Fulltext

‫دانشکده مهندسی‬
‫گروه مهندسی مکانیک‬
‫پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی مکانیک گرایش تبدیل انرژی‬

‫ترکیب روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری و روش بدون خروجی مایع برای شیرین‬
‫سازی آب دریا با استفاده از گرمای بازیافتی‬
‫دانشجو‬
‫محسن لطفی‬
‫استاد راهنما‬
‫دکتر روح اله فاتحی‬
‫استاد مشاور‬
‫دکتر مرضیه بابایی ربیعی‬
‫تیر ماه ‪8931‬‬
‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬
‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬
‫هب انم خدا‬
‫ترکیب روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری و روش بدون خروجی مایع‬
‫برای شیرین سازی آب دریا با استفاده از گرمای بازیافتی‬
‫از سوی‬
‫پایاننامه‬
‫ارائه شده به تحصیلات تکمیلی دانشگاه به عنوان بخشی از فعالیتهای آموزشی و پژوهشی بایسته برای‬
‫دریافت درجه کارشناسی ارشد‬
‫در رشتهی‬
‫مهندسی مکانیک گرایش تبدیل انرژی‬
‫از دانشگاه خلیج فارس‬
‫بوشهر‪ ،‬جمهوری اسلامی ایران‬
‫ارزیابی شده به وسیله گروه ارزیابان پایاننامه با درجه خیلی خوب‬
‫مهندسی مکانیک تبدیل انرژی‬ ‫دانشیار‬ ‫روح اله فاتحی‬ ‫دکتر‬
‫استادیار مهندسی مکانیک تبدیل انرژی‬ ‫مرضیه بابایی ربیعی‬ ‫دکتر‬
‫استادیار مهندسی مکانیک تبدیل انرژی‬ ‫غلامرضا ایمانی‬ ‫دکتر‬
‫استادیار مهندسی شیمی‬ ‫آرش خسروی‬ ‫دکتر‬
‫تیر ماه ‪9318‬‬
‫تقدیم هب‪:‬‬
‫مارد فدا کارم و روح پاک پدرم‬
‫سپاسگزاری‬
‫مف نم‬ ‫همنش‬
‫رپوردگار بیهمتا را شکرگزارم که هب ینی رهروان علم و دانش تخرم ود و توفیق عنایت فرمود ات اا اتعااتت ا او تووامم ان وژوشش را اجاام‬
‫ی‬ ‫ی لم‬
‫دهم‪ .‬لذا اکنون که رد ساهیسار بندهنوا یاهیش‪ ،‬پایانانمه حاضر هب پایان رسیده است‪ ،‬رب حسب وظیفه و هب مصدا ق "م لم شکر ا خلوق لم شکر‬
‫الخالق"‪ ،‬رب خود ال م میدا مم ات اا اان اقصر مراتب سپاس بیکران خود را ا زبرگوارانی هب جا آورم که اگر دست یاریگرشان نبود‪ ،‬هرگز ان‬
‫نم‬
‫پایانانمه هب سراجاام یرسید‪.‬‬
‫ضم‬ ‫ح‬ ‫تح‬

‫ا استاد گرانقدرم‪ ،‬جناب آاقی دکتر اف ی که رد تمامی مرا ل اجاام ان رپوژه‪ ،‬رد نهایت صبوری و سعه صدر و صرف وقت بسیار‪ ،‬بنده‬
‫صم ت‬
‫را مورد لطف و عنایت خود قرار داده و ا راهنماییاهی ار شمند ایشان بهرهمند بودهام‪ ،‬یماهن شکر و قدردانی مینمایم‪ .‬رد طول ان مدت که رد‬
‫س‬
‫خدمت ایشان بودم‪ ،‬همیشه اا روی گشاده و طیب خاطر وقت گراتبهای خود را رد اختیار بنده قرار داده و اا کمال دقت سؤاالت معادد مرا پا خ می‪-‬‬
‫نم‬ ‫پ‬
‫گفتند و اگر توصیهاه و یگیریاهی ایشان نبود‪ ،‬ان وژوشش هب سراجاام یرسید‪.‬‬
‫لی‬ ‫خس‬ ‫مح‬

‫اا احترام فراوان‪ ،‬ا اساتید ترم کمیته دافع‪ ،‬جناب آاقی دکتر غالمرضا ایمانی وآاقی دکتر آرش روی هب د ل پذریش داوری رساله‬
‫مح تح‬ ‫تح ق‬ ‫تی‬
‫اینااتب‪ ،‬سرکار خامم دکتراااایی ر عی که حمت مشاوره ان یق را پذریفتند و جناب آاقی دکتر احمد قراانپورنماینده ترم صیالت‬
‫تکم ت میک‬
‫یلی شکر نم‪.‬‬
‫مح‬ ‫مغ‬
‫فرصت را تنم شمرده‪ ،‬ا همه اساتید عالیقدر رشته مهندسی م کاتیک که ا ضر رپفیض تدریسشان بهرهاهی بسیار ربدهام‪ ،‬و نیز ا همه دوستان‬
‫کن‬ ‫ت‬ ‫حس‬ ‫ن‬ ‫هم ک مح‬ ‫ن‬‫همچ‬ ‫ت‬
‫ک‬‫ش‬
‫رب وردشان ر م‪.‬‬ ‫خ‬ ‫ط‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫مه‬ ‫شک‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ا‬
‫جا د رد که ا ه کار نان رم د ده ند ی م هب خا ر‬ ‫ی‬ ‫ع ززیم رد دانشکده‪ ،‬نهایت تقدری و شکر را دارم‪.‬‬
‫همی‬ ‫بخ‬
‫رد پایان‪ ،‬ا خانواده ع ززیم و صوص مارد مهراامم که همرااهن شگی و تنها دلگرمی و پناه گاهم رد سخترتن لحظات ندگی شستند‪ ،‬سپاسگزاری‬
‫ت‬ ‫نم‬
‫وده و حماتشان را ارج مینهم‪ .‬اگرچه واژگان ا بیان ایثارشان و اان بنده ا عهده شکرشان انتوان است‪.‬‬
‫ّ‬ ‫مخ‬ ‫ّ‬
‫ع زت‪ ،‬سرالندی و توفیقات رو افزون همه ان ع ززیان را رد رپتو الطاف الهی و رد ع رصهاهی تلف ندگی ا ردگاه ازید منان آر ومندم‪.‬‬
‫مح‬
‫س لطفی‬
‫بوشهر‪ 03 ،‬تیرماه ‪8031‬‬
‫تعهدنامه‬
‫اینجانب محسن لطفی به شماره دانشجویی ‪ 705313959‬دانشجوی دوره کارشناسی ارشد رشته مهندسی مکانیک‬
‫گرایش تبدیل انرژی تایید مینمایم که این پایاننامه برایند کار پژوهشی اینجانب و بدون هر گونه دخل و تصرف است‪.‬‬
‫هر گونه نسخه برداری و استفاده از پژوهش‪ ،‬مقاله‪ ،‬کتاب و آثار دیگران را با ارجاع کامل و با بیان منبع در بخش منابع‬
‫آوردهام‪ .‬چنانچه خلاف این موضوع اثبات شود‪ ،‬به تشخیص دانشگاه خلیج فارس و بر اساس ضوابط و مقررات حاکم (قانون‬
‫حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان‪ ،‬قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی‪ ،‬ضوابط و مقررات آموزشی‪ ،‬پژوهشی‬
‫و انضباطی ‪ )...‬با اینجانب رفتار خواهد شد و حق هر گونه اعتراض در باره احقاق حقوق مکتسب و تشخیص و تعیین تخلف‬
‫و مجازات را از خویش سلب مینمایم‪ .‬همچنین‪ ،‬مسئولیت هر گونه پاسخگویی به اشخاص حقیقی و حقوقی و مراجع اداری‬
‫و قضایی به عهدهی اینجانب خواهد بود و دانشگاه خلیج فارس هیچگونه مسئولیتی در این باره نخواهد داشت‪.‬‬
‫تاریخ‪9318/34/33 :‬‬
‫امضا‪:‬‬
‫چکیده‬
‫ترکیب روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری و روش بدون خروجی مایع‬
‫برای شیرین سازی آب دریا با استفاده از گرمای بازیافتی‬
‫به وسیلهی‬
‫یکی از روشهای تأمین آب‪ ،‬نمکزدایی یا شیرینسازی است که طی این فرایند‪ ،‬مقداری نمک و سایر‬
‫مواد معدنی از آب شور جدا میشود‪ .‬هدف اصلی این پایاننامه‪ ،‬شیرینسازی آب دریا با استفاده از گرمای‬
‫اتلافی یک موتور گازسوز با ظرفیت نامی یک مگاوات الکتریکی است‪ .‬گرمای دفع شده از طریق سیال‬
‫خنککننده موتور معادل ‪ 833‬کیلووات و گرمای اگزوز ‪ 033‬کیلووات میباشد‪ .‬در این راستا‪ ،‬دو روش‬
‫رطوبتگیری‪-‬رطوبتدهی و بدون خروجی مایع معرفی شده است‪ .‬سپس چند سیستم مختلف به منظور‬
‫شیرینسازی آب دریا طراحی و پیشنهاد شده و برای ارزیابی آنها‪ ،‬تحلیل ترمودینامیکی با نوشتن معادلات‬
‫بقای جرم‪ ،‬بقای انرژی و اعمال قیدهایی صورت گرفته است‪ .‬همچنین کارایی سیستمهای پیشنهادی در‬
‫شرایط مختلف محاسبه شده و مقدار بهبود یافته آب شیرین تولیدی بدست آمده است‪ .‬نتایج نشان میدهد‬
‫هر چه دمای آب شور ورودی به برج رطوبتدهی کمتر باشد‪ ،‬آب شیرین بیشتری تولید میشود‪ .‬طوری که‬
‫در دمای ‪ 03‬درجه سلسیوس‪ ،‬جریان آب شیرین تولیدی برای سیستم رطوبتگیری‪-‬رطوبتدهی ‪9/1‬‬
‫کیلوگرم بر ثانیه و برای سیستم ترکیبی رطوبتگیری‪-‬رطوبتدهی و بدون خروجی مایع‪ 2/2 ،‬کیلوگرم بر‬
‫ثانیه خواهد بود‪ .‬در پایان‪ ،‬تحلیل اقتصادی به روش الدسوکی و اتونی روی یک نوع سیستم رطوبتگیری‪-‬‬
‫رطوبتدهی و یک سیستم ترکیبی رطوبتگیری‪-‬رطوبتدهی و بدون خروجی مایع صورت پذیرفته و‬
‫سیستم بهبودیافته ارائه شده است‪ .‬بهترین حالت سیستم ترکیبی رطوبتگیری‪-‬رطوبتدهی و بدون خروجی‬
‫مایع بدون درنظر گرفتن هزینه دفع پساب در دمای ‪ 83‬درجه اتفاق میافتد که در این حالت قیمت تمام‬
‫شده محصول ‪ 00‬سنت بر مترمکعب میشود‪ .‬اما اگر از سیستم رطوبتگیری‪-‬رطوبتدهی ساده استفاده‬
‫شود‪ ،‬به رغم آب شیرین تولیدی کمتر‪ ،‬به علت حذف کریستالایزر و یک مبدل حرارتی قیمت تمام شده‬
‫محصول تا ‪ 03‬سنت بر مترمکعب پایین میآید‪.‬‬
‫واژگان کلیدی‪ :‬بازیافت حرارت اتلافی‪ ،‬روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری‪ ،‬روش بدون خروجی مایع‪ ،‬نمکزدایی‪.‬‬
‫ز‬
‫فهرست مطالب‬
‫فصل یکم‪ :‬مقدمه ‪1 ................................... ................................ ................................‬‬
‫‪ .1-1‬اهمیت و ضرورت ‪2 ...................... ................................ ................................‬‬
‫‪ .2-1‬شیرینسازی آب دریا ‪2 ............... ................................ ................................‬‬
‫‪ .3-1‬انواع روشهای شیرینسازی ‪3 .................................... ................................‬‬
‫‪ .4-1‬ملاحظات زیست محیطی ‪0 ........................................... ................................‬‬
‫‪ .0-1‬استفاده از حرارت بازیافتی در شیرینسازی آب ‪6 ..........................................‬‬
‫فصل دوم‪ :‬معرفی روشها و پیشینه پژوهش ‪8 ........................... ................................‬‬
‫‪ .1-2‬شیرینسازی به روش رطوبتدهی – رطوبتگیری ‪7 ......................................‬‬

‫‪ .1-1-2‬انواع سیستمهای ‪15 ..................................................................................................HDH‬‬
‫‪ .2-1-2‬تعاریف مربوط به سیستمهای ‪11 ............................................................................... HDH‬‬
‫‪ .2-2‬روش بدون خروجی مایع ‪12 ........................................ ................................‬‬

‫‪ .1-2-2‬انواع سیستمهای ‪14 ....................................................................................................ZLD‬‬
‫‪ .3-2‬پیشینه پژوهش ‪19 ..................... ................................ ................................‬‬

‫‪ .1-3-2‬پیشینه پژوهش سیستمهای ‪19 ..................................................................................HDH‬‬
‫‪ .2-3-2‬نمونههای ساخته شده سیستمهای ‪22 ........................................................................HDH‬‬
‫‪ .3-3-2‬پیشینه پژوهش سیستمهای ‪22 ................................................................................... ZLD‬‬
‫‪ .4-3-2‬نمونههای ساخته شده سیستمهای ‪24 ......................................................................... ZLD‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی برای سیستم ‪26 ................... HDH‬‬
‫‪ .1-3‬تحلیل ترمودینامیکی و اعتبارسنجی سیستم ‪ HDH‬ساده ‪28 ..........................‬‬

‫‪ .1-1-3‬تشریح فرایند ‪28 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ .2-1-3‬فرضیات‪27 ............................................................................................................................‬‬
‫‪ .3-1-3‬معادلات حاکم ‪27 ...................................................................................................................‬‬
‫ح‬
‫‪ .4-1-3‬نتایج‪31 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ .2-3‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع اول ‪32 ...................‬‬

‫‪ .1-2-3‬تشریح فرایند ‪32 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ .2-2-3‬فرضیات‪34 ............................................................................................................................‬‬
‫‪ .3-2-3‬معادلات حاکم ‪36 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ .4-3-3‬نتایج‪38 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ .4-3‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع دوم ‪48 ..................‬‬

‫‪ .1-4-3‬تشریح فرایند ‪48 ...................................................................................................................‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪01 . ZLD‬‬
‫‪ .1-4‬تشریح فرایند ‪02 ........................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .2-4‬فرضیات ‪03 ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .3-4‬معادلات حاکم ‪00 ........................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .4-4‬نتایج ‪08 ..................................... ................................ ................................‬‬
‫فصل پنجم‪ :‬تحلیل اقتصادی ‪68 ................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .1-0‬تحلیل اقتصادی ‪67 ..................... ................................ ................................‬‬

‫‪ .1-1-0‬هزینههای ثابت سرمایهگذاری‪67 ...........................................................................................‬‬
‫‪ .2-0‬روش الدسوکی و اتونی(‪91 ............................ ................................ )E-E-M‬‬
‫‪ .3-0‬نتایج بدون در نظر گرفتن هزینه پساب ‪93 ................... ................................‬‬

‫‪ .1-3-0‬تحلیل اقتصادی سیستم ‪ HDH‬نوع اول بدون در نظر گرفتن هزینه پساب‪93 .........................‬‬
‫‪ .2-3-0‬تحلیل اقتصادی سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬بدون در نظر گرفتن هزینه پساب ‪85 ............‬‬
‫‪ .4-0‬برآورد هزینههای دفع پساب یا شوراب ‪80 ................... ................................‬‬

‫‪ .1-4-0‬حوضچههای تبخیر‪80 ............................................................................................................‬‬
‫‪ .2-4-0‬تخلیه در سطح آب ‪86 ............................................................................................................‬‬
‫‪ .3-4-0‬تزریق به چاه عمیق ‪86 ...........................................................................................................‬‬
‫ط‬
‫‪ .0-0‬نتایج با در نظر گرفتن هزینه پساب ‪86 ........................ ................................‬‬
‫‪ .1-0-0‬تحلیل اقتصادی سیستم ‪ HDH‬نوع اول با در نظر گرفتن هزینه پساب ‪86 ..............................‬‬
‫‪ .2-0-0‬تحلیل اقتصادی سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬با در نظر گرفتن هزینه پساب‪87 ..................‬‬
‫فصل ششم‪ :‬نتیجهگیری و پیشنهادها ‪73 ................................... ................................‬‬
‫‪ .1-6‬جمعبندی و نتیجهگیری ‪74 .......................................... ................................‬‬
‫‪ .2-6‬ارائه پیشنهادها ‪70 ...................... ................................ ................................‬‬
‫منابع ‪76 ................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫ی‬
‫فهرست جدولها‬
‫جدول ‪ .9‬انواع روشهای رایج شیرینسازی آب ‪3........................................................ ................................‬‬
‫جدول ‪ :2‬تعدادی از نمونههای ساخته دستگاه ‪22 ............................................ ................................ HDH‬‬
‫جدول ‪ :3‬تعدادی از نمونههای ساخته دستگاه ‪24 ..................................... ................................ ]41[ ZLD‬‬
‫جدول ‪ -4‬دماهایی که به عنوان فرضیات مسئله میتوان در نظر گرفت‪21 ............................................... .‬‬
‫جدول ‪ -0‬بقای جرم و انرژی قسمتهای مختلف ‪21 .................................................... ................................‬‬
‫جدول ‪ .0‬تعریف کارایی برج رطوبتده و رطوبتگیر برای سیستم ‪ HDH‬ساده ‪33 ....................................‬‬
‫جدول ‪ :0‬پارامترهای موتور حرارتی گازسوز (معلومات مسئله) ‪33 ................................ ................................‬‬
‫جدول ‪ :8‬دماهای انتخابی به عنوان فرضیات مسئله ‪30 ............................................... ................................‬‬
‫جدول ‪ :1‬بقای جرم و انرژی قسمتهای مختلف سیستم بازیافت حرارتی ‪ HDH‬نوع اول ‪30 ...................‬‬
‫جدول ‪ :93‬قیدهای لازم برای مبدل حرارتی ‪38 ........................................................ ................................ 2‬‬
‫جدول ‪ :99‬دماهای انتخابی به عنوان فرضیات مسئله ‪04 ............................................ ................................‬‬
‫جدول ‪ :92‬بقای جرم و انرژی برای اجزای مختلف سیستم بازیافت حرارتی ترکیبی ‪ HDH‬و ‪00 ... ZLD‬‬
‫جدول ‪ :93‬محدوده پارامترهای مورد نیاز برای حل مسئله ‪08 ..................................... ................................‬‬
‫برای بهترین جریان موجود‬ ‫‪ 24‬در ‪  H   D  0.9 ، rd  1‬و ‪Ra  5.368‬‬ ‫جدول ‪ :94‬دادههای نمودار شکل‬
‫‪03 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫جدول ‪ :90‬مقادیر فاکتورهای اقتصادی ‪09 ................................... ................................ ................................‬‬
‫جدول ‪ :90‬روابط بدست آوردن هزینه سرمایهگذاری تجهیزات مختلف سیستم ترکیبی ‪03 . HDH-ZLD‬‬
‫جدول ‪ :90‬مقدار ‪ U‬تخمین زده شده تجهیزات مختلف سیستم ‪ HDH‬نوع اول ‪04 ...................................‬‬
‫جدول ‪ :98‬هزینه تخمینی سرمایهگذاری شده ثابت ‪00 ................................................ ................................‬‬
‫جدول ‪ :91‬مقدار ‪ U‬تخمین زده شده تجهیزات مختلف سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪89 ...................... ZLD‬‬
‫ك‬
‫فهرست شکلها‬
‫شکل ‪ :9‬ساده ترین شکل از چرخه ‪1......................................................... ................................ ]1[ HDH‬‬
‫شکل ‪ :2‬دسته بندی انواع فرآیندهای رایج ‪99 ........................................ ................................ ]93[ HDH‬‬
‫شکل ‪ :3‬مثالی از یک سیستم ‪ ZLD‬در یک مجتمع نیروگاهی[‪90 ..................................................... ]94‬‬
‫شکل ‪ :4‬شماتیک کریستالایزر و گرمای عبوری از آن [‪90 .................................. ................................ ]94‬‬
‫شکل ‪ :0‬خشک کن اسپری[‪90 ........................................... ................................ ................................ ]94‬‬
‫شکل ‪ :0‬مقدار ‪ GOR‬سیستمهای قدیمی ‪ HDH‬در مقالات مختلف[‪91 ............................................. ]98‬‬
‫شکل ‪ .0‬شماتیک سیستم ‪ HDH‬ساده ‪28 .................................. ................................ ................................‬‬
‫شکل ‪ .8‬اعتبارسنجی نمودار ‪ GOR‬برحسب ‪ Ra‬در دماهای مختلف برای ‪32 .........................   0.92‬‬
‫شکل ‪ :1‬شماتیک سیستم بازیافت حرارتی ‪ HDH‬نوع اول ‪33 .................................. ................................‬‬
‫با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر ‪31 ............‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ :93‬نمودار جریان آب تولیدی بر حسب‬
‫با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر ‪43 ...............................‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ :99‬نمودار ‪ GOR‬برحسب‬
‫با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر ‪49 ......................................‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ :92‬نمودار ‪ Q‬برحسب‬
‫به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪42 .................  H   D  0.9‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ :93‬نمودار جریان آب تولیدی برحسب‬
‫به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪43 ...................................  H   D  0.9‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .94‬نمودار ‪ GOR‬برحسب‬
‫به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪44 .........................................  H   D  0.9‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .90‬نمودار ‪ Q‬برحسب‬
‫در ‪40 ..............................................................  H   D  0.9‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫به‬ ‫‪Ra‬‬ ‫و‬ ‫‪GOR‬‬ ‫شکل ‪ .90‬نمودار نسبت‬
‫‪40 ...........................................................  H‬‬ ‫‪  D  0.9‬‬ ‫شکل ‪ . 90‬نمودار نسبت ‪ T2 ، Q‬و ‪ T3‬به ‪ T4‬در‬
‫در ‪40 ........................................ ................................  H   D  0.9‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫به‬ ‫‪mdw‬‬ ‫شکل ‪ .98‬نمودار نسبت‬
‫در ‪48 .......................................... ................................  H   D  0.9‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫به‬ ‫‪ma‬‬ ‫شکل ‪ .91‬نمودار نسبت‬
‫شکل ‪ .23‬شماتیک سیستم بازیافت حرارتی ‪ HDH‬نوع دوم ‪41 ................................. ................................‬‬
‫شکل ‪ .29‬شماتیک سیستم بازیافت حرارتی ترکیبی ‪ HDH‬و ‪02 .................................................... ZLD‬‬
‫ل‬
‫‪01 ................................................. ‬‬ ‫‪ 0.8‬‬ ‫شکل ‪ .22‬نمودار ‪ mdw‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ rd‬های مختلف در‬
‫‪01 ............................................... ‬‬ ‫‪ 0.85‬‬ ‫شکل ‪ .23‬نمودار ‪ mdw‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ rd‬های مختلف در‬
‫‪03 .................................................. ‬‬ ‫‪ 0.9‬‬ ‫شکل ‪ .24‬نمودار ‪ mdw‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ rd‬های مختلف در‬
‫با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر ‪09 ..............‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .20‬نمودار جریان آب تولیدی برحسب‬
‫با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر ‪02 ................................‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫برحسب‬ ‫‪QHex3‬‬ ‫شکل ‪ .20‬نمودار‬
‫‪03 ..............  H‬‬ ‫‪  D  0.9‬‬ ‫های مختلف و‬ ‫‪T6‬‬ ‫به ازای‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .20‬نمودار جریان آب تولیدی برحسب‬
‫‪04 ...............................  H‬‬ ‫‪  D  0.9‬‬ ‫های مختلف و‬ ‫‪T6‬‬ ‫به ازای‬ ‫‪Ra‬‬ ‫برحسب‬ ‫‪QHex3‬‬ ‫شکل ‪ .28‬نمودار‬
‫برحسب دمای ‪00 .......................................................... ................................ T6‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫و‬ ‫نمودار ‪mdw‬‬ ‫شکل ‪.21‬‬
‫برحسب دمای ‪00 ....................................................... T6‬‬ ‫‪T7‬‬ ‫و‬ ‫‪T4‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫و دماهای‬ ‫‪Qhex3‬‬ ‫شکل ‪ .33‬نمودار‬
‫برحسب دمای ‪00 ................................ ................................ ................................ T6‬‬ ‫‪ma‬‬ ‫شکل ‪ .39‬نمودار‬
‫شکل ‪ .32‬نمودار ] ‪ C p [ $ m3‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪HDH‬‬
‫نوع اول ‪00 ................................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫برای سیستم‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫در‬ ‫‪Ra‬‬ ‫(برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب‬ ‫نمودار ‪Z‬‬ ‫شکل ‪.33‬‬
‫‪ HDH‬نوع اول ‪00 ....................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫شکل ‪ .34‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ T4‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪HDH‬‬
‫نوع اول ‪08 ................................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول ‪01 ....‬‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫(برحسب دلار) برحسب ‪ T4‬در‬ ‫‪ZC‬‬ ‫شکل ‪ .30‬نمودار‬
‫برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫برای جریانهای مختلف در‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .30‬نمودار ‪ m‬برحسب‬
‫‪83 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫برای سیستم ترکیبی‬ ‫و ‪ H   D  0.9‬‬ ‫های مختلف‬ ‫‪T6‬‬ ‫به ازای‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .30‬نمودار ] ‪ C p [ $ m‬برحسب‬
‫‪3‬‬
‫‪89 ......................................... ................................ ................................ ................................ HDH-ZLD‬‬
‫‪  H‬برای سیستم ترکیبی‬ ‫‪ Ra‬در ‪  D  0.9‬‬ ‫شکل ‪ .38‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب‬
‫‪82 ......................................... ................................ ................................ ................................ HDH-ZLD‬‬
‫‪  H‬برای سیستم ترکیبی‬ ‫‪  D  0.9‬‬ ‫شکل ‪ .31‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ T6‬در‬
‫‪83 ......................................... ................................ ................................ ................................ HDH-ZLD‬‬
‫م‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪84 ................. HDH-ZLD‬‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫برحسب ‪ T6‬در‬ ‫‪ZC‬‬ ‫شکل ‪ .43‬نمودار‬
‫شکل ‪ .49‬نمودار ‪ m‬برحسب ‪ Ra‬برای جریانهای مختلف در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ترکیبی ‪HDH-‬‬
‫‪80 ...................................................... ................................ ................................ ................................ ZLD‬‬
‫شکل ‪ .42‬نمودار ] ‪ C p [ $ m3‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T6‬های مختلف و ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪HDH‬‬
‫نوع اول ‪80 ................................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫برای سیستم‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫در‬ ‫‪Ra‬‬ ‫(برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب‬ ‫نمودار ‪Z‬‬ ‫شکل ‪.43‬‬
‫‪ HDH‬نوع اول ‪88 ....................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫برای سیستم‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫در‬ ‫‪T6‬‬ ‫(برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب‬ ‫نمودار ‪Z‬‬ ‫شکل ‪.44‬‬
‫‪ HDH‬نوع اول ‪88 ....................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول ‪81 ....‬‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫(برحسب دلار) برحسب ‪ T6‬در‬ ‫‪ZC‬‬ ‫شکل ‪ .40‬نمودار‬
‫برای سیستم ترکیبی‬ ‫و ‪ H   D  0.9‬‬ ‫های مختلف‬ ‫‪T6‬‬ ‫به ازای‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ .40‬نمودار ] ‪ C p [ $ m‬برحسب‬
‫‪3‬‬
‫‪13 ......................................... ................................ ................................ ................................ HDH-ZLD‬‬
‫‪  H‬برای سیستم ترکیبی‬ ‫‪ Ra‬در ‪  D  0.9‬‬ ‫شکل ‪ .40‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب‬
‫‪19 ......................................... ................................ ................................ ................................ HDH-ZLD‬‬
‫برای سیستم‬ ‫‪ H   D  0.9‬‬ ‫در‬ ‫‪T6‬‬ ‫(برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب‬ ‫نمودار ‪Z‬‬ ‫شکل ‪.48‬‬
‫ترکیبی ‪19 ............................................................. ................................ ................................ HDH-ZLD‬‬
‫شکل ‪ .41‬نمودار ‪( ZC‬برحسب دلار) برحسب ‪ T6‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬
‫‪12 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ن‬
‫فهرست نشانهها و سرواژهها‬
‫نمادهای یونانی‬ ‫تعریف‬ ‫واحد‬

‫‪α‬‬ ‫فاکتور بازیابی سرمایه‬ ‫‪1 yr‬‬
‫‪Δ‬‬ ‫تغییرات‬ ‫‪-‬‬

‫‪ε‬‬ ‫کارایی‬ ‫‪-‬‬
‫‪η‬‬ ‫بازده‬ ‫‪-‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫چگالی‬ ‫‪kg m3‬‬
‫‪φ‬‬ ‫رطوبت نسبی‬ ‫‪-‬‬
‫‪w‬‬ ‫رطوبت مطلق‬ ‫‪kg kg of dry air‬‬
‫نمادهای لاتین‬ ‫تعریف‬ ‫واحد‬

‫‪AHT‬‬ ‫سطح انتقال حرارت‬ ‫‪m2‬‬
‫‪C‬‬ ‫نرخ هزینه مالی‬ ‫‪$‬‬
‫‪Celect‬‬ ‫هزینه برق سالانه‬ ‫‪$ yr‬‬
‫‪CL‬‬ ‫هزینه نیروی کار سالانه‬ ‫‪$ yr‬‬
‫‪CT‬‬ ‫هزینه سالانه کل‬ ‫‪$ yr‬‬
‫‪cp‬‬ ‫گرمای ویژه‬ ‫‪kJ kg. 0 C‬‬
‫‪Cp‬‬ ‫هزینه تمام شده محصول‬ ‫‪$ m3‬‬
‫‪CΟΕ‬‬ ‫هزینه واحد برق‬ ‫‪$ kWh‬‬
‫‪f‬‬ ‫دردسترس بودن دستگاه‬ ‫‪%‬‬

