Dokument chroniony prawem autorskim

wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

POLSKA NORMA
Polski Komitet ICS 77.140.15
Normalizacyjny
PN-H-93247-1
luty 2008

Zastępuje
–

Spajalna stal B500A do zbrojenia betonu

Część 1: Drut żebrowany

© Copyright by PKN, Warszawa 2008 nr ref. PN-H-93247-1:2008

Hologram Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być
PKN zwielokrotniana jakąkolwiek techniką bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

 PN-H-93247-1:2008

Spis treści

Przedmowa

Wprowadzenie

1 Zakres normy

2 Powołania normatywne

3 Terminy i definicje

4 Symbole

5 Oznaczenie

6 Procesy wytwarzania
6.1 Proces wytapiania i sposób odtleniania stali
6.2 Proces wytwarzania drutów i kręgów

7 Wymagania
7.1 Skład chemiczny
7.2 Własności wytrzymałościowe i technologiczne
7.3 Geometria użebrowania, warunki przyczepności do betonu
7.4 Spajalność
7.5 Własności zmęczeniowe

8 Wymiary, masa i tolerancje

8.1 Średnica, powierzchnia przekroju poprzecznego i masa
8.2 Tolerancja masy
8.3 Długość i tolerancja długości

9 Metody badań
9.1 Pobieranie próbek
9.2 Próba rozciągania
9.3 Próba zginania z odginaniem
9.4 Określenie geometrii użebrowania
9.5 Określenie masy rzeczywistej
9.6 Obliczanie powierzchni równoważnego przekroju poprzecznego
9.7 Odporność na zmęczenie
9.8 Skład chemiczny

10 Sposoby dostawy

11 Znaki identyfikacyjne
11.1 Identyfikacja stali
11.2 Identyfikacja wytwórcy

12 Ocena zgodności
12.1 Postanowienia ogólne
12.2 Zakładowa kontrola produkcji
12.3 Nadzór zewnętrzny

13 Dokumentacja dostawy

14 Badania rozjemcze

Załącznik A (informacyjny) Zestawienie symboli według niniejszej normy i PN-EN 1992-1-1:2005

Załącznik B (informacyjny) Wykaz danych do certyfikacji przyczepności do betonu
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 

Rysunki
Rysunek 1 – Drut żebrowany ze stali w gatunku B500A
Rysunek 2 – Identyfikacja wytwórcy dla gatunku B500A
Rysunek B.1 – Drut żebrowany (definicje wielkości)

Tablice
Tablica 1– Lista symboli
Tablica 2 – Skład chemiczny
Tablica 3 – Własności wytrzymałościowe – określane w próbie rozciągania
Tablica 4 – Względne pole powierzchni żeber
Tablica 5 – Wartość naprężenia określającego przyczepność
Tablica 6 – Wymiary nominalne i masa
Tablica 7 – Tolerancja masy
Tablica 8 – Wartości charakterystyczne
Tablica 9 – Wartości a1, a2 oceny wyników
Tablica 10 – Plan badań przy wstępnym badaniu typu i przy ciągłym nadzorze
Tablica 11 – Zakres badań przy nadzorze zewnętrznym
Tablica 12 – Wartość współczynnika k dla Re w funkcji liczby (n) wyników badań (przy dopuszczalnym stopniu
wadliwości 5 % i prawdopodobieństwie 90 %)
Tablica 13 – Wartość współczynnika k dla Agt i Rm/Re w funkcji liczby (n) wyników badań (przy dopuszczalnym
stopniu wadliwości 10 % i prawdopodobieństwie 90 %)
Tablica A.1 – Zestawienie symboli według niniejszej normy i PN-EN 1992-1-1:2005
Tablica B.1 – Wyniki badań przyczepności i geometrii
Tablica B.2 – Zestawienie wymaganych parametrów użebrowania
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

 PN-H-93247-1:2008

Przedmowa

Niniejsza norma została opracowana przez KT nr 127 ds. Surowców Hutniczych i Stali i zatwierdzona przez
Prezesa PKN dnia 12 grudnia 2007 r.

Norma PN-H-93247 Spajalna stal B500A do zbrojenia betonu została opracowana jako norma dwuczęścio-
wa:

– Część 1: Drut żebrowany,

– Część 2: Zgrzewane siatki zbrojeniowe.

W sprawach merytorycznych dotyczących treści normy można zwracać się do właściwego Komitetu Technicz-
nego, kontakt: www.pkn.pl

Wprowadzenie

Opracowanie niniejszej normy było konieczne, ponieważ:

– brak ustalonych wymagań dla stali zbrojeniowej walcowanej na zimno,

– PN-EN 10080 Stal do zbrojenia betonu – Spajalna stal zbrojeniowa – Postanowienia ogólne nie zawiera
wymagań dla konkretnych gatunków stali,

– PN-EN 1992-1-1:2005 (U) Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu – Część 1-1: Reguły ogólne i reguły
dla budynków zawiera nowe definicje własności stali, w tym szczególnie w odniesieniu do ciągliwości,

– w odróżnieniu od dotychczasowej praktyki, wymagane własności ciągliwości dla stali do zbrojenia betonu
są definiowane przez stosunek wytrzymałość na rozciąganie/granica plastyczności i wydłużenie całkowite
przy maksymalnej sile,

– stale do zbrojenia betonu są stalami specjalnymi, których własności są określane wyłącznie dla tego
zastosowania.
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 

Spajalna stal B500A do zbrojenia betonu – Część 1: Drut żebrowany

1 Zakres normy

W niniejszej normie określono wymagania techniczne dotyczące drutów żebrowanych przeznaczonych do

zbrojenia betonu.

