ekWMy iz”u i=&2023&24

fo’k;&f”k{kk”kkL=
d{kk&12

le;&3 ?kaVs 15 feuV iw.kkZad&100

uksV % izkjEHk ds 15 feuV ijh{kkfFkZ;ks dks iz”ui= i<+us ds fy, fu/kkZfjr gSA
funsZ”k %
(i) lHkh iz”u vfuok;Z gSA
(ii) iz”u la[;k 1 cgqfodYih; izdkj dk gSA iz”u la[;k 2 ls 6 rd fuf”pr mRrjh; iz”u gSA
iz”u la[;k 7 ls 12 rd vfry?kq mRrjh; iz”u gS] ftuesa ls izR;sd dk mRrj 25 “kCnksa esa]
iz”u la[;k 13 ls 18 rd y?kqmRrjh; iz”u gS] ftuesa ls izR;sd dk mRrj yxHkx 50 “kCnksa esa
rFkk iz”u la[;k 19 ls 21 rd foLr`r mRrjh; iz”u gSa] ftuesa ls izR;sd dk mRrj yxHkx
250 “kCnksa ds vUrxZr fy[kuk gSaA
(iii) lHkh iz”uksa ds fu/kkZfjr vad muds lEeq[k vafdr gSA

cgqfodYih; iz”u %&

1- izR;sd iz”u [k.M esa mRrj ds pkj fodYi fn, x;s gSa] ftuesa ls dsoy ,d mRrj lgh
gSA lgh mRrj miuh mRrj iqfLrdk esa fyf[k,&
¼v½ jk’Vªh; f”k{kk vk;ksx ¼1964&66½ ds v/;{k fuEufyf[kr esa dkSu Fksa\ 1
1- MkW0 jk/kkd`’.ku 2- MkW0 y{e.k Lokeh eqnkfy;j
3 MkW0 nkSyr flag dksBkjh 4- MkW0 ;”kiky
¼c½ iz{ksi.k fof/k }kjk fdldk ekiu fd;k tkrk gS\ 1
1- O;fDrRo dk 2- miyfC/k dk 3- :fp dk 4- cqf) dk
¼l½ loZ f”k{kk vfHk;ku dc izkjEHk gqvk \ 1
1- 2000 esa 2- 2001 esa 3- 2004 esa 4- 2006 esa
¼n½ ckS) dkyhu f”k{kk dk izkjEHk fdl laLdkj ls gksrk Fkk \ 1
1- miu;u laLdkj 2- izczTtk laLdkj
3- milEink laLdkj 4- fcfLeYykg jLe
¼;½ Hkkjr esa tula[;k f”k{kk dk;ZØe izkjEHk gqvk A 1
1- 1980 2- 1981 3- 1982 4- 1983
fuf”pr mRrjh; iz”u %&
2- Hkkjr esa vaxzsth f”k{kk dk egkf/kdkj i= fdls dgk tkrk gS \ 1
3- FkkuZMkbd }kjk izfrikfnr lh[kus ds fu;eks esa ls fdlh ,d dk ukeksYys[k
dhft,\ 1
4- “kkfUr fudsru dh LFkkiuk fdlus dh Fkh \ 1
5- gekjs ns”k esa i;kZoj.k lqj{kk vf/kfu;e dc ikfjr fd;k x;k \ 1
6- eqfLye dky esa izkFkfed f”k{kk izkjEHk djus dh ¼fofLeYykg jLe½ vk;q D;k Fkh\ 1

vfr y?kq mRrjh; iz”u %&

7- oSfnd dkyhu f”k{kk dh pkj fo”ks’krk,sa fyf[k, \ 4
8- Ik;kZoj.k f”k{kk ds fdUgh nks mn~ns”; dks crkb, \ 4
9- Ekkufld :i ls LoLF; O;fDr ds pkj y{k.kksa dk mYys[k dhft,A 4
10- iq:Ldkj nsrs le; /;ku j[kus okyh fdUgh pkj lko/kkfu;ksa dk mYys[k dhft,\ 4
11- cqf) vkSj miyfC/k ijh{k.k esa vUrj Li’V dhft,A 4
12- L=h f”k{kk dh fdUgh pkj leL;kvksa dk mYys[k dhft, \ 4

Yk?kq mRrjh; iz”u %&

13- “kSf{kd funsZ”ku ds mn~ns”;ksa ij izdk”k Mkfy,A 6
14- O;fDrxr rFkk lkewfgd cqf) ijh{k.k esa vUrj Li’V dhft,A 6
15- lh[kus esa vfHkizsj.kk dk D;k egRo gS \ laf{kIr o.kZu dhft,A 6
16- f”k{kk esa ^^NukbZ ds fl)kUr** dk o.kZu dhft,A 6
17- vkink ls D;k le>rs gS\ fdlh ,d izkd`frd vkink dk la{ksi esa o.kZu dhft,A 6
18- ekufld LokLF; vkSj ekufld LokLF; foKku esa vUrj Li’V dhft,A 6

foLr`r mRrjh; iz”u %&

19- vf/kxe ds lw> vFkok vUrZn`f’V fl)kUr dh O;k[;k dhft, rFkk blds “kSf{kd
fufgrkFkZ ij izdk”k Mkfy,A 10
vFkok
egkRek xk¡/kh ds “kSf{kd fopkjks dk o.kZu dhft,A
20- i;kZoj.k dh vo/kkj.kk Li’V djrs gq, i;kZoj.k f”k{kk dh vko”;drk ,oa egRo ij
izdk”k Mkfy,A 10
vFkok
“kSf{kd Lrj ls vki D;k le>rs gS \ “kSf{kd Lrj ds fxjkoV ds dkj.kks ij izdk”k
Mkyrs gq, “kSf{kd Lrj ds mUu;u ds mik; lq>kb,A
21- ekufld LokLF; foKku ls vki D;k le>rs gS \ f”k{kk esa ekufld LokLF; ds
egRo ij izdk”k Mkfy,A 10
vFkok
O;fDrRo ls vki D;k le>rs gS \ O;fDrDo fodkl dks izHkkfor djus okys dkjdks
dk o.kZu dhft,A