‫‪GOR‬‬ ‫نسبت بهرهوری خروجی‬ ‫‪-‬‬
‫‪h‬‬ ‫آنتالپی‬ ‫‪J kg‬‬
‫‪h fg‬‬ ‫آنتالپی تبخیر‬ ‫‪J kg‬‬
‫‪i‬‬ ‫نرخ بهره‬ ‫‪-‬‬

‫‪L‬‬ ‫هزینه ویژه کاربر‬ ‫‪$ m3‬‬
‫‪LMTD‬‬ ‫اختلاف دمای متوسط لگاریتمی‬ ‫‪-‬‬

‫‪m‬‬ ‫جریان جرمی جریان‬ ‫‪kg s‬‬
‫‪n‬‬ ‫طول عمر دستگاه‬ ‫‪-‬‬

‫‪P‬‬ ‫فشار مطلق‬ ‫‪kPa‬‬
‫‪Q‬‬ ‫انتقال حرارت‬ ‫‪kW‬‬
‫‪Ra‬‬ ‫نسبت جریان آب دریا به جریان هوا‬ ‫‪-‬‬
‫‪rd‬‬ ‫نسبت جریان آب خروجی به جریان آب ورودی‬ ‫‪-‬‬
‫‪RR‬‬ ‫نسبت بازیابی‬ ‫‪-‬‬
‫س‬
‫‪s‬‬ ‫آنتروپی‬ ‫‪J kg. 0 C‬‬
‫‪Sgen‬‬ ‫تولید آنتروپی‬ ‫‪kW‬‬ ‫‪o‬‬

‫‪C‬‬
‫‪SE C‬‬ ‫انرژی ویژه مصرفی‬ ‫‪-‬‬

‫‪T‬‬ ‫دما‬ ‫‪o‬‬
‫‪C‬‬
‫‪U‬‬ ‫ضریب انتقال حرارت کلی‬ ‫‪kW m2 . o C‬‬
‫‪V‬‬ ‫جریان حجمی جریان‬ ‫‪m3 s‬‬
‫‪Win‬‬ ‫نرخ کار ورودی‬ ‫‪kW‬‬

‫‪x‬‬ ‫شوری‬ ‫‪g kg‬‬
‫‪X‬‬ ‫اگزرژی‬ ‫‪Js‬‬
‫‪Z‬‬ ‫هزینه ثابت‬ ‫‪$‬‬

‫‪ZAnnual‬‬ ‫هزینه سرمایه سالانه‬ ‫‪$ yr‬‬
‫‪Z‬‬ ‫نرخ هزینه ثابت‬ ‫‪$ h‬‬
‫زیرنویسها‬ ‫تعریف‬
‫‪a‬‬ ‫هوا‬
‫‪D‬‬ ‫رطوبتگیر‬
‫‪0‬‬ ‫حالت مرده‬
‫‪C‬‬ ‫جزء‬
‫‪cw‬‬ ‫آب خنککن‬
‫‪Cry‬‬ ‫کریستالایزر‬
‫‪dw‬‬ ‫آب تقطیرشده‬
‫‪elect‬‬ ‫السکتریسیته‬
‫‪f‬‬ ‫سیال‬
‫‪g‬‬ ‫گاز‬
‫‪H‬‬ ‫رطوبتده‬
‫‪hex‬‬ ‫مبدل حرارتی‬
‫‪HT‬‬ ‫انتقال حرارت‬
‫‪in‬‬ ‫ورودی‬
‫‪O&M‬‬ ‫تعمیرات و نگهداری‬
‫‪out‬‬ ‫خروجی‬
‫‪s‬‬ ‫بخار‬
‫‪sw‬‬ ‫آب دریا‬
‫ع‬
‫فصل یکم‪ :‬مقدمه‬
‫‪9‬‬
‫‪ .1-1‬اهمیت و ضرورت‬
‫آب نقش مهمی را در زندگی روزانه ایفا میکند و به دلیل بالا رفتن استانداردهای زندگی بشری‪ ،‬افزایش‬
‫جمعیت و رو آوردن به زندگی شهری‪ ،‬نیاز به آب سالم رو به افزایش است‪ .‬آب اقیانوس ها در حدود ‪10/0‬‬
‫‪ %‬از آب کل کره زمین را تشکیل میدهند و ‪ % 3/0‬باقیمانده شامل آب موجود در جو زمین‪ ،‬یخ قطبها و‬
‫آبهای زیرزمینی میباشد و تنها حدود ‪ % 3/3394‬از آب جهان به طور مستقیم در اختیار انسانها و دیگر‬
‫جانداران قرار دارد‪ .‬سازمان ملل متحد تخمین زده است که تا سال ‪ 2320‬در حدود ‪ 9833‬میلیون انسان در‬
‫سراسر جهان با کمبود شدید آب مواجه خواهند بود [‪ .]9‬بنابراین گسترش منابع آب پاك و سالم بسیار مهم‬
‫و ضروری به نظر میرسد‪.‬‬
‫بیش از یک میلیون نفر از مردم جهان دسترسی کمی به آب آشامیدنی سالم دارند [‪ .]2‬بیشتر روستاهای با‬
‫جمعیت بین ‪ 9333‬تا ‪ 93333‬نفر با مشکل کمترین میزان آب سالم موجود به میزان ‪ 93‬لیتر به ازای هر‬
‫نفر در روز مواجهاند [‪ ]3‬و همانطور که در مقدمه عنوان شد‪ ،‬شیرینسازی آب میتواند راهگشای مناسبی‬
‫برای این مشکل باشد‪.‬‬
‫‪ .2-1‬شیرینسازی آب دریا‬
‫نمکزدایی یکی از چندین روش تأمین آب است‪ .‬نمکزدایی یا شیرینسازی آب‪ ،‬به هر یک از چند فرایندی‬
‫گفته میشود که مقداری نمک و سایر مواد معدنی را از آب شور جدا میکند‪ .‬بیشتر سرمایهگذاریهای اخیر‬
‫در شیرینسازی جهت توسعه راههای مقرون به صرفه تأمین آب شیرین برای استفاده انسان‪ ،‬متمرکز‬
‫شدهاست [‪ .]4‬از طرفی‪ ،‬در مقیاس بزرگ‪ ،‬شیرینسازی بهطور معمول با استفاده از مقدار زیادی انرژی‪،‬‬
‫زیرساختهای اختصاصی و گرانقیمت انجام میشود که آن را از آب بدست آمده از منابع معمول مانند‬
‫رودخانهها یا آبهای زیرزمینی گرانتر میسازد‪ .‬به طوری که تخمین زده شده است به ازای ظرفیت تولید‬
‫یک میلیون متر مکعب آب در روز‪ ،‬در حدود ‪ 93‬میلیون تن نفت در طول سال نیاز است [‪ .]0‬بنابراین علاوه‬
‫‪9‬‬
‫بر ضرورت دستیابی به منابع جدید آب‪ ،‬استفاده بهینه از منابع انرژی نیز الزامی است‪ .‬بازیافت حرارت اتلافی‬
‫یکی از راههای افزایش بهرهوری انرژی است‪ .‬به ویژه در موتورهای درونسوز که به صورت پراکنده برای‬
‫تولید برق‪ 2‬استفاده میشوند‪ ،‬حجم قابل توجهی حرارت وجود دارد‪ .‬یکی از گزینههای استفاده از این حرارت‬
‫اتلافی‪ ،‬شیرینسازی آب است که در این پایاننامه مورد بررسی قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Waste heat recovery‬‬
‫‪2‬‬
‫‪distributed gen eration‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ .3-1‬انواع روشهای شیرینسازی‬
‫بهطورکلی‪ ،‬روشهای رایج شیرینسازی آب در دو دستهبندی سیستمهای غشایی و سیستمهای مبتنی بر‬
‫تغییر فاز مورد بررسی قرار میگیرند که هر دو سیستم‪ ،‬عمل حذف نمکها و سایر مواد جامد از آب دریا را‬
‫انجام میدهند‪ .‬روشهای شیرینسازی آب را میتوان مطابق جدول ‪ 9‬دستهبندی کرد‪.‬‬
‫جدول ‪ .1‬انواع روشهای رایج شیرینسازی آب‬
‫نوع روش‬ ‫اختصار‬ ‫اسم روش‬
‫‪MSF3‬‬ ‫تبخیر ناگهانی چند مرحلهای‬

‫‪MED4‬‬ ‫تقطیر چند مرحلهای‬
‫روشهای مبتنی بر تغییر فاز‬ ‫‪VCD5‬‬ ‫تراکم تحت فشار‬
‫‪HDH6‬‬ ‫رطوبتدهی – رطوبتگیری‬
‫‪FM7‬‬ ‫ذوب ‪ -‬انجماد‬
‫‪MD8‬‬ ‫تقطیر غشایی‬
‫‪FO9‬‬ ‫اسمز مستقیم‬
‫‪ED10‬‬ ‫الکترودیالیز‬
‫روشهای غشایی‬
‫‪EDR11‬‬ ‫الکترودیالیز معکوس‬
‫‪RO12‬‬ ‫اسمز معکوس‬
‫‪UF13‬‬ ‫اولترافیلتراسیون‬
‫‪NF14‬‬ ‫نانوفیلتراسیون‬
‫‪3‬‬
‫‪Multi Stage Flashing‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Multi Effect Distillation‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Vapor Compression Distillation‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Humidification Dehumidification‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Freezing-Melting‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Membrane Distillation‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Forwarded Osmosis‬‬
‫‪93‬‬
‫‪Electrodialysis‬‬
‫‪99‬‬
‫‪Electrodialysis Reversal‬‬
‫‪92‬‬
‫‪Reverse Osmosis‬‬
‫‪93‬‬
‫‪Ultra-Filtration‬‬
‫‪94‬‬
‫‪Nano-Filtration‬‬
‫‪3‬‬
‫لازم به ذکر است که روش‪ UF‬برای تصفیه آب شیرین و زدون باکتری و میکروبها و روش ‪ NF‬برای‬
‫حذف نمکهای چندظرفیتی مناسب است اما برای شیرینسازی آب شور مناسب نمیباشد زیرا مولکولهای‬
‫نمک میتوانند از فیلتر آنها عبور کنند‪ .‬از طرفی روش ‪ VCD‬را میتوان به دو زیرمجموعه تقطیر چندگانه‬
‫با تراکم بخار حرارتی (‪ )TVC90‬و تقطیر تکمرحلهای با تراکم بخار مکانیکی (‪ )MVC90‬تقسیم کرد‪.‬‬
‫انتخاب سیستم حرارتی یا غشایی بر اساس مکانهای مختلف و نوع کاربری و احتیاجات به خصوص‬
‫صورت میگیرد که برخی از آنها به شرح زیر است‪.‬‬
‫‪ .9‬نوع انرژی و موجودیت آن‪:‬‬
‫انرژی‪ ،‬عامل مهمی در اقتصاد آبشیرینکنهاست و ارزیابی انرژی گزینهای کاملا ضروری است‪ .‬اگر انرژی‬
‫الکتریکی ارزان در دسترس باشد‪ ،‬روش اسمزمعکوس و گاهی روش متراکم سازی مکانیکی بخار آب (‬
‫‪ )MVC‬توصیه میشود‪ .‬اگر مقادیر فراوان بخار با حرارت اضافی و با هزینه پایین در دسترس باشد‪ ،‬در آن‬
‫صورت استفاده از روشهای‪ MSF‬یا ‪ MED‬در اولویت قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ .2‬اندازه واحد آبشیرینکن‪:‬‬
‫در واحدهای با اندازه کوچک‪ ،‬روشهای ‪ RO‬و ‪ MVC‬کاهش یافته و در سیستمهای ‪ RO ،MSF‬یا‬
‫‪ MED‬تغییر مییابد‪.‬‬
‫‪ .3‬کیفیت آب اولیه (خام)‪:‬‬
‫در صورت پایین بودن کیفیت آب اولیه ‪ ،‬روشهای حرارتی مانند ‪ MSF ،MED‬و ‪ MVC‬اولویت دارند‪،‬‬
‫زیرا نسبت به سیستمهای ‪ RO‬به فرآیند پیش تصفیه کمتری نیاز دارند‪.‬‬
‫‪ .4‬سادگی بهرهبرداری‪:‬‬
‫سیستمهای ‪ MSF‬به نگهداری و تعمیرات کمتری نیاز دارند‪ .‬نیازهای بهرهبرداری و نگهداری در سیستم‪-‬‬
‫های ‪ MED‬کمی بیش از سیستم ‪ MSF‬است‪ .‬پیچیدگی سیستم ‪ RO‬معمولا به دلیل واحد پیش تصفیه‬
‫است‪ .‬اگر چه بهرهبرداری ‪ MVC‬نسبتا ساده است‪ ،‬اما کمپرسورهای موجود در این سیستم به نگهداری و‬
‫تعمیرات زیادی نیاز دارند‪.‬‬
‫‪ .0‬کیفیت محصول آب تولید شده‪:‬‬
‫اگرچه سیستمهای آبشیرینکن به منظور دستیابی به فراورده آب با کیفیت مطلوب و در حد نیاز طراحی‬
‫می شوند‪ ،‬اغلب سیستمهای تبخیری از فرایند تقطیر استفاده میکنند که در آن آب تولید شده دارای کیفیت‬
‫‪90‬‬
‫‪Multiple-Effect Distillation with Thermally Driven Vapour Compression‬‬
‫‪90‬‬
‫‪Single-Stage Evaporation with Mechanically Driven Vapour Compression‬‬
‫‪4‬‬
‫بالا و ‪ TDS90‬آن کمتر از ‪ 20‬میلیگرم در لیتر است‪ ،‬در حالی که سیستمهای ‪ RO‬برای دستیابی به‬
‫کیفیت آب مشابه نیاز به دو یا چند مرحله دارند‪.‬‬
‫‪ .0‬مقدار آب ورودی‪:‬‬
‫سیستمهای ‪ RO‬و ‪ MVC‬نسبت به سیستمهای ‪ MSF‬و ‪ ، MED‬نیاز به مقادیر آب ورودی کمتری دارند‬
‫و علت این امر عدم نیاز آن ها به آب سرد است‪.‬‬
‫‪ .0‬هزینه سرمایهگذاری‪:‬‬
‫هزینههای سرمایهگذاری سیستم ‪ RO‬کمتر از فرایندهای حرارتی است‪ .‬فناوری نمکزدایی میتواند تمام‬
‫آلایندههایی که اکثرا شامل یونهای حلشونده‪ ،‬میکرو ارگانیسمها و غیره هستند را برطرف کند‪ .‬فناوری‬
‫شیرینسازی همراه با تغییرفاز (‪ HDH , MED , MSF‬و غیره) عموما به عنوان پاكکننده تمام آلودگیها‬
‫شناخته میشود‪ .‬امروزه رقابت در اجرایی کردن این فناوری و همچنین بهینه کردن آن از لحاظ اقتصادی‬
‫است‪ HDH .‬نمونه کوچکی از فناوریی شیرینسازی است که میتواند به این رقابت بپردازد [‪.]0‬‬
‫‪ .4-1‬ملاحظات زیست محیطی‬
‫تمام فرایندهای شیرینسازی‪ ،‬مقدار زیادی پساب تولید میکنند‪ ،‬که ممکن است با افزایش درجه حرارت‬
‫غلظت آن افزایش یابد و باقیماندههای مواد پیش تصفیه و تمیزکنندههای شیمیایی‪ ،‬محصولات جانبی‬
‫نتیجه واکنش آنها و فلزات سنگین ناشی از خوردگی را شامل میشود‪ .‬استفاده از مواد پیش تصفیه و‬
‫تمیزکنندههای شیمیایی در بیشتر واحدهای آبشیرینکن یک ضرورت است‪ ،‬که بهطور معمول جهت‬
‫پیشگیری رسوب بیولوژیکی‪ ،‬پوسته پوسته شدن‪ ،‬کف و خوردگی در واحدهای حرارتی و رسوب بیولوژیکی‪،‬‬
‫ذرات معلق و رسوبات پوستهای در واحدهای غشایی بهکار میروند‪.‬‬
‫برای محدود کردن اثرات زیست محیطی بازگشت آب نمک به اقیانوس‪ ،‬میتوان آن را با یکی دیگر از‬
‫جریانهای آب‪ ،‬مانند خروجی تصفیهخانه پساب یا خروجی نیروگاه‪ ،‬رقیق کرد‪ .‬از آنجایی که شوری خروجی‬
‫آب خنککننده نیروگاههایی که از آب دریا برای خنک کردن استفاده میکنند به اندازه خروجی تصفیه خانه‬
‫پساب شیرین نیست‪ ،‬شوری کاهش مییابد‪ .‬جریان آب خنککننده نیروگاه در یک نیروگاه متوسط یا بزرگ‬
‫در مقایسه با یک واحد آب شیرینسازی‪ ،‬حداقل چندین بار بزرگتر از جریان خروجی واحد شیرینسازی‬
‫است‪.‬‬
‫‪90‬‬
‫‪Total dissolved solids‬‬
‫‪0‬‬
‫‪98‬‬
‫روش دیگر برای کاهش شوری این است که آب شور را بوسیله یک دیفیوزر در یک محدوده اختلاط‬
‫مخلوط میکنند‪ .‬برای مثال‪ ،‬هنگامی که خط لوله حاوی آب نمک به کف دریا میرسد‪ ،‬میتوان آن را به‬
‫شاخههای بسیاری تقسیم کرد‪ ،‬که هر یک به تدریج از طریق سوراخهایی کوچک در امتداد طولشان‪ ،‬آب‬
‫شور را تخلیه میکنند‪.‬‬
‫آبشور با توجه به بالاتر بودن غلظت املاح‪ ،‬چگالتر از آب دریا است‪ .‬کف اقیانوس بیشتر در معرض خطر‬
‫است‪ ،‬زیرا آب نمک پایین رفته و مدت زیادی طول میکشد تا به اکوسیستم آسیب بزند‪ .‬ورود با دقت آب‬
‫نمک میتواند این مشکل را به حداقل برساند‪.‬‬
‫بازده و طول عمر سامانههای نمکزدایی به ویژه سامانههای غشایی به پیشتصفیه آب خام بستگی دارد‪.‬‬
‫با توجه به اینکه هدف اصلی در فرایندهای نمکزدایی بهینهسازی تولید‪ ،‬دفع نمک‪ ،‬بازیافت محصول و‬
‫کاهش هزینههای بهرهبرداری است؛ یکی از مهمترین دغدغههای پساب دفع شده متأثر از پیشتصفیه‪،‬‬
‫وجود ترکیباتی همچون ضد رسوب است‪ .‬اگر از پیشتصفیه شیمیایی مانند مواد منقعدکننده‪ ،‬لخته ساز‪،‬‬
‫پلیمرها و مواد گندزدائی اسـتفاده شـود‪ ،‬مقدار زیادی از این مواد نیز در پسـاب سـامانههای نمکزدایی‬
‫موجود میباشد‪ .‬میزان ذرات جامد معلق در پساب به دلیل حذف در سیستمهای پیشتصفیه‪ ،‬معمولا پایینتر‬
‫از ‪ 0‬میلیگرم بر لیتر است‪ .‬با اینحال اگر پساب ناشی از پیشتصفیه نیز به پساب نهایی اضافه و تخلیه‬
‫گردد‪ ،‬میزان این پارامترها و کدورت افزایش پیدا میکند [‪.]0‬‬
‫در روش‪ HDH‬برخلاف روش ‪ RO‬مسئله پیش تصفیه زیاد حائز اهمیت نیست درنتیجه نیازی به استفاده‬
‫از مواد شیمیایی برای پیش تصفیه نیست‪ .‬نهایتا یک فیلتر شنی‪ ،‬یک کربن اکتیو در خروجی در پس تصفیه‬
‫نیاز است برای گرفتن مواد بودار و یک فیلتر قلیایی که کیفیت آب آشامیدنی را بهتر میکند‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬
‫در روش ‪ HDH‬به صورت معمول‪ ،‬میزان شوری پساب ‪ %93‬بیشتر از آب ورودی است و دمای خروجی به‬
‫صورت تقریبی بین ‪ 43‬تا ‪ 03‬درجه سلسیوس است‪ .‬از این رو‪ ،‬مشکلات محیط زیستی این روش‪ ،‬به نسبت‬
‫کمتر است‪.‬‬
‫‪ .5-1‬استفاده از حرارت بازیافتی در شیرینسازی آب‬
‫روشهای زیادی جهت شیرینسازی آب مورد استفاده قرار میگیرند که برخی از این روشها مانند تبخیر‬
‫ناگهانی چند مرحلهای (‪ )MSF‬و روش تقطیر چند مرحلهای (‪ )MED‬برای سیستمهای به نسبت دما بالا‬
‫بهینهسازی شدهاند‪ .‬اما اگر بنابر استفاده از حرارت اتلافی باشد‪ ،‬باید سیستمی را انتخاب کرد که در دماهای‬
‫‪98‬‬
‫‪mixing zone‬‬
‫‪0‬‬
‫پایینتری عمل کند که از جمله این روشها میتوان به روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری (‪ )HDH‬اشاره‬
‫کرد‪ .‬هر چند روش آب شیرینکن ‪ HDH‬به عنوان یک پیشرفت در زمینه شیرین کردن آب دریا‪ ،‬به‬
‫خصوص در سیستمهای کوچک در مناطق دور افتاده‪ ،‬محسوب میشود [‪ ]8‬اما بازدهی انرژی پایین از‬
‫معایب این روش است‪.‬‬
‫بخشی از حرارت اتلافی از موتورهای درونسوز در دمای بالا است‪ .‬از این رو‪ ،‬میتوان از این حرارت اتلافی‬
‫در روش بدون خروجی مایع (‪ )ZLD91‬استفاده کرد‪ ZLD .‬یک روش پیشرفته مدیریت تصفیه فاضلاب به‬
‫معنای استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در صنعت یا دیگر مقاصد شهری است که این خود باعث‬
‫صرفهجویی درهزینه‪ ،‬بدون تولید پساب و یا فاضلاب میشود‪ .‬انرژی اتلافی زیاد و مقدار مصرف انرژی بالا‬
‫از جمله مشکلات روش ‪ ZLD‬است‪ .‬بنابراین یک گزینه برای استفاده از هر دو منبع حرارتی دما بالا و دما‬
‫پایین و بهبود بازدهی انرژی‪ ،‬ترکیب کردن دو سیستم ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬است‪.‬‬
‫در این پایان نامه‪ ،‬یک سامانه ترکیبی شامل ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬برای استفاده از حرارت اتلافی موتور گازسوز‬
‫با هدف افزایش کارایی سیستم و افزایش مقدار آب شیرین تولیدی طراحی میشود‪ ،‬که از حرارت آب و‬
‫همچنین گاز خروجی یک موتور حرارتی که در مجموعه وجود دارد به عنوان دو منبع گرم یکی دما بالا و‬
‫دیگری دما پایین استفاده خواهد شد‪.‬‬
‫در ادامه‪ ،‬در فصل دوم روشهای ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬معرفی شده‪ ،‬تعریفهای مربوط به آنها و همچنین‬
‫نمونههای ساخته شده و پیشینه پژوهش برای این دو روش بیان میشود‪ .‬در فصل سوم‪ ،‬تحلیل‬
‫ترمودینامیکی برای بازیافت حرارتی برای سیستم ‪ HDH‬آورده شده و دو نوع سیستم ‪ HDH‬طراحی‬
‫میشود‪ .‬فصل چهارم‪ ،‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬را به بیان‬
‫فرضیات و معادلات حاکم تشریح میکند‪ .‬فصل پنجم که تحلیل اقتصادی است‪ ،‬نتایج را برای دو حالت‬
‫بدون درنظر گرفتن هزینه دفع پساب و با در نظر گرفتن آن نشان میدهد‪ .‬در نهایت فصل ششم‪ ،‬شامل‬
‫نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها میباشد‪.‬‬
‫‪91‬‬
‫‪Zero Liquid Discharge‬‬
‫‪0‬‬
‫فصل دوم‪ :‬معرفی روشها و پیشینه پژوهش‬
‫‪8‬‬
‫‪ .1-2‬شیرینسازی به روش رطوبتدهی ‪ -‬رطوبتگیری‬
‫در طبیعت‪ ،‬هوا به عنوان گاز حامل در فرآیند شیرینسازی آب دریا حضور دارد‪ .‬در چرخه باران‪ ،‬آب دریا‬
‫گرم میشود (به وسیله تشعشع خورشید) و بخار آب بالا میرود ‪ ،‬سپس هوای مرطوب افزایش یافته و ابرها‬
‫تشکیل میشود‪ .‬در نهایت رطوبت ابرها در قالب باران بر زمین میریزد که میتواند برای مصرف انسان‬
‫جمعآوری شود‪ .‬این چرخه طبیعی الهام بخش روش رطوبتدهی– رطوبتگیری است که سادهترین نوع‬
‫از آن‪ ،‬در شکل ‪ 9‬مشاهده میشود‪ .‬با این حال‪ ،‬تنها چند دهه است که بشریت از این فرایند موثر برای‬
‫تولید آب شیرین استفاده میکند‪.‬‬
‫شکل ‪ :1‬ساده ترین شکل از چرخه ‪]7[ HDH‬‬
‫این چرخه شامل چهار قسمت است ‪:‬‬
‫‪ )9‬دستگاه رطوبتده یا اواپراتور‬

‫‪ )2‬دستگاه رطوبتگیر یا کندانسور‬
‫‪ )3‬کانال جریان هوا‬
‫‪1‬‬
‫‪ )4‬گرمکن آب شور که میتواند منابع مختلفی از انرژی مثل خورشیدی‪ ،‬فسیلی‪ ،‬زمین گرمایی و یا‬
‫ترکیبی از اینها باشد‪.‬‬
‫‪ .1-1-2‬انواع سیستمهای ‪HDH‬‬
‫سیستم ‪ HDH‬را میتوان به سه صورت دستهبندی کرد‪ .‬به عنوان مثال بر اساس نوع انرژی میتوان به‬
‫انرژی خورشیدی‪ ،‬حرارتی و زمینگرمایی یا سیستمهای هیبریدی تقسیم کرد‪ .‬دستهبندی دیگر فرآیندهای‬
‫‪ HDH‬بر اساس پیکربندی چرخه است‪ .‬سیستمهای ‪ HDH‬از لحاظ باز و یا بسته بودن سیستم به چهار‬
‫‪4‬‬
‫دسته عمده الف) آب بسته‪-‬هوا باز‪ 1‬ب) آب باز‪-‬هوا بسته‪ 2‬ج) آب باز‪-‬هوا باز‪ 3‬د) آب بسته‪-‬هوا بسته‬
‫تقسیم میشوند‪ .‬یک چرخه بسته آب و باز هوا (‪ ،)CWOA5‬همانطور که از نام آن پیداست‪ ،‬هوای محیط‬
‫اطراف را گرفته‪ ،‬به محیط گرم و مرطوب داخل رطوبتده انتقال داده و سپس به دستگاه رطوبتگیر‬
‫میفرستد که در آن تا حدی رطوبتگیری شود و اجازه میدهد تا هوا دوباره در چرخه به گردش درآید‪ .‬در‬
‫چرخه هوا بسته ‪ ،‬هوا در یک مسیر بسته بین دستگاه رطوبتگیر و رطوبتده به چرخش در میآید‪ .‬یک‬
‫حقله بسته‪ 0‬بین دستگاه رطوبتده و رطوبتگیر وجود دارد‪ ،‬در این چرخه تا زمانی که غلظت آب نمک به‬
‫مقدار مطلوب نرسد این فرایند تکرار شده و دوباره در چرخه قرار میگیرد‪ .‬هوا در این سیستم میتواند به‬
‫وسیله جابجایی طبیعی و یا بر اثر کار یک دمنده به گردش دربیاید‪.‬‬
‫نوع دیگری از دستهبندی سیستمهای ‪ HDH‬براساس نوع گرمایش است‪ .‬عملکرد سیستم بستگی زیادی‬
‫به این دارد که چه سیالی گرم میشود‪ .‬این سیستمها از نقطه نظر گرمایش به دو دسته گرمایش آب یا‬
‫گرمایش هوا تقسیم میشوند‪ .‬در شکل ‪ 2‬فرایندهای ‪ HDH‬براساس پیکربندی دستهبندی شدهاند‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫)‪Open-Air Closed-Water (OACW‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪Closed-Air Open-Water (CACW‬‬
‫‪3‬‬
‫)‪Open-Air Open-Water (OAOW‬‬
‫‪4‬‬
‫)‪Closed-Air Closed-Water (CACW‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Closed Water Open Air‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Loop‬‬
‫‪93‬‬
‫سیستم رطوبت دهی‪-‬رطوبت گیری‬
‫هوا بسته آب باز‬ ‫آب بسته هوا باز‬

