‫ﻛﺎرﺑﺮد روش ‪ ZLD‬در ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺴﺎب ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺮاي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد‬

‫‪2‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد ﻧﻮﺷﺎدي‪ ، 1‬ﻣﺮﻳﻢ ﻛﺎﻇﻤﻲ زاده‬
‫داﻧﺸﻴﺎر ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آب ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‬
‫‪noshadi@shirazu.ac.ir‬‬

‫‪ -1‬ﺷﻴﺮاز – داﻧﺸﺪه ﻛﺸﺎورزي – ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آب‬

‫‪noshadi@shirazu.ac.ir‬‬

‫‪ -2‬ﺷﻴﺮاز – داﻧﺸﺪه ﻛﺸﺎورزي – ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آب‬

‫‪maryamkazemizade@rocketmail.com‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮي‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺤﺮان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺮان از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﺧﺸﻚ و ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺸﻚ واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪه و در ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﻳﮋه ﻧﻮاﺣﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت وﺳﻴﻌﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﻴﻦ روش ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ آب‪ ،‬روش اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس‬
‫)‪ (RO‬ﻳﻚ روش ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش آب ﺧﺮوﺟﻲ از ﻏﺸﺎ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ آب‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ و آب ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ آب ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻠﻴﻆ ﺣﺎوي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻠﻴﺲ و ﺑﺎرﻳﻢ )ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻏﺸﺎ ﻣﻀﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از اﻳﻦ ﭘﺴﺎب ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺣﺬف ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از روش‬
‫‪ ( Zero Liquid Discharge) ZLD‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن درﺻﺪ آب ﺑﺎزﻳﺎﻓﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻏﺸﺎء اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس و ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن‬
‫ﻛﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻧﻤﻚ زداﻳﻲ ﺣﺮارﺗﻲ و ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ و آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺴﺎب واﺣﺪ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﻦ )اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس( ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻨﮓ اﻟﺤﺪ از ﺗﻮاﺑﻊ ﺷﻬﺮ ﺣﺎﺟﻲ آﺑﺎد ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن زرﻳﻦ دﺷﺖ‬
‫در اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪ ،‬ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴﺖ آب‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ در‬
‫ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه )‪ ،(Bench Scale‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺑﺮاي اﺟﺮا در ‪ Pilot Scale‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺴﺖ ﻫﺎي رﺳﻮب دﻫﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺳﺪﻳﻢ )‪ (NaOH‬و ﻳﺎ آﻫﻚ )‪،(Ca(OH)2‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ )‪ (FBC‬ﺑﺎ داﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت‪ ،‬رﺳﻮب دﻫﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم )‪،(Al2 (SO4) 3 · 16-18 H2O‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ آﻟﻮم‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ و ﺳﭙﺲ رﺳﻮب دﻫﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم و در ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت )‪ (Na2Al2O4‬ﺑﻮد‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﻴﺰان ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 54‬و ‪ 90‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ ،ZLD :‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ‪ ،RO ،‬ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت‪ ،‬آﻟﻮم‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
 ‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮي‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺤﺮان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي‬
‫ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻧﻴﺎز آﺑﻲ را ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دﻫﻨﺪ]‪ .[1‬اﻳﺮان ﻧﻴﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﺧﺸﻚ و ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺸﻚ واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪه و در ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﻳﮋه ﻧﻮاﺣﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت وﺳﻴﻌﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻮاﻣﻊ ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮدن آب دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮري ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺷﺮب‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻢ آب‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﻣﻜﺮر و‬
‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺷﻮري‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺴﺎرت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ و ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد]‪ .[2‬ﻟﺰوم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫رﻳﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎز آﺑﻲ از ﻳﻚ ﻃﺮف و ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ در دﺳﺘﺮس از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎرف ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻫﺎي ﺷﻮر و ﻟﺐ ﺷﻮر را در ﻛﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺳﻄﺤﻲ و زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮده و ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻛﻨﺎر درﻳﺎﻫﺎ و ﻳﺎ روي ﺳﻔﺮه‬
‫ﻫﺎي آب ﺷﻮر و ﻳﺎ ﻟﺐ ﺷﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷﺎن از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻓﻦ آوري ﻫﺎ و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺮي ﺿﺮوري ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﺑﻴﻦ‬
‫روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻔﻴﻪ آب‪" ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﺮدن آب"‪ ،1‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ را در ﺗﺄﻣﻴﻦ آب ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻛﺎﻓﻲ‬
‫در اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ]‪ .[3‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ از ﺑﻴﻦ روش ﻫﺎي ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮدن آب ﻛﻪ اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس‪ 2‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد‬
‫ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس )‪ (RO‬ﻳﻚ روش ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ آب اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮدن آب ﺷﻮر ﺗﻮﺳﻂ ‪ RO‬ﺑﻪ دو‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺷﺪه و ﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮ آب ﺷﻮر ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻ )ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 15-50%‬از ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻮر ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺼﺮف آن ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﻧﻮاﺣﻲ ﺷﻬﺮي ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎر آﻟﻮدﮔﻲ ﭘﺴﺎب وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل اﻣﺮوزه ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺷﻮر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ آب ﺳﻄﺤﻲ‬
‫‪ ‬ﺗﺰرﻳﻖ در ﭼﺎه ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ‬
‫‪ ‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫‪3‬‬
‫‪ ‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺪون ﭘﺴﺎب )‪(ZLD‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺳﻄﺤﻲ و زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ از ﻣﺼﺮف آب ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ‬
‫روش اول اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ZLD‬اﺳﺖ‪ .‬در ‪ ،ZLD‬ﻣﻮاد ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻓﺮآورده آب ﺷﻴﺮﻳﻦ و اﺻﻞ ﻧﻤﻚ ﺧﺸﻚ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ -1-1‬ﺧﻂ ﻣﺸﻲ ﭘﺮوژه‬

