ORAN VE ORANTI

Oranda Çokluklardan Birinin 1 Olması Durumunda Diğerinin Alacağı Değeri Belirleme ve

Birbirine Oranı Verilen İki Çokluktan Biri Verildiğinde Diğerini Bulma

ÇALIŞMA SORULARI

1.
Yandaki tabloda bir markette bulunan bazı ürünlerin fiyatları Tablo: Ürünlerin Fiyatı
ile ilgili bilgiler verilmiştir. Ürün Fiyatı (TL)
Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, 6 kg Un 42
yanlış olanların başına “Y” yazınız.
3 kg Deterjan 37,5
Έ........) 1 kg deterjanın fiyatı 12,5 TL’dir.
5 kg Şeker 31,25
Έ........) 1 kg şekerin fiyatı 6,25 TL’dir.
10 kg Nohut 35
Έ........) 1 kg nohutun fiyatı 3,5 TL’dir
4 kg Pirinç 51
Έ........) 1 kg pirincin fiyatı 12,5 TL’dir.
Έ........) 1 kg unun fiyatı 8 TL’dir.

2.
Aşağıdaki noktalı yerlere gelecek uygun ifadeleri yazınız.
a) 4 kg mandalina 16 TL ise 1 kg mandalina ........ TL’dir.
b) 7 l süt 42 TL ise 1 l süt ........ TL’dir.
c) 12 kg portakaldan 8 l portakal suyu çıkıyorsa ........ kg portakaldan 4 l portakal suyu çıkar.
ç) 40 ton pancardan 16 ton şeker üretiliyorsa ........ ton pancardan 2 ton şeker üretilir.
d) 48 kg zeytinden 12 l zeytinyağı üretilirse ........ kg zeytinden 5 l zeytinyağı üretilir.
e) 5 kg üzüm kurutulduğunda 3,75 kg geliyorsa 1 kg üzüm kurutulduğunda ........ kg gelir.

3.
Bir salça üreticisi 35 kg domatesten 7 kg salça elde etmektedir.
Buna göre tabloda kullanılan domates miktarına göre üretilen salça miktarını bularak uygun
yerlere yazınız.
Tablo: Ürün Miktarları

Kullanılan Domates Miktarı (kg) 15 35 40 100

Üretilen Salça Miktarı (kg) 1 7 12 16

212
4.
Aşağıdaki görselde soruların doğru cevapları soru ile bağlantılı olan yolların bir tanesinin üze-
rinde verilmiştir. Başlangıç kutusundaki sorudan başlayarak doğru cevapları gösteren yollardan
ilerleyip kaç numaralı çıkıştan çıkılacağını bulunuz.

Başlangıç

5 kg deterjanın 8 kg leblebinin 5 kg salatanın fi-

fiyatı 62,5 TL ise 13,5 TL fiyatı 70 TL ise 8,75 TL yatı 32,5 TL ise 6,5 TL 1. Çıkış
1 kg’ı kaç TL’dir? 1 kg’ı kaç TL’dir? 1 kg’ı kaç TL’dir?
TL

4,25 TL
12,5 TL

4,25 TL

TL
11,5

4,5

4 kg cevizin fi- 3 kg elmanın fi- 3 kg kabağın fi-

yatı 140 TL ise 1 40 TL yatı 13,5 TL ise 5,5 TL yatı 14,25 TL ise 4,75 TL 2. Çıkış
kg’ı kaç TL’dir? 1 kg’ı kaç TL’dir? 1 kg’ı kaç TL’dir?
5,75 TL
7,5 TL

TL
L
37 TL

35 T

6,5

8 tane aynı ka-

6 kg bademin fi- 12 kg üzümün
lemin fiyatı 60
yatı 73,5 TL ise 1 12,25 TL 8,5 TL fiyatı 81 TL ise 6,75 TL 3. Çıkış
TL ise 1 tanesi
kg’ı kaç TL’dir? 1 kg’ı kaç TL’dir?
kaç TL’dir?

213
5.
Elif; birer kilogram elma, manda- Tablo: A ve B Manavlarındaki Ürünlerin Satış Fiyatları
lina, domates ve muz alacaktır. Bu
Ürün Manav A Manavı B Manavı
ürünlerin A ve B manavlarındaki
satış fiyatları ile ilgili bilgiler yan-
Elma 3 kg’ı 7,5 TL 5 kg’ı 11,25 TL
daki tabloda verilmiştir.
Mandalina 4 kg’ı 11 TL 2 kg’ı 6 TL
Domates 5 kg’ı 26,25 TL 3 kg’ı 16,5 TL
Muz 8 kg’ı 52 TL 6 kg’ı 37,5 TL
Elif bu ürünleri alırken kilogram fiyatı en uygun olan manavı tercih etmiştir.
Buna göre aşağıdaki tabloda istenilen işlemlerin sonuçlarını bularak uygun yerlere yazınız.
Tablo: Manavlar ve Ürünlerin Satış Fiyatları
Ürün Ürünün Alındığı Manav Ürünün 1 Kilogram Fiyatı (TL)

Elma

Mandalina

Domates

Muz

6.
Gideceği bir davet için bir pantolon, bir tişört ve bir ceket almak isteyen
Ahmet Bey aynı markanın ürünlerini üç farklı mağazada bulmuştur. A, B
ve C mağazalarındaki ürünlerin fiyatları ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.