‫)‪(CAOW‬‬ ‫)‪(CWOA‬‬
‫هوا‬ ‫سیستم با گرمای‬ ‫آب‬ ‫سیستم با گرمای‬ ‫هوا‬ ‫سیستم با گرمای‬ ‫آب‬ ‫سیستم با گرمای‬
‫طبیعی‬ ‫چرخ‬ ‫اجباری‬ ‫چرخ‬ ‫طبیعی‬ ‫چرخ‬ ‫اجباری‬ ‫چرخ‬
‫شکل ‪ :2‬دسته بندی انواع فرآیندهای رایج ‪]15[ HDH‬‬
‫‪ .2-1-2‬تعاریف مربوط به سیستمهای ‪HDH‬‬
‫نسبت نرخ جریان آب شور ورودی از دریا به نرخ جریان هوا از رابطه (‪ )9‬محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪m1‬‬
‫‪Ra ‬‬ ‫( ‪)9‬‬
‫‪ma‬‬
‫در رابطه (‪ m1 ،)9‬جریان آب شور ورودی به سیستم و ‪ ma‬جریان هوا میباشد‪.‬‬
‫نسبت بهرهوری خروجی (‪:)GOR9‬‬
‫‪ GOR‬برابر با نسبت جریان آب تولید شده ضرب در آنتالپی تبخیر در دمای بالای برج رطوبتده به انرژی‬
‫ورودی سیستم است‪ .‬در واقع این مشخصه‪ ،‬میزان کارآمدی سیستم را بیان میکند و همچنین یک شاخص‬
‫تعیین میزان انرژی بازیابی شده‪ ،‬میباشد که طبق رابطه (‪ )2‬تعریف میشود [‪.]99‬‬
‫‪‬‬
‫‪m dw h fg‬‬
‫‪GOR ‬‬ ‫‪.‬‬
‫( ‪)2‬‬
‫‪Qin‬‬
‫جریان آب شیرین تولید شده‪ h fg ،‬آنتالپی تبخیر و ‪ Qin‬میزان حرارت ورودی به سیستم‬ ‫در رابطه (‪mdw ،)2‬‬
‫‪ HDH‬است‪ .‬چنانچه مقدار ‪ GOR‬برابر یک باشد بدین معناست که انرژی مورد نیاز سیستم برابر با انرژی‬
‫‪0‬‬
‫‪Gained-output-ratio‬‬
‫‪99‬‬
‫لازم برای تبخیر مقدار آب تولیدی است و در نتیجه در سیستم انرژی بازیابی نشده است‪ .‬بنابراین هدف آن‬
‫است که ‪ GOR‬عددی بزرگتر از یک باشد و این به معنای انرژی لازم کمتر به ازای هر واحد آب تولید‬
‫شده است‪.‬‬
‫در واقع ‪ GOR‬نسبت گرمای نهان به مصرف انرژی حرارتی است‪ .‬این پارامتر عملکرد اولیه مورد علاقه در‬
‫‪ HDH‬و بطور کلی در شیرینسازی به روش تبخیری است و بسیار شبیه به نسبت عملکرد (‪ )PR8‬تعریف‬
‫شده برای سیستم ‪ MED‬و ‪ MSF‬میباشد [‪.]99‬‬
‫نسبت بازیابی (‪:)RR7‬‬
‫نسبت مقدار آب تولید شده به ازای هر کیلوگرم خوراك است‪ .‬این پارامتر بازده تقطیر نیز نامیده میشود‬
‫[‪.]92‬‬
‫‪.‬‬
‫‪m dw‬‬
‫‪RR ‬‬ ‫‪.‬‬
‫( ‪)3‬‬
‫‪m sw‬‬
‫معیارهای کلیدی عملکرد سیستم ‪ HDH‬را میتوان اینگونه بیان کرد‪:‬‬
‫‪ )9‬هزینههای تولید آب‬
‫‪ )2‬نرخ انتقال حرارت و جرم در دستگاههای رطوبتگیر‬
‫‪ )3‬بازده انرژی سیستم (‪)GOR‬‬
‫‪ .2-2‬روش بدون خروجی مایع‬
‫سیستمهای تصفیه با روش ‪ ZLD‬با هدف حذف مواد معدنی‪ ،‬نمکها و مواد آلی از پساب سیستمهای‬
‫تصفیه برای استفاده مجدد از آن‪ ،‬در فرایند شیرینسازی آبشور و تولید آبشیرین مورد استفاده قرار می‬
‫گیرند‪ .‬در این فناوری میزان هدررفت آب به صفر میرسد‪ .‬همچنین این سیستم مشکل اساسی رسوب‪-‬‬
‫گذاری ناشی از بعضی از عناصر موجود در آب نمک مانند سولفات کلسیم و سیلیکا که بر روی‬
‫تغلیظکنندههای آب نمک تاثیر منفی میگذارد‪ ،‬را از بین میبرد‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Performance Ratio‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Recovery ratio‬‬
‫‪92‬‬
‫‪ ZLD‬فرآیندی است که برای سازمانهای صنعتی و شهرداری و همچنین محیط زیست مفید میباشد زیرا‬
‫باعث صرفهجویی مالی شده و بدون پساب و یا فاضلاب است‪ .‬سیستمهای ‪ ZLD‬از پیشرفتهترین فنآوری‬
‫های تصفیه فاضلاب برای تصفیه و بازیافت استفاده میکند‪ .‬فناوری دستگاه ‪ ZLD‬کمک می کند تا از آب‬
‫بازیافتی مجددا استفاده شود و موجب مدیریت بهتر تولید آب شود‪ .‬بازیافت و استفاده مجدد از فاضلاب به‬
‫یک روند رو به رشد تبدیل شده است که نه تنها خطرات زیست محیطی در نتیجه تخلیه پساب به محیط‬
‫را ندارد بلکه فشار به محیط زیست در نتیجه برداشت زیاد از منابع آبی را کاهش میدهد‪ .‬از طریق استفاده‬
‫مجدد پساب‪ ،‬فاضلاب به عنوان یک منبع مضاعف آب محسوب میشود که میتواند به حفظ منابع آب‬
‫کمک کند‪ .‬در واقع ‪ ZLD‬یک روش پیشرفته مدیریت تصفیه فاضلاب است و به معنای استفاده مجدد از‬
‫فاضلاب تصفیه شده در صنعت یا دیگر مقاصد شهری (به جز استفاده یا دفع در محیط زیست) میباشد‪ ،‬که‬
‫تخلیه هرگونه پساب از کارخانه یا محدوده تجهیزات را حذف میکند و بیشترین مقدار پساب تصفیه شده‬
‫برای استفاده مجدد بهکار میرود‪.‬‬
‫این روش برای صنایعی با بار ‪( BOD93‬نرخ مصرف اکسیژن در داخل آب توسط ارگانیزمها) و ‪COD99‬‬
‫(اکسیژن خواهی شیمیایی) بالا‪ ،‬پساب رنگی‪ ،‬حاوی فلزات‪ ،‬حشرهکشها و دیگر مواد خطرناك یا سمی‬
‫مناسب بوده وشامل اولترافیلتراسیون‪ ،‬اسمز معکوس‪ ،‬یونیزاسیون‪ ،‬تبخیر یا تبلور و الکترود جزئی می باشد‬
‫بطوریکه تمام فاضلاب تصفیه و بازیافت شده‪ ،‬بنابراین در پایان چرخه تصفیه‪ ،‬هیچ پسابی باقی نخواهد‬
‫ماند‪ .‬تصفیه آب ‪ ZLD‬در بسیاری مناطق دنیا مورد نیاز است به ویژه در مناطق کم آب‪ ،‬نیروگاهها و دیگر‬
‫مصرفکنندگان آب صنعتی‪ ،‬از پساب تصفیه شده استفاده مجدد میکنند‪ .‬گاهی تا میزان زیادی آب تصفیه‬
‫شده دوباره به سیستم بازمیگردد‪ .‬واحدهای صنعتی مهمی همچون صنایع شکر‪ ،‬دباغ خانه‪ ،‬کاغذ‪ ،‬نساجی‪،‬‬
‫رنگرزی و لبنیات به سیستم ‪ ZLD‬نیاز دارند‪ .‬لازم به ذکر است که پساب تصفیه شده نه به آبهای‬
‫زیرزمینی تخلیه میشود و نه برای مقاصد کشاورزی یا باغبانی مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫فناوری ‪ ZLD‬به تصفیه خانهها در استفاده مجدد از آب کمک میکند و در حقیقت مقدار زیادی از پساب‬
‫را به آب تصفیه شده تبدیل میکند به نحوی که نمکهای جامد بدست آمده میتوانند در زمین دفع شوند‬
‫و یا به عنوان مواد خام برای صنایع شیمیایی استفاده شوند و آب حاصله دوباره وارد چرخه مصرف میشود‪.‬‬
‫هدف ‪ ZLD‬بازیافت آب آشامیدنی است‪ .‬جداسازی با تبخیر یا جوشش آب‪ ،‬اجازه اینکه قسمتی از فاضلاب‬
‫در اواپراتور و کریستالیزر قابل استفاده مجدد باشد را نمیدهد‪ .‬دستگاه ‪ ZLD‬ضایعات جامد تولید میکند‪.‬‬
‫استفاده از سیستم ‪ ZLD‬امکان دسترسی به استانداردها و قوانین سخت محیط زیستی‪ ،‬تصفیه فاضلاب و‬
‫احیا مواد با ارزش از آن و مدیریت بهتر آب را فراهم میکند‪ .‬انتخاب سیستم ‪ ZLD‬نه تنها زمان بیشتری‬
‫‪93‬‬
‫‪Biological Oxygen Demand‬‬
‫‪99‬‬
‫‪Chemical Oxygen Demand‬‬
‫‪93‬‬
‫به نیروگاههای موجود میدهد تا راهکارهایی را برای بهبود تجهیزاتشان اجرا کنند‪ ،‬بلکه تضمین میکند‬
‫که هیچگونه تأثیری برعملکرد سیستم نخواهد گذاشت‪ .‬فناوری پیشرفته در‪ ZLD‬با تبدیل ضایعات مایع‬
‫به مواد جامد خشک قابل دفع‪ ،‬اقدام به حذف آن ها میکند‪ .‬از کاربرد ‪ ZLD‬در فناوریمیتوان آبگیری‬
‫لجن‪ ،‬فیلتر پرس‪ ،‬سانتیفیوژ‪ ،‬خشک کن غلطکی را نام برد‪ .‬در فناوری ‪ ZLD‬از تبخیرکننده و کریستالایزر‬
‫برای جداکردن مواد محلول جامد در آب استفاده میکند‪ .‬در سیستم ‪ ZLD‬سه فناوری با یکدیگر ترکیب‬
‫میشوند‪ .‬در ابتدا آب شور به تبخیر کننده وارد شده و تا ‪ TDS‬حدود ‪ 333‬هزار ‪ ppm‬تغلیظ میشود‪ .‬آب‬
‫شور تغلیظ شده وارد کریستالایزر شده و ذرات جامد محلول در آب به صورت کریستال در آب غوطهور می‬
‫شود‪ .‬پساب خروجی از کریستالایزر وارد سانتریفیوژ شده و نمک جامد خشک با رطوبت بسیار پایین تولید‬
‫میشود‪ .‬روش ‪ ZLD‬قابلیت شیرین سازی تا ‪ 11‬درصد آب را دارا میباشد [‪.]93‬‬
‫گرچه اجرای ‪ ، ZLD‬هزینه دفع پساب‪ ،‬آلودگی آب و تأثیرات محیط زیستی را کاهش میدهد و با افزایش‬
‫منابع آب مورد استفاده‪ ،‬حداکثر ارزش اقتصادی حاصل از پساب را زیاد میکند‪ ،‬اما روشی بسیار پر هزینه‬
‫بوده و نیاز به انرژی زیادی دارد‪ .‬امروزه قوانین محیط زیستی و مشکلات کمبود آب‪ ،‬صنایع مختلف را به‬
‫استفاده از این روش سوق داده است‪ .‬با ترکیب سیستم های ‪ ZLD‬با روشهای غشائی می توان در ابتدا‬
‫میزان پساب را کاهش داد و در مرحلهای که دیگر امکان تغلیظ بیشتر توسط سیستمهای غشائی امکانپذیر‬
‫نمی باشد از سیستمهای تبخیری استفاده نموده تا مابقی پساب را بازیافت نموده و سیستم ‪ ZLD‬را مقرون‬
‫به صرفهتر نمود‪.‬‬
‫‪ .1-2-2‬انواع سیستمهای ‪ZLD‬‬
‫برای بیش از ‪ 33‬سال‪ ،‬تبخیر بخار متراکم فناوری مفیدی برای رسیدن به خروجی بدون مایع بوده است‪.‬‬
‫تبخیر تقریبا ‪ 10‬درصد فاضلاب را به عنوان آب شیرین برای استفاده مجدد بازیابی میکند‪ .‬سپس پساب‬
‫خروجی میتواند در یک دستگاه کریستالایزر به صورت جامد در بیاید‪ .‬با این حال‪ ،‬فرایند تبخیر به تنهایی‬
‫میتواند گرانقیمت باشد زیرا میزان دبی جریان در این فرایند حائز اهمیت است‪ .‬یکی از راههای حل این‬
‫مشکل این است که فرایندهای غشایی با تبخیر ادغام شوند‪ .‬امروزه این فناوریها برای ارائه یک سیستم‬
‫‪ZLD‬کامل ترکیب میشوند‪ .‬متداولترین فرایندهای غشایی که استفاده میشود‪ ،‬اسمز معکوس )‪ (RO‬و‬
‫انحراف الکترو دیالیز برگشتی )‪ (EDR‬است‪ .‬با ترکیب این فنآوری با تبخیر و کریستالایز کردن‪ ،‬سیستم‪-‬‬
‫های ‪ ZLD‬ارزانتر شدهاند [‪ .]94‬شکل ‪ 3‬یک نمونه سیستم ‪ ZLD‬در یک مجتع نیروگاهی را نشان‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪94‬‬
‫شکل ‪ :3‬مثالی از یک سیستم ‪ ZLD‬در یک مجتمع نیروگاهی[‪]14‬‬
‫در فناوری ‪ ZLD‬معمولا پروسههای زیستشناختی‪ ،‬فیزیکی و شیمیایی به عنوان پیش پردازش سیستم‪-‬‬
‫ترکیب میشوند‪ .‬فرایندهای‬ ‫‪ZLD‬‬ ‫های غشایی و فرآیندهای تبخیری در صورت لزوم برای رسیدن به‬
‫غشایی شامل بیوراکتورهای غشایی )‪ ، (MBR12‬میکروفیلتراسیون )‪ ، (MF13‬اولترافیلتراسیون )‪ (UF14‬و‬
‫‪92‬‬
‫‪membrane bioreactors‬‬
‫‪93‬‬
‫‪microfiltration‬‬
‫‪94‬‬
‫‪ultrafiltration‬‬
‫‪90‬‬
‫اسمز معکوس )‪ (RO15‬میباشند‪ .‬فرایندهای تبخیری نیز شامل بخارپاش‪ ،16‬کریستالیزورها‪ 17‬و یا خشک‪-‬‬
‫کنها‪ 18‬است‪.‬‬
‫کریستالایزر‪ :‬کریستالیز کردن یک روش جداسازی شیمیایی جامد و مایع است که در آن انتقال جرم یک‬
‫حلال از محلول مایع به یک فاز کریستالی جامد رخ می دهد‪ .‬در شکل ‪ 4‬شماتیک دستگاه کریستالایزر‬
‫آورده شده است‪.‬‬
‫شکل ‪ :4‬شماتیک کریستالایزر و گرمای عبوری از آن [‪]14‬‬
‫بخارپاش‪ :‬تبخیر می تواند از برخی از روشهای خشک کردن دیگر متمایز باشد زیرا محصول نهایی‬
‫تبخیر‪ ،‬یک مایع خالص است و نه جامد‪ .‬گرما به محلول اضافه میشود و بخشی از حلال به بخار تبدیل‬
‫میشود‪ .‬گرما ابزار اصلی در تبخیر است و این فرایند به راحتی در دمای بالا و فشار کم اتفاق میافتد‪ .‬یکی‬
‫از بزرگترین مشکلات تبخیر صنعتی این است که این فرآیند نیاز به انرژی کافی برای حذف آب از محلول‬
‫برای فراهم نمودن حرارت تبخیر دارد‪ .‬هنگام تبخیر مایع‪ ،‬بیش از ‪ 11%‬از انرژی مورد نیاز برای تهیه حرارت‬
‫‪90‬‬
‫‪reverse osmosis‬‬
‫‪90‬‬
‫‪evaporator‬‬
‫‪90‬‬
‫‪crystallizer‬‬
‫‪98‬‬
‫‪dryer‬‬
‫‪90‬‬
‫تبخیر از دست میرود‪ .‬غلبه بر کشش سطح محلول نیز نیاز به انرژی دارد‪ .‬بنابراین نیاز انرژی این فرآیند‬
‫بسیار بالا است زیرا باید یک انتقال فاز ایجاد و آب از حالت مایع به بخار منتقل شود‪.‬‬
‫خشککن‪ :‬سیستم خشک کردن بخش بسیار مهمی از راهاندازی ‪ ZLD‬است‪ .‬در اغلب موارد‪ ،‬اواپراتور‬
‫چنداثره )‪ (MEE19‬که همان روش ‪ MED‬است و برای تبدیل خروجی مایع یا کنسانتره به پودر خشک‬
‫استفاده میشود‪ .‬در موارد دیگر‪ ،‬خشککنها برای خشک شدن جامدات مرطوب در فرمهای کریستالی و‬
‫یا آمورف‪ 23‬برای خشک کردن پودر‪ ،‬لکهها و تودهها با رطوبت مطلوب مورد استفاده قرار میگیرند‪ .‬انتخاب‬
‫خشککن بستگی به کاربرد خاص و شرایط کاری دارد‪ ،‬همچنین مصرف انرژی به ازای یک واحد تولید‬
‫قابل توجه است‪ .‬جهت آشنایی با شماتیک یک خشککن اسپری میتوان شکل ‪ 0‬را ارائه داد‪.‬‬
‫شکل ‪ :0‬خشک کن اسپری[‪]14‬‬
‫‪ .3-2‬پیشینه پژوهش‬
‫‪ .1-3-2‬پیشینه پژوهش سیستمهای ‪HDH‬‬
‫مطالعه کلی سیستمهای تولید آب شیرین توسط پژوهشگران از سالها قبل مورد توجه بوده که در بخش‬
‫پیشینه پژوهش به آنها پرداخته میشود‪ .‬با توجه به مقالات موجود حداکثر ‪ GOR‬در میان سیستمهای‬
‫‪91‬‬
‫‪Multiple Effect Evaporator‬‬
‫‪23‬‬
‫‪Amorphous‬‬
‫‪90‬‬
‫‪ HDH‬موجود عدد ‪ 3‬میباشد‪ .‬تعداد کمی از مقالات نیز ‪ GOR‬را بین ‪ 9/2‬تا ‪ 3‬ذکر کردهاند‪ .‬این مقادیر‬
‫است [‪ .]90 ,93‬مقدار کم ‪ GOR‬که‬ ‫‪ kWhth m3  003‬‬ ‫‪ GOR‬به معنی نرخ مصرف انرژی از ‪ 290‬تا‬
‫توسط بن باچا‪ 29‬و همکاران به دست آمد به این دلیل است که گرمای نهان تراکم را بازیابی نکرده بودند‬
‫[‪ .]90‬در عوض از آب خنک جداگانهای که از یک چاه تامین میشد برای رطوبتگیری هوا استفاده کردند‪.‬‬
‫عدم درك سیستماتیک از طراحی حرارتی سیستمهای ‪ HDH‬که میتواند به بهینه سازی عملکرد کمک‬
‫کند دلیل این طرحهای ناکارآمد است‪.‬‬
‫مقدار بالای ‪ GOR‬که توسط مولر‪-‬هولست‪ 22‬و همکاران به دست آمد‪ ،‬به دلیل بازده گرمایی بالا بود [‪,90‬‬
‫‪ .]90‬این نتایج اهمیت به حداکثر رساندن بازیابی حرارت با به حداقل رساندن مصرف انرژی و هزینه اولیه‬
‫و جاری سیستمهای ‪ HDH‬را نشان میدهد‪ .‬همچنین لازم به ذکر است که ‪ GOR‬در سیستم مولر‪-‬‬
‫هولست از ‪ 3‬تا ‪ 4/0‬متغیر است‪ .‬زیرا این طراحی نمیتواند جریان هوا را تحت جابجایی طبیعی بطور‬
‫مستقل کنترل کند‪ .‬از این رو مطلوب است تا انتقال حرارت جابجایی اجباری سیستمها‪ ،‬حداکثر مقدار‬
‫عملکرد قابل قبول را داشته باشند‪ .‬از طرفی بر اساس یک محاسبه ترمودینامیکی ‪ GOR‬در یک سیستم‬
‫‪ HDH‬برگشتپذیر ترمودینامیکی میتواند به عدد ‪ 922/0‬برای شرایط مرزی معمولی ارزیابی شود‪ .‬هنگامی‬
‫که ‪ GOR‬با عدد ‪ 3‬برای سیستمهای موجود مقایسه میشود‪ GOR ،‬برگشتپذیر عدد ‪ 922/0‬را نشان‬
‫میدهد که پتانسیل قابل توجهی برای بهبود سیستمهای ‪ HDH‬موجود از نظر کاهش اتلاف ترمودینامیکی‬
‫است‪ .‬این مشاهدات انگیزه کافی برای مطالعه روی طراحی حرارتی با جزئیات این سیستم را میدهد [‪.]93‬‬
‫‪29‬‬
‫‪Ben Bacha‬‬
‫‪22‬‬
‫‪Muller-Holst‬‬
‫‪98‬‬
‫شکل ‪ :6‬مقدار ‪ GOR‬سیستمهای قدیمی ‪ HDH‬در مقالات مختلف[‪]18‬‬
‫به منظور افزایش کارایی‪ ،‬مطالعات زیادی در این زمینه صورت پذیرفته است که در این مطالعات‪ ،‬پیکربندی‪-‬‬
‫های مختلف سیستم و مدلهای ریاضی ارائه شده است‪ .‬برای اولین بار در سال ‪ 9118‬مولر‪-‬هولست‪ 23‬یک‬
‫سیستم ‪ HDH‬کوچک طراحی کرد [‪ .]91‬اتونی و ریزوتی‪ 24‬نیز عملکرد سیستم خلأ ‪ HDH‬خورشیدی را‬
‫از جنبه ترمودینامیکی تجزیه و تحلیل و بهینهسازی کردند [‪ .]23‬برای دستیابی به کارایی بالاتر سیستم‪،‬‬
‫هایو و همکاران‪ 20‬توسط بهینهسازی عملکرد سیستم راهحلی تئوری برای بهبود کارایی سیستم به کار بردند‬
‫[‪ .]29‬نارایان و همکاران‪ 20‬نیز کارایی ترمودینامیکی سیستمهای مختلف ‪ HDH‬را برای دستیابی به کارایی‬
‫بالا پیشنهاد کردند [‪ .]93‬کالوجیرو‪ 20‬نیز فرایند شیرینسازی و معادلات تعادل اگزرژی را طبق نظریه کلاسیک‬
‫ترمودینامیک نوشت [‪.]22‬‬
‫از منظر ترمودینامیک‪ ،‬فرایند رطوبتدهی در واقع فرآیند مخلوط کردن بخار آب و هواست‪ ،‬در حالی که‬
‫فرایند رطوبتگیری‪ ،‬فرایند جداسازی بخار آب و هواست‪ .‬برای تکمیل فرایندهای چرخه آبشیرینکن سه‬
‫مرحله وجود دارد‪ :‬اول آب دریا که برای تبخیر شدن نیاز به دریافت انرژی دارد‪ ،‬سپس آب تبخیر شده با‬
‫هوا مخلوط میشود که انرژیای صرف آن نمیگردد اما منجر به از دست دادن کار میشود‪ .‬بنابراین‬
‫‪23‬‬
‫‪MüllerHolst‬‬
‫‪24‬‬
‫‪Eettouney and Rizzuti‬‬
‫‪20‬‬
‫‪Hou et al‬‬
‫‪20‬‬
‫‪Narayan et al‬‬
‫‪20‬‬
‫‪Kalogirou‬‬
‫‪91‬‬
‫مجموع کارهای دو مرحله برای تکمیل چرخه آبشیرینکن ‪ HDH‬مورد نیاز است‪ .‬اگر هر مرحله نیاز به‬
‫حداقل کار داشته باشد‪ ،‬کار مورد نیاز فرآیند آبشیرینکن به حداقل مقدار خود میرسد‪ .‬بسیاری از محققان‬
‫درمورد حداقل کار مورد نیاز برای شیرینسازی مطالعه کردهاند‪ .‬به عنوان مثال سرسی و همکاران‪ 28‬حداقل‬
‫کار مورد نیاز معادله فرایند تبخیر آب دریا در غلظتهای متفاوت را مورد مطالعه قرار دادند [‪ .]24 ,23‬آنها‬
‫اثبات کردند که با افزایش شوری خوراك‪ ،‬حداقل مصرف انرژی افزایش مییابد‪ .‬کیان و همکاران‪ 21‬نیز‬
‫معادله نظری حداقل کار مورد نیاز برای فرآیند آبشیرینکن بر اساس تغییرات پتانسیل شیمیایی آب دریا‬
‫را بدست آوردند [‪ .]20‬از سوی دیگر‪ ،‬بسیاری از محققان حداقل کار مورد نیاز برای روند رطوبتگیری را‬
‫مورد مطالعه قرار دادهاند‪ .‬الحزمی‪ 33‬معادلات مربوط به حداقل کار لازم برای روند رطوبتگیری را شرح داد‬
‫[‪ .]20‬کاماچو‪ ،39‬سنجل و بولز‪ 32‬کار مورد نیاز فرآیند ایزوترمال برای کندانس کردن آب از اتمسفر را مطالعه‬
‫کردهاند‪ ،‬در واقع ارزش نظری کار مورد نیاز را در دمای مختلف ارائه کردند [‪ .]20‬همه این مطالعات مبنایی‬
‫برای فهم بیشتر اهمیت حداقل کار مورد نیاز آبشیرینکن خورشیدی مبتنی بر ‪ HDH‬بوده است [‪.]28‬‬
‫گوفنگ یوان‪ 33‬و همکاران تحقیقی آزمایشگاهی از یک سیستم رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری خورشیدی‬
‫‪ 1000 Lit‬ارائه کردند‪ .‬آزمایشات آب تولیدی در روزهای مختلف انجام پذیرفت و نتایج نشان داد که‬ ‫‪day‬‬
‫وقتی میانگین شدت تابش خورشیدی به ‪ 550 W m2‬میرسد آب تولیدی سیستم میتواند به‬
‫‪ 1200 Lit‬برسد [‪ .]21‬میستری‪ 34‬و همکاران تکنیکهای برنامه نویسی غیرخطی برای بهینهسازی‬ ‫‪day‬‬
‫فرایندهای شیرینسازی به روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری تحت شرایط عملیاتی که منجر به رسیدن به‬
‫حداکثر ‪ GOR‬می شود را مورد استفاده قرار دادند‪ .‬سیکلهای هوا بسته آب باز و نیز هوا باز آب بسته هر‬
‫کدام با هر یک از گرمکن آب یا هوا‪ ،‬در این تحلیل آورده مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد که با‬
‫افزایش اختلاف دمای پایانه (‪ GOR )TTD30‬کاهش مییابد [‪ .]33‬میستری و همکاران آنالیز برگشت‬
‫ناپذیری برای توصیف فرایندهای رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری و فهم چگونگی بهبود فرایندها و اجزای آن‬
‫را بکار بردند‪ .‬نتایج آنها نشان داد که به حداقل رساندن تولید آنتروپی‪ GOR ،‬را حداکثر میکند‪ .‬همچنین‬
‫نتایج نشان داده است که هر فرایند دارای یک جزء محدود کننده است که نمیتواند به طور قابل ملاحظهای‬
‫بهبود یابد و مولفه دوم است که باید برای به حداقل رساندن تولید آنتروپی تلاش کند‪ .‬در نهایت‪ ،‬ناتوانی‬
‫انالیز اگزرژی به منظور رسیدن به نتایج قطعی برای انالیز فرایند رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری مورد بحث قرار‬
‫‪28‬‬
‫‪Cerci and Cerci et al‬‬
‫‪21‬‬
‫‪Qian et al‬‬
‫‪33‬‬
‫‪Alhazmy‬‬
‫‪39‬‬
‫‪Camacho‬‬
‫‪32‬‬
‫‪Cengle and Boles‬‬
‫‪33‬‬
‫‪Guofeng Yuan‬‬
‫‪34‬‬
‫‪Karan H. Mistry‬‬
‫‪30‬‬
‫‪Terminal temperature difference‬‬
‫‪23‬‬
‫گرفته است [‪ .]39‬هویفانگ کانگ‪ 30‬و همکاران یک سیستم شیرینسازی دو مرحلهای چنداثره که مبتنی‬
‫بر فرایندهای رطوبتدهی‪-‬رطوبتزدایی است را ارائه دادند‪ .‬طرح اولیه سیستم شیرینسازی دو مرحلهای‬
‫چنداثره رطوبتدهی‪-‬رطوبتزدایی داده شد‪ .‬کیفیت خوب آب مقطر به دست آمده از این ایده جدید باعث‬
‫شد تا از آن برای تولید آب نوشیدنی و همچنین آبیاری استفاده شود [‪ .]32‬حامد‪ 30‬و همکاران عملکرد‬
‫سیستم شیرینسازی پیشنهادی که بر اساس رطوبتدهی‪-‬رطوبتزدایی هوا (‪ )HDH‬میباشد را به صورت‬
‫نظری و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار دادند‪ .‬برای ارزیابی عملکرد و بهرهوری از واحد شیرینسازی‬
‫رطوبتدهی‪-‬رطوبتزدایی خورشیدی پیشنهاد شده‪ ،‬یک مدل شبیهسازی تئوری که در آن معادلات انرژی‬
‫هر یک از مولفهها مورد توجه میباشد توسعه یافته است‪ .‬بهرهوری سیستم پیشنهادی در زمانهای مختلف‬
‫در طول روز در دو دوره محاسبه شد‪ .‬مقایسه نتایج آزمایشگاهی وتئوری سازگاری خوبی دارند و نشان‬
‫میدهد که مدل پیشنهادی در شرایط مرزی مختلف معتبر است‪ .‬نتایج نشان داد زمانی که سیستم ‪ 4‬ساعت‬
‫در روز با پیش گرمایش کار میکند‪ ،‬به تولید بیشتری حدود ‪ 22‬لیتر بر روز میرسد‪ ،‬همچنین هزینه کل ‪9‬‬
‫لیتر آب نیز برابر با ‪ 3/3008‬دلار میباشد [‪ .]33‬یانیوتیس‪ 38‬و زرودمیس‪ 31‬دو نوع رطوبتده به نام رطوبتده‬
‫پاشش لولهای و پد رطوبتده ارائه دادند‪ .‬نتایج آزمایشگاهی را برای ظرفیت تبخیر در هر رطوبتده تحت‬
‫شرایط عملکرد متفاوت جریان آب دریا و هوا‪ ،‬دمای آب دریا و هوا و نیز ابعاد تجهیزات ارائه دادند [‪.]34‬‬
‫مهرگو‪ 43‬و عمیدپور‪ 49‬طراحی و آنالیز یک واحد رطوبتدهی‪-‬رطوبتزدایی را با به کار بردن تئوری ساختاری‬
‫پیشنهاد شده توسط آدریان بجان‪ 42‬انجام دادند‪ .‬این طراحی جدید دادههای مفید جدیدی را در ارزیابی‬
‫نسبت هندسی یک فرایند شیرینسازی رطوبتدهی‪-‬رطوبتزدایی شامل میشود‪ .‬اکتساب هندسه‪،‬‬
‫مکانیزمی است که کل جریان سیستم و عملکرد کلی سیستم را تحت قیدهای کلی مانند فضای در دسترس‪،‬‬
‫حجم و غیره قرار میدهد و نرخ چرخش هوا‪ ،‬نرخ آب تولیدی‪ ،‬قطر لولهها و تعداد لولههای کندانسور‬
‫پارامترهایی هستند که بر وضعیت جریان حاصل تاثیر گذارند [‪ .]30‬چندین مقاله هزینه کل تولید آب در‬
‫یک سیستم ‪ HDH‬را گزارش دادهاند‪ .‬این هزینه حدود ‪ 33‬دلار در هر متر مکعب آب تولید شده است که‬
‫بسیار زیاد است [‪ .]30 ,30 ,90‬یکی از اهداف این پایاننامه این است که هزینه آب تولیدی را به مقدار‬
‫مقرون به صرفهای برساند‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫‪Huifang Kang‬‬
‫‪30‬‬
‫‪Hamed‬‬
‫‪38‬‬
‫‪Yanniotis‬‬
‫‪31‬‬
‫‪Xerodemas‬‬
‫‪43‬‬
‫‪Mehrgoo‬‬
‫‪49‬‬
‫‪Amidpour‬‬
‫‪42‬‬
‫‪Adrian Bejan‬‬
‫‪29‬‬
‫‪ .2-3-2‬نمونههای ساخته شده سیستمهای ‪HDH‬‬
‫در این بخش نمونههای تجربی ساخته شده سیستم ‪ HDH‬در جدول ‪ 2‬آورده شدهاند‪.‬‬
‫جدول ‪ :2‬تعدادی از نمونههای ساخته دستگاه ‪HDH‬‬
‫زمان‬
‫سازنده‬ ‫محل اجرا‬ ‫عنوان پروژه‬ ‫ردیف‬
‫انجام‬
‫اصفهان‬ ‫‪Experimental investigation of a solar vacuum‬‬ ‫سال‬