‫ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬اوﻟﻴﻪ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺗﻐﻠﻴﻆ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﺗﻐﻠﻴﻆ ﮔﺮ آب ﺷﻮر و ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ در ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮﺑﺎت‪ ،‬آب ﺑﺎزﻳﺎﻓﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻏﺸﺎء ‪ RO‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺲ زدن درﺻﺪ زﻳﺎدي از ﻧﻤﻚ ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل در ﻃﻮل‬
‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ آب‪ ،‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آب اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر از درون ﻏﺸﺎء داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬آن را ﻧﻤﻚ زداﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﺑﻲ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن ﻏﺸﺎء ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل آب ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه و ﻛﺴﺮي از ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﺎزﻳﺎﻓﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ آب ﻣﻮﺟﻮد در ﻏﺸﺎء ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮﻟﻲ ﻣﺜﻞ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﺮﺑﻨﺎت )‪ ،(CaCo3‬ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺳﻮﻟﻔﺎت‬

‫‪1‬‬
‫‪- Desalination and Water Purification Technology Roadmap‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Reverse Osmosis‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- Zero Liquid Discharge‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫)‪ ( CaSo4‬و ﺑﺎرﻳﻢ ﺳﻮﻟﻔﺎت )‪ (BaSo4‬ﻓﻮق اﺷﺒﺎع ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻓﻮق اﺷﺒﺎع ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻚ رﺳﻮب‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻏﺸﺎء ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ اﻳﻦ رﺳﻮﺑﺎت ﻏﻴﺮآﻟﻲ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻏﺸﺎء ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻏﺸﺎء را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻻزم ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدد ﺗﺎ‬
‫ﻏﺸﺎء ﺗﻤﻴﺰ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮارد ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﻏﺸﺎء ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ رﺳﻮب ﻧﻤﻚ ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺣﺎﺻﻞ از ‪ RO‬اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از آن وارد ‪ RO‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 95%‬از ﻣﻮاد ﺣﺎﺻﻞ از ‪ RO‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﺑﺎ ‪ TDS‬ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه از ﻣﻮاد ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻛﻨﻨﺪه آب ﺷﻮر ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪي اﺧﺮاج ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :1‬ﻃﺮح ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮدن آب ﺑﺎ روش ‪Zero Liquid Discharge‬‬