W normie określono wymagania dla stali klasy A charakteryzującej się następującymi własnościami:

– Rm/Re ≥ 1,05 oraz

– Agt ≥ 2,5 %

– Re ≥ 500MPa

Podano również wymagania dotyczące odporności zmęczeniowej drutu żebrowanego.

Symbole stosowane w niniejszej normie zestawiono z odpowiednikami według PN-EN 1992-1-1 w Załączniku
informacyjnym A.

Stal zdefiniowana w niniejszej normie jest dostarczana w postaci:

– wyprostowanych drutów,

– w kręgach.

Określono jeden gatunek stali B500A, spajalny za pomocą tradycyjnych technologii.

Niniejsza norma dotyczy drutów wytwarzanych poprzez walcowanie na zimno lub ciągnienie walcówki z istotnym
zmniejszeniem przekroju materiału.

2 Powołania normatywne

Do stosowania niniejszego dokumentu są niezbędne podane niżej dokumenty powołane. W przypadku powołań
datowanych ma zastosowanie wyłącznie wydanie cytowane. W przypadku powołań niedatowanych stosuje się
ostatnie wydanie dokumentu powołanego (łącznie ze zmianami). Powołanie na PN ustanowioną przed 1994
rokiem oznacza odniesienie do jej treści aktualnej na koniec 1993 roku.

PN-EN 10002-1 Metale – Próba rozciągania – Część 1: Metoda badania w temperaturze otoczenia

PN-EN 10079 Terminologia wyrobów stalowych

PN-EN 10080 Stal do zbrojenia betonu – Spajalna stal zbrojeniowa – Postanowienia ogólne

PN-EN 10204 Wyroby metalowe – Rodzaje dokumentów kontroli

PN-EN 14284 Stal, surówka i żeliwo – Pobieranie i przygotowanie próbek do oznaczania składu chemicznego

PN-EN 24935 Analiza chemiczna surówki, żeliwa i stali – Oznaczanie zawartości siarki metodą absorbcji
w podczerwieni po spalaniu w piecu indukcyjnym

PN-EN 1992-1-1:2005 (U) Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu – Część 1-1: Reguły ogólne i reguły
dla budynków

PN-EN ISO 377 Stal i wyroby stalowe – Pobieranie i przygotowanie odcinków próbnych i próbek do badania
własności mechanicznych
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

 PN-H-93247-1:2008

PN-EN ISO 9556 Stal i żelazo – Oznaczanie całkowitej zawartości węgla – Metoda absorpcji w podczerwieni
po spaleniu w piecu indukcyjnym

PN-EN ISO 15630-1 Stal do zbrojenia i sprężania betonu – Metody badań – Część 1: Pręty, walcówka i drut
do zbrojenia betonu

PN-H-04045:1997 Analiza chemiczna surówki, żeliwa i stali – Oznaczanie zawartości węgla, manganu, krzemu,
fosforu, siarki, chromu, niklu, miedzi, molibdenu, wanadu, glinu i niobu w stalach węglowych i niskostopowych
metodą spektrometrii emisyjnej

PN-H-93247-2 Spajalna stal do zbrojenia betonu – Część 2: Zgrzewane siatki zbrojeniowe

3 Terminy i definicje

W niniejszej normie stosuje się terminy i definicje podane w PN-EN 10079 oraz wymienione niżej:

3.1
ciągliwość
zdolność stali do trwałych odkształceń bez naruszenia spójności po przekroczeniu granicy plastyczności

3.2
stal zbrojeniowa żebrowana
wyrób, w postaci drutów lub kręgów, mający co najmniej dwa rzędy żeber poprzecznych (3.3), rozmieszczo-
nych jednolicie na całej długości

3.3
żebro poprzeczne
każde żebro na powierzchni wyrobu inne niż żebro podłużne (3.4)

3.4
żebro podłużne
jednorodne ciągłe żebro równoległe do osi drutu

3.5
rdzeń
część przekroju poprzecznego drutu, która nie obejmuje powierzchni przekroju żeber podłużnych (3.4) ani
żeber poprzecznych (3.3)

3.6
nominalne pole przekroju poprzecznego
An
powierzchnia przekroju poprzecznego drutu żebrowanego równoważna powierzchni przekroju poprzecznego
okrągłego drutu gładkiego o średnicy nominalnej

UWAGA Patrz 9.6

3.7
odstęp między żebrami poprzecznymi
c
odległość między środkami dwóch kolejnych żeber poprzecznych (3.3), mierzona równolegle do osi wyrobu

3.8
wysokość żebra poprzecznego
h
odległość od najwyższego punktu żebra poprzecznego (3.3) do powierzchni rdzenia, mierzona prostopadle
do osi drutu
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 

3.9
obwód bez żeber poprzecznych
Σei
suma odległości ei wzdłuż powierzchni rdzenia między żebrami poprzecznymi (3.3) sąsiadujących rzędów,
mierzonych jako rzut na płaszczyznę prostopadłą do osi drutu (patrz Rysunek 1)

3.10
kąt nachylenia żebra poprzecznego
b
kąt między żebrem poprzecznym (3.3) a osią drutu

3.11
kąt nachylenia powierzchni bocznej żebra poprzecznego
α
nachylenie powierzchni bocznej żebra poprzecznego (3.3) mierzone prostopadle do osi wzdłużnej żebra

3.12
krąg
pojedyncze pasmo stali zbrojeniowej zwinięte w koncentryczne pierścienie

3.13
analiza wytopowa
skład chemiczny określany na próbce pobranej z ciekłej stali podczas odlewania

3.14
analiza wyrobu
skład chemiczny określany na próbce pobranej z drutu żebrowanego

3.15
wartość charakterystyczna
wartość, której przypisano określone prawdopodobieństwo, że nie zostanie ona uzyskana w hipotetycznie
nieograniczonej serii prób

UWAGA Definicja niniejsza odnosi się do długoterminowego poziomu jakości wytwarzania.

4 Symbole

Symbole używane w niniejszej normie przedstawiono w Tablicy 1.

UWAGA Zestawienie symboli użytych w niniejszej normie i w PN-EN 1992-1-1 – patrz Załącznik A.
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

 PN-H-93247-1:2008

Tablica 1 – Lista symboli

Symbol Objaśnienie Jednostka

An Nominalne pole przekroju poprzecznego mm2
Agt Wydłużenie całkowite przy maksymalnej sile %
b Szerokość główki żebra poprzecznego mm
c Odstęp między żebrami poprzecznymi mm
Ceq Wartość równoważnika węgla %
a
Cv Wartość charakterystyczna
d Nominalna średnica drutu do zbrojenia betonu mm
e Odległość między rzędami żeber poprzecznych mm
fR Względne pole powierzchni żeber –
h Wysokość żebra poprzecznego mm
k Współczynnik jako funkcja liczby wyników badania –
a
m Wartość średnia wyników badań
Rm Wytrzymałość na rozciąganie MPab
Re Granica plastyczności MPab
ReH Górna granica plastyczności MPab
Rm/Re Stosunek wytrzymałość na rozciąganie/granica plastyczności –
Rp0,2 Umowna granica plastyczności przy wydłużeniu trwałym 0,2 % MPab
a
s Oszacowanie odchylenia standardowego
α Kąt nachylenia powierzchni bocznej żebra poprzecznego °
β Kąt nachylenia żebra poprzecznego °
2 σa Zakres naprężeń w osiowej próbie zmęczeniowej MPab
σmax Naprężenie maksymalne w osiowej próbie zmęczeniowej MPab
tm Średnia wartość naprężenia przyczepności MPab
tr Naprężenie utraty przyczepności MPab
a
Jednostka zależy od własności, do której odnosi się symbol.
b
1 MPa = 1 N/mm2.

5 Oznaczenie

Oznaczenie powinno składać się z następujących informacji:

– nazwa wyrobu (drut żebrowany);
– numer niniejszej normy;
– gatunek stali:
• litera B wskazująca na rodzaj stali (stal do zbrojenia betonu);
• liczba trzycyfrowa wskazująca wartość nominalnej granicy plastyczności wyrażonej w MPa;
• litera A oznaczająca klasę ciągliwości wg PN-EN 1992-1-1:2005 (U);
– średnica nominalna;
– długość (dla drutu wyprostowanego);

PRZYKŁAD Oznaczenie drutu żebrowanego o nominalnej średnicy 10 mm, długości 12 000 mm i granicy plastyczności
500 MPa:

Drut żebrowany PN-H-93247-1 – B500A – 10 x 12000

 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 

6 Procesy wytwarzania

6.1 Proces wytapiania i sposób odtleniania stali

Wybór procesu wytapiania i sposobu odtleniania stali należy pozostawić wytwórcy.

6.2 Proces wytwarzania drutów i kręgów

Wyrób w postaci drutów i kręgów jest wytwarzany poprzez przerób na zimno walcówki. Sposób wytwarzania
wyrobu (walcowanie lub ciągnienie) należy pozostawić wytwórcy. Na żądanie należy podać proces wytwarzania
do wiadomości zamawiającego. (Z) PN-H-93247-1: 9

77 Wymagania
Wymagania

7.1
7.1 Skład chemiczny
Skład chemiczny

Zawartość
Zawartość danego
danego pierwiastka
pierwiastka ww stali
stali nie
nie powinna
powinna przekraczać
przekraczać wartości
wartości podanych
podanych w
w Tablicy
Tablicy 2.
2.
Równoważnik
Równoważnik węgla
węgla C
Ceq
eq
należy
należy obliczyć
obliczyć ze
ze wzoru
wzoru

Mn (Cr + V + Mo) (Cu + Ni)

Ceq = C + + +
6 5 15

w
w którym
którymC,C,Mn,
Mn,Cr,Cr,
V, Mo, Cu i Ni
V, Mo, Cusąi zawartościami poszczególnych
Ni są zawartościami pierwiastków
poszczególnych w stali, wyrażonymi
pierwiastków w ułamku
w stali, wyrażonymi
masowym w %.
w ułamku masowym w %.

Tablica
Tablica 22 –– Skład
Skład chemiczny
chemiczny
C P S Cu Na Ceq max
Analiza C P S Cu Na Ceq%max
Analiza Maksymalna zawartość w ułamku masowym w %
Maksymalna zawartość w ułamku masowym w % %
wytopowa 0,18 0,050 0,050 0,60 0,012 0,50
wytopowa 0,18 0,050 0,050 0,60 0,012 0,50
wyrobu 0,20 0,055 0,055 0,65 0,013 0,52
wyrobu 0,20 0,055 0,055 0,65 0,013 0,52
a
a
Dopuszcza się przekroczenie podanych wartości liczbowych, jeśli na każde
Dopuszcza osię
zwiększenie przekroczenie
0,001 podanych
% N zawartość wartościPliczbowych,
maksymalna jeśli na każde
zostanie zmniejszona zwięk-
o 0,005%;
szenie o 0,001
jednakże % NN
zawartość zawartość maksymalna
według analizy P zostanie
wytopowej zmniejszona
nie powinna o 0,005
przekraczać %; jed-
0,015%.
nakże zawartość N według analizy wytopowej nie powinna przekraczać 0,015 %.

7.2 Własności wytrzymałościowe i technologiczne

7.2 Własności wytrzymałościowe i technologiczne
7.2.1 Wyroby objęte niniejszą normą powinny spełniać następujące wymagania:
7.2.1 Wyroby objęte niniejszą normą powinny spełniać następujące wymagania:
a) granica plastyczności (Re) (wg Tablicy 3);
a) granica plastyczności (Re) (wg Tablicy 3);
b) stosunek wytrzymałość na rozciąganie/granica plastyczności (Rm/Re) (wg Tablicy 3);
b) stosunek wytrzymałość na rozciąganie/granica plastyczności (Rm/Re) (wg Tablicy 3);
c) wydłużenie całkowite przy maksymalnej sile (Agt) (wg Tablicy 3);
c) wydłużenie całkowite przy maksymalnej sile (Agt) (wg Tablicy 3);
d) podatność na zginanie i odginanie.
d) podatność na zginanie i odginanie.
Po zakończeniu badania podatności na zginanie i odginanie żadna próbka nie powinna wykazywać
Po zakończeniu
oznak badania
naderwania podatności
ani pęknięć na zginanie
widocznych i odginanie
dla osoby żadna próbka
o normalnym nie powinna wykazywać
lub skorygowanym wzroku. oznak
naderwania ani pęknięć widocznych dla osoby o normalnym lub skorygowanym wzroku.
Tablica 3 – Własności wytrzymałościowe określane w próbie rozciągania

Rea Rm/Re Agt

MPa %

500 1,05b 2,5c

a
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

10 PN-H-93247-1:2008

Tablica 3 – Własności wytrzymałościowe określane w próbie rozciągania

R ea Rm/Re Agt
MPa %

500 1,05b 2,5c

a
Za granicę plastyczności Re uważa się górną granicę plastyczności ReH, w przypadku wyrobów
walcowanych na zimno Rp0,2
b
Dla wyrobów o średnicy nominalnej mniejszej niż 6,0 mm dopuszcza się Rm/Re min. 1,03
c
Dla wyrobów o średnicy nominalnej mniejszej niż 6,0 mm dopuszcza się Agt min. 2,0 %

Wartości przedstawione powyżej odnoszą się do wartości otrzymanych metodami i w warunkach określonych
w Rozdziale 9.

Podane wymagania dotyczą drutu po wyprostowaniu mechanicznym.

7.2.2 Do obliczania własności wytrzymałościowych należy stosować nominalną powierzchnię przekroju

poprzecznego podaną w Tablicy 6.

7.3 Geometria powierzchni użebrowania, warunki przyczepności do betonu

7.3.1 Żebra poprzeczne

7.3.1.1 Żebra poprzeczne powinny mieć kształt półokrągły, gładko przechodzący w rdzeń wyrobu.

7.3.1.2 Kąt β nachylenia żebra poprzecznego powinien wynosić od 40° do 60°. Kąt α nachylenia powierzchni
bocznej żebra poprzecznego powinien wynosić co najmniej 45° (patrz Rysunek 1).

7.3.1.3 Wysokość żebra poprzecznego h powinna wynosić od 0,03 d do 0,15 d; odstęp między żebrami po-
przecznymi c powinien wynosić od 0,4 d do 1,2 d (d: średnica nominalna).
W drutach o średnicach nominalnych od 4,0 mm do 5,5 mm minimalny odstęp między żebrami poprzecznymi c
powinien wynosić 0,6 d.

7.3.1.4 Szerokość główki żebra poprzecznego: b ≤ 0,2 d.

7.3.1.5 Obwód bez żeber poprzecznych: Σei ≤ 0,25π d.

7.3.2 Warunki przyczepności do betonu

Geometria użebrowania powinna zapewnić odpowiednią przyczepność drutów do betonu. Kryterium decydu-
jącym przy ocenie przyczepności jest względne pole powierzchni żeber fR. Parametr ten należy wyznaczyć
zgodnie z PN-EN ISO 15630-1 (wzór Simpsona).

Wymagania minimalne dla fR podano w Tablicy 4.

Tablica 4 – Względne pole powierzchni żeber

4,0 i od 5,0 od 6 ,5 od 9,5 11,5

Średnica nominalna, mm
4,5 do 6,0 do 9,0 do 11,0 i powyżej

Względne pole powierzchni żeber,

0,036 0,039 0,045 0,052 0,056
fR

Podane wymagania względnego pola powierzchni żeber dotyczą drutu po wyprostowaniu mechanicznym.
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 11

Rysunek 1 – Drut żebrowany ze stali w gatunku B500A

Odpowiednia przyczepność drutów do betonu przy wartościach fR niższych niż podane w Tablicy 4 powinna
być potwierdzona badaniem wg PN-EN 10080 i certyfikatem homologacji przyczepności wg Załącznika B do
niniejszej normy, sporządzonym przez jednostkę badawczą.

Wymagania dotyczące tego badania zestawiono w Tablicy 5.

Tablica 5 – Wartości naprężenia określającego przyczepność

Średnia wartość naprężenia Naprężenie utraty przyczepności

τm τr
MPa MPa

τm ≥ 0,098 (80 – 1,2 d) τr ≥ 0,098 (130 – 1,9 d)

7.4 Spajalność

Uważa się, że druty są spajalne, jeśli zachowane są wymagania dotyczące składu chemicznego, wymienione
w Tablicy 2.

7.5 Własności zmęczeniowe

Druty spełniają wymagania niniejszej normy w zakresie odporności na zmęczenie, jeśli poddane naprężeniu
osiowemu, cyklicznemu, kontrolowanemu pomiędzy wartością maksymalną a minimalną, w zakresie tylko na-
prężeń rozciągających, w sposób opisany w 9.7, wytrzymują liczbę cykli równą 2 x 106 lub wyższą.

8 Wymiary, masa i tolerancje

8.1 Średnica, powierzchnia przekroju poprzecznego i masa

Nominalne wartości średnic, powierzchni przekroju poprzecznego i masy podano w Tablicy 6.

 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

12 PN-H-93247-1:2008

Tablica 6 – Wymiary nominalne i masa

Nominalna powierzchnia
Średnica nominalna Masa nominalna
przekroju poprzecznego
mm kg/m
mm2
4,0a 12,6 0,099
4,5a 15,9 0,125
5,0 19,6 0,154
5,5a 23,8 0,187
6,0 28,3 0,222
6,5a 33,2 0,260
7,0 38,5 0,303
7,5a 44,2 0,347
8,0 50,3 0,395
8,5a 56,7 0,445
9,0 63,6 0,449
9,5a 70,9 0,556
10,0 78,5 0,617
10,5a 86,6 0,680
11,0 95,0 0,746
11,5a 103 0,815
12,0 113 0,888
14,0 154 1,21
16,0 201 1,58
a
Średnice nominalne przewidziane tylko do produkcji zgrzewanych siatek zbrojeniowych.

8.2 Tolerancja masy

Dopuszczalne odchyłki masy w stosunku do wartości nominalnych podano w Tablicy 7.

Tablica 7 – Tolerancja masy

Średnica nominalna Dopuszczalna odchyłka masy

mm %
od 4,0 do 7,5 ± 6,0
od 8,0 do 16,0 ± 4,5

UWAGA Tolerancje nie odnoszą się do możliwych odchyłek masy w stosunku do zamówienia, ani do różnic przy
ważeniu wysyłkowym.

8.3 Długość i tolerancja długości

Standardowa długość drutu wynosi 12 m. Przy zamawianiu dopuszcza się uzgadnianie innych długości.
Dopuszczalna odchyłka długości może wynosić ± 100 mm.
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 13

9 Metody badań

9.1 Pobieranie próbek

Do badania należy pobrać odcinek próbny nieobrobiony mechanicznie, o długości umożliwiającej przygotowanie
próbek niezbędnych do przeprowadzenia wszystkich poniżej opisanych badań.

9.2 Próba rozciągania

9.2.1 Próbę rozciągania należy przeprowadzić w temperaturze otoczenia (między 10 °C i 35 °C), zgodnie
z PN-EN 10002-1.

9.2.2 Próbę rozciągania można przeprowadzić, według wyboru wytwórcy, na próbce w stanie dostawy lub
po sztucznym starzeniu. W przypadkach spornych badania należy przeprowadzić na próbce po starzeniu.

9.2.3 Próbkę należy wygrzewać w temperaturze 100 °C przez 1 h, a następnie chłodzić na powietrzu do
temperatury otoczenia (między 10 °C i 35 °C).

9.3 Próba zginania z odginaniem

Próbę należy przeprowadzić zgodnie z PN-EN ISO 15630-1.

Należy stosować średnicę trzpienia D = 5d, gdzie d jest średnicą nominalną drutu.
Kąt zginania powinien wynosić 90°.
Kąt odginania powinien wynosić co najmniej 20°.

9.4 Określenie geometrii użebrowania

9.4.1 Wysokość żebra poprzecznego

Maksymalną wysokość każdego żebra należy określić jako średnią odległość między najwyższym punktem
żebra poprzecznego i rdzeniem drutu, mierzonych po jednej i drugiej stronie żebra w kierunku prostopadłym
do osi drutu.

Wysokość żebra poprzecznego należy określić jako średnią wartość największych wysokości trzech kolejnych
żeber. Jeśli wartość ta okazałaby się mniejsza niż podana w niniejszej normie, to decydująca powinna być
średnia wartość największych wysokości 10 kolejnych żeber.

9.4.2 Odstęp między żebrami poprzecznymi

Odstęp między żebrami poprzecznymi należy obliczyć jako dziesiątą część całkowitej odległości między odpo-
wiednimi punktami dwóch skrajnych żeber poprzecznych w rzędzie jedenastu kolejnych żeber.

9.5 Określenie masy rzeczywistej

Rzeczywistą masę drutu na jednostkę długości należy określić przez zważenie i bezpośredni pomiar próbki
o długości nie mniejszej niż 500 mm z dokładnością nie mniejszą niż 1 g i 1 mm, odpowiednio.

Procentowe odchylenie rzeczywistej masy danej partii do badań należy obliczać jako średnią indywidualnych
odchyleń analizowanych próbek.

9.6 Obliczanie powierzchni równoważnego przekroju poprzecznego

Powierzchnię równoważnego przekroju poprzecznego A należy obliczyć z następującego wzoru:

17,389 × m
A=
l
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

14 PN-H-93247-1:2008

gdzie:

A powierzchnia przekroju w mm2, wyrażona do trzech cyfr znaczących;

m masa próbki, w g;
l długość próbki, w mm.

9.7 Odporność na zmęczenie

Próba zmęczeniowa przy obciążeniu osiowym polega na poddaniu próbki działaniu osiowej siły rozciągającej,
która zmienia się sinusoidalnie ze stałą częstotliwością w zakresie sprężystym. Próbę należy przeprowadzić
zgodnie z PN-EN ISO 15630-1.

Parametry badania są następujące:

Naprężenie maksymalne smax = 300 MPa

Amplituda 2s = 160 MPa
Częstotliwość ≤ 200 Hz
Długość próbki 30 d (minimalna długość między szczękami 10 d)

Próbę należy przeprowadzić w temperaturze otoczenia (między 10 °C i 35 °C).

Próbę należy kontynuować aż do osiągnięcia 2 x 106 cykli lub do zniszczenia próbki.

9.8 Skład chemiczny

Skład chemiczny i równoważnik węgla według wymagań w 7.1 określa się na podstawie analizy wytopowej
producenta stali.

10 Sposoby dostawy

Wyrób należy dostarczać w postaci wyprostowanych drutów lub w kręgach.

Należy podkreślić, że w przypadku prostowania drutów z kręgów zmieniają się własności plastyczności
i ulega zmniejszeniu względne pole powierzchni żeber. Wymagania niniejszej normy dotyczą drutów wypro-
stowanych.

11 Znaki identyfikacyjne

11.1 Identyfikacja stali

Stal B500A jest identyfikowana trzema rzędami żeber skośnych, rozmieszczonymi równomiernie na obwodzie
drutu.

Żebra w każdym rzędzie powinny mieć identyczne rozmieszczenie i nachylenie β do osi drutu.

11.2 Identyfikacja wytwórcy

Identyfikacja wytwórcy polega na pogrubieniu wybranych żeber poprzecznych na jednej ze stron drutu (patrz
Rysunek 2). Dopuszcza się także znakowanie trwałe poprzez nawalcowanie innych znaków (np. kropki).

Początek identyfikacji i kierunek odczytu wskazują dwa pogrubione żebra poprzeczne (lub dwie kropki) usy-
tuowane na lewo od obserwatora.

Po drugim pogrubionym żebrze poprzecznym następuje jedno żebro normalne i pogrubione następne żebro
poprzeczne. Kod ten oznacza wszystkie druty wyprodukowane w Polsce. Dalej następuje identyfikacja wytwórcy
według kodu nadanego przez właściwy organ (nadzór zewnętrzny).
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 15

Początek znaku Kraj nr 1 Zakład nr 49

Rysunek 2 – Identyfikacja wytwórcy dla gatunku B500A

12 Ocena zgodności

12.1 Postanowienia ogólne

Ocenę zgodności drutów żebrowanych i procesu ich produkcji z wymaganiami niniejszej normy wykonuje się
zgodnie z systemem oceny zgodności wg PN-EN 10080, Załącznik ZA.

12.2 Zakładowa kontrola produkcji

12.2.1 Postanowienia ogólne

Producent powinien ustanowić, wdrożyć i utrzymać system zakładowej kontroli produkcji (ZKP) w celu zapew-
nienia, że jego wyroby wprowadzane na rynek są zgodne z wymaganiami niniejszej normy. System zakładowej
kontroli produkcji (ZKP) powinien obejmować ocenę własności określonych w 12.2.2. i 12.2.3.

12.2.2 Pobieranie próbek z wyrobów gotowych

12.2.2.1 Partię do badań stanowią wyroby żebrowane w postaci wyprostowanych drutów lub kręgów o tej
samej średnicy pochodzące z tego samego wytopu.

Partię do badań stanowi cały wytop lub jego część.

12.2.2.2 W celu sprawdzenia własności określonych w niniejszej normie należy pobrać, do badań:

a) własności wytrzymałościowych, technologicznych i wielkości geometrycznych – wymienionych w 12.2.3.1

a) i b) – co najmniej 3 próbki na partię do badań, przy czym nie mniej niż 1 próbkę na 30 t produkowanego
wyrobu;

b) składu chemicznego – według świadectwa producenta stali lub jedną próbkę na wytop.

12.2.2.3 Próbki należy przygotować według Rozdziału 9.

12.2.3 Badania wyrobów gotowych

12.2.3.1 Na podstawie badań próbek pobranych zgodnie z 12.2.2 należy określić:

a) Własności wytrzymałościowe i technologiczne, wskazane w 7.2, według następujących charakterystyk:

– granica plastyczności (Re),
– stosunek wytrzymałość na rozciąganie/granica plastyczności (Rm/Re),
– wydłużenie całkowite przy maksymalnej sile (Agt),
– podatność na zginanie-odginanie.

b) Wartości określające:
– średnicę,
– masę 1 m,
– parametry geometryczne żebrowania:
• wysokość żeber poprzecznych,
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

16 PN-H-93247-1:2008

• odległość między żebrami poprzecznymi,

• nachylenie żeber poprzecznych,
• obwód bez żeber poprzecznych.

12.2.3.2 Badania należy przeprowadzić według Rozdziału 9.

12.2.4 Ocena wyników badania

W niniejszej normie wartość charakterystyczna jest dolną granicą statystycznego przedziału tolerancji, który
na poziomie ufności 1-α = 0,90 zawiera co najmniej 95 % (p = 0,95) lub 90 % (p = 0,90) wartości większych
od dolnej granicy.

Wartości charakterystyczne podano w Tablicy 8.

Tablica 8 – Wartości charakterystyczne

Re p=0,95 Rm/Re p=0,90 Agt p=0,90

Cv Cv Cv
a
500 MPa 1,05 2,5 %a
a
Zgodnie z 7.2.1 dla średnic nominalnych mniejszych niż 6,0 mm,
odpowiednio, 1,03 oraz 2,0 %

12.2.4.1 Własności wytrzymałościowe i technologiczne

Należy określić następujące wskaźniki statystyczne dla wszystkich własności, o których mowa w 12.2.3.1a)
z wyjątkiem podatności na zginanie-odginanie (patrz 12.2.4.2):
– wartości indywidualne xi dla próbek,
– wartość średnia m.

Wyniki badań dla Re, Agt, Rm/Re powinny spełniać następujące wymagania:
xi ≥ Cv - a2
i
m ≥ Cv + a1
gdzie:
a1 i a2 są podane w Tablicy 9,
Cv jest wartością charakterystyczną wg Tablicy 8.

Jeśli wszystkie wartości indywidualne xi ≥ Cv, nie jest wymagane określenie wartości średniej m (dla partii do
badań).

Tablica 9 – Wartości a1, a2 oceny wyników

Postać wyrobu Re Rm/Re Agt

MPa %
a1 a2 a1 a2 a1 a2
Druty żebrowane 20 0 0,02 0 0,3 0
Kręgi 30 -10 0,02 0 0,3 -0,1

12.2.4.2 Wielkości geometryczne i podatność na zginanie-odginanie

Podczas kontroli wielkości wskazanych w 12.2.3.1 b) wszystkie wyniki badań próbek powinny spełniać wyma-
gania 7.3 i 8.2.

Wynik próby zginania z odginaniem należy uznać za dodatni, jeśli zostały spełnione wymagania 7.2.
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 17

12.2.4.3 Skład chemiczny

Wartości powinny być zgodne z wymaganiami dotyczącymi składu chemicznego, wskazanymi w 7.1.

12.2.5 Określenie długoterminowego poziomu jakości

W celu określenia długoterminowego poziomu jakości należy zebrać wyniki badań dla Re, Agt, Rm/Re z ostatniego
kwartału (lub około 200 wyników) i opracować je statystycznie.

Re, Agt, Rm/Re powinny spełniać następujące wymaganie:

m – ks ≥ Cv

przy czym współczynnik k podano dla Re w Tablicy 12 oraz dla Agt i Rm/Re w Tablicy 13.

Powyższe opiera się na założeniu, że rozkład tych własności dla dużej liczby wyników jest normalny.

12.2.5.1 Sprawozdanie

Wyznaczone wskaźniki statystyczne długoterminowego poziomu jakości wytwórca udostępnia właściwej jed-
nostce certyfikującej przynajmniej raz w roku.

12.2.6 Identyfikowalność

Dostarczone partie wyrobów powinny być identyfikowalne. W tym celu wytwórca powinien prowadzić i zachować
zapisy podane w specyfikacjach technicznych oraz odpowiednio oznaczać wyroby i ich dokumenty dostawy.

12.3 Nadzór zewnętrzny

Nadzór zewnętrzny sprawuje akredytowana jednostka certyfikująca.

Do jej zadań należy:
– wstępne badanie typu,
– wstępna inspekcja zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji,
– ciągły nadzór, ocena i akceptacja zakładowej kontroli produkcji,
– badania sondażowe próbek pobranych w zakładzie produkcyjnym, na rynku lub na placu budowy.

12.3.1 Pobieranie próbek i badania

Ilość pobieranych próbek oraz rodzaj i częstość, z jaką należy wykonywać wstępne badania typu i ciągły nadzór
– wg Tablic 10 i 11.
Pobieranie i przygotowanie próbek do badań – zgodnie z PN-EN ISO 377 i PN-EN ISO 14284.

Tablica 10 – Plan badań przy wstępnym badaniu typu i przy ciągłym nadzorze

Częstość
Stadium Średnica
Badania według Wytrzymałość zmę- Badania przyczepności
Tablicy 11 czeniowa do betonu
Wstępne badanie Górny, średni i dolny Z 3 wytopów dla 5 próbek dla każdej Według PN-EN 10080,
typu zakres średnic danej średnicy średnicy Załącznik C
Z 3 wytopów dla
Nadzór ciągły Jedna średnica 5 próbek raz w roku Nie przeprowadza się
danej średnicy
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

18 PN-H-93247-1:2008

Tablica 11 – Zakres badań przy nadzorze zewnętrznym

Własności Ilość prób przy badaniach typu Ilość prób przy nadzorze ciągłym
Re 18 9
Rm/Re 18 9
Agt 18 9
Masa nominalna 9 3
Próba zginania z odginaniem 9 3
Wielkości geometryczne 9 3
Skład chemiczny (wraz z równoważni-
3 1
kiem węgla)

12.3.2 Badania

Badania własności wytrzymałościowych: Re, Rm, Agt – wg PN-EN 10002-1.

Próba zginania z odginaniem, wymiary użebrowania, wytrzymałość zmęczeniowa – zgodnie z PN-EN ISO 15630-1.

Skład chemiczny – wg PN-H-04045:1997, PN-EN ISO 9556, PN-EN 24935; lub innymi metodami zapewnia-
jącymi wymaganą dokładność.

Określenie przyczepności drutów do betonu – wg 7.3.

12.3.3 Ocena wyników badań

Własności wg Tablicy 10 – tak jak w 12.2.4 i 12.2.5.

W zakresie wytrzymałości zmęczeniowej wyrób uważa się za zgodny z niniejszą normą, jeżeli trzy z pięciu
próbek wytrzymują 2×106 cykli, dwie zaś 1,2×106 cykli. Jeżeli próba zakończyła się niepowodzeniem, to należy
pobrać kolejnych 5 próbek. Jeśli badania tych próbek przebiegną pozytywnie, to wyrób jest zgodny z niniejszą
normą. W przeciwnym razie wyrób nie spełnia wymagań niniejszej normy.

W przypadku przedwczesnego pęknięcia próbki w uchwycie badanie należy powtórzyć

13 Dokumentacja dostawy

Wyroby wyprodukowane zgodnie z wymaganiami niniejszej normy należy dostarczać z dokumentami kontroli,
uzgodnionymi z zamawiającym, wg PN-EN 10204.

14 Badania rozjemcze

14.1 Jeżeli podczas badania próbek, pobranych z rynku wyrobów przez odbiorcę lub jednostkę nadzorującą,
dochodzi do różnicy zdań co do oceny własności określonych w niniejszej normie, należy te wartości udowodnić,
pobierając i badając trzy próbki z różnych drutów danej partii.

Jeżeli chociaż jeden wynik badania próbki wypadnie poniżej ustalonej wartości charakterystycznej, należy do-
kładnie zbadać zarówno samą próbkę do badań, jak i przebieg badania. Przy wadzie miejscowej w próbce lub
w razie uzasadnionego przypuszczenia o wadliwym przeprowadzeniu próby, należy uzyskany wynik pominąć.
W takim przypadku należy przeprowadzić kolejną pojedynczą próbę.

Jeżeli trzy ważne wyniki badań są równe ustalonej wartości charakterystycznej lub większe, partię należy uznać
za zgodną z niniejszą normą. W przeciwnym razie należy zastosować wymagania podane w 14.2.
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 19

14.2 Jeżeli nie spełniono wymagań podanych w 14.1, należy pobrać 10 dodatkowych próbek z różnych
drutów z danej partii. Partię należy uznać za zgodną z niniejszą normą, jeżeli zostaną spełnione wymagania
wg 12.2.4. W przeciwnym razie partię należy odrzucić.

Tablica 12 – Wartość współczynnika k dla Re w funkcji liczby (n) wyników badań

(przy dopuszczalnym stopniu wadliwości 5 % i prawdopodobieństwie 90 %)

n k n k
5 3,40 30 2,08
6 3,09 40 2,01
7 2,89 50 1,97
8 2,75 60 1,93
9 2,65 70 1,90
10 2,57 80 1,89
11 2,50 90 1,87
12 2,45 100 1,86
13 2,40 150 1,82
14 2,36 200 1,79
15 2,33 250 1,78
16 2,30 300 1,77
17 2,27 400 1,75
18 2,25 500 1,74
19 2,23 1000 1,71
20 2,21 ∞ 1,64

Tablica 13 – Wartość współczynnika k dla Agt i Rm/Re w funkcji liczby (n) wyników badań
(przy dopuszczalnym stopniu wadliwości 10 % i prawdopodobieństwie 90 %)

n k n k
5 2,74 30 1,66
6 2,49 40 1,60
7 2,33 50 1,56
8 2,22 60 1,53
9 2,13 70 1,51
10 2,07 80 1,49
11 2,01 90 1,48
12 1,97 100 1,47
13 1,93 150 1,43
14 1,90 200 1,41
15 1,87 250 1,40
16 1,84 300 1,39
17 1,82 400 1,37
18 1,80 500 1,36
19 1,78 1000 1,34
20 1,77 ∞ 1,282
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

20 PN-H-93247-1:2008

Załącznik A
(informacyjny)

Zestawienie symboli według niniejszej normy i PN-EN 1992-1-1:2005

Zestawienie symboli według niniejszej normy i PN-EN 1992-1-1:2005 podano w Tablicy A.1

Tablica A.1 – Zestawienie symboli według niniejszej normy i PN-EN 1992-1-1:2005

PN-H-93247-1 PN-EN 1992-1-1

Granica plastyczności Re fy
Umowna granica plastyczności przy wydłużeniu
Rp0,2 fp0,2
trwałym 0,2 %
Wytrzymałość na rozciąganie Rm ft
Stosunek wytrzymałość na rozciąganie/granica
Rm/Re ft/fy
plastyczności
Wydłużenie całkowite przy maksymalnej sile Agt εu
Średnica nominalna d Ø
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

PN-H-93247-1:2008 21

Załącznik B
(informacyjny)

Wykaz danych do certyfikacji przyczepności do betonu

B.1 Zakres

W Załączniku B podano wykaz danych, zalecanych do umieszczenia w certyfikacie przyczepności do betonu.

B.2 Zakres informacji

Zakres niezbędnych informacji:

a) Laboratorium wykonujące badania (pełna nazwa, adres, telefon, numer akredytacji)
b) Producent (pełna nazwa, adres, telefon)
c) Identyfikacja wyrobu:
1) gatunek,
2) nazwa handlowa,
3) norma/aprobata według której wykonano produkt,
4) rysunki użebrowania, przekrój poprzeczny.
d) Daty:
1) pobrania próbek,
2) dostarczenia próbek do laboratorium,
3) wykonania badań,
4) wystawienia certyfikatu.
e) Wyniki badań przyczepności i geometrii wg Tablicy B.1
f) Zestawienie wymaganej geometrii wg Tablicy B.2

Tablica B.1 – Wyniki badań przyczepności i geometrii

Geometria użebrowania Naprężenia przyczepności

Wysokość Odstęp Kąt Obwód bez Średnia wartość Naprężenie

żebra między nachylenia żeber naprężenia utraty
d porzecznego żebrami żebra poprzecz- przyczepności τm przyczepności τr
mm poprzecz- poprzecz- nych MPa
mm nymi nego MPa
mm (°) mm

Wymaga- Wyma-
h1 h2 h3 c1 c2 c3 β Σei Wynik Wynik
nie ganie

12
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

22 PN-H-93247-1:2008

Tablica B.2 – Zestawienie wymaganych parametrów użebrowania

Wysokość Odstęp między Obwód bez

Średnica żebrami
żebra żeber
nominalna poprzecznymi Kąt nachylenia żebra
poprzecznego poprzecznych
Seriea poprzecznego
d c1 c2 c3 β
h Σei

mm
Małe średnice 5,6,7
Średnie śred-
8, 9,10
nice
Duże średnice 11,12,14
a
W przypadku producenta wytwarzającego druty o innym zakresie średnic nominalnych, badaniom poddawane są wyroby
o średnicach reprezentatywnych dla każdej serii.

Rysunek B.1 – Drut żebrowany (definicje wielkości)

 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych
 Dokument chroniony prawem autorskim
wykorzystywany wyłącznie do prac normalizacyjnych

ISBN 978-83-251-4490-6

Polski Komitet Normalizacyjny

ul. Świętokrzyska 14, 00-050 War­sza­wa
http://www.pkn.pl