‫دانشگاه اصفهان‬ ‫‪dehumidification (VHDH) humidification‬‬ ‫‪1‬‬
‫ایران‬ ‫]‪desalination system [38‬‬ ‫‪2018‬‬
‫‪Performance evaluation of humidification‬‬
‫دانشگاه کینگ‬ ‫دهاهران‬ ‫)‪systems desalination dehumidification (HDH‬‬ ‫سال‬
‫‪2‬‬
‫فهد‬ ‫عربستان‬ ‫‪An options: with and without heat recover‬‬ ‫‪2018‬‬
‫‪investigation[39] experimental and theoretical‬‬
‫دانشگاه کینگ‬ ‫‪Eeperimental investigations of the performance‬‬ ‫سال‬
‫عربستان‬ ‫‪of acrossflow humidification dehumidification‬‬ ‫‪3‬‬
‫فهد‬ ‫]‪desalination system[40‬‬ ‫‪2017‬‬
‫دانشگاه ‪ MIT‬و‬ ‫‪Thermal design of the humidification‬‬ ‫سال‬
‫امریکا‬ ‫‪dehumidification desalination system: An‬‬ ‫‪4‬‬
‫کینگ فهد‬ ‫]‪experimental investigation[41‬‬ ‫‪2013‬‬
‫موسسه‬
‫‪Experimental investigation of the performance‬‬ ‫سال‬
‫مهندسی برق‬ ‫پکن چین‬ ‫‪of a crossflow humidification dehumidification‬‬ ‫‪5‬‬
‫]‪desalination system[40‬‬ ‫‪2011‬‬
‫پکن‬
‫اس فاکس‬ ‫‪Solar thermal seawater desalination systems for‬‬ ‫سال‬
‫مولر‪-‬هولست‬ ‫‪6‬‬
‫تانزانیا‬ ‫]‪decentralised use [19‬‬ ‫‪1997‬‬
‫‪ .3-3-2‬پیشینه پژوهش سیستمهای ‪ZLD‬‬
‫سلما تبسم‪ 43‬و همکاران بر روی اجرای موفقیت آمیز سیستم ‪ ZLD‬در شرکت روغن پالم شهر لابو‪ 44‬مالزی‬
‫کار کردهاند‪ .‬در این مطالعه به مزیت روش ‪ ZLD‬نسبت به سایر روشها پرداخته شده که از آن جمله‬
‫میتوان به عدم ورود گاز گلخانهای به جو‪ ،‬عدم تخلیه فاضلاب و هزینه کم اشاره کرد [‪ .]42‬از آنجایی که‬
‫نصب و راهاندازی اسمزمعکوس و کنسانتره نانوفیلتراسیون به خصوص راهاندازی غشای داخلی آن مشکل‬
‫است‪ ،‬هیجمن‪ 40‬و همکاران روش بدون خروجی مایع را در سیستم نانوفیلتراسیون‪/‬اسمزمعکوس برای حل‬
‫‪43‬‬
‫‪Salma Tabassum‬‬
‫‪44‬‬
‫‪Labu‬‬
‫‪40‬‬
‫‪Heijman‬‬
‫‪22‬‬
‫کردن یا کاهش مشکل مذکور ارائه دادند که کاهش انرژی مصرفی را همراه با بازیابی بالا (بیش از ‪)%11‬‬
‫و حداقل مقدار فاضلاب (کمتر از ‪ )%9‬درپی داشته است‪ .‬آنها برای آبهای سطحی پس از اولترافیلتراسیون‪،‬‬
‫نانوفیلتراسیون و فیلتراسیون کربن فعال گرانول بازیابی را به ‪ %10‬رساندند‪ ،‬همچنین برای آبهای زیرزمینی‬
‫پس از رسوب و نانوفیلتراسیون بازیابی را به ‪ %11‬رساندند [‪ .]43‬اسیری‪ 40‬مطالعهای را جهت بررسی گرمای‬
‫اهمی در فرایندهای تبخیر آب دریا با هدف رسیدن به خروجی بدون مایع (‪ )ZLD‬انجام داده است‪ .‬یک‬
‫خروجی عمده این تحقیق‪ ،‬ارزیابی تولید گرما در آب دریا توسط جریان متناوب حین فرآیند تبخیر نزدیک‬
‫‪ZLD‬میباشد‪ .‬اگر چه مطالعات بیشتر برای سیستم تولید مداوم‪ ،‬مدلسازی برای تولید تجاری و نیز‬
‫ارزیابی اقتصادی این سیستم نیاز است [‪ .]44‬از آنجاییکه کارخانههای بزرگ تولید زغال سنگ در مناطقی‬
‫ساخته شدهاند که منبع غنی زغال سنگ است‪ ،‬تخلیه فاضلاب و اثرات زیست محیطی آن دچار معظل‬
‫اساسی در کشور چین شده است‪ ،‬از این رو ریهوآ زیونگ‪ 40‬و همکاران وضعیت فعلی آزمایش سیستم ‪ZLD‬‬
‫برای مدیریت فاضلاب و فرایندهای مشابه ‪ ZLD‬در صنعت زغال سنگ چین را بررسی کردند‪ .‬تحلیلهای‬
‫بیشتر نشان میدهد که چالشهای عمده فنی در اجرای این روش وجود دارد و با پیشرفت روند تکامل این‬
‫فناوری و همچنین فرایندهای کریستالیزاسیون میتوان سیستمی با پایداری بیشتر را در اختیار داشت [‪.]40‬‬
‫در قسمتهایی از شبه جزیره عربستان میزان رادیوم به طور طبیعی بیشتر از استانداردهای قابل قبول است‬
‫که باید کاهش یابد‪ .‬رضا سبحانی‪ 48‬و همکاران در پژوهش خود از ترکیب راکتور پلت‪ 41‬برای رسوب رادیوم‬
‫و کاهش سختی‪ ،‬اسمز معکوس با رسوب متوسط و غلظت متمرکز نمک برای رسیدن به خروجی بدون‬
‫مایع (‪ )ZLD‬استفاده کردند‪ .‬نتایج نشان داد که مصرف انرژی در واحد حجم آب تولید شده از آبهای‬
‫زیرزمینی‪ ،‬بدون توجه به فاصله حمل و نقل‪ ،‬از آب شیرین شده دریا کمتر است ]‪ .[46‬مطالعات اخیر نشان‬
‫داده است که ادغام یک سری فرایندهای غشایی رویکرد قابل قبول برای دستیابی به ‪ ZLD‬برای استفاده‬
‫صنعتی داشته است‪ .‬با این حال‪ ،‬تعداد کمی از مقالهها بر روی مشکلات چالش برانگیز با رویکرد ‪ZLD‬‬
‫منتشر شده است‪ .‬جهنگهان تسایی‪ 03‬و همکاران به بررسی پروسههای غشایی که میتواند در رویکردهای‬
‫‪ ZLD‬مورد استفاده قرار گیرد پرداخته و مشکلات آنها و نیز راه حلهای بالقوه و فنآوریهای ابتکاری‬
‫برای بهبود عملکرد آنها را توصیف کردهاند‪ .‬علاوه بر این‪ ،‬مصرف انرژی به روشهای مختلف محاسبه و‬
‫تجزیه و تحلیل شده اند که نشان دهنده اهمیت این عامل در محاسبه هزینه کل و سرمایهگذاری در‬
‫‪40‬‬
‫‪Assiry‬‬
‫‪40‬‬
‫‪Rihua Xiong‬‬
‫‪48‬‬
‫‪Reza Sobhani‬‬
‫‪41‬‬
‫‪pellet reactor‬‬
‫‪03‬‬
‫‪Jheng-Han Tsai‬‬
‫‪23‬‬
‫فنآوریهای نوین است ]‪ .[47‬خالد ناکوآ‪ 09‬و همکاران در مقاله خود به دنبال توسعه یک سیستم آب‪-‬‬
‫شیرینکن پایدار هستند‪ ،‬این سیستم به صورت تئوری مدل و با نرم افزار متلب‪ 02‬حل شده است‪ .‬این‬
‫سیستم توانایی تولید ‪ 02‬لیتر در روز آب شیرین به ازای هر مترمربع سیستم ترکیبی غشایی را دارد‪ ،‬همچنین‬
‫‪ 99 kW‬انرژی حرارتی مصرف میکند [‪.]48‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫به میزان‬
‫‪ .4-3-2‬نمونههای ساخته شده سیستمهای ‪ZLD‬‬
‫در زیربخش نمونههای ساخته شده سیستم ‪ ZLD‬به تعدادی از پروژههای در حال اجرا و یا ساخته شده‬
‫جدول ‪ 3‬اشاره شده است که اغلب توسط شرکت آکوات آمریکا طراحی و ساخته شدهاند‪.‬‬
‫جدول ‪ :3‬تعدادی از نمونههای ساخته دستگاه ‪]47[ ZLD‬‬
‫شرکت سازنده‬ ‫محل اجرا‬ ‫عنوان پروژه‬ ‫ردیف‬
‫گروه‬ ‫استان‬
‫هوواننگ‪54‬‬ ‫ژجیانگ‪53‬‬ ‫‪Commercial application of forward osmosis-based zero‬‬
‫‪1‬‬
‫‪liquid discharge‬‬
‫چین‬ ‫چین‬
‫شرکت‬
‫آکواتک‪55‬‬
‫میسیسیپی‬ ‫‪Zero liquid discharge system for 582 MW IGCC power‬‬
‫‪2‬‬
‫امریکا‬ ‫‪plan‬‬
‫امریکا‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪Aquaez wastewater recycle and zero liquid discharge for‬‬
‫چین‬ ‫‪3‬‬
‫امریکا‬ ‫‪CTX industry‬‬
‫کانزاس‬
‫شرکت آکواتک‬
‫‪ Aquatech Supplies Zero Liquid Discharge Treatment for‬سیتی وستون‬ ‫‪4‬‬
‫امریکا‬ ‫‪FGD System at the Iatan Generating Station‬‬
‫امریکا‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫ریکو‪56‬‬ ‫پورتو‬ ‫‪Aquatech Supplies Zero Liquid Discharge Wastewater‬‬
‫‪Treatment in Puerto Rico Under Environmental‬‬ ‫‪5‬‬
‫امریکا‬ ‫امریکا‬ ‫‪Regulations‬‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪ENEL Power, Italy – Torrevaldaliga Project – ZLD‬‬
‫ایتالیا‬ ‫‪6‬‬
‫امریکا‬ ‫‪Plant for FGD Wastewater Treatment‬‬
‫‪09‬‬
‫‪Khaled Nakoa‬‬
‫‪02‬‬
‫‪Matlab‬‬
‫‪03‬‬
‫‪Zhejiang‬‬
‫‪04‬‬
‫‪Huaneng Group‬‬
‫‪00‬‬
‫‪Aquatech‬‬
‫‪00‬‬
‫‪Puerto Rico‬‬
‫‪24‬‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪Aquatech’s Wastewater Treatment Supplied to a Colusa‬‬
‫جنوب هند‬ ‫‪7‬‬
‫امریکا‬ ‫‪County, CA, Gas Power Plan‬‬
‫شهر ماکسول‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪Aquatech’s Wastewater Treatment Supplied to a Colusa‬‬
‫در کلوزا‬ ‫‪8‬‬
‫امریکا‬ ‫‪County, CA, Gas Power Plant‬‬
‫امریکا‬
‫گینسویل‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪Aquatech Supplies Zero Liquid Discharge Water‬‬
‫واقع در‬ ‫‪Treatment Plan to a Biomass & Renewable‬‬ ‫‪9‬‬
‫امریکا‬ ‫‪Energy Center in Florida‬‬
‫فلوریدا امریکا‬
‫شرکت آکواتک‬
‫‪ Aquatech Supplies Repeat Hybrid ZLD System to Texas‬تگزاس امریکا‬ ‫‪10‬‬
‫امریکا‬ ‫‪Combined Cycle Power Plant‬‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪Hybrid Zero Liquid Discharge Project for CTX Industry‬‬
‫مغولستان‬ ‫‪11‬‬
‫امریکا‬ ‫‪in Inner Mongolia‬‬
‫شرکت آکواتک‬ ‫‪Wastewater Recycle and Zero Liquid Discharge for‬‬

‫چین‬ ‫‪12‬‬
‫امریکا‬ ‫‪CTX Industry in China‬‬
‫‪20‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی برای‬
‫سیستم ‪HDH‬‬
‫‪20‬‬
‫در این پایاننامه به بررسی روش رطوبتدهی و رطوبتگیری پرداخته میشود که علاوه بر بدست آوردن‬
‫بالاترین بازده برای این سیستم‪ ،‬طراحی مفهومی دستگاه با استفاده از انرژی حرارتی بازیافتی مورد بررسی‬
‫قرار میگیرد‪ .‬یعنی علاوه بر این که از روش ‪ HDH9‬استفاده خواهد شد از حرارت آب خنککن بازگشتی‬
‫از یک موتور حرارتی گاز سوز به عنوان منبع گرم دما پایین و از گاز خروجی آن به عنوان یک منبع گرم‬
‫دما بالا استفاده میشود‪.‬‬
‫بازیافت حرارت اتلافی‪ 2‬یکی از راههای افزایش بهرهوری انرژی است به ویژه در موتورهای گازسوز که به‬
‫صورت پراکنده برای تولید برق‪ 3‬استفاده میشوند‪ .‬در موتورهای گازسوز حجم قابل توجهی حرارت وجود‬
‫دارد که میشود از آن استفاده کرد‪ .‬یکی از گزینههای استفاده از این حرارت اتلافی‪ ،‬شیرینسازی آب است‬
‫که در مناطق کم آب و خشک به عنوان یکی از منابع مهم تولید آب شیرین میتوان بر روی آن سرمایه‪-‬‬
‫گذاری کرد‪ .‬همانطور که قبلا بیان شد برخی از روشهای شیرینسازی آب مانند ‪ MSF4‬و ‪ MED0‬برای‬
‫سیستمهای به نسبت دما بالا بهینهسازی شدهاند‪ .‬اما اگر بنابر استفاده از حرارت اتلافی باشد باید سیستمی‬
‫را انتخاب کرد که دماهای پایینتری را استفاده کند که از جمله این روشها میتوان از روش ‪ HDH‬نام‬
‫برد‪ ،‬در اینجا حرارت اتلافی از آب جکت موتور تامین میشود‪ .‬روش آب شیرینکن ‪ HDH‬به عنوان یک‬
‫پیشرفت مهم در زمینه شیرین کردن آب دریا‪ ،‬به خصوص در سیستمهای کوچک در مناطق دور افتاده‪،‬‬
‫‪0‬‬
‫محسوب میشود [‪ .]8‬سیستم ‪ HDH‬هوا بسته‪-‬آب باز‪ ،‬شامل دو قسمت رطوبتدهی‪ 0‬و رطوبتگیری‬
‫میباشد بطوری که آب دریا پس از ورود به قسمت رطوبتگیر بعد از اینکه مقداری حرارت از یک منبع‬
‫حرارتی دریافت کرد و به اندازه کافی دمای آن بالا رفت توسط یک لوله وارد قسمت رطوبتده شده و با‬
‫پاشش به روی هوایی که در یک سیکل بسته جریان دارد مقداری از آب خود را به هوا داده که این بخار‬
‫آب در جهت عکس جهت جریان آب بوده و وارد قسمت رطوبتده میشود و پس از تبادل حرارت با لوله‬
‫آب ورودی از دریا و بعد از اینکه خنک شد مقداری آب شیرین تولید کرده و از قسمت پایین رطوبتگیر‬
‫خارج میشود و مابقی هوا دوباره همین فرایند را تکرار میکند‪ .‬اما مشکل روش ‪ HDH‬این است که‬
‫بازدهی انرژی پایینی دارد که در این پایان نامه سعی بر آن است که با استفاده از حرارت اتلافی بازیافتی‬
‫این بازده افزایش یابد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Humidification Dehumidification‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Waste heat recovery‬‬
‫‪3‬‬
‫‪distributed generation‬‬
‫‪4‬‬
‫‪multi stage flashing‬‬
‫‪0‬‬
‫‪multi effect distillation‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Humidification‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Dehumidification‬‬
‫‪20‬‬
‫‪ .1-3‬تحلیل ترمودینامیکی و اعتبارسنجی‪ 8‬سیستم ‪ HDH‬ساده‬
‫‪ .1-1-3‬تشریح فرایند‬
‫یک سیستم ‪ HDH‬ساده برای شیرینسازی آب در شکل ‪ 0‬نمایش داده شده است که جهت سنجش‬
‫صحت نتایج حاصل از تحلیل ترمودینامیکی سیستم مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬در این سیستم آب دریا از‬
‫نقطه یک وارد برج رطوبتگیری شده و پس از گرم شدن توسط هیتر در بالای برج رطوبتدهی اسپری‬
‫میشود؛ قسمتی از این آب به دریا بازگشته و یا دفع میشود اما مابقی آب دریا همراه با هوا که با خط قرمز‬
‫نشان داده شده است به برج رطوبتگیری رفته و در تبادل حرارت با لوله آب ورودی در این برج تقطیر‬
‫شده و در زیر این برج جمع آوری میشود‪.‬‬
‫‪Q  700kw‬‬
‫‪‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪m1‬‬
‫‪Heat exchanger 1‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪‬‬
‫‪ma‬‬
‫‪Dehumidifier‬‬
‫‪Humidifier‬‬
‫‪‬‬
‫‪m1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪T1  35 oC‬‬
‫‪ma‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬

‫‪m2‬‬ ‫‪m3‬‬
‫‪Brine‬‬ ‫‪Pure water‬‬
‫شکل ‪ .9‬شماتیک سیستم ‪ HDH‬ساده‬
‫‪8‬‬
‫‪Validation‬‬
‫‪28‬‬
‫‪ .2-1-3‬فرضیات‬
‫بر اساس محدودیتهای فنی موجود تعدادی از دماها را میبایست تعیین کرد که انتظار میرود مابقی‬
‫پارامترها با توجه به معادلات نوشته شده در بخش معادلات حاکم محاسبه گردند‪ .‬این دماها در جدول ‪4‬‬
‫آمدهاند‪ .‬همچنین رطوبت نسبی برای نقاط ‪ 0‬و ‪ %933 ،0‬فرض شده است‪.‬‬
‫جدول ‪ -4‬دماهایی که به عنوان فرضیات مسئله میتوان در نظر گرفت‪.‬‬
‫توضیح‬ ‫مقدار ] ‪[ C‬‬ ‫دما‬
‫دمای آب ورودی از دریا به برج رطوبتگیر‬ ‫‪30‬‬ ‫‪T1‬‬
‫دمای آب ورودی به برج رطوبتده‬ ‫‪ 03‬تا ‪13‬‬ ‫‪T3‬‬
‫در مرحله بعد میبایست آنتالپی نقاط را تعیین کرد‪ .‬آنتالپی دو نقطه ‪ 0‬و ‪ 8‬باهم و دو نقطه ‪ 0‬و ‪ 0‬نیز باهم‬
‫برابرند‪ .‬آنتالپی همه نقاط به جز نقطه ‪ 3‬که آنتالپی آب در شرایط اشباع است نیز طبق جدول ترمودینامیکی‬
‫با دمای داده شده قابل تعیین است‪ .‬کل سیستم در فشار اتمسفری کار میکند و از آنجایی که اختلاف دما‬
‫کوچک نیست‪ ،‬اختلاف آنتالپی آب و هوا به نسبت اختلاف آنتالپی آب شور و شیرین در همین دما قابل توجه‬
‫است بنابراین از آن صرف نظر کرده و خواص آب و نمک همان خواص آب درنظر گرفته شدهاند‪.‬‬
‫‪ .3-1-3‬معادلات حاکم‬
‫معادلات انرژی و بقای جرم برای اجزاء مختلف سیستم در جدول ‪ 0‬ارائه شده است‪.‬‬
‫جدول ‪ -0‬بقای جرم و انرژی قسمتهای مختلف‬
‫توضیحات‬ ‫شماره‬ ‫معادله‬ ‫مولفه‬
‫انتقال حرارت در رطوبتده بر‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اساس اختلاف آنتالپی هوا و‬ ‫(‪)4‬‬ ‫‪m1 h 3 = ma (h 6 -h 5 ) + m2 h 4‬‬ ‫رطوبتده‬
‫آنتالپی آب‬
‫‪21‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫بقای جرم در رطوبتده‬ ‫(‪)5‬‬ ‫) ‪m1 - m2 = ma (w 2 -w1‬‬
‫آب تقطیر شده تولیدی در‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)6‬‬ ‫‪m1 (h1 -h 2 ) = m3 h f‬‬ ‫‪T5‬‬ ‫) ‪+ m a (h 5 -h 6‬‬
‫رطوبتگیر‬ ‫رطوبتگیر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫بقای جرم در رطوبتگیر‬ ‫(‪)7‬‬ ‫) ‪m1 = ma (w 2 -w1‬‬
‫‪‬‬
‫‪m3 h fg‬‬
‫‪GOR ‬‬
‫نسبت بهرهوری خروجی‬ ‫(‪)8‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫تعریف‬
‫‪Qhex‬‬
‫تمامی پارامترهای بکار رفته در جدول ‪ ،0‬در جدول ابتدایی پایاننامه توضیح داده شده و شمارههای آن نیز‬
‫مطابق شکل ‪ 0‬میباشد‪ .‬همچنین علاوه بر معادلات جدول ‪ ،0‬جهت تکمیل معادلات میبایست برای هر‬
‫برج یک کارایی تعریف شود که در جدول ‪ 0‬آورده شده است [‪.]99‬‬
‫جدول ‪ .6‬تعریف کارایی برج رطوبتده و رطوبتگیر برای سیستم ‪ HDH‬ساده‬
‫شماره‬ ‫معادله‬ ‫مولفه‬
‫‪‬‬ ‫باختلاف آنتالپی ایدهآل جریان سرد‬

‫(‪)9‬‬ ‫‪(H max, H )cold = m a  (h 6‬‬ ‫‪T T3‬‬ ‫) ‪- h5‬‬
‫در رطوبتده‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫اختلاف آنتالپی ایدهآل جریان گرم‬
‫(‪)10‬‬ ‫‪(H max, H ) hot = m1 h 3 - m 2  h 4‬‬ ‫‪T T5‬‬
‫در رطوبتده‬
‫(‪)11‬‬ ‫] ‪H max, H = min[(H max, H )cold ,(H max, H ) hot‬‬ ‫اختلاف آنتالپی ایدهآل رطوبتده‬
‫‪‬‬
‫) ‪m a  (h 6 -h 5‬‬
‫(‪)12‬‬ ‫= ‪H‬‬ ‫کارایی رطوبتده‬
‫‪H max, H‬‬
‫‪‬‬ ‫اختلاف آنتالپی جریان ایدهآل سرد‬
‫(‪)13‬‬ ‫‪(H max, D )cold = m1 (h 2‬‬ ‫‪T T6‬‬ ‫) ‪- h1‬‬
‫در رطوبتگیر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫اختلاف آنتالپی ایدهآل جریان گرم‬
‫(‪)14‬‬ ‫‪(H max, D ) hot = m a  (h 6 - h 5‬‬ ‫) ‪T T1 ) - m 3 ( h1‬‬
‫در رطوبتگیر‬
‫(‪)15‬‬ ‫] ‪H max, D = min[(H max, D )cold ,(H max, D )hot‬‬ ‫اختلاف آنتالپی ایدهآل رطوبتگیر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ma  (h 6 -h 5 )- m3 (h f‬‬ ‫)‬
‫= ‪D‬‬
‫‪T5‬‬
‫(‪)16‬‬ ‫کارایی رطوبتگیر‬
‫‪H max, D‬‬
‫لازم به ذکر است که کمترین مقدار دو آنتالپی سرد و گرم به عنوان بیشترین اختلاف آنتالپی گزارش میشود‪.‬‬
‫‪33‬‬
‫در این پایاننامه از نرم افزار ‪ EES9‬برای حل معادلات حاکم استفاده شده است‪ .‬این نرم افزار یکی از‬
‫مهمترین نرم افزارهای رشته مکانیک در حل معادلات غیرخطی و همچنین جدول خوانی خواص‬
‫ترمودینامیکی گازهای متفاوت و جداول سایکومتریک است که برای مهندسان مکانیک شاخه حرارت و‬
‫سیالات بسیار حائز اهمیت است [‪ .]03‬این نرم افزار دو برتری مهم نسبت به سایر نرم افزارهای حل معادله‬
‫دارد‪ ،‬اول اینکه ‪ EES‬به طور خودکار معادلاتی که باید همزمان حل شوند را شناسایی و دسته بندی می‬
‫کند‪ ،‬این مورد مراحل کار را برای کاربر بسیار ساده میکند و مطمئنا بالاترین سرعت و بازده را خواهد‬
‫داشت‪ .‬دوم اینکه ‪ EES‬یک سری توابع جهت محاسبه خواص ترموفیزیکی مواد در اختیار کاربر می گذارد‪.‬‬
‫کتابخانه توابع ریاضی و توابع خواص ترموفیزیکی مواد در ‪ EES‬بسیار گسترده می باشد اما ممکن است‬
‫پاسخگوی نیازهای همه افراد نباشد لذا امکان اضافه کردن توابع دلخواه با استفاده از برنامه نویسی به زبان‬
‫های سی‪ ،‬پاسکال و فرترن وجود دارد‪ .‬اصول کار در ‪ EES‬به این نحو است که ابتدا باید مسأله مورد نظر‬
‫به طور کامل تحلیل گردیده و معادلات لازم استخراج شود‪ .‬بعد از استخراج معادلات باید آن ها را به زبان‬
‫‪ EES‬تبدیل نمود‪ .‬سپس در بخش فهرست متغیرها‪ ،‬اسامی متغیرها و واحدهای احتمالی آنها را مرتب‬
‫نمود‪ .‬در صورتی که اقدامات اولیه به شکل صحیح صورت گیرد و مسأله از نظر ریاضی قابل حل باشد می‬
‫توان یک بار برنامه را اجرا کرد‪ .‬اگر برنامه در حین اجرای مسایل پیچیده به مشکل برخورد کند باید‬
‫مقادیری برای برخی متغیرها حدس زد و مسأله را به روش سعی و خطا حل کرد‪ .‬در این سیستم تعدادی‬
‫مجهول و تعدادی معادله وجود دارد‪ ،‬با بالانس کردن آنها مجهولات توسط نرم افزار ‪ EES‬قابل محاسبه‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫‪ .4-1-3‬نتایج‬
‫در بخش نتایج نمودار ‪ GOR‬برحسب ‪ Ra‬موجود در کتاب فرایندهای شیرینسازی [‪ ]99‬و مقاله نارایان‬
‫‪ ‬بدست آمده با نمودار‬ ‫‪ 0.92‬‬ ‫[‪ ]93‬که در دمای آب ورودی دریا ( ‪ ) T1  35o C‬و عملکرد هر دو برج‬
‫بدست آمده در این پایاننامه در دماهای مختلف برای یک سیستم ‪ HDH‬ساده مقایسه شده است تا به‬
‫واسطه این کار صحت روابط بررسی و مبنای این تحقیق اعتبارسنجی شده باشد‪ ،‬این اعتبارسنجی در شکل‬
‫‪ 8‬آورده شده است‪.‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪Engineering Equation Solver‬‬
‫‪39‬‬
‫شکل ‪ .8‬اعتبارسنجی نمودار ‪ GOR‬برحسب ‪ Ra‬در دماهای مختلف برای ‪  0.92‬‬
‫مطابق شکل ‪ 8‬ستارهها دادههای کتاب و مقاله مذکور را نشان میدهند‪ ،‬خطوط تیره نیز دادههای بدست‬
‫آمده برای یک سیستم ‪ HDH‬ساده است‪ .‬همانطور که مشخص است دادهها انطباق خوبی با نمودار داده‬
‫شده در کتاب و مقاله دارند‪ ،‬تنها تفاوت در نقطه ماکزیمم میباشد که به دلیل استفاده از خواص آب متفاوت‬
‫در نرم افزار است‪.‬‬
‫‪ .2-3‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫یک گزینه برای بهبود بازدهی انرژی استفاده از حرارت اتلافی موتور حرارتی گازسوز در سیستم ‪HDH‬‬
‫است که با هدف افزایش کارایی سیستم و افزایش جریان آب شیرین تولیدی طراحی شده است‪.‬‬
‫موتور حرارتی گازسوز مدل ‪ Gas engine TCG2020‬از شرکت ‪ MWM‬آلمان با توان ‪ 9‬مگاوات‬
‫الکتریکی و شرایط کارکردی مشخص از لحاظ دما و دبی گازهای حاصل از احتراق و همچنین آب ورودی‬
‫‪32‬‬
‫و خروجی فرض میشود که دادههای معلوم مسئله تلقی میشوند و اطلاعات آن در جدول ‪ 0‬ارائه شده‬
‫است‪.‬‬
‫جدول ‪ :9‬پارامترهای موتور حرارتی گازسوز (معلومات مسئله)‬
‫مقدار‬ ‫واحد‬ ‫مشخصه‬