‫از اﻳﻦ رو ﻣﺮاﺣﻞ ﻛﻠﻲ‪ ZLD‬ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬

‫‪ .۱‬ﻧﻤﻚ زداﻳﻲ از آب ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ .۲‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ‬
‫‪ .۳‬ﻧﻤﻚ زداﻳﻲ از ﻣﻮاد ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ RO‬ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺗﻐﻠﻴﻆ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬رﺳﻮب‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺎدل ﻳﻮﻧﻲ و ﻫﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﺠﻢ و ﻧﻮع ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺎﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺤﺪوده‬
‫وﺳﻴﻌﻲ دارد‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ‬

‫اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ و آزﻣﺎﻳﺶ روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺴﺎب واﺣﺪ آب ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﻦ )اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس( ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻨﮓ اﻟﺤﺪ از ﺗﻮاﺑﻊ ﺷﻬﺮ‬
‫ﺣﺎﺟﻲ آﺑﺎد ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن زرﻳﻦ دﺷﺖ در اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪ ،‬ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي آن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫‪ ‬ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴﺖ آب‬
‫‪ ‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ ‬آزﻣﺎﻳﺶ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
 ‫‪ ‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴﺖ آب ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ داده ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اوﻟﻴﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻗﺮاري‬
‫اﻫﺪاف‪ ‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ و روش ﻫﺎي آزﻣﻮن در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ آزﻣﻮن در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻃﻲ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎ و‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ )ﺗﺒﻠﻮر ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻴﺎل( ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻘﻴﺎس ﭘﺎﻳﻠﻮت‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻤﺎم داده ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﻳﺶ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﭘﺎﻳﻠﻮت ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه و اﻳﻦ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داده ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ روﻧﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺣﺬف و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎرﻳﻢ و ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻛﻴﻔﻴﺖ آب ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه و ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس اوﻟﻴﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻣﻼح ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻏﻠﻈﺖ اﺟﺰاء ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و اﺛﺮ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺗﻜﺮار ﻣﺮاﺣﻞ ‪ 3‬و ‪ 4‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻛﻞ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻪ ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ رﺳﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪ 3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻫﺪاف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ اﺳﻤﺰ ﻣﻌﻜﻮس اوﻟﻴﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :2‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ‬

‫‪ -2-2‬آزﻣﻮن در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﺴﺎب ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﺎﺗﻲ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬رﺳﻮب دﻫﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺳﺪﻳﻢ )‪ (NaOH‬و ﻳﺎ آﻫﻚ )‪(Ca(OH)2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ )‪(FBC‬‬
‫‪ ‬رﺳﻮب دﻫﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم )‪(Al2 (SO4) 3 · 16-18 H2O‬‬

‫‪4- Fluidized Bed Crystallization‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
 ‫‪ ‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ آﻟﻮم‬
‫‪ ‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن رﺳﻮب دﻫﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت )‪(Na2Al2O4‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ داده ﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻃﻮل آزﻣﺎﻳﺸﺎت ‪ Bench-Scale‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻨﺒﻊ آب‪ ،‬روش ﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮاد ﻏﻠﻴﻆ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داده ﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ و ارزﻳﺎﺑﻲ در ‪ Pilot-Scale‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ و اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮآﻳﻨﺪ در زﻳﺮ ﺷﺮح داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺎراﻳﻲ آن روش‪ ،‬در ﺣﺬف ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻲ و ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻠﺴﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ و ﺑﺎرﻳﻢ دارد‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ‪ Bench-Scale‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﺎرﻳﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻜﻲ دارﻧﺪ اﻣﺎ‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ روش اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه دارد‪ .‬در آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎرﻳﻢ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻫﻚ و ‪ NaOH‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ داﻧﻪ ﻫﺎي ‪ CaCO3‬ﺑﻮد و آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺟﺬب‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﺗﻮﺳﻂ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﺑﺎ ﻓﺮم ﻫﺎﻳﻲ از آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻣﺜﻞ آﻟﻮم و ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -1-3‬ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻃﻮل آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫آﻫﻚ و ‪ NaOH‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻫﺪف اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان و ﺗﺌﻮري رﺳﻮب ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ رﺳﻮب ﻳﻚ ﻧﻤﻚ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق اﺷﺒﺎع آن ﻣﺤﻠﻮل در ﺣﻀﻮر ذرات ﺟﺎﻣﺪ از ﻫﻤﺎن ﻧﻤﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻤﺎس ذرات ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎ ﻧﻤﻚ ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺮاي ﻧﺮم ﺳﺎزي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻤﺎس ذرات ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎ ﻧﻤﻚ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺴﺘﺮي از ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻫﺎي ‪ CaCO3‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ]‪.[4‬‬

‫‪ -1-1-3‬ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ در روش ‪ ZLD‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ اﺻﻠﻲ در ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻮاد ﻏﻠﻴﻆ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ آﻧﺘﻲ اﺳﻜﺎﻻﻧﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻫﺎ اﺷﺎره دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس‬
‫‪ 2‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻛﺮدن ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎﻻ و زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻟﺨﺘﻪ‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ NaOH .‬ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ‪ pH‬در ﻫﻤﻪ آزﻣﺎﻳﺸﺎت و از‬
‫دوزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ و رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 3‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ درﺻﺪ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻞ دوز ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪ NaOH‬رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي‬
‫در آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﻛﻢ و دوز ‪ NaOH‬ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫‪ 100mg/L‬از ‪ NaOH‬در آزﻣﺎﻳﺶ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺣﺪود ‪ 46%‬ﻛﻠﺴﻴﻢ و در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪار ‪ ،NaOH‬در‬
‫ﺣﺪود ‪ 9%‬ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎ ‪ 300 mg/L‬از ‪ NaOH‬در آزﻣﺎﻳﺶ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪26%‬‬
‫وﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 4%‬ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ دو آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻠﺴﻴﻢ در دوزﻫﺎي ﻛﻢ ‪ NaOH‬در‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ‪ NaOH‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و دﻟﻴﻞ آن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق‬

‫‪1‬‬
‫‪- Flock‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫اﺷﺒﺎع در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻛﺎﻓﻲ وﻟﻲ ﺑﺮاي واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﺴﺘﻪ در آزﻣﺎﻳﺶ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﺴﻴﺎر اﻫﻤﻴﺖ دارد زﻳﺮا ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از ‪ NaOH‬در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ و اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻓﻮاﻳﺪ دﻳﮕﺮي از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺠﻢ ﻛﻤﺘﺮي از ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ در اﻳﻦ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ و رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪NaOH‬‬

‫‪ -2-1-3‬ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ‬

‫ﺑﻴﻦ ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ ﻳﻚ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4‬و ﺟﺪول ‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﺑﺎرﻳﻢ ﺣﺬف ﺷﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﻳﻢ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻛﻠﺴﻴﻢ در ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ‪ ،CaCO3‬ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮب ﻳﻚ ﻧﻤﻚ ﺑﺮ رﺳﻮب دﻳﮕﺮي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎﻻي ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﻟﻔﺎت ﺑﺎرﻳﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ و ﺣﺬف‬
‫ﺑﺎرﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺒﺎدل ﻳﻮﻧﻲ)‪ (IX‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻳﺎ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﻛﺎﻓﻲ از ﺑﺎرﻳﻢ را دارﻳﻢ ﭘﺲ در روش ‪ZLD‬‬
‫ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ ﺗﻮﺳﻂ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ‪ IX‬ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ از ﻣﻮاد ﻏﻠﻴﻆ ﺑﺎ ‪ IX‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ و اوﻟﻴﻦ ﻫﺪف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ روش ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ دوزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ NaOH‬در زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ‪ 2‬دﻗﻴﻘﻪ‬

‫‪1‬‬
‫‪- Ion exchange‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
 ‫‪NaOH doses‬‬ ‫‪pH‬‬ ‫‪Ca remaining‬‬ ‫‪Ba remaining‬‬ ‫‪Ca removed‬‬ ‫‪Ba removed‬‬
‫)‪(mg/L‬‬ ‫)‪(mg/L‬‬ ‫)‪(mg/L‬‬ ‫)‪(mg/L‬‬ ‫)‪(mg/L‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪8/01‬‬ ‫‪100/60‬‬ ‫‪0/069‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪100‬‬ ‫‪10/48‬‬ ‫‪9/29‬‬ ‫‪0/051‬‬ ‫‪91/31‬‬ ‫‪0/018‬‬

‫‪300‬‬ ‫‪12/14‬‬ ‫‪4/64‬‬ ‫‪0/037‬‬ ‫‪95/96‬‬ ‫‪0/032‬‬

‫‪500‬‬ ‫‪12/19‬‬ ‫‪3/09‬‬ ‫‪0/024‬‬ ‫‪97/51‬‬ ‫‪0/045‬‬

‫‪700‬‬ ‫‪12/29‬‬ ‫‪1/55‬‬ ‫‪0/017‬‬ ‫‪99/05‬‬ ‫‪0/052‬‬

‫‪900‬‬ ‫‪12/47‬‬ ‫‪1/55‬‬ ‫‪0/011‬‬ ‫‪99/05‬‬ ‫‪0/058‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :4‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺣﺬف ﺑﺎرﻳﻢ‬

‫‪ -2-3‬ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻃﻮل آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﻪ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﻓﺰودن آﻟﻮم‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﻓﺰودن آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت‬
‫ﺳﺪﻳﻢ و رﺳﻮب ﺑﺎ آﻫﻚ و ﻳﺎ ‪ NaOH‬ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -1-2-3‬ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻳﺎ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪NaOH‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﺎي ﺣﺬف ﺷﺪه در ﻫﺮ آزﻣﺎﻳﺶ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ‪ pH‬داراي ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ‪ pH‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫‪ 10/5‬ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﺳﻮب ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻻت( ﻛﻪ‬
‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎي ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪ NaOH‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻮري ﻛﻪ در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در‬
‫‪ ،pH=10/87‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 30%‬از ﺳﻴﻠﻴﻜﺎي اوﻟﻴﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ در ‪pH=12/19‬‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺣﺬف ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ در رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪ NaOH‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد ‪ pH‬ﺑﺎﻻ در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور‬
‫ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن دوز از ‪ NaOH‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﺳﻮب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ pH ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
 ‫ﺷﻜﻞ‪ :5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ و رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ‪NaOH‬‬

‫‪ -2-2-3‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺎ ﺣﺬف ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 6‬آورده ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ در ‪ pH‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 10/5‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ رﺳﻮب ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ داراي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺷﺪﻳﺪي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺣﺬف ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﻧﻴﺰ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :6‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ pH‬در آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ‬

‫‪ -3-2-3‬ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺎ آﻟﻮم و ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت‬

‫داده ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ‪ Bench-Scale‬ﺑﺮاي دو آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم و ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ در ﺷﻜﻞ ‪ 7‬آورده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت از ‪ NaOH‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ‪pH‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻟﻮم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺳﻴﺪ و ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺎز ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻛﻨﺶ ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻮب ‪ ،Al(OH)3‬آﻟﻮم ‪ 3‬اﻛﻴﻮاﻻﻧﺖ از ﺧﺼﻠﺖ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ را ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﻮل ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ‪2‬‬
‫اﻛﻴﻮاﻻﻧﺖ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﻮل اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻠﻴﺎﺋﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان آﻟﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ داده ﻫﺎ در رﻧﺞ ‪ 0/2-0/6‬از ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻻر ﺳﻴﻠﻴﻜﺎي ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﻪ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻣﺼﺮﻓﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ‪ pH‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ pH‬ﻗﺪري ﮔﻴﺞ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ زﻳﺮا‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻮاد )آﻟﻮم و ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺛﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮ ‪ pH‬دارﻧﺪ و ‪ pH‬در اﻧﺘﻬﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ‪ pH‬در‬
‫اﺑﺘﺪاي آزﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داده ﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﻴﻠﻴﻜﺎي ﺣﺬف ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻠﺴﻴﻢ‬
‫ﺣﺬف ﺷﺪه در آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم ﺑﺎ دوزﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ pH‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ :7‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺣﺬف ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ آﻟﻮم و ﺳﺪﻳﻢ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت‬

‫‪ -4‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬
‫ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻠﻲ از آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 3‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻠﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬

‫‪Test‬‬ ‫‪pH‬‬ ‫‪Ca remaining‬‬ ‫‪SiO2 remaining‬‬
‫)‪(mg/L‬‬ ‫)‪(mg/L‬‬
‫‪Raw water‬‬ ‫‪٨/٨٤‬‬ ‫‪١٣٥/٩٢‬‬ ‫‪٢٩/٢١‬‬
‫‪Chemical precipitation with NaOH‬‬ ‫‪٩/٥٨‬‬ ‫‪٦٢/٧٢‬‬ ‫‪٢٨/٨٣‬‬
‫‪Chemical precipitation with Ca(OH)2‬‬ ‫‪٩/٠٢‬‬ ‫‪٧٨/٩٣‬‬ ‫‪٢٦/٨٤‬‬
‫‪Chemical precipitation with NaOH and Alum‬‬ ‫‪٨/٨٨‬‬ ‫‪٧٧/٣٨‬‬ ‫‪١٤/٩٤‬‬
‫‪Fluidized bed crystallization with NaOH‬‬ ‫‪١٠/٤٨‬‬ ‫‪٩/٢٩‬‬ ‫‪٢٨/٦٠‬‬
‫‪Fluidized bed crystallization with NaOH and Alum addition‬‬ ‫‪٩/٤٢‬‬ ‫‪١٨/٥٧‬‬ ‫‪٢٢/٤٤‬‬
‫‪Fluidized bed crystallization with NaOH and Na2Al2O4‬‬ ‫‪٩/٣١‬‬ ‫‪١٣/٩٣‬‬ ‫‪١٣/٥٦‬‬
‫‪Fluidized bed crystallization with NaOH and followed by alum precipitation‬‬ ‫‪٩/٣٤‬‬ ‫‪١٨/٣٢‬‬ ‫‪٢٢/١٨‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ارزﻳﺎﺑﻲ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺳﺪﻳﻢ‬
‫آﻟﻮﻣﻴﻨﺎت ﺑﺮاي اﺟﺮا در ‪ Pilot Scale‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﻠﻴﻆ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫‪ ‬رﺳﻮب ﻧﻤﻚ در ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻮل ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق اﺷﺒﺎع از آن ﻣﺤﻠﻮل در ﺣﻀﻮر ذرات ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺘﺒﻠﻮر از ﺟﻨﺲ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻧﻤﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ و رﺳﻮب ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺑﺎرﻳﻢ ﺑﺎ دوز ﻣﻮاد‬
‫ﻛﻤﺘﺮي در ﺣﻀﻮر داﻧﻪ ﻫﺎي ‪ CaCO3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻧﺮم ﺳﺎزي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دوز ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوي ﺛﻘﻞ )ﺗﺎ ‪ 99%‬ذرات( ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ در ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻨﺎور ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس و اﺧﺘﻼط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ روش ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪[1] Gardner-Outlaw T, and Engelman R (1997) Sustaining Water, Easing Scarcity: A Second Update. Washington D.C.:‬‬
‫‪Population International.‬‬
‫‪[2] Bond R, and Veerapaneni S (2007) Zero liquid discharge for inland desalination. Awwa Research Foundation; U.S.A, pp.‬‬
‫‪1-233.‬‬
‫‪[3] Sandia National Laboratories and U.S. Bureau of Reclamation. (2003) Desalination and Water Purification Technology‬‬
‫‪Roadmap. Denver, Colo.: Water and treatment engineering and research group.‬‬
‫‪[4] Sheikholeslami R, (2004) Assessment of the scaling potential for sparingly soluble salts in RO and NF units. Desalination,‬‬
‫‪167:247–256.‬‬

‫‪ 021-88671676‬ﻫﻢ اﻧﺪﻳﺸﺎن اﻧﺮژي ﻛﻴﻤﻴﺎ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ 26 ،‬دي ‪www.Pasab.ir 1392‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ آب‪ ،‬ﭘﺴﺎب و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