Eurokod 3 - cz.1-1 (STAL) (PN-EN 1993-1-1 2006)

POLSKA NORMA
Polski Komitet ICS 91.010.30; 91.080.1 O

Normalizacyjny
PN-EN 1993-1-1
czerwiec 2006
Wprowadza
EN 1993-1-1:2005 +AC:2006; IDT
Zastępuje
PN-EN 1993-1-1 :2005 (U)
Eurokod 3:
Projektowanie konstrukcji stalowych
Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla
budynków
Norma Europejska EN 1993-1-1 :2005 z włączoną poprawkąAC:2006 ma status

Polskiej Normy
© Copyright by PKN, Warszawa 2006 nr ref. PN-EN 1993-1-1 :2006

r
Hologram Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Żadna część niniejszej normy nie może być
PKN zwielokrotniana jakąkolwiek techniką bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego
2 PN-EN 1993-1-1:2006
Przedmowa krajowa
Niniejsza norma została przygotowana przez KT nr 128 ds. Projektowania i Wykonawstwa Konstrukcji Meta-
lowych i zatwierdzona przez Prezesa PKN dnia 11 kwietnia 2006 r.
Jest tłumaczeniem - bez jakichkolwiek zmian - angielskiej wersji Normy Europejskiej EN 1993-1-1 :2005,
w którym uwzględniono poprawkę do tej normy AC:2006. Wprowadzona poprawka została w tekście zazna-
czona podwójną pionową linią na marginesie.
W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsyłacze krajowe oznaczone od N 1) do N 3o)_
Niniejsza norma zastępuje PN-EN 1993-1-1:2005 (U).
Norma zawiera Załącznik informacyjny krajowy NA - Postanowienia krajowe w zakresie przedmiotowym

EN 1993-1-1.
Odpowiedniki krajowe norm i dokumentów powołanych w niniejszej normie można znależć w katalogu Pol-
skich Norm, Część VI. Oryginały norm i dokumentów powołanych, które nie mają odpowiedników krajowych,
są dostępne w Ośrodku Informacji Normalizacyjnej PKN.
W sprawach merytorycznych dotyczących treści normy można zwracać się do właściwego Komitetu Technicz-
nego PKN, kontakt: www.pkn.pl
Załącznik krajowy NA
(informacyjny)
Postanowienia krajowe w zakresie przedmiotowym EN 1993-1-1
NA. 1 - ad 2.3.1 (1)

Obciążenia klimatyczne - patrz PN-EN 1991-1-3, PN-EN 1991-1-4 i PN-EN 1991-1-5.
NA. 2- ad 3.1 (2)

Niniejszą normę można stosować również w przypadku gatunków stali nieujętych w Tablicy 3.1 pod warun-
kiem, że stal spełnia warunki ciągliwości podane w 3.2.2 (1).
NA. 3- ad 3.2.1 (1)

Wartościnominalne fy i fu zaleca się przyjmować wg Tablicy 3.1, a w innych przypadkach - wg odpowiednich
norm wyrobów.
NA. 4 - ad 3.2.2 (1)

Można przyjmować wartości graniczne parametrów ciągliwości zgodnie z Uwagą w 3.2.2 (1).
NA. 5 - ad 3.2.3 (1)

Jako najniższą klimatyczną temperaturę eksploatacyjną w projektowaniu konstrukcji zaleca się przyjmować
wartość charakterystyczną najniższej temperatury powietrza zewnętrznego o 50-letnim okresie powrotu, która
to wartość dla terytorium Polski wynosi - 32 °C.
NA. 6 - ad 3.2.3 (3) B

W przypadku elementów ściskanych zasadniczo nie stawia się wymagań dotyczących udarności. W przypad-
kach wątpliwych zaleca się postępować zgodnie z Uwagą w 3.2.3 (3) B.
PN-EN 1993-1-1 :2006 3
NA. 7 - ad 3.2.4 (1)

Dobór klas jakości ze względu na wymóg ciągliwości międzywarstwowej zaleca się przeprowadzać zgodnie
z Tablicą 3.2.
NA.8 - ad 5.2.1 (3)

W przypadku układów ramowych można stosować warunek
gdzie uu - współczynnik rezerwy plastycznej układu; uu ~ 1.
NA. 9 - ad 5.2.2 (8)

Analizę pierwszego rzędu bez uwzględnienia imperfekcji można stosować w przypadku układów nieprzechy-
łowych (sztywno stężonych), a także jednokondygnacyjnych układów przechyłowych.
NA. 10 - ad 5.3.2 (3) - b

Wartości obliczeniowe e0/L zaleca się przyjmować wg Tablicy 5.1 - kol. 2 (analiza sprężysta), niezależnie od
zastosowanej metody analizy.
NA. 11 - ad 5.3.2 (11)

Alternatywny sposób uwzględniania imperfekcji wg 5.3.2 (11) nie jest zalecany.
NA. 12 - ad 5.3.4 (3)

Jeśli nie przeprowadza się dokładniejszej analizy, to można przyjmować zalecaną wartość parametru,
tj. k = 0,5.
NA. 13 - ad 6.1 (1)/Uwaga 1

W przypadku typów konstrukcji nie objętych Eurokodem 3 zaleca się przyjmować wartości współczynników YM
jak dla konstrukcji budynków.
NA. 14 - ad 6.1 (1)/Uwaga 28

W przypadku konstrukcji budynków wartości współczynników częściowych YM przyjmuje się, jak następuje:
= YM1 = 1,00 oraz YM2 = min [1, 1; 0,9fuI fy]
YMo
NA. 15 - ad 6.3.2.2 (2)

Można przyjmować zalecane wartości parametru imperfekcji u - wg Tablicy 6.3.
NA. 16 - ad 6.3.2.3 (1)

Można przyjmować wartości graniczne parametrów podane w Uwadze.
NA. 17 - ad 6.3.2.3 (1)

Wartości współczynnika f można wyznaczać zgodnie z Uwagą, przy czym jednocześnie zaleca się przyjmo-
wać kc= (CmLr)112' gdzie CmLT- wg Tablicy B.3.
NA. 18 - ad 6.3.2.4 (1)8

Zaleca się przyjmować wartość graniczną Aco= 0,4.
NA. 19 - ad 6.3.2.4 (2)8

Można przyjmować zalecany współczynnik modyfikacji kfl = 1,10.
4 PN-EN 1993-1-1:2006
NA. 20 - ad 6.3.3(5)
1/ Współczynniki interakcji k zaleca się obliczać Metodą 2 (Załącznik B).
2/ Alternatywnie, w celu szybkiego sprawdzenia, można stosować uproszczony warunek stateczności
nlx; + Cmym/XLT + Cmzmz::; 1 - L'.o (i = y lub z)

gdzie: n - względna siła podłużna: n = NEiNRd,
m- względny moment zginający:
my= max My,Ed (+L'.My,Ed)/My,Rd;

mz = max Mz,Ed(+t.Mz,Ed)/Mz,Rd,
X;- współczynnik wyboczenia,
XLT-współczynnikzwichrzenia,
Cm-współczynnik momentu wg Tablicy B.3,
t. 0 - składnik poprawkowy (oszacowanie maksymalnej redukcji):

t. 0 = O,1 + 0,2 (w;- 1), przy czym W;= Wp1,;/W81,;, lub
t. 0 = O,1 - w przypadku przekrojów klasy 3 i 4.
3/ W przypadku kształtowników rurowych okrągłych można stosować następujący warunek stateczności
n/x; + [(k;;m;)2+ (Cmim/] 112 ::; 1 (i,j =y,z)
gdzie: k - wg tablicy B.1, jak w przypadku przekrojów rurowych prostokątnych;
n, m, Cm- jak wyżej.
W przypadku złożonej, dwukierunkowej interakcji zginania z siłą podłużną powyższy warunek sprawdza się
dwukrotnie, rozpatrując wyboczenie względem obu osi.
NA. 21 - ad 6.3.4 (1)

Stosowanie metody ogólnej ogranicza się do elementów niewrażliwych na dystorsję przekroju (zasada sztyw-
nego konturu).
NA. 22- ad 7.2.1 (1)8

Zaleca się, aby ugięcia pionowe nie przekraczały poniższych wartości granicznych:
Element konstrukcji W3*1 ::;

Wmax,
- Dżwigary dachowe (kratowe i pełnościenne) L/250
- Płatwie L/200
- Blacha profilowana L/150
- Elementy stropów i stropodachów:
- belki główne (podciągi) L/350
- belki drugorzędne L/250
- Nadproża okien i bram L/500
*/ Gdy zastosowano strzałkę odwrotną.
Oznaczenia: Wmax-ugięcie całkowite netto (po odjęciu ewentualnej strzałki odwrotnej);

w 3- strzałka ugięcia od obciążeń zmiennych;
L- rozpiętość elementu (lub podwójny wysięg wspornika).
PN-EN 1993-1-1 :2006 5
NA. 23 - ad 7.2.2 (1)B

Zaleca się, aby przemieszczenia poziome nie przekraczały poniższych wartości granicznych:
- w układach jednokondygnacyjnych (bez suwnic): H/150,
- w układach wielokondygnacyjnych: H/500,
gdzie: H - poziom rozpatrywanego rygla względem wierzchu fundamentów.
NA. 24 - ad 7.2.3 (1)B

Częstotliwość drgań własnych konstrukcji stropu w pomieszczeniach użyteczności publicznej o rozpiętości
L > 12 m powinna wynosić co najmniej 5 Hz. Warunku tego można nie sprawdzać, gdy ugięcie od kombinacji
quasi-stałej nie przekracza 1O mm.
(Por. także ISO 10137: Basis for design of structures - Serviceability of buildings against vibrations).
NA. 25 - ad BB.1.3 (3)B

Długość wyboczeniową elementów skratowania z kształtowników rurowych prostokątnych, przyspawanych
bezpośrednio do rurowych pasów, przyjmuje się równą długości elementu między środkami spoin obwodo-
wych.
Stronica pusta
NORMA EUROPEJSKA EN 1993-1-1
EUROPEAN STANDARD maj 2005
NORME EUROPEENNE +AC
EUROPAISCHE NORM luty 2006
ICS 91.010.30; 91.080.10 Zastępuje ENV 1993-1-1:1992
Wersja polska
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych - Część 1-1: Reguły ogólne i reguły

dla budynków
Eurocode3: Design of steel Eurocode3 : Calcul des structures en Eurocode3: Bemessung
structures- Part 1-1: General rules acier - Partie 1-1: Regles generales und Konstruktionvon Stahlbauten
and rules for buildings et regles pour les batiments - Teil 1-1:Allgemeine
Bemessungsregelnund Regeln fur
den Hochbau
Niniejszanormajest polską wersją Normy EuropejskiejEN 1993-1-1:2005wraz z poprawkąAC:2006. Została ona przetłu
maczona przez Polski Komitet Normalizacyjnyi ma ten sam status co wersje oficjalne.
Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 16 kwietnia 2004 r.
Zgodnie z Przepisami Wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania Normie

Europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajo-
wych, łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać na zamówienie w Sekretariacie Centralnym lub
w krajowych jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN.
Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjalnych wersjach (angielskiej, francuskiej i niemieckiej). Wer-
sja w każdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego członka CEN na jego własny język
i notyfikowana w Sekretariacie Centralnym, ma ten sam status co wersje oficjalne.
Członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Cypru, Danii, Es-
tonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec,
Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Węgier, Włoch i Zjed-
noczonego Królestwa.
CEN
Europejski Komitet Normalizacyjny
European Committee for Standardization
Comite Europeen de Normalisation
Europaisches Komitee fur Normung
Centrum Zarządzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels
© 2005 CEN - All rights of exploitationin any form and by any means reservedworldwidefor CEN national Members.
nr ref. EN 1993-1-1 :2005+AC:2006 E

EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Spis treści strona
1 Postanowienia ogólne ........................................................................................................................... 8

1.1 Zakres normy. ............................................................................................................................... 8
1.2 Powołania normatywne ................................................................................................................ 9
1.3 Założenia .................................................................................................................................... 10
1.4 Rozróżnienie zasad i reguł stosowania ...................................................................................... 1O
1.5 Terminy i definicje ....................................................................................................................... 10
1.6 Symbole ...................................................................................................................................... 11
1.7 Oznaczenia osi elementu ........................................................................................................... 19
2 Podstawy projektowania ..................................................................................................................... 21

2.1 Wymagania ................................................................................................................................. 21
2.1.1 Wymagania podstawowe .................................................................................................... 21
2.1.2 Zarządzanie niezawodnością .............................................................................................. 21
2.1.3 Projektowy okres użytkowania, trwałość i integralność konstrukcji .................................... 21
2.2 Podstawy eksperymentalne metody projektowania ................................................................... 22
2.3 Zmienne podstawowe ................................................................................................................ 22
2.3.1 Oddziaływania i wpływy środowiska ................................................................................... 22
2.3.2 Właściwości materia/ów i wyrobów ..................................................................................... 22
2.4 Sprawdzanie metodą współczynników częściowych .................................................................. 22

2.4.1 Wartości obliczeniowe właściwości materiału ..................................................................... 22
2.4.2 Wartości obliczeniowe danych geometrycznych ................................................................. 23
2.4.3 Nośność obliczeniowa ......................................................................................................... 23
2.4.4 Sprawdzanie równowagi statycznej (EQU) ......................................................................... 23
2.5 Projektowanie wspomagane badaniami ..................................................................................... 23
3 Materiały ............................................................................................................................................... 24
3. 1 Postanowienia ogólne ................................................................................................................ 24
3.2 Stal konstrukcyjna ...................................................................................................................... 24
3.2.1 Właściwości materiału ......................................................................................................... 24
3.2.2 Wymóg ciągliwości .............................................................................................................. 24
3.2.3 Udarność ............................................................................................................................. 24
3.2.4 Ciągliwość międzywarstwowa ............................................................................................. 26
3.2.5 Tolerancje ............................................................................................................................ 27
3.2.6 Wartości obliczeniowe stałych materiałowych ..................................................................... 27
3.3 Środki złączne ............................................................................................................................ 27
3.3.1 Łączniki ............................................................................................................................... 27
3.3.2 Materiały do spawania ........................................................................................................ 27
3.4 Inne wyroby stosowane w budynkach ........................................................................................ 28
4 Trwałość ................................................................................................................................................ 27
5 Analiza konstrukcji .............................................................................................................................. 28

5. 1 Modelowanie konstrukcji na użytek analizy ................................................................................ 28
5.1.1 Modelowanie konstrukcji i założenia podstawowe .............................................................. 28
5.1.2 Modelowanie węzłów .......................................................................................................... 28
5.1.3 Interakcja konstrukcji z podłożem ....................................................................................... 28
5.2 Analiza globalna ......................................................................................................................... 29
5.2.1 Wpływ deformacji ................................................................................................................ 29
5.2.2 Stateczność konstrukcji ram ............................................................................................... 30
2
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
5.3 lmperfekcje ................................................................................................................................. 32

5.3.1 Postanowienia ogólne ......................................................................................................... 32
5.3.2 Imperfekcje w analizie globalnej ram .................................................................................. 32
5.3.3 Imperfekcje w analizie stężeń ............................................................................................. 36
5.3.4 Imperfekcje elementów ....................................................................................................... 38
5.4 Metody analizy ........................................................................................................................... 38
5.4.2 Globalna analiza sprężysta ................................................................................................. 39
5.4.3 Globalna analiza plastyczna ............................................................................................... 39
5.5 Klasyfikacja przekrojów .............................................................................................................. 40
5.5.1 Cel klasyfikacji ..................................................................................................................... 40
5.5.2 Reguły klasyfikacji ............................................................................................................... 40
5. 6 Wymagania dotyczące przekrojów w analizie plastycznej ......................................................... 41
6 Stany graniczne nośności ................................................................................................................... 45

6.2 Nośność przekrojów ................................................................................................................... 45
6.2.2 Cechy przekroju .................................................................................................................. 46
6.2.3 Rozciąganie ........................................................................................................................ 49
6.2.4 Ściskanie ............................................................................................................................. 49
6.2.5 Zginanie .............................................................................................................................. 50
6.2.6 Ścinanie .............................................................................................................................. 50
6.2.7 Skręcanie ............................................................................................................................ 52
6.2.8 Zginanie ze ścinaniem ........................................................................................................ 53
6.2.9 Zginanie z silą podłużną. ..................................................................................................... 54
6.2.1 O Zginanie ze ścinaniem i silą pod/użną. ................................................................................ 56
6.3 Stateczność elementów pe/naściennych .................................................................................... 56
6.3.1 Elementy ściskane o stałym przekroju ................................................................................ 56
6.3.2 Elementy zginane o stałym przekroju ................................................................................. 60
6.3.3 Elementy zginane i ściskane o stałym przekroju ................................................................. 64
6.3.4 Ogólna metoda oceny stateczności elementów ze względu na zwichrzenie i wyboczenie
z płaszczyzny układu .......................................................................................................... 65
6.3.5 Zwichrzenie elementów z przegubami plastycznymi .......................................................... 67
6.4 Elementy złożone o pasach równoległych ................................................................................. 69
6.4.2 Slupy skratowane ................................................................................................................ 71
6.4.3 Slupy z przewiązkami .......................................................................................................... 72
6.4.4 Elementy złożone bliskogalęziowe ...................................................................................... 74
7 Stany graniczne użytkowalności ........................................................................................................ 75

7.2 Stany graniczne użytkowa/naści w budynkach .......................................................................... 75
7.2.1 Ugięcia pionowe ......................................................................................................................... 75
7.2.2 Przemieszczenia poziome .......................................................................................................... 75
7.2.3 Efekty dynamiczne ..................................................................................................................... 75
Załącznik A [informacyjny] - Metoda 1: Współczynniki interakcji k;ido formuł interakcyjnych

w 6.3.3(4) ............................................................................................................................................... 76
Załącznik B [informacyjny] - Metoda 2: Współczynniki interakcji k;ido formuł interakcyjnych

w 6.3.3(4) ............................................................................................................................................... 79
Załącznik AB [informacyjny] - Dodatkowe postanowienia związane z analizą .................................... 81
Załącznik BB [informacyjny] - Wyboczenie elementów konstrukcji budynków .................................. 82
3
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Przedmowa
Niniejsza Norma Europejska EN 1993, Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych, została opracowana
przez Komitet Techniczny CEN/TC 250 „Eurokody Konstrukcyjne" N1J, którego sekretariat jest prowadzony
przez BSI. CEN/TC250 jest odpowiedzialny za wszystkie Eurokody Konstrukcyjne.
Niniejsza Norma Europejska powinna uzyskać status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tek-
stu lub uznanie, najpóźniej do listopada 2005 r, a normy krajowe sprzeczne z daną normą powinny być wyco-
fane najpóźniej do marca 201 O r.
Niniejszy Eurokod zastępuje ENV 1993-1-1.
Zgodnie z Przepisami Wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej normy europejskiej są

zobowiązane krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Cypru, Danii, Estonii,
Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Nor-
wegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Węgier, Włoch i Zjedno-
czonego Królestwa.
Geneza programu Eurokodów
W roku 1975 Komisja Wspólnoty Europejskiej, działając na podstawie artykułu 95 Traktatu, ustaliła program
działań w zakresie budownictwa. Celem programu było usunięcie przeszkód technicznych w handlu i harmo-
nizacja specyfikacji technicznych.
W ramach tego programu działań Komisja podjęła inicjatywę utworzenia zbioru zharmonizowanych reguł tech-
nicznych dotyczących projektowania konstrukcji, które początkowo miałyby stanowić alternatywę do reguł
krajowych obowiązujących w państwach członkowskich, a ostatecznie miałyby te reguły zastąpić.
Przez piętnaście lat Komisja, korzystając

z pomocy Komitetu Wykonawczego złoźonego z przedstawicieli
państw członkowskich, prowadziła prace nad realizacją programu Eurokodów, co doprowadzi/o do opracowa-
nia pierwszej generacji norm europejskich w latach 80-tych.
W roku 1989 Komisja i państwa członkowskie EU (Unii Europejskiej) i EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia
Wolnego Handlu) zdecydowały, na podstawie uzgodnienia 1J między Komisją i CEN, przenieść opracowywa-
nie i publikację Eurokodów do CEN, udzielając serii mandatów, w celu zapewnienia Eurokodom w przyszło
ści statusu norm europejskich (EN). W ten sposób Eurokody powiązane zostały de facto z postanowieniami
wszystkich dyrektyw Rady i/lub decyzji Komisji, dotyczących norm europejskich (np. dyrektywy Rady 89/106/
EWG dotyczącej wyrobów budowlanych - CPD - i dyrektyw Rady 93/37/EWG, 92/50/EWG i 89/440/EWG
dotyczących robót publicznych i usług oraz odpowiednich dyrektyw EFTA, inicjujących utworzenie rynku we-
wnętrznego).
Program Eurokodów Konstrukcyjnych obejmuje następujące normy, zwykle składające się z szeregu części:
EN 1990 Eurocode: Basis of Structural Design

EN 1991 Eurocode 1: Actions on structures
EN 1992 Eurocode 2: Design of concrete structures
EN 1993 Eurocode 3: Design of steel structures
EN 1994 Eurocode 4: Design of composite steel and concrete structures
EN 1995 Eurocode 5: Design of timber structures
EN 1996 Eurocode 6: Design of masonry structures
EN 1997 Eurocode 7: Geotechnical design
EN 1998 Eurocode 8: Design of structures for earthquake resistance
EN 1999 Eurocode 9: Design of aluminium structures
1) Uzgodnienie między Komisją Wspólnot Europejskich i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN), dotyczącego opra-
cowania EUROKODÓW do projektowania budynków i obiektów inżynierskich (BS/CEN/03/89).
N 1) Odsyłacz krajowy: Odpowiednia nazwa w języku angielskim - Structural Eurocodes.
4
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Eurokody, uznając odpowiedzialność władz administracyjnych każdego z państw członkowskich, zapewniają

im prawo do ustalania wartości związanych z zachowaniem krajowego poziomu bezpieczeństwa konstrukcji
w sytuacji, kiedy wartości te w poszczególnych państwach są różne.
Status i zakres stosowania Eurokodów
Państwa członkowskie UE i EFTA uznają, że Eurokody stanowią dokumenty odniesienia:
do wykazania zgodności budynków i obiektów inżynierskich z wymaganiami podstawowymi dyrektywy Rady

89/106/EWG, szczególnie wymagania podstawowego nr 1 - Nośność i stateczność - oraz wymagania
podstawowego nr 2 - Bezpieczeństwo pożarowe;
jako podstawa do zawierania umów dotyczących obiektów budowlanych i związanych z nimi usług inży
nierskich;
jako dokument ramowy do opracowania zharmonizowanych specyfikacji technicznych dotyczących wyrobów

budowlanych (norm europejskich - EN i europejskich aprobat technicznych - ETA).
Eurokody, w zakresie w jakim dotyczą one samych obiektów budowlanych, mają bezpośredni związek z do-
kumentami interpretacyjnymi 2 ), wymienionymi w art. 12 CPD, jakkolwiek charakter ich różni się od zharmoni-
zowanych norm wyrobów 3)_ Z tego powodu aspekty techniczne występujące przy opracowywaniu Eurokodów
wymagają właściwego rozważenia przez komitety techniczne CEN i/ lub grupy robocze EOTA zajmujące się
normami dotyczącymi wyrobów, w celu osiągnięcia pełnej zgodności tych specyfikacji technicznych z Euroko-
dami.
W Eurokodach podano wspólne reguły do powszechnego stosowania przy projektowaniu całych konstrukcji
i ich części składowych oraz wyrobów tak tradycyjnych, jak i nowatorskich. Odmienne od zwykłych ustroje
konstrukcyjne lub założenia projektowe nie zostały tu szczegółowo uwzględnione, toteż w takich przypadkach
wymaga się dodatkowych opinii eksperta.
Normy krajowe wdrażające Eurokody
Normy krajowe wdrażające Eurokody będą zawierać pełny tekst Eurokodu (łącznie ze wszystkimi załączni
kami), w postaci opublikowanej przez CEN, który to tekst może być poprzedzony krajową stroną tytułową
i krajową przedmową oraz może zawierać na końcu załącznik krajowy (informacyjny).
Załącznik krajowy może zawierać tylko informacje dotyczące tych parametrów, które w Eurokodzie pozosta-
wiono do ustalenia krajowego, a które zwane są parametrami krajowymi. Parametry te, przewidziane do sto-
sowania przy projektowaniu budynków i obiektów inżynierskich realizowanych w danym kraju, obejmują:
wartości i/lub klasy, gdy w Eurokodzie przewidziano alternatywę,
wartości, którymi należy się posługiwać, gdy w Eurokodzie podano tylko symbol,
specyficzne dane krajowe (geograficzne, klimatyczne itp.), jak np. mapa śniegowa,
procedury, które zaleca się do stosowania spośród podanych w Eurokodzie procedur alternatywnych.
2) Zgodnie z Art. 3.3 CPD wymaganiom podstawowym (ER) należy nadać konkretną postać w dokumentach interpretacyjnych
w celu stworzenia koniecznych powiązań między wymaganiami podstawowymi i mandatami udzielonymi na opracowanie
zharmonizowanych EN i ETAG/ETA.
3) Zgodnie z art. 12 CPD dokumenty interpretacyjne powinny:
a) nadać konkretną postać wymaganiom podstawowym przez harmonizowanie terminologii oraz podstaw technicznych i wska-
zanie, kiedy jest to niezbędne, klas lub poziomów technicznych dla każdego wymagania,
b) wskazywać metody korelowania tych klas lub poziomów wymagań ze specyfikacjami technicznymi, np. metodami obliczeń
i sprawdzania, regułami technicznymi projektowania itp.
c) służyć za podstawę do ustanawiania zharmonizowanych norm i wytycznych dla europejskich aprobat technicznych.
Eurokody spełniają podobną rolę w zakresie wymagania podstawowego nr 1i części wymagania podstawowego nr 2.
5
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik może ponadto zawierać:
- decyzje w sprawie stosowania załączników informacyjnych,
- przywołania niesprzecznych informacji uzupełniających, pomocnych w stosowaniu Eurokodów.
Powiązania Eurokodów ze zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi

(EN i ETA)
Istnieje potrzeba zgodności zharmonizowanych specyfikacji technicznych dotyczących wyrobów budowlanych

i reguł technicznych dotyczących obiektów budowlanych4 l_ Ponadto wszystkie informacje związane z ozna-
kowaniem CE wyrobów budowlanych, odnoszące się do Eurokodów, powinny wyrażnie precyzować, które
parametry krajowe zostały uwzględnione.
Informacje dodatkowe związane z EN 1993-1
EN 1993 jest przewidziana do stosowania z innymi Eurokodami: EN 1990 - Podstawy projektowania kon-
strukcji, EN 1991 - Oddziaływania na konstrukcje oraz EN 1992 do EN 1999, gdy konstrukcje lub komponenty
stalowe są w nich przywoływane.
EN 1993-1 jest pierwszą z sześciu części Eurokodu EN 1993 - Projektowanie konstrukcji stalowych. Część
ta podaje ogólne reguły projektowania, które stosuje się w powiązaniu z innymi częściami, EN 1993-2 do
EN 1993-6. Ponadto podaje reguły dodatkowe odnoszące się wyłącznie do konstrukcji budynków.
EN 1993-1 obejmuje dwanaście podczęści: EN 1993-1-1 do EN 1993-1-12, z których każda dotyczy specyficz-
nych komponentów stalowych, stanów granicznych lub materia/ów.
Część ta może być również stosowana w przypadkach projektowych nieujętych w Eurokodach (w przypad-
kach innych konstrukcji, innych oddziaływań, innych materiałów), służąc jako dokument odniesienia dla innych
komitetów technicznych CEN zajmujących się sprawami konstrukcji.
EN 1993-1 jest przewidziana do stosowania przez:
- komitety opracowujące związane z projektowaniem normy wyrobów, badań i wykonania,
- inwestorów (np. przy formułowaniu szczególnych wymagań),
- projektantów i wykonawców,
- właściwe władze.
Wartościliczbowe współczynników częściowych oraz inne parametry niezawodności zalecane są jako war-
tościpodstawowe, zapewniające akceptowalny poziom niezawodności. Zostały one ustalone przy założeniu
zachowania odpowiedniego poziomu wykonawstwa i zarządzania jakością
4) patrz Art. 3.3 i Art. 12 CPD, a także 4.2, 4.3.1, 4.3.2 i 5.2 ID1.
6
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik krajowy do EN 1993-1-1 N2 J
Niniejsza norma podaje wartości parametrów z uwagami wskazującymi możliwość wprowadzenia postano-
wień krajowych. Z tego powodu zaleca się, aby norma krajowa wdrażająca EN 1993-1 miała Załącznik krajowy
zawierający wszystkie parametry krajowe przewidziane do stosowania w projektowaniu konstrukcji stalowych
przeznaczonych do realizacji w danym kraju.
W EN 1993-1-1 dopuszczono możliwość wprowadzenia postanowień krajowych w odniesieniu do następują

cych punktów:
- 2.3.1(1)
- 3.1 (2)
- 3.2.1(1)
- 3.2.2(1)
- 3.2.3(1)
- 3.2.3(3)B
- 3.2.4(1 )B
- 5.2.1 (3)
- 5.2.2(8)
- 5.3.2(3)
- 5.3.2(11)
- 5.3.4(3)
- 6.1(1)
- 6.1(1)B
- 6.3.2.2(2)
- 6.3.2.3(1)
- 6.3.2.3(2)
- 6.3.2.4(1)B
- 6.3.2.4(2)B
- 6.3.3(5)
- 6.3.4(1)
- 7.2.1(1)B
- 7.2.2(1 )B
- 7.2.3(1)B
- BB.1.3(3)B
N2 l Odsyłacz krajowy: Patrz Załącznik krajowy NA.
7
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
1 Postanowienia ogólne
1.1 Zakres normy
1.1.1 Zakres Eurokodu 3
(1) Eurokod 3 stosuje się do projektowania konstrukcji budynków i innych obiektów budowlanych ze stali.
Jest on zgodny z zasadami i wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i niezawodności konstrukcji, które
podano w EN 1990 - Basis of structural design.
(2) Eurokod 3 obejmuje wyłącznie wymagania dotyczące nośności, użytkowalności, trwałości i odporności
ogniowej konstrukcji stalowych. Inne wymagania, np. dotyczące izolacji termicznej czy akustycznej, nie są
przedmiotem normy.
(3) Eurokod 3 jest przewidziany do stosowania w powiązaniu z dokumentami, jak niżej:
- EN 1990" Basis of structural design",

- EN 1991 "Actions on structures ",
- Normy EN, wytyczne i aprobaty techniczne ETAG i ETA,
- EN 1090 "Execution of Steel Structures - Technical requirements",
- EN 1992 do EN 1999, gdy konstrukcje lub komponenty stalowe są w nich przywoływane.
(4) Eurokod 3 składa się z następujących części:
EN 1993-1 Design of Steel Structures : General rules and rules for buildings.
EN 1993-2 Design of Steel Structures : Steel bridges.
EN 1993-3 Design of Steel Structures : Towers, masts and chimneys.
EN 1993-4 Design of Steel Structures : Silos, tanks and pipelines.
EN 1993-5 Design of Steel Structures : Piling.
EN 1993-6 Design of Steel Structures : Crane supporting structures.
(5) EN 1993-2 do EN 1993-6 odwołują się do ogólnych reguł podanych w EN 1993-1. Reguły w EN 1993-2
do EN 1993-6 stanowią uzupełnienie reguł ogólnych w EN 1993-1.
(6) EN 1993-1 "General rules and rules for buildings" obejmuje następujące podczęści:
EN 1993-1-1 Design of Steel Structures : General rules and rules for buildings.
EN 1993-1-2 Design of Steel Structures : Structural fire design.
EN 1993-1-3 Design of Steel Structures : Cold-formed thin gauge members and sheeting.
EN 1993-1-4 Design of Steel Structures : Stainless steels.
EN 1993-1-5 Design of Steel Structures : Plated structural elements.
EN 1993-1-6 Design of Steel Structures : Strength and stability of shell structures.
EN 1993-1-7 Design of Steel Structures : Strength and stability of planar plated structures transversely
loaded.
EN 1993-1-8 Design of Steel Structures : Design of joints.
EN 1993-1-9 Design of Steel Structures : Fatigue strength of steel structures.
EN 1993-1-10 Design of Steel Structures : Selection of steel for fracture toughness and through-thickness
properties.
EN 1993-1-11 Design of Steel Structures: Design of structures with tension components made of steel.
EN 1993-1-12 Design of Steel Structures : Supplementary rules for high strength steel.
8
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
1.1.2 Zakres części 1.1 Eurokodu 3
(1) EN 1993-1-1 podaje podstawowe reguły projektowania konstrukcji stalowych z materiału o grubości
t ::>3 mm. Podaje również postanowienia dodatkowe dotyczące projektowania stalowych konstrukcji budyn-
ków. Postanowienia te są oznaczone literą "B", umieszczoną po numerze akapitu: ( )B.
UWAGA W przypadku profilowanych na zimno kształtowników i blach o grubości t < 3 mm stosuje

się
EN 1993-1-3.
(2) W EN 1993-1-1 uwzględniono następującą tematykę:
Rozdział 1: Postanowienia ogólne

Rozdział 2: Podstawy projektowania
Rozdział 3: Materiały
Rozdział 4: Trwałość
Rozdział 5: Analiza konstrukcji

Rozdział 6: Stany graniczne nośności
Rozdział 7: Stany graniczne użytkowalności
(3) Rozdziały 1i2 stanowią niezbędne uzupełnienie EN 1990 "Podstawy projektowania konstrukcji".
(4) Rozdział 3 dotyczy właściwości materiałowych wyrobów z niestopowych stali konstrukcyjnych.
(5) Rozdział 4 podaje ogólne reguły związane z trwałością.
(6) Rozdział 5 odwołuje się do analizy konstrukcji, których elementy można na użytek analizy globalnej
z wystarczającą dokładnością modelować jako elementy liniowe (prętowe).
(7) Rozdział 6 podaje szczegółowe reguły sprawdzania nośności przekrojów i elementów.
(8) Rozdział 7 podaje reguły dotyczące użytkowalności.
1.2 Powołania normatywne
W niniejszej normie wprowadzono, drogą datowanego lub niedatowanego powołania, postanowienia zawar-
te w innych publikacjach. Powołania normatywne znajdują się w odpowiednich miejscach w tekście normy,
a wykaz publikacji podano poniżej. W przypadku powołań datowanych póżniejsze zmiany lub nowelizacje któ-
rejkolwiek z wymienionych publikacji mają zastosowanie do niniejszej normy europejskiej tylko wówczas, gdy
zostaną wprowadzone do tej normy przez jej zmianę lub nowelizację. W przypadku powołań niedatowanych
obowiązuje ostatnie wydanie powołanej publikacji (łącznie ze zmianami).
1.2.1 Ogólne normy odniesienia
EN 1090 Execution of steel structures - Technical requirements.

EN ISO 12944 Paints and varnishes - Corrosion protection of steel structures by protective paint systems.
EN 1461 Hot dip galvanized coatings on fabricated iron and steel articles - specifications and test
methods.
1.2.2 Normy wyrobów ze stali konstrukcyjnej spawalnej
EN 10025-1 :2004 Hot-rolled products of structural steels - Part 1: General delivery conditions.
EN 10025-2:2004 Hot-rolled products of structural steels - Part 2: Technical delivery conditions for non-alloy
structural steels.
EN 10025-3:2004 Hot-rolled products of structural steels - Part 3: Technical delivery conditions for normali-
zed / normalized rolled weldable fine grain structural steels.
9
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
EN 10025-4:2004 Hot-rolled products of structural steels - Part 4: Technical delivery conditions for thermo-
mechanical rolled weldable fine grain structural steels.
EN 10025-5:2004 Hot-rolled products of structural steels - Part 5: Technical delivery conditions for structural
steels with improved atmospheric corrosion resistance.
EN 10025-6:2004 Hot-rolled products of structural steels - Part 6: Technical delivery conditions for fiat pro-
ducts of high yield strength structural steels in the quenched and tempered condition.
EN 10164:1993 Steel products with improved deformation properties perpendicular to the surface of the
product - Technical delivery conditions.
EN 10210-1 :1994 Hot finished structural hol low sections of non-alloy and fine grain structural steels - Part 1:
Technical delivery requirements.
EN 10219-1 :1997 Cold formed hol low sections of structural steel - Part 1: Technical delivery requirements.
1.3 Założenia
(1) Oprócz ogólnych założeń wymienionych w EN 1990 dodatkowo przyjmuje się, że wytwarzanie i montaż
są zgodne z EN 1090.
1.4 Rozróżnienie zasad i reguł stosowania
(1) Stosuje się reguły podane w EN 1990/Rozdział 1.4.
1.5 Terminy i definicje
(1) Terminy ogólne i ich definicje podano w EN 1990/Rozdział 1.5.
(2) W EN 1993-1-1 stosuje się następujące terminy i definicje:
1.5.1
ustrój prętowy (szkieletowy)
konstrukcja lub jej część, złożona z bezpośrednio połączonych elementów prętowych, zaprojektowana do
przenoszenia obciążeń; termin ten odnosi się zarówno do ustrojów ramowych, jak i kratowych; obejmuje za-
równo ustroje płaskie, jak i trójwymiarowe
1.5.2
podzespół prętowy
część większego ustroju prętowego traktowana w analizie konstrukcji jako odrębny ustrój prętowy
1.5.3
typ szkieletu
termin ten, w aspekcie analizy globalnej, obejmuje następujące kategorie układów:
- niepełnociągłe, w których zarówno właściwości elementów, jak i właściwości węzłów, wymagają uwzględ
nienia w analizie,
- pełnociągłe, w których wyłącznie właściwości elementów wymagają uwzględnienia w analizie,
- proste, w których węzły nie są zaprojektowane do przenoszenia momentów
1.5.4
analiza globalna
wyznaczenie spójnego zbioru sił wewnętrznych i momentów w konstrukcji, które są w równowadze z określo
nym zbiorem oddziaływań zewnętrznych
1.5.5
długość teoretyczna
długość między sąsiednimi punktami bocznego podparcia, lub punktem podparcia a końcem elementu,
w rozpatrywanej płaszczyżnie wyboczenia
10
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
1.5.6
długość wyboczeniowa
długość teoretyczna elementu podpartego przegubowo (analogicznego pod każdym innym względem), który
ma taką samą, jak rozpatrywany element, nośność krytyczną przy wyboczeniu
1.5.7
efekt szerokiego pasa
nierównomierny rozkład naprężeń normalnych w szerokich pasach, spowodowany odkształceniami postacio-
wymi w ich płaszczyźnie; efekt ten uwzględnia się w obliczeniach stosując tzw. szerokość współpracującą
1.5.8
wymiarowanie na odkształcalność plastyczną
sposób wymiarowania polegający na przewymiarowaniu węzłów konstrukcji w celu wymuszenia ewentualnych
odkształceń plastycznych w elementach
1.5.9
element o stałym przekroju
element prętowy, którego nominalne cechy przekroju poprzecznego są stałe na całej długości elementu
1.6 Symbole
(1) W niniejszej normie przyjęto symbole, jak niżej.
(2) Pozostałe symbole zdefiniowano tam, gdzie występują po raz pierwszy.
UWAGA Symbole uszeregowano zgodnie z porządkiem występowania w EN 1993-1-1. Symbole

mogą mieć wielorakie znaczenie.
Rozdział 1
x-x oś elementu
y-y oś przekroju poprzecznego
z-z oś przekroju poprzecznego
u-u oś główna większej bezwładności (gdy nie pokrywa się z osią y-y )
v-v oś główna mniejszej bezwładności (gdy nie pokrywa się z osią z-z)
b szerokość przekroju
h wysokość przekroju
d wysokość płaskiej części środnika
tw grubość środnika
t1 grubość pasa
r promień zaokrąglenia naroża
r1 promień zaokrąglenia naroża
r2 promień zaokrąglenia brzegu

grubość
Rozdział 2
Pk nominalna wartość siły sprężającej wprowadzonej podczas montażu
Gk nominalna wartość efektu oddziaływań stałych
XK wartość charakterystyczna właściwości materiału
11
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Xn wartość nominalna właściwości materiału
Rd wartość obliczeniowa nośności
Rk wartość charakterystyczna nośności
YM współczynnik częściowy (oznaczenie ogólne)

YMi współczynnik częściowy dotyczący określonego stanu granicznego
YMI współczynnik częściowy dotyczący zmęczenia
ri współczynnik konwersji
ad wartość obliczeniowa wielkości geometrycznej
Rozdział 3
fy granica plastyczności
fu wytrzymałość na rozciąganie
Reh granica plastyczności według normy wyrobu

Rm wytrzymałość na rozciąganie według normy wyrobu
A0 pierwotne pole przekroju
f-y odkształcenie odpowiadające granicy plastyczności
f-u odkształcenie odpowiadające wytrzymałości na rozciąganie
ZEd wymagany obliczeniowy wskaźnik zN 3l, miarodajny ze względu na wielkość napręźeń skurczowych
w złączu spawanym
ZRd osiągalny wskaźnik Z (klasa jakości Z)
E moduł spręźystości
G moduł sprężystości przy ścinaniu

v współczynnik Poissona w stanie sprężystym
a współczynnik rozszerzalności cieplnej liniowej
Rozdział 5
ac, mnożnik obciążeń obliczeniowych odpowiadający sprężystej utracie stateczności układu
FEd obliczeniowe obciążenie konstrukcji

Fe, obciążenie krytyczne związane z niestatecznością układu, wyznaczone na podstawie sztywności
początkowej
HEd obliczeniowa reakcja pozioma u dołu kondygnacji na zewnętrzne i fikcyjne obciążenia poziome
VEd sumaryczna obliczeniowa reakcja pionowa u dołu kondygnacji
8H,Ed przemieszczenie poziome
h wysokość kondygnacji
),,, smukłość względna
NEd obliczeniowa si/a podłużna (osiowa)

~ globalna wstępna imperfekcja przechyłowa
~o wartość bazowa wstępnego przechyłu
ah współczynnik redukcyjny ze względu na wysokość słupów
N3 ) Odsyłacz krajowy: Wskaźnik jest miarą ciągliwości międzywarstwowej materia/u oraz miarą jego odporności na pękanie kru-
che,
12
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
h wysokość konstrukcji
am współczynnik redukcyjny ze względu na liczbę słupów w szeregu
m liczba słupów w szeregu
e0 strzałka imperfekcji elementu
L długość elementu
1linit amplituda sprężystej postaci wyboczenia
1lcr funkcja ugięcia odpowiadająca sprężystej postaci wyboczenia
eo,d obliczeniowa strzałka imperfekcji
MRk charakterystyczna nośność przekroju krytycznego przy zginaniu
NRk charakterystyczna nośność przekroju krytycznego przy obciążeniu siłą podłużną
a parametr imperfekcji (przy wyboczeniu)

El TJ~,wartość momentu zginającego w przekroju krytycznym
x współczynnik wyboczenia według odpowiedniej krzywej niestateczności
auit,k najmniejszy mnożnik sił podłużnych odpowiadający osiągnięciu nośności charakterystycznej bez
uwzględnienia wyboczenia
ac, mnożnik sił podłużnych odpowiadający sprężystej utracie stateczności
q siła zastępcza na jednostkę długości
oq ugięcie stężenia w swojej płaszczyźnie
qd obliczeniowa siła zastępcza na jednostkę długości
MEd obliczeniowy moment zginający
k współczynnik do wyznaczenia eo,d

i; odkształcenie
cr naprężenie
największe obliczeniowe
crcom,Ed naprężenie ściskające w elemencie
l długość
i; współczynnik uzależniony od fy
c szerokość lub wysokość części przekroju poprzecznego
a względny zasięg ściskanej strefy plastycznej w części przekroju
4J stosunek naprężeń brzegowych lub odkształceń
k" parametr niestateczności miejscowej

d średnica zewnętrzna kształtownika rurowego okrąg/ego
Rozdział 6
YMo współczynnik częściowy stosowany przy sprawdzaniu nośności przekroju poprzecznego
YM1 współczynnik częściowy stosowany przy sprawdzaniu stateczności elementu
YMz wspólczynnik częściowy stosowany przy sprawdzaniu nośności przekroju na rozerwanie
crx,Ed obliczeniowe lokalne naprężenie podłużne (normalne)
crz,Ed obliczeniowe lokalne naprężenie poprzeczne (normalne)
'Ed obliczeniowe lokalne naprężenie ścinające (styczne)
13
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
NEd obliczeniowa siła podłużna
My,Ed obliczeniowy moment zginający względem osi y-y

Mz,Ed obliczeniowy moment zginający względem osi z-z
NRd obliczeniowa nośność przy obciążeniu siłą podłużną
My,Rd obliczeniowa nośność przy zginaniu względem osi y-y

Mz,Rd obliczeniowa nośność przy zginaniu względem osi z-z
s rozstaw podłużny otworów naprzemiennych w układzie przestawionym
p rozstaw poprzeczny otworów w układzie przestawionym
n Iiczba otworów
d0 średnica otworu
eN przesunięcie środka ciężkości przekroju współpracującego (Aetr)względem środka ciężkości przekroju
brutto
1'.MEd dodatkowy moment zginający spowodowany przesunięciem eN
Aetr pole przekroju współpracującego
Nt,Rd obliczeniowa nośność przy rozciąganiu
Npl,Rd obliczeniowa nośność plastyczna przekroju brutto przy obciążeniu siłą podłużną
Nu,Rd obliczeniowa nośność graniczna przekroju netto z otworami na łączniki, przy obciążeniu siłą podłużną
Anet pole przekroju netto

Nnet,Rdobliczeniowa nośność plastyczna przekroju netto przy obciążeniu siłą podłużną
Nc,Rd obliczeniowa nośność przekroju przy równomiernym ściskaniu
Mc,Rd obliczeniowa nośność przekroju przy zginaniu względem głównej osi bezwładności
Wp1 wskaźnik oporu plastycznego

Wei,min najmniejszy sprężysty wskaźnik wytrzymałości
Wetr,minnajmniejszy wskaźnik wytrzymałości przekroju współpracującego
At pole przekroju pasa rozciąganego
At.net pole przekroju netto pasa rozciąganego
VEd obliczeniowa siła poprzeczna

Vc,Rd obliczeniowa nośność przy ścinaniu
Vpl,Rd obliczeniowa nośność plastyczna przy ścinaniu
Av pole przekroju czynnego przy ścinaniu
ri współczynnik do wyznaczania Av
S moment statyczny przekroju
I moment bezwładności
Aw pole przekroju środnika
At pole przekroju pasa

TEd sumaryczny obliczeniowy moment skręcający
TRd obliczeniowa nośność przekroju przy skręcaniu

Tt,Ed obliczeniowy moment skręcania swobodnego (St. Venanta)
14
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tw,Ed obliczeniowy moment giętno-skrętny
't,Ed obliczeniowe naprężenia ścinające przy skręcaniu swobodnym

'w,Ed obliczeniowe naprężenia ścinające przy skręcaniu skrępowanym
aw,Ed obliczeniowe naprężenia normalne od bimomentu BEd

BEd bimoment
Vpi,T,Rdobliczeniowa nośność plastyczna przy ścinaniu ze skręcaniem
p współczynnik stosowany przy wyznaczaniu zredukowanej nośności przekroju w warunkach interakcji

ze ścinaniem
Mv„Rd obliczeniowa nośność przy zginaniu ze ścinaniem
MN„Rd obliczeniowa nośność przy zginaniu z siłą podłużną
n stosunek obliczeniowej siły podłużnej do obliczeniowej nośności plastycznej przekroju brutto przy
obciążeniu siłą podłużną
a stosunek pola przekroju środnika do pola przekroju brutto

a parametr interakcji przy dwukierunkowym zginaniu
~ parametr interakcji przy dwukierunkowym zginaniu
eN,y przesunięcie środka ciężkości przekroju współpracującego ( A 0 t1) względem osi y-y przekroju brutto
eN,z przesunięcie środka ciężkości przekroju współpracującego ( Aet1)względem osi z-z przekroju brutto
Wet1,minnajmniejszy wskaźnik wytrzymałości przekroju współpracującego
Nb,Rd obliczeniowa nośność elementu na wyboczenie

x współczynnik wyboczenia według odpowiedniej krzywej niestateczności
<D parametr krzywej niestateczności
a0 , a, b, c, d oznaczenia krzywych niestateczności
Ner siła krytyczna przy wyboczeniu sprężystym obliczona na podstawie cech przekroju brutto
promień bezwładności względem odpowiedniej osi ustalony na podstawie cech przekroju brutto
A1 wartość odniesienia do wyznaczenia smukłości względnej
AT smukłość względna przy wyboczeniu skrętnym lub giętno-skrętnym

Ner,TF siła krytyczna przy wyboczeniu giętno-skrętnym
Ner,T siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym
Mb,Rd obliczeniowa nośność elementu na zwichrzenie

XLT współczynnik zwichrzenia
<DLT parametr krzywej zwichrzenia
a LT parametr im perfekcji (przy zwichrzeniu)
'-u smukłość względna przy zwichrzeniu

Mer moment krytyczny przy zwichrzeniu sprężystym
"-Lr,o smukłość graniczna przy zwichrzeniu kształtowników walcowanych

~ parametr poprawkowy krzywej zwichrzenia dla kształtowników walcowanych
XLT,modzmodyfikowany współczynnik zwichrzenia
f współczynnik modyfikacji do wyznaczenia XLT,mod
15
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
kc współczynnik uwzględniający rozkład momentów

\j/ stosunek momentów na końcach segmentu
Le rozstaw stężeń bocznych
Ar smukłość zastępczego pasa ściskanego
i12 promień bezwładności zastępczego pasa ściskanego względem osi mniejszej bezwładności przekroju
lett,r moment bezwładności przekroju zastępczego pasa ściskanego względem osi mniejszej bezwładności
przekroju
Aett,1 pole współpracujacej części przekroju pasa
Aett,w,cpole wspólpracujacej części strefy ściskanej środnika
Aco smukłość graniczna

ku współczynnik modyfikacji
,A,My moment wskutek przesunięcia środka ciężkości względem osi y-y
,A,M
2 moment wskutek przesunięcia środka ciężkości względem osi z-z
Xy współczynnik wyboczenia giętnego względem osi y-y
Xz współczynnik wyboczenia giętnego względem osi z-z
kyy współczynnik interakcji
kyz współczynnik interakcji
kzy współczynnik interakcji
k22 współczynnik interakcji
Aap globalna smukłość względna części konstrukcji narażonej na niestateczność z płaszczyzny układu
Xop współczynnik niestateczności odpowiadający smukłości względnej Aap,

auit,k najmniejszy mnożnik obciążeń obliczeniowych w rozpatrywanej plaszczyżnie, przy którym pierwszy
przekrój krytyczny osiąga nośność charakterystyczną
acr,op najmniejszy mnożnik obciążeń obliczeniowych w rozpatrywanej płaszczyźnie, przy którym układ osiąga
obciążenie krytyczne ze względu na wyboczenie giętne z płaszczyzny lub giętno-skrętne
NRk charakterystyczna nośność przy ściskaniu
My,Rk charakterystyczna nośność przy zginaniu względem osi y-y

Mz,Rk charakterystyczna nośność przy zginaniu względem osi z-z
Om lokalna siła stabilizująca w miejscu przegubu plastycznego
Lstablegraniczna długość elementu
Lch długość wyboczeniowa pasa
ho osiowy rozstaw pasów w slupie złożonym
a rozstaw stężeń pasa

a kąt między osiami pasa i krzyżulca
imin najmniejszy promień bezwładności pojedynczego kątownika
Ach pole przekroju pasa elementu złożonego
Nch,Edobliczeniowa siła w pasie, w połowie elementu złożonego
Mkct największy obliczeniowy moment w połowie elementu złożonego
16
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Iett zastępczy moment bezwładności przekroju elementu złożonego
Sv sztywność postaciowa elementu złożonego
n liczba płaszczyzn skratowania

Ad pole przekroju krzyżulca
d długość krzyżulca w słupie złożonym
Av pole przekroju słupka
Ich moment bezwładności przekroju pasa w płaszczyżnie układu
Ib moment bezwładności przekroju jednej przewiązki w płaszczyźnie układu
µ wskaźnik efektywności
iy promień bezwładności względem osi y-y
Załącznik A
Cmy współczynnik równoważnego stałego momentu

Cmz współczynnik równoważnego stałego momentu
CmLT współczynnik równoważnego stałego momentu
µy współczynnik
µz współczynnik
Nc,,y siła krytyczna przy wyboczeniu sprężystym względem osi y-y

Nc,,z siła krytyczna przy wyboczeniu sprężystym względem osi z-z
Cyy współczynnik
Cyz współczynnik
Czy współczynnik
Czz współczynnik
wy współczynnik
Wz współczynnik
np1 współczynnik
Amax większa z wartości Ay i Az

bLT współczynnik
cLT współczynnik
dLT współczynnik
eLT współczynnik
\j/y stosunek momentów na końcach elementu przy zginaniu względem osi y-y
Cmy,o współczynnik
Cmz,Owspółczynnik
aLT współczynnik
IT moment bezwładności przy skręcaniu swobodnym (St. Venanta)
Iy moment bezwładności względem osi y-y

M;,Ed(x)największy moment pierwszego rzędu
l8xl największe ugięcie na długości elementu
17
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik B
as współczynnik
ah współczynnik
Cm współczynnik równoważnego stałego momentu
Załącznik AB
y8 współczynnik częściowy dotyczący obciążeń stałych
Gk wartość charakterystyczna obciążeń stałych
y0 współczynnik częściowy dotyczący obciążeń zmiennych