‫‪9‬‬ ‫‪MW‬‬ ‫توان نامی‬
‫‪033‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دمای گاز خروجی از موتور ( ‪) T7‬‬
‫‪933‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دمای گاز خروجی از اگزوز به هوا ( ‪) T8‬‬
‫‪‬‬
‫‪9/830‬‬ ‫‪Kg/s‬‬ ‫جریان جرمی گاز خروجی ( ‪) mGas‬‬
‫‪91‬‬ ‫‪Kg/s‬‬ ‫جریان جرمی آب خنککن‬
‫‪83‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دمای خروجی آب خنککن‬
‫‪03‬‬ ‫‪C‬‬ ‫دمای ورودی آب خنککن‬
‫برای اینکه بتوان از حرارت اتلافی این موتور گازسوز استفاده کرد میتوان سیستم طراحی شده در شکل‬
‫‪ 1‬را پیشنهاد داد‪.‬‬
‫‪Exhaust‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪‬‬
‫‪14‬‬
‫‪ma‬‬
‫‪T8  130 C‬‬
‫‪8‬‬
‫‪‬‬
‫‪mGas  1.806 kg s‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Humidifier‬‬ ‫‪Dehumidifier‬‬
‫‪QExhaust  700kw‬‬
‫‪‬‬
‫‪m1‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Exhaust Gas‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪T7  500 C‬‬
‫‪T1  30 C‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪‬‬
‫‪m Eng  19 kg s‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪QEngine  800kw‬‬ ‫‪‬‬

‫‪m1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪Heat exchanger 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m2‬‬ ‫‪m3‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪Radiator‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪Pure water‬‬
‫شکل ‪ :7‬شماتیک سیستم بازیافت حرارتی ‪ HDH‬نوع اول‬
‫‪33‬‬
‫همانگونه که در شکل ‪ 1‬مشخص است سیستم طراحی شده شامل یک قسمت اصلی یعنی ‪ HDH‬است‬
‫که طی یک فرایند رطوبتدهی و رطوبتگیری مقداری از آب را شیرین کرده و مابقی آن را به دریا باز‬
‫میگرداند‪ .‬این سیستم به طور کلی شامل دو منبع حرارتی دما بالا و دما پایین است‪ .‬منبع حرارتی دما پایین‬
‫با آب خروجی از رطوبتگیر در دستگاه ‪ HDH‬و منبع حرارتی دما بالا به گرم کردن آب قبل از ورود به برج‬
‫رطوبتده مرتبط است‪.‬‬
‫به طور کلی این سیستم آب ورودی دریا را در نقطه ‪ 9‬با جریان ‪ m1‬از قسمت رطوبتگیر دریافت کرده و‬
‫پس از تبادل حرارت با هوایی که در یک سیکل بسته با جریان ‪ ma‬بین رطوبتده و رطوبتگیر در حال‬
‫چرخش است پس از عبور از نقطه ‪ 2‬وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 932‬شده و پس از گرم شدن با جریان‬
‫خروجی موتور که از نقطه ‪ 1‬میآید به نقطه ‪ 3‬رفته و وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 999‬میشود و پس از تبادل‬
‫حرارت با گاز خروجی از اگزوز در نقطه ‪ 4‬وارد رطوبتگیر میشود‪ ،‬پس از پاشش مقداری از آب خود را به‬
‫هوا در نقطه ‪ 93‬داده و هوا آنرا بصورت بخار در نقطه ‪ 94‬به قسمت رطوبتگیر میبرد تا در تبادل حرارت‬
‫با لوله آب ورودی از دریا خنک شده و آب شیرین در نقطه ‪ 0‬با جریان ‪ m3‬بدست آید‪ ،‬مابقی هوا که جرم‬
‫ثابتی در سیکل خود دارد به نقطه ‪ 92‬رفته و مجدد همین مسیر را طی میکند‪ .‬اما مابقی جریان آب پاشیده‬
‫شده در قسمت رطوبتده نیز در نقطه ‪ 0‬با جریان ‪ m2‬به دریا بازگردانده میشود‪ .‬ضمنا آب خنککننده‬
‫موتور نیز در نقطه ‪ 1‬با دمای ‪ 83‬درجه سلسیوس وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 2‬شده و پس از تبادل حرارت‬
‫در نقطه ‪ 93‬وارد رادیاتور میشود تا پس از خنک شدن در نقطه ‪ 99‬با دمای ‪ 03‬درجه سلسیوس به موتور‬
‫بازگردد‪.‬‬
‫‪ .2-2-3‬فرضیات‬
‫بر اساس مشخصات مسئله تعدادی از دماها در جدول ‪ 8‬ارائه شدهاند و مابقی پارامترها با حل معادلات‬
‫نوشته شده در بخش معادلات حاکم با استفاده از نرم افزار ‪ EES‬به دست میآیند‪ .‬همچنین رطوبت نسبی‬
‫برای نقاط ‪ 92‬و ‪ 93‬نیز ‪ %933‬درنظر گرفته شده است‪.‬‬
‫‪93‬‬
‫‪99‬‬
‫‪34‬‬
‫جدول ‪ :8‬دماهای انتخابی به عنوان فرضیات مسئله‬
‫توضیح‬ ‫]‪[ C‬‬ ‫دما‬

‫مقدار‬
‫دمای آب ورودی از دریا در نقطه ‪1‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪T1‬‬

‫دمای آب ورودی به مبدل حرارتی شماره ‪2‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪T9‬‬
‫در مرحله بعد میبایست آنتالپی نقاط را تعیین کرد‪ ،‬آنتالپی دو نقطه ‪ 92‬و ‪ 90‬باهم و دو نقطه ‪ 93‬و ‪ 94‬نیز‬
‫باهم برابرند‪ .‬آنتالپی همه نقاط به جز نقطه ‪ 4‬که در حالت اشباع است نیز طبق جدول ترمودینامیکی با‬
‫دمای داده شده قابل تعیین است که این کار را نرم افزار انجام خواهد داد‪ .‬اما در برخی نقاط آنتالپی در‬
‫دمای همان نقطه بدست نمیآید‪ ،‬در واقع در هر برج دو سیال ورودی و دو سیال خروجی وجود دارد که‬
‫هر کدام از دو خروجی میتوانند یک مقدار واقعی و یا یک مقدار ایدهآل داشته باشند‪ ،‬مقدار واقعی یعنی به‬
‫عنوان مثال آنتالپی آن در دمای خود سیال بدست میآید که معمولا مجهول است اما مقدار ایدهآل پارامتری‬
‫مانند آنتالپی در دمای سیال مقابل محاسبه میشود‪ ،‬بنابراین دمای خروجی شرایط ایدهآل در هر سمت‪،‬‬
‫دمای ورودی سیال مقابل است‪ .‬لازم به ذکر است که در هر برج برای ‪   1‬فقط یکی از ایدهآلها اتفاق‬
‫میافتد‪ .‬مانند جریان ‪ m3‬که آنتالپی آن در دمای ‪ ، T12‬جریان ‪ m1‬در نقطه ‪ 2‬که آنتالپی آن در دمای نقطه‬
‫‪ ،93‬آنتالپی در نقطه ‪ 93‬از دمای آب در نقطه ‪ ،4‬آنتالپی آب خروجی در نقطه ‪ 0‬از دمای هوا در نقطه ‪ 92‬و‬
‫آنتالپی هوا در نقطه ‪ 92‬نیز از دمای آب در نقطه ‪9‬در نظرگرفته میشود‪ .‬برای گاز خروجی از اگزوز نیز‬
‫آنتالپی در دمای ورود و خروج توسط نرم افزار قابل محاسبه است‪ .‬این دماها بر اساس اینکه مبدل حرارتی‬
‫میخواهد با دمای تقرب‪ 0 92‬درجه کار کند فرض شدهاند‪ .‬همچنین فرضیات دیگری نیز در حل معادله‬
‫وجود دارد از جمله اینکه هوا و گاز خروجی از اگزوز‪ ،‬گاز کامل است‪ ،‬کل سیستم در فشار اتمسفری کار‬
‫میکند و از آنجاییکه نسبت جرمی نمک در طی فرایند شیرینسازی تغییرات بسیار کمی دارد‪ ،‬برای سادگی‬
‫محاسبات خواص آب و نمک همان خواص آب درنظر گرفته شدهاند‪.‬‬
‫‪92‬‬
‫‪approach temperature‬‬
‫‪30‬‬
‫‪ .3-2-3‬معادلات حاکم‬
‫معادلات انرژی و بقای جرم برای هر جزء در جدول ‪ 1‬آورده شده است‪.‬‬
‫جدول ‪ :7‬بقای جرم و انرژی قسمتهای مختلف سیستم بازیافت حرارتی ‪ HDH‬نوع اول‬
‫توضیحات‬ ‫شماره‬ ‫معادله‬ ‫مولفه‬
‫انتقال حرارت بر اساس آنتالپی‬ ‫‪‬‬

‫(‪)17‬‬ ‫) ‪Q Hex1 = mGas (h 7 -h 8‬‬
‫گاز خروجی از اگزوز‬ ‫مبدل‬
‫انتقال حرارت بر اساس اختلاف‬ ‫‪‬‬ ‫حرارتی‪1‬‬
‫(‪)18‬‬ ‫) ‪Q Hex1 = m1 (h 4 -h 3‬‬
‫انتقال حرارت بر اساس اختلاف‬ ‫‪‬‬
‫(‪)19‬‬ ‫) ‪Q Hex 2 = mcw (h 9 -h10‬‬
‫آنتالپی آّب خنککن موتور‬ ‫مبدل‬
‫انتقال حرارت بر اساس اختلاف‬ ‫‪‬‬ ‫حرارتی‪2‬‬
‫(‪)20‬‬ ‫) ‪Q Hex 2 = m1 (h 3 -h 2‬‬
‫آنتالپی آب دریا‬
‫انتقال حرارت در رطوبتده بر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اساس اختلاف آنتالپی هوا و‬ ‫(‪)21‬‬ ‫‪m1 h 4 = ma (h13 -h12 ) + m2 h 5‬‬
‫آنتالپی آب‬ ‫رطوبتده‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آب تقطیر شده تولیدی در‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)23‬‬ ‫) ‪m1 (h1 -h 2 ) = m3 h f + m a (h12 -h13‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫بقای انرژی در رطوبتگیر‬ ‫(‪)24‬‬ ‫) ‪m3 = ma (w 2 -w1‬‬
‫‪‬‬
‫‪m3 h fg‬‬
‫‪GOR ‬‬
‫نسبت بهرهوری خروجی‬ ‫(‪)25‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫تعریف‬
‫‪Qhex1  Qhex 2‬‬
‫علاوه بر معادلات جدول ‪ ،1‬جهت تکمیل معادلات میبایست برای هر برج یک کارایی تعریف شود‪ .‬در ابتدا‬
‫اختلاف آنتالپی ایدهآل جریان سرد در رطوبتده محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪(H max, H )cold = m a  (h13‬‬ ‫‪T T4‬‬ ‫) ‪- h12‬‬ ‫(‪)20‬‬
‫‪30‬‬
‫باید توجه داشت که هوای مرطوب خروجی نقطه ‪ 93‬در دمای آب نقطه ‪ 4‬است‪ .‬سپس اختلاف آنتالپی‬
‫ایدهآل جریان گرم در رطوبتده محاسبه میشود‪ .‬در اینجا آب خروجی نقطه ‪ 0‬در هوای نقطه ‪ 92‬است‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(H max, H ) hot = m1 h 4 - m 2  h 5‬‬ ‫‪T T12‬‬
‫(‪)20‬‬
‫کمترین مقدار دو آنتالپی سرد و گرم که در معادله (‪ )20‬و (‪ )20‬آورده شده است به عنوان اختلاف آنتالپی‬
‫ایدهآل گزارش میشود‪.‬‬
‫] ‪H max, H = min[(H max, H )cold ,(H max, H ) hot‬‬ ‫(‪)28‬‬
‫کارایی رطوبتده با معادله (‪ )21‬تعریف میشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪m a  (h13 -h12‬‬
‫‪H‬‬ ‫=‬ ‫(‪)21‬‬
‫‪H max, H‬‬
‫در قسمت بعد کارایی معلوم فرض میشود‪ .‬به طور مشابه برای رطوبتده‪ ،‬اختلاف آنتالپی ایدهآل جریانهای‬
‫سرد و گرم به ترتیب در معادله (‪ )33‬و (‪ )39‬تعریف میشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪(H max, D )cold = m1 (h 2‬‬ ‫‪T T13‬‬ ‫) ‪- h1‬‬ ‫(‪)33‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(H max, D ) hot = m a  (h13 - h12‬‬ ‫‪T T1‬‬ ‫) ‪) - m3 (h1‬‬ ‫(‪)39‬‬
‫همچنین در معادله (‪ )33‬آب خروجی نقطه ‪ 2‬در دمای هوای نقطه ‪ 93‬محاسبه میشود‪ .‬به طور مشابه برای‬
‫رطوبتده‪ ،‬کمترین مقدار دو آنتالپی جریان گرم و سرد به عنوان اختلاف آنتالپی ایدهآل گزارش میشود‪.‬‬
‫] ‪H max, D = min[(H max, D )cold ,(H max, D )hot‬‬ ‫(‪)32‬‬
‫نهایتا کارایی رطوبتگیر در معادله (‪ )33‬تعریف میشود‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪ma  (h13 -h12 )- m6 (h f‬‬
‫= ‪D‬‬ ‫(‪)33‬‬
‫‪H max, D‬‬
‫همچنین براساس محدودیتهای عملی تعدادی قید اضافی را میتوان برای این سیستم در نظر گرفت که‬
‫در جدول ‪ 93‬آورده شده است‪.‬‬
‫جدول ‪ :15‬قیدهای لازم برای مبدل حرارتی ‪2‬‬
‫توضیحات‬ ‫قید‬ ‫شماره‬
‫اختلاف دمای آب شور خروجی و آب موتور ورودی به مبدل حرارتی‬ ‫‪T9  T3  5‬‬ ‫‪1‬‬
‫اختلاف دمای آب شور ورودی و آب موتور خروجی به مبدل حرارتی‬ ‫‪T10  T2  5‬‬ ‫‪2‬‬
‫دمای ورودی به موتور که نباید کمتر از ‪ 70‬باشد‬ ‫‪T10  70‬‬ ‫‪3‬‬
‫اختلاف دمای ‪ 0‬درجه که ذکر شده همان دمای تقرب‪ 13‬میباشد‪.‬‬
‫‪ .4-3-3‬نتایج‬
‫حل معادلات شماره (‪ )90‬تا (‪ )33‬با استفاده از نرم افزار ‪ ،EES‬بر پایه اطلاعات داده شده و قیدهای جدول‬
‫‪ 93‬بدست آمده است که به ترتیب در شکل ‪ 93‬تا شکل ‪ 90‬آمده است‪ .‬در شکل ‪ 93‬جریان آب شیرین‬
‫تولیدی برحسب نسبت جریان آبشور به جریان هوا در چند کارایی مختلف نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪93‬‬
‫‪Approach temperature‬‬
‫‪38‬‬
‫شکل ‪ :15‬نمودار جریان آب تولیدی بر حسب ‪ Ra‬با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر‬
‫طبق شکل ‪ 93‬برای هر کارایی یک نقطه بهینه وجود دارد‪ ،‬با افزایش کارایی رطوبتده و رطوبتگیر با‬
‫دمای مشخص آب ورودی به برجها‪ ،‬جریان آب تولیدی ( ‪ ) mdw‬افزایش مییابد که نقطه بهینه آن در ‪Ra‬‬
‫بیشتری رخ میدهد که هر دو نیز مطلوب است‪ ،‬علت اینکه در هر کارایی یک نقطه بهینه وجود دارد را‬
‫میتوان اینگونه بیان کرد که وقتی ظرفیت حرارتی دو سیال به هم نزدیک باشد معادل این است که اختلاف‬
‫دمای دو طرف به هم نزدیک است‪ ،‬در نتیجه حداقل اختلاف دما تقریبا در طول برج ثابت است‪ .‬نسبت‬
‫خاصی از جریانها معادل ظرفیت حرارتی تقریبا برابر است که به نوعی نقطه بهینه میباشد‪ .‬بیشتر یا کمتر‬
‫بودن این نسبت میتواند باعث شود آب یا هوا از حالت ایدهآل دور شود‪ .‬از طرفی برای کارایی بیشتر باید‬
‫برجها بزرگتر باشند و در نتیجه هزینه بیشتری درپی دارد‪ .‬شکل ‪ 99‬نیز نسبت بهرهوری خروجی را برحسب‬
‫نسبت جریان آبشور به جریان هوا نشان میدهد‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫شکل ‪ :11‬نمودار ‪ GOR‬برحسب ‪ Ra‬با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر‬
‫با توجه به شکل ‪ 99‬و با توجه به اینکه ‪ GOR‬و ‪ mdw‬در این مدل طراحی ضریبی از یکدیگرند بنابراین‬
‫رفتاری مشابه دارند و با افزایش کارایی رطوبتده و رطوبتگیر مقدار ‪ GOR‬نیز افزایش مییابد‪ .‬در شکل‬
‫‪ 92‬مقدار ‪ Q‬از مجموع مقدار حرارت تبادل شده در مبدل ‪ 9‬و ‪ 2‬بدست میآید‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫شکل ‪ :12‬نمودار ‪ Q‬برحسب ‪ Ra‬با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر‬
‫در شکل ‪ 92‬در یک بازه میزان حرارت در دسترس کاهش یافته که بیشترین مقدار این کاهش در‬
‫‪ ‬میباشد‪ .‬دمای ‪ T4‬ثابت‪ ،‬مقدار حرارت دریافتی از اگزوز موتور نیز ‪ 033‬کیلووات و دمای ‪T3‬‬ ‫‪ 0.9‬‬
‫دارای قیدی است که اجازه نمیدهد دمای آن بالاتر از ‪ 00‬درجه سلسیوس برود‪ .‬حال اگر در مبدل حرارتی‬
‫‪ 2‬آب جکت با دمای ‪ 83‬درجه وارد و با همان دما خارج شود‪ ،‬هیچ حرارتی به جریان آبی که از برج‬
‫رطوبتگیر آمده انتقال نمییابد‪ .‬بنابراین با ثابت بودن دماهای ‪ T9‬و ‪ ، T10‬دماهای ‪ T2‬و ‪ T3‬نیز ثابت خواهند‬
‫بود‪ ،‬به زبان سادهتر میتوان در این شرایط مبدل شماره ‪ 2‬را از مدار خارج کرد‪ ،‬چون حرارتی بین دو سیال‬
‫انتقال نمییابد‪ .‬نکته قابل توجه دیگر این است که کمترین حرارت دریافتی یعنی ‪ 033‬کیلووات دقیقا در‬
‫جایی است که بیشترین مقدار ‪ GOR‬در آنجا میباشد‪ .‬از طرفی افزایش کارایی برجها خود باعث افزایش‬
‫طول برج و در نهایت افزایش هزینهها میشود‪ .‬شکل ‪ 93‬نیز جریان آبشیرین برحسب نسبت جریان‬
‫آبشور به جریان هوا را نشان میدهد که برای دماهای مختلف در ورودی برج رطوبتده در یک کارایی‬
‫مشخص بدست آمدهاند‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫شکل ‪ :13‬نمودار جریان آب تولیدی برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬
‫مطابق شکل ‪ ،93‬اگر مقدار حداکثر دمای سیستم یعنی دمای آب ورودی به برج رطوبتدهی کاهش یابد‬
‫‪Ra‬‬ ‫نیز همراه است که به معنی کاهش‬ ‫‪Ra‬‬ ‫حداکثر جریان آب شیرین تولیدی افزایش مییابد که با کاهش‬
‫و در نتیجه افزایش جریان هوای ورودی و به تبع آن بزرگتر شدن مقطع ورودی هوا و در نهایت افزایش‬
‫هزینه میشود‪ .‬در شکل ‪ 94‬مقدار نسبت بهرهوری خروجی را برحسب نسبت جریان آبشور به جریان هوا‬
‫برای دماهای مختلف در ورودی برج رطوبتگیر در یک کارایی مشخص نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪42‬‬
‫شکل ‪ .14‬نمودار ‪ GOR‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪Ra‬‬ ‫در شکل ‪ 94‬با کاهش دمای حداکثر سیستم مقدار بیشینه ‪ GOR‬افزایش مییابد اما این افزایش در‬
‫کمتری اتفاق میافتد که موجب افزایش جریان هوا و در نهایت افزایش هزینه میشود‪ .‬شکل ‪ 90‬نیز مقدار‬
‫انتقال حرارت برحسب نسبت جریان آبشور به جریان هوا برای دماهای مختلف در ورودی برج رطوبتگیر‬
‫در یک کارایی مشخص نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫شکل ‪ .10‬نمودار ‪ Q‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬
‫در شکل ‪ 90‬با افزایش دمای حداکثر از ‪ 80‬تا ‪ 10‬درجه سلسیوس در یک بازه میزان حرارت در دسترس‬
‫کاهش یافته و بیشترین مقدار این کاهش در دمای ‪ 10‬درجه سلسیوس است که همان ‪ 033‬کیلووات‬
‫میباشد‪ .‬در واقع اگر دمای ‪ T4‬کاهش یابد میتوان گرمای بیشتری را بازیابی کرد و به تبع جریان آب‬
‫شیرین نیز بیشتر میشود‪ .‬همچنین نقاط ماکزیمم نسبت بهرهوری(‪ )GOR‬و مقادیر ماکزیمم ‪ Ra‬متناظر با‬
‫آن نسبت به دمای ‪ T4‬در شکل ‪ 90‬رسم شده است‪.‬‬
‫‪44‬‬
‫شکل ‪ .16‬نمودار نسبت ‪ GOR‬و ‪ Ra‬به ‪ T4‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫طبق نمودار شکل ‪ 90‬با کاهش دمای ورودی به برج رطوبتده از ‪ 10‬تا ‪ 03‬درجه سلسیوس مقدار ‪GOR‬‬
‫افزایش یافته که مطلوب نیز همین است‪ ،‬اما مقدار ‪ Ra‬کاهش یافته که کاهش بیش از حد آن باعث افزایش‬
‫جریان هوا و بزرگ شدن اندازه مقطع برجها میشود‪.‬‬
‫‪40‬‬
‫شکل ‪ . 19‬نمودار نسبت ‪ T2 ، Q‬و ‪ T3‬به ‪ T4‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫از نمودار شکل ‪ 90‬اینگونه برداشت میشود که با کاهش دمای حداکثر از ‪ 10‬تا ‪ 00‬درجه سلسیوس مقدار‬
‫حرارت جذب شده با شیب تندی افزایش داشته اما از دمای ‪ 00‬تا ‪ 03‬درجه سلسیوس به حداکثر مقدار خود‬
‫یعنی ‪ 9033‬کیلووات رسیده است‪ .‬از طرفی دمای ‪ T2‬همه جا به جز در دمای ‪ 10‬درجه سلسیوس از دمای‬
‫‪ T3‬کمتر است که بیانگر این موضوع است که آب ورودی به مبدل شماره ‪ 2‬همیشه سردتر از آب خروجی‬
‫آن است یعنی همواره از آب جکت موتور گرما میگیرد به جز در دمای ‪ 10‬درجه ورودی به برج که دمای‬
‫آب ورودی و خروجی در مبدل شماره ‪ 2‬یکسان است‪ .‬لازم به ذکر است که هر نقطه در نمودار شکل ‪90‬‬
‫میباشد‪.‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫به ازای ماکزیمم مقدار جریان آب شیرین در یک بازه‬
‫‪40‬‬
‫شکل ‪ .18‬نمودار نسبت ‪ mdw‬به ‪ T4‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫طبق شکل ‪ 98‬هرچه دمای ورودی به برج رطوبتده کاهش یابد جریان آب شیرین بیشتری تولید خواهد‬
‫شد که مطلوب نیز همین است‪ .‬لازم به ذکر است که هر نقطه در نمودار شکل ‪ 98‬به ازای ماکزیمم مقدار‬
‫جریان آب شیرین در یک بازه ‪ Ra‬میباشد‪ .‬همچنین جریان آب هوا برحسب دمای ورودی به برج رطوبتگیر‬
‫برای یک کارایی مشخص در شکل ‪ 91‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪40‬‬
‫شکل ‪ .17‬نمودار نسبت ‪ ma‬به ‪ T4‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫طبق شکل ‪ 91‬هرچه دمای ورودی به برج رطوبتده کاهش یابد جریان هوای بیشتری مورد نیاز خواهد‬
‫بود‪ ،‬بطوری که از دمای ‪ 03‬تا ‪ 03‬درجه سلسیوس این افزایش جریان هوا خیلی زیاد است و باعث بزرگتر‬
‫شدن مقطع برج و نهایتا افزایش قیمت تمام شده سیستم میشود‪ .‬لازم به ذکر است که هر نقطه در نمودار‬
‫میباشد‪.‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫شکل ‪ 91‬به ازای ماکزیمم مقدار جریان آب شیرین در یک بازه‬
‫‪ .4-3‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع دوم‬
‫در این بخش نیز برای اینکه بتوان از حرارت اتلافی این موتور گازسوز استفاده کرد میتوان سیستم طراحی‬
‫شده در شکل ‪ 23‬را پیشنهاد داد‪.‬‬
‫‪48‬‬
‫‪Exhaust‬‬ ‫‪‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪ma‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪T17  130 C‬‬
‫‪‬‬
‫‪mGas  1.806 kg s‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m4‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Dehumidifier‬‬
‫‪‬‬
‫‪m2‬‬ ‫‪Humidifier‬‬
‫‪Q  700kw‬‬
‫‪‬‬
‫‪Exhaust Gas‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪m1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪T16  500 C‬‬
‫‪‬‬ ‫‪T1  30 C‬‬
‫‪m3‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪‬‬
‫‪m Eng  19 kg s‬‬
‫‪10‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪T10  80 C‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Engine‬‬
‫‪Q  800kw‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Heat exchanger 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪‬‬
‫‪m2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m5‬‬ ‫‪m6‬‬
‫‪T18  70 C‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪Radiator‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Drain‬‬ ‫‪Pure water‬‬
‫شکل ‪ .25‬شماتیک سیستم بازیافت حرارتی ‪ HDH‬نوع دوم‬
‫به طور کلی این سیستم آب ورودی دریا را در نقطه ‪ 9‬با جریان ‪ m1‬از قسمت رطوبتگیر دریافت کرده و‬
‫پس از تبادل حرارت با هوایی که در یک سیکل بسته با جریان ‪ ma‬بین رطوبتده و رطوبتگیر در حال‬
‫چرخش است بعد از عبور ازگره شماره ‪ 2‬به دو جریان با جریانهای مختلف تقسیم میشود‪ .‬جریان ‪m2‬‬
‫که از نقطه ‪ 3‬میگذرد وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 142‬شده و پس از گرم شدن با جریان خروجی موتور به‬
‫نقطه ‪ 4‬رفته و وارد گره شماره ‪ 2‬میشود‪ .‬جریان خروجی دوم از گره شماره ‪ 9‬نیز با جریان ‪ m3‬وارد مبدل‬
‫حرارتی شماره ‪ 159‬شده و پس از تبادل حرارت با گاز خروجی از اگزوز در نقطه ‪ 0‬وارد گره شماره ‪ 9‬میشود‪.‬‬
‫حال دو جریان وارد شده به گره شماره ‪ 2‬با جریان ‪ m4‬در نقطه ‪ 0‬وارد رطوبتگیر شده و پس از پاشش‪،‬‬
‫مقداری از آب خود را به هوا در نقطه ‪ 93‬داده و هوا آنرا بهصورت بخار در نقطه ‪ 94‬به قسمت رطوبتگیر‬
‫میبرد تا در تبادل حرارت با لوله آب ورودی از دریا خنک شده و آب شیرین در نقطه ‪ 1‬با جریان ‪ m6‬بدست‬
‫آید‪ ،‬مابقی هوا که جرم ثابتی در سیکل خود دارد به نقطه ‪ 92‬رفته و مجدد همین مسیر را طی میکند‪ .‬اما‬
‫مابقی جریان آب پاشیده شده در قسمت رطوبتده نیز در نقطه ‪ 8‬با جریان ‪ m5‬به دریا باز میگردد‪ .‬ضمنا‬
‫‪94‬‬
‫‪90‬‬
‫‪41‬‬
‫آب خنککننده موتور نیز در نقطه ‪ 93‬با دمای ‪ 83‬درجه سلسیوس وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 2‬شده و پس‬
‫از تبادل حرارت در نقطه ‪ 99‬با دمای ‪ 03‬درجه سلسیوس به موتور باز میگردد‪.‬‬
‫به طور کلی در سیستم ‪ HDH‬اگر دمای حداکثر ورودی به برج رطوبتده را کم کنیم ‪ GOR‬افزایش‬
‫مییابد‪ .‬تفاوت سیستم ‪ HDH‬نوع دوم که مبدلهایش به صورت موازی بسته شده با سیستم ‪ HDH‬نوع‬
‫اول که مبدلهایش به صورت سری است در این میباشد که سیستم ‪ HDH‬نوع دوم فقط برای دمای‬
‫کمتر از ‪ 00‬درجه سلسیوس کار میکند در صورتی که سیستم ‪ HDH‬نوع اول برای دمای بیشتر از ‪00‬‬
‫درجه سلسیوس نیز کار میکند‪ .‬در واقع با توجه به محدوده دمای مقید در مبدل شماره ‪ 2‬که بیان میکند‬
‫دمای ‪ T4‬نباید از ‪ 00‬درجه سلسیوس بیشتر باشد و همچنین برابر بودن دمای ‪ T4‬و ‪ T6‬این امکان‬
‫وجود ندارد که دمای ‪ T7‬بیشتر از ‪ 00‬درجه سلسیوس شود‪ .‬برابر بودن دمای ‪ T4‬و ‪ T6‬نیز از این جهت‬
‫مطلوب است که اجازه افزایش آنتروپی و در واقع اتلاف اگزرژی را نمیدهد‪ .‬بنابراین در طراحی سیستم‬
‫جدید مشخص میشود که سیستم ‪ HDH‬نوع دوم برتری خاصی نسبت به سیستم ‪ HDH‬نوع اول ندارد‪.‬‬
‫از طرفی برای دماهای کمتر از ‪ 00‬درجه سلسیوس با توجه به اینکه جریان کل آب در هر دو طرح برابر‬
‫است و در سیستم ‪ HDH‬نوع دوم جریانها در گره شماره ‪ 9‬تقسیم میشوند‪ ،‬میتوان نتیجه گرفت که در‬
‫مبدل حرارتی ‪ 2‬جریان آب شور کمتری وارد شده و نهایتا مبدل کوچکتری نسبت به سیستم ‪ HDH‬نوع‬
‫اول استفاده خواهد شد‪ .‬در ادامه پایاننامه سیستم نوع اول را با سیستم ‪ ZLD‬ترکیب میشود‪.‬‬
‫‪03‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم‬
‫ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ZLD‬‬
‫‪09‬‬
‫یک گزینه برای بهبود بازدهی انرژی ترکیب کردن دو سیستم ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬است که در این فصل یک‬
‫سیستم ترکیبی شامل ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬برای استفاده از حرارت اتلافی موتور گازسوز با هدف افزایش کارایی‬
‫سیستم و افزایش مقدار آب شیرین تولیدی طراحی شده است‪ .‬از حرارت آب خنککن موتور حرارتی گاز‬
‫سوز با مشخصات ارائه شده در جدول ‪ 0‬به عنوان منبع گرم دما پایین و از گاز خروجی به عنوان یک منبع‬
‫گرم دما بالا استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ .1-4‬تشریح فرایند‬
‫سیستم طراحی شده در شکل ‪ 29‬جهت استفاده از حرارت اتلافی موتور‪ ،‬پیشنهاد میشود‪ .‬همانگونه که در‬
‫شکل ‪ 29‬مشخص است سیستم طراحی شده از دو قسمت اصلی یکی ‪ HDH‬و دیگری ‪ ZLD‬تشکیل‬
‫شده که در اولی طی یک فرایند رطوبتزنی و رطوبتزدایی مقداری آب شیرین شده و مابقی آن به دستگاه‬
‫دوم رفته و آنجا شیرینسازی انجام میپذیرد‪ .‬این سیستم به طور کلی شامل دو منبع حرارتی دما بالا و دما‬
‫پایین است‪ .‬منبع حرارتی دما بالا در ارتباط با کریستالساز میباشد و منبع حرارتی دما پایین با آب خروجی‬
‫از دستگاه ‪ HDH‬مرتبط است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪ma‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪Exhaust‬‬ ‫‪‬‬
‫‪T  130 C‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪m4‬‬
‫‪g2‬‬
‫‪10‬‬
‫‪78‬‬
‫‪‬‬
‫‪m5‬‬ ‫‪Dehumidifier‬‬
‫‪Crystalyzer‬‬ ‫‪Humidifier‬‬
‫‪Q  700kw‬‬
‫‪‬‬
‫‪g1‬‬
‫‪978‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪m1‬‬
‫‪m5‬‬ ‫‪m4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Salt‬‬ ‫‪T1  30 oC‬‬

‫‪‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪m5‬‬
‫‪Heat exchanger 2‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪78‬‬
‫‪‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪m2‬‬
‫‪12‬‬
‫‪78‬‬ ‫‪m7‬‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪m5‬‬
‫‪‬‬
‫‪m5‬‬ ‫‪m8‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪mGas  1.806 kg s‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m3‬‬
‫‪T  500 C‬‬ ‫‪Pure water 2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Exhaust Gas‬‬ ‫‪878‬‬ ‫‪m6‬‬
‫‪‬‬
‫‪m3‬‬
‫‪13‬‬
‫‪78‬‬ ‫‪Heat exchanger 3‬‬ ‫‪Pure water 1‬‬
‫‪M‬‬
‫)‪Engine( Energy source‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪78‬‬ ‫‪Radiator‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪78‬‬
‫‪‬‬
‫‪m Eng  19 kg s‬‬
‫‪Q  800kw‬‬
‫شکل ‪ .21‬شماتیک سیستم بازیافت حرارتی ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ZLD‬‬
‫‪02‬‬
‫این سیستم آب ورودی دریا را در نقطه ‪ 9‬با جریان ‪ m1‬از قسمت رطوبتگیر دریافت کرده و پس از تبادل‬
‫حرارت با هوایی که در یک سیکل بسته با جریان ‪ ma‬بین رطوبتزن و رطوبتگیر در حال چرخش است‪،‬‬
‫با عبور از نقطه ‪ 2‬به گره شماره ‪ 9‬میرسد و سپس در نقطه ‪ 3‬وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 13‬شده و پس از‬
‫گرم شدن با جریان خروجی موتور که از نقطه ‪ 93‬میآید به نقطه ‪ 4‬رفته و وارد پمپ میشود‪ ،‬بعد از آن‬
‫جریان وارد گره شماره ‪ 2‬شده و به دو جریان تجزیه میشود‪ ،‬یکی با جریان ‪ m4‬در نقطه ‪ 0‬به مبدل حرارتی‬
‫شماره ‪ 29‬رفته و پس از تبادل حرارت با بخار خروجی از کریستالساز در نقطه ‪ 0‬وارد رطوبتزن میشود‬
‫که این جریان به این دلیل که دمای نسبتا بالایی دارد پس از پاشش مقداری از آب خود را به هوا در نقطه‬
‫‪ 90‬داده و هوا آنرا بصورت بخار در نقطه ‪ 98‬به قسمت رطوبتگیر میبرد تا در تبادل حرارت با لوله آب‬
‫ورودی از دریا خنک شده و آب شیرین در نقطه ‪ 91‬با جریان ‪ m6‬بدست آید‪ ،‬مابقی هوا که جرم ثابتی در‬
‫سیکل خود دارد به نقطه ‪ 90‬رفته و مجددا همین مسیر را طی میکند‪ .‬اما مابقی جریان آب پاشیده شده‬
‫در قسمت رطوبتزن نیز در نقطه ‪ 0‬با جریان ‪ m2‬به گره شماره ‪ 3‬میآید که مقداری از آن با جریان ‪m7‬‬
‫به دریا باز میگردد و مابقی آن در گره شماره ‪ 9‬با جریان ‪ m1‬مخلوط شده و به نقطه ‪ 3‬میرود‪ .‬اما دومین‬
‫جریان بعد از گره شماره ‪ 2‬با جریان ‪ m5‬پس از عبور از یک شیر تنظیمکننده جریان آب در نقطه ‪ 8‬وارد‬
‫مبدل حرارتی شماره ‪ 32‬شده و پس از آن با گرفتن حرارتی معادل ‪ 033‬کیلووات در دستگاه کریستالساز‬
‫که از دمای گاز خروجی اگزوز موتور گازسوز بدست میآید مقداری نمک کریستال شده برجای گذاشته و‬
‫مابقی آب را که شیرین شده است در نقطه ‪ 93‬به مبدل حرارتی شماره ‪ 9‬برده و دمای آن تا حدی کاهش‬
‫مییابد و مجددا در نقطه ‪ 99‬وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 2‬شده تا با کاهش بیشتر دما‪ ،‬آب شیرین شده در‬
‫نقطه ‪ 92‬با دمای پایینتری بدست آید‪ .‬به علاوه‪ ،‬آب خنککننده موتور نیز در نقطه ‪ 93‬با دمای ‪ 83‬درجه‬
‫سلسیوس وارد مبدل حرارتی شماره ‪ 3‬شده و پس از تبادل حرارت در نقطه ‪ 94‬وارد رادیاتور میشود تا پس‬
‫از خنک شدن در نقطه ‪ 90‬با دمای ‪ 03‬درجه سلسیوس به موتور بازگردد‪.‬‬
‫‪ .2-4‬فرضیات‬
‫بر اساس محدودیتهای فنی موجود تعدادی از دماها را میبایست تعیین کرد که انتظار میرود مابقی‬
‫پارامترها با توجه به معادلات نوشته شده در بخش معادلات حاکم محاسبه گردند‪ ،‬این دماها در جدول ‪99‬‬
‫‪9‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪03‬‬
‫آمدهاند‪ .‬همچنین رطوبت نسبی برای نقاط ‪ 90‬و ‪ 90‬در فشار اتمسفر و دمای داده شده نیز توسط نرم افزار‬
‫محاسبه خواهند شد‪.‬‬
‫جدول ‪ :11‬دماهای انتخابی به عنوان فرضیات مسئله‬
‫توضیح‬ ‫مقدار ]‪[ C‬‬ ‫دما‬
‫دمای آب ورودی از دریا‬ ‫‪33‬‬ ‫‪T1‬‬

‫دمای آب ورودی به پمپ از مبدل حرارتی ‪3‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪T4‬‬
‫دمای آب خروجی از گره ‪ 2‬به مبدل حرارتی ‪9‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪T5‬‬
‫دمای آب ورودی به رطوبتزن از مبدل حرارتی شماره ‪3‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪T6‬‬
‫دمای آب ورودی به مبدل حرارتی ‪ 2‬از گره ‪2‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪T8‬‬
‫دمای آب ورودی به کریستالساز از مبدل حرارتی ‪2‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪T9‬‬
‫دمای آب شیرین ورودی به مبدل حرارتی ‪ 9‬از کریستالساز‬ ‫‪923‬‬ ‫‪T10‬‬
‫دمای آب ورودی به مبدل حرارتی ‪ 2‬از مبدل حرارتی ‪9‬‬ ‫‪933‬‬ ‫‪T11‬‬
‫دمای آب ورودی به مبدل حرارتی ‪ 3‬از موتور حرارتی گازسوز‬ ‫‪83‬‬ ‫‪T13‬‬
‫دمای نقاط ‪ 0‬و ‪ 1‬را به دلیل افزایش احتمال رسوب شدن نمک در لولهها که جریان آب شور از آن میگذرد‬
‫نمیتوان بیش از مقدار ذکر شده در جدول ‪ 99‬فرض کرد‪ .‬در مرحله بعد میبایست آنتالپی نقاط را تعیین‬
‫کرد‪ ،‬آنتالپی دو نقطه ‪ 90‬و ‪ 91‬باهم و دو نقطه ‪ 90‬و ‪ 98‬نیز باهم برابرند‪ .‬آنتالپی نقاط ‪ 9‬تا ‪ 94‬به جز نقطه‬
‫‪ 99‬که در حالت اشباع است نیز طبق جدول ترمودینامیکی با دمای داده شده قابل تعیین است که این کار‬
‫را نرم افزار انجام خواهد داد‪ .‬اما همانطور که در زیر بخش فرضیات از بخش تحلیل ترمودینامیکی بازیافت‬
‫حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع اول بیان شد در برخی نقاط آنتالپی در دمای همان نقطه بدست نمیآید‪ ،‬مانند‬
‫جریان ‪ m6‬که آنتالپی آن در دمای ‪ ، T16‬جریان ‪ m1‬در نقطه ‪ 2‬که آنتالپی آن در دمای نقطه ‪ ،90‬آنتالپی‬
‫در نقطه ‪ 90‬از دمای آب در نقطه ‪ ،0‬آنتالپی آب خروجی در نقطه ‪ 0‬از دمای هوا در نقطه ‪ 90‬و آنتالپی هوا‬
‫در نقطه ‪ 90‬نیز از دمای آب در نقطه ‪ 9‬بدست میآید‪ .‬برای گاز خروجی از اگزوز نیز آنتالپی در دمای ورود‬
‫و خروج توسط نرم افزار قابل محاسبه است‪.‬‬
‫‪04‬‬
‫این دماها بر اساس اینکه مبدل حرارتی میخواهد با دمای تقرب‪ 0 4‬درجه کار بکند فرض شدهاند‪ .‬همچنین‬
‫فرضیات دیگری نیز در حل معادله وجود دارد از جمله اینکه هوا و گاز خروجی از اگزوز‪ ،‬گاز کامل است‪،‬‬
‫کل سیستم در فشار اتمسفری کار میکند و اینکه خواص آب و نمک همان خواص آب درنظر گرفته‬
‫شدهاند‪.‬‬
‫‪ .3-4‬معادلات حاکم‬
‫در بخش معادلات حاکم به نوشتن معادلات انرژی و بقای جرم برای هر جزء و همچنین معادلات بقای جرم‬
‫برای گرهها پرداخته میشود که نهایتا با حل این معادلات به طور همزمان میتوان مجهولات مورد نیاز را‬
‫بدست آورد‪ .‬معادلات انرژی و بقای جرم هر جزء در جدول ‪ 92‬آورده شدهاند‪.‬‬
‫جدول ‪ :12‬بقای جرم و انرژی برای اجزای مختلف سیستم بازیافت حرارتی ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ZLD‬‬
‫توضیحات‬ ‫شماره‬ ‫معادله‬ ‫جزء‬
‫انتقال حرارت براساس آنتالپی‬ ‫‪‬‬

‫(‪)34‬‬ ‫) ‪QCry = mGas (h g2 -h g1‬‬
‫گاز خروجی اگزوز‬
‫کریستالساز‬
‫انتقال حرارت براساس اختلاف‬ ‫‪‬‬
‫(‪)35‬‬ ‫) ‪QCry = m5 (h 9 -h10‬‬
‫(‪)36‬‬ ‫) ‪Q Hex1 = m5 (h11 -h10‬‬
‫آنتالپی بخار‬
‫مبدل حرارتی ‪1‬‬
‫(‪)37‬‬ ‫) ‪Q Hex1 = m4 (h 5 -h 6‬‬
‫(‪)38‬‬ ‫) ‪Q Hex2 = m5 (h 9 -h 8‬‬
‫(‪)39‬‬ ‫) ‪Q Hex2 = m5 (h11 -h12‬‬
‫آنتالپی آب تقطیرشده‬
‫‪4‬‬
‫‪approach temperature‬‬
‫‪00‬‬
‫(‪)40‬‬ ‫) ‪Q Hex 3 = mcw (h13 -h14‬‬
‫آنتالپی آب خنککن موتور‬
‫(‪)41‬‬ ‫) ‪Q Hex 3 = m3 (h 4 -h 3‬‬
‫انتقال حرارت در رطوبتده‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫براساس اختلاف آنتالپی هوا و‬ ‫(‪)42‬‬ ‫‪m4 h 6 = ma (h17 -h16 )+ m2 h 7‬‬
‫آنتالپی آب‬ ‫رطوبتده‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آب تقطیرشده تولیدی در‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)44‬‬ ‫) ‪m6 = ma (w 2 -w1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫بقای انرژی در رطوبتگیر‬ ‫(‪)45‬‬ ‫) ‪m1 (h1 -h 2 )= m6 h f + m a (h16 -h17‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫بقای جرم آب‬ ‫(‪)46‬‬ ‫‪m7 = m1  m2 - m3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m1 x1 + m8 x 7 = m3 x 3‬‬
‫بقای جرم نمک‬ ‫(‪)47‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫گره ‪1‬‬
‫‪m8  m 2  m 7‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫معادله بقای انرژی‬ ‫(‪)48‬‬ ‫‪m1 h 2 + m8 h 7 = m3 h 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫بقای جرم ورودی و خروجی‬ ‫(‪)49‬‬ ‫‪m3  m 4  m5‬‬ ‫گره ‪2‬‬
‫(‪)50‬‬ ‫‪x3  x9‬‬
‫بقای جرم نمک‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫کلی‬
‫(‪)51‬‬ ‫‪m1 x1 = m5 x 9 + m7  x 7‬‬
‫‪‬‬
‫نسبت آب تخلیه به آب ورودی از‬ ‫‪m7‬‬
‫(‪)52‬‬ ‫= ‪rd‬‬ ‫‪‬‬
‫دریا‬ ‫تعریف‬
‫‪m1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫کل آب تقطیر شده تولیدی‬ ‫(‪)53‬‬ ‫‪m dW = m5  m 6‬‬
‫علاوه بر معادلات موجود در جدول ‪ ،92‬برای تکمیل معادلات‪ ،‬باید برای هر برج کارایی تعریف شود‪ .‬در ابتدا‬
‫اختلاف آنتالپی ایدهآل جریان سرد در رطوبتده محسابه میشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪(H max, H )cold = ma  (h17‬‬ ‫‪T T6‬‬ ‫) ‪- h16‬‬ ‫(‪)04‬‬
‫‪00‬‬
‫باید توجه داشت که هوای مرطوب خروجی نقطه ‪ 90‬در درجه حرارت آب نقطه ‪ 0‬قرار دارد‪ .‬سپس اختلاف‬
‫آنتالپی ایدهآل جریان گرم در رطوبتده محاسبه میشود‪ .‬در اینجا‪ ،‬آب خروجی نقطه ‪ 0‬در دمای هوای‬
‫نقطه ‪ 0‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(H max, H )hot = m 4  h 6 - m 2  h 7‬‬ ‫‪T T16‬‬
‫(‪)00‬‬
‫کمترین میزان آنتالپی جریان سرد و گرم محاسبه شده در معادله (‪ )04‬و (‪ )00‬به عنوان اختلاف آنتالپی‬
‫ایدهآل گزارش میشود که با معادله (‪ )00‬قابل بیان است‪.‬‬
‫] ‪H max, H = min[(H max, H )cold ,(H max, H )hot‬‬ ‫(‪)00‬‬
‫سپس کارایی رطوبتده توسط معادله (‪ )00‬تعریف میشود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪m a  (h17 -h16‬‬
‫‪H‬‬ ‫=‬ ‫(‪)00‬‬
‫‪H max, H‬‬
‫در بخش بعدی این کارایی به عنوان یک پارامتر داده میشود‪.‬‬
‫به طور مشابه‪ ،‬برای رطوبتگیر اختلاف آنتالپی ایدهآل جریانهای سرد و گرم در معادله (‪ )08‬و (‪ )01‬تعریف‬
‫میشوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪(H max, D )cold = m1 (h 2‬‬ ‫‪T T17‬‬ ‫) ‪- h1‬‬ ‫(‪)08‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(H max, D )hot = m a  (h17 - h16‬‬ ‫) ‪T T1 ) - m 6 ( h1‬‬
‫(‪)01‬‬
‫همچنین در معادله (‪ )08‬آب خروجی نقطه ‪ 2‬در دمای هوای نقطه ‪ 90‬و در معادله (‪ )01‬آنتالپی هوای نقطه‬
‫‪ 90‬در دمای آب نقطه ‪ 9‬میباشد‪ .‬طبق همان شیوهای که برای رطوبتده استفاده شد‪ ،‬کمترین میزان‬
‫آنتالپی جریان سرد و گرم محاسبه شده در معادله (‪ )08‬و (‪ )01‬به عنوان اختلاف آنتالپی ایدهآل گزارش‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫] ‪H max, D = min[(H max, D )cold ,(H max, D )hot‬‬ ‫(‪)03‬‬
‫در نهایت‪ ،‬کارایی رطوبتگیر با معادله (‪ )09‬تعریف میشود‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪ma  (h17 -h16 )- m6 (h f‬‬
‫= ‪D‬‬ ‫(‪)09‬‬
‫‪H max, D‬‬
‫‪ .4-4‬نتایج‬
‫همانطور که پیش از این در فصل سوم پایاننامه اشاره شد برای استفاده از نرم افزار ‪ EES‬در مسائل پیچیده‬
‫لازم است برای برخی متغیرها مقادیری حدس زد و مسأله را به روش سعی و خطا حل کرد‪ .‬در جدول ‪93‬‬
‫مقادیر و محدودههای در نظر گرفته شده برای پارامترهای ورودی نرم افزار مانند فشار‪ ،‬بازده مربوط به‬
‫ارائه شده است‪.‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫و‬ ‫‪rd‬‬ ‫رطوبتزن و رطوبتگیر‪ ،‬همچنین‬
‫جدول ‪ :13‬محدوده پارامترهای مورد نیاز برای حل مسئله‬
‫‪D‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪Ra‬‬ ‫‪rd‬‬ ‫]‪P [ KPa‬‬

‫‪ 0/8‬تا ‪0/9‬‬ ‫‪ 0/8‬تا ‪0/9‬‬ ‫‪ 2‬تا ‪8‬‬ ‫‪ 0/8‬تا ‪1‬‬ ‫‪101/3‬‬
‫جریان آب شیرین تولید شده ( ‪ ) mdw‬برحسب ‪ Ra‬در بازه ‪ 2‬تا ‪ 8‬به ازای هر بازده دلخواه رطوبتگیر و‬
‫رطوبتزن در محدوده ذکر شده در جدول ‪ ،93‬برای مقادیر مختلف ‪ rd‬در محدوده ‪ 3/8‬تا ‪ 9‬از حل معادلات‬
‫بهدست آمده و در شکل ‪ 22‬تا شکل ‪ 24‬نمایش داده شده است‪.‬‬
‫‪08‬‬
‫شکل ‪ .22‬نمودار ‪ mdw‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ rd‬های مختلف در ‪  0.8‬‬
‫‪01‬‬
‫پایینترین و بالاترین حد ‪ rd‬را به ترتیب ‪ 3/8‬و یک در نظر گرفته شد‪ .‬هرچه ‪ rd‬بیشتر باشد و به سمت‬
‫یک برود‪( ،‬یعنی تمام آب خروجی در نقطه ‪ 0‬به بیرون ریخته شود) مقدار آب شیرین تولیدی ( ‪ ) mdw‬در‬
‫‪ HDH‬نیز بیشتر خواهد بود‪ ،‬این اتفاق زمانی بیشتر نمایان میشود که کارایی رطوبتده و رطوبتگیر هر‬
‫دو به بیشترین مقدار درنظر گرفته شده در اینجا یعنی ‪ 3/1‬میرسند که میزان آب تولیدی در ‪ rd  1‬برابر‬
‫‪ 9/303‬خواهد بود‪ .‬علاوه براین با افزایش کارایی برجها از ‪ 83‬درصد به ‪ 13‬درصد مشاهده میشود که‬
‫جریان آب شیرین تولیدی بطور تقریبی ‪ 3/90‬یا ‪ %0‬افزایش داشته است‪ ،‬البته موضوع افزایش هزینه با‬
‫افزایش کارایی سیستم نیز حائز اهمیت است‪ .‬نتایج مربوط به دماها و جریانها در این حالت در جدول ‪94‬‬
‫آمده است‪.‬‬
‫جدول ‪ :14‬دادههای نمودار شکل ‪ 24‬در ‪  H   D  0.9 ، rd  1‬و ‪ Ra  5.368‬برای بهترین جریان موجود‬
‫واحد‬ ‫مقدار‬ ‫پارامتر‬ ‫واحد‬ ‫مقدار‬ ‫پارامتر‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪09‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪9/303‬‬ ‫‪mdw‬‬
‫‪03‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪09‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪2/992‬‬ ‫‪ma‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪48/3‬‬ ‫‪T7‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪99/34‬‬ ‫‪m1‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪83/33‬‬ ‫‪T12‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪93/20‬‬ ‫‪m2‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪00/02‬‬ ‫‪T14‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪99/34‬‬ ‫‪m3‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪42/12‬‬ ‫‪T16‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪99/34‬‬ ‫‪m4‬‬
‫‪‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪00/00‬‬ ‫‪T17‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪3/3324‬‬ ‫‪m5‬‬
‫‪‬‬
‫بیبعد‬ ‫‪30‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪3/0030‬‬ ‫‪m6‬‬
‫‪‬‬
‫بیبعد‬ ‫‪30/01‬‬ ‫‪x7‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪93/20‬‬ ‫‪m7‬‬
‫‪‬‬
‫بیبعد‬ ‫‪30‬‬ ‫‪x9‬‬ ‫‪kg‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪m8‬‬
‫از طرفی مقدار جریان آب شیرین تولیدی برحسب نسبت جریان آبشور به جریان هوا برای چند کارایی‬
‫متفاوت در شکل ‪ 20‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫شکل ‪ .20‬نمودار جریان آب تولیدی برحسب ‪ Ra‬با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر‬
‫‪09‬‬
‫مطابق نمودار شکل ‪ 20‬هرچه کارایی برجهای رطوبتده و رطوبتگیر بیشتر شود جریان آب شیرین تولیدی‬
‫افزایش مییابد یعنی اگر مطلوب بدست آوردن آب شیرین بیشتری باشد میبایست آب شور بیشتری نیز‬
‫به سیستم داده شود‪ .‬بصورت کمی میتوان گفت که با افزایش کارایی برجها از ‪ %83‬به ‪ %13‬جریان آب‬
‫شیرین تولیدی ‪ 3/92‬یا ‪ %90‬افزایش داشته است‪ .‬همچنین مقدار ‪ Ra‬نیز با افزایش کارایی و جریان آب‬
‫شیرین تولیدی افزایش مییابد‪ ،‬پس جریان هوای مورد نیاز نیز کاهش یافته و با کاهش مقطع برج‪ ،‬کاهش‬
‫هزینه را درپی خواهد داشت‪ .‬در شکل ‪ 20‬نیز حرارت مبدل شماره ‪ 3‬برحسب نسبت جریان آبشور به‬
‫جریان هوا برای چند کارایی متفاوت رسم شده است‪.‬‬
‫شکل ‪ .26‬نمودار ‪ QHex‬برحسب ‪ Ra‬با ‪ ‬های مختلف در رطوبتده و رطوبتگیر‬ ‫‪3‬‬
‫مطابق نمودار شکل ‪ 20‬هرچه کارایی( ‪ ) ‬برجهای رطوبتده و رطوبتگیر بیشتر شود مقدار حرارت جذب‬
‫شده در مبدل حرارتی شماره ‪ 3‬کاهش خواهد یافت‪ ،‬همچنین مقدار ‪ Ra‬متناظر با مقدار مینیمم نیز با‬
‫افزایش کارایی افزایش مییابد‪ .‬شکل ‪ 20‬نیز مقدار آب شیرین تولیدی برحسب نسبت جریان آبشور به‬
‫جریان هوا را برای چند دمای مختلف در بالای برج رطوبتگیر نشان میدهد‪.‬‬
‫‪02‬‬
‫شکل ‪ .29‬نمودار جریان آب تولیدی برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T6‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬
‫متناظر با ماکزیمم مقدار‬ ‫‪Ra‬‬ ‫طبق نمودار شکل ‪ 20‬حداکثر مقدار ‪ mdw‬با کاهش دمای ‪ T6‬افزایش و مقدار‬
‫کمتری اتفاق میافتد که از این‬ ‫‪Ra‬‬ ‫جریان نیز کاهش مییابد‪ ،‬به این معنی که محل ‪ mdw‬ماکزیمم در‬
‫جهت مطلوب نیست‪ ،‬زیرا جریان هوا بیشتر شده و به صورت کمی میتوان گفت که اندازه برجها بزرگتر‬
‫شده و به تبع آن هزینه نیز افزایش مییابد‪ .‬شکل ‪ 28‬نیز مقدار انتقال حرارت در مبدل شماره ‪ 3‬برحسب‬
‫نسبت جریان آبشور به جریان هوا را برای چند دمای مختلف در بالای برج رطوبتگیر نشان میدهد‪.‬‬
‫‪03‬‬
‫شکل ‪ .28‬نمودار ‪ QHex‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T6‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬ ‫‪3‬‬
‫مطابق نمودار شکل ‪ 28‬هرچه دمای ورودی به برج رطوبتده کاهش یابد مقدار حرارت جذب شده در مبدل‬
‫شماره ‪ 3‬افزایش خواهد یافت‪ ،‬حداکثر حرارتی که این مبدل میتواند بدهد همان ‪ 833‬کیلوواتی است که‬
‫از موتور به آب جکت داده شده است‪ .‬همچنین مقدار ‪ Ra‬نیز با کاهش دما کاهش مییابد‪ .‬برای مقایسه‬
‫بهترین جریان و ‪ Ra‬بر اساس دمای نقطه ‪ 0‬میتوان از نمودار شکل ‪ 21‬استفاده کرد‪.‬‬
‫‪04‬‬
‫شکل ‪ .27‬نمودار ‪ mdw‬و ‪ Ra‬برحسب دمای ‪T6‬‬
‫در شکل ‪ 21‬طبق حالت کلی که مقدار ‪ GOR‬با کاهش دمای ‪ T6‬افزایش مییابد مقدار ‪ mdw‬هم افزایش‬
‫یافته و بهبود مییابد‪ .‬بنابراین مطابق دادههای بدست آمده بهترین نتیجه را میتوان در نمودار شکل ‪21‬‬
‫مشاهده کرد‪ .‬از طرفی شکل ‪ 33‬نیز تغییرات دماهای ‪ T4 ، T2‬و ‪ T7‬و همچنین تغییرات حرارت تبادل‬
‫شده در مبدل شماره ‪ 3‬نسبت به دمای ‪ T6‬را نشان میدهد‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫شکل ‪ .35‬نمودار ‪ Qhex‬و دماهای ‪ T4 ، T2‬و ‪ T7‬برحسب دمای ‪T6‬‬ ‫‪3‬‬
‫همانطور که از شکل ‪ 33‬مشخص است دمای ‪ T2‬در همه جا از دمای ‪ T7‬بیشتر است‪ ،‬به این معنی که‬
‫مبدل شماره ‪ 3‬آب ورودی از نقطه ‪ 2‬را راحتتر از آب ورودی از نقطه ‪ 0‬میتواند گرم کند‪ ،‬یعنی بهتر است‬
‫که آب خروجی رطوبتگیر به مبدل شماره ‪ 3‬داده شود بنابراین باید ‪ rd  1‬باشد تا این اتفاق رخ دهد‪،‬‬
‫این به معنی است که کل آب خروجی از برج رطوبتده به بیرون ریخته شود که این موضوع خود مبین‬
‫این است که چرا بیشترین جریان آب شیرین در ‪ rd  1‬بدست میآید‪ .‬در مورد میزان حرارت گرفته شده‬
‫در مبدل شماره ‪ 3‬با کاهش دما میزان جذب حرارت با شیب تندی از دمای ‪ 10‬تا ‪ 83‬درجه افزایش مییابد‬
‫اما از دمای ‪ 83‬تا ‪ 43‬درجه این میزان حرارت در حداکثر مقدار گرمایی که میتواند جذب کند ثابت است‪،‬‬
‫این گرما با داشتن جریان خنککن موتور‪ ،‬اختلاف دمای ورودی و خروجی و ‪ c p‬تقریبا برابر ‪ 833‬کیلووات‬
‫میباشد و دلیل آن نیز این است که یک قید برای مبدل شماره ‪ 3‬قرار داده شد تا دمای ورودی موتور از‬
‫‪ 03‬درجه کمتر نشود‪ .‬همچنین نمودار تغییرات جریان هوا برحسب دمای ‪ T6‬را میتوان در شکل ‪39‬‬
‫مشاهده کرد‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫شکل ‪ .31‬نمودار ‪ ma‬برحسب دمای ‪T6‬‬
‫در مورد شکل ‪ 39‬میتوان گفت که کاهش ‪ T6‬تا دمای ‪ 03‬درجه میتواند مفید باشد اما این کاهش تا‬
‫دمای ‪ 43‬درجه به میزان قابل توجهی جریان هوا را افزایش داده که نهایتا موجب افزایش هزینهها به دلیل‬
‫ساخت برج بزرگتر میشود‪.‬‬
‫در پایان این فصل میتوان سیستم ‪ HDH‬نوع اول با سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬را مقایسه کرد‪ .‬از‬
‫جهت تولید سیستم ترکیبی بخاطر اینکه از یک مرحله کریستالایزر بخار تولید میکند و این بخار تبدیل به‬
‫آب شیرین میشود در شرایط مشابه تقریبا ‪ 3/3‬کیلوگرم برثانیه آب شیرین بیشتری تولید میکند که این‬
‫مزیت سیستم ترکیبی نسبت به سیستم ‪ HDH‬نوع اول است‪ .‬اما برای این کار لازم است یک کریستالایزر‬
‫و یک مبدل حرارتی اضافه بر سیستم ‪ HDH‬نوع اول بکار رود که هزینه اقتصادی به همراه دارد‪ ،‬تحلیل‬
‫اقتصادی این دو سیستم در فصل پنجم میآید‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫فصل پنجم‪ :‬تحلیل اقتصادی‬
‫‪08‬‬
‫‪ .1-5‬تحلیل اقتصادی‬
‫در این فصل به تحلیل اقتصادی دو سیستم ‪ HDH‬نوع اول و سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬پرداخته‬
‫میشود‪ ،‬که شامل محاسبه هزینههای ثابت و جاری سیستم میباشد‪ .‬هدف این فصل بدست آوردن مقدار‬
‫بهینه آب شیرین تولیدی و همچنین مقدار بهینه هزینههای صورت گرفته میباشد‪ .‬در اینجا از روش‬
‫الدسوکی و اتونی‪ 9‬برای تحلیل اقتصادی استفاده میشود‪ .‬در تحلیل اقتصادی‪ ،‬هر جریان به عنوان هزینه‪-‬‬
‫های جاری مانند جریان برق و انرژی مورد استفاده قرار میگیرد و هر جزء به طور جداگانه آنالیز میشود‪.‬‬
‫برای مدل سازی هزینههای تولید آب شیرین‪ ،‬فرضهای زیر اعمال میشود‪:‬‬
‫‪ -‬هزینه آب مصرفی صفر فرض شده است[‪.]09‬‬
‫‪ -‬هزینه واحد برق (‪ )COE‬طبق مصوبه وزیر نیرو در سال ‪ 9310‬برابر ‪ 3/390 $/kWh‬در نظر گرفته شده‬
‫است[‪.]02‬‬
‫‪ -‬پیش هزینهها صفر در نظر گرفته شده است[‪.]03‬‬
‫‪ -‬در دسترس بودن دستگاه ‪ %13‬با طول عمر ‪ 23‬سال در نظر گرفته شده است[‪.]03‬‬
‫‪ -‬نرخ بهره(‪ 3/98 )i‬میباشد‪.‬‬
‫‪ -‬هزینه کارهای غیرمفید صفر درنظر گرفته شده است[‪.]04‬‬
‫‪ -‬هزینه ویژه کاربر‪ 2‬که از تقسیم حقوق یکسال دونفر کار بر یکسال تولید آب شیرین است بدست میآید‬
‫برابر ‪ L  0.1 $ / m3‬در نظر گرفته میشود[‪.]00‬‬
‫برای انجام تحلیل اقتصادی روابطی در زیربخش هزینههای ثابت سرمایهگذاری برای محاسبه هزینهها‬
‫ارائه شده است‪ .‬لازم به ذکر است که قیمت در نظر گرفته شده برای هر دلار با ارز دولتی اعلام شده از سوی‬
‫جمهوری اسلامی ایران در سال ‪ 9318‬این مقدار برابر با ‪ 42333‬ریال میباشد‪.‬‬
‫‪ .1-1-5‬هزینههای ثابت سرمایهگذاری‬
‫به عنوان اولین گام در آنالیز اقتصادی‪ ،‬هزینه سرمایهگذاری اولیه هر وسیله تخمین زده میشود‪ .‬هزینههای‬
‫سرمایهگذاری )‪ Z($‬شامل هزینه اولیه و هزینه تجهیزات میباشد‪ .‬در واقع تحلیل اقتصادی صورت گرفته‬
‫شامل دو بخش اصلی است‪ ،‬بخش اول هزینههای اولیه است که شامل قطعات‪ ،‬تجهیزات‪ ،‬زمین و ساختمان‬
‫‪9‬‬
‫‪El-Dessouky and Ettouney Method‬‬
‫‪2‬‬
‫‪operating labor‬‬
‫‪01‬‬
‫بوده و بخش دوم هزینههای جاری است که شامل هزینههای انرژی‪ ،‬مواد‪ ،‬نیروی انسانی‪ ،‬استهلاك‬
‫تجهیزات و تعمیر و نگهداری میباشد [‪ .]00 ,00 ,03‬رابطه (‪ )02‬هزینه سرمایهگذاری کل بر واحد زمان‬
‫(ساعت) را نشان میدهد‪.‬‬
‫‪ZTotal  ZC  ZO&M‬‬ ‫(‪)02‬‬
‫در رابطه (‪ ZC ،)02‬مقدار هزینه تجهیزات‪ ZO& M ،‬مقدار هزینه تعمیرات و نگهداری تجهیزات بر واحد‬
‫زمان (ساعت) میباشد‪.‬‬
‫‪Z Annual  ZC  ‬‬ ‫(‪)03‬‬
‫هزینه سرمایهگذاری کل و ‪ ‬فاکتور‬ ‫‪ZC‬‬ ‫در رابطه (‪ Z Annual ،)03‬هزینه کل سالانه برحسب واحد زمان‪،‬‬
‫بازیابی سرمایه است‪ ،‬این فاکتور مطابق رابطه وابسته به نرخ بهره هر کشور و همچنین طول عمر تجهیز‬
‫موردنظر میباشد که طبق رابطه (‪ )04‬بیان میشود[‪.]03-08 ,00‬‬
‫‪i (1  i ) n‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)04‬‬
‫‪(1  i) n  1‬‬
‫در رابطه (‪ n ،)04‬طول عمر دستگاه برحسب سال و ‪ i‬نرخ بهره میباشد که مقدار عددی هر دو در جدول‬
‫‪ 90‬داده شده است‪.‬‬
‫‪Z Annual‬‬
‫‪ZC ‬‬ ‫(‪)00‬‬
‫‪365  24  f‬‬
‫رابطه (‪ )00‬هزینه بر واحد زمان کل را نشان میدهد‪.‬‬
‫)‪ZO&M  ZC (  1‬‬ ‫(‪)00‬‬
‫‪03‬‬
‫رابطه (‪ )00‬بیانگر هزینه بر واحد زمان تعمیرات و نگهداری بوده که پارامتر ‪ ‬در آن فاکتور هزینه تعمیرات‬
‫میباشد که مقدار آن در جدول ‪ 90‬داده شده است‪ .‬لازم به ذکر است که هزینه در نظر گرفته شده برای هر‬
‫کیلووات ساعت برق مصرفی بنابر اعلام وزارت نیرو برای تعرفه صنعت و معدن برابر ‪ 031‬ریال درنظر گرفته‬
‫جدول ‪ :10‬مقادیر فاکتورهای اقتصادی‬
‫مقدار‬ ‫پارامتر‬
‫‪3/98‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪3/1‬‬ ‫‪f‬‬
‫‪9/30‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .2-5‬روش الدسوکی و اتونی(‪)E-E-M‬‬
‫روش الدسوکی و اتونی با رویکرد تحلیل اقتصادی کل سیستم به عنوان یک واحد یکپارچه ارائه میشود‪.‬‬
‫هزینه تولید به ظرفیت فرایندها‪ ،‬مشخصات مکانی و خصوصیات طراحی بستگی دارد و به هزینه مستقیم‬
‫یا غیرمستقیم و هزینه کاربر تقسیم میشود‪ .‬در روش ‪ E-E-M‬هزینه محصول با تقسیم هزینه کل (شامل‬
‫هزینه تجهیزات‪ ،‬هزینه کاربر و تعمیرات و نگهداری) به ظرفیت سیستم برای یکسال بدست میآید[‪.]09‬‬
‫هزینه سرمایه سالانه‪ ) Z f (3‬را میتوان با افزایش هزینههای سرمایه با استفاده از ضریب استهلاك طبق‬
‫رابطه (‪ )00‬به دست آورد‪.‬‬
‫) ‪Z f ( $ yr )  Z c ($)   ( 1 yr‬‬ ‫(‪)00‬‬
‫‪3‬‬
‫‪The annual capital cost‬‬
‫‪09‬‬
‫هزینه برق سالانه‪ ) Celect (4‬نیز با استفاده از رابطه (‪ )08‬قابل محاسبه است‪.‬‬
‫‪CElect ( $ yr )  COE ( $ kWh)  SEC ( kWh m3 )  f V freshwater ( m‬‬ ‫) ‪)  365( day yr‬‬
‫‪3‬‬
‫‪day‬‬ ‫(‪)08‬‬
‫در رابطه (‪ SEC )08‬از رابطه (‪ )01‬بدست میآید‪.‬‬
‫‪WTotal‬‬
‫‪SEC ‬‬ ‫(‪)01‬‬
‫‪VFreshwater  3600‬‬
‫هزینه نیروی کار سالانه‪ ) CL (0‬از رابطه (‪ )03‬محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪CL ( $ yr )  L( $ m3 )  f  V freshwater ( m‬‬ ‫) ‪)  365( day yr‬‬

‫‪3‬‬
‫‪day‬‬ ‫(‪)03‬‬
‫هزینه سالانه کل‪ ) CT (0‬را میتوان از جمع کل هزینهها طبق رابطه (‪ )09‬بدست آورد‪.‬‬
‫) ‪CT ( $ yr )  Z f ( $ yr )  CElect ( $ yr )  CL ( $ yr‬‬ ‫(‪)09‬‬
‫هزینه تمام شده محصول (‪ ) CP 0‬نیز همانطور که در ابتدای این زیربخش گفته شد از تقسیم هزینه کل بر‬
‫ظرفیت تولید آب شیرین بدست میآید‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫) ‪CT ( $ yr‬‬ ‫‪‬‬

‫‪CP ( $ m3 )  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)02‬‬
‫‪ f V‬‬ ‫(‬ ‫‪m‬‬‫‪3‬‬
‫)‬ ‫‪‬‬ ‫(‪365‬‬ ‫‪day‬‬
‫)‬
‫‪‬‬ ‫‪freshwater‬‬ ‫‪day‬‬ ‫‪yr‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4‬‬
‫‪The annual electrical power cost‬‬
‫‪0‬‬
‫‪The annual labor cost‬‬
‫‪0‬‬
‫‪The total annual cost‬‬
‫‪0‬‬
‫‪The unit product cost‬‬
‫‪02‬‬
‫در بخش تحلیل اقتصادی دو سیستم مذکور میبایست ‪Z‬ها برای هر سیستم محاسبه شوند‪ ،‬پس از آن‬
‫میتوان نتایج نمودارهای بدست آمده را تحلیل کرد‪.‬‬
‫‪ .3-5‬نتایج بدون در نظر گرفتن هزینه پساب‬
‫‪ .1-3-5‬تحلیل اقتصادی سیستم ‪ HDH‬نوع اول بدون در نظر گرفتن هزینه پساب‬
‫بسته به نوع تجهیز و کاربرد آن روابطی وجود دارد که در جدول ‪90‬‬ ‫کردن ‪Z c‬‬ ‫در منابع مختلف برای پیدا‬
‫آورده شدهاند‪.‬‬
‫جدول ‪ :16‬روابط بدست آوردن هزینه سرمایهگذاری تجهیزات مختلف سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬
‫مرجع شماره‬ ‫بازه اعتبار‬ ‫معادله‬ ‫تجهیز‬
‫‪1  ma  6‬‬ ‫‪Z Humidifier  500  1600 ma  447.2 ma‬‬

‫‪1‬‬
‫(‪)73‬‬ ‫[‪]62‬‬ ‫‪2‬‬
‫رطوبتده‬
‫(‪)74‬‬ ‫[‪]63‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪Z Dehumidifier  1000  (12.86  A‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪HT , Dehum‬‬ ‫)‬ ‫رطوبتگیر‬
‫مبدل‬
‫(‪)75‬‬ ‫[‪]63‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪Z Heat exchanger  1000  (12.86  A‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪HT , Hex‬‬ ‫)‬ ‫حرارتی‬
‫پوسته لوله‬
‫‪100  p  6200‬‬
‫(‪)76‬‬ ‫[‪]64‬‬ ‫‪2  m3  32‬‬ ‫‪Z Pump  13.92  m30.55  pPump 0.55  ePump1.05‬‬ ‫پمپ‬
‫‪1.8  e  9‬‬
‫‪Z Air cooler  a  xb ; x  AAir cooler  10.76 [ Ft‬‬
‫‪2‬‬
‫‪m2‬‬
‫]‬ ‫رادیاتور‪/‬‬
‫(‪)77‬‬ ‫[‪]65‬‬ ‫‪30  x  10‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪a  2374, b  0.6101‬‬ ‫هواخنک‬

‫‪0.7  p  4‬‬
‫(‪)78‬‬ ‫[‪]64‬‬ ‫‪45  ma  230‬‬ ‫‪Z Blower  585.6  ma  pBlower 0.1  eBlower 0.7‬‬ ‫فن‪/‬دمنده‬
‫‪2e9‬‬
‫‪03‬‬
‫لازم به ذکر است معادله (‪ )03‬که متعلق به برج آکنده یا همان رطوبتده است براساس طراحی واحد نیمه‬
‫صنعتی شیرینسازی آب دریا به روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری که در دانشگاه خلیج فارس انجام پذیرفته‪،‬‬
‫استخراج شده است‪ .‬برای پیدا کردن سطح تماس انتقال حرارت ( ‪ ) AHT‬از رابطه (‪ )01‬استفاده میشود که‬
‫در آن ‪ U‬برای هر مبدل را میتوان مطابق جدول ‪ 90‬در نظر گرفت‪ .‬در این جدول براساس اینکه سیال دو‬
‫طرف تکفاز است یا دوفاز و مایع است یا گاز‪ ،‬مقدار ‪ U‬تخمین زده شده است‪.‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪AHT ,component ‬‬ ‫(‪)01‬‬
‫‪U  F  LMTD‬‬
‫در ضمن رابطه اختلاف دمای متوسط لگاریتمی (‪ )LMTD‬نیز طبق رابطه (‪ )83‬بدست میآید که در آن‬
‫اختلاف دمای دو جریان نسبت به یکدیگر در دو سر مبدل محاسبه شده و در رابطه (‪ )89‬قرار داده میشود‪.‬‬
‫‪T1  T2‬‬
‫‪LMTDcomponent ‬‬
‫‪T‬‬ ‫(‪)83‬‬
‫) ‪Ln( 1‬‬
‫‪T2‬‬
‫برای محاسبه سطح انتقال حرارت نیاز به محاسبه یا تخمین ‪ U‬میباشد که در جدول ‪ 90‬برای اجزاء مختلف‬
‫مقادیر تخمینی ارائه شده است‪.‬‬
‫جدول ‪ :19‬مقدار ‪ U‬تخمین زده شده تجهیزات مختلف سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫] ‪U [kW m2 .C‬‬ ‫تجهیز‬

‫مقدار‬
‫‪200‬‬ ‫رطوبتگیر‬
‫‪100‬‬ ‫مبدل حرارتی پوسته لوله شماره ‪1‬‬
‫بازده پمپ و فن نیز طبق رابطه (‪ )89‬محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪04‬‬
‫‪component‬‬
‫‪ecomponent ‬‬ ‫(‪)89‬‬
‫‪1  component‬‬
‫برخی از تجهیزات که معادلهای برای برآورد قیمت آنها وجود ندارد به صورت تخمینی در جدول ‪ 98‬آورده‬
‫جدول ‪ :18‬هزینه تخمینی سرمایهگذاری شده ثابت‬
‫قیمت ]‪1[$‬‬ ‫تجهیز‬
‫‪250 $‬‬ ‫منبع آب‬

‫‪200 $‬‬ ‫جریانسنج و ابزارهای اندازهگیری‬
‫‪ %20‬از کل هزینهها‬ ‫کانال‪ ،‬شیرآلات و لولهها‬
‫نمودار ‪ C p‬نسبت به ‪ Ra‬در دماهای مختلف برای ورودی برج رطوبتگیر سیستم ‪ HDH‬نوع اول در‬
‫شکل ‪ 32‬رسم شده است‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T4‬های مختلف و ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬ ‫شکل ‪ .32‬نمودار ] ‪C p [ $ m3‬‬
‫نمودار تغییر هزینه هر تجهیز برحسب جریان آب شور نسبت به جریان هوا برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫در شکل ‪ 33‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫شکل ‪ .33‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ Ra‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫نمودار تغییر هزینه هر تجهیز نسبت به دمای ورودی برج رطوبتگیر در یک ‪ Ra‬ثابت برای سیستم ‪HDH‬‬
‫نوع اول نیز در شکل ‪ 34‬ارائه شده است‪.‬‬
‫‪00‬‬
‫شکل ‪ .34‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ T4‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫تغییرات مجموع هزینه تجهیزات نسبت به دمای ورودی به برج رطوبتگیر در ‪ Ra‬ثابت برای سیستم‬
‫‪ HDH‬نوع اول نیز در شکل ‪ 30‬ارائه شده است‪.‬‬
‫‪08‬‬
‫شکل ‪ .30‬نمودار ‪( ZC‬برحسب دلار) برحسب ‪ T4‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫نمودار تغییر جریان آب شیرین تولید شده‪ ،‬جریان آب شور و جریان هوا نسبت به ‪ Ra‬در یک کارایی ثابت‬
‫برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول نیز در شکل ‪ 30‬قابل ارائه است‪.‬‬
‫‪01‬‬
‫برحسب ‪ Ra‬برای جریانهای مختلف در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬ ‫شکل ‪ .36‬نمودار ‪m‬‬
‫‪ .2-3-5‬تحلیل اقتصادی سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬بدون در نظر گرفتن هزینه‬

‫پساب‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬علاوه بر معادلات ارائه شده در جدول ‪ ،90‬معادلهای برای کریستالایزر‬
‫طبق رابطه (‪ )82‬ارائه میشود‪.‬‬
‫‪ZCrystallizer  1000  (12.86  AHT‬‬

‫‪0.8‬‬
‫) ‪,Cry‬‬ ‫(‪)82‬‬
‫همچنین مشابه سیستم ‪ HDH‬نوع اول در اینجا نیز برای محاسبه سطح انتقال حرارت نیاز به تخمین ‪U‬‬
‫میباشد که برای اجزاء مختلف مقادیر تخمینی در جدول ‪ 91‬ارائه شده است‪.‬‬
‫‪83‬‬
‫جدول ‪ :17‬مقدار ‪ U‬تخمین زده شده تجهیزات مختلف سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ZLD‬‬
‫مقدار ] ‪U [kW m2 .C‬‬ ‫تجهیز‬

‫‪200‬‬ ‫رطوبتگیر‬
‫‪100‬‬ ‫کریستالایزر‬
‫پس از بدست آوردن نمودارهای مربوط به سیستم ‪ HDH‬نوع اول میتوان همین نمودارها را برای سیستم‬
‫ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬نیز بدست آورد‪ .‬از این رو نمودار ‪ C p‬نسبت به ‪ Ra‬در دماهای مختلف برای‬
‫ورودی برج رطوبتگیر سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬در شکل ‪ 30‬رسم شدهاند‪.‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬ ‫شکل ‪ .39‬نمودار ] ‪ C p [ $ m3‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T6‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪89‬‬
‫نمودار تغییر هزینه هر تجهیز برحسب جریان آب شور نسبت به جریان هوا برای سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و‬
‫‪ ZLD‬در شکل ‪ 38‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-‬‬ ‫شکل ‪ .38‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ Ra‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪ZLD‬‬
‫نمودار تغییر هزینه هر تجهیز نسبت به دمای ورودی برج رطوبتگیر در یک ‪ Ra‬ثابت برای سیستم ترکیبی‬
‫‪ HDH‬و ‪ ZLD‬نیز در شکل ‪ 31‬ارائه شده است‪.‬‬
‫‪82‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-‬‬ ‫شکل ‪ .37‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ T6‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪ZLD‬‬
‫تغییرات مجموع هزینه تجهیزات نسبت به دمای ورودی به برج رطوبتگیر در ‪ Ra‬ثابت برای سیستم‬
‫ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬نیز در شکل ‪ 43‬ارائه شده است‪.‬‬
‫‪83‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬ ‫شکل ‪ .45‬نمودار ‪ ZC‬برحسب ‪ T6‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫نمودار تغییر جریان آب شیرین تولید شده‪ ،‬جریان آب شور و جریان هوا نسبت به ‪ Ra‬در یک کارایی ثابت‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬نیز در شکل ‪ 49‬قابل ارائه است‪.‬‬
‫‪84‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬ ‫برحسب ‪ Ra‬برای جریانهای مختلف در ‪ H   D  0.9‬‬ ‫شکل ‪ .41‬نمودار ‪m‬‬
‫‪ .4-5‬برآورد هزینههای دفع پساب یا شوراب‬
‫هزینههای دفع پساب شامل هزینههای انتقال و دفع پساب و دیگر جریانهای زباله تولید شده در آب‬
‫شیرینکن است‪ .‬این هزینهها بسته به روش دفع‪ ،‬به طور قابل توجهی متفاوت است‪ .‬میزان هزینه تابع‬
‫ظرفیت کارخانه است‪ .‬در این بخش پارامترهای موثر در هزینههای دفع پساب و همچنین سه روش برای‬
‫دفع پساب بررسی میشوند‪.‬‬
‫‪ .1-4-5‬حوضچههای تبخیر‬
‫پارامترهای برآورد هزینههای حوضچه تبخیر شامل هزینه زمین‪ ،‬هزینه حفاری‪ ،‬مساحت حوضچه و ارتفاع‬
‫آن میباشد‪ .‬این پارامترها بستگی به میزان تبخیر‪ ،‬کیفیت آب‪ ،‬و ظرفیت کارخانه دارد‪ .‬حوضچههای تبخیر‬
‫فقط برای سیستمهای لبشور استفاده میشوند‪ .‬با توجه به اینکه در این روش‪ ،‬نمک در پسابها به نسبت‬
‫کم است و نزدیک به آب ورودی است‪ ،‬استفاده از حوضچه تبخیر به صرفه نیست‪ .‬به عبارت دیگر اگر‬
‫‪80‬‬
‫شوری کم باشد باید حجم زیادی آب تبخیر شود و این خود در برگیرنده دو مشکل شوری کم آب و نسبت‬
‫بازیابی (‪ )RR‬پایین است‪ .‬بنابراین حجم پساب بسیار زیاد بوده و این روش قابل استفاده نیست‪.‬‬
‫‪ .2-4-5‬تخلیه در سطح آب‬
‫در اغلب موارد‪ ،‬تخلیه در سطح آب شامل یک لولهکشی ساده است‪ .‬هزینه این لولهکشی تابع طول لوله و‬
‫قطر آن است‪ .‬این روش نیز به دلیل فاصله از دریا و طول زیاد لوله کشی در دریا توجیه ندارد‪.‬‬
‫‪ .3-4-5‬تزریق به چاه عمیق‬
‫تزریق به چاه عمیق تنها زمانی مناسب است که از نظر زیستی امکانپذیر باشد‪ .‬ایده این است که پساب‬
‫(شوراب) از طریق چاه به درون یک سفره آبی محصور که قابل آشامیدن و یا استفاده در کشاورزی نیست‪،‬‬
‫تخلیه میشود‪ .‬سفره آب نباید بر روی گسل باشد و باید در جایی واقع شود که در آن فعالیتهای زمین‬
‫لرزهای کم باشد و یا وجود نداشته باشد‪ .‬هزینه این کار بستگی به قطر و عمق چاه دارد‪ .‬چاههای تزریقی‬
‫نیز مانند حوضچههای تبخیر فقط برای سیستمهای لبشور استفاده میشوند‪ .‬با توجه به هزینه و شرایط‬
‫زیست محیطی این روش مناسبتر است‪ .‬حفر چاه در نزدیکی ساحل که خود از نظر هزینه از حفر چاه در‬
‫نقاط دیگر ارزانتر است‪ ،‬باعث میشود که آب به آرامی به دریا منتقل شده و به دلیل همدما شدن با آب‬
‫دریا‪ ،‬آلودگی حرارتی از بین برود‪ .‬از طرفی شوری آن نیز وارد آب دریا میشود که اثرات زیست محیطی را‬
‫به حداقل میرساند‪ .‬بنابراین برای دفع پساب روش تزریق به چاه عمیق انتخاب میشود‪.‬‬
‫‪ .5-5‬نتایج با در نظر گرفتن هزینه پساب‬
‫در این بخش تمام محاسبات صورت گرفته در ابتدای فصل پنجم و نمودارهای آن برای سیستم ‪HDH‬‬
‫نوع اول و سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬با در نظر گرفتن هزینه پساب و همچنین یک پمپ برای انتقال‬
‫این پساب مجددا بدست میآید‪.‬‬
‫‪ .1-5-5‬تحلیل اقتصادی سیستم ‪ HDH‬نوع اول با در نظر گرفتن هزینه پساب‬
‫برای سیستم ‪ ،HDH‬نتایج تحلیل اقتصادی با در نظر گرفتن هزینه پساب که در قسمت قبل آمده دوباره‬
‫محاسبه شده و در شکل ‪ 42‬تا شکل ‪ 40‬آمده است‪ .‬از مقایسه شکل ‪ 42‬با شکل ‪ 32‬مشاهده میشود که‬
‫‪80‬‬
‫بهای آب شیرین تولیدی افزایش یافته است و این به دلیل اعمال هزینههای ناشی از دفع پساب میباشد‪.‬‬
‫همچنین تفاوت شکل ‪ 43‬با شکل ‪ 33‬در این است که هزینه دفع پساب و پمپ برای خروج این پساب‬
‫افزوده شده است‪.‬‬
‫برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T6‬های مختلف و ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬ ‫شکل ‪ .42‬نمودار ] ‪C p [ $ m3‬‬
‫‪80‬‬
‫شکل ‪ .43‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ Ra‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫شکل ‪ .44‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ T6‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫‪88‬‬
‫شکل ‪ .40‬نمودار ‪( ZC‬برحسب دلار) برحسب ‪ T6‬در ‪  H   D  0.9‬برای سیستم ‪ HDH‬نوع اول‬
‫‪ .2-5-5‬تحلیل اقتصادی سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬با در نظر گرفتن هزینه پساب‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ،ZLD‬نتایج تحلیل اقتصادی با در نظر گرفتن هزینه پساب که در قسمت‬
‫قبل آمده دوباره محاسبه شده و مشابه مقایسهای که برای سیستم ‪ HDH‬صورت گرفت برای سیستم‬
‫ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬نیز بهای آب شیرین تولیدی و همچنین هزینه دفع پساب و پمپ مربوط به آن‬
‫افزایش یافته که در شکل ‪ 40‬تا شکل ‪ 41‬آمده است‪.‬‬
‫‪81‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬ ‫شکل ‪ .46‬نمودار ] ‪ C p [ $ m3‬برحسب ‪ Ra‬به ازای ‪ T6‬های مختلف و ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪13‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-‬‬ ‫شکل ‪ .49‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ Ra‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪ZLD‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-‬‬ ‫شکل ‪ .48‬نمودار ‪( Z‬برحسب دلار) برای اجزای مختلف برحسب ‪ T6‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪ZLD‬‬
‫‪19‬‬
‫برای سیستم ترکیبی ‪HDH-ZLD‬‬ ‫شکل ‪ .47‬نمودار ‪( ZC‬برحسب دلار) برحسب ‪ T6‬در ‪ H   D  0.9‬‬
‫‪12‬‬
‫فصل ششم‪ :‬نتیجهگیری و پیشنهادها‬
‫‪13‬‬
‫‪ .1-6‬جمعبندی و نتیجهگیری‬
‫در این پایاننامه که تمرکز آن بر روی شیرینسازی آب میباشد‪ ،‬در گام اول به مطالعه و بررسی سیستمهای‬
‫موجود پرداخته شده است و یک سیستم ‪ HDH‬ساده با سیستم موجود در مقاله نارایان اعتبارسنجی شده‬
‫است [‪ .]93‬در ادامه ایده استفاده از حرارت اتلافی موتور گازسوز مطرح شده که در این راستا دو سیستم‬
‫‪ HDH‬یکی با مبدلهای موازی و دیگری با مبدلهای سری و همچنین یک سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و‬
‫‪ ZLD‬پیشنهاد شده است‪ .‬مهمترین چالشهای پیشرو برای این طراحیها‪ ،‬مقدار ‪ ،GOR‬جریان آب‬
‫تولیدی و هزینه تمام شده میباشد‪.‬‬
‫در سیستم ‪ HDH‬نوع اول‪ ،‬برای هر کارایی یک نقطه بهینه وجود دارد‪ ،‬با افزایش کارایی رطوبتده و‬
‫رطوبتگیر‪ ،‬جریان آب تولیدی افزایش مییابد که نقطه بهینه آن در ‪ Ra‬بیشتری رخ میدهد‪ ،‬علت وجود‬
‫نقطه بهینه در هر کارایی این است که وقتی ظرفیت حرارتی دو سیال به هم نزدیک است‪ ،‬حداقل اختلاف‬
‫دما تقریبا در طول برج ثابت است‪ .‬از طرفی نسبت خاصی از جریانها معادل ظرفیت حرارتی برابر است که‬
‫به نوعی نقطه بهینه میباشد‪ .‬با توجه به طراحی سیستم ‪ HDH‬نوع اول‪ GOR ،‬و جریان آب تولیدی‬
‫ضریبی از یکدیگرند‪ ،‬بنابراین با افزایش کارایی مقدار ‪ GOR‬نیز افزایش مییابد‪ .‬از طرفی کمترین حرارت‬
‫دریافتی در جایی اتفاق میافتد که بیشترین مقدار ‪ GOR‬در آنجاست‪ .‬همچنین افزایش کارایی برجها باعث‬
‫افزایش طول برج و در نهایت افزایش هزینه میشود‪ .‬هرچه دمای ورودی به برج رطوبتده در سیستم‬
‫‪ HDH‬نوع اول کاهش یابد‪ ،‬بیشینه جریان آب شیرین تولیدی و ‪ GOR‬و کمینه انتقال حرارت متناظر با‬
‫‪ Ra‬افزایش خواهد یافت‪ .‬بنابراین با افزایش دمای ورودی به برج رطوبتده بیشینه جریان آب شیرین و‬
‫جریان هوا کاهش مییابد‪ .‬همچنین کاهش ‪ Ra‬موجب افزایش جریان هوا‪ ،‬درنتیجه بزرگتر شدن مقطع‬
‫ورودی و در نهایت افزایش هزینه میشود‪.‬‬
‫سیستم ‪ HDH‬نوع دوم فقط برای دمای کمتر از ‪ 00‬درجه سلسیوس کار میکند در صورتی که سیستم‬
‫‪ HDH‬نوع اول برای دمای بیشتر از ‪ 00‬درجه سلسیوس نیز کار میکند‪ .‬بنابراین در طراحی سیستم جدید‬
‫مشخص میشود که سیستم ‪ HDH‬نوع دوم برتری خاصی نسبت به سیستم ‪ HDH‬نوع اول ندارد‪.‬‬
‫یک گزینه برای بهبود بازدهی انرژی‪ ،‬ترکیب کردن دو سیستم ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬است که برای استفاده از‬
‫حرارت اتلافی موتور گازسوز با هدف افزایش کارایی سیستم و افزایش مقدار آب شیرین تولیدی طراحی‬
‫شده است‪ ،‬که در این پایاننامه افزایش کارایی سیستم و همچنین مقدار آب شیرین تولیدی مشهود است‪.‬‬
‫در سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ، ZLD‬برای هر کارایی یک نقطه بهینه وجود دارد‪ ،‬با افزایش کارایی رطوبتده‬
‫و رطوبتگیر‪ ،‬جریان آب تولیدی افزایش مییابد که نقطه بهینه آن در ‪ Ra‬بیشتری رخ میدهد‪ .‬هرچه دمای‬
‫‪14‬‬
‫ورودی به برج رطوبتده در سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬کاهش یابد‪ ،‬بیشینه جریان آب شیرین تولیدی‬
‫و کمینه انتقال حرارت متناظر با ‪ Ra‬افزایش خواهد یافت‪ .‬بنابراین با افزایش دمای ورودی به برج رطوبتده‬
‫بیشینه جریان آب شیرین و جریان هوا کاهش مییابد‪.‬‬
‫بهترین حالت سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬بدون درنظر گرفتن هزینه دفع پساب در دمای ‪ 83‬درجه‬
‫اتفاق میافتد که در این حالت قیمت تمام شده محصول ‪ 00‬سنت بر مترمکعب میشود‪ ،‬در صورتی که اگر‬
‫از سیستم ‪ HDH‬ساده استفاده شود‪ ،‬به رغم آب شیرین تولیدی کمتر‪ ،‬به علت حذف کریستالایزر و یک‬
‫مبدل حرارتی‪ ،‬قیمت تمام شده محصول تا ‪ 03‬سنت بر مترمکعب کاهش مییابد‪.‬‬
‫در فصل تحلیل اقتصادی دو سیستم ‪ HDH‬نوع اول و سیستم ترکیبی ‪ HDH‬و ‪ ZLD‬مورد ارزیابی قرار‬
‫میگیرند‪ ،‬این ارزیابی شامل محاسبه هزینههای ثابت و جاری سیستم میباشد‪ .‬هدف اصلی نیز بدست‬
‫آوردن مقدار بهینه آب شیرین تولیدی و همچنین مقدار بهینه هزینههای صورت گرفته میباشد‪ .‬با توجه‬
‫به روش الدسوکی و اتونی برای تحلیل اقتصادی مشخص میشود که ارزش آب شیرین تولیدی و همچنین‬
‫قیمت اولیه تجهیزات مختلف بر حسب دلار چقدر است‪.‬‬
‫با محاسبه هزینه دفع پساب و همچنین یک پمپ برای تخلیه این پساب مشخص میشود که هزینه آب‬
‫تولیدی و همچنین مقدار هزینه اولیه سیستم تا حد قابل توجهی بالا میرود‪ ،‬بنابراین محاسبه هزینه پساب‬
‫مهم بوده و بر قیمت تمام شده کل سیستم و همچنین هزینه آب شیرین تولیدی تاثیر دارد‪.‬‬
‫‪ .2-6‬ارائه پیشنهادها‬
‫با توجه به مطالب ذکر شده فوق‪ ،‬پیشنهادهایی برای ادامه کار در این زمینه ارائه میگردد‪:‬‬
‫هزینههای محیط زیستی دفع پساب در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬با توجه به اینکه نمک خروجی از قسمت کریستالایزر یک محصول جانبی است و امکان فروش‬
‫دارد‪ ،‬درآمد حاصل از فروش نمک در محاسبات لحاظ شود‪.‬‬
‫‪ ‬در سیستم ‪ ZLD‬یک کریستالایزر مناسب برای این مسئله طراحی و استفاده شود‪.‬‬
‫‪ ‬محاسبات تفصیلی‪ 9‬برای حالت بهینه انجام شده و هزینههای ساخت مجددا محاسبه شود‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Detail Designe‬‬
‫‪10‬‬
‫منابع‬
‫‪10‬‬
1. Water scarcity, i., United Nations, Department of. Water scarcity, in, United
Nations, Department of Economic and Social Affairs, http://www.un.org
/waterforlifedecade/scarcity.shtml.
2. Howard, G., et al., Domestic water quantity, service level and health. 2003.
3. Fawell, J.K., Fluoride, in drinking-water. . World Health Organization,
2006.
4. https://fa.wikipedia.org/wiki/Desalination.
5. Kalogirou, S., Economic analysis of a solar assisted desalination system.
Renewable energy, 1997. 12(4): p. 351-367.
6. http://www.osmahab.com/articles/115/. ‫عمران سازان مهاب در دسترس در آدرس‬.
Available from: http://www.osmahab.com/articles/115/.
7. Organization, W.H., Desalination for safe water supply: Guidance for the
health and environmental aspects applicable to desalination. Public Health and the
Environment, Geneva, 2007.
8. Parekh, S., et al., Solar desalination with a humidification-dehumidification
technique—a comprehensive technical review. Desalination, 2004. 160(2): p. 167-
186.
9. Narayan, G.P. and J.H. Lienhard, Thermal design of humidification–
dehumidification systems for affordable small-scale desalination. IDA Journal of
Desalination and Water Reuse, 2012. 4(3): p. 24-34.
10. Narayan, G.P., et al., Thermodynamic analysis of humidification
dehumidification desalination cycles. Desalination and water treatment, 2010. 16(1-
3): p. 339-353.
11. Narayan, G.P. and J.H. Lienhard, Humidification Dehumidification
Desalination, in Desalination: Water from Water. 2014. p. 425-472.
12. Narayan, G.P., et al., The potential of solar-driven humidification–
dehumidification desalination for small-scale decentralized water production.
Renewable and Sustainable Energy Reviews, 2010. 14(4): p. 1187-1201.
13. moeinzist, https://moeinzist.com/zld.
14. Tillberg, F., ZLD-Systems—An Overview. Department of Energy
Technology, Royal Institute of Technology, KTH Stockholm, 2004.
15. Narayan, G.P. and J.H. Lienhard, Thermal design of humidification–
dehumidification systems for affordable small-scale desalination, in IDA Journal of
Desalination and Water Reuse. 2012. p. 24-34.
10
‫( از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬1395/9/6 ‫و تاریخ‬/195929 ‫ فناوری به شمارة‬،‫ تحقیقا ت‬،‫ و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‬،‫ پایاننامهها‬،‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‬
.‫( و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‬1348) ‫ و هنرمندان‬،‫ مصنفان‬،‫ و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‬،‫ آموزشی‬،‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‬
16. Bacha, H.B., et al., Experimental validation of the distillation module of a
desalination station using the SMCEC principle. Renewable Energy, 2003. 28(15):
p. 2335-2354.
17. Müller-Holst, H., Solar thermal desalination using the multiple effect
humidification (MEH)-method, in Solar desalination for the 21st century. 2007,
Springer. p. 215-225.
18. Lawand, T.A., Systems for solar distillation. Appropriate Technologies for
Semiarid Areas: Wind and Solar Energy for Water Supply, 1975: p. 201.
19. Müller-Holst, H., et al., Solarthermal seawater desalination systems for
decentralised use. Renewable Energy, 1998. 14(1-4): p. 311-318.
20. Eettouney, H., Rizzuti, Lucio, , Solar thermal desalination using the
multiple effect humidification (MEH)-method, in Müller-Holst, Hendrik, Solar
desalination for the 21st century. 2006, Springer. p. 215-225.
21. Hou, S., S. Ye, and H. Zhang, Performance optimization of solar
humidification–dehumidification desalination process using Pinch technology.
Desalination, 2005. 183(1-3): p. 143-149.
22. Kalogirou, S.A., Seawater desalination using renewable energy sources.
Progress in energy and combustion science, 2005. 31(3): p. 242-281.
23. Cerci, Y., The minimum work requirement for distillation processes.
Exergy, an International Journal, 2002. 2: p. 15-23.
24. Cerci, Y., Y.A. Cengel, and B. Wood, Minimum separation work for
desalination processes. ASME ADV ENERGY SYST DIV PUBL AES., 1999. 39:
p. 545-552.
25. Qian, H., et al., Thermodynamic analysis on the theoretical energy
consumption of seawater desalination. Desalination, 2013. 320: p. 73-79.
26. Alhazmy, M.M., Minimum work requirement for water production in
humidification—dehumidification desalination cycle. Desalination, 2007. 214(1-
3): p. 102-111.
27. Camacho, C.G., Exergo-environmental analysis of processing condensed
water from atmospheric air. Desalination, 1999. 121(2): p. 103-116.
28. Wu, G., et al., A study on the maximum gained output ratio of single-effect
solar humidification-dehumidification desalination. Solar Energy, 2017. 157: p. 1-
9.
29. Yuan, G., et al., Experimental study of a solar desalination system based on
humidification–dehumidification process. Desalination, 2011. 277(1-3): p. 92-98.
18
30. Mistry, K.H. and A. Mitsos, Optimal operating conditions and
configurations for humidification–dehumidification desalination cycles.
International Journal of Thermal Sciences, 2011. 50(5): p. 779-789.
31. Mistry, K.H. and S.M. Zubair, Effect of entropy generation on the
performance of humidification-dehumidification desalination cycles. International
Journal of Thermal Sciences, 2010. 49(9): p. 1837-1847.
32. Kang, H., et al., Performance of a two-stage multi-effect desalination system
based on humidification–dehumidification process. Desalination, 2014. 344: p.
339-349.
33. Hamed, M.H., et al., Mathematical and experimental investigation of a solar
humidification–dehumidification desalination unit. Desalination, 2015. 358: p. 9-
17.
34. Yanniotis, S. and K. Xerodemas, Air humidification for seawater
desalination. Desalination, 2003. 158(1-3): p. 313-319.
35. Mehrgoo, M. and M. Amidpour, Constructal design and optimization of a
direct contact humidification–dehumidification desalination unit. Desalination,
2012. 293: p. 69-77.
36. Chafik, E., A new type of seawater desalination plants using solar energy.
Desalination, 2003. 156(1-3): p. 333-348.
37. Houcine, I., et al., Pilot plant testing of a new solar desalination process by
a multiple-effect-humidification technique. Desalination, 2006. 196(1-3): p. 105-
124.
38. Rahimi-Ahar, Z., M.S. Hatamipour, and Y. Ghalavand, Experimental
investigation of a solar vacuum humidification-dehumidification (VHDH)
desalination system. Desalination, 2018. 437: p. 73-80.
39. Zubair, S.M., et al., Performance evaluation of humidification-
dehumidification (HDH) desalination systems with and without heat recovery
options: An experimental and theoretical investigation. Desalination, 2018. 436: p.
161-175.
40. Aburub, A., et al. Experimental investigations of the performance of a cross-
flow humidification-dehumidification desalination system. in Twentieth
International Water Technology Conference, IWTC20, Hurghada, 18–20 May.
2017.
41. Narayan, G.P., M.G.S. John, and S.M. Zubair, Thermal design of the
humidification dehumidification desalination system: An experimental
investigation. International Journal of Heat and Mass Transfer, 2013. 58(1-2): p.
740-748.
11
42. Tabassum, S., Y. Zhang, and Z. Zhang, An integrated method for palm oil
mill effluent (POME) treatment for achieving zero liquid discharge–a pilot study.
Journal of Cleaner Production, 2015. 95: p. 148-155.
43. Heijman, S., et al., Zero liquid discharge: Heading for 99% recovery in
nanofiltration and reverse osmosis. Desalination, 2009. 236(1-3): p. 357-362.
44. Assiry, A., Application of ohmic heating technique to approach near-ZLD
during the evaporation process of seawater. Desalination, 2011. 280(1-3): p. 217-
223.
45. Xiong, R. and C. Wei, Current status and technology trends of zero liquid
discharge at coal chemical industry in China. Journal of Water Process Engineering,
2017. 19: p. 346-351.
46. Sobhani, R., et al., Energy footprint analysis of brackish groundwater
desalination with zero liquid discharge in inland areas of the Arabian Peninsula.
Desalination, 2012. 291: p. 106-116.
47. Tsai, J.-H., et al., Membrane-based zero liquid discharge: Myth or reality?
Journal of the Taiwan Institute of Chemical Engineers, 2017. 80: p. 192-202.
48. Nakoa, K., et al., Sustainable zero liquid discharge desalination (SZLDD).
Solar Energy, 2016. 135: p. 337-347.
49. address, A.c.i., https://www.aquatech.com/.
50. Klein, S., Engineering Equation Solver, Academic Professional, Version 8.
URL http://www. fchart. com, 2010.
51. Elsafi, A.M., Integration of humidification-dehumidification desalination
and concentrated photovoltaic-thermal collectors: Energy and exergy-costing
analysis. Desalination, 2017. 424: p. 17-26.
52. http://bahaye_bargh.tavanir.org.ir/, ‫ شرکت توانیر در دسترس در‬18 ‫تعرفه های سال‬
‫آدرس‬.
53. Kabeel, A., T.A. Elmaaty, and E.M. El-Said, Economic analysis of a small-
scale hybrid air HDH–SSF (humidification and dehumidification–water flashing
evaporation) desalination plant. Energy, 2013. 53: p. 306-311.
54. Jamil, M.A., B.A. Qureshi, and S.M. Zubair, Exergo-economic analysis of
a seawater reverse osmosis desalination plant with various retrofit options.
Desalination, 2017. 401: p. 88-98.
55. Wang, Y. and N. Lior, Thermoeconomic analysis of a low-temperature
multi-effect thermal desalination system coupled with an absorption heat pump.
Energy, 2011. 36(6): p. 3878-3887.
933
56. Jamil, M.A., S.M. Elmutasim, and S.M. Zubair, Exergo-economic analysis
of a hybrid humidification dehumidification reverse osmosis (HDH-RO) system
operating under different retrofits. Energy conversion and management, 2018. 158:
p. 286-297.
57. Zubair, M.I., et al., Performance and cost assessment of solar driven
humidification dehumidification desalination system. Energy conversion and
management, 2017. 132: p. 28-39.
58. Jamil, M.A. and S.M. Zubair, On thermoeconomic analysis of a single-
effect mechanical vapor compression desalination system. Desalination, 2017. 420:
p. 292-307.
59. Lawal, D., et al., Humidification-dehumidification desalination system
operated by a heat pump. Energy conversion and management, 2018. 161: p. 128-
140.
60. Mehrpooya, M., M.M.M. Sharifzadeh, and H. Ansarinasab, Investigation of
a novel integrated process configuration for natural gas liquefaction and nitrogen
removal by advanced exergoeconomic analysis. Applied Thermal Engineering,
2018. 128: p. 1249-1262.
61. Lawal, D.U., S.M. Zubair, and M.A. Antar, Exergo-economic analysis of
humidification-dehumidification (HDH) desalination systems driven by heat pump
(HP). Desalination, 2018. 443: p. 11-25.
62. ‫رطوبت‬-‫گزارش طراحی و ساخت واحد نیمه صنعتی شیرین سازی آب دریا به روش رطوبت دهی‬
‫گیری در دانشگاه خلیج فارس بوشهر‬.
63. El-Mudir, W., M. El-Bousiffi, and S. Al-Hengari, Performance evaluation
of a small size TVC desalination plant. Desalination, 2004. 165: p. 269-279.
64. El-Sayed, Y., Designing desalination systems for higher productivity.
Desalination, 2001. 134(1-3): p. 129-158.
65. Peters, M.S., et al., Plant design and economics for chemical engineers. Vol.
4. 1968: McGraw-Hill New York.
939
Combination of Humidification-Dehumidification (HDH) and
Zero Liquid Discharge (ZLD) Methods for Seawater Desalination
Using Recovered Waste Heat
Mohsen Lotfi
One method to provide pure water is using diesalination method in which salinity
and other minerals are taken out of the seawater. The main goal of this thesis is to
desalinate the seawater with dissipated heat from a gas engine with nominal power
capacity of one electrical MW. Heat of the engine jacket and exhaust are equal to
800 KW and 700 KW respectively. In this way two methods of Humidification and
Dehumidification (HDH) and Zero Liquid Discharge (ZLD) is presented. In order
to desalinate the seawater, multiple systems are designed and to evaluate them, a
thermal analysis is conducted using mass and energy conservation with some
applied constraints. Also, the efficiency of proposed systems is computed in
different operational conditions and the optimized amount of fresh water is
calculated. If the top temperature of the humidifier tower reaches to 50 degrees of
Celsius, the freshwater flow rate for HDH system and hybrid HDH-ZLD system
will be 1.9 Kg/s and 2.2 Kg/s. The results show that the designed systems recovered
the engine heat which results in energy saving and massive production. Finally, an
economical analysis by El-Dessouky and Ettouney Method (EEM) is conducted on
a HDH system and composite HDH-ZLD, and also the optimized system is
presented. The best mood of the hybrid system occurs at 80 °C, in which the product
cost is 0.7 $/m3. Because of crystallizer and heat exchanger eliminating in a simple
HDH system, in spite of pure water production, the product cost is reduced 60 cents.
Keywords: Waste Heat Recovery, Humidification-Dehumidification Method, Zero

Liquid Discharge Method, Desalination
932
IN THE NAME OF GOD
Combination of Humidification-Dehumidification (HDH) and Zero Liquid

Discharge (ZLD) Methods for Seawater Desalination Using Recovered Waste Heat
By
Mohsen Lotfi
Thesis
Submitted to the School of Graduate Student in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of Science (M.Sc.)
In
Mechanical Engineering, Energy Conversion Tendency
Persian Gulf University
Bushehr
Islamic Republic of Iran
Evaluated and Approved by the Thesis Committee as:
 Excellent,  Very Good,  Good,  Acceptable
Dr. Rouhollah Fatehi Associate Prof. Mechanical Engineering Supervisor
Dr. Marzie Babaie Rabiee Assistant Prof. Mechanical Engineering Advisor
Dr. Gholamreza Imani Assistant Prof. Mechanical Engineering Referee
Dr. Arash Khosravi Assistant Prof. Chemical Engineering Referee
July 2019
933
‫‪Persian Gulf University‬‬
‫‪Faculty of Engineering‬‬
‫‪M.Sc. Thesis in‬‬

‫‪Mechanical Engineering, Energy Conversion Tendency‬‬
‫)‪Combination of Humidification-Dehumidification (HDH‬‬

‫‪and Zero Liquid Discharge (ZLD) Methods for Seawater‬‬
‫‪Desalination Using Recovered Waste Heat‬‬
‫‪By‬‬
‫‪Mohsen Lotfi‬‬
‫‪Supervised by‬‬
‫‪Rouhollah Fatehi‬‬
‫‪Advisor‬‬
‫‪Marzie Babaie Rabiee‬‬
‫‪July 2019‬‬
‫‪934‬‬

Fulltext

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fulltext

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫دانشکده مهندسی‬

‫گروه مهندسی مکانیک‬

‫پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی مکانیک گرایش تبدیل انرژی‬

‫تیر ماه ‪8931‬‬

‫ترکیب روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری و روش بدون خروجی مایع‬

‫برای شیرین سازی آب دریا با استفاده از گرمای بازیافتی‬

‫مهندسی مکانیک گرایش تبدیل انرژی‬

‫از دانشگاه خلیج فارس‬

‫بوشهر‪ ،‬جمهوری اسلامی ایران‬

‫ارزیابی شده به وسیله گروه ارزیابان پایاننامه با درجه خیلی خوب‬

‫مهندسی مکانیک تبدیل انرژی‬ ‫دانشیار‬ ‫روح اله فاتحی‬ ‫دکتر‬

‫استادیار مهندسی مکانیک تبدیل انرژی‬ ‫مرضیه بابایی ربیعی‬ ‫دکتر‬

‫استادیار مهندسی مکانیک تبدیل انرژی‬ ‫غلامرضا ایمانی‬ ‫دکتر‬

‫استادیار مهندسی شیمی‬ ‫آرش خسروی‬ ‫دکتر‬

‫تیر ماه ‪9318‬‬

‫مارد فدا کارم و روح پاک پدرم‬

‫ضم‬ ‫ح‬ ‫تح‬

‫لی‬ ‫خس‬ ‫مح‬

‫بوشهر‪ 03 ،‬تیرماه ‪8031‬‬

‫ترکیب روش رطوبتدهی‪-‬رطوبتگیری و روش بدون خروجی مایع‬

‫برای شیرین سازی آب دریا با استفاده از گرمای بازیافتی‬

‫فصل یکم‪ :‬مقدمه ‪1 ................................... ................................ ................................‬‬

‫‪ .1-1‬اهمیت و ضرورت ‪2 ...................... ................................ ................................‬‬

‫‪ .2-1‬شیرینسازی آب دریا ‪2 ............... ................................ ................................‬‬

‫‪ .3-1‬انواع روشهای شیرینسازی ‪3 .................................... ................................‬‬

‫‪ .4-1‬ملاحظات زیست محیطی ‪0 ........................................... ................................‬‬

‫‪ .0-1‬استفاده از حرارت بازیافتی در شیرینسازی آب ‪6 ..........................................‬‬

‫فصل دوم‪ :‬معرفی روشها و پیشینه پژوهش ‪8 ........................... ................................‬‬

‫‪ .1-2‬شیرینسازی به روش رطوبتدهی – رطوبتگیری ‪7 ......................................‬‬

‫‪ .2-1-2‬تعاریف مربوط به سیستمهای ‪11 ............................................................................... HDH‬‬

‫‪ .2-2‬روش بدون خروجی مایع ‪12 ........................................ ................................‬‬

‫‪ .3-2‬پیشینه پژوهش ‪19 ..................... ................................ ................................‬‬

‫‪ .2-3-2‬نمونههای ساخته شده سیستمهای ‪22 ........................................................................HDH‬‬

‫‪ .3-3-2‬پیشینه پژوهش سیستمهای ‪22 ................................................................................... ZLD‬‬

‫‪ .4-3-2‬نمونههای ساخته شده سیستمهای ‪24 ......................................................................... ZLD‬‬

‫‪ .1-3‬تحلیل ترمودینامیکی و اعتبارسنجی سیستم ‪ HDH‬ساده ‪28 ..........................‬‬

‫‪ .3-1-3‬معادلات حاکم ‪27 ...................................................................................................................‬‬

‫‪ .2-3‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع اول ‪32 ...................‬‬

‫‪ .3-2-3‬معادلات حاکم ‪36 ...................................................................................................................‬‬

‫‪ .4-3‬تحلیل ترمودینامیکی بازیافت حرارتی سیستم ‪ HDH‬نوع دوم ‪48 ..................‬‬

‫‪ .1-4‬تشریح فرایند ‪02 ........................ ................................ ................................‬‬

‫‪ .2-4‬فرضیات ‪03 ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪ .3-4‬معادلات حاکم ‪00 ........................ ................................ ................................‬‬

‫‪ .4-4‬نتایج ‪08 ..................................... ................................ ................................‬‬

‫فصل پنجم‪ :‬تحلیل اقتصادی ‪68 ................ ................................ ................................‬‬

‫‪ .1-0‬تحلیل اقتصادی ‪67 ..................... ................................ ................................‬‬

‫‪ .2-0‬روش الدسوکی و اتونی(‪91 ............................ ................................ )E-E-M‬‬

‫‪ .3-0‬نتایج بدون در نظر گرفتن هزینه پساب ‪93 ................... ................................‬‬

‫‪ .4-0‬برآورد هزینههای دفع پساب یا شوراب ‪80 ................... ................................‬‬

‫‪ .2-4-0‬تخلیه در سطح آب ‪86 ............................................................................................................‬‬

‫‪ .3-4-0‬تزریق به چاه عمیق ‪86 ...........................................................................................................‬‬

‫فصل ششم‪ :‬نتیجهگیری و پیشنهادها ‪73 ................................... ................................‬‬

‫‪ .1-6‬جمعبندی و نتیجهگیری ‪74 .......................................... ................................‬‬

‫‪ .2-6‬ارائه پیشنهادها ‪70 ...................... ................................ ................................‬‬

‫منابع ‪76 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫جدول ‪ .9‬انواع روشهای رایج شیرینسازی آب ‪3........................................................ ................................‬‬

‫جدول ‪ :2‬تعدادی از نمونههای ساخته دستگاه ‪22 ............................................ ................................ HDH‬‬

‫جدول ‪ -0‬بقای جرم و انرژی قسمتهای مختلف ‪21 .................................................... ................................‬‬

‫جدول ‪ :8‬دماهای انتخابی به عنوان فرضیات مسئله ‪30 ............................................... ................................‬‬

‫جدول ‪ :99‬دماهای انتخابی به عنوان فرضیات مسئله ‪04 ............................................ ................................‬‬

‫جدول ‪ :90‬مقادیر فاکتورهای اقتصادی ‪09 ................................... ................................ ................................‬‬

‫جدول ‪ :98‬هزینه تخمینی سرمایهگذاری شده ثابت ‪00 ................................................ ................................‬‬

‫شکل ‪ :9‬ساده ترین شکل از چرخه ‪1......................................................... ................................ ]1[ HDH‬‬