Zbiory

October 14, 2020

Zbiór jest pojȩciem pierwotnym, wiȩc trudno jest go zdefiniować. Możemy

jednak powiedzieć parȩ rzeczy o naturze zbiorów. Elementami zbioru może
być cokolwiek: liczby, litery, punkty na plaszczyźnie, przedmioty, a nawet inne
zbiory. Elementy zbioru nie powtarzaja̧ siȩ, tzn. każdy element wystȩpuje
w danym zbiorze tylko raz. Zbiór jest jednoznacznie określony przez swoje
elementy, tzn.

(∀x x ∈ A ⇔ x ∈ B) ⇔ A = B

Zapis x ∈ A oznacza ”x należy do zbioru A”. Elementy zbioru wypisujemy

w klamrach, np. A = {1, 2, 3, 4}. Możemy też określić je przez warunki, jakie
musza̧ spelniać. Możemy na przyklad zapisać zbiór A jako
A = {n ∈ N : 0 < n < 5}. Ogólnie, zapis A = {x : Ψ(x)} oznacza, że
x ∈ A ⇔ Ψ(x).
Kilka przykladowych zbiorów:

• {1, 2, 3}
• Zbiór liczb naturalnych N (Na tych zajȩciach przyjmujemy, że 0 ∈ N.)
• Zbiór liczb calkowitych Z

• Zbiór liczb rzeczywistych R

• Alfabet jȩzyka polskiego
• Zbiór studentów w grupie
• Zbiór pusty ∅

Zadanie 1. Wypisz wszystkie elementy zbioru

a) A = {n ∈ N : n parzyste ∧ 5 ≤ n ≤ 13}
b) B = {x ∈ R : x2 = 2 ∨ x2 = 4}
c) C = {(a, b) : a ∈ A ∧ b ∈ B}
d) D = {k ∈ Z : k ∈
/ A ⇒ k ∈ B}

1
 Mówimy, że zbiór B jest podzbiorem zbioru A, czyli B ⊂ A jeśli każdy
element zbioru B należy do A. Uwaga: dla każdego zbioru A mamy ∅ ⊂ A i A ⊂
A. Zbiór o mocy n, tzn. zawieraja̧cy n elementów ma zawsze 2n podzbiorów.
Dlatego zbiór podzbiorów zbioru A bywa oznaczany 2A . Inne oznaczenie to
P(A).
Jeżeli zbiór B zawiera siȩ w A (tzn. jest jego podzbiorem), to, oczywiście,
wszystkie podzbiory B sa̧ również podzbiorami A. B ⊂ A ∧ C ∈ B ⇒ C ⊂ A

Zadanie 2. Wypisz wszystkie podzbiory zbioru

a) A = {a, b, c}
b) B = {♣, ♢, ♠, ♡}
c) C = {∅, {∅}}

Podstawowe dzialania na zbiorach definiujemy w nastȩpuja̧cy sposób:

• Suma zbiorów: x ∈ A ∪ B ⇔ x ∈ A ∨ x ∈ B

• Czȩść wspólna (przekrój, iloczyn) zbiorów: x ∈ A ∩ B ⇔ x ∈ A ∧ x ∈ B

• Różnica zbiorów: x ∈ A \ B ⇔ x ∈ A ∧ x ∈
/B
• Różnica symetryczna: x ∈ A ⊕ B ⇔ x ∈ A ⊕ x ∈ B

Zbiory możemy traktować jako podzbiory pewnego ustalonego zbioru U, czyli

uniwersum. Wtedy dopelnieniem zbioru A nazywamy zbiór A = U \ A.

Zadanie 3. Dane sa̧ zbiory: A = {n ∈ N : n jest parzyste}, B =

{1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} oraz uniwersum U = N. Wyznacz:
a) A ∪ B
b) A ∩ B
c) A \ B
d) B \ A
e) A ⊕ B
f) A

Zadanie 4. Dane sa̧ zbiory: A = {a, b, c, d, e, f }, B = {a, e, i, o, u},

C = {x, y, z} oraz uniwersum U = {a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z}.
Wyznacz:
a) (A ∪ B) \ C
b) A ∪ B
c) (A ∪ B)
d) (A ⊕ B) \ (A ∩ C)

2
 Dzialania na wiȩkszej liczbie zbiorów możemy też zapisać w nastȩpuja̧cy
sposób:
∪
l
• Ai = Ak ∪ Ak+1 ∪ ... ∪ Al
i=k

∩
l
• Ai = Ak ∩ Ak+1 ∩ ... ∩ Al
i=k

 A1 ⊕ A2 k=2
⊕
k
• Ai = ⊕
k−1
i=1  Ai ⊕ Ak k>2
i=1

Zadanie 5. Dane sa̧ zbiory: Ai = n ∈ N : i < n < 2n Wyznacz:

∪
5
a) Ai
i=1
∩
5
b) Ai
i=1
∩
6
c) Ai
i=3
⊕
3
d) Ai
i=1
∪
5
e) (Ai ∩ Ai+1 )
i=1

Kolejnym ważnym dzialaniem jest iloczyn kartezjański:

A × B = {(a, b) : a ∈ A, b ∈ B}.
Elementami takiego zbioru sa̧ uporza̧dkowane pary (a, b) elementów ze zbiorów
A i B. Na przyklad dla zbiorów A = {1, 2}, B = {x, y, z} mamy A × B =
{(1, x), (1, y), (1, z), (2, x), (2, y), (2, z)}.

Zadanie 6. Dane sa̧ zbiory: A = {a, b, c}, B = {a, e, i, o, u} Wyznacz:

a) A × B
b) B × A
c) A2 = A × A
d) (A × B) ∩ (B × A)

W przypadku zbiorów liczbowych pary elementów można traktować jak

punkty na plaszczyźnie o wspólrzȩdnych wyznaczonych przez te elementy. Na
przyklad iloczynem kartezjańskim zbiorów X = {x ∈ R : 0 < x < 2} i
Y = {y ∈ R : 0 < x < 1} jest prostoka̧t o wymiarach 2 × 1 bez brzegów.

3
 y
2

0 1 2
X x

Figure 1: Iloczyn kartezjański zbiorów X = {x ∈ R : 0 < x < 2} i

Y = {y ∈ R : 0 < x < 1}

Zadanie 7. Dane sa̧ zbiory: A = {x ∈ R : −2 ≤ x ≤ 2}, B = {x ∈ R : 0 ≤

x ≤ 1}, C = {x ∈ Z : −3 < x < 5}. Narysuj zbiory:
a) A × B
b) A × C
c) (A \ B) × B
d) (A × B) \ (B × B)

Zadanie 8. Wykaż, że A ⊂ B wtedy i tylko wtedy, gdy A ∩ B = A

Zadanie 9. Wykaż, że jeśli A ⊂ B i B ⊂ A to A = B

Zadanie 10. Wykaż, że dla dowolnych zbiorów A i B

a) (A ∪ B) = A ∩ B
b) (A ∩ B) = A ∪ B