Qk wartość charakterystyczna obciążeń zmiennych
Załącznik 88
Aeff,v zastępcza smukłość względna przy wyboczeniu względem osi v-v
Aeff,y zastępcza smukłość względna przy wyboczeniu względem osi y-y
Aeff,z zastępcza smukłość względna przy wyboczeniu względem osi z-z
L długość teoretyczna
Lcr długość wyboczeniowa
S sztywność postaciowa poszycia
Iw moment bezwładności przy skręcaniu skrępowanym (wycinkowy)

Cs,k sztywność obrotowa związana z poszyciem i połączeniami
Ku współczynnik zależny od rodzaju analizy
Ks współczynnik uwzględniający rozkład momentów i warunki zamocowania
CsR,k sztywność obrotowa związana z poszyciem przy założeniu sztywnych połączeń
Csc,k sztywność obrotowa związana z połączeniami poszycia z belką
Cso,k sztywność obrotowa związana z odkształceniami dystorsyjnymi przekroju belki, gdy pas ściskany jest
swobodny
Lm graniczna długość segmentu między sąsiednimi stężeniami bocznymi
Lk graniczna długość segmentu między sąsiednimi stężeniami przeciwskrętnymi
Ls graniczna długość segmentu między przegubem plastycznym a najbliższym stężeniem przeciwskrętnym
C1 współczynnik modyfikacji uwzględniający rozkład momentu

Cm współczynnik modyfikacji uwzględniający liniową zmienność momentu
Cn współczynnik modyfikacji uwzględniający nieliniową zmienność momentu
a odległość między środkiem ciężkości przekroju w miejscu przegubu plastycznego a osią stężenia
B0 współczynnik
B1 współczynnik
B2 współczynnik
ri stosunek sił krytycznych

is promień bezwładności względem osi stężenia
~t stosunek momentu algebraicznie mniejszego do momentu większego, na końcach elementu
18
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
R1 względna wartość momentu w określonym punkcie

RE większa z wartości R1 lub R5
Rs wartość R odpowiadająca bezwzględnemu maksimum
c współczynnik zbieżności
hh wysokość skosu
hmax maksymalna wysokość przekroju na odcinku Ly
hmin minimalna wysokość przekroju na odcinku Ly
hs wysokość przekroju pionowego elementu bez skosu
Lh długość skosu w ramach odcinka Ly
Ly odległość między stężeniami bocznymi pasa ściskanego
1.7 Oznaczenia osi elementu
(1) osie elementu oznacza się następującymi symbolami:
x-x - oś podłużna
y-y - oś przekroju poprzecznego
z-z - oś przekroju poprzecznego
(2) w odniesieniu do elementów stalowych przyjmuje się:
- ogólnie:
y-y - oś przekroju równoległa do pasów
z-z - oś przekroju prostopadła do pasów
- w przypadku kątowników:
y-y - oś równoległa do mniejszego ramienia
z-z - oś prostopadła do mniejszego ramienia
- w razie potrzeby:
u-u - główna oś większej bezwładności (gdy nie pokrywa się z osią y-y)
v-v - główna oś mniejszej bezwładności (gdy nie pokrywa się z osią z-z)
(3) Oznaczenia wymiarów i osi stalowych kształtowników walcowanych pokazano na Rysunku 1.1.
(4) Momenty oznacza się wskaźnikami odpowiadającymi symbolom osi względem których działają.
UWAGA Występujące w tym Eurokodzie cechy przekroju odnoszą się do głównych osi przekroju.
Z wyjątkiem kątowników (u-u i v-v) osie te są na ogól oznaczone symbolami y-y i z-z .
19
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
b b
l z
/
I t;7 z / •
•
t
h d y h y d y
_[_
_
y h
r
=t ½
z
z z
b b
/1/ /1/
z
r1/"' r2 r2
I t.v t.v
h d y h d Y-- y
1-Y
I \
A
7n b/4
b b
z I 1
h[=/~l
r
=+tr =+tr
Y ~- - y - y
h tw t
I
z z
V u
V
-r u
h h
y y y
=tt u
ul z V
I
lz VI
h b
Rysunek 1.1: Wymiary i osie kształtowników
20
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
2 Podstawy projektowania
2.1 Wymagania
2.1.1 Wymagania podstawowe
li(1)P Konstrukcje stalowe należy projektować zgodnie z ogólnymi zasadami podanymi w EN 1990.
(2) Ponadto stosuje się postanowienia dotyczące konstrukcji stalowych podane w tym rozdziale.
(3) Podstawowe wymagania podane w EN 1990/Rozdział 2 można uważać za spełnione, jeśli w projek-
towaniu zastosowano metodę stanów granicznych i współczynników częściowych, oraz przyjęto kombinacje
obciążeń wg EN 1990 a oddziaływania wg EN 1991.
(4) Stosuje się odpowiednio reguły dotyczące nośności, użytkowalności i trwałości, podane w różnych czę-
ściach EN 1993.
2.1.2 Zarządzanie niezawodnością
(1) Jeśli uzasadnione jest zróżnicowanie poziomów niezawodności, to zaleca się je osiągać przez dobór
odpowiednich środków zarządzania jakością w procesach projektowania i wykonywania, zgodnie z EN 1990/
Załącznik C oraz EN 1090.
2.1.3 Projektowy okres użytkowania, trwałość i integralność konstrukcji N4 l
2.1.3.1 Postanowienia ogólne
Zależnie od okresu użytkowania i rodzaju oddziaływań wpływających na trwa/ość (patrz EN 1990),

liw(1)Pprojektowaniu konstrukcji stalowych powinno się uwzględniać
takie aspekty, jak:
ochrona przed korozją poprzez
- odpowiednie zabezpieczenie powierzchni (patrz EN ISO 12944)
- zastosowanie stali trudno rdzewiejącej lub
zastosowanie stali nierdzewnej (patrz EN 1993-1-4)
trwałość zmęczeniowa (patrz EN 1993-1-9)
zużycie części
oddziaływania wyjątkowe (patrz EN 1991-1-7)
warunki kontroli i utrzymania.
2.1.3.2 Projektowy okres użytkowania budynków
(1)P,B_ Pr?jektowy okres u~ytkowania przyjmuje się równy przewidywanemu okresowi eksploatacji budynku
lizgodnie z Jego przeznaczeniem.
(2)B Zamierzony okres użytkowania zaleca się ustalać zgodnie z EN 1990/Tablica 2.1.
(3)B W przypadku elementów konstrukcji o trwa/ości mniejszej niż okres użytkowania budynku - patrz
2.1.3.3(3)B.
N4 ) Odsyłacz krajowy: Przez integralność rozumie się zdolność konstrukcji do przetrwania sytuacji wyjątkowych.
21
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
2.1.3.3 Trwałość budynków
(1)P,B Trwałość budynków i ich części zapewnia się, uwzględniając w obliczeniach oddziaływania środowi
liska oraz w razie potrzeby oddziaływania zmęczeniowe,
albo też stosując
inne środki
ochronne.
(2)P,B Konsekwencjom pogarszania się właściwości materiału, korozji lub zmęczenia zapobiega się przez od-
powiedni dobór materiału, patrz EN 1993-1-4 i EN 1993-1-10, i rozwiązań konstrukcyjnych, patrz EN 1993-1-9,
lub też przez konstrukcyjną nadmiarowość i odpowiedni dobór systemu zabezpieczenia przed korozją.
(3)B Jeśli w budynku występują części wymienialne (np. łożyska w strefach osiadania gruntu), to przy spraw-
dzaniu nośności konstrukcji taką ewentualność zaleca się traktować jako przejściową sytuację obliczeniową.
2.2 Podstawy eksperymentalne metody projektowania
(1) Formuły nośności przekrojów i elementów, określone w niniejszym Eurokodzie 3 w kontekście stanów
granicznych zdefiniowanych w EN 1990/ 3.3 zostały potwierdzone badaniami, w których materiał wykazywał
wystarczającą ciągliwość, aby można było stosować uproszczone modele obliczeniowe.
(2) Dlatego też formuły nośności określone w tej normie mogą być przyjmowane, jeśli materiał spełnia wa-
runki podane w Rozdziale 3.
2.3 Zmienne podstawowe
2.3.1 Oddziaływania i wpływy środowiska
(1) Oddziaływania w projektowaniu konstrukcji stalowych przyjmuje się wg EN 1991. Jeśli chodzi o kombi-
nacje obciążeń i współczynniki częściowe, to stosuje się EN 1990/Załącznik A.
UWAGA 1 Załącznik krajowy może określać oddziaływania wynikające ze specyficznych warunków

regionalnych i klimatycznych oraz wyjątkowych sytuacji obliczeniowych.
UWAGA 2B Ustalanie obciążeń proporcjonalnych w podejściu przyrostowym - patrz Załącznik AB.1.
UWAGA 3B Uproszczone rozkłady obciążeń zmiennych - patrz Załącznik AB.2.
(2) Oddziaływania występujące w fazie montażu zaleca się uwzględniać zgodnie z EN 1991-1-6.
(3) Jeśli w obliczeniach uwzględnia się nierównomierne osiadanie, to bezwzględne wartości tych wymu-
szonych deformacji powinny być oszacowane jak najdokładniej.
(4) Efekty nierównomiernego osiadania, wymuszonych deformacji lub innych przeciążeń wymuszonych
podczas montażu, zaleca się traktować jako oddziaływania trwale o wartościach nominalnych Pk, które łącznie
z innymi oddziaływaniami trwałymi Gk stanowią pojedyncze oddziaływanie sumaryczne (Gk + Pk)-
(5) Oddziaływania zmęczeniowe, których nie uwzględniono w EN 1991, zaleca się wyznaczać zgodnie
z EN 1993-1-9/Za/ącznik A.
2.3.2 Właściwości materiałów i wyrobów
(1) Właściwości materiałowe stali i wyrobów budowlanych oraz dane geometryczne do projektowania przyj-
muje się według odpowiednich europejskich norm (EN), wytycznych (ETAG) i aprobat technicznych (ETA),
chyba że w tej normie podano inaczej.
2.4 Sprawdzanie metodą współczynników częściowych
2.4.1 Wartości obliczeniowe właściwości materiału
)P W projektowaniu konstrukcji stalowych przyjmuje się wartości charakterystyczne XK lub wartości nomi-
li(1nalne Xn właściwości materiału,
zgodnie ze wskazaniami tego Eurokodu.
22
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
2.4.2 Wartości obliczeniowe danych geometrycznych
(1) Dane geometryczne dotyczące przekrojów i układów konstrukcyjnych można przyjmować według zhar-
monizowanych norm wyrobów hEN oraz rysunków montażowych sporządzonych zgodnie z EN 1090, traktując
je jako wartości nominalne.
(2) Obliczeniowe imperfekcje geometryczne określone w tej normie mają charakter zastępczych im perfek-
cji geometrycznych, które uwzględniają:
odchyłkigeometryczne elementów wynikające z tolerancji wykonawczych określonych w normach wyrobów

i wykonania;
odchyłki konstrukcji, wytwórcze i montażowe;
naprężenia własne;
zmienność granicy plastyczności.
2.4.3 Nośność obliczeniowa
(1) W odniesieniu do konstrukcji stalowych stosuje się wzór (6.6c) lub wzór (6.6d) wg EN 1990:
(2.1)
gdzie: Rk - wartość charakterystyczna specyficznej nośności wyznaczona na podstawie charakterystycz-

nych lub nominalnych wartości właściwości materiału i wymiarów,
YM- uogólnionyN5 J współczynnik częściowy związany z nośnością.
UWAGA Definicje l] 1, f1i,Xk1, Xki i ad - wg EN 1990.
2.4.4 Sprawdzanie równowagi statycznej (EQU)
(1) Zestaw oddziaływań i współczynników częściowych stosowany przy sprawdzaniu równowagi statycz-
nej, podany w EN 1990/Tablica A 1.2(A), ma również zastosowanie przy projektowaniu śrub kotwiących oraz
przy sprawdzaniu na unoszenie łożysk belek ciągłych.
2.5 Projektowanie wspomagane badaniami
(1) Nośności Rk podane w tej normie określono wg EN 1990/Załącznik D.
(2) Przy ustalaniu wartości liczbowych poszczególnych współczynników częściowych VMiwartości charak-
terystyczne Rk uzyskiwano według wzoru
gdzie: Rd -wartość obliczeniowa ustalona wg EN 1990/Załącznik D,
YMi- zalecane współczynniki częściowe.
UWAGA 1 Wartości liczbowe zalecanych współczynników VMiwyznaczono tak, że wartość Rk repre-

zentuje w przybliżeniu 5 %-kwantyl przy nieskończonej liczbie prób.
UWAGA 2 Wartości charakterystyczne wytrzymałości zmęczeniowej i współczynniki częściowe przy

zmęczeniu VMr- patrz EN 1993-1-9.
UWAGA 3 Jeśli chodzi o wartości charakterystyczne związane z udarnością i parametrami bezpie-

czeństwa
przy sprawdzaniu odporności na kruche pękanie - patrz EN 1993-1-10.
(3) Przy wyznaczaniu nośności Rk wyrobów prefabrykowanych stosuje się procedurę przedstawioną w (2).
N5 ) Odsyłacz krajowy: Patrz PN-EN 1990:2004/Załącznik C/C.9.
23
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
3 Materiały
3.1 Postanowienia ogólne
(1) Do obliczeń jako wartości charakterystyczne zaleca się przyjmować wartości nominalne właściwości
materiału podane w tym rozdziale.
(2) Ta część EN 1993 obejmuje projektowanie konstrukcji stalowych ze stali gatunków wymienionych
w Tablicy 3.1.
UWAGA Inne gatunki stali i wyroby - patrz Załącznik krajowy.
3.2 Stal konstrukcyjna
3.2.1 Właściwości materiału
(1) Nominalne wartości granicy plastyczności fy i wytrzymałości na rozciąganie fu stali konstrukcyjnej moż-
na przyjmować
a) bezpośrednio z normy wyrobu: fy = Reh,fu = Rm
b) lub, z pewnym uproszczeniem, według Tablicy 3.1.
UWAGA Załącznik krajowy może zalecić jedną z opcji.
3.2.2 Wymóg ciągliwości
( 1) Wymagana jest minimalna ciągliwość stali, którą zaleca się określać za pomocą poniższych parametrów:
stosunek fu/ fy specyfikowanej minimalnej wytrzymałości na rozciąganie fu do specyfikowanej minimalnej

granicy plastyczności fy;
- wydłużenie przy zniszczeniu na próbce o długości 5,65 ,JA: (gdzie A 0 - pierwotne pole przekroju);
odkształcenie przy zniszczeniu su, odpowiadające wytrzymałości na rozciąganie fu.
UWAGA Wartości graniczne dla powyższych parametrów mogą być określone w Załączniku krajo-
wym. Zaleca się następujące wartości:
- fuffy:::>1,10;
- wydłużenie przy zniszczeniu ~ 15 %;
- su::::,15sy, gdzie sy- odkształcenie przy uplastycznieniu (sy = fy IE).
(2) Można przyjąć, że stal gatunków wymienionych w Tablicy 3.1 spełnia powyższe warunki ciągliwości.
3.2.3 Udarność
Materiał powinien wykazywać wystarczającą udarnośćN 6 l, aby uniknąć kruchego pękania elementów roz-
li(1)P
ciąganych przy najniższej temperaturze eksploatacyjnej w projektowanym okresie użytkowania konstrukcji.
UWAGA Najniższa temperatura eksploatacyjna przyjmowana do obliczeń może być określona

w Załączniku krajowym.
(2) Jeśli warunki podane w EN 1993-1-1O są spełnione dla najniższej temperatury eksploatacyjnej, to żad-
ne dodatkowe sprawdzenie na okoliczność kruchego pękania nie jest wymagane.
NB) Odsyłacz krajowy: Miarą udarności jest tzw. praca łamania wyrażana w dżulach [J]
24
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(3)B W przypadku ściskanych elementów konstrukcyjnych w budynkach stosuje się materiał o minimalnej
udarności.
UWAGA B Załącznik krajowy może podawać zasady doboru udarności materiału na elementy ściskane.
Zaleca się stosowanie Tablicy 2.1 EN 1993-1-10i parametrów dla crEd = 0,25 fy(t).
(4) W przypadku doboru stali na elementy przewidziane do cynkowania zanurzeniowego ogniowego - patrz
EN 1461.
Tablica 3.1: Nominalne wartości granicy plastyczności fy i wytrzymałości na rozciąganie fu dla stali
konstrukcyjnej walcowanej na gorąco
Nominalna grubość elementu t [mm]

Norma
i t :s;40 mm 40 mm < t :s;80 mm
gatunek stali
fy [N/mm2 ] fu [N/mm2 ] fy [N/mm2 ] fu [N/mm2 ]
EN 10025-2
S 235 235 360 215 360

S 275 275 430 255 410
S 355 355 510 335 470
S450 440 550 410 550
EN 10025-3
S 275 N/NL 275 390 255 370

S 355 N/NL 355 490 335 470
S 420 N/NL 420 520 390 520
S 460 N/NL 460 540 430 540
EN 10025-4
S 275 M/ML 275 370 255 360

S 355 M/ML 355 470 335 450
S 420 M/ML 420 520 390 500
S 460 M/ML 460 540 430 530
EN 10025-5
S235W 235 360 215 340

S355W 355 510 335 490
EN 10025-6
460 570 440 550
S 460 Q/QL/QL 1
25
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica 3.1(ciąg dalszy): Nominalne wartości granicy plastyczności fy i wytrzymałości na rozciąganie

fu dla stali konstrukcyjnej walcowanej na gorąco
Nominalna grubość elementu t [mm]

Norma
i t s; 40 mm 40 mm < t s; 80 mm
gatunek stali
fy [N/mm2] fu [N/mm2] fy [N/mm2] fu [N/mm2]
EN 10210-1
S 235 H 235 360 215 340

S 275 H 275 430 255 410
S 355 H 355 510 335 490
S 275 NH/NLH 275 390 255 370

S 355 NH/NLH 355 490 335 470
S 420 NH/NHL 420 540 390 520
S 460 NH/NLH 460 560 430 550
EN 10219-1
S 235 H 235 360

S 275 H 275 430
S 355 H 355 510
S 275 NH/NLH 275 370

S 355 NH/NLH 355 470
S 460 NH/NLH 460 550
S 275 MH/MLH 275 360

S 355 MH/MLH 355 470
S 420 MH/MLH 420 500
S 460 MH/MLH 460 530
3.2.4 Ciągliwość międzywarstwowa
(1) Jeśli zgodnie z EN 1993-1-10 wymagana jest stal o ulepszonej ciągliwości międzywarstwowet?), to
należy stosować stal jakościową wg EN 10164.
UWAGA 1 Wytyczne doboru parametrów ciągliwości międzywarstwowej podano w EN 1993-1-10.
UWAGA 2B Szczególną uwagę należy zwrócić na spawane połączenia belek ze słupami oraz blachy
czołowe rozciągane na wskroś grubości.
UWAGA 3B Załącznik krajowy może podawać zasady przyporządkowania wartości ZEd ustalanych
zgodnie z EN 1993-1-10/3.2(2) do klas jakości wg EN 10164. W przypadku budynków zalecane przy-
porządkowanie podano w Tablicy 3.2:
Tablica 3.2: Dobór klasy jakości wg EN 10164
Wymagany wskaźnik
Klasa jakości ze względu na ZRd
ZEdobliczony wg
wgEN10164
EN 1993-1-10
ZEd:5 1O -
10 < ZEd:5 20 Z15
20 < ZEd:5 30 Z 25
ZEd> 30 Z 35
N?) Odsyłacz krajowy: Przez ciągliwość międzywarstwową rozumie się zdolność do odkształceń plastycznych na wskroś grubości
materiału
26
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
3.2.5 Tolerancje
(1) Tolerancje wymiarów i masy dla kształtowników walcowanych na gorąco, konstrukcyjnych kształtowni
ków rurowych oraz blach przyjmuje się według odpowiednich norm wyrobu, europejskich wytycznych ETAG
lub aprobat technicznych ETA, chyba że w specyfikacji technicznej podano ostrzejsze wymagania.
(2) Do elementów spawanych stosuje się tolerancje podane w EN 1090.
(3) W obliczeniach konstrukcji przyjmuje się wymiary nominalne.
3.2.6 Wartości obliczeniowe stałych materiałowych
(1) W odniesieniu do stali konstrukcyjnych objętych niniejszą normą zalecane do obliczeń wartości stałych
materiałowych są następujące:
- moduł sprężystości: E = 210 OOON/mm2
E
- moduł sprężystości przy ścinaniu: G =---~ 81 OOON/mm 2
2(1 + v)
- współczynnik Poissona (w stanie sprężystym): V= 0,3
- współczynnik rozszerzalności cieplnej liniowej: a = 12 x 1o-6 / K (dla T :c:::100 °C)
UWAGA Przy obliczaniu efektów wywołanych różnicą temperatur w konstrukcjach zespolonych

stalowo-betonowych wg EN 1994 przyjmuje się współczynnik a= 10 x 10-5 / K.
3.3 Środki złączne
3.3.1 Łączniki
(1) Wymagania dotyczące łączników podano w EN 1993-1-8.
3.3.2 Materiały do spawania
(1) Wymagania dotyczące materiałów do spawania podano w EN 1993-1-8.
3.4 Inne wyroby stosowane w budynkach
(1)B Wszelkie konstrukcyjne wyroby gotowe i półfabrykaty przyjmowane w projektowaniu konstrukcji budyn-
ków powinny odpowiadać odpowiedniej normie wyrobu (EN), europejskim wytycznym (ETAG) lub aprobatom
technicznym (ETA).
4 Trwałość
(1) Podstawowe wymagania dotyczące trwałości określono w EN 1990.
li(2)P Środki wykonania zabezpieczeń w wytwórni i na placu budowy powinny być zgodne z EN 1090.
UWAGA Norma EN 1090 wymienia czynniki mające wpływ na wykonawstwo, które należy rozważać
podczas projektowania.
(3) Części wrażliwe na korozję, zużycie mechanicznelub zmęczenie powinny być tak zaprojektowane,aby można
było realizować właściwą kontrolę, utrzymaniei rekonstrukcję, w tym bieżącą kontrolę podczas użytkowania.
(4)B W przypadku konstrukcji budynków ocena zmęczenia zazwyczaj nie jest wymagana z wyjątkiem takich
elementów, jak:
27
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
a) Elementy podpierające urządzenia dźwigowe lub narażone na oddziaływania ciężarów toczonych;
b) Elementy narażone na cyklicznązmienność naprężeń wywołaną drganiami maszyn;
c) Elementy narażone na drgania wywołane wiatrem;
d) Elementy narażone na drgania wywołane tłumem.
':V przypadku elementów, których nie można skontrolować, stosuje się odpowiednie naddatki przeciw-
li(5)P
korozyJne.
(6)8 Zabezpieczenie przed korozją nie jest wymagane w przypadku konstrukcji obudowanych, jeśli we-
wnętrzna wilgotność względna nie przekracza 80 %.
5 Analiza konstrukcji
5.1 Modelowanie konstrukcji na użytek analizy
5.1.1 Modelowanie konstrukcji i założenia podstawowe
(1 )P Analiza powinna opierać się na modelach obliczeniowych konstrukcji, które są miarodajne z punktu
liwidzenia rozpatrywanego stanu granicznego.
(2) Model obliczeniowy i założenia podstawowe powinny z odpowiednią dokładnością odzwierciedlać za-
chowanie się konstrukcji w określonym stanie granicznym, w tym właściwości projektowanych przekrojów
poprzecznych, elementów, węzłów i łożysk podporowych.
li(3)P Metoda analizy powinna być spójna z założeniami obliczeniowymi.
(4)8 Modelowanie konstrukcji i założenia podstawowe dotyczące elementów budynków - patrz także
EN 1993-1-5 oraz EN 1993-1-11.
5.1.2 Modelowanie węzłów
(1) Wpływzachowania się węzłów na rozkład sił wewnętrznych i momentów w konstrukcji, jak też na jej
całkowite deformacje, zazwyczaj może być pomijany, lecz jeśli wpływ ten jest istotny Uak w przypadku węzłów
niepełnociągłych), to powinien być uwzględniony- patrz EN 1993-1-8.
(2) Aby ocenić, czy właściwości węzłów wymagają uwzględnienia w analizie, rozróżnia się następujące trzy
modele węzłówNSJ - patrz EN 1993-1-8/ 5.1.1:
prosty, w którym przyjmuje się, że węzeł nie przenosi momentów zginających;
pełnociągły, w którym przyjmuje się, że węzeł nie ma wpływu na rozkład efektów oddziaływań;
niepełnociągły, w którym uwzględnia się właściwości węzła mające wpływ na rozkład efektów oddzia-
ływań.
(3) Kryteria dotyczące różnych typów węzłów podano w EN 1993-1-8.
5.1.3 Interakcja konstrukcji z podłożem
(1) W uzasadnionych przypadkach w analizie należy uwzględniać podatność posadowienia konstrukcji.
UWAGA Wytyczne obliczania interakcji konstrukcja - grunt podano w EN 1997.
NBJ Odsyłacz krajowy: Analogicznie jak typy szkieletów - patrz 1.5.3.
28
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
5.2 Analiza globalna
5.2.1 Wpływ deformacji
(1) Do wyznaczania sił wewnętrznych i momentów stosuje się:
analizę pierwszego rzędu, przy założeniu pierwotnej geometrii układu, lub
analizę drugiego rzędu, z uwzględnieniem wpływu deformacji na statykę układu.
(2) Efekty towarzyszące deformacjom (efekty drugiego rzędu) powinny być uwzględniane, jeśli powodują
znaczący przyrost efektów oddziaływań lub wpływają istotnie na zachowanie się konstrukcji.
(3) Analizę pierwszego rzędu można stosować, jeśli przyrost odpowiednich sił wewnętrznych lub momen-
tów, lub jakakolwiek inna zmiana zachowania się konstrukcji w wyniku deformacji, może być pominięta. Przyj-
muje się, że tak jest, jeśli spełnione jest odpowiednie kryterium:
F
a = ~ > 10 w przypadku analizy sprężystej
er FEd -
(5.1)
F
a = ~ > 15 w przypadku analizy plastycznej
er FEd -
gdzie: ac, - mnożnik obciążenia krytycznego w stosunku do obciążeń obliczeniowych, odpowiadający

niestateczności sprężystej układu,
FEd - obciążenie obliczeniowe działające na konstrukcję,
Fe, - obciążenie krytyczne odpowiadające globalnej formie niestateczności sprężystej począt-

kowej sztywności sprężystej układu.
UWAGA Wyższa wartość ac, w przypadku analizy plastycznej jest uzasadniona tym, że zachowanie
się konstrukcji oraz jej stan graniczny mogą być silnie uwarunkowane nieliniowymi właściwościami ma-
teriału (np. gdy w ramie tworzą się przeguby plastyczne i dochodzi do redystrybucji momentów, lub gdy
w ramie występują węzły podatne powodujące znaczący nieliniowy wzrost odkształceń). W załączniku
krajowym można obniżyć wartość graniczną Ucr dla pewnych typów ram opierając się na dokładniejszym
sposobie podejścia.
(4)B Narażone na przechył ramy portalowe z dachami o małym spadku oraz układy słupowo-belkowe budyn-
ków można sprawdzać na podstawie analizy pierwszego rzędu, jeśli kryterium (5.1) jest spełnione w wypadku
każdej kondygnacji. W przypadku takich konstrukcji, gdy siły ściskające w belkach lub ryglach nie są zbyt
duże, mnożnik ac, można obliczać według następującego wzoru przybliżonego
(5.2)
gdzie: HEd - wartość obliczeniowa reakcji poziomej u dołu kondygnacji na obciążenia poziomeN9l, w tym
fikcyjne zastępcze siły poziome, patrz 5.3.2(7),
VEd - sumaryczne obliczeniowe obciążenie pionowe u dołu kondygnacji,
8H,Ed - przemieszczenie poziome góry kondygnacji względem dołu kondygnacji, wywołane wszystkimi
zewnętrznymi i fikcyjnymi obciążeniami poziomymi, przyłożonymi do układu ramowego,
h - wysokość kondygnacji.
N9 ) Odsyłacz krajowy: Chodzi tutaj w istocie o sumaryczne obciążenie poziome przenoszone przez rozpatrywaną kondygnację,
tj. o wypadkową siłę poprzeczną.
29
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
I OH,Ed /
I I
I
- ------- -- ---1
I
I
h I
/
/
I
....,....,,...._-_-_-_-_-_- _____,,_,,,,__.,;;;,,.__~r-,
I
I
Rysunek 5.1: Oznaczenia we wzorze 5.2
UWAGA 1B Wobec braku innych danych spadek dachu można uważać za mały, jeśli nie przekracza
wartości
1:2 (26°).
UWAGA 2B Wobec braku innych danych, siły ściskające w belkach lub ryglach zaleca się uważać za
znaczące, jeśli
-A 20,3 ~f__ Y (5.3)

NEd
gdzie: NEd - wartość obliczeniowa siły ściskającej,
A - względnasmukłośćwpłaszczyżniezginaniabelkilubryglaobliczonaprzyzalożeniudługości
teoretycznej elementu ograniczonego przegubami.
(5) Wpływy efektu szerokiego pasaN1o) oraz wyboczenia lokalnego na sztywność powinny być uwzględnio-
ne, jeśli w sposób znaczący wpływają na wyniki analizy globalnej, patrz EN 1993-1-5.
UWAGA W przypadku kształtowników walcowanych, a także spawanych o zbliżonych proporcjach,

wpływ
efektu szerokiego pasa może być pomijany.
(6) W uzasadnionych przypadkach, gdy wpływ deformacji na efekty oddziaływań jest znaczący, w analizie
globalnej należy uwzględniać poślizg w otworach na śruby i podobne deformacje towarzyszące takim środkom
złącznym jak kolki czy śruby kotwiące.
5.2.2 Stateczność konstrukcji ram
(1) Jeśli zgodnie z 5.2.1 okaże się, że należy uwzględnić wpływ deformacji konstrukcji, to przy sprawdzaniu
stateczności mają zastosowanie reguły (2) do (6).
(2) Sprawdzając stateczność ram lub ich części uwzględnia się imperfekcje i efekty drugiego rzędu.
(3) Zależnie od typu ramy i rodzaju analizy globalnej, im perfekcje i efekty drugiego rzędu uwzględnia się na
trzy sposoby :
a) wyłącznie za pomocą analizy globalnej,
b) częściowoza pomocą analizy globalnej i częściowo poprzez indywidualne sprawdzenia stateczności ele-
mentów wg 6.3,
c) lub też, w przypadkach elementarnych, wyłącznie poprzez indywidualne sprawdzenia stateczności elementów
w 6.3, przyjmując odpowiednie długości wyboczeniowe, ustalone dla globalnej formy utraty stateczności.
N1 □) Odsyłacz krajowy: Patrz 1.5.7.
30
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(4) Efekty drugiego rzędu można wyznaczać za pomocą odpowiedniej analizy, stosując w szczególności
metodę kolejnych przybliżeń lub inne procedury iteracyjne. W przypadku, gdy dominuje pierwsza przechyłowa
forma wyboczenia, zaleca się stosować analizę sprężystą pierwszego rzędu, a następnie amplifikować odpo-
wiednie efekty oddziaływań (np. momenty zginające) za pomocą odpowiednich współczynników.
(5)B W przypadku ram jednokondygnacyjnych projektowanych na podstawie globalnej analizy sprężystej,

przechyłowe efekty drugiego rzędu od obciążeń pionowych można uwzględniać, zwiększając zewnętrzne ob-
ciążenia poziome HE/ 11) (np. od wiatru) oraz zastępcze obciążenia VEd ~ od imperfekcji (patrz 5.3.2(7)) i
ewentualnie inne efekty przechyłowe pierwszego rzędu za pomocą współczynnika
1
(5.4)
1
1--
pod warunkiem, że ac, 2 3,0,
gdzie: ac, - mnożnik obciążenia krytycznego, który można obliczać według wzoru (5.2), jeśli spadek dachu
jest mały, a wpływ sił ściskających
w belce lub ryglu pomijalnie mały w rozumieniu 5.2.1 (4)B.
UWAGA B W przypadku ac,< 3,0 stosuje się dokładniejszą analizę drugiego rzędu.
(6)B W przypadku ram wielokondygnacyjnychN 12l sposób przedstawiony w (5)B może być stosowany, jeśli
wszystkie kondygnacje mają zbliżone rozkłady:
obciążeń pionowych,
obciążeń poziomych,
sztywności na przechył, odniesionej do przenoszonych sił poziomych.
UWAGA B Pozostałe ograniczenia metody- patrz 5.2.1(4)B.
(7) Zgodnie z (3), przy sprawdzaniu stateczności pojedynczych elementów zaleca się brać pod uwagę, co
następuje:
a) Jeśli efekty drugiego rzędu

i odpowiednie imperfekcje w poszczególnych elementach (patrz 5.3.4) zostały
całkowicie uwzględnione w globalnej analizie konstrukcji, to indywidualne sprawdzanie stateczności ele-
mentów wg 6.3 nie jest konieczne.
b) Jeśli efekty drugiego rzędu w elementach lub pewne imperfekcje elementu (np. imperfekcje miarodajne
przy wyboczeniu lub zwichrzeniu, patrz 5.3.4) nie zostały całkowicie uwzględnione w analizie globalnej, to
mają zastosowanie odpowiednie kryteria podane w 6.3. Sprawdzając te kryteria przyjmuje się momenty
i siły z analizy globalnej konstrukcji, wyznaczone z uwzględnieniem ewentualnych globalnych efektów dru-
giego rzędu i globalnych imperfekcji (patrz 5.3.2). Jednocześnie można przyjmować długość wyboczeniową
elementu równąjego długości teoretycznej.
(8) Jeśli ocenę stateczności ramy sprowadza się do kryterium stateczności słupa wg 6.3, to długość wybo-
czeniowa słupa powinna odpowiadać globalnej postaci wyboczenia i uwzględniać wpływ sztywności elemen-
tów i węzłów, obecność przegubów plastycznych oraz rozkład sił ściskających pod obciążeniem obliczenio-
wym. W takim przypadku przy sprawdzaniu warunku nośności przyjmuje się siły wewnętrzne obliczone według
teorii pierwszego rzędu z pominięciem imperfekcji.
UWAGA W Załączniku krajowym może być określony zakres stosowania takiego sposobu podejścia.
N 11J Odsyłacz krajowy: Oznaczenie niewłaściwe w kontekście wzoru 5.2, gdyż tutaj odnosi się wyłącznie do obciążeń zewnętrz
nych.
N 12 J Odsyłacz krajowy: W przypadku ram wielokondygnacyjnych za pomocą współczynnika (5.4) zwiększa się siły oddziałujące na
poszczególnych poziomach, przy czym każda z nich odpowiada międzykondygnacyjnemu przyrostowi obciążenia HEd, (patrz
wzór 5.2).
31
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
5.3 lmpeńekcje
5.3.1 Postanowienia ogólne
(1) Analiza konstrukcji powinna uwzględniać wpływ im perfekcji obejmujących naprężenia własne oraz od-
chyłkigeometryczne, takie jak: brak prostopadłości, brak prostości, brak płaskości, brak przylegania oraz
wszelkie niewielkie mimośrody montażowe występujące w węzłach konstrukcji nieobciążonej.
(2) Zaleca się stosować zastępcze imperfekcje geometryczne, patrz 5.3.2 i 5.3.3, o wartościach odzwier-
ciedlających wszelkie możliwe wpływy imperfekcji różnych typów, chyba że wpływy te zostały uwzględnione
w kryteriach nośności elementów, patrz 5.3.4.
(3) W analizie konstrukcji należy uwzględniać:
a) imperfekcje globalne układów ramowych i stężeń
b) imperfekcje lokalne pojedynczych elementów.
5.3.2 lmperfekcje w analizie globalnej ram
(1) Przyjmowany w obliczeniach kształt globalnych i lokalnych im perfekcji można określić na podstawie
postaci wyboczenia sprężystego układu w rozpatrywanej płaszczyźnie.
(2) Ustalając kształt imperfekcji należy uwzglednić wszelkie możliwe postaci i kierunki wyboczenia zarów-
no w płaszczyźnie, jak i z płaszczyzny układu, symetryczne i niesymetryczne.
(3) W przypadku ram przechyłowychN 13 l wpływ imperfekcji uwzględnia się za pomocą zastępczych im per-
fekcji w postaci wstępnej imperfekcji przechyłowej oraz imperfekcji łukowych poszczególnych elementów.
Można je wyznaczać następująco:
a) globalne wstępne imperfekcje przechyłowe, patrz Rysunek 5.2:
(5.5)
gdzie: ~o - wartość podstawowa: ~o = 1/200
ah - współczynnik redukcyjny ze względu na wysokość:
2 2
ah = ✓h lecz 3 '.S'.:ah '.S'.:1,0
h - wysokość konstrukcji w metrach
am - współczynnik redukcyjny ze względu na liczbę słupów: am = 0,5 (1 + !)

m - liczba słupów w rzędzie, które przenoszą obciążenie NEd nie mniejsze niż 50 % przeciętne
go obciążenia słupa w rozpatrywanej płaszczyźnie pionowej
N 13l Odsyłacz krajowy: Przez ramy przechyłowe rozumie się ramy wrażliwe na przechyłowe efekty drugiego rzędu.
32
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
h h
<I>
Rysunek 5.2: Zastępcze imperfekcje przechyłowe
b) lokalne wstępne imperfekcje łukowe elementów narażonych na wyboczenie giętne - wartości względne
eo IL (5.6)
gdzie L - długość elementu
UWAGA Wartości e0 / L mogą być określone w Załączniku krajowym. Wartości zalecane podano
w Tablicy 5.1.
Tablica 5.1: Wartości obliczeniowe wstępnych im perfekcji łukowych e0 / L
Krzywa Analiza Analiza

wyboczenia wg sprężysta plastyczna
tablicy 6.1
e0 IL eo/L
ao 1 / 350 1 / 300
a 1 / 300 1 / 250
b 1 / 250 1 / 200
C 1 / 200 1 / 150
d 1 / 150 1 / 100
(4)B W przypadku budowlanych konstrukcji szkieletowych można pomijać imperfekcje przechyłowe, gdy
spełnionyjest warunek
(5.7)
(5)B W celu wyznaczenia oddziaływań poziomych na tarcze stropowe zaleca się przyjmować imperfekcje
o konfiguracji jak na Rysunku 5.3, gdzie ~ jest imperfekcją przechyłową uzyskaną ze wzoru (5.5) dla wartości
h równej wysokości kondygnacji, patrz (3) a).
33
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
h h
H; ( cpNEd
tNEd
t NEd
Rysunek 5.3: lmperfekcje przechyłowe ~ oraz oddziaływania poziome na tarcze stropowe
(6) W analizie globalnej służącej wyznaczeniu sił wewnętrznych i momentów, niezbędnych przy spraw-
dzeniu nośności elementów wg 6.3, lokalne imperfekcje łukowe mogą być pomijane. Jednak w analizie ram
wrażliwych na efekty drugiego rzędu, oprócz globalnych imperfekcji przechyłowych (patrz 5.2.1 (3)) dodatkowo
zaleca się wprowadzać lokalne im perfekcje łukowe w przypadku elementów ściskanych, gdy zachodzą nastę
pujące okoliczności:
co najmniej jeden węzeł elementu przenosi moment,
-A>0,5 ~f__ Y (5.8)

NEd
gdzie: NEct - wartość obliczeniowa siły ściskającej,
A - względna smukłość elementu obliczona przy założeniu przegubów na jego końcach,
UWAGA Lokalne imperfekcje łukowe są uwzględnione w formułach nośności elementów, patrz 5.2.2 (3)
i 5.3.4.
(7) Wstępne imperfekcje przechyłowe i lokalne imperfekcje łukowe można zastąpić układami równoważ-
nych sił poziomych działających na poszczególne slupy, patrz Rysunek 5.3 i Rysunek 5.4.
34
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
wstępne imperfekcje przechyłowe wstępne imperfekcje łukowe
Rysunek 5.4: Zastąpienie wstępnych imperfekcji równoważnymi siłami poziomymi
(8) Wstępne imperfekcje przechyłowe uwzględnia się osobno w każdym rozpatrywanym kierunku przechyłu.
(9)B W przypadku wielokondygnacyjnych słupowo-belkowych szkieletów budynków siły zastępcze przykła

da się na wszystkich poziomach stropów i dachu.
(1O) Należy ponadto rozważyć ewentualne skręcenie układu spowodowane antysymetrycznymi przechyłami
dwóch przeciwległych ścian, patrz Rysunek 5.5.
A.-----------,B A
,-------
'
J -----B.
t ·------- t
A ....__._----=---=---------'
I
A, 1 B
ł--- ~----------i
(a) Ściany A-A i B-B ulegają (b) Ściany A-A i B-B ulegają przechyłowi
przechyłowi w tym samym kierunku w przeciwnych kierunkach
1 przechyl translacyjny
2 przechyl skrętny
Rysunek 5.5: Przechyły układu (widok z góry)
35
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(11) Alternatywnie do reguł (3) i (6) można przyjąć, że kształt uogólnionej, zintegrowanej imperfekcji układu
odpowiada postaci wyboczenia sprężystego 1lcr . Amplitudę tej imperfekcji można wyznaczać ze wzoru:
(5.9)
gdzie:
eo -- dla ,i > 0,2 (5.10)
oraz -względna smukłość układu;

~~Ja""·' (5.11)
acr
a - parametr imperfekcji dla odpowiedniej krzywej wyboczeniowej, patrz Tablica 6.1 i Tablica 6.2;
x - współczynnik wyboczenia według odpowiedniej krzywej wyboczeniowa zależnej od typu prze-

kroju, patrz 6.3.1;
auit,k - minimalny mnożnik siły, w stosunku do układu sił podłużnych NEd, przy którym w pierwszym
elemencie układu zostaje osiągnięta nośność charakterystyczna przekroju NRk; N14)
ac, - minimalny mnożnik siły, w stosunku do układu sił podłużnych NEd, odpowiadający stanowi kry-
tycznemu układu; N15J
MRk - nośność charakterystyczna przy zginaniu przekroju krytycznego, odpowiednio Mei,Rk lub Mpl,Rk;
NRk - nośność charakterystyczna przy obciążeniu siłą podłużną przekroju krytycznego, tj. Npl,Rk;
- moment zginający w przekroju krytycznym stowarzyszony z

EI JJ;:,._max 1lcr:
1lcr - funkcja ugięcia odpowiadająca wyboczeniu sprężystemu
UWAGA 1 Obliczając mnożniki auit,k i ac, można przyjąć, że elementy układu są obciążone tylko
silami podłużnymi NEd uzyskanymi z analizy sprężystej pierwszego rzędu, przy obciążeniach oblicze-
niowych.
UWAGA 2 W Załączniku krajowym może być określony zakres stosowania reguły (11).
5.3.3 lmperfekcje w analizie stężeń
(1) W analizie stężeń zapewniających stateczność boczną belek lub elementów ściskanych wpływy im-
perfekcji zaleca się uwzględniać za pomocą zastępczej imperfekcji geometrycznej elementów stężanych
w postaci wstępnej imperfekcji łukowej o strzałce:
eo = am L/ 500 (5.12)
gdzie: L - rozpiętość stężenia,
m - liczba elementów stężanych.
N 14 l Odsyłacz krajowy: au1t,k = min (NRk / NEd) .

N 15 l Odsyłacz krajowy: Porównaj wzór (5.1 ).
36
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(2) Wstępne łukowe im perfekcje elementów stężanych można zastąpić równoważną siłą stabilizującą, jak
na Rysunku 5.6:
(5.13)
gdzie 8q - ugięcie stężenia od oddziaływania q i wszelkich obciążeń zewnętrznych, uzyskane z analizy

pierwszego rzędu
UWAGA Gdy stosuje się teorię drugiego rzędu, to można przyjąć 8q = O.
(3) Gdy stężenie jest wymagane do stabilizacji pasa ściskanego belki o stałej wysokości, to siłę NEd (rysu-
nek 5.6) można obliczać według wzoru:
(5.14)
gdzie: MEd - maksymalny moment w belce,
h - całkowita wysokość belki.
UWAGA Gdy belka jest poddana zewnętrznemu obciążeniu ściskającemu, to siłę NEd należy po-
większyć o stosowną część tego obciążenia.
(4) W miejscach styków belek lub elementów ściskanych, powiązanych ze stężeniem, przyjmuje się lokal-
ne oddziaływania równe amNEd / 100 które powinny być przeniesione przez to stężenie, patrz Rysunek 5.7.
(5) Sprawdzając stężenie zgodnie z (4), uwzględnia się ponadto wszelkie obciążenia zewnętrzne, nato-
miast można pominąć siły od im perfekcji określone w (1) .
• qd
e0 imperfekcja
qd równoważna siła na jednostkę długości
1 stężenie
Przyjmuje się, że siła NEd jest stała w ramach rozpiętości L stężenia.
Rysunek 5.6: Równoważna siła stabilizująca
37
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
-- cf>N Ed
<ll = Urn <llo: <llo= 1 / 200

2<l>NEd = Urn NEd/ 100
1 styk
2 stężenie
Rysunek 5.7: Siły w miejscach styków elementów ściskanych
5.3.4 lmperfekcje elementów
(1) Efekty lokalnych imperfekcji łukowych elementów są uwzględnione w formułach sprawdzania nośności
elementów narażonych na wyboczenie, patrz 6.3.
(2) Gdy stateczność elementów uwzględnia się za pomocą analizy drugiego rzędu zgodnie z 5.2.2(7)a),
to w przypadku elementów ściskanych należy brać pod uwagę zalecenia dotyczące imperfekcji podane
w 5.3.2(3)b), 5.3.2(5) oraz 5.3.2(6).
(3) Gdy analiza drugiego rzędu ma uwzględniać zwichrzenie elementów zginanych, to można przyjmować
imperfekcje tych elementów jako keo,d, gdzie eo,d- zastępcza wstępna imperfekcja łukowa w płaszczyźnie
najmniejszej bezwładności przekroju. Uwzględnianie dodatkowych imperfekcji skrętnych na ogół nie jest wy-
magane.
UWAGA Wartość parametru k może być określona w Załączniku krajowym. Zaleca się k = 0,5.
5.4 Metody analizy
(1) Siły wewnętrzne i momenty można wyznaczać stosując
a) globalną analizę sprężystą lub
b) globalną analizę plastyczną.
UWAGA W przypadku analizy metodą elementów skończonych (FEM) - patrz EN 1993-1-5.
(2) W każdym przypadku można stosować analizę sprężystą.
38
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(3) Globalną analizę plastyczną można stosować tylko wtedy, gdy konstrukcja w miejscach potencjal-
nych przegubów plastycznych, w elementach lub węzłach, ma wystarczającą zdolność do obrotu. Jeśli prze-
gub plastyczny występuje w elemencie, to jego przekrój powinien być bisymetryczny lub monosymetryczny
w płaszczyźnie obrotu przegubu, a ponadto powinny być spełnione wymagania określone w 5.6. Jeśli przegub
plastyczny występuje w strefie węzła, to albo węzeł powinien mieć odpowiednią zdolność do obrotu, patrz
EN 1993-1-8, albo też węzeł powinien wykazywać odpowiednią nadwyżkę nośności, wymuszającą powstanie
przegubu w przywęzlowym przekroju elementu.
(4)B Jeśli w belkach ciągłych niektóre sprężyste momenty szczytowe przewyższają nośność plastyczną ele-
mentu o najwyżej 15 %, to można zastosować odpowiednią redystrybucję tych nadwyżek pod następującymi
warunkami:
a) siły wewnętrzne i momenty są w równowadze z obciążeniem zewnętrznym,
b) wszystkie elementy, w których zastosowano redukcję momentów, mają przekroje klasy 1 lub 2 (patrz 5.5)
oraz
c) elementy są konstrukcyjnie zabezpieczone przed zwichrzeniem.
5.4.2 Globalna analiza sprężysta
(1) Globalna analiza sprężysta powinna opierać się na założeniu, że charakterystyka materiału napręże-
nie-odkształcenie jest liniowa w całym zakresie obciążenia.
UWAGA Przesłanki wyboru niepełnociągłego modelu węz/ów określono w 5.1.2(2) do (3).
(2) Siły wewnętrzne i momenty można obliczać zgodnie z zasadami globalnej analizy sprężystej również
wtedy, gdy jako nośność obliczeniową przekroju przyjmuje się nośność plastyczną, patrz 6.2.
(3) Globalna analiza sprężysta ma również zastosowanie, gdy nośność przekrojów jest uwarunkowana
niestatecznością miejscową, patrz 6.2.
5.4.3 Globalna analiza plastyczna
(1) Globalna analiza plastyczna pozwala uwzględniać nieliniowe właściwości materiału przy obliczaniu
efektów oddziaływań w układzie konstrukcyjnym. Można w tym celu stosować jedną z poniższych metod:
- analizę sprężysto-plastyczną, w której kolejne przekroje lub węzły osiągające nośność plastyczną traktuje
się jak przeguby plastyczne,
- nieliniową analizę plastyczną, w której uwzględnia się rozwój stref plastycznych w elementach,
- analizę sztywno-plastyczną, w której abstrahuje się od odkształceń sprężystych, traktując poszczególne
części między przegubami jako sztywne.
(2) Globalną analizę plastyczną można stosować, jeśli elementy wykazują wystarczającą zdolność do ob-
rotu wymaganą ze względu na redystrybucję momentów zginających, patrz 5.5 i 5.6.
(3) Globalną analizę plastyczną stosuje się pod warunkiem, że można zapewnić stabilność elementów
w miejscach przegubów plastycznych, patrz 6.3.5.
(4) Dwuliniowa zależność naprężenie-odkształcenie pokazana na Rysunku 5.8 może być stosowana
w przypadku gatunków stali wymienionych w Rozdziale 3. Alternatywnie można przyjmować zależności do-
kładniejsze, patrz EN 1993-1-5.
(J"
Rysunek 5.8: Dwuliniowa zależność naprężenie-odkształcenie
39
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(5) Analizę sztywno-plastyczną można stosować, jeśli efekty towarzyszące deformacjom (np. efekty dru-
giego rzędu) są pomijalnie małe. W takim przypadku węzły klasyfikuje się wyłącznie ze względu na nośność,
patrz EN 1993-1-8.
(6) Wpływ deformacji konstrukcji oraz stateczność układu ramowego sprawdza się zgodnie z zasadami
podanymi w 5.2.
UWAGA Maksymalna nośność układu wrażliwego na deformacje może okazać się istotnie niższa
niżby to wynikało ze sztywno-plastycznego mechanizmu zniszczenia.
5.5 Klasyfikacja przekrojów
5.5.1 Cel klasyfikacji
(1) Klasyfikacja przekrojów poprzecznych ma na celu określenie stopnia odporności elementu na zjawiska
miejscowej utraty stateczności w stanach sprężystym i plastycznym.
5.5.2 Reguły klasyfikacji
(1) Cztery klasy przekrojów definiuje się, jak następuje:
- Klasa 1: przekroje, które osiągają nośność przegubu plastycznego i wykazują przy tym zdolność do obrotu
niezbędną do plastycznej redystrybucji momentów.
- Klasa 2: przekroje, które osiągają nośność przegubu plastycznego, lecz wskutek niestateczności miejscowej
(w stanie plastycznym) wykazują ograniczoną zdolność do obrotu.
- Klasa 3: przekroje, które wykazują nośność nie mniejszą niż to wynika z początku uplastycznienia strefy
ściskanej,lecz wskutek niestateczności miejscowej (w stanie sprężysto-plastycznym) nie osiągają nośności
przegubu plastycznego.
- Klasa 4: przekroje, które wskutek niestateczności miejscowej (w stanie sprężystym) wykazują nośność
mniejszą niż to wynika z początku uplastycznienia strefy ściskanej.
(2) W przypadku przekrojów klasy 4 skutki niestateczności miejscowej i związaną z nimi redukcję nośności
można uwzględniać metodą szerokości współpracującej, patrz EN 1993-1-5, 5.2.2.
(3) Klasyfikacja przekroju jest uzależniona od stosunku szerokości do grubości jego części poddanych
ściskaniu.
(4) Za części ściskane uważa się wszystkie części przekroju, które są całkowicie lub częściowo ściskane
w wyniku działających obciążeń.
(5) Różne części ściskane przekroju (takie jak środnik lub pas) mogą być różnych klas.
(6) Przekrój jest klasyfikowany wedle najwyższej (najmniej korzystnej) klasy jego części ściskanych. Wy-
jątki określono w 6.2.1 (10) i 6.2.2.4(1 ).
(7) Alternatywnie klasę przekroju można określić zarówno ze względu na pas, jak i ze względu na środnik.
(8) Graniczne proporcje części ściskanych dla klas 1, 2, i 3 podano w Tablicy 5.2. Części, które nie spełnia-
jąwarunków dla klasy 3, traktuje się jak części klasy 4.
(9) Z wyjątkiem sytuacji opisanej w (1O), przekroje klasy 4 można traktować jako przekroje klasy 3,
jeśli odpowiednie warunki dla klasy 3 według Tablicy 5.2 są spełnione dla parametru c pomnożonego przez
f /yMO
Y , gdzie O"com.Ect- największe obliczeniowe naprężenie ściskające w rozpatrywanej części, wynikające
0 com.Ed
z analizy pierwszego rzędu lub, w razie konieczności, analizy drugiego rzędu.
40
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(1O) Jednak sprawdzając stateczność elementów wg 6.3 proporcje graniczne dla klasy 3 zaleca się przyjmo-
wać według Tablicy 5.2.
(11) Przekroje, w których występuje środnik klasy 3 i pasy klasy 1 lub 2 można klasyfikować jako przekroje
klasy 2 ze środnikiem współpracującym, ustalonym zgodnie z 6.2.2.4.
(12) Jeśli przyjmuje się, że środnik przenosi wyłącznie siłę poprzeczną i nie ma udziału w nośności oblicze-
niowej przekroju przy zginaniu i sile podłużnej, to odpowiednią klasę przekroju 2, 3 lub 4 można projektować
wyłącznie ze względu na proporcje pasów.
UWAGA Kryterium stateczności środnika ze względu na oddziaływanie pasa podano w EN 1993-1-5.
5.6 Wymagania dotyczące przekrojów w analizie plastycznej
(1) Przekrój elementu w miejscu przegubu plastycznego powinien mieć zdolność do obrotu nie mniejszą
niż wartość wymagana w tym miejscu.
(2) Można przyjąć, że przeguby plastyczne w elementach pełnościennych wykazują wystarczającą zdol-
ność do obrotu, jeśli spełnione sąobydwa poniższe warunki:
a) w miejscu przegubu plastycznego przekrój jest klasy 1;
b) w sytuacji, gdy siła skupiona w miejscu przegubu plastycznego przekracza 10 % nośności przekroju przy
ścinaniu, patrz 6.2.6, środnik jest usztywniony żebrami w odległości nie większej niż h/2 od miejsca prze-
gubu plastycznego, gdzie h - wysokość przekroju.
(3) W przypadku elementów o zmiennym przekroju powinny być spełnione następujące warunki dodatkowe:
a) W pobliżu przegubu plastycznego grubość środnika powinna być stała (nie zredukowana) na odcinku
równym co najmniej 2d, gdzie d - wysokość środnika;
b) W pobliżu przegubu plastycznego z każdej jego strony pas środnika powinien być klasy 1 na odcinku nie
mniejszym niż większa z poniższych wartości:
- 2d, gdzie d jak w (3)a),
- odległość od miejsca przegubu plastycznego do przekroju, w którym moment przyjmuje wartość równą
0,8 nośności plastycznej przekroju przy zginaniu.
c) Na pozostałych odcinkach elementu pas ściskany powinien być klasy 1 lub 2, a środnik klasy 1, 2 lub 3.
(4) W pobliżu przegubu plastycznego na odcinku jak w (3)b), ewentualne przekroje z otworami na łączniki
powinny spełniać warunek 6.2.5(4 ).
(5) W przypadku projektowania plastycznego ram, ze względu na redystrybucję momentów, wymagania

(2) do (4) powinny być spełnione w każdym elemencie, w którym występują lub mogą wystąpić przeguby pla-
styczne w warunkach obciążeń obliczeniowych.
(6) W przypadku metod globalnej analizy plastycznej, które uwzględniają miarodajne rozkłady naprężeń
i odkształceń w elementach oraz złożone skutki niestateczności, wymagania (2) do (5) nie mają zastoso-
wania.
41
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica 5.2 (arkusz 1 z 3): Maksymalne stosunki szerokości do grubości dla części ściskanych
Wewnętrzne części ściskane
:!·-·:It •
t-
•
~·-+-t-
-
t ~
-
"' !
•C
- -
Oś
zginania
1-- -
C C
Oś
zginania
Klasa Część zginana Część ściskana Część zginana i ściskana
__ fy
Rozkład -
naprężeń
w części
(ściskanie -
l I+ fi C
+
]c
dodatnie) -
fy fy
396s
gdy a > 0,5 : c / t ś ---
13a -1
c I t ś 72s c I t ś 33s
36s
gdy a ::=;0,5 : c / t ::; --
a
456s
gdy a > 0,5 : c / t ś ---
13a -1
2 c I t ś 38s
41,5s
gdy a ś 0,5 : c / t ś --
a
fy
- __ fy
Rozkład I -
I +
+.
naprężeń
l C C
w części + C
(ściskanie - - c/2 ,
--
dodatnie) - . _J_
fy
42s
gdy \Jf >-1: c/t Ś----
0,67 + 0,33\j/
3 c I t ś 124s c I t ś 42
gdy \j/ś-l*l: c/tś62s(l-\Jf)✓(-\Jf)
235 275 355 420 460
1,00 0,92 0,81 0,75 0,71
*) \I' ś -1 ma zastosowanie, gdy naprężenie ściskające a ś fy lub odkształcenie przy rozciąganiu Ey> fyfE
42
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Wspornikowe części pasów
ti
,------, ..___,
Kształtowniki walcowane Kształtowniki spawane
Część zginana i ściskana

Klasa Część ściskana
Brzeg ściskany Brzeg rozciągany
Rozkład I· ac ~ ac ~
+
naprężeń --- I I
I
w części
C ---,# --~~
(ściskanie -
dodatnie)
I· ·I I
I
:
-
C
I
I
-
I - -
: I C
I I
9e
cl t ś 9e cltś-
a
lOe lOe
2 cit ś lOe cltś cltś--
a a✓a
Rozkład
naprężeń + --
+
w części
---
~, I ,- - I
I
(ściskanie -
I
C I
- -
I
I
I
I
I C
dodatnie) I I
cit ś 21e-Jk:
3 cl t ś 14e
k0 - patrz EN 1993-1-5
fy 235 275 355 420 460

e=,J235lfY
c 1,00 0,92 0,81 0,75 0,71
43
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Kątowniki
h
~ -I
~
.l
z wyjątkiem sytuacji, gdy ramiona
b kątownika mają zapewniony
(patrz także arkusz 2) ciągły kontakt
' z innym elementem
Klasa Przekrój ściskany
Rozkład
naprężeń
w przekroju
(ściskanie -
dodatnie)
b+h
3 h/t ś 15s : -- ś 11,5s
2t
Rury okrągłe
Klasa Przekrój zginany i/lub ściskany
d/tś50s 2
2 d/t ś 70s 2
d/t ś 90s 2
3
UWAGA Gdy d/t ś 90s 2 patrz EN 1993-1-6.
235 275 355 420 460
1,00 0,92 0,81 0,75 0,71
1,00 0,85 0,66 0,56 0,51
44
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6 Stany graniczne nośności
(1) W odniesieniu do różnych stanów granicznych nośności rozpatrywanych w tym rozdziale stosuje się
następujące współczynniki częściowe YM w rozumieniu 2.4.3:
- nośność przekroju poprzecznego, niezależnie od klasy: YMO
- nośność elementów, przy ocenie ich stateczności: YM1
- nośność na rozerwanie przekrojów z otworami: YM2
- nośność węzłów: patrz EN 1993-1-8
UWAGA 1 Inne zalecane wartości współczynników podano w Częściach 2 do 6 EN 1993. Dla kon-
strukcji nie ujętych w tych Częściach współczynniki częściowe YMi mogą być określone w Załączniku
krajowym; zaleca się przyjmować współczynniki YMi wg EN 1993-2.
UWAGA 28 Współczynniki częściowe YMi dla konstrukcji budynków mogą być określone w Załączniku
krajowym. W przypadku budynków zaleca się następujące wartości:
YMO = 1,00
YM1 = 1,00
YM2 = 1,25
6.2 Nośność przekrojów
W każdym przekroju odpowiednie warunki nośności powinny być spełnione dla obliczeniowych efektów
li(1)P
oddziaływań - pojedynczych lub złożonych.
(2) Efekty szerokiego pasa i niestateczności miejscowej przy ściskaniu uwzględnia się za pomocą szero-
kości współpracującej wg EN 1993-1-5. Wyboczenie przy ścinaniu rozpatruje się również wg EN 1993-1-5.
(3) Formułę nośności obliczeniowej przyjmuje się stosownie do klasy przekroju.
(4) Kryterium początku uplastycznienia można stosować w każdym przypadku, również w przypadku prze-
krojów klasy 4, pod warunkiem, że w obliczeniach przyjmuje się cechy przekroju współpracującego.
(5) W ogólnym przypadku, gdy nie mają zastosowania formuły interakcyjne podane w 6.2.8 do 6.2.10
można stosować następujące kryterium początku uplastycznienia przekroju w rozpatrywanym punkcie kry-
tycznym:
(6.1)
gdzie: CTx.Ect -wzdłużne obliczeniowe naprężenie normalne,

CTz,Ect- poprzeczne obliczeniowe naprężenia normalne,
1"Ect- obliczeniowe naprężenia ścinające.
UWAGA Sprawdzenie wg (5) może okazać się nazbyt ostrożne w sytuacji, gdy w projektowaniu
według teorii sprężystości dopuszcza się częściowe uplastycznienie przekroju. Dlatego też reguły (5)
zaleca się stosować tylko wtedy, gdy nie można sprawdzić nośności interakcyjnej na podstawie wartości
NRd , MRd , VRd·
45
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(6) Sprawdzając nośność przekroju w stanie plastycznym rozpatruje się rozkłady naprężeń równych gra-
nicy plastyczności, które są w równowadze z siłami wewnętrznymi i momentami. Rozkłady naprężeń powinny
być spójne z towarzyszącymi im odkształceniami plastycznymi.
(7) Niezależnie od klasy przekroju, jako ostrożne przybliżenie, można stosować liniowe sumowanie wskaź
ników wykorzystania nośności uzyskanych dla poszczególnych wypadkowych naprężeń. Dla przekrojów klasy
1, 2 lub 3 poddanych kombinacji NEd, My,Edi Mz,Edpowyższe kryterium przyjmuje postać:
(6.2)
gdzie NRd, My,Rd,Mz,Rd- wartości obliczeniowe nośności, ustalone dla określonej klasy przekroju, z uwzględ
nieniem ewentualnej redukcji wskutek ścinania przekroju, patrz 6.2.sN15l_
UWAGA W przypadku przekrojów klasy 4 patrz 6.2.9.3(2).
(8) Gdy wszystkie ściskane części przekroju są co najmniej klasy 2, to można przyjąć, że przekrój jest
zdolny do pełnego uplastycznienia przy zginaniu.
(9) Gdy wszystkie ściskane części przekroju są klasy 3, to jego nośność zaleca się ustalać na podstawie
sprężystych rozkładów odkształceń, tak aby wyłącznie naprężenia w skrajnych włóknach osiągały granicę
plastyczności.
UWAGA Zalecenie to można odnieść do osi pasów. W przypadku zmęczenia patrz EN 1993-1-9.
(1O) W przypadku przekrojów klasy 3, gdy uplastycznienie zaczyna się po stronie rozciąganej, można
uwzględniać plastyczną rezerwę nośności wynikającą z częściowego uplastycznienia przekroju w strefie roz-
ciąganej.
6.2.2 Cechy przekroju
6.2.2.1 Przekrój brutto
(1) Cechy przekroju brutto wyznacza się na podstawie wymiarów nominalnych. Nie uwzględnia się
przy tym otworów na łączniki, ani ewentualnych nakładek stykowych. Większe otwory powinny być uwzględ
nione.
6.2.2.2 Przekrój netto
(1) Przekrój netto uzyskuje się przez odpowiednie potrącenie z przekroju brutto wszelkich otworów.
(2) Przy obliczaniu cech przekroju netto ubytek związany z każdym otworem przyjmuje się równy przekro-
jowi otworu w płaszczyźnie jego osi. Odpowiednio zwiększony ubytek uwzględnia się w przypadku otworów na
łączniki z łbem wpuszczanym.
(3) W przypadku otworów nieprzestawionych sumaryczne pole przekroju do potrącenia definiuje się jako
sumę pól przekrojów otworów występujących w dowolnym przekroju poprzecznym, prostopadłym do osi ele-
mentu (patrz płaszczyzna zniszczenia (2) na Rysunku 6.1 ).
UWAGA Maksymalna suma wyznacza położenie linii krytycznej ze względu na rozerwanie prze-
kroju.
N 15l Odsyłacz krajowy: Patrz także 6.2.10.
46
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(4) W przypadku otworów przestawionych jako sumaryczne pole przekroju do potrącenia przyjmuje się
większą z poniższych wartości:
a) wartość potrącenia jak w przypadku otworów nieprzestawionych według (3)
b) (6.3)
gdzie: s - wzajemne przesunięcie otworów w układzie przestawionym wzdłuż osi elementu;
p - osiowy rozstaw otworów w kierunku prostopadłym do osi elementu;
t - grubość;
n - liczba otworów wzdłuż jakiejkolwiek linii ukośnej lub łamanej, poprowadzonej w poprzek elementu
lub jego części, patrz Rysunek 6.1.
d0 - średnica otworu.
(5) W przypadku kątowników lub innych elementów z otworami występującymi w więcej niż jednej ściance,
rozstaw p mierzy się wzdłuż linii środkowej ścianek (patrz Rysunek 6.2) .
.
p
j
'
·4--
'
I
--$--
I
-4--
(D./
.,,
I
:@
,.
-+--
'
'
------4f--
'/
'
1
1
1
I
1
1
'
s s
Rysunek 6.1: Otwory w układzie przestawionym - linie krytyczne 1 i 2
Rysunek 6.2: Kątownik z otworami w obu ramionach
6.2.2.3 Efekt szerokiego pasa
(1) Obliczanie szerokości współpracującej jest przedmiotem EN 1993-1-5.
(2) W przypadku przekrojów klasy 4 łączne efekty szerokiego pasa i niestateczności miejscowej uwzględ-
nia się wg EN 1993-1-5.
UWAGA W przypadku profilowanych na zimno kształtowników cienkościennych - patrz EN 1993-1-3.
47
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.2.2.4 Efektywne cechy przekrojów ze środnikiem klasy 3 i pasami klasy 1 lub 2
(1) Jeśli
zgodnie z 5.5.2(11) przekrój ze środnikiem klasy 3 traktuje się jak przekrój klasy 2, to przekrój
współpracującej strefy ściskanej środnika przyjmuje się w postaci dwóch odcinków o długości 20dw, w których
jeden jest odmierzany od pasa, a drugi od osi obojętnej w stanie pełnego uplastycznienia, jak pokazano na
Rysunku 6.3.
+
2
2
1 ściskanie
2 rozciąganie
3 oś obojętna (plastyczna)
4 odcinek pomijany
Rysunek 6.3: Środnik współpracujący klasy 2
6.2.2.5 Efektywne cechy przekrojów klasy 4
(1) Efektywne cechy przekrojów klasy 4 oblicza się na podstawie szerokości współpracujących jego części
ściskanych.
(2) W przypadku profilowanych na zimno kształtowników cienkościennych w rozumieniu 1.1.2(1) stosuje

się EN 1993-1-3.
(3) Szerokości współpracujące płaskich części ściskanych oblicza się wg EN 1993-1-5.
(4) W przypadku przekrojów klasy 4 obciążonych siłą podłużną wyznacza się, zgodnie z EN 1993-1-5,
ewentualne przesunięcie eN środka przekroju współpracującego (Aeff)w stosunku do środka ciężkości prze-
kroju brutto i dodatkowy moment:
(6.4)
UWAGA Znak dodatkowego momentu przyjmuje się stosownie do rozpatrywanej kombinacji sił
wewnętrznych i momentów, patrz 6.2.9.3(2).
(5) W przypadku kształtowników rurowych okrągłych klasy 4 stosuje się EN 1993-1-6
48
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.2.3 Rozciąganie
li(1)P Warunek nośności przekroju przy obciążeniu siłą podłużną NEdma postać:
NEd ~ 1,0 (6.5)

Nt.Rd
(2) Z wyjątkiem przypadków określonych niżej, obliczeniowa nośność przy rozciąganiu Ni,Rdjest zdefinio-
wana następująco:
a) w przypadku przekrojów brutto - jako obliczeniowa nośność plastyczna
Af
Npl,Rd =--y (6.6)
YMo
b) w przypadku przekroju netto z otworami na łączniki - jako obliczeniowa nośność graniczna
N - 0,9Anet fu
u,Rd - (6.7)
YM2
(3) Jeśli wymagana jest zdolność do odkształceń plastycznych, patrz EN 1998, to nośność plastyczna
Npl,Rd(wg 6.2.3(2)- a)) powinna być mniejsza niż nośność graniczna Nu,Rd(wg 6.2.3(2)- b)).
(4) W przypadku połączeń kategorii C (patrz EN 1993-1-8/3.4.2(1 )), obliczeniową nośność przy rozciąga-
niu Ni,Rdwe wzorze (6.5) przyjmuje się równą:
Anet fy
N net,Rd = --'- (6.8)
YMo
(5) W przypadku kątowników łączonych jednym ramieniem stosuje się EN 1993-1-8/3.6.3N17>,podobnie jak
w przypadku innych kształtowników łączonych niesymetrycznie.
6.2.4 Ściskanie
li(1)P Warunek nośności przekroju przy obciążeniu siłą podłużną NEdma postać:
NEd ~ 1,0 (6.9)

Nc.Rd
(2) Obliczeniową nośność przekroju równomiernie ściskanego silą Nc.Rd

jest określona następująco:
Af
N c Rct = __ Y - w przypadku przekrojów klasy 1, 2 i 3 (6.10)
YMo
Aeff fy
N c Rd = --- - w przypadku przekrojów klasy 4 (6.11)
' YMo
(3) Nie uwzględnia się w obliczeniach otworów zwykłych (w odróżnieniu od powiększonych i owalnych
w rozumieniu EN 1090) jeśli mają być wypełnione łącznikami.
(4) W przypadku niesymetrycznych przekrojów klasy 4 stosuje się 6.2.9.3, przy czym dodatkowy moment
wynikający z przesunięcia środka ciężkości przekroju współpracującego, oblicza się wg 6.2.2.5(4).
L'.MEd,
N 17) Odsyłacz krajowy: Błąd w oryginale, powinno być 3.10.3 zamiast 3.6.3.
49
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.2.5 Zginanie
li(1)P Warunek nośności przekroju przy obciążeniu momentem zginającym MEdma postać:
MEd :::; 1,0 (6.12)

Mc.Rd
gdzie Mc,Rd- obliczeniowa nośność wg (2), z uwzględnieniem postanowień (4) do (6).
(2) Obliczeniowa nośność przekroju przy jednokierunkowym zginaniu jest określona następująco:
- w przypadku przekrojów klasy 1 i 2 (6.13)
- w przypadku przekrojów klasy 3 (6.14)
M = Weff,min fy - w przypadku przekrojów klasy 4 (6.15)

c,Rd
YMo
gdzie Wel,min - odpowiadają największym

i Wett,min naprężeniom w stanie sprężystym.
(3) Przy zginaniu dwukierunkowym stosuje się 6.2.9.
(4) Otwory na łączniki w pasie rozciąganym można pomijać w obliczeniach, jeśli spełniony jest warunek:
Af.net 0,9 fu Z Af fy
(6.16)
YM2 YMo
gdzie A1 - pole przekroju pasa rozciąganego.
UWAGA Warunek (6.16) stosuje się przy wymiarowaniu na odkształcalność plastyczną (patrz 1.5.8)
w pobliżu przegubów plastycznych.
(5) Otwory na łączniki w rozciąganej strefie środnika można pomijać w obliczeniach, jeśli warunek analo-
giczny do (6.16) jest spełniony dla ca/ej strefy rozciąganej przekroju.
(6) Nie uwzględnia się w obliczeniach otworów zwykłych, jeśli mają być wypełnione łącznikami.
6.2.6 Ścinanie
li(1)P Warunek nośności przekroju przy obciążeniu silą poprzeczną VEdma postać:
VEd :::; 1,0 (6.17)

vc.Rd
gdzie Vc,Rd- obliczeniowa nośność przekroju przy ścinaniu. Przy projektowaniu plastycznym przyjmuje się
Vc,Rd= Vpl,Rd-wg (2). Przy projektowaniu sprężystym Vc,Rdoblicza się wg (4) i (5).
(2) Przy braku skręcania obliczeniowa nośność plastyczna przy ścinaniu jest określona wzorem:
Av(fy I ✓3)
Vpl,Rd = ----- (6.18)
YMo
gdzie Av- pole przekroju czynnego przy ścinaniu.
50
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(3) Pole przekroju czynnego przy ścinaniu Av można przyjmować, jak następujeN 18 ):
a) dwuteowniki walcowane, ścinane prostopadle do osi y-y: A- 2bt1+( tw +2r )t1 , lecz nie mniej niż 11hw
twN19l
b) ceowniki walcowane, ścinane prostopadle do osi y-y: A- 2bt1+( tw + r )t1
c) teowniki walcowane, ścinane prostopadle do osi y-y: 0,9( A- bt1)
d) dwuteowniki spawane i przekroje skrzynkowe, ścinane prostopadle do osi y-y: llL(hwtw)
e) dwuteowniki spawane i przekroje skrzynkowe, ścinane prostopadle do osi z-z: A- I(hwtJ

f) kształtowniki rurowe prostokątne o stałej grubości
- ścinane prostopadle do osi y-y: Ah/(b+h)
- ścinane prostopadle do osi z-z: Ab/(b+h)
g) rury okrągłe o stałej grubości: 2A/rr
gdzie: A - pole przekroju
b - szerokość przekroju
h - wysokość przekroju
hw - wysokość środnika w świetle pasów
r - promień zaokrąglenia
t1 - grubość pasa
tw - grubość środnika
11 wg EN 1993-1-5.
UWAGA Można przyjmować wartość przybliżoną 11= 1,0.
(4) Jeśli element nie jest narażony na miejscową utratę stateczności w rozumieniu rozdziału 5 EN 1993-1-5,
to nośność przekroju przy ścinaniu sprężystym można sprawdzać według wzoru:
(6.19)
przy czym TEd oblicza się ze wzoru: "Ect = VEd S (6.20)

It
gdzie: VEd - wartość obliczeniowa siły poprzecznej,
S - moment statyczny względem osi głównej przekroju części przekroju między punktem, w którym
oblicza się 'Ed, a brzegiem przekroju,
I - moment bezwładności przekroju,
t - grubość w rozpatrywanym punkcie.
UWAGA Kryterium początku uplastycznienia przy ścinaniu (6.19) stosuje się tylko wtedy, gdy nie
można zastosować warunku (6.17).
N 1s) Odsyłacz krajowy: Osie przekroju zdefiniowano na rysunku 1.1.
N 19) Odsyłacz krajowy: Według EN 1993-1-5 17=1,20,chyba że w Załączniku krajowym do tej normy podano inaczej.
51
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(5) W przypadku przekrojów dwuteowych, gdy At/ Aw;:::0,6, naprężenia ścinające w środniku można obli-
czać według wzoru:
(6.21)
gdzie: At - pole przekroju pasa;
Aw - pole przekroju środnika: Aw = hwtw.
(6) W przypadku środników nieużebrowanych dodatkowo sprawdza się warunek stateczności według Roz-
działu 5 EN 1993-1-5, jeśli
(6.22)
gdzie ri według Rozdziału 5 EN 1993-1-5.
UWAGA Można w przybliżeniu przyjmować ri = 1,0.
(7) Można pomijać w obliczeniach otwory na łączniki, chyba że sprawdza się nośność przy ścinaniu
w strefach połączeń, jak podano w EN 1993-1-8.
(8) Gdy si/a poprzeczna działa łącznie z momentem skręcającym, to nośność plastyczna przy ścinaniu
podlega redukcji wg 6.2.7(9).
6.2.7 Skręcanie
(1) W przypadku elementów skręcanych, niewrażliwych na dystorsję przekroju, warunek nośności przekro-
ju obciążonego momentem T Edprzyjmuje postać:
(6.23)
gdzie T Rd- obliczeniowa nośność przekroju przy skręcaniu.
(2) Całkowity moment skręcający T Edw dowolnym przekroju traktuje się jako sumę dwóch efektów we-
wnętrznych:
T Ed= Tt,Ed+ Tw,Ed (6.24)
gdzie: T1,E - moment skręcania swobodego (St. Venanta) ;
Tw.Ed - moment skręcania skrępowanego (giętno-skrętny).
(3) Wartości Tt,Edi Tw,Ed

w dowolnym przekroju elementu można wyznaczać na podstawie momentu TEd
uzyskanago z analizy sprężystej uwzględniającej cechy przekroju, więzi podporowe i rozkład oddziaływań.
(4) Przy skręcaniu uwzględnia się następujące naprężenia:
't.Ed- naprężenia ścinające od momentu Tt,Ed(St. Venanta),
'w,Ed- naprężenia ścinające od momentu Tw.Ed,
- naprężenia normalne od bimomentu BEd.

CTw,Ed
(5) W przypadku projektowania sprężystego można stosować warunek początku uplastycznienia 6.2.1 (5).
52
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(6) Przy określaniu nośności plastycznej przekroju przy zginaniu i skręcaniu przyjmuje się bimomenty BEd
uzyskane z analizy sprężystej, patrz (3).
(7) Można, na zasadzie uproszczenia, pomijać:
- wpływ skręcania skrępowanego w przypadku elementów o przekroju zamkniętym, takich jak np. kształtow
niki rurowe;
- wpływ skręcania czystego (St. Venanta) w przypadku elementów o przekroju otwartym, takich jak np. dwu-
teowniki walcowane.
(8) Przy obliczaniu nośności T Rdkształtowników rurowych zaleca się uwzględniać wytrzymałość oblicze-
niową na ścinanie poszczególnych części przekroju wg EN 1993-1-5.
(9) Warunek nośności przekroju obciążonego siłą poprzeczną VEdi momentem skręcającym ma postać:
VEd :.:;;1,0 (6.25)

Vpl,T,Rd
przy czym zredukowaną nośność plastyczną można

przekroju Vpi,T,Rd obliczać według następujących wzo-
rów:
- dla dwuteowników bisymetrycznych:
T
Vpl,T,Rd= 1- ~~ V (6.26)
( \ pl,Rd
1,25 f/✓3JIYMo
- dla ceowników:
VpLT.Rd--[ (6.27)
- dla kształtowników rurowych:
V
pl,T,Rd- [
- 1-
(f/✓
t,Ed
T3)/yMO lV
pl,Rd
(6.28)
gdzie Vp1,Rd
- wg 6.2.6.
6.2.8 Zginanie ze ścinaniem
(1) Należy brać pod uwagę wpływ siły poprzecznej na nośność przekroju przy zginaniu.
(2) Wpływ ścinania na nośność przy zginaniu można pomijać, jeśli nośność przekroju nie ulega redukcji
wskutek wyboczenia przy ścinaniu, patrz EN 1993-1-5, a siła poprzeczna nie przekracza 50 % nośności pla-
stycznej przekroju przy ścinaniu.
(3) W przeciwnym razie przyjmuje się zredukowaną nośność obliczeniową przekroju, ustaloną przy założe-
niu, że w polu czynnym przy ścinaniu występuje zredukowana granica plastyczności
(1 - p) fy (6.29)
2
• p = [2VEd
gdzie -- -1 ] , przy czym Vpl,Rd- wg 6.2.6(2).
Vpl,Rd
UWAGA Patrz również 6.2.10(3).
53
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(4~ . Jeśli ,dodatk[o~::ctprzeklr~ju działa moment skręcajacy, patrz 6.2.7, i przy tym VEd> 0,5Vpi,T,Rd,
to sto-
suJe się wzor P = V - 1

pl,T,Rd
(5) W przypadku dwuteowników bisymetrycznych, zginanych względem osi największej bezwładności, zre-
dukowaną nośność plastyczną przekroju przy zginaniu ze ścinaniem można obliczać według wzoru:
M y,V,Rd
[
w-~
pl,y
= --------,
A
4tw
2
l f
y
ś My,c,Rd
lecz My,V,Rd (6.30)
YMo
gdzie: My,c,Rd
- wg 6.2.5(2)
(6) W przypadku interakcji zginania, ścinania i obciążenia skupionego stosuje się EN 1993-1-5/Rozdział 7.
6.2.9 Zginanie z siłą podłużną
6.2.9.1 Przekroje klasy 1 i 2
(1) Należy brać pod uwagę wpływ siły podłużnej na nośność plastyczną przekroju przy zginaniu.
li(2)P W przypadku przekrojów klasy 1 i 2 warunek nośności ma postać:
MEd s; MN,Rd (6.31)
gdzie MN,Rd
- zredukowana nośność plastyczna przy zginaniu z siłą podłużną NEd·
(3) W przypadku pełnych przekrojów prostokątnych stosuje się wzór:
MN,Rd = Mpl,Rd [1-(N Ed / N pl,Rd )

2
] (6.32)
(4) W przypadku dwuteowników bisymetrycznych można pomijać wpływ siły podłużnej na nośność pla-
styczną przy zginaniu, jeśli spełnione są następujące warunki:
- przy zginaniu względem osi y-y
(6.33)
0,5hw t wfv
NEd:::::: - (6.34)
YMo
- przy zginaniu względem osi z-z:
h w t w fy
N Ed <
- (6.35)
YMo
(5) W przypadku dwuteowników walcowanych i spawanych z jednakowymi pasami, gdy wpływ ewentual-
nych otworów na łączniki jest pomijalny, można stosować następujące uproszczenie:
MN,y,Rd
= Mp1,y,Rd ś Mp1,y,Rd
(1-n)/(1-0,5a) lecz MN,y,Rd (6.36)
dla n ś a: MN,z,Rd
= Mpl,z,Rd (6.37)
(6.38)
54
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
gdzie: n = NEd/ Np1Rd
a= (A -2bt1)/A, lecz a ś 0,5
W przypadku kształtowników rurowych prostokątnych oraz bisymetrycznych elementów skrzynkowych, gdy

wpływ ewentualnych otworów na łączniki jest pomijalny, można stosować następujące uproszczenia:
MN,y,Rd
= Mpl,y,Rd ś Mpl,y.Rd
(1 - n)/(1 - 0,5aw), lecz MN,y,Rd (6.39)
MN,z,Rd
= Mpl,z,Rd ś Mpl,z,Rd
(1 - n)/(1 - 0,5a1), lecz MN,z,Rd (6.40)
gdzie: aw = (A- 2bt)/A, lecz (przekroje rurowe)
aw = (A- 2bt1)/A, lecz (przekroje skrzynkowe)
a1 = (A- 2ht)/A, lecz a1ś 0,5 (przekroje rurowe)
a1 = (A- 2htw )/A, lecz a1ś 0,5 (przekroje skrzynkowe)
(6) W przypadku dwukierunkowego zginania można stosować następujący warunek nośności:
[ M
y,Ed la [ M z,Ed ]B <l (6.41)
MN,y,Rd + MN,z,Rd -
w którym ogólnie można przyjmować w przybliżeniu a = ~ = 1, a dla poniższych przekrojów - następujące

wartości wykładników:
dwuteowniki bisymetryczne:
a= 2; ~ = 5n, lecz~?: 1
kształtowniki rurowe okrągłeN 20 l:
a= 2; ~ =2
kształtowniki rurowe prostokątne:
a = p= 1,66 , lecz a = p ś 6
1-1,13n 2
gdzie n = NEd/ Np1,Rd·
6.2.9.2 Przekroje klasy 3
li(1)P Przy braku siły poprzecznej warunek nośności przekroju klasy 3 ma postać:
(6.42)
gdzie crx,Ed- wartość obliczeniowa naprężeń normalnych od momentu i siły podłużnej, z uwzględnieniem
ewentualnych otworów na łączniki , patrz 6.2.3, 6.2.4 i 6.2.5.
N2o) Odsyłacz krajowy: W przypadku kształtowników rurowych okrągłych można korzystać ze wzorów (6.39) i (6.40), przyjmując
aw=0,5.
55
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.2.9.3 Przekroje klasy 4
li (1)P Przy braku siły poprzecznej warunek nośności przekroju klasy 4 ma postać:
fy
Cix,Ed ~ --
(6.43)
YMo
gdzie crx,Ed - maksymalna wartość obliczeniowa naprężeń normalnych w przekroju współpracującym (patrz
5.5.2(2)), z uwzględnieniem ewentualnych otworów na łączniki, patrz 6.2.3, 6.2.4 i 6.2.5.
(2) DodatkowoN21 l stosuje się następujący warunek:
(6.44)
gdzie: Ae1t - pole przekroju współpracującego przy równomiernym ściskaniu;
Weff,min
- wskażnik przekroju współpracującego (odpowiadający maksymalnym naprężeniom w sta-
nie sprężystym) przy zginaniu względem odpowiedniej osi przekroju;
eN - przesunięcie względem odpowiedniej osi środka ciężkości przekroju współpracującego
przy równomiernym ściskaniu, patrz 6.2.2.5(4)
UWAGA Znaki NEd, My,Ed i L'.M;= NEdeN;są uwarunkowanerozpatrywaną kombinacją naprężeń.

, Mz,Ed
6.2.10 Zginanie ze ścinaniem i siłą podłużną
(1) Należy brać pod uwagę wpływ siły poprzecznej oraz siły podłużnej na nośność przy zginaniu.
(2) Wpływ ścinania na nośność przy zginaniu z siłą pod/użną wg 6.2.9 można pomijać, jeśli nośność prze-
kroju nie ulega redukcji wskutek wyboczenia przy ścinaniu, patrz EN 1993-1-5, a si/a poprzeczna VEd nie
przekracza 50 % nośności plastycznej przekroju przy ścinaniu Vpl,Rd·
(3) W przeciwnym razie przyjmuje się zredukowaną nośność obliczeniową przekrojuN22 l, wyznaczoną przy
założeniu, że w polu czynnym przy ścinaniu występuje zredukowana granica plastyczności
(1-p)fy (6.45)
-1 )2,przy czym Vp1,Rd

gdzie p = (2VEd/ Vp1.Rd - wg 6.2.6(2).
UWAGA Zamiast redukcji granicy plastyczności można redukować grubość odpowiednich ścianek.
6.3 Stateczność elementów pełnościennych
6.3.1 Elementy ściskane o stałym przekroju
6.3.1.1 Nośność na wyboczenie
(1) Warunek nośności elementu ze względu na wyboczenie ma postać:
N Ed ~ 1,0 (6.46)
Nb_Rd
gdzie: NEd- obliczeniowa si/a ściskająca,

Nb,Rd
- nośność na wyboczenie elementu ściskanego.
(2) W przypadku elementów o przekroju klasy 4, gdy wskutek przesunięcia środka ciężkości przekroju
współpracującego pojawia się dodatkowy moment L'.MEd,patrz 6.2.2.5(4 ), stosuje się interakcyjne warunki
stateczności podane w 6.3.4 lub 6.3.3.
NZ 1 ) Odsyłacz krajowy: Warunek (6.44) stosuje się przy ściskającej sile podłużnej, gdy trzeba uwzględnić dodatkowe momenty
zginające t.M. Gdy maksymalne naprężenia od zginania są rozciągające - patrz PN-EN 1993-1-3/6.1.9.
NZZ) Odsyłacz krajowy: W kryteriach nośności podanych w 6.2.9 i 6.2.1 (7).
56
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(3) Nośność na wyboczenie elementu ściskanego jest określona wzorami:
X A fy
NbRd =--- - w przypadku przekrojów klasy 1, 2 i 3 (6.47)
, YM1
N = X Aefffy - w przypadku przekrojów klasy 4 (6.48)

b,Rd
YMt
gdzie x - współczynnik wyboczenia, odpowiadający miarodajnej postaci wyboczenia.
UWAGA Nośność wyboczeniową elementów o zbieżnym obrysie lub o zmiennej sile podłużnej można
wyznaczać na podstawie analizy drugiego rzędu wg 5.3.4(2). W przypadku wyboczenia z płaszczyzny
stosuje się 6.3.4.
(4) Przy sprawdzaniu stateczności pomija się ewentualne otwory na łączniki w przekrojach przywęzłowych
słupów.
6.3.1.2 Krzywe wyboczenia
(1) elementów osiowo ściskanych wartość

W przypad_l<u współczynnika x wyznacza się zależnie od smu-
kłości względnej'Awedług krzywej wyboczenia o postaci:
1
X = ---==== lecz x :::;1,0 (6.49)
(J)+.J(J)2-i2
gdzie: (J)= 0,5[1+ a(i - 0,2 )+ i 2]
-A= ~f__ Y
- w przypadku przekrojów klasy 1, 2 i 3
Ner
A= - w przypadku przekrojów klasy 4
a - parametr imperfekcji
Ner - siłakrytyczna odpowiadająca miarodajnej postaci wyboczenia sprężystego, wyznaczona na

podstawie cech przekroju brutto.
(2) Parametry imperfekcji a odpowiadające poszczególnym krzywym wyboczenia przyjmuje się z Tablicy
6.1 i Tablicy 6.2.
Tablica 6.1: Parametry im perfekcji krzywych wyboczenia
Krzywa wyboczenia ao a b C d
Parametr imperfekcji a 0,13 0,21 0,34 0,49 0,76
(3) Wartości współczynnika wyboczenia x dla odpowiedniej smukłości względnej 'A można przyjmować
z wykresów na Rysunku 6.4.
(4) W przypadku elementów o smukłości ~:::;0,2 (lub N Ea :::; 0,04) warunek stateczności sprowadza się do
warunku nośności przekroju. N er
57
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica 6.2: Przyporządkowanie krzywych wyboczenia
Krzywa wyboczenia
Wybocze-
S 235
nie
Rodzaj elementu i typ przekroju Ograniczenia względem
S 275
S 460
osi S 355
S 420
z y-y a aa
tr t1ś 40 mm
z-z b aa
- I N
L:-------,, l,..-----l ..---
Q)
C:
ro
;::
o
I
I
I\
.o
---
..c: y-y b a
S:! 40 mm< t1 ś 100
ro Z-Z C a
;:: h y I
y
:;;::
C:
;::
o
I
I
2::J y-y b a
,---------''-----i t1ś 100 mm
;:: - I
N
..---
z-z C a
o z VI
.o
I b
I ---
..c: t1> 100 mm
y-y
z-z
d
d
C
C
y-y b b
:;;:: =ll::t1 :ttf t1ś 40 mm
C: Q) I I z-z C C
;:: ro C:
o
Q) ;:: y ---y y-- --- y
-s ro
;:: o..
I I
Cf) y-y C C
o t1> 40 mm
z-z d d
z z
o□ □
:;;::
·c Q) wykończone na gorąco dowolna a aa
;:: ;::
.8 o
ro
N.._~
Cf)
Y'. wykończone na zimno dowolna C C
Q) t1 dowolne z wyjątkiem jak

;:: 1Z dowolna b b
o
_:;:_
- niżej
C:
>, Q)
N C:
.._ ro !
~;:: h y - I
-y
>, ro
-C: o.. grube spoiny: a > 0,5t1
Q)
Cf)
! łw
b/t1< 30 dowolna
E
Q) - C C
w z b hftw <30
I I
-[ f ~~ ~
--~ ~
_:;:_o..
·c -- Q)
;:: :;;::.E dowolna
o -- Q)
-~ ~-- C C
~
C: o..
~~
Q)
o~
2
-
;g
C:
;::
o
- dowolna b b
ro'
Y'.
58
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
0,8 +---+--f-------"-c-----"~"'-1=~------",.-------+------+--+---+--f---+---+--+---+------ł
~
>.
~ 0,7
C
Q)
tj 0,6
o
.o
~ 0,5 -i--------t---t----------t-------j------"Oo.------'__,_c--i- __ ---j--_-----t- __ ,___---t-_-----t- __ -j--_----j-_----J
§ 0,4
>.
N
(.)
<i O 3
Cl.. '
(/)
so,
0,1
2
lrTIIII~~~
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,4 2,6 2,8 3,0
Smukłość względna A
Rysunek 6.4: Krzywe wyboczenia
6.3.1.3 Smukłość przy wyboczeniu giętnym
(1) Smukłość względna A jest określona wzorami:
- w przypadku przekrojów klasy 1, 2 i 3 (6.50)
A= - w przypadku przekrojów klasy 4 (6.51)
gdzie: Le,- długość wyboczeniowa w rozpatrywanej płaszczyźnie wyboczenia,
i- promień bezwładności przekroju brutto względem odpowiedniej osi,
A =
I
nf f
y
= 93 98
'
UWAGA B W przypadku wyboczenia elementów konstrukcji budynków stosuje się Załącznik BB.
(2) Odpowiednie krzywe wyboczenia przy wyboczeniu giętnym przyjmuje się według Tablicy 6.2.
59
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.3.1.4 Smukłość przy wyboczeniu skrętnym i giętno-skrętnym
(1) W przypadku elementów o przekroju otwartym decydująca o nośności wyboczeniowej może okazać się
smukłość przy wyboczeniu skrętnym lub giętno-skrętnymN 23 J_
(2) Smukłość względna AT przy wyboczeniu skrętnym lub giętno-skrętnym jest określona wzorami:
- w przypadku przekrojów klasy 1, 2 i 3 (6.52)
- w przypadku przekrojów klasy 4 (6.53)
gdzie: Ner= Ner,TF

lub Ner< Ner,T
Ner,TF- siła krytyczna przy sprężystym wyboczeniu gięto-skrętnym;
Ner,T - siła krytyczna przy sprężystym wyboczeniu skrętnym.
(3) Odpowiednią krzywą wyboczenia przy wyboczeniu skrętnym lub giętno-skrętnym zaleca się przyjmo-
wać według Tablicy 6.2, jak w przypadku wyboczenia względem osi z-z.
6.3.2 Elementy zginane o stałym przekroju
6.3.2.1 Nośność na zwichrzenie
(1) Warunek nośności elementu przy zginaniu względem osi y-y ze względu na zwichrzenie ma postać:
MEd ::;; 1,0 (6.54)

MbRd
gdzie: MEd - obliczeniowy moment zginający,
Mb,Rd - nośność elementu na zwichrzenie.
(2) Nie są narażone na zwichrzenie belki z odpowiednio stężonym pasem ściskanym, a ponadto belki
o przekroju zamkniętym okrągłym lub kwadratowym.
(3) Nośność na zwichrzenie elementów belkowych niestężonych w kierunku bocznymN24 J jest określona
wzorem:
fy
Mb,Rd = Xu wy -- (6.55)
YM1
gdzie: Wy- odpowiedni wskaźnik wytrzymałości, jak niżej:
Wy= Wp,y 1 - w przypadku przekrojów klasy 1 i 2

Wy = W81,y - w przypadku przekrojów klasy 3
Wy= We1t,y - w przypadku przekrojów klasy 4
XLT- współczynnik zwichrzenia.
UWAGA 1 Nośność na zwichrzenie elementów o zbieżnym obrysie można wyznaczać na podstawie

analizy drugiego rzędu wg 5.3.4(3). W przypadku wyboczenia z płaszczyzny stosuje się 6.3.4.
UWAGA 2B W przypadku zwichrzenia elementów konstrukcji budynków stosuje się Załącznik BB.
NZ3 ) Odsyłacz krajowy: Na wyboczenie skrętne mogą być narażone elementy o przekroju bisymetrycznym i punktowo symetrycznym
(np. krzyżowe). Można nie sprawdzać stateczności giętno-skrętnej (skrętnej) elementów z kształtowników walcowanych.
NZ4 ) Odsyłacz krajowy: Chodzi tutaj o zginane elementy dwuteowe lub ich odcinki między punktami, w których element jest zabez-
pieczony przed przemieszczeniami z płaszczyzny zginania.
60
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(4) Przy sprawdzaniu stateczności i obliczaniu Wy pomija się ewentualne otwory na łączniki w przekrojach
przywęzłowych belek.
6.3.2.2 Krzywe zwichrzenia - przypadek ogólny
(1) Jeżeli
nie podano inaczej, patrz 6.3.2.3, to w przypadku elementów belkowyc~ o stałym przekroju war-
tości współczynnika zwichrzenia XLTwyznacza się zależnie od smukłości względnej ?cLr według odpowiedniej
krzywej zwichrzenia o postaci:
1
X LT -- ---,======/ _2 lecz Xu s:;1,0 (6.56)
<Du +-y<D~T-Au
gdzie: <l)LT = Q,5[1+aLT(~LT -0,2)+~~T]
a Lr - parametr imperfekcji
-ALT= f!Ef
_Y_Y
Mer
Mer - moment krytyczny przy zwichrzeniu sprężystym.
(2) Moment Me,ustala się na podstawie cech przekroju brutto, biorąc pod uwagę warunki obciążenia, roz-
kład momentów i stężenia boczne.
UWAGA Parametry imrefekcji aLr odpowiadające poszczególnym krzywym zwichrzenia mogą być
określone w Załączniku krajowym. Zalecane wartości aLr podano w Tablicy 6.3.
Tablica 6.3: Zalecane wartości parametru imperfekcji przy zwichrzeniu
Krzywa zwichrzenia a b C d
Parametr imperfekcji aLr 0,21 0,34 0,49 0,76
Zalecane przyporządkowanie krzywych zwichrzenia podano w Tablicy 6.4.
Tablica 6.4: Przyporządkowanie krzywych zwichrzenia wg (6.56)
Krzywa
Elementy Ograniczenia
zwichrzenia
Dwuteowniki h/b s:2 a
walcowane h/b > 2 b
h/b s:2 C
Dwuteowniki spawane
h/b > 2 d
Inne kształtowniki - d
(3) Wartości współczynnika zwichrzenia XLr dla odpowiedniej smukłości względnej ALr można przyjmować
z wykresu na Rysunku 6.4.
(4) W przypadku ILr s: ILr,o (patrz 6.3.2.3) lub MEds: ILr,o 2 (patrz 6.3.2.3) warunek stateczności sprowadza
się do warunku nośności przekroju. Me,
61
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.3.2.3 Krzywe zwichrzenia dla dwuteowników walcowanych oraz ich spawanych odpowiedników
(1) W przypadku zginania elementów jak wyżej, wartość współczynnika zwichrzenia XLT można wyznaczać
wedługwzoru
1 {XLT::::: 1,0
XLT = ---✓,===_= 2 =, lecz < 1 (6.57)
m ,n2 A~ XLT - ~
'VLT + 'VLT - plcLT ALT
UWAGA Parametry Au,o i p oraz ewentualne ograniczenia dotyczące wysokości lub proporcji prze-
kroju h/b mogą być określone w Załączniku krajowym. Zaleca się następujące wartości:
Au,o = 0,4 (wartość maksymalna)
p = 0,75 (wartość minimalna)
Zalecane przyporządkowanie krzywych zwichrzenia podano w Tablicy 6.5.
Tablica 6.5: Przyporządkowanie krzywych zwichrzenia wg (6.57)
Krzywa
Elementy Og ran iczenia
zwichrzenia
Dwuteowniki h/b :s:;2 b
walcowane h/b > 2 C
h/b :s:;2 C
Dwuteowniki spawane
h/b > 2 d
(2) W celu uwzględnienia rozkładu momentów między bocznymi stężeniami elementu, można stosować
zmodyfikowany współczynnik zwichrzenia:
XLT
XLT,mod = -f-' lecz XLT,mod :S 1 (6.58)
UWAGA Wartości f mogą być określone w Załączniku krajowym. Zalecana formuła ma postać:
f = 1- 0,5(1-kJ[l- 2,0(ALT - 0,8) 2], lecz f :S 1,0
gdzie kc- współczynnik poprawkowy według Tablicy 6.6.
62
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica 6.6: Współczynniki poprawkowe kc
Rozkład momentów kc
1111111111111111111111111111111
1,0
\Ił =1
1
miIIIIIIIIIIIII IIII I I I IIICCD
1,33 - 0,33\(/
-1:S:\lf:S:1
"-lllllQ[[][][ 0,94
br-,,
-=ic:JIILIJD'"
..c-1 0,90
~ 0,91
'-II.JllJlJlJlJ
~ 0,86
tlb... 411(]
0,77
'Q(Jl>""
A'111 0,82
~
6.3.2.4 Uproszczona ocena zwichrzenia belek w budynkach
(1)B Elementy, w których pas ściskany jest stabilizowany punktowo w kierunku bocznym stężeniami o roz-
stawie Le, nie są narażone na zwichrzenie, jeśli spełniony jest warunek:
(6.59)
gdzie: My,Ed - maksymalny obliczeniowy moment zginający między stężeniami,
Wy - wskaźnik wytrzymałości odpowiadający pasowi ściskanemu,
kc - współczynnik poprawkowy, patrz Tablica 6.6,
it,z promień bezwładności przekroju pasa zastępczego, składającego się z pasa ściskanego
i 1/3 ściskanej części środnika, względem osi z-z przekroju,
Ac,o - smukłość graniczna pasa zastępczego, jak wyżej.
AI =nf f =939E
'
y
63
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
UWAGA1B W przypadku przekrojów klasy 4 można przyjmować
1f,z =
I
Aeff,f +-A
3 eff,w,c
gdzie: leff,1 - moment bezwładności współpracującej części pasa ściskanego względem osi z-z
przekroju,
Aeff,t - pole współpracującej części przekroju pasa ściskanego,
Aeff,w,c
- pole współpracującej części przekroju ściskanej strefy środnika.
UWAGA 2B §mukłojć graniczna Acomoże być podana w Załączniku krajowym. Zaleca się przyjmować
Aco = Au,o+ O,1, patrz 6.3.2.3.
(2)8 Gdy smukłość pasa ściskanego At przekracza wartość graniczną określoną w (1 )8, to nośność ele-
mentu na zwichrzenie można obliczać według wzoru:
Mb,Rd= ku X Mc,Rd,lecz Mb,Rd:c:;Mc,Rd (6.60)
gdzie: x - współczynnik wyboczenia zastępczego pasa ściskanego o smukłości At
ku - współczynnik modyfikacji uwzględniający przybliżony charakter metody zastępczego pasa ścis

kanego
UWAGA B Współczynnik modyfikacji może być podany w Załączniku krajowym. Zaleca się ku =1,10.
(3)8 W przypadku kształtowników spawanych, w których hftt s; 44s, gdzie h - wysokość przekroju, tt - gru-
bość pasa, zaleca się przyjmować krzywą wyboczenia d. W pozostałych przypadkach można przyjmować
krzywą c.
UWAGA B W przypadku zwichrzenia elementów konstrukcji budynków stosuje się Załącznik 88.3.
6.3.3 Elementy zginane i ściskane o stałym przekroju
(1) Jeśli nie przeprowadza się analizy drugiego rzędu z uwzględnieniem imperfekcji zgodnie z 5.3.2, to
w przypadku elementów pełnościennych o przekroju bisymetrycznym, odpornym na odkształcenia dystorsyj-
ne, stosuje się poniższe warunki stateczności, rozróżniając:
- elementy niewrażliwe na deformacje skrętne, tj. kształtowniki rurowe oraz inne elementy odpowiednio
stężone,
- elementy wrażliwe na deformacje skrętne, tj. elementy o przekroju otwartym bez stężeń przeciwskręt
nych.
(2) Dodatkowo przekroje na końcach elementów powinny spełniać warunki nośności podane w 6.2.
UWAGA 1 Formuły interakcyjne wyprowadzono na podstawie modelu, w którym element jednoprzę

słowy, przegubowo i widełkowa podparty na końcach, z ciągłymi bocznymi stężeniami lub bez stężeń,
jest pod działaniem siły ściskającej, momentów na końcach i/lub obciążenia poprzecznego.
UWAGA2 Gdy warunki (1) i (2) nie są spełnione, stosuje się 6.3.4.
(3) Nośność elementów układów ramowych można sprawdzać traktując je jak wydzielone z konstrukcji po-
jedyncze elementy jednoprzęsłowe. Związane z przechyłem efekty drugiego rzędu (efekty P-Ll) uwzględnia się
albo poprzez momenty na końcach elementu, albo za pomocą odpowiedniej długości wyboczeniowej, patrz
5.2.2(3)c) i 5.2.2(8).
64
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(4) Warunki nośności elementów ściskanych i zginanych są następujące:
NEd My,Ed + ~My,Ed M,,Ed + ~Mz,Ed

+ kyy + kyz ::;;1 (6.61)
Xy NRk My,Rk M,,Rk
Xu ___
YM1 YMt YM1
NEd My,Ed + ~My,Ed M,.Ed + ~Mz.Ed

+ k,y + kz, ::;;1 (6.62)
X, NRk M y.Rk M,.Rk
Xu ___
YM1 YMt YM1
gdzie: NEd,My,Edi Mz,Ed - wartości obliczeniowe siły ściskającej i maksymalnych momentów zginających
względem osi y-y i z-z,
- ewentualne momenty spowodowane przesunięciem środka ciężkości przekroju

klasy 4 obliczone zgodnie z 6.2.9.3, patrz Tablica 6.7,
Xyi Xz współczynniki wyboczenia giętnego wg 6.3. 1,
XLT - współczynnik zwichrzenia wg 6.3.2,
- współczynniki interakcji.
Tablica 6.7: Definicje A 1, W 1 oraz L1M;,Ed
klasa 1 2 3 4
A; A A A Ae1t
Wy Wpl,y Wpl,y Wel,y Wen,y
Wz Wpl,z Wpl,z Wel,z Weff,z
L1My,Ed o o o eN,yNEd
l1Mz,Ed o o o eN,zNEd
UWAGA W przypadku elementów, które nie są narażone na deformacje skrętne, można przyjmować
= 1,0.
XLT
(5) Współczynniki interakcji kyy, kyz, k2 y, k22 można obliczać różnymi metodami.
UWAGA 1 Współczynniki interakcji kyy,kyz,k2 y i k22 wyprowadzono stosującdwa alternatywne sposoby

podejścia. Wartości współczynników można obliczać według Załącznika A ( metoda 1) lub Załącznika B
(metoda 2).
UWAGA 2 Załącznik krajowy może zalecić jedną z metod.
UWAGA 3 W obliczeniach sprawdzających można dla uproszczenia ograniczyć się do stanu sprężystego.
6.3.4 Ogólna metoda oceny stateczności elementów ze względu na zwichrzenie i wyboczenie

z płaszczyzny układu
(1) Jeśliwarunki podane w 6.3.1, 6.3.2 i 6.3.3 nie są miarodajne, to można stosować poniższą metodę
ogólną, która umożliwia ocenę stateczności takich części składowych konstrukcji, jak:
- elementy pojedyncze lub złożone, o stałym lub zmiennym przekroju, i różnych warunkach podparcia, oraz
- płaskie ramy lub podzespoły ram złożone z takich elementów,
65
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
które to elementy są poddane ściskaniu i/lub jednokierunkowemu zginaniu w płaszczyźnie układu, przy czym
zginanie ma charakter spręźysty.
UWAGA Zakres stosowania niniejszej metody moźe być uściślony w Załączniku krajowym.
(2) Ogólny warunek stateczności konstrukcji opisanych w (1) ma postać:
(6.63)
gdzie: auit.k - minimalny mnoźnik obciąźeń obliczeniowych, przy którym przekrój krytyczny osiąga nośność
charakterystyczną w warunkach płaskiego stanu deformacji z uwzględnieniem właściwych im per-
fekcji geometrycznych;
Xop - współczynnik niestateczności dla smukłości względnej, A.op, według (3), odpowiadającej wybo-
czeniu z płaszczyzny lub zwichrzeniu.
(3) Globalną smukłość względną części składowej konstrukcji oblicza się według wzoru
A.op= (6.64)
acr,op
gdzie: auit.k - według definicji w (2)
ac,.op - minimalny mnoźnik obciąźeń obliczeniowych, przy którym rozpatrywana część konstrukcji
osiąga wartość obciąźenia krytycznego przy niestateczności spręźystej z płaszczyzny układu.
UWAGA Do wyznaczania mnoźników acr.op i auit.k moźna stosować metodę elementów skończonych.
(4) Współczynnik niestateczności Xop moźna wyznaczać jednym z poniźszych sposobów:
a) jako mniejszą z wartości współczynników:
x - wyboczenia z płaszczyzny wg 6.3.1
XLT - zwichrzenia wg 6.3.2,

określonych w obu przypadkach dla globalnej smukłości względnej Aop-
UWAGA Gdy mnoźnik auu,k wyznacza się z warunku nośności przekroju w postaci
-- 1 N
= -- Ed
-, to warune k statecznoscI
My Ed
+__ •_. , · przyJmUJe
· · postac:
•
ault,k N Rk My,Rk
(6.65)
b) jako wartość interpolowaną między wartościami współczynników x i XLT, wyznaczonymi jak w a), z wy-
korzystaniem mnoźnika auit,k odpowiadającego nośności przekroju krytycznego
1 N M
UWAGA Jeśli
wyznacza się z warunku nośności przekroju --
auit,k = ~ + ~.to warunek
stateczności przyjmuje postać: au11.1c N Rk My,Rk
(6.66)
66
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.3.5 Zwichrzenie elementów z przegubami plastycznymi
6.3.5.1 Postanowienia ogólne
(1)B W projektowaniu konstrukcji można stosować analizę plastyczną pod warunkiem, że układ ramowy jest
zabezpieczony przed zwichrzeniem w następujący sposób:
a) w miejscach "obrotowych" przegubów plastycznych występują odpowiednie stężenia, patrz 6.3.5.2 a po-
nadto
b) rozstaw stężeń nie przekracza granicznej długości segmentu, patrz 6.3.5.3.
(2)B Nie są wymagane stężenia w miejscach "nieobrotowych" przegubów plastycznych, które powstają wraz
z osiągnięciem stanu granicznego nośności układu.
6.3.5.2 Stężenia w miejscach przegubów plastycznych
(1)B W miejscach "obrotowych" przegubów plastycznych przekroje poprzeczne powinny być skutecznie
stabilizowane stężeniami zdolnymi do przeniesienia sił bocznych i momentów skręcających towarzyszących
plastycznym odkształceniom elementu.
(2)B Skuteczną stabilizację elementu uzyskuje się:
- w przypadku zginania lub zginania z siłą podłużną przez stężenie obu pasów. Można to zrealizować za
pomocą bocznego stężenia pasa ściskanego oraz sztywnego stężenia przeciwskrętnego, zapobiegającego
wzajemnemu bocznemu przemieszczeniu się pasów, patrz Rysunek 6.5.
- w przypadku zginania lub zginania z rozciągającą siłą podłużną, gdy pas ściskany przylega do płyty stro-
powej, za pomocą bocznego i przeciwskrętnego stężenia pasa ściskanego (np. przez połączenie pasa
z płytą patrz Rysunek 6.6). W przypadku przekrojów smuklejszych niż walcowane przekroje dwuteowe
(I i H) należy zapobiegać dystorsji przekroju w miejscach przegubów plastycznych (np. za pomocą żeber
usztywniających środnik i pas ściskany).
Rysunek 6.5: Typowe sztywne stężenie przeciwskrętne
1 pas ściskany
Rysunek 6.6: Typowe stężenie pasa ściskanego płytą
(3)B W miejscach przegubów plastycznych każdy element pośredni (np. zastrzał) oraz jego połączenie
z pasem ściskanym (np. połączenie śrubowe), powinny być zwymiarowane na lokalną siłę działającą w płasz
czyźnie pasa prostopadle do środnika, o wartości co najmniej 2,5 % siły podłużnej Nr.Ed- wg 6.3.5.2(5)B)
z pominięciem innych obciążeń.
67
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(4)B Gdy połączenie stężenia w miejscu przegubu jest utrudnione, to zaleca się realizować je w odległości
nie większej niż h/2, gdzie h - wysokość elementu w miejscu.
(5)B Projektując tężnik, oprócz obliczeń sprawdzających ze względu na imperfekcję wg 5.3.3, należy dodat-
kowo wykazać, że ma on nośność wystarczającą do przeniesienia lokalnych sił Om , wynikających z oddziały
wania elementów stabilizowanych w miejscu przegubów plastycznych, o wartości
Nf Ed
Qm = 1,5 am 100 (6.67)
gdzie: Nr,Ed - siła podłużna w pasie ściskanym elementu stabilizowanego w miejscu przegubu plastycz-
negoN25l;
CXm - wg 5.3.3(1 }.
UWAGA W przypadku kombinacji z obciążeniami zewnętrznymi stosuje się 5.3.3(5).
6.3.5.3 Graniczna długość segmentu
(1)B Można przyjąć, że element nie jest narażony na zwichrzenie, jeśli rozstaw stężeń nie przekracza gra-
nicznej długości segmentu.
W przypadku segmentów dwuteowych o stałym przekroju oraz h/t1 :s:40s, obciążonych liniowo zmiennym
momentem i ewentualnie niezbyt dużą ściskającą siłą podłużną, graniczną długość segmentu można ustalać
według wzorów
Lstable = 35 S iz gdy 0,625 ~ \j/ ~ 1

(6.68)
Lstable = (60 - 40\j/) S iz gdy -1 ~ \j/ ~ 0,625
235
gdzie: s =
MEd,min
\jl = --- = stosunek momentów na końcach segmentu.
Mpl,Rd
UWAGA B W innych przypadkach stosuje się Załącznik BB.3.
(2)B Gdy obrotowy przegub plastyczny występuje w pobliżu początku skosu, to rozpatrując segment o zbież
nym obrysie można ignorować przegub plastyczny, o ile spełnione są następujące warunki:
a) stężenie jest umiejscowione w obrębie skosu w odległości nie większej niż h/2 od przegubu plastycz-
nego;
b) pas ściskany w obrębie skosu pozostaje w stanie sprężystym.
UWAGA B Więcej informacji podano w Załączniku BB.3.
NZ5 ) Odsyłacz krajowy: Patrz 5.3.3(3).
68
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.4 Elementy złożone o pasach równoległych
(1) Elementy złożoneN 25 ) ściskane, podparte przegubowo na końcach, zaleca się projektować na podsta-
wie następującego modelu obliczeniowego, patrz Rysunek 6.7.
L
1. Element traktuje się jako słup ze wstępną imperfekcją e 0 = -- .
500
2. Deformacje sprężyste skratowania i przewiązek uwzględnia się za pomocą ciągłej (rozmytej) sztywności
postaciowej słupa Sv.
UWAGA W przypadku innych warunków podparcia można stosować odpowiednie modyfikacje.
(2) Model obliczeniowy, jak wyżej, stosuje się, gdy:
1. pasy są równoległe, a przedziały modularne wynikające ze skratowania lub przewiązek - jednakowe,
2. minimalna liczba przedziałów w elemencie wynosi trzy.
UWAGA Spełnienie tych wymagań pozwala traktować konstrukcję jako regularną i pełnościenną.
(3) Omawianą procedurę obliczeniową stosuje się również w przypadku elementów skratowanych w dwóch
płaszczyznach , patrz Rysunek 6.8.
(4) Pasy mogą być elementami pełnościennymi lub też same mogą stanowić elementy złożone, ze skrato-
waniem lub przewiązkami w płaszczyznach prostopadłych do płaszczyzny pasów.
r- f
b
T T
L/2 a
H- 1
I I
I I
eo= L/500
·O~ I I
y
Rysunek 6.7: Słupy złożone
N26 ) Odsyłacz krajowy: Czytaj: dwu- i wielogałęziowe.
69
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
I i
Lch = 1,28a
z
Lch =a
Rysunek 6.8: Długość wyboczeniowa pasów Lch w słupach skratowanych czworograniastych
(5) Siłę w pasie Nch,Ed oblicza się na podstawie siły podłużnej NEd oraz momentu przęsłowego MEd w ele-
mencie złożonym.
(6) W przypadku dwóch jednakowych pasów siłę obliczeniową Nch,Ed wyznacza się według wzoru:
(6.69)
= N Ecte o +M Ect
1
gdzie: MEct
1- NEd _ NEd
Ner Sv
- zastępcza siła krytyczna elementu złożonego,
NEd - obliczeniowa siła ściskająca elementu złożonego,
MEd - maksymalny obliczeniowy moment przęsłowy elementu z uwzględnieniem efektów drugiego rzędu,
M~ct - maksymalny obliczeniowy moment przęsłowy elementu bez uwzględnienia efektów drugiego rzędu,
h0 - osiowy rozstaw pasów,
Ach - pole przekroju pasa,
let1 - zastępczy moment bezwładności przekroju elementu złożonego, patrz 6.4.2 i 6.4.3
Sv - sztywność postaciowa słupa złożonego, patrz 6.4.2 i 6.4.3.
70
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
(7) Sprawdzenie nośności prętów skratowania lub przewiązek (przy zginaniu ze ścinaniem) przeprowadza
się dla skrajnych przedziałów uwzględniając siłę poprzeczną w elemencie złożonym:
M
V
Ed
= TC_____§!_
L (6.70)
6.4.2 Słupy skratowane
6.4.2.1 Nośność elementów składowych
(1) Pasy i krzyżulce ściskane wymiaruje się z uwzględnieniem wyboczenia.
UWAGA W obliczeniach można pomijać drugorzędne zginanie.
(2) Warunek stateczności pasów ma postać:
N ch,Ed Ś 1,0 (6.71)

Nb,Rd
gdzie: Nch,Ed- obliczeniowa siła ściskająca w pasie, w środku długości elementu złożonego wg 6.4.1 (6)
Nb,Rd - nośność obliczeniowana wyboczenie ustalona dla długości wyboczeniowej Lchwedług Rysunku 6.8.
(3) Wzory na sztywność postaciową skratowania Sv zaleca się przyjmować według Rysunku 6.9.
(4) Zastępczy moment bezwładności elementu złożonego ze skratowaniem można obliczać według wzoru:
(6.72)
T
T a
a
+ fa
J_
Układ
1 Ad
a
j_
Ad
~h 0 -J ~h 0 --j l-ho_j
nEActah~
Sv
nEAdah~ nEAdah~
2d 3 d3 d3[1+ Adh~l
A Vd 3
n - liczba płaszczyzn skratowania
Ad, Av - pole przekroju krzyżulca, słupka
Rysunek 6.9: Sztywność skratowania w elementach złożonych
6.4.2.2 Szczegóły konstrukcyjne
(1) Zaleca się, aby pojedyncze układy skratowania w przeciwległych, równoległych ścianach elementu
złożonego miały geometrię zgodną jak na Rysunku 6.1 O(a).
(2) Gdy pojedyncze układy stratowania w przeciwległych ścianach są wzajemnie przeciwstawne, jak poka-
zano na Rysunku 6.1O(b), to należy brać pod uwagę wpływ skręcania.
71
EN 1993-1-1:2005+AC:2006
(3) Zaleca się stosowanie przepon z cięgien na końcach skratowania, w miejscach braku ciągłości oraz
w miejscach połączeń z innymi elementami.
pas pas
~
CDIC===~:CD
A I I B
....... I 1......,._
I I
I I
@m O:®
® CD
Skratowanie Skratowanie Skratowanie Skratowanie

w ścianie A w ścianie B w ścianie A w ścianie B
b) Przeciwstawne układy
a) Zgodne układy skratowania skratowania
(rozwiązanie zalecane) (rozwiązanie niezalecane)
Rysunek 6.10: Pojedyncze układy skratowania w przeciwległych ścianach elementów złożonych
6.4.3 Słupy z przewiązkami
6.4.3.1 Nośność elementów składowych
(1) Pasy i przewiązki oraz ich złącza z pasem wymiaruje się na siły i momenty obliczone dla poszczegól-
nych przedziałów, jak pokazano na Rysunku 6.11.
UWAGA Dla uproszczenia maksymalne siły w pasach Nch,Ed można rozpatrywać łącznie z maksy-
malną siłą poprzeczną VEd·
72
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
-I
T a/2
a/2
_J_
Rysunek 6.11: Momenty i siły w przedziale elementu z przewiązkami
(2) Sztywność postaciową Sv przyjmuje się, jak niżej:
24Elch 2n 2 Elch
Sv = ----'---- ::; 2 (6.73)
a2[1+2Ich~l a
nlb a
(3) Zastępczy moment bezwładności elementu złożonego z przewiązkami można obliczać według wzoru:
leff = 0,5h~Ach + 2µ1ch (6.74)
gdzie: Ich - moment bezwładności przekroju pasa w płaszczyżnie układu,
Ib - moment bezwładności przekroju jednej przewiązki w płaszczyźnie układu,
~t - wskaźnik efektywności według Tablicy 6.8,

n - liczba płaszczyzn skratowaniaN27 l
Tablica 6.8: Wskaźnik efektywności µ
Przedział smukłości Wskaźnikµ

'A~ 150 o
A.
75<'A<150 µ=2--
75
'Aś. 75 1,0
gdzie A.=~ '

i, = ✓ I, ; I, = 0,5hiA,,. + 2Id,
la 2Ach
N27 ) Odsyłacz krajowy: Błąd w oryginale: powinno być „przewiązek" zamiast „skratowania'".
73
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
6.4.3.2 Szczegóły konstrukcyjne
(1) Na końcach elementu stosuje się przewiązki skrajne.
(2) Przewiązki w płaszczyznach równoległych rozmieszcza się naprzeciw siebie.
(3) Dodatkowe przewiązki stosuje się w miejscach przyłożenia obciążeń lub przyłączenia stężeń bocz-
nych.
6.4.4 Elementy złożone bliskogałęziowe
(1) Elementy złożone, w których pasy-gałęzie są połączone przylgowa albo też za pośrednictwem przekła
dek dystansowych, patrz Rysunek 6.12, lub krzyżowo ustawionych przewiązek, patrz Rysunek 6.13, można
sprawdzać na wyboczenie jak elementy jednolite, z pominięciem podatności postaciowej (Sv= oo),jeśli speł
nione są warunki podane w Tablicy 6.9.
z z z z
I I I I
I I I
_JIL I I
Y--t--Y y------~----·-·Y y- --Jł..-·-·Y Y-·-·X·-·- y

7ir I I
I
I I
z z z z
Rysunek 6.12: Elementy bliskogałęziowe
Tablica 6.9: Maksymalne rozstawy wzajemnych złączy w elementach bliskogałęziowych
Typ elementu złożonego Maksymalny rozstaw *)

Elementy według Rysunku 6.12, ze złączami śrubowymi lub
15 imin
spawanymi
Elementy według Rysunku 6.13, łączone parami przewiązek 70 imin
*) Chodzi o rozstaw osiowy między złączami;

imin- minimalny promień bezwładności jednej gałęzi
(2) Siły poprzeczne do przeniesienia przez przewiązki wyznacza się wg 6.4.3.1 (1 ).
(3) W przypadku kątowników nierównoramiennych, patrz Rysunek 6.13, i wyboczenia względem osi y-y,
można przyjąć:
. Io
1 =-- (6.75)
y 1,15
gdzie i0 - minimalny promień bezwładności elementu złożonego.
74
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
y
I
I
y
Rysunek 6.13: Powiązane krzyżowo gałęzie z kątowników
7 Stany graniczne użytkowalności
(1) Konstrukcje stalowe należy tak projektować i realizować, aby spełnione były odpowiednie kryteria użyt-
kowalności.
(2) Podstawowe wymagania dotyczące stanów granicznych użytkowalności podano w EN 1990/3.4.
(3) Stany graniczne użytkowalności oraz związane z nimi modele obciążeń i modele analizy powinny być
określone w specyfikacji projektowej.
(4) Gdy do oceny nośności stosuje się globalną analizę plastyczną, to należy również rozważyć skutki
ewentualnej plastycznej redystrybucji sił wewnętrznych i momentów w stanie granicznym użytkowalności.
7.2 Stany graniczne użytkowalności w budynkach
7.2.1 Ugięcia pionowe
(1)B W nawiązaniu do EN 1990/Załącznik A1 .4, graniczne ugięcia pionowe, jak na Rysunku A1 .1, powinny
być podane w specyfikacji projektowej i uzgodnione z inwestorem.
UWAGA B Ograniczenia te mogą być określone w Załączniku krajowym.
7.2.2 Przemieszczenia poziome
(1)B W nawiązaniu do EN 1990/Załącznik A 1.4, graniczne przemieszczenia poziome, jak na Rysunku A 1.2,
powinny być podane w specyfikacji projektowej i uzgodnione z inwestorem.
UWAGA B Ograniczenia te mogą być określone w Załączniku krajowym.
7.2.3 Efekty dynamiczne
(1)B W nawiązaniu do EN 1990/Załącznik A 1.4.4, drgania konstrukcji przeznaczonych do użytku publiczne-

go powinny być ograniczone ze względu na komfort użytkowników. Ograniczenia dotyczące drgań powinny
być podane w specyfikacji projektowej i uzgodnione z inwestorem.
UWAGA B Ograniczenia w odniesieniu do stropów mogą być określone w Załączniku krajowym.
75
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik A [informacyjny] - Metoda 1: Współczynniki interakcji kii do formuł

interakcyjnych w 6.3.3(4)
Tablica A.1: Współczynniki interakcji k;i 6.3.3(4))
Założenia projektowe
Współczynniki
interakcji Przekroje Przekroje
klasy 3 i 4 klasy 1 i 2
kyy
µy
Cmz N C mz µY
N 1 06fz
,
kyz 1- _____§l_ C yz wY
1- _____§l_
Ncr,z Ncr,z
C µ, C µz 1
mz mz N C
1- NEd 1- _____§l_ 77
NCLZ Ncr,z
Parametry pomocnicze:
1_ NEd
N
c
yy = 1 + (Wy - 1)[[ 2 - -1,6 c 2 :;-
my /\,max - -
1,6 c2 my 1/\,max
2
µ = cr,y Wy Wy
Y 1-x y
~ -2
M y,Ed M z,Ed
N cr,y przy czym bLT = 0,5 aLT Ao
XLT Mpl,y,Rd Mpl,z,Rd
1- N Ed
N cr,z =1+ (W -1 ) 2-14 C~ 12i!,ax ] -
~0,6 fz --- Wel,z
µ =---- Cyz 2 [[ 5 llpl -CLT
z 1 . NEd W, Wy Wpl,z
-x,--
Ncr,z -2
Ao My,Ed
przy czym c L 1 = 1Oa L 1 ~ ------
5 + Az cmy XLT Mpl,y,Rd
-
Ao My,Ed Mz,Ed
przy czym du = 2 au --- -----------
0,1 + i: cmy XLT Mpl,y,Rd cmz Mpl,z,Rd
cz, = 1 + (w 2 - 1 ) [[ 2 - -
1,6 clllZ2 -
A max - -
1,6 clllZ2 -2
Amax
J np! - eLT
• ~ --
Wel,z
wz W z Wpl,z
Ao
przy czym eLT = 1,7 aLT _ 4
0,1 + Az
76
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica A.1 (ciąg dalszy)
-
Amax = max _ {-
Ay
Az
Ao - smukłość względna przy zwichrzeniu stałym momentem,
tzn. \lfy =1,0 w Tablicy A.2
ALT - smukłość względna przy zwichrzeniu,
Dla ~o -S-0,2-Jc:4
'
(1- )[1- l:
NEd
N cr,z
NE.d
N cr.TF
Cm,= Cm,,O
CmLT = 1,0
Dla ~o > 0,2-Jc:4

'
[1- )[1-
N Ed.
N er.z
N Ed ] :
N cr,TF
My,Ed A
E = -- -- - w przypadku przekrojów klasy 1, 2 i 3
y NEd wel,y
My,Ed Aeff
E = -- -- - w przypadku przekrojów klasy 4
y NEd weff,y
Nc,,y - siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi y-y

Nc,,z - siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi z-z
Nc,,T - siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym
Ir - moment bezwładności przy skręcaniu swobodnym (St. Venanta)

Iy - moment bezwładności przekroju względem osi y-y
77
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica A.2: Współczynniki równoważnego stałego momentu Cm;,o
Wykres momentów Crni,O

M1 I 1 \lfM1
Cmi,O= 0,79 + 0,21\(fi + 0,36(\Vi -0,33)--
NEd
-1:::::'V:::::l Ner.i
~l cmi,O=l+ [
rc2 EI; l8x
2
I -1 :--N Ed
L IMi,Ed(x)I N er.i
t':--, /] M(x)
M;,Ed (x) - maksymalny moment My,Ed lub Mz,Ed
~ 11\I- maksymalne ugięcie elementu
NEd
Cmi.O= 1- 0,18--
~ Ner.i
NEd
CrniO=1+0,03--
~ ' Ner.i
78
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik B [informacyjny] - Metoda 2: Współczynniki interakcji kii do formuł

interakcyjnych w 6.3.3(4)
Tablica 8.1: Współczynniki interakcji k;i dla elementów niewrażliwych na deformacje skrętne
Spółczyn- Założenia projektowe

Typy
niki Przekroje Przekroje
przekrojów
interakcji
l
klasy 3 i 4 klasy 1 i 2
Przekroje
dwuteowe
-
Cmy[ l + 0,6Ay NEd cmy[1+(~y -0,2) NEd l
l l
XyNRk /yMl XyNRk /yMl
kyy i
rurowe
prostokątne
~ C 111Y [ l +0,6 NEd ~cmy [ 1+0,8 NEd
XyN Rk/yMl XyNRk /y'vf.l
Przekroje
dwuteowe
kyz i kzz 0,6 kzz
rurowe
prostokątne
Przekroje
dwuteowe
kzy i 0,8 kyy 0,6 kyy
rurowe
prostokątne
C 1112(1+(2~z -0,6) NEd J

Przekroje XzN Rk/yMI
dwuteowe
-
Cmz( 1+ 0,6A, NEd J ~ C 1112( 1+ 1,4 NEd J
XzN Rk/yMl x,NR1cIYM1
kzz
~cm, ( 1+0,6 NEd J Cm,[1+(~, -0,2) NEd J
Przekroje x,NRk;YM1
x,NRk;YM1
rurowe
prostokątne
~cm, ( 1+0,8 NEd J
x,NR1clYM1
W przypadku ściskania i jednokierunkowego zginania My,Eddla przekrojów jw, można przyjmować kzy= O.
Tablica 8.2: Współczynniki interakcji k;i dla elementów wrażliwych na deformacje skrętne
Spółczyn- Założenia projektowe

niki Przekroje Przekroje
interakcji klasy 3 i 4 klasy 1 i 2
kyy kyy według Tablicy B.1 kyy według Tablicy B.1
kyz według Tablicy B.1 kyz według Tablicy B.1
[ - l [ - l
kyz
1- 0,05A, NEd l- O,lAz N Ed
l
(cmLT -0,25) x,NRk /yMl (CmLT-0,25) X,NRk /yMl
> [1 _ 0,05 N Ed [l 0,1 N Ed ]

- (cmu -0,25)x,NRk/yMl :2'. -(cmLT-0,25)x,NRk /yMl
kzy
-
dla A,< 0,4:
-
k = O6 -A < l - O,lAz N Ed
zy , + z- ( )
cmLT -0,25 XzNRk /yMl
kzz kzz według Tablicy B.1 kzz według Tablicy B.1
79
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica B.3: Współczynniki równoważnego stałego momentu Cmw Tablicach B.1 i B.2
Wykres momentów Zakres

Obciążenie równomierne Obciążenie skupione
l\'1 -1 ś \!1ś 1 0,6 + 0,4\jJ::::0,4
O ś as ś 1 -1 ś \!1ś 1 0,2 + 0,8as :2 0,4 0,2 + 0,8as :2 0,4

rvth
Oś\jlś1 O,1 - 0,8as :2 0,4 -0,8as :2 0,4
-1 ś as< O
-1 ś \!1< O O,1(1-\jJ) - 0,8as :2 0,4 0,2(-\jJ) - 0,8as :2 0,4
\lfMh Ośahś1 -1ś\jlś1 0,95 + 0,05ah 0,90 + O,1Oah
Oś\jlś1 0,95 + 0,05ah 0,90 + O,1Oah

-1śah<O
-1ś\jJ<O 0,95 + 0,05ah(1 +2\jJ) 0,90 - O,10ah(1 +2\jJ) N23 )
W przypadku przechyłowej postaci wyboczenia można przyjmować odpowiednio Cmy= 0,9 lub Cmz = 0,9.
Cmy, Cmz i CmLTustala się odpowiednio do rozkładu momentów między punktami podparcia (stężeniami), jak następuje:
Współczynnik
Oś zginania Kierunek podparcia
momentu
Cmy y-y z-z
Cmz z-z y-y
CmLT y-y y-y
NZS) Odsyłacz krajowy: W oryginale jest błąd: we wzorze powinien być znak plus(+).
80
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik AB [informacyjny] - Dodatkowe postanowienia związane z analizą
AB.1 Analiza konstrukcji z uwzględnieniem nieliniowości materiałowych
(1)B W przypadku nieliniowości materiałowych efekty oddziaływań w konstrukcji można wyznaczać, stosu-
jąc podejścieprzyrostowe do obciążeń obliczeniowych rozpatrywanych w określonej sytuacji obliczeniowej.
(2)B W podejściu przyrostowym przyjmuje się, że każde oddziaływanie stałe czy zmienne narasta proporcjo-
nalnie.
AB.2 Reguły uproszczone w obliczeniach ciągłych belek stropowych
(1)B W przypadku belek ciągłych w stropach budynków bez wsporników, w których dominują obciążenia
równomierne, wystarczy rozpatrzyć następujące układy obciążeń :
a) obciążenie stale (YGGk) oraz w co drugim przęśle obciążenie zmienne (y0 Qk),
b) obciążenie stale (YGGk) oraz w dwóch sąsiednich przęsłach obciążenie zmienne (y0 Qk),
UWAGA 1 Układ a) stosuje się do wyznaczania momentów przęsłowych, a układ b) do wyznaczania

momentów podporowych.
UWAGA 2 Docelowo miejsce niniejszego Załącznika przewidziano w EN 1990.
81
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Załącznik 88 [informacyjny] - Wyboczenie elementów konstrukcji budynków
88.1 Wyboczenie giętne elementów konstrukcji kratowych
BB.1.1 Postanowienia ogólne
(1)B Ogólnie rzecz biorąc, w przypadku pasów oraz elementów skratowania przy wyboczeniu z płaszczyzny
układuprzyjmuje się długość wyboczeniową Lcrrówną długości teoretycznej L, chyba że mniejsza wartość jest
uzasadniona analitycznie, patrz BB.1.3(1)B.
(2)B W przypadku pasów dwuteowych (I i H) przyjmuje się długość wyboczeniową Lcr równą 0,9L przy
wyboczeniu w płaszczyżnie lub 1,0L przy wyboczeniu z płaszczyzny układu, chyba że mniejsza wartość jest
uzasadniona analitycznie.
(3)B W przypadku elementów skratowania, przy wyboczeniu w płaszczyźnie układu, można przyjmować
długość wyboczeniową mniejszą niż długość teoretyczna, o ile pasy oraz połączenia z nimi (co najmniej 2
śrubami, jeśli są śrubowe) zapewniają odpowiedni stopień zamocowania końców pręta.
(4)B W przypadku typowych kratownic długość wyboczeniową Lcr elementów skratowania w płaszczyżnie
układu przyjmuje się równą 0,9L, z wyjątkiem prętów z kątowników, patrz BB.1.2.
BB.1.2 Skratowanie z kątowników
(1 )B Jeśli pasy oraz połączenia z nimi (co najmniej 2 śrubami, jeśli są śrubowe) zapewniają odpowiedni sto-
pień zamocowani~ kątowników, to można pomijać mimośrody konstrukcyjne, jednocześnie przyjmując smu-
kłość zastępczą Aeff obliczoną według wzorów:
Ief±:v = 0,35 + 0,7 Iv przy wyboczeniu względem osi v-v

- -
Aeff,y = 0,50 + 0,7 Ay przy wyboczeniu względem osi y-y (BB.1)

- -
Aeff.z = 0,50 + 0,7 Az przy wyboczeniu względem osi z-z
gdzie 1c- według definicji podanej w 6.3.1.2.
(2)B Jeśli zastosowano połączenie na jedną śrubę, to w obliczeniach należy uwzględniać mimośród kon-
strukcyjny zgodnie z 6.2.9 oraz przyjmować długość wyboczeniową Lcr równą długości teoretycznej L.
BB.1.3 Elementy z kształtowników rurowych
(1 )B Długość wyboczeniową Lcr pasów rurowych przyjmuje się równą 0,9L, gdzie L jest długością teore-
tyczną w rozpatrywanej płaszczyźnie wyboczenia. Długość L w płaszczyźnie układu jest odległością między
węz/ami, natomiast długość L przy wyboczeniu z płaszczyzny jest równa rozstawowi stężeń bocznych.
(2)B W przypadku rurowych elementów skratowania łączonych na śruby długość wyboczeniową Lcrprzyjmu-
je się równą 1,0L w obu płaszczyznach wyboczenia.
(3)B W przypadku dżwigarów kratowych o równoległych pasach, gdy stosunek średnic lub szerokości krzy-
żulcai pasa pjest mniejszy niż 0,6, a końce krzyżulców bez spłaszczeń i wyobleń są całym obwodem przyspa-
wane do pasów, przyjmuje się na ogól długość wyboczeniową Lcrrówną O,75L w obu płaszczyznach, chyba że
mniejsza wartość jest uzasadniona eksperymentalnie lub analitycznie.
UWAGA W Załączniku krajowym mogą być podane dodatkowe informacje dotyczące długości wy-
boczeniowej.
82
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
88.2 Stężenia ciągłe
BB.2.1 Ciągłe stężenia boczne
(1)B Belkę połączoną z blachą trapezową zgodnie z EN 1993-1-3 można uważać za stężoną w płaszczyżnie
połączeń w kierunku bocznym, jeśli spełniony jest warunek.
2 2
s::::( EIW-2rc +Git+ EI, -2rc 0,25h 2 ] -270 (BB.2)
L L h
gdzie: S - sztywność postaciowa (na jednostkę długości belki) poszycia w postaci blachy połączonej z bla-
chą w każdej fałdzie,
Iw - moment bezwładności przy skręcaniu skrępowanym (wycinkowy),
I1 - moment bezwładności przy skręcaniu swobodnym (St.Venanta),
I2 - moment bezwładności przekroju względem osi z-z,
L - długość belki,
h - wysokość belki.
Jeśli blacha jest połączona z belką w co drugiej fałdzie, to zamiast S przyjmuje się 0,20S.
UWAGA Warunek (BB.2) można również stosować w przypadku innych niż blacha trapezowa typów
obudowy, o ile połączenia z belką są odpowiednio zaprojektowane.
BB.2.2 Ciągłe stężenia przeciwskrętne
(1)B Belkę można uważać za skutecznie stężoną przeciwskrętnie, jeśli spełniony jest warunek
M2
C &.k > ~
EI K 3 K u
(BB.3)
z
gdzie: C3 ,k - sztywność obrotowaN29> (na jednostkę długości belki) związana z poszyciem (np. z obudową
dachu) i połączeniami
Ku = 0,35 w przypadku analizy sprężystej,
Ku = 1,00 w przypadku analizy plastycznej,
K8 - współczynnik uwzględniający rozkład momentów, patrz Tablica BB.1 i warunki zamocowania,
Mpi.k - wartość charakterystyczna nośności plastycznej przekroju belki przy zginaniu.
N29 ) Odsyłacz krajowy: Chodzi tutaj o sztywność przeciwskrętnego zamocowania belki, której pas jest gęsto połączony z ciągłym
poszyciem.
83
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Tablica BB.1: Współczynniki K3 uwzględniające rozkład momentów i warunki zamocowania pasa
Pas Pas
Przypadek Rozkład momentów zamocowany zamocowany
przesuwnie nieprzesuwnie
1
"-- IM____-/
/JM
4,0 o
2a 0,12
~ 3,5
2b
M~ /1M
0,23
~
3
~ 2,8 o
4 ~M 1,6 1,0
M~
5 1,0 0,7
--..::::.:.JljJM
ljJ <; -0,3
(2)8 Sztywność obrotową w przypadku belki stabilizowanej ciągłym poszyciem można wyznaczać z zależ
ności
1 1 1 1
--=--+--+-- (BBA)
Cu CsR,k Csc,k CsD,k
gdzie: CsR,k - sztywność obrotowa (na jednostkę długości belki) związana z poszyciem przy założeniu
sztywnych połączeń,
C11c,k - sztywność obrotowa (na jednostkę długości belki) związana z połączeniami poszycia z belką,
C11o,k - wyprowadzona analitycznie sztywność obrotowa (na jednostkę długości belki) związana z od-
kształceniami dystorsyjnymi przekroju belki; gdy pas ściskany jest stężony lub gdy odkszta/ce-
nia dystorsyjne są pomijalne Uak w przypadku kształtowników walcowanych na goraco), to
można przyjmować C3 o,k = oo
UWAGA Więcej informacji podano w EN 1993-1-3.
BB.3 Długości graniczne segmentów z przegubami plastycznymi przy wyboczeniu

z płaszczyzny układu
BB.3.1 Elementy z dwuteowników walcowanych lub ich spawanych odpowiedników
BB.3.1.1 Graniczny rozstaw stężeń bocznych
(1)B Nie zachodzi obawa zwichrzenia, gdy długość segmentu L między przegubem plastycznym a najbliż
szym stężeniem bocznym nie przekracza wartości granicznej Lm,określonej wzorem:
84
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
Lm = ---;::=======3=8=i=z=======
(N:)+
5;,4 75: d1:,)U;5r (BB.5)
gdzie: NEd - obliczeniowa siła ściskająca [N] w elemencie,

A - pole przekroju [mm2] w elemencie,
Wpi.y- wskaźnik oporu plastycznego,
11 - moment bezwładności przy skręcaniu swobodnym,
fy - granica plastyczności [N/mm2],
C1 - współczynnik uwzględniający warunki obciążenia i podparcia segmentu na końcach (z literatury).
Wzór (BB.5) zachowuje miarodajność pod warunkiem, że element w miejscu przegubu plastycznego jest stę
żony zgodnie z 6.3.5, natomiast drugi koniec segmentu jest stężony:
za pomocą bocznego stężenia pasa, gdy pas ten jest ściskany na całej długości segmentu, lub
za pomocą stężenia przeciwskrętnego, lub
za pomocą bocznego stężenia, przy czym odległość od przegubu do najbliższego stężenia przeciwskręt
nego nie powinna przekraczać wymagania dotyczącego L5 .
Różne przypadki stężeń zilustrowano na Rysunkach BB.1, BB.2 i BB.3.
UWAGA Na ogół rozstaw graniczny Ls jest większy niż Lm.
1 7
1 pas rozciągany
2 segment między przegubem
Mp
il a stężeniem bocznym (patrz
,I
88.3.1.1,L:,; Lm- wg 88.5)
11
8
,I 3 segmenty sprężyste (sprawdzenie
11 wg 6.3)
6 4 przegub plastyczny
5 stężenia przeciwskrętne
3 li 6 wykres momentów
I,
5
11 7 pas ściskany
I,
8 segment między przegubem a
11
I'
9 stężeniem przeciwskrętnym (patrz
11 88.3.1.2,L:,; Ls - wg (88. 7) lub
li (88.8))
I,
9 segment sprężysty między
11
stężeniami przeciwskrętnymi
I (sprawdzenie wg 6.3;
'\
współczynniki x i xu dla smukłości
obliczonych na podstawie Ner
B~ i Mer, z uwzględnieniem stężeń
A-A B-B pośrednich od strony pasa
rozciąganego)
Rysunek BB.1: Elementy bez skosów - stężenia i warunki stateczności
85
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
1 pas rozciągany
2 4 5 2 segmenty skosu między stężeniami
~ <; Lm ~ A
bocznymi (sprawdzenie wg 6.3)
~IE- - 4~ ~$ --t-- --4--~1~ t

-+--'--y-J
1
3 segment skosu między przegubem
a stężeniem bocznym (patrz
88.3.2.1, L <::Lm- wg (88.9),
3 A-A
ewentualnie traktowany jak
sprężysty (patrz 6.3.5.3(2)8)
-7 .-- .......
A
____._.....,__
............
1____ ..,_____ 9
A
stężeniem bocznym (patrz 88.3.1.1)
5 segmenty sprężyste (sprawdzenie
wg 6.3)
6 przegub plastyczny
B
7 B 7 stężenie przeciwskrętne
1t_ 3 8 wykres momentów zginających

9 pas ściskany
10 segment ze skosem (patrz 88.3.2,
L <;L8 - wg (88.11))ewentualnie
traktowany jak sprężysty (patrz
6.3.5.3(2)8)
I Ol 11 segment między przegubem a
8 stężeniem przeciwskrętnym (patrz
88.3.1.2, L <::Ls - wg (88. 7) lub
(88.8))
(sprawdzenie wg 6.3), współczynnik
~
12 x i xu dla smukłości obliczonych
10 11 na podstawie Ner i Mer z
uwzględnieniem stężeń pośrednich
B-B od strony pasa rozciąganego
Rysunek BB.2: Elementy ze skosem trójpasowym - stężenia i warunki stateczności
2 4 5
~ <;Lm ~ A~-----
-ł- ·-i---r-~-
1 pas rozciągany
~IP-~t-
'---,,--..J
-=4~-t--
1 2 segmenty skosu między stężeniami
bocznymi (sprawdzenie wg 6.3)
3 A-A 3 segment skosu między przegubem
a stężeniem bocznym (patrz
88.3.2.1, L <::Lm- wg (88.10))
~ ~
stężeniem bocznym (patrz 88.3.1.1)
~-=-1
-=-~a____..___.,,_;6
.........
>.........
..............
____.__. 5 segmenty sprężyste (sprawdzenie
wg 6.3)
6 przegub plastyczny
7 stężenie przeciwskrętne
1t_ 3 8 wykres momentów zginających
9 pas ściskany
10 segment ze skosem (patrz 88.3.2,
~
L <::L8 - wg (88.12))
stężeniem przeciwskrętnym (patrz
l:CU
8 88.3.1.2, L <::Ls - wg (88. 7) lub
(88.8))
~IE- -- - -4-- --------=-f---- t--9 (sprawdzenie wg 6.3),wspólczynnik

x i xu dla smukłości obliczonych
'--------v- -- na podstawie Ner i Mer z
'---~-___,.,---~-----J 12 uwzględnieniem stężeń pośrednich
1O 11 od strony pasa rozciąganego
B-B
Rysunek BB.3: Elementy ze skosem dwupasowym - stężenia i warunki stateczności
86
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
BB.3.1.2 Graniczny rozstaw stężeń przeciwskrętnych
(1)B W przypadku zginania stałym momentem nie zachodzi obawa zwichrzenia, gdy długość segmentu L
między przegubem plastycznym a najbliższym stężeniem przeciwskrętnym nie przekracza wartości Lk okre-
ślonej wzorem
(BB.6)
przy czym dodatkowo powinny być spełnione następujące wymagania:

element w miejscu przegubu plastycznego jest stężony zgodnie z 6.3.5,
rozstaw stężeń bocznych nie przekracza wartości granicznej Lm, patrz BB.3.1.1.
(2)B W przypadku momentu zmiennego liniowo i siły ścinajacej nie zachodzi obawa zwichrzenia, gdy dłu
gość elementu L między przegubem plastycznym a najbliższym stężeniem przeciwskrętnym nie przekracza
wartości Ls określonej wzorem
~ Lk (
L s = '\jVm Mpl,y,Rk :
(BB.7)
MN.y.Rk + aNEct
gdzie: Cm - współczynnik modyfikacji uwzględniający liniową zmienność momentu, patrz BB.3.3.1;
a - odległość między środkiem ciężkości przekroju w miejscu przegubu plastycznego a osią
stężenia;
Mpi.y,Rk - wartość charakterystyczna nośności przekroju przy zginaniu względem osi y-y;
MN,y,Rk - wartość charakterystyczna nośności przekroju przy zginaniu względem osi y-y, z udziałem
siły podłużnej NEd·
Wymagania dodatkowe - jak w (1)B.
(3)B W przypadku momentu zmiennego nieliniowo (patrz rysunki BB.1 7 BB.3) i siły ściskającej nie zachodzi
obawa zwichrzenia, gdy długość elementu L między przegubem plastycznym a najbliższym stężeniem prze-
ciwskrętnym nie przekracza wartości granicznej Ls, określonej wzorem
(BB.8)
gdzie Cn - współczynnik modyfikacji uwzględniający nieliniową zmienność momentu, patrz BB.3.3.2,
Wymagania dodatkowe - jak w (1)B.
BB.3.2 Elementy ze skosem lub o zbieżnym obrysie z dwuteowników walcowanych lub ich
spawanych odpowiedników
BB.3.2.1 Graniczny rozstaw stężeń bocznych
(1)B Nie zachodzi obawa zwichrzenia, gdy długość elementu L między przegubem plastycznym a najbliż
szym stężeniem bocznym nie przekracza wartości granicznej Lm,określonej wzorami:
- skosy trójpasowe (patrz Rysunek BB.2)
38i 2
Lm=----;::=============== (BB.9)
s;l:") + 75; c; [ :~:')(;;5 )'
87
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
- skosy dwupasowe (patrz Rysunek BB.3)
Lm =
O,85----;:=================38i, (BB.10)
2
1 (N Ed) 1 (w:I.y :[ f y ]
57,4 A + 756 c~ A11 235
gdzie: NEct - obliczeniowa siła ściskająca [N] w elemencie,
w:l,y
- parametr o wartości największej w obrębie segmentu,
Al 1
w2
A - pole przekroju [mm2] w miejscu, gdzie ~ jest największy,
All
- wskaźnik oporu plastycznego,
- moment bezwładności przy skręcaniu swobodnym,
- granica plastyczności [N/mm2]
minimalny promień bezwładności w obrębie segmentu.
Wzór (BB.9) stosuje się pod warunkiem, że spełnione są wymagania dotyczące stężeń na końcach segmentu,
podane w BB.3.1.1.
BB.3.2.2 Graniczny rozstaw stężeń przeciwskrętnych
(1 )B W przypadku elementów o zmiennej wysokości z pasami o stałym przekroju, obciążonych stałym lub zmien-
nym liniowo momentem i siłą ściskającą, nie zachodzi obawa zwichrzenia, gdy długość segmentu L między prze-
gubem plastycznym a najbliższym stężeniem przeciwskrętnym nie przekracza wartości L5 , określonej wzorami:
- skosy trójpasowe (patrz Rysunek BB.2)
Ls ==----
Je: Lk
(BB.11)
c
- skosy dwupasowe (patrz Rysunek BB.3)
~L
L = O 85 "V\..,n k (BB.12)
s '
C
gdzie: Lk - wartość obliczona jak dla elementu o stałym przekroju i najmniejszej wysokości, patrz BB.3.1.2
Cn - patrz BB.3.3.2
c - współczynnik zbieżności zdefiniowany w BB.3.3.3
Wzory (BB.11) i (BB.12) stosuje się pod warunkiem, że spełnione są wymagania dotyczące stężeń na końcach
segmentu, podane w BB.3.1.2(1 )B.
BB.3.3 Współczynniki modyfikacji momentów w segmentach z pasem swobodnym

narażonym na ściskanieN 3 o)
BB.3.3.1 Momenty zmienne liniowo
(1 )B Współczynnik modyfikacji Cm można obliczać według wzoru:
(BB.13)
N3 oJ Odsyłacz krajowy: Chodzi o segmenty między stężeniami przeciwskrętnymi, w których pas swobodny (bez stężeń pośrednich)
jest ściskany na części lub całej długości segmentu.
88
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
w którym:
B _ 1 + 1017
0 - 1 + 2017
5 ✓17
B1=----
rc+l0 ✓17
B _ 0,5 _ 0,5
2
- 1 + rc✓17 1 + 2017
NcrE
11=-
NcrT
N = rc2 EI 2
crE L 2
t
Lt - odległość między stężeniami przeciwskrętnymi
- siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym dwuteownika

o długości Lt, z pośrednimi stężeniami bocznymi pasa
rozciąganego.
•2 •2 •2 2
15 = IY + 12 + a , gdzie a - odległość między środkiem ciężkości elementu a osią stężenia, np. płatwi.
Parametr ~t jest stosunkiem algebraicznie mniejszego momentu końcowego do momentu większego, przy
czym momenty, które powodują ściskanie w pasie niestężonym, uważa się za dodatnie. Jeśli stosunek jest
mniejszy niż -1,0, to przyjmuje się ~t = -1,0, patrz Rysunek BB.4.
(
~+--------
X X X X X X
--+-
X) (X
~+- X X X X
------+-
X X)
+ +
200~
c::::::::::::::100
200
A = -100 =-05
1--'t +200 '
Rysunek BB.4: Przykładowe wartości ~1
89
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
BB.3.3.2 Momenty zmienne nieliniowo
(1)B Współczynnik modyfikacji Cn można obliczać według wzoru:
(BB.14)
w którym R1 do R5 są wartościami parametru R według (2)B, w punktach podziału segmentu, jak na Rysunku
BB.5.
We wzorze (BB.14) uwzględnia się wyłącznie dodatnie wartości R oraz dodatnie wartości (Rs - RE),gdzie:
RE- algebraicznie większa z wartości R1 i R5 na końcach segmentu,
Rs - bezwzględnie największa wartość Rw przęśle.
R1 R2 R3 R4 R5
Rs= RE
R1
R1
R5
Rysunek BB.5: Przykładowe rozkłady parametru R
(2)B Wartość R oblicza się według wzoru:
R = My,Ed + a N Ed (BB.15)
fy Wpl,y
gdzie a - odległość między środkiem ciężkości elementu a osią stężenia, np. płatwi.
BB.3.3.3 Współczynnik zbieżności
(1 )B W przypadku elementów o zmiennej wysokości z pasami o stałym przekroju, gdy spełnione są warunki
h ~ 1,2b i h/t1 ~ 20, współczynnik zbieżności c można obliczać według wzorów:
- elementy lub segmenty o zbieżnym obrysie, patrz Rysunek BB.6(a):
(BB.16)
90
EN 1993-1-1 :2005+AC:2006
- elementy lub segmenty ze skosem, patrz Rysunki BB.6(b) i BB.6(c):
(BB.17)
gdzie: hh - wysokość skosu, patrz Rysunek BB.6;
hmax- maksymalna wysokość przekroju na odcinku Ly, patrz Rysunek BB.6;
hmin - minimalna wysokość przekroju na odcinku Ly , patrz Rysunek BB.6;
h5 - wysokość przekroju pionowego elementu bez skosu, patrz Rysunek BB.6;
Lh - długość skosu w ramach odcinka Ly,patrz Rysunek BB.6;
Ly - odległość między stężeniami bocznymi pasa ściskanego.
Wartość stosunku (h/t1) ustala się w przekroju o najmniejszej wysokości.
(a) Segment zbieżny (b) Segment ze skosem (c) Segment ze skosem

x = stężenie
Rysunek 88.6: Wymiary do ustalenia współczynnika zbieżności
91
Errata do wydrukowanych Polskich Norm
ICS 91.010.30; 91.080.1 O

PN-EN 1993-1-1:2006 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych - Część 1-1: Reguły ogólne i reguły
dla budynków
Pozycja Jest Powinno być
s. 44, uwaga w Tab. 5.2 (arkusz 3 z 3) Gdy d/t :s:90i patrz EN 1993-1-6. Gdy d/t > 90i patrz EN 1993-1-6.
Normalizacja 9/2006

Eurokod 3 - cz.1-1 (STAL) (PN-EN 1993-1-1 2006)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Eurokod 3 - cz.1-1 (STAL) (PN-EN 1993-1-1 2006)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

POLSKA NORMA

Polski Komitet ICS 91.010.30; 91.080.1 O

Norma Europejska EN 1993-1-1 :2005 z włączoną poprawkąAC:2006 ma status

© Copyright by PKN, Warszawa 2006 nr ref. PN-EN 1993-1-1 :2006

W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsyłacze krajowe oznaczone od N 1) do N 3o)_

Niniejsza norma zastępuje PN-EN 1993-1-1:2005 (U).

Norma zawiera Załącznik informacyjny krajowy NA - Postanowienia krajowe w zakresie przedmiotowym

Postanowienia krajowe w zakresie przedmiotowym EN 1993-1-1

NA. 1 - ad 2.3.1 (1)

NA. 2- ad 3.1 (2)

NA. 3- ad 3.2.1 (1)

NA. 4 - ad 3.2.2 (1)

NA. 5 - ad 3.2.3 (1)

NA. 6 - ad 3.2.3 (3) B

NA. 7 - ad 3.2.4 (1)

NA.8 - ad 5.2.1 (3)

gdzie uu - współczynnik rezerwy plastycznej układu; uu ~ 1.

NA. 9 - ad 5.2.2 (8)

NA. 10 - ad 5.3.2 (3) - b

NA. 11 - ad 5.3.2 (11)

NA. 12 - ad 5.3.4 (3)

NA. 13 - ad 6.1 (1)/Uwaga 1

NA. 14 - ad 6.1 (1)/Uwaga 28

NA. 15 - ad 6.3.2.2 (2)

NA. 16 - ad 6.3.2.3 (1)

NA. 17 - ad 6.3.2.3 (1)

NA. 18 - ad 6.3.2.4 (1)8

NA. 19 - ad 6.3.2.4 (2)8

nlx; + Cmym/XLT + Cmzmz::; 1 - L'.o (i = y lub z)

my= max My,Ed (+L'.My,Ed)/My,Rd;

t. 0 - składnik poprawkowy (oszacowanie maksymalnej redukcji):

n, m, Cm- jak wyżej.

NA. 21 - ad 6.3.4 (1)

NA. 22- ad 7.2.1 (1)8

Element konstrukcji W3*1 ::;

*/ Gdy zastosowano strzałkę odwrotną.

Oznaczenia: Wmax-ugięcie całkowite netto (po odjęciu ewentualnej strzałki odwrotnej);

NA. 23 - ad 7.2.2 (1)B

NA. 24 - ad 7.2.3 (1)B

NA. 25 - ad BB.1.3 (3)B

ICS 91.010.30; 91.080.10 Zastępuje ENV 1993-1-1:1992

Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych - Część 1-1: Reguły ogólne i reguły

Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 16 kwietnia 2004 r.

Zgodnie z Przepisami Wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN są zobowiązani do nadania Normie

Centrum Zarządzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels

nr ref. EN 1993-1-1 :2005+AC:2006 E

Spis treści strona

1 Postanowienia ogólne ........................................................................................................................... 8

2 Podstawy projektowania ..................................................................................................................... 21

2.4 Sprawdzanie metodą współczynników częściowych .................................................................. 22

3.4 Inne wyroby stosowane w budynkach ........................................................................................ 28

5 Analiza konstrukcji .............................................................................................................................. 28

5.3 lmperfekcje ................................................................................................................................. 32

5. 6 Wymagania dotyczące przekrojów w analizie plastycznej ......................................................... 41

6 Stany graniczne nośności ................................................................................................................... 45

7 Stany graniczne użytkowalności ........................................................................................................ 75

Załącznik A [informacyjny] - Metoda 1: Współczynniki interakcji k;ido formuł interakcyjnych

Załącznik B [informacyjny] - Metoda 2: Współczynniki interakcji k;ido formuł interakcyjnych

Załącznik AB [informacyjny] - Dodatkowe postanowienia związane z analizą .................................... 81

Załącznik BB [informacyjny] - Wyboczenie elementów konstrukcji budynków .................................. 82

Niniejszy Eurokod zastępuje ENV 1993-1-1.

Zgodnie z Przepisami Wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej normy europejskiej są

Geneza programu Eurokodów

W EN 1993-1-1 dopuszczono możliwość wprowadzenia postanowień krajowych w odniesieniu do następują