraq, şəbəkə
dalğıcısı bir kompüterin
portlarını bloklaya bilər və beləliklə, solucanın bir kompüteri infekte etməsinə
imkan verməz. Əgər solucan
artıq kompüteri infekte etmişdirsə, şəbəkə dalğıcısı həmçinin portlarını bloklaya
bilər və onun digər
kompüterə yayılmasına imkan verməz.
"A computer’s ports" ifadəsi "bir kompyuterin portları" anlamına gəlir.
Kompyuterlər bir-biri ilə məlumatlarını paylaşmaq üçün şəbəkəyə qoşulurlar və bu
şəbəkəyə qoşulmaq üçün açılan sanal yol və ya "portlar" var.