A Mağazası B Mağazası C Mağazası

3 Tişört 225,60 TL 6 Tişört 450,90 TL 5 Tişört 379,5 TL

5 Pantolon 413,90 TL 4 Pantolon 329,8 TL 3 Pantolon 246,99 TL
4 Ceket 541 TL 2 Ceket 271 TL 5 Ceket 610,90 TL
Görsel 4.1
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Alacağı ürünlerin hepsini aynı mağazadan almak isterse hangi mağazayı tercih etmesi daha
kârlı olur?

b) Alışverişini üç ayrı mağazadan yaparsa bir pantolon, bir tişört ve bir çeket için en az kaç TL
öder?

214
7.
Bir çifçinin 2019’da tarlasında yetiştirdiği ürünler ve bu ürünlerden elde edilen miktarlar aşağıda-
ki tabloda verilmiştir.
Tablo: 2019’da Yetiştirilen Ürünlerden Elde Edilen Miktarlar
Ürün Elde Edilen Miktar (kg)
Mısır 2160
Buğday 5440
Yulaf 7280 Görsel 4.2

Bu çifçinin 2020’de aynı ürünlerden elde ettiği miktarlar ile ilgili bilgiler aşağıdaki gibidir.
3
» 2019’da üretilen mısır miktarının 2020’de üretilen mısır miktarına oranı 7 ’dir.
5
» 2019’da üretilen buğday miktarının 2020’de üretilen buğday miktarına oranı 2 ’dir.
8
» 2019’da üretilen yulaf miktarının 2020’de üretilen yulaf miktarına oranı 9 ’dur.
Verilen bilgilerden yararlanarak 2020’de üretilen ürünlerin miktarlarını bulunuz. Bulduğunuz de-
ğerleri tabloda uygun yerlere yazınız.
Tablo: 2020’de Yetiştirilen Ürünlerden Elde Edilen Miktarlar
Ürün Elde Edilen Miktar (kg)
Mısır

Buğday

Yulaf

8.
Selçuk Bey, her yıl kış mevsiminde oğlu Ege’nin bağışıklığını
güçlendirmek için aktardan yandaki toplam kütlesi 900 gram
Net: 900 g
olan karışımdan almaktadır. Karışımın içindeki ürünlerin oran-
İÇİNDEKİLER
ları kavanozun üzerinde belirtilmiştir. (Kabın ağırlığı ihmal edil-
Bal, zencefil, tarçın
miştir.)
Not: 200 g karışımda 150 g bal,
Buna göre 900 gramlık kavonozda bulunan bal, zencefil ve tarçın 18 g zencefil bulunur.
miktarlarının kaçar gram olduğunu bularak tabloda uygun yerle-
re yazınız. Görsel 4.3

Tablo: Karışımdaki Ürün Miktarları

Karışımdaki Ürün Ürünün Miktarı (g)

Bal

Zencefil

Tarçın

215
9.
Ayrıt uzunlukları a, b ve c olan dikdörtgenler prizmasının hacmi a · b · c
işlemi yapılarak bulunur. c

b
a
Yanda dikdörtgenler prizması bi-
çimindeki K, L, M ve N kutularının 30 cm
ayrıt uzunlukları verilmiştir. 20 cm
K L
20 cm 20 cm
80 cm 60 cm

40 cm
M 15 cm
N
30 cm 10 cm
50 cm 40 cm
K, L, M ve N kutularına marketlere gönderilmek üzere gıda malzemesi yerleştirilecektir. K kutusu-
na 16 kg gıda malzemesi yerleştiriliyor.
Buna göre L, M ve N kutularına aynı gıda malzemesinden kaçar kilogram yerleştirilebileceğini
hesaplayarak tabloda uygun yerlere yazınız.
Tablo: Kutulardaki Malzemelerin Ağırlıkları.
Kutu Gıda Malzemesi (kg)

K 16

10.
Ufuk, Merve, Yeliz ve Yekta’nın ellerindeki kartlarda sırasıyla A, B, C ve D sayıları yazmaktadır. Bu
sayılar ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.
1
» 20 sayısının A sayısına oranı 2 ’dir.
3
» B sayısının A sayısına oranı 2 ’dir.
5
» C sayısının B sayısına oranı 6 ’dır.
7
» D sayısının C sayısına oranı 5 ’tir.

Buna göre Ufuk, Merve, Yeliz ve Yekta’nın ellerindeki kartta yazan sayıları bularak noktalı yerlere
yazınız.

........ ........ ........ ........

Ufuk’un kartı Merve’nin kartı Yeliz’in kartı Yekta’nın kartı

216
11.
Bir okulda 7. sınıf düzeyinde üç şube bulunmakta- Grafik: Şubelere Göre Öğrenci Sayıları
dır. Bu şubelerdeki öğrenci sayıları yandaki grafikte Öğrenci Sayısı
verilmiştir.
?
16
15

Sınıf Şubesi
A B C
3
A şubesindeki öğrenci sayısının tüm 7. sınıf şubelerindeki öğrenci sayısına oranı 11 ’dir.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) C şubesindeki öğrenci sayısı kaçtır?

b) B şubesindeki öğrenci sayısının C şubesindeki öğrenci sayısına oranı kaçtır?

12.
K ve L kapları ve içindeki su miktarları ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.
» Her iki kabın da hacimleri birbirinden farklıdır.
5 3
» K kabının 6 ’sı, L kabının ise 4 ’ü su ile doludur.

» Her iki kabın içindeki su miktarı aynıdır. K kabı L kabı

» K kabı en fazla 90 litre su alabilmektedir.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) K kabının içinde kaç litre su vardır?

b) L kabı en fazla kaç litre su alır?

217
13.

1. 2. 3. 4.

Oğluna aynı oyuncak arabanın büyüklük olarak dört farklı çeşidini alan Tan Bey, eve gittiğinde cet-
velle yaptığı ölçümlerde oyuncak arabaların uzunlukları ile ilgili aşağıdaki bilgileri elde etmiştir.

9
» 1. oyuncak arabanın uzunluğunun 2. oyuncak arabanın uzunluğuna oranı 5 ’tir.
15
» 2. oyuncak arabanın uzunluğunun 3. oyuncak arabanın uzunluğuna oranı 8 ’dir.
4
» 3. oyuncak arabanın uzunluğunun 4. oyuncak arabanın uzunluğuna oranı 3 ’tür.

Tan Bey 3. oyuncak arabanın uzunluğunu 30 cm’lik cetvel ile aşağıdaki gibi ölçmüştür.

3. Araba

1 2 26 27 28 29 30

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a) 4. oyuncak arabanın uzunluğu kaç santimetredir?

b) 2. oyuncak arabanın uzunluğu kaç santimetredir?

c) 1. oyuncak arabanın uzunluğu kaç santimetredir?

ç) Dört oyuncak araba aralarında boşluk kalmayacak ve doğrusal olacak şekilde uç uca dizildiğin-
de kaç santimetrelik bir uzunluk elde edilir?

218
PEKİŞTİRME SORULARI

1.
Nur, Ece ve Ceyda’nın yaşlarıyla ilgili bilgiler aşağıdaki gibidir.
2
» Nur’un yaşının Ece’nin yaşına oranı 3 ’tür.
4
» Ece’nin yaşının Ceyda’nın yaşına oranı 9 ’dur.
Ceyda 27 yaşında olduğuna göre Nur kaç yaşındadır?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12

2.
Naz, başlangıçta boş olan kumbarasına her hafta aynı miktarda para atıyor ve 8 haftada 120 TL
biriktiriyor.
Buna göre Naz 15 haftada kaç TL biriktirir?
A) 150 TL B) 175 TL C) 225 TL D) 250 TL

3.
Bir çuval un 75 kg gelmektedir. Fırıncı ekmek yapımında
kullandığı bir çuvaldan 450 ekmek çıkarmaktadır.

Görsel 4.4
Buna göre fırıncının 2250 ekmek yapması için kaç kilogram una ihtiyacı vardır?

A) 300 kg B) 375 kg C) 450 kg D) 525 kg

4.
Osman Amca dikdörtgen şeklindeki bahçesini çit ile çevirmek istiyor. Osman Amca, bahçesinin
ölçülerini öğrenmek için bir Tapu Kadastro Müdürlüğüne gidiyor. Görevli, sisteme girdiğinde Os-
1
man Amca’ya bahçesinin 200 ölçekle küçültülmüş olarak kısa kenarının 150 cm, uzun kenarının
300 cm olduğunu söylüyor.
Buna göre Osman Amca’nın bahçesini çit ile çevirmesi için kaç metre uzunluğunda çite ihtiyacı
vardır?
A) 900 m B) 1200 m C) 1500 m D) 1800 m

219
5.
Nusret, bir kırtasiyeden aynı kalemlerin 14 tanesini 49 TL’ye
alıyor.

Görsel 4.5
Buna göre Nusret, kalemlerin 1 tanesini kaç TL’den almıştır?
A) 3,3 TL B) 3,5 TL C) 3,8 TL D) 3,9 TL

6.
Tablo: Fıstık ve Leblebi Fiyatları
Çerez Ağırlık (kg) Fiyat (TL)
Fıstık 6 30
Leblebi 8 32
Yukarıdaki tabloda fıstık ve leblebinin belirtilen ağırlığa karşılık gelen fiyatları ile ilgili bilgiler
verilmiştir.
Buna göre 1 kg fıstığın fiyatı 1 kg leblebinin fiyatından kaç TL fazladır?
A) 1 TL B) 2 TL C) 3 TL D) 4 TL

7.
Aşağıda iç içe geçen oyuncak parçaları numaralandırılmıştır.

1. 2. 3.

Ardışık numaralandırılmış herhangi iki oyuncak parçasından büyük olanının yüksekliğinin küçük
3
olanının yüksekliğine oranı 2 ’dir.
2 numaralı oyuncak parçasının yüksekliği 9 cm ise 1 ve 3 numaralı oyuncak parçalarının yük-
seklikleri toplamı kaçtır?
A) 18 cm B) 19 cm C) 19,5 cm D) 20,5 cm

220
8.
48 kg üzümden 6 kg pekmez elde edilmektedir.
Buna göre 4 kg pekmez elde etmek için kaç kg üzüm kullanılmalıdır?
A) 40 kg B) 36 kg C) 32 kg D) 24 kg

9.
Aşağıda ABCD ve KLMN dikdörtgenlerinin kenar uzunlukları verilmiştir. ABCD dikdörtgeninin çev-
1
re uzunluğunun KLMN dikdörtgeninin çevre uzunluğuna oranı 3 ’tür.
D C

6 cm

A 8 cm B

N M

15 cm

K L

Buna göre KLMN dikdörtgeninin uzun kenarı kaç santimetredir?

A) 27 cm B) 30 cm C) 42 cm D) 54 cm

10.
Bir miktar Amerikan doları (USD), euro (EUR), İngiliz sterlini (GBP) ve Japon yeninin (JPY) Türk
lirası olarak karşılıkları aşağıda verilmiştir.

20 USD = 121 TL

15 EUR = 98,25 TL

8 GBP = 63,2 TL

25 JPY = 137,5 TL

Buna göre bu dört para biriminin Türk lirasına göre en değerli olanı hangisidir?
A) GBP B) JPY C) USD D) EUR

221
Orantı

ÇALIŞMA SORULARI

1.
Aşağıdaki oranlardan orantı oluşturanların yanlarındaki kutucuklara “ ” işareti koyunuz.
3 , 15 5 , 75 5 , 30 5 , 40
4 20 6 90 13 78 3 26

7 , 56 11 , 121 19 , 85 21 , 126
9 81 3 33 20 100 53 308

10 , 1000 13 , 39 1 , 22 20 , 100
40 4000 15 35 2 44 3 18

2.
Aşağıda verilen oranlardan orantı oluşturanları örnekteki gibi eşleştiriniz.

32
40
2
5
4
10
300
400
26
6
65
15
55
60
27
54
45
60
90
105
32
60
44
55
132
154
11
12
21
42

222
3.
Aşağıdaki kedi, orantı oluşturan çoklukları oklar ile takip ederek bir yiyeceğe ulaşmak istiyor.
Buna göre oklar takip edildiğinde kedi hangi yiyeceğe ulaşır?

2
5
4
10
8
20

3
5
8 16
15 30
48
60

16
30
56
105
40
45

Görsel 4.6

4.
Aşağıda verilen orantılarda x’in değerini bulunuz.
6 x 4 8 7 x
a) 15 = 5 b) x = 40 c) 25 = 75

x 5 1, 5 x 160 32
ç) 0, 1 = 10 d) 2 = 6 e) 25 = x

x + 3 24 5 25
g) - = 75
18
h) 48 =
3
f) 12 = 36 x 2 10 - x

223
5.
Tablo: Yıllara Göre Bitkinin Ortalama Uzama Miktarı
Her yıl aynı miktarda uzayan bir bitkinin
boyu 3 yılda ortalama 45 cm uzuyor. Bu bit- Yıl Bitkinin Ortalama Uzama Miktarı (cm)
kinin boyunun yandaki tabloda verilen her 1,5
yıl için ortalama kaç santimetre uzayacağını
hesaplayarak uygun yerlere yazınız. 4,5

12,5

15

6.
Hastalandığımızda kullandığımız şurubun günlük alınması gere-
ken miktarı vücudumuzun kütlesine göre verilmektedir.

Görsel 4.7

Yandaki tabloda A, B, C ve D çocuk şurupla- Tablo: Kütleye Göre Kullanılacak Şurup Miktarı
rının çocuğun kütlesine göre bir günde han-
Şurup Miktarı (ml)
gi oranda kullanılması gerektiği verilmiştir.
Çocuğun Kütlesi (kg)
14 ml
A Şurubu 10 kg
18 ml
B Şurubu 12 kg
20 ml
C Şurubu 30 kg
10 ml
D Şurubu 25 kg

Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Έ........) Kütlesi 35 kg olan çocuk A şurubundan bir günde 42 ml almalıdır.
Έ........) B şurubundan bir günde 24 ml kullanacak bir çocuğun kütlesi 20 kg’dır.
Έ........) C şurubundan bir günde 15 ml kullanacak bir çocuğun kütlesi 22,5 kg’dır.
Έ........) Kütlesi 40 kg olan bir çocuk D şurubundan bir günde 18 ml almalıdır.
Έ........) Kütlesi 40 kg olan bir çocuk B şurubundan bir günde 27 ml almalıdır.
Έ........) D şurubundan bir günde 5 ml kullanacak bir çocuğun kütlesi 12,5 kg’dır.
Έ........) Kütlesi 7,5 kg olan bir çocuk C şurubundan bir günde 5 ml almalıdır.
Έ........) A şurubundan bir günde 28 ml kullanacak çocuğun kütlesi 30 kg’dır.

224
7.
r yarıçaplı çemberin çevresi Ç = 2 · r · r ile hesaplanır.

30 cm 35 cm

Nil’in bisikleti Eda’nın bisikleti

Nil ve Eda bisikletleri ile gezintiye çıkmışlardır. İkisinin de gittikleri yolların uzunlukları aynıdır.
Eda’nın bisikletinin bir tekeri yolculuk boyunca 2850 tur atmıştır.
Buna göre Nil’in bisikletinin bir tekeri yolculuk boyunca kaç tur atmıştır? ( r = 3 alınız.)

8.
İnç; 2,54 cm uzunluğundaki uzunluk ölçü birimidir. 1 inç = 2,54 cm’dir
A marka bir telefonun ekran boyutu 4 inç olan bir modeline ait fiyat bilgisi aşağıda verilmiştir. A
marka telefonun aynı modeline ait farklı ekran boyutlarındaki telefonların fiyatları ekran boyutu
ile doğru orantılı olacak şekilde değişmektedir.
ç
4 in

1800 TL

Buna göre aşağıdaki tabloda ekran boyutları santimetre cinsinden verilen telefonların fiyatlarını
hesaplayarak uygun yerlere yazınız.
Tablo: Boyutlara Göre Telefon Fiyatları
Telefonun Ekran Boyutu (cm) Telefonun Fiyatı (TL)

12,7

15,24

20,32

22,86

25,4

225
9.
Televizyon kanalları gelirlerinin büyük bölümünü reklamlardan elde
eder. Kanallardaki reklam fiyatları reklamın hangi saate verildiğine,
hangi program arasında olduğuna ve süresine göre belirlenir. REKLAMLAR

süre 3 sn
Bir televizyon kanalı, süreye bağlı olarak reklam fiyatını fiyat = 2000 TL olarak belirlemiştir.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Έ........) 9 saniyelik reklam için fiyat 6000 TL’dir.
Έ........) 15 saniyelik reklam için fiyat 10 000 TL’dir.
Έ........) 10,5 saniyelik reklam için fiyat 7000 TL’dir.
Έ........) 22,5 saniyelik reklam için fiyat 14 000 TL’dir.
Έ........) 27 saniyelik reklam için fiyat 16 000 TL’dir.

10.
Emre
Yunus

A B C D E F G H K L M N P R S
Emre A ve Yunus S noktasında bulunmaktadır. Emre ile Yunus’un arası on dört eş aralığa bölün-
müştür. Emre ile Yunus birbirlerine doğru aynı hızla yürüdüklerinde K noktasında karşılaşıyorlar.
Yunus K noktasına kadar 15 metre yürüdüğüne göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Emre K noktasına kadar kaç metre yürümüştür?

b) Yunus ile Emre’nin arasındaki uzaklık kaç metredir?

c) C ile N noktaları arasındaki uzaklık kaç metredir?

226
PEKİŞTİRME SORULARI

1.
2
Bir sepetteki elmaların sayısının armutların sayısına oranı 3 ’tür. Bu sepetteki toplam elma ve
armutların sayısı 35’tir.
Buna göre sepetteki armutların sayısı elmaların sayısından kaç fazladır?
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5

2.
1
500 ölçekle çizilen bir planda dikdörtgen biçimindeki arazinin kısa kenarı 6 cm, uzun kenarı
9 cm olarak çizilmiştir.
Buna göre gerçekte arazinin alanı kaç metrekaredir?
A) 15 m2 B) 1350 m2 C) 1500 m2 D) 13500 m2

3.
a = 4
b 5 orantısında b = 35 ise a kaçtır?
A) 20 B) 24 C) 28 D) 32

4.
4
Aşağıdakilerden hangisi 9 ile orantı oluşturur?

12 100 16 64
A) 36 B) 225 C) 27 D) 81

5.
0, 5 35
0, 6 = x orantısında x kaçtır?
A) 36 B) 42 C) 46 D) 48

227
6.

6,4 m

1,8 m

4,5 m

Ayhan, oturduğu binanın gölgesi ile kendi boyunun gölgesinin uzunluklarını karşılaştırmak isti-
yor. Ayhan’ın boyu 1,8 m ve binanın boyu ise 6,4 m’dir.
Ayhan’ın gölgesinin 4,5 m olduğu anda binanın gölgesi kaç metredir?
A) 3,5 m B) 4,5 m C) 8,75 m D) 16 m

7.

24 cm
18 cm

12 cm ?

Kısa kenarı 12 cm ve uzun kenarı 18 cm olan bir fotoğraf, en ve boy oranı korunarak şekildeki gibi
büyütüldüğünde uzun kenarı 24 cm olmuştur.
Buna göre fotoğrafın büyütülmüş hâlindeki eni kaç santimetredir?
A) 18 cm B) 16 cm C) 14 cm D) 12 cm

228
8.
Aşağıdaki tabloda çekirdekli ve çekirdeksiz üzümlerin yaş hâldeki kütleleri ve kurutulduklarındaki
kütleleri verilmiştir.
Tablo: Çekirdekli Üzümün Yaş Tablo: Çekirdeksiz Üzümün
ve Kuru Kütleleri Tablosu Yaş ve Kuru Kütleleri Tablosu
Çekirdekli Üzüm Çekirdeksiz Üzüm
Yaş Üzüm 12 kg 18 kg Yaş Üzüm 16 kg B
Kuru Üzüm 8 kg A Kuru Üzüm 12 kg 30 kg

Buna göre A + B’nin değeri kaçtır?

A) 32 kg B) 40 kg C) 52 kg D) 64 kg

9.
Sümeyye ile Betül bir miktar cevizi kendi aralarında paylaşıyorlar.
Paylaşımdan önce Sümeyye’nin 18 tane, Betül’ün ise 8 tane cevizi
vardır. Paylaşımdan önce cevizlerinin oranı ile paylaşım sonrasında-
ki cevizlerinin oranının aynı olduğu biliniyor.

Görsel 4.8
Paylaşım sonrasında Betül’ün 92 cevizi olduğuna göre Sümeyye’nin kaç cevizi olmuştur?

A) 92 B) 189 C) 207 D) 249

10.
Songül Hanım, salça yapımı için domates alacaktır. Alacağı domateslerin A, B, C ve D manavların-
daki kütlelerine göre fiyatları ve 1 kilogramından elde edilebilecek salça miktarı aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Tablo: Domates Fiyatları ve Elde Edilebilecek Salça Miktarları
Manavlar
A Manavı B Manavı C Manavı D manavı
Değerler
Kütlesi (kg) 1,5 6 4 9
Fiyatı (TL) 15 54 32 108
1 Kilogramından
Elde Edilebilecek 200 150 120 300
Salça Miktarı (gr)
Songül Hanım, salça yapımında domatesin en ucuz olduğu manavı tercih ederek 15 kg domates
satın alıyor.
Buna göre Songül Hanım, aldığı domateslerden kaç kilogram salça elde eder?
A) 1,8 kg B) 2.25 kg C) 3 kg D) 4,5 kg

229
Doğru Orantı

ÇALIŞMA SORULARI

1.
Aşağıdaki tabloda x ile y sayıları doğru orantılı olduğuna göre tabloda boş bırakılan yerleri dol-
durunuz.
Tablo: x'e Karşılık Gelen y Değerleri

x 12 18 45 81

y 24 80 244

2.
Sabit hızla giden bir araç 5 saatte 450 km yol almaktadır.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Sabit hızla giden bu aracın 2, 8 ve 10. saatin sonunda kaç km yol aldıklarını bularak tabloda boş
bırakılan yerlere yazınız.
Tablo: Zamanla Alınan Yol

Zaman (saat) 2 5 8 10

Alınan Yol (km) 450

b) Sabit hızla giden bu aracın aldığı yol ile zaman arasındaki ilişkiyi açıklayarak orantı sabitini
bulunuz.

3.
Kırmızı, mavi ve sarı boyalar karıştırılarak farklı bir renkte boya elde ediliyor. Elde edilen 945
7
gramlık bu boya karışımında kırmızı boyanın mavi boyaya oranı 5 ve mavi boyanın sarı boyaya
4
oranı 3 ’tür.
Tablo: Karışımda Kullanılan Boya Miktarları
Karışımdaki kırmızı, mavi ve sarı boyalardan kaçar
gram olduğunu bularak tabloda uygun yerlere yazı- Boya Rengi Boya Miktarı (gram)
nız. Kırmızı

Mavi

Sarı

230
4.
A ve B sayıları sırasıyla 8 ve 15 ile doğru orantılıdır.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

Έ........) A = B olur.
8 15
Έ........) 8 · B = 15 · A olur.
Έ........) A = 15 olur.
B 8
Έ........) B A olur.
8 = 15
5.
Yandaki tabloda Aylin, Güney ve Alp’in yaşları verilmiştir. Tablo: Çocukların Yaşları
Bu üç kişi yaşları ile doğru orantılı sürede bisiklet sürmüş-
İsim Yaş
tür.
Aylin 12
Güney 15
Alp 18
Tablo: Çocukların Bisiklet Sürme Süreleri
Güney 2,5 saat bisiklet sürdüğüne göre Alp ve Ay-
lin’in bisikletlerini kaç saat sürdüklerini bularak tab- Kişi Bisiklet Sürme Süresi (saat)
loda uygun yerlere yazınız. Aylin

Güney 2,5

Alp

6.
Yanda bir kırtasiyede satılan defterlerin fiyat listesi verilmiştir. Fiyat Tablo: Fiyat Listesi
listesinde bazı defterlerin fiyatları silindiği için görülmemektedir. Yaprak Sayısı Fiyat
Kırtasiyedeki defter fiyatlarının yaprak sayılarıyla doğru orantılı ol-
duğu bilinmektedir. 80 yaprak
100 yaprak
120 yaprak 18 TL
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. 150 yaprak
a) 80, 100 ve 150 yaprak defterlerin fiyatlarını bularak fiyat listesindeki uygun yerlere yazınız.

b) Bu defterlerin hepsinden birer adet alan bir kişi kırtasiyeye 100 TL verdiğinde kaç TL para üstü
alır?

231
7.
Aşağıda verilen problemlerden çözümünde doğru orantı kullanılacak olanların yanındaki kutucuğa
“ ” işareti koyunuz.
2 torba undan 250 tane ekmek yapılırsa 7 torba undan kaç ekmek yapılır?

5 musluk bir havuzu 20 saatte doldurursa 12 musluk aynı havuzu kaç saatte doldurur?

12 adet kalem 18 TL ise 20 adet kalem kaç TL’dir?

8 litre süt 20 TL ise 5 litre süt kaç TL’dir?

3 işçi bir işi 6 saatte yapıyorsa aynı kapasitedeki 8 işçi bu işi kaç saatte bitirir?

8.
Aşağıda beyaz ve siyaha boyanmış dikdörtgen şeklindeki bir duvarın kenar uzunlukları ve bu
duvarı boyarken kullanılan boyalar ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Tablo: Rengine Göre Bir Kutuda Bulunan Boya Miktarı
15 m 9m
Boya Rengi 1 Kutudaki Boya Miktarı
Beyaz 2 litre
5m
Siyah 5 litre

» Her m²ye eşit miktarda boya harcanmıştır.

» Duvarın siyah ile boyanan kısmına harcanan boya miktarı 30 litredir.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Duvarın beyaz ile boyanan kısmına harcanan boya miktarı kaç litredir?

b) Duvarın tamamını boyamak için harcanan boya miktarı kaç litredir?

c) Duvarın tamamını boyamak için kaç kutu boya kullanılmıştır?

232
9.
Aşağıdaki tabloda verilen x ile y arasında doğru orantı vardır. (a + 3) ile (b - 5) birer tam sayıdır.
Tablo: x'e Karşılık Gelen y Değerleri
x 3 a+3
y 4 b-5

Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a) b’nin üç basamaklı en küçük pozitif değeri için a’nın alacağı değer kaçtır?

b) a’nın iki basamaklı en küçük pozitif değeri için b’nin alacağı değer kaçtır?

10.

Görsel 4.9

Kenan ile Süheyla 14,4 hm uzunluğundaki bir yolda bisiklet sürüyorlar. Kenan’ın bisiklet tekerinin
dönme sayısı 2 ile Süheyla’nın bisiklet tekerinin dönme sayısı 4 ile doğru orantılıdır.
Kenan ve Süheyla’nın bisikletlerinin ön tekerleri yol boyunca toplam 720 tur atıyor.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. ( r = 3 alınız.)
a) Kenan’ın bisiklet tekerinin yarıçapı kaç metredir?

b) Süheyla’nın bisiklet tekerinin yarıçapı kaç metredir?

233
PEKİŞTİRME SORULARI

1.
Bir üçgenin kenar uzunlukları 3, 4 ve 5 ile doğru orantılıdır.
Bu üçgenin çevresi 132 cm ise en kısa kenarının uzunluğu kaç santimetredir?
A) 11 cm B) 24 cm C) 33 cm D) 45 cm

2.

A 6 cm B

1
Türkiye haritasında A ve B noktaları arasındaki uzaklık 12 000 000 ölçekli haritada 6 cm’dir.
Buna göre A ile B noktaları arasındaki gerçek uzaklık kaç kilometredir?
A) 200 km B) 240 km C) 360 km D) 720 km

3.
a ve b doğru orantılı iki çokluktur. a = 9 iken b = 42 olduğuna göre a = 12 iken b’nin değeri kaçtır?

A) 66 B) 56 C) 50 D) 46

4.
45 litre sütten 9 kg tereyağı elde edildiğine göre 15 kg tereyağı elde edebilmek için kaç litre süt
kullanılmalıdır?
A) 75 L B) 70 L C) 65 L D) 60 L

5.
5a - 5 ile 3b doğru orantılı iki çokluktur.
Buna göre a = 9 iken b = 6 ise b = 9 iken a kaçtır?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15

234
6.
E D N M
5 cm
F C

A B K L
ABCDEF bütün kenar uzunlukları aynı olan bir altıgen ve KLMN bir karedir. ABCDEF altıgeninin çevre
3
uzunluğunun KLMN karesinin çevre uzunluğuna oranı 4 ’tür.
Buna göre karenin alanı kaç santimetrekaredir?
A) 64 cm2 B) 81 cm2 C) 100 cm2 D) 121 cm2

7.
Anneyle oğlunun yan yana yer aldığı bir fotoğrafta, oğlunun boyu 4,2 cm iken annenin boyu
2,8 cm’dir.
Oğlunun boyu 186 cm olduğuna göre annenin boyu kaç santimetredir?
A) 124 cm B) 130 cm C) 136 cm D) 140 cm

8.
Bir trafik lambasında her 135 saniyede 3 defa kırmızı ışık yanmaktadır.
Buna göre 8 defa kırmızı ışık yanması için kaç dakika geçmelidir?
A) 4,5 dk B) 5 dk C) 5,5 dk D) 6 dk

9.

Bir cep telefonunda 1 dakikalık görüşme 1,5 TL olarak faturaya yansıyor.

Buna göre aynı koşullarda bir müşteri 1TL’ye kaç saniye görüşür?
A) 40 sn. B) 45 sn. C) 48 sn. D) 55 sn.

10.
Yandaki tabloda x ile y doğru orantılıdır. Tablo: x’e Karşılık
Gelen y Değerleri
x y
6 2m - 5
18 m
Buna göre m’nin değeri kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 5

235
Ters Orantı

ÇALIŞMA SORULARI

1.
Bir tarlayı aynı kapasitedeki 2 traktör 30 saatte
ekiyor. Aynı tarlayı aynı kapasitedeki 1, 3, 6 ve
10 traktörün kaç saatte ekebileceklerini bula-
rak tabloda boş bırakılan yerlere yazınız. Trak-
tör sayısı ile işin bitirilme süresi arasında nasıl
bir ilişki vardır? Açıklayınız.

Tablo: Traktör Sayılarına Karşılık Gelen İşin Bitirilme Süreleri Görsel 4.10

Traktör Sayısı 10 6 3 2 1

İşin Bitirilme Süresi (sa) 30

2.
Aşağıda bir havuzu dolduran aynı kapasitedeki muslukların sayısı ve bu havuzun dolma süreleri
verilmiştir.
Tablo: Musluk Sayılarına Karşılık Gelen Havuzun Dolma Süreleri

Musluk Sayısı 1 B 3 C

Havuzun Dolma Süresi (sa) A 6 4 2

Tabloya göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a) Tablodaki A, B ve C’nin alacağı değeri hesaplayınız.

b) Havuzun dolma süresi, musluk sayısına bağlı olarak nasıl değişmiştir? Açıklayınız. Orantı sabi-
tini bulunuz.

3.
m ve n ters orantılı iki çokluk olmak üzere m = 2,5 iken n = 4,2 olduğuna göre n = 0,5 iken m kaçtır?

236
4.
Aşağıda verilen ifadelerde x ile y ters orantılı çokluklar olduğuna göre noktalı yerlere gelecek
uygun değerleri yazınız.
a) x = 4 için y = 12 ve x = 6 için y = 8 ise orantı sabiti ........ olur.

b) x = 15 için y = 4 ve x = 10 için y = 6 ise orantı sabiti ........ olur.

c) x = 24 için y = 8 ve x = 6 için y = 32 ise orantı sabiti ........ olur.

5.
a ve b ters orantılı iki çokluk olmak üzere a = 16 iken b = 5 olduğuna göre a = 10 iken b kaçtır?

6.
(k + 3) ve (m - 5) ters orantılı iki çokluk olmak üzere k = 12 iken m = 15 olduğuna göre k = 3 iken
m kaçtır?

7.
2x ve 3y ters orantılı iki çokluk olmak üzere x = 6 iken y = 4 olduğuna göre y =3 iken x kaçtır?

8.
M ve R sayıları sırasıyla 4 ve 9 ile ters orantılıdır.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Έ........) M · R = 36
M R
Έ........) 4 = 9
Έ........) Orantı sabiti 36’dır.
Έ........) M · 4 = R · 9

237
9.
Aşağıda verilen ifadelerden ters orantı oluşturanların yanındaki kutucuğa “ ” işareti koyunuz.

6 kg portakaldan 4 litre portakal suyu çıkarsa 15 kg portakaldan 10 kg portakal suyu çıkar.

8 güvercine 15 gün yetecek olan yem 12 güvercine 10 gün yeter.

30 m² kumaştan 6 tane tişört yapılırsa 45 m² kumaştan 9 tane tişört yapılır.

4 traktör bir tarlayı 12 saatte sürerse 6 traktör bir tarlayı 8 saatte sürer.

80 m² duvara 20 litre boya kullanılırsa 100 m² duvara 25 litre boya kullanılır.

6 işçi bir işi 8 günde bitiriyorsa aynı kapasitedeki 12 işçi bu işi 4 günde bitirir.

Bir musluk boş bir havuzu 36 saatte dolduruyorsa aynı kapasitedeki üç musluk aynı havuzu
12 saate doldurur.

10.
Aşağıdaki tabloda x ile y arasında ters orantı olduğuna göre boş bırakılan yerleri doldurunuz.

Tablo: x'e Karşılık Gelen y Değerleri

x 1 4 24

y 48 16 6 1

11.

9 b-2

135 a+1

27 c

45 15

Yukarıdaki daire eