WIELKOPOLSKA OKRĘGOWA IZBA INśYNIERÓW

BUDOWNICTWA
Ul. DWORKOWA 14, 60-602 POZNAŃ
e-mail: wkp@piib.org.pl
tel. 61 854 20 10, 61 854 20 12

EUROKOD
WPROWADZENIE
ANTONI BIEGUS
tel. 071 372 77 79 lub 071 32037 66
antoni.biegus@pwr.wroc.pl

Nieuchronnie nadchodzi czas stosowania europejskich norm -

eurokodów w projektowaniu i realizacji obiektów budowlanych.

Jak w przypadku kaŜdego nowego wyzwania występują leki i

obawy projektantów przed zmianami. Są one jednak nieuzasad-
nione, gdyŜ nie zmieniła się logika, statyka, wytrzymałość, itd., a
wiedza w dziedzinie teorie konstrukcji budowlanych była systema-
tycznie uaktualnia w dotychczasowych normach krajowych PN-B.

Eurokody korzystają i porządkują dotychczasową wiedzę o

bezpiecznym projektowaniu i wznoszeniu obiektów budowlanych.
Stwarzają teŜ przesłanki do korzystania z najnowszych,
światowych osiągnięć nauki w tej dziedzinie.

Są więc one szansą na zmiany jakościowe w dziedzinie

budownictwa, a nie zbyteczną niedogodnością dla projektantów
i wykonawców. Dlatego nie powinniśmy mieć lęków i fobii przed
nadchodzącymi zmianami normalizacyjnymi.

1
 Przystępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się do
wprowadzenia europejskich norm - Eurokodów. Są to wspólne,
ujednolicone dokumenty odniesienia, które stanowią kluczowe
ogniwo ładu budowlanego w państwach Unii Europejskiej.
Eurokody są zbiorem zuinifikowanych norm międzynarodo-
wych słuŜących do projektowania budynków oraz konstrukcji inŜy-
nierskich. Intencją ich autorów było wykorzystanie szerokiego
doświadczenia w zakresie projektowania oraz wyników badań w
blisko 20 krajów członkowski UE.
Na podstawie art. 95 Traktatu Rzymskiego z 1975 r. Komisja
Wspólnot Europejskich podjęła działania mające na celu eliminac-
ję przeszkód technicznych w handlu i harmonizacji ustaleń tech-
nicznych. Polegały one na ustaleniu zbioru zharmonizowanych re-
guł technicznych projektowania budowli, zastępujących zróŜnico-
wane reguły stosowane w poszczególnych krajach członkowskich.
W 1989 r. podpisano umowę między Komisją i krajami człon-
kowskimi UE, na mocy której Eurokody zyskały status dokument
odniesienia, uznawanych przez władze w krajach członkowskich.

CEN - EUROPEJSKI KOMITET NORMALIZACJI

PKN - POLSKI KOMITET NORMALIZACJI

- Ustawa o normalizacji z dnia 12 września 2002 r.

- Członkowstwo w CEN od 1 stycznia 2004 r.

Nadchodzi czas Eurokodów – europejskich norm

projektowania konstrukcji budowlanych

EUROKODY - europejskie normy projektowania konstrukcji

budowlanych EN 1990 ÷ EN 1999 – to 10 pakietów (zbirów)
norm
PN-EN 199X-Y-Z

wyróŜnik krajowy pakiet część

2
 Program 10 Eurokodów (57 części EN 199X-Y-Z)
EN 199X -Y-Z części

EN 1990 Podstawy projektowania konstrukcji

EN 1991 Oddziaływania na konstrukcje
EN 1992 Projektowanie konstrukcji z betonu
EN 1993 Projektowanie konstrukcji stalowych
EN 1994 Projektowanie konstrukcji zespolonych...
EN 1995 Projektowanie konstrukcji drewnianych
EN 1996 Projektowanie konstrukcji murowych
EN 1997 Projektowanie geotechniczne
EN 1998 Projektowanie sejsmiczne
EN 1999 Projektowanie konstrukcji aluminiowych

BEZPIECZEŃSTWO
EN 1990 KONSTRUKCJI

EN 1991 ODDZIAŁYWANIA
CIĘśAR WŁASNY, ŚNIEG, WIATR, ... NA KONSTRUKCJE

EN 1992 EN 1993 EN 1994

śELBET STAL ZESPOLONE
OBLICZANIE I
KONSTRUOWANIE
EN 1995 EN 1996 EN 1999
DREWNIANE MUROWE ALUMINIUM

PROJEKTOWANIE GEOTECH-
EN 1997 EN 1998 NICZNE I NA TERENACH
PROJ. GEOTECHNICZNE PROJ. SEJSMICZNE
SEJSMICZNYCH

3
 EN 1991-Y-Z Oddziaływania na konstrukcje

PN-EN 1991-1-1:2004 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-

rukcje. Część 1-1: Oddziaływania ogólne.
CięŜar objętościowy, cięŜar własny, obcią
Ŝenia uŜytkowe w budynkach – opublik.

PN-EN 1991-1-2:2006 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-

rukcje. Część 1-2: Oddziaływania ogólne.
Oddziaływania na konstrukcje w warun-kach
poŜaru – opublikowana

PN-EN 1991-1-3:2005 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-

rukcje. Część 1-3: Oddziaływania ogólne.
ObciąŜenia śniegiem – opublikowana

PN-EN 1991-1-4:2008 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-

rukcje. Część 1-4: Oddziaływania ogólne.
ObciąŜenia wiatrem – opublikowana

PN-EN 1991-1-5:2005 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-

rukcje. Część 1-5: Oddziaływania ogólne.
Oddziaływania termiczne – opublikowana
PN-EN 1991-1-6:2007 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-
rukcje. Część 1-6: Oddziaływania ogólne.
Oddziaływania w czasie wykonywania
konstrukcji – opublikowana
PN-EN 1991-1-7:2008 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-
rukcje. Część 1-7: Oddziaływania ogólne.
Oddziaływania wyjątkowe – opublikowana
PN-EN 1991-2:2007 Eurokod 1: Oddziaływania na konstruk-
cje. Część 2: ObciąŜenia ruchome mostów –
opublikowana
pr-EN 1991-3:2009 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-
rukcje. Część 3: Oddziaływania wywołane
przez przez pracę dźwigów i maszyn
pr-EN 1991-4:2009 Eurokod 1: Oddziaływania na konst-
rukcje. Część 4: Silosy i zbiorniki

4
 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych

EN 1993-1*: Reguły ogólne i reguły dotyczące

budynków
EN 1993-2 : Mosty stalowe
EN 1993-3*: WieŜe, maszty i kominy
EN 1993-4*: Silosy, zbiorniki i rurociągi
EN 1993-5 : Palowanie i grodze
EN 1993-6 : Konstrukcje wsporcze suwnic
__________________________
* Normy wieloczęściowe

EN 1993-1: Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków

PN-EN 1993-1-1:2006 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-

owych – Część 1-1: Reguły ogólne i reguły doty-
czące budynków – opublikowana
PN-EN 1993-1-2:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych – Część 1-2: Obliczanie konstrukcji na wy-
padek poŜaru – opublikowana
PN-EN 1993-1-3:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych – Część 1-3: Reguły ogólne – Reguły uzu-
pełniające dla konstrukcji z kształtowników i
blach profilowanych na zimno – opublikowana
PN-EN 1993-1-4:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych – Część 1-4: Reguły ogólne – Reguły uzu-
pełniające dla konstrukcji ze stali niedrzewnych
– opublikowana

5
PN-EN 1993-1-5:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych - Część 1-5: Blachownice – opubliko-
wana
pr-EN 1993-1-6:200? Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-
wych - Część 1-6: Wytrzymałość i statecz-
ność konstrukcji powłokowych (w przygoto-
waniu)

PN-EN 1993-1-7:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-

wych - Część 1-7: Konstrukcje płytowe
– opublikowana

PN-EN 1993-1-8:2006 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-

wych – Część 1-8: Projektowanie węzłów
– opublikowana

PN-EN 1993-1-9:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalo-

wych – Część 1-9: Zmęczenie – opubliko-
wana
PN-EN 1993-1-10:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-
lowych – Część 1-10: Dobór stali ze
względu na odporność na kruche pękanie
i ciągliwość międywarstwową – opubliko-
wana
PN-EN 1993-1-11:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-
lowych – Część 1-11: Konstrukcje cięgno-
we – opublikowana
PN-EN 1993-1-12:2008 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta-
lowych – Część 1-12: Dodatkowe reguły
stosowania EN 1993 uwzględniające
wyŜsze gatunki stali z S 700 włącznie
– opublikowana

6
 Status Eurokodów
Eurokody jako normy europejskie (EN) będą stanowiły wspólne
dokumenty odniesienia:
• przy wykazywaniu zgodności obiektów budowlanych z wymoga-
mi bezpieczeństwa (w zakresie nośności, stateczności, zagro-
Ŝenia poŜarowego, wymagań dot. wyrobów budowlach);
• ustalenia podstaw do zawierania kontraktów - przy opracowy-
waniu specyfikacji technicznych do umów na roboty budowlane;
• ustalenia podstawy opracowywania zharmonizowanych specyfi-
kacji technicznych dotyczących wyrobów bud. (norm i aprobat).
Dodatkowo oczekuje się, Ŝe eurokody przyczynią się do
doskonalenia funkcjonowania jednolitego rynku europejskiego na
wyroby i usługi budowlane oraz inŜynierskie. Dzięki usunięciu
przeszkód wynikających z róŜnych tradycji w ocenie niezawod-
ności konstrukcji w poszczególnych krajach UE ujednolicone zos-
taną takŜe standardy bezpieczeństwa budowli. Eurokody mają
takŜe słuŜyć udoskonaleniu konkurencji europejskiego przemysłu
budowlanego.

KORZYŚCI Z STOSOWANIA EUROKODÓW

• zapewnienie ogólnego zrozumienia projektowania
konstrukcji przez wszystkich uczestników procesu
budowlanego (właścicieli, uŜytkowników, projektantów,
wykonawców,…),
• zapewnienie wspólnych kryteriów projektowania i
spełnienia kryteriów nośności, stateczności, trwałości
– z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych,
• ułatwienie sprzedaŜy i stosowanie materiałów i ele-
mentów budowlanych we wszystkich krajach UE,
• ustanowienie wspólnych podstaw badawczych i roz-
wojowych,
• ustanowienie wspólnych pomocy projektowych i
programów komputerowych,
• zwiększenie konkurencyjności w skali światowej.

7
 ETAPY WDRAśANIA EUROKODÓW
• okres sprawdzenia przez podkomitety CEN i delegacje
krajowe w celu zatwierdzenia części w wersji angiels-
kiej, francuskiej i niemieckiej oraz przekazania jej do
formalnego głosowania (6 miesięcy)
• okres przygotowania części do formalnego głosowania
i ratyfikacji z datą udostępnienia (6 miesięcy),
• okres tłumaczenia na języki krajów członkowskich UE
(1 rok),
• okres kalibracji w krajach członkowskich w celu ustale-
nia załączników krajowych z wartościami parametrów
ustalonych przez krajowe organizacje normalizacyjne,
• okres współistnienia, w którym dana część eurokodu
stosowana jest równocześnie z normami krajowymi
Za poszczególne etapy wdraŜania odpowiedzialne są
krajowe organizacje normalizacyjne.

Wprowadzanie Eurokodów do Polskich Norm

PN-EN 199X

EN 199X Przedmowa

Eurokod ................ Tłumaczenie

(wersja oficjalna: E, F lub D)

Załącznik krajowy

(wersja polska)

8
 ZAWARTOŚĆ EUROKODU DO STOSOWANIA
W KRAJACH CZŁONKOWSKICH UE

• Normy krajowe wdraŜające eurokody muszą zawierać

pełny tekst eurokodów i załączników w postaci
opublikowanej przez CEN.

• Mogą one być poprzedzone krajową stroną tytułową i

krajowym wstępem.

• Mogą być uzupełnione Załącznikiem Krajowym za-

wierającym wszystkie specyficzne zmiany wartości
liczbowych w postaci parametrów ustalonych przez
władze krajowe.

a
b zawartość eurokodu
c

KRAJOWA STRONA
e
TYTUŁOWA
KRAJOWA PRZEDMOWA f
STRONA TYTUŁOWA
EUROKODU
PRZETŁUMACZONY
TEKST EUROKODU

ZAŁĄCZNIKI EUROKODU

ZAŁĄCZNIKI KRAJOWE

9
WARTOŚCI PARAMETRÓW USTALANYCH PRZEZ
KRAJOWE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE

• Parametry, których wartości mogą być ustalone przez

krajowe organizacje normalizacyjne określone są w
kaŜdej części eurokodu.
• Zwykle mogą one dotyczyć wartości charakterystycz-
nych róŜnic w warunkach klimatycznych (np.obciąŜe-
nia śniegiem, wiatrem), wyboru poziomu bezpie-
czeństwa z uwagi na trwałość konstrukcji oraz ogólnie
klas (materiałów i konstrukcji), lub metod (obliczeń).
Są one pozostawione w poszczególnych częściach
eurokodu do wyboru przez krajowe organizacje
normalizacyjne

ZAŁĄCZNIKI KRAJOWE EUROKODÓW

Zawierają:
• parametry ustalone przez krajowe władze normaliza-
cyjne, których wartości liczbowe są roŜne niŜ w wersji
opublikowanej przez CEN

• decyzje dotyczące zastosowania załączników informa-

cyjnych podanych w poszczególnych eurokodach.

Załączniki Krajowe nie mogą zmieniać lub modyfikować

treści poszczególnych Eurokodów z wyjątkiem wyraźnie
wskazanych sytuacji, kiedy moŜliwy jest „wybór” para-
metrów ustalonych przez krajowe organizacje norma-
lizacyjne.

10
 Np. EN1990 – wszystkie częściowe współczynniki
bezpieczeństwa podano w postaci symboli, których
zalecane wartości podano w „uwagach”.
W takim przypadku w Załączniku Krajowym moŜna:
- albo przyjąć zalecane wartości w eurokodzie (wersji
oficjalnej),
- albo podać wartości alternatywne na podstawie krajo-
wych doświadczeń i tradycji projektowania.
Na uwagę zasługuje fakt , Ŝe za bezpieczeństwo
odpowiedzialne są krajowe władze normalizacyjne.
Oznacza to, Ŝe częściowe współczynniki bezpie-
czeństwa zalecane w eurokodach mogą być zmieniane
w Załącznikach Krajowych.

Wobec tego naleŜy się spodziewać, Ŝe Załączniki

Krajowe poszczególnych krajów UE będą się róŜnić.
Dlatego mogą być stosowane tylko w kraju, w którym
jest projektowany (i wznoszony) budynek, czy obiekt
inŜynierski.
Tak np. projektant angielski projektujący obiekt
realizowany w Polsce będzie musiał stosować Krajowe
Załączniki polskie, a polski inŜynier projektujący budy-
nek wznoszony w Niemczech – Krajowe Załączniki
niemieckie.
Prace nad Załącznikami Krajowymi większości
krajów są w toku (najbardziej zaawansowane w UK i F).
W załączniku angielskim przyjęto wsp. bezpieczeństwa
obc. stałych γG = 1,35 obc. zmiennych γQ = 1,50. Są one
mniejsze niŜ stosowane dotychczas γG = 1,4 i γQ = 1,6.

11
 Załączniki krajowe do Eurokodów

Załączniki Krajowe zawierają postanowienia (w tym ewen-

tualnie tzw. parametry krajowe) przewidziane do stosowa-
nia przy projektowaniu obiektów budowlanych przez-
naczonych do realizacji na terytorium danego kraju.
Zakres przedmiotowy postanowień krajowych (dopu-
szczalnych zmian w Załączniku Krajowym) jest określony
w wersji oficjalnej Eurokodu.
Np. w „polskiej” normie europejskiej obciąŜenia śnie-
giem podano: charakterystyczne obciąŜenia gruntu na
terenie kraju, sytuacje obliczeniowe – wyjątkowe opady,
zamiecie.

Okresy koegzystencji (B-C) norm PN i EC

A
Lata 2002÷05 Eurokody EN 199X

B
Lata 2004÷09 PN-EN 199X

C
Wycofanie
Normy krajowe PN-B .... 03.2010 r.
1 rok

12
 WDROśENIE EUROKODÓW
WdroŜenie erokodów wymaga jednoczesnego przyjęcia
co najmniej jednego całego zbioru norm (np. EN 1993).
Wtedy będzie moŜliwe usunięcie zbioru sprzecznych
norm krajowych do końca okresu współistnienia. Jeśli
jednak normy krajowe mają szerszy zakres, niŜ odpo-
wiednia część EC, wówczas usunięcie moŜe dotyczyć
tylko części zakresu (postanowień) zawartych w EC.
Przed przyjęciem jakiegokolwiek zbioru norm muszą
być spełnione następujące wymagania:
• obliczenia wykonane wg EC z Załącznikim Krajowym
zapewniają akceptowalny poziom bezpieczeństwa,
• oraz, Ŝe nie prowadzi to do projektowania konstrukcji
„bardziej kosztownych” w okresie uŜytkowania niŜ pro-
jektowane wg krajowych norm dotychczas stosowanych.

Status Polskiej Normy (PN)

Ustawa o normalizacji z 12.09.2002 r.: Art. 5/3 Stosowanie
Polskich Norm jest dobrowolne ....
Komentarz
Status normy, jako dokumentu odniesienia nie jest jej stałym
atrybutem, lecz zaleŜy de facto od trybu (mocy) jej przywołania w
przepisach prawa lub umowach.

Warunki techniczne dotyczące budynków

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r.
§ 204/4: Warunki bezpieczeństwa konstrukcji (…) uznaje się za
spełnione, jeŜeli konstrukcja ta odpowiada Polskim Normom
dotyczącym projektowania i obliczania konstrukcji.
A zatem najprostszym i bezpośrednim sposobem zapewnienia
bezpieczeństwa konstrukcji na etapie projektowania jest wykaza-
nie zgodności projektu z właściwą normą (EN-PN 199X-Y-Z).

13
 Nadchodzi, więc czas eurokodów. NaleŜy mięć nadzieję, Ŝe
wdroŜenie ich do projektowania konstrukcji budowlanych nie nast-
ręczy uŜytkownikom zasadniczych trudności. Wynika to z duŜego
powinowactwa podstaw merytorycznych dotychczasowych norm
krajowych PN-B z Eurokodami.
WdraŜanie EC powinny poprzedzić działania edukacyjne (dos-
tosowanie programów nauczania) działania wspomagające (szko-
lenia, studia podyplomowe, seminaria, publikacje, informatyzacja).
Niedogodnością Eurokodów jest zapewne ich obszerność.
U podstaw duŜych rozmiarów tych dokumentów była chęć
pracowania norm o charakterze uniwersalnym. NaleŜy jednak
podkreśli, Ŝe nie wszystkie propozycje i moŜliwości w nich zawa-
rte będą/musza być powszechnie stosowane.
Eurokody są równieŜ szansą na podniesienie kwalifikacji pro-
jektantów i wykonawców oraz zmiany jakościowe w budownictwie.
Nie moŜna ich traktować jak zbyteczną niedogodność dla
uczestników procesu budowlanego. Ponadto nie powinniśmy mieć
lęków i fobii przed nadchodzącymi zmianami normalizacyjnymi.

WdraŜanie Eurokodów
• Działania normalizacyjne - wydanie polskich wersji
Eurokodów,
• Działania edukacyjne - dostosowanie programów
nauczania,
• Działania wspomagające - szkolenia (m.in.studia
podyplomowe) publikacje, informatyzacja, ......

Dzię
Dziękuję
kuję za uwagę
uwagę

14
 WIELKOPOLSKA OKRĘGOWA IZBA INśYNIERÓW
BUDOWNICTWA
Ul. DWORKOWA 14, 60-602 POZNAŃ
e-mail: wkp@piib.org.pl
tel. 61 854 20 10, 61 854 20 12

PODSTAWY PROJEKTOWANIA
KONSTRUKCJI
WEDŁUG PN-EN 1990

ANTONI BIEGUS
tel. 071 372 77 79 lub 071 32037 66
antoni.biegus@pwr.wroc.pl

W normie PN-EN 1990:2004 Eurokod: Podstawy projektowania

konstrukcji – podano zasady i wymagania dotyczące zapewniania
bezpieczeństwa, uŜytkowalności i trwałości konstrukcji.
Przyjęto w niej koncepcje stanów granicznych, posługująca się
metodą częściowych współczynników.

W projektowaniu nowych konstrukcji przewiduje się bezpośred-

nie stosowanie EN 1990 łącznie z eurokodami EN 1991÷ ÷EN 1999.
• EN 1990 jest przeznaczona do stosowania przez – komitety
opracowujące nowe normy projektowania i związane normy
wyrobów, badań i wykonania,
• Inwestorów, projektantów, wykonawców i właściwe władze.
• EN 1990 jest dokumentem wiodącym przy projektowaniu
konstrukcji w celu:
– oceny oddziaływań i ich kombinacji,
– modelowania modelu materiału i zachowania się konstrukcji,
– oceny wartości liczbowych parametrów niezawodności.

15
 Spis treści PN-EN 1990 - stron 69
Przedmowa
1. Postanowienia ogólne
2. Wymagania
3. Podstawy obliczeń stanów granicznych
4. Zmienne podstawowe
5. Analiza konstrukcji i projektowania wspomaganego badaniami
6. Sprawdzanie metoda współczynników częściowych
Załącznik A1 (normatywny) Postanowienia dotyczące budynków
Załącznik B (informacyjny) Zarządzanie niezawodnością obiek-
tów budowlanych
Załącznik C (informacyjny) Podstawy współczynników częścio-
wych i analizy niezawodności
Załacznik D (informacyjny) Projektowanie wspomagane bada-
niami

Kryteria jakości konstrukcji

• Funkcjonalność
• Efektywność
• Niezawodność

Niezawodność konstrukcji – zdolność do bezawaryj-

nego funkcjonowania w przewidzianym, tzw. projektowa-
nym okresie uŜytkowania – jest zasadniczym kryterium
jakości i głównym (normatywnym) postulatem formuło-
wanym w odniesieniu do konstrukcji.
Projektowy okres uŜytkowania – przyjęty w projekcie
przedział czasu, w którym konstrukcja ma być uŜytko-
wana zgodnie z zamierzonym przeznaczeniem i przewi-
dzianym utrzymaniem, bez potrzeby napraw.

16
 Projektowy okres uŜytkowania
Kategoria Orientacyjny
projekt. okresu projektowy okres Przykłady
uŜytk. uŜytkowania [lata]

1 10 Konstrukcje tymczasowe
Wymienialne części konstrukcji
2 od 10 do 25
np. belki podsuwnicowe, łoŜyska
3 od 15 do 30 Konstrukcje rolnicze i podobne
Konstrukcje budynków i inne
4 50 konstrukcje zwykłe
Konstrukcje budynków
5 100 monumentalnych, mosty i inne
konstrukcje inŜynierskie
Konstrukcje lub ich części, które mogą być demontowane w celu ponow-
nego zamontowania, nie naleŜy uwaŜać za konstrukcje tymczasowe

Wymagania podstawowe
Konstrukcję budowli naleŜy zaprojektować oraz
wykonać w taki sposób, aby w zamierzonym okresie
uŜytkowania, z naleŜytym poziomem niezawodności i
bez nadmiernych kosztów eksploatacji:

• przejmowała wszystkie oddziaływania i wpływy,

których pojawienia się moŜna oczekiwać podczas
jej wykonania oraz uŜytkowania,

• pozostała przydatna do przywidzianego w projekcie

uŜytkownika.
(np. „odśnieŜanie” - ?, energooszczędność itp.)

17
 Aby potencjalne zniszczenie projektowanej konst-
rukcji było ograniczone naleŜy:
1. Ograniczyć, eliminować lub redukować zagrożenia, na
które może być narażona,
2. Wybrać ustrój nośny, który jest mało wraŜliwy na
rozpatrywane zagroŜenie,
3. Przyjąć takie jego rozwiązania by przetrwał mimo
awaryjnego uszkodzenia pojedynczego
elementu lub pewnej części konstrukcji,
4. Unikać, tak dalece jak to moŜliwe
ustrojów konstrukcyjnych, które mogą
ulec zniszczeniu bez uprzedniego uprzedzenia,
5. Wzajemnie powiązać (stęŜyć) elementy konstrukcji.

WYMAGANIA: - wybrać ustrój konstrukcyjny, który jest mało

wraŜliwy na rozpatrywane zagroŜenie i takie jego rozwiązania by
przetrwał mimo awaryjnego uszkodzenia pojedynczego elementu.
W ocenie bezpieczeństwa całej konstrukcji naleŜy ustalić jego
globalny model niezawodnościowy.
SZEREGOWY MODEL NIEZAWODNOŚCIOWY

SZEREGOWY
N = min (Ni) R = Π pi

18
 RÓWNOLEGŁY MODEL NIEZAWODNOŚCIOWY

RÓWNOLEGŁY N = Σ ai Ni

RÓWNOLEGŁY

N = Σ ai Ni

sN
v=
N

SZEREGOWY
N = min (Ni)
R = Πpi

19
 MODELOWANIE KONSTRUKCJI
W obliczeniach naleŜy przyjmować odpowiednie zało-
Ŝenia i modele obliczeniowe, odzwierciedlające zacho-
wanie się konstrukcji, w tym:
• właściwości przekrojów poprzecznych,
• węzłów i łoŜysk podporowych.

PODSTAWOWA ZASADA
PODSTAWOWA ZASADA IDENTYFIKACJI
IDENTYFIKACJI

MODEL ROZWIĄZANIE
OBLICZENIOWY ADEKWATNOŚĆ KONSTRUKCYJNE
USTROJU NOŚNEGO USTROJU NOŚNEGO

Niezawodność konstrukcji
- podstawowy postulat projektowania i realizacji budowli
• Zawodność rozumiana jest nie tylko jako awaria czy katast-
rofa, a takŜe sytuacja, gdy przestają być s pełniane wymagania
uŜytkowe. D ESIG N CO DES –
NORMY PROJEKTOWANIA
HISTO RICAL
• Awaria
W UJĘCIU HISTORYCZNYM
PERSPECTIVE

• Katastrofa

§ Kodeks Hammurabiego 18 w. p.n.e.

20
 Niezawodność konstrukcji - kryteria normowe
• Nośność (takŜe odporność ogniowa)
• UŜytkowalność (odpowiednia sztywność)
• Trwałość (kontrolowana deterioracja* - właściwe
utrzymanie konstrukcji w okresie uŜytkowania)
• Integralność strukturalna - nieuleganie nadmier-
nym zniszczeniom w wypadku zdarzeń
wyjątkowych (np. wybuch, uderzenie) tj.
nie uleganie zniszczeniom, których kon-
sekwencje – szkody – byłyby niewspół-
mierne do początkowej przyczyny.
* deterioracja – pogorszenie się stanu konstrukcji (właści-
wości) w okresie uŜytkowania

Główne przesłanki zapewnienie

niezawodności konstrukcji wg PN-EN 1990

• Projektowanie – zgodne z Eurokodami

• Wykonanie – zgodne z właściwymi normami
przywołanymi w Eurokodach
• Zarządzanie – zorientowane na jakość*/ – stoso-
wanie odpowiednich procedur
nadzoru i kontroli w całym
procesie budowlanym

*/
ISO 19001:2000 Systemy zarzą-
dzania jakości (podejście procesowe)

21
 Zarządzanie niezawodnością konstrukcji
RóŜne poziomy niezawodności moŜna przyjmować m.in.:
dla nośności konstrukcji, i dla uŜytkowalności konstrukcji.
W wyborze poziomu niezawodności konstrukcji,
uwzględniania się:
• moŜliwe przyczyny i/lub postacie stanów granicznych,
• moŜliwe konsekwencje zniszczenia takie jak zagroŜe-
nie Ŝycia, szkody, zranienia, straty materialne,
• reakcje społeczne na zaistniałe zniszczenia,
• koszty i procedury oraz postępowanie niezbędne z uwagi
na ograniczenia ryzyka zniszczenia.

MoŜna przy tym stosować zróŜnicowane poziomy nieza-

wodności w postaci 3. klas niezawodność (RCX),
którym odpowiadają 3. klasy konsekwencji (CCX).

Dla ustalonych
klas dobiera się: poziom nadzoru projektowania (DSLY) i
poziom inspekcji wykonawstwa (ILY).
Zaleca się przy tym, aby poziom wymagań był nie niŜszy niŜ
klasa niezawodności i konsekwencji (Y ≥ X) gdzie Y, X = 1, 2, 3.
Dla zwykłych, powszechnie stosowanych konstrukcji budow-
lanych przyjmuje się zwykle warunki przeciętna (Y = X = 2).
Klasy niezawodności konstrukcji i związane z nią wymagania
dotyczące zapewnienia jakości w procesach projektowania i
realizacji powinny być zawczasu uzgodnione i sprecyzowane
w specyfikacji projektu.

22
RóŜnicowanie niezawodności – uwarunkowania
rygorystyczne przeciętne liberalne WARUNKI

• Klasy konsekwencji zniszczenia współczynnik

CC3 CC2 CC1 obciąŜeń Kfi
• Klasy niezawodności
RC3 RC2 RC1
(1,1) (1,0) (0,9)

• Poziomy nadzoru przy projektowaniu

DSL3 DSL2 DSL1
(weryfikacja przez inną (weryfikacja (samokontrola)
jednostkę projektową) projektu)

• Poziomy inspekcji przy wykonywaniu

IL3 IL2 IL1
(inspekcja przez (zgodnie z procedu- (autoinspekcja)
stronę trzecią) rami wykonawcy)

DEFINICJA KLAS KONSEKWENCJI ZNISZCZENIA

Klasa Przykłady konstrukcji

konsek Opis
wencji
Wysokie zagroŜenie Ŝycia
CC3 ludzkiego lub bardzo duŜe
konsekwencje ekonomiczne,
społeczne i środowiskowe
Przeciętne zagroŜenie Ŝycia
CC2 ludzkiego lub znaczne
konsek-wencje ekonomiczne,
społecz-ne i środowiskowe
Niskie zagroŜenie Ŝycia ludz-
CC1 kiego małe lub nieznaczne
konsekwencje ekonomiczne,
społeczne i środowiskowe.
budowlanych i
inŜynierskich
Widownie, budynki uŜytecz-
ności publicznej, których
konsekwencje zniszczenia są
wysokie
Budynki: uŜyteczności publi-
cznej, mieszkalne, biurowe,
których konsekwencje znisz-
czenia są przeciętne
Budynki rolnicze, w których
ludzie zazwyczaj nie przeby-
wają, szklarnie

23
 RÓśNICOWANIE NIEZAWODNOŚCI ZA POMOCĄ:

- wskaźnika niezawodności β
- współczynników częściowych γF stosowanych w kombinac-
jach obciąŜeń podstawowych dla stałych sytuacji oblicze-
niowych.
Są to współczynniki KFi , w postaci mnoŜników do współ-
czynników częściowych γF
Kf1 = 0.9 - dla RC1,
Kf2 = 1.0 - dla RC2,
Kf3 = 1.1 - dla RC3

Współczynniki Kfi są odpowiednikami współczynników

konsekwencji zniszczenia γn w normie PN-B.

RÓśNICOWANIE NADZORU W TRAKCIE PROJEKTOWANIA

Poziomy Minimalne wymagania przy

Charakterys-
nadzoru przy sprawdzaniu obliczeń,
tyka nadzoru
projektowaniu rysunków i specyfikacji
DSL 3 Sprawdzenie przez stronę trzecia:
odniesiony do zaostrzony przez inną jednostkę
RC3 projektową*
DSL 2 Sprawdzenie zgodnie z
odniesiony do procedurami jednostki
RC2 normalny projektowej*
DSL 1 Autokontrola:
odniesiony do przez autora projektu*
RC1
* MoŜna równieŜ stosować klasyfikację projektantów i władz sprawdzających

24
 INSPEKCJA W TRAKCIE WYKONANIA

Charakterystyka
Poziom inspekcji inspekcji Wymagania inspekcji
IL3 odniesiony
zaostrzona przez stronę trzecią
do RC3
IL2 odniesiony zgodnie z procedurami
do RC2 jednostki wykonawczej
normalny
IL1 odniesiony
autoinspekcja
do RC 1

WNIOSEK. NaleŜy pilnie wprowadzić przepisy dotyczące:

1. Wprowadzenia klasyfikacji niezawodności budowli w
zaleŜności od konsekwencjach ich zniszczenia.
2. Weryfikacji projektów („zewnętrznej” – niezaleŜnej od
projektanta, wykonawcy, inwestora).

PODSTAWY OBLICZEŃ STANÓW GRANICZNYCH

Kanwę metodologiczną sprawdzanie niezawodności konst-
rukcji budowlanych wg Eurokodu EN 1990 stanowi znana juŜ
i powszechnie stosowana metoda
stanów granicznych i współczynników częściowych.
Metoda ta, skodyfikowana w normie PN-ISO 2394:2000
Ogólne zasady niezawodności konstrukcji budowlanych, została w
Eurokodach aplikacyjnie rozwinięta.
Stany graniczne to stany, po przekroczeniu których
konstrukcja nie spełnia jej kryteriów projektowych.
RozróŜnia się stany graniczne:
• nośności (związane z katastrofą lub zniszczeniem) i
• uŜytkowalności (po przekroczeniu których konstrukcja
przestaje spełniać stawiane jej wymagania uŜytkowe).

25
 W celu analizy prognozowanego wytęŜenia konstru-
kcji (w obliczeniach statyczno-wytrzymałościowych), w
kontekście oddziaływań oraz ich kombinacji analizuje
się sytuacje obliczeniowe.
Kombinacja oddziaływań – to zbiór wartości oblicze-
niowych przyjętych do sprawdzenia niezawodności
konstrukcji, kiedy w rozpatrywanym stanie granicznym
występują jednoczenie róŜne oddziaływania (w badanej
sytuacji obliczeniowej).
Sytuacje obliczeniowe – to zbiór warunków fizycz-
nych, reprezentujących rzeczywiste warunki w określo-
nym przedziale czasowym, dla którego wykazuje się w
obliczeniach, Ŝe odpowiednie stany graniczne nie zosta-
ły przekroczone.

SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAŁA

SYTUACJA
OBLICZENIOWA
WYJĄTKOWA
zamiecie śnieŜne

26
 SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAŁA

S Y T U A C J A O B L I C Z E N I O W A: W Y J Ą T K O W A, S E J S M I C Z N A

TRZĘSIENIE
HURAGAN ZIEMI
TRĄBA POWIETRZ.

SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAŁA

27
 TEMPER.
ZEWNĘT. SYTUACJA
OBLICZENIOWA
TRWAŁA

TEMPER.
WEWNĘT.

SYTACJA
OBLICZENIOWA
PRZEJŚCIOWA

Sytuacje obliczeniowe (warunki) – kombinacje

oddziaływań przy sprawdzaniu SGN
• trwała (uŜytkowanie obiektu zgodne z przeznacze-
niem) – której miarodajny czas trwania jest tego
samego rzędu co planowany okres eksploatacji
ustroju,
• przejściowa (chwilowe warunki podczas budowy i nap-
rawy) – o duŜym prawdopodobieństwie wstąpie-
nia, której czas trwania jest znacznie krótszy niŜ
przewidziany okres uŜytkowania konstrukcji,
• wyjątkowa (wyjątkowe warunki: poŜar, uderzenie, wy-
buch) – odnosząca się do wyjątkowych warun-
ków uŜytkowania konstrukcji lub jej eksploatacji,
• sejsmiczna – uwzględniająca trzęsienie ziemi.

28
 STANY GRANICZNE
• Stany graniczne dotyczące:
- bezpieczenstwa* ludzi i/lub
- bezpieczenstwa* konstrukcji
(- niekiedy takŜe zawartości budowli)
naleŜy uwaŜać za stany graniczne nośności - ULS.
*- stany poprzedzające (w tym samą) katastrofę konstrukcji

• Stany graniczne dotyczące:

- funkcji konstrukcji lub jego elementu w warunkach
zwykłego uŜytkowania,
- komfortu (drgania) uŜytkowników,
- wyglądu (ugięcia, rysy) obiektu budowlanego są
stanami granicznymi uŜytkowalności - SLS.

STANY GRANICZNE NOŚNOŚCI – ULS (SGN)

Sprawdzając kryteria nośności naleŜy rozróŜnić
następujące stany graniczne nośności (ULS) oraz
formy zniszczenia:

• ULS – EQU - utrata równowagi konstrukcji lub jej

części jako ciała sztywnego,
• ULS – STR - zniszczenie na skutek nadmiernego
odkształcenia, przekształcenia się w
mechanizm, zniszczenie materiałowe,
utratę stateczności konstrukcji,
• ULS – GEO - zniszczenie lub nadmierne deformacje
podłoŜa,
• ULS – FAT - zniszczenie zmęczeniowe.

29
 STANY GRANICZNE NOŚNOŚCI (ULS)
Jako miarodajne naleŜy sprawdzać następujące stany graniczne:
• EQU – Utrata równowagi statycznej konstrukcji lub jakiejkolwiek
jej części, uwaŜanej za ciało sztywne
Ed,dst ≤ Ed,stb
• STR – Zniszczenie wewnętrzne lub nadmierne odkształcenie
konstrukcji łącznie z fundamentami, w przypadku których
decyduje wytrzymałość materiału
Ed ≤ Rd
• GEO – Zniszczenie lub nadmierne odkształcenie podłoŜa, kiedy
istotne dla nośności konstrukcji ma wytrzymałość podłoŜa
Ed ≤ Rd
• FAT – Zniszczenie zmęczeniowe konstrukcji.

Ed,dst, Ed,stb, Ed, Rd - odpowiednio wartości obliczeniowe efektu oddziały-

wań destabilizujących, stabilizujących, efektu oddziaływań i nośności.

STANY GRANICZNE UśYTKOWALNOŚCI - SLS

Rozpatrując stany graniczne uŜytkowalności (SLS) naleŜy
wykazać, Ŝe spełnione są odpowiednie kryteria sztywności
konstrukcji dotyczące:
• ugięć, deformacji (wpływających na wygląd, komfort uŜytkowni-
ków lub funkcję konstrukcji – w tym funkcjonowanie urządzeń),
• drgań (powodujących dyskomfort ludzi i ograniczających przy-
datność uŜytkową konstrukcji),
• lokalnych uszkodzeń (wpływających negatywnie na wygląd,
trwałość lub funkcjonowanie konstrukcji)
RozróŜnia się odwracalne i nieodwracalne stany graniczne
uŜytkowalności.
Nieodwracalne stany graniczne uŜytkowalności – stany graniczne, w
których pewne konsekwencje oddziaływań, przekraczające określone wymaga-
nia uŜytkowe, pozostają po ustąpieniu tych oddziaływań.
Odwracalne stany graniczne uŜytkowalności – stany graniczne, w których
nie pozostają konsekwencje oddziaływań, przekraczające określone wymaga-
nia uŜytkowe po ustąpieniu tych oddziaływań.

30
 STANY GRANICZNE UśYTKOWALNOŚCI (SLS)
Sprawdzając Ek ≤ Ck naleŜy posługiwać się kryteriami
uŜytkowalnośći (Ck) dotyczącymi :
• Ugięć wpływających na
- wygląd,
- komfort uŜytkowników lub
- funkcji konstrukcji (w tym funkcjonowania maszyn i instalacji),
lub powodujących uszkodzenia obudowy.
• Drgań
- powodujących dyskomfort ludzi,
- ograniczających przydatności uŜytkową konstrukcji.
• Uszkodzeń, wpływających negatywnie na
- wygląd,
- trwałość,
- funkcjonowanie konstrukcji.
Ek, Ck - odpowiednio wartości: charakterystyczne efektu oddziaływań i
ograniczeń z warunku uŜytkowalności.

W metodzie stanów granicznych i współczynników częścio-

wych definiuje się tzw. zmienne podstawowe oraz ich war-
tości obliczeniowe:
• oddziaływania i wpływy środowiskowe (F - obciąŜenia)
Fd = γF Frep ; Frep = ψ Fk
• właściwości materiałów i wyrobów (X – wytrzymałość mate-
riałów)
X d = Xk / γ M
• wielkości geometryczne – wymiary przekroju, elementu, geo-
metria systemu (a) i imperfekcje ( ∆a)
ad = anom; ad = anom ± ∆a

γF, γM, ψ - odpowiednio współczynniki: obciąŜeń, nośności oraz

zmiennych oddziaływań towarzyszących.

31
 Współczynniki częściowe uwzględniają niepewność:
• reprezentowanych wartości oddziaływań (γf),
• modelu oddziaływań i/lub efektów oddziaływań (γSd),

• charakterystycznych właściwości materiału (γm),

• modelu stanu granicznego nośności (γRd)

Na ogół we wzorach występują zintegrowane

współczynniki częściowe:
- po stronie oddziaływań (mnoŜniki)
γF = γf ×γSd
- po stronie nośności (dzielniki)
γM = γm ×γRd

PODSTAWY METODY STANÓW GRANICZNYCH

Bezpieczeństwo konstrukcji jest determinowane przez: losową
nośność - R (ω) i losową efekty oddziaływań - E (ω).
Parametry nośności lub obciąŜeń ustala się na podstawie
pomiarów i badań doświadczalnych. Te wyniki są podstawą
określenia rozkładu empirycznych f(A) np. maksymalnych war-
tości rocznych obciąŜeń śniegiem gruntu f(s).

32
 Wartość charakterystyczna np. sk obciąŜe-
nia to podstawowa reprezentatywna wartość
oddziaływania.
Oblicza się ją jako kwantyl rozkładu maksy-
malnych wartości rocznych na podstawie analiz
probabilistycznych.
Np. w przypadku rozkładu normalnego
sk = Š (1 + t vs)

Kwantyl rzędu p jest to taka wartość zmiennej

losowej obciąŜenia śniegiem, która jest prze-
wyŜszana z prawdopodobieństwem
1- p
Np. gdy przyjmie się kwanty 0.98, to praw-
dopodobieństwo przekroczenia wartości cha-
rakterystycznej wynosi 0.02,
czyli ryzyko wynosi 2%.

33
 Wartość charakterystyczna obciąŜenia Fk lub noś-
ności Rk konstrukcji to podstawowa reprezentatywna
wartość. Oblicza się ją jako kwantyl rozkładu.
Pr {F ≥ Fk} ≥ 1-p lub Pr {R ≤ Rk} ≥ p
Np. w przypadku rozkładu normalnego Rk = R0 (1 - t sR)

Rd = Rk / γM

Jeśli w EN 1990÷EN 1999 nie podano inaczej to: kiedy dolna właś-
ciwości materiału jest niekorzystna, to jej wartość charakterys-
tyczną ustala się jako kwantyl 5%.

34
 Kwantyl rzędu p jest to taka wartość np. obciąŜenia śniegiem,
która jest przewyŜszana z prawdopodobieństwem 1- p.
Np. gdy przyjmie się kwantyl 0.98, to prawdopodobieństwo prze-
kroczenia wartości charakterystycznej wynosi 0.02, czyli ryzyko
wynosi – 2%,a okres powrotu T = 50 lat.

Rozkład normalny
Sk = Š(1 + t vs)
p(t) =p(2.06)= 0.98

Schemat analizy bezpieczeństwa konstrukcji

w metodzie stanów granicznych

35
UJĘCIE PROBABILISTYCZNE OCENY BEZPIECZEŃSTWA

UJĘCIE DETERMINISTYCZNE OCENY BEZPIECZEŃSTWA

36
 Warunek bezpieczeństwa w metodzie stanów granicznych
Ed ≤ Rd (1)
gdzie: Ed – efekty działań obciąŜeń (siły wewnętrzne M, N, V –
wyznaczone dla obciąŜeń obliczeniowych)

Ed ( Fd ) = Ed ( Fk ×γF )
Rd - nośności elementu
Rd = a⋅⋅C⋅⋅fyk /γM
w którym: C – charakterystyka geometryczna przekroju pręta
(np. C = A - rozciąganie, C = W - zginanie)
a – współczynnik np. wyboczenia ϕ, zwichrzenia ϕL.
Ocena bezpieczeństwa (1) w normach oblicza się – stopień
wykorzystania nośności elementu
Ed SIŁA WEWNĘTRZNA (2)
ELEMENTU ≤ 1
Rd
= NOŚNOŚĆ

Imperfekcje geometryczne:
- przekroju poprzecznego prętów
- ich osi podłuŜnych, a takŜe
- systemu całego ustroju nośnego

37
Imperfekcje geometryczne osi podłuŜnych
i płaszczyzn środkowych płyt i powłok

38
 SPRAWDZANIE NIEZAWODNOŚCI KONSTRUKCJI
METODĄ WSPÓŁCZYNNIKÓW CZĘŚCIOWYCH
Rodzaje oddziaływań wpływów środowiskowych (F) ze względu
na zmienności w czasie:

- STAŁE ( G ) – cięŜar własny konstrukcji, obudowy, urządzeń,

skurcz, osiadanie, a takŜe spręŜenia ( P ),

- ZMIENNE ( Q ) – klimatyczne, technologiczne, uŜytkowe,

- WYJĄTKOWE ( A ) – wybuch, uderzenie przez pojazd, a takŜe

sejsmiczne i niektóre obciąŜenia śniegiem,
- SEJSMICZNE ( AE ) – siły bezwładności wywołane trzęsieniem
ziemi.
Sprawdzając warunki uŜytkowalności rozpatruje się kombinacje:
charakterystyczne, częste i prawie stałe.

W przypadku obciąŜeń stałych o duŜym współczynniku zmien-

ności lub w przypadku wystąpienia prawdopodobnej zmiany
oddziaływań w okresie eksploatacji (np. przy dodatkowych,
okresowych obciąŜeniach stałych) rozróŜnia się dwa rodzaje
obciąŜeń charakterystycznych:
• wartość wyŜszą (Gk,sup) oraz
• wartość niŜszą (Gk,inf).
Gdy takie rozróŜnienie nie występuje, to jest miarodajna tylko
jedna wartość charakterystyczna (Gk).
W przypadku obciąŜeń zmiennych wartość charakterys-
tyczna (Qk) powinna odpowiadać:
• wartości górnej przy załoŜonym prawdopodobieństwie jej
nieprzekroczenia lub wartości dolnej przy załoŜonym praw-
dopodobieństwie jej nieosiągnięcia w pewnym okresie
odniesienia, który uwzględnia czas eksploatacji lub
• wartości ustalonej.

39
 RozróŜnia się jedno główne oddziaływanie zmienne oraz
związane oddziaływanie zmienne (inne niŜ główne).
Reprezentatywną wartość oddziaływania wiodącego (główne-
go) jest wartość charakterystyczna Qk.
Reprezentatywne wartości związanych (towarzyszących) oddzia-
ływań, są odniesione do wartości charakterystycznej oddziaływa-
nia głównego Qk, za pomocą współczynników ψi (redukcyjnych).
SłuŜą one do określenia wartości charakterystycznych obciąŜeń
zmiennych wartości:
• kombinacyjnych: ψ0Qk – sprawdzaniestanów granicznych noś-
ności i nieodwracalnych stanów granicznych uŜytkowalności,
• częstych: ψ1Qk – sprawdzanie stanów granicznych nośności z
uwzględnieniem oddziaływań wyjątkowych i odwracalnych sta-
nów granicznych,
• quasi-stałych: ψ2Qk– sprawdzanie stanów granicznych nośnoś-
ci z uwzględnieniem oddziaływań wyjątkowych i nieodwracal-
nych stanów granicznych uŜytkowalności.
Współczynniki ψi są określone w EN 1990 lub w innych normach obciąŜeń, albo
są ustalone przez inwestora, lub projektanta w porozumieniu z inwestorem.

Podstawowe kombinacje oddziaływań dla budynków (STR) w

przypadku trwałych i przejściowych sytuacji obliczeniowych

Ed = E {Σ(UPA / FPA) „+” LVA „+” Σ AVA}

UPA – niekorzystne oddziaływanie stałe (γG.sup Gk,sup ),
FPA – korzystne oddziaływanie stałe (γG.inf Gk,inf ),
LVA – wiodące (główne) oddziaływanie zmienne (γQ Qk),
AVA – towarzyszące oddziaływanie zmienne (γQψ0Qk; ψ0<1),
„+” – oznacza „naleŜy uwzględnić w kombinacji z”,
Σ – oznacza łączny efekt

Σ γG Gk „+” γQ,1Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10)

ObciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Zalecane wartości γi przy sprawdzaniu nośności konstrukcji

γG.sup = 1.35 (niekorzystne), γG.inf = 1.00 (korzystne), γQ = 1.50 (lub 0)

40
Wartości charakterystycznych obciąŜeń towarzyszących
• kombinacyjnych: ψ0 s,
• częstych: ψ1 s,
• prawie stałych: ψ2 s
Wartości współczynników ψi dla obciąŜenia śniegiem:
Region ψ0 ψ1 ψ2

Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja 0,70 0,50 0,20

Pozostałe państwa członkowskie CEN

dla miejsc połoŜonych na wysokości 0,70 0,50 0,20
H > 1000 m powyŜej poziomu morza

Pozostałe państwa członkowskie CEN

dla miejsc połoŜonych na wysokości 0,50 0,20 0
H < 1000 m powyŜej poziomu morza

Wartości współczynników ψ0 dla obciąŜenia budynków

ObciąŜenia zmienne w budynkach kategorii: ψ0 ψ1 ψ2

A – powierzchnie magazynowe 0,7 0,5 0,3

B – powierzchnie biurowe 0,7 0,5 0,3
C – miejsca zebrań 0,7 0,7 0,6
D – powierzchnie handlowe 0,7 0,7 0,6
E – powierzchnie magazynowe 1,0 0,9 0,8
F – powierzchnie ruchu pojazdów ≤ 30kN 0,7 0,7 0,6
G – powierzchnie ruchu
pojazdów > 30≤160kN 0,7 0,5 0,3
H – dachy 0,0 0,0 0,0

41
 Z kolei współczynniki kombinacji obciąŜeń ψ0 dla poszcze-
gólnych oddziaływań zmiennych (towarzyszących) zaleca się
przyjmować jak następuje:

• obciąŜenia uŜytkowe ψ0 = 0.7 (lub 1.0 – dla powierzchni

magazynowych),
• obciąŜenia wiatrem ψ0 = 0.6,
• obciąŜenia śniegiem ψ0 = 0.5 (lub 0.7 – dla krajów nordyc-
kich),
• oddziaływanie temperatury (nie poŜarowe) ψ0 = 0.6.

Definicje i wartości charakterystyczne róŜnych oddziaływań

są przedmiotem
PN-EN 1991-1-1:2004 Oddziaływania na konstrukcję –
Cześć 1-1: Oddziaływania ogólne – cięŜary objętościowe,
cięŜar własny i obciąŜenia uŜytkowe.

„+” – kombinacja z

42
• Przekroje krytyczne – istotne z uwagi na wymiarowanie elementów.
• Maximum/maximorum sił wewnętrznych w przekrojach krytycznych.
• Kombinacje schematów obciąŜeń naleŜy ustalić indywidualnie dla
kaŜdego i - tego przekroju krytycznego.

W przypadku typowych budynków, gdy pomija się

oddziaływanie temperatury, kombinacje podstawowe moŜna
sprowadzić do następujących przypadków:

A. maksymalne oddziaływanie wiatru W (wiodące) oraz

obciąŜenie śniegiem S i obciąŜenia uŜytkowe Q
[G, max W oraz Σ(S,Q) ],
B1. maksymalne obciąŜenia śniegiem S (wiodące) oraz
obciąŜenie wiatrem i obciąŜenia uŜytkowe Q
[G, max S i Σ(W, Q) ],
B2. maksymalne obciąŜenie uŜytkowe Q (wiodące)
oraz obciąŜenie wiatrem W i obciąŜenie śniegiem S
[G, max Q i Σ(W, S) ],
C. minimalne obciąŜenia grawitacyjne i maksymalne
oddziaływanie wiatru
[min Σ(G,Q) i max W ].

43
Ed = G ⋅ (1,35) "+" W ⋅ (1,50) "+" S ⋅ (1,50 ⋅ 0,50) "+" Q ⋅ (1,50 ⋅ 0.70)
Ed = G ⋅ (1,35)"+" S ⋅ (1,50)"+"W ⋅ (1,50 ⋅ 0,6)"+" Q ⋅ (1,50 ⋅ 0,70)
Ed = G ⋅ (1,35)"+"Q ⋅ (1,50)"+"W ⋅ (1,50 ⋅ 0,60)"+" S ⋅ (1,50 ⋅ 0,50)
Ed = G ⋅ (1,00)"+"W ⋅ (1,50)

MnoŜniki do obciąŜeń składowych w kombinacjach

oddziaływań w przypadku budynków

Przy- Oddziaływania Oddziaływania zmienne

padek stałe (G) Wiatr (W) Śnieg (S) UŜytkowe (Q)
Kombinacje podstawowe – przy sprawdzaniu nośności
A 1.35 1.50 1.50 ψ0,s 1.50 ψ0,i
B1 1.35 1.50 ψ0,w 1.50 1.50 ψ0,i
B2 1.35 1.50ψ0,w 1.50 ψ0,s 1.50
C 1.00 1.50 0 0
Kombinacje charakterystyczne
– przy sprawdzaniu uŜytkowalności
D 1 1 ψ0,s ψ0,i
E1 1 ψ0,w 1 ψ0,i
E2 1 ψ0,w ψ0,s 1

44
Kombinację oddziaływań (STR) (tab. A1.2B) moŜna wyrazić jako:
obciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ γG Gk „+” γQ,1Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10)

albo alternatywnie dla stanów granicznych STR i GEO jako
mniej korzystne wyraŜenie z dwóch podanych niŜej:

Σ γG Gk „+” γQ,1 ψ0,1 Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10a)

Σ ξ γG Gk„+” γQ,1Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10b)

ObciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Zalecane wartości γ przy sprawdzaniu nośności konstrukcji

γG.sup = 1.35 (niekorzystne), γG.inf = 1.00 (korzystne), γQ = 1.50 (lub 0)
ξ = 0.85 (tak, aby ξ.γG.sup = 0.85×
×1.35 = 1.15)
WyraŜenie (6.10) prowadzi z reguły do większego zuŜycia materiału

Równowagę statyczną (EQU) (tab. A1.2A) konstrukcji

budynku zaleca się sprawdzać posługując się wartościami
obliczeniowymi oddziaływań:
obciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ γGGk „+” γQ,1Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10)

Zalecane wartości współczynników przy sprawdzaniu rów-

nowagi statycznej konstrukcji
γG.sup = 1.10 (niekorzystne)
γG.inf = 0.90 (korzystne)
γQ,1 = 1.50 (lub 0)
γQ,i = 1.50 (lub 0)

45
 Obliczenia elementów konstrukcji (stóp fundamentowych, pali,
ścian części podziemnych itp.) (STR) uwzględniające
oddziaływania geotechniczne i nośności gruntu (GEO) zaleca się
sprawdzać posługując się jedną z trzech następujących podejść:
PODEJŚCIE 1 – Wartości obliczeniowe z tablicy A1.2(C) i
wartości obliczeniowe z tablicy A1.2(B) stosuje się w oddzielnych
obliczeniach, zarówno do oddziaływań geotechnicznych jak i
innych oddziaływań działających na konstrukcję lub pochodzą-
cych od konstrukcji. Zwykle wymiarowanie fundamentów
przeprowadza się na podstawie tablicy A1.2(C), a nośność
konstrukcji na podstawie tablicy A1.2(B).
Tab. A1.2(C) Wartości obliczeniowe oddziaływań (EQU) (zestaw A)
obciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ γGGk „+” γQ,1Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10)

γG.sup = 1.00, γG.inf = 1.00, γQ,1 = 1.30 (lub 0) γQ,i = 1.30 (lub 0)

PODEJŚCIE 2 – Wartości obliczeniowe z tablicy A1.2(B) sto-

suje się zarówno do oddziaływań geotechnicznych jak i innych
oddziaływań.
PODEJŚCIE 3 – Wartości obliczeniowe z tablicy A1.2(C) sto-
suje się do oddziaływań geotechnicznych i jednocześnie stosuje
się częściowe współczynniki z tablicy A1.2(B) do innych oddzia-
ływań działających na konstrukcje lub pochodzących od kons-
trukcji.

W PN-EC 1990 podano równieŜ kombinacje oddziaływań w przy-

padku wyjątkowych sytuacji obliczeniowych (poŜar, uderzenie)

obciąŜenia: stałe wyjątkowe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ Gk „+” Ad „+” (ψ1,1 lub ψ2,1)Qk,1 „+” Σ ψ2,1Qk

46
 Rodzaje oddziaływań wpływów środowiskowych (F) ze względu
na zmienności w czasie:

- STAŁE ( G ) – cięŜar własny konstrukcji, obudowy, urządzeń,

skurcz, osiadanie, a takŜe spręŜenia ( P ),

Kombinację oddziaływań (STR) z uwzględnieniem spręŜenia

moŜna wyrazić jako:

obciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ γG Gk „+”γP P „+”γQ,1Qk,1 „+” Σ γQ,iψ0,iQk (6.10)

miarodajna wartość reprezentatywna oddziaływania

spręŜającego (patrz EN 1992 do EN 1996 i EN1998 do 1999)

ZMIANA do POLSKIEJ NORMY

PN-EN 1990:2004/A1 – październik 2008 - stron 28
„eurokod mostowy”

W załączniku A2 (normatywnym) podano reguły i metody

ustalania kombinacji oddziaływań przy sprawdzaniu stanu
granicznego uŜytkowalności i nośności (z wyjątkiem spraw-
dzania zmęczeniowego) z uwzględnieniem zalecanych war-
tości obliczeniowych oddziaływań stałych, zmiennych i wyjąt-
kowych oraz współczynników ψi stosowanych w przypadku
obliczeń:
• mostów drogowych,
• kładek dla pieszych i
• mostów kolejowych.

47
 STANY GRANICZNE UśYTKOWALNOŚCI
Kombinacje oddziaływań w stanów granicznych uŜytkowalności:
a) kombinacja charakterystyczna
obciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ Gk „+” Qk,1 „+” Σ ψ0,iQk (6.14b)

b) kombinacja częsta
obciąŜenia: stałe zmienne wiodące zmienne towarzyszące

Σ Gk „+” ψ1,1Qk,1 „+” Σ ψ2,iQk (6.15b)

c) kombinacja quasi-stała
obciąŜenia: stałe zmienne

Σ Gk „+” Σ ψ2,iQk (6.16b)

Podstawowe wymagania dotyczące stanów granicznych

uŜytkowalności podano w pkt. 3.4 i Załącznik A1.4.
Graniczne ugięcia pionowe i przemieszczenia poziome w
nawiązaniu do PN-EN 1990 / Załącznik A1.4 powinny być podane
w specyfikacji projektowej i uzgodnione z inwestorem.

w0 – strzałka odwrotna nieobciąŜonego elementu,

w1 – strzałka ugięcia od obciąŜenia stałego,
w2 – strzałka ugięcia od obciąŜenia zmiennego,
wmax – pozostałe ugięcie całkowite z uwzględnieniem strzałki
odwrotnej.

48
 Według krajowych norm PN-B

n γG,PN=1.1÷1.2 ObciąŜenie ψi
S dPN = γ n ∑ S k γ f ,iψ i γW,PN=1.3 podstawowe 1.0
i =1 γS,PN =1.4 drugie 0.9
trzecie 0.8
pozostałe 0.7

Według „starego” EC oraz norm zachodnioeuropejskich

(niemieckiej, brytyjskiej)
n γG,EC=1.35
S dEC = γ G , EC ∑ Gk ,i + γ Q , EC ∑ Qk , j γw,EC =1.5
i =1 j =1
γs,EC =1.5
n n
ψEC = 0.9
S dEC = γ G , EC ∑ Gk ,i +ψ i γ Q , EC ∑ Qk , j
i =1 j =1 γi,ECψEC = 1.35

Częściowe współczynniki bezpieczeństwa odnoszące się do

obciąŜeń według norm polskich PN-B, Eurokodu oraz
norm zagranicznych: niemieckiej DIN i brytyjskiej BS

49
 wg „starego” EC według PN-B

Analizy i badania konstrukcji

W zaleŜności od charakteru oddziaływań i właściwości

konstrukcji oraz rozpatrywanego stanu granicznego
mają zastosowanie następujące rodzaje analizy:

• analiza statyczna (liniowa lub nieliniowa),

• analiza dynamiczna,
• obliczenia wspomagane badaniami.

Badania eksperymentalne stosuje się w razie niepew-

ności modelu obliczeniowego i/lub w przypadku znacz-
nej powtarzalności komponentów konstrukcji.

50
Załącznik C. Podstawy współczynników częścio-
wych analizy niezawodności

g =R −E s g = ( s R2 + s E2 )

Wskaźnik niezawodności (1968)

51
 g
g − βs g = 0 β=
sg
Np. β = 3.0 Z = 0.00135

W Eurokodzie przyjęto, Ŝe dla okresu uŜytkowania konstrukcji

wynoszącego 50 lat wskaźnik β = 3,8, co odpowiada prawdo-
podobieństwu zniszczenia (dla SGN) pF = 0,7·10-4.

Im większy jest
wskaźnik β, tym awa-
ryjność ustroju jest
mniejsza, co pokaza-
no na rysunku.

Zmiana wskaźnika
β o 0,5 odpowiada w
przybliŜeniu zmianie
pF o jeden rząd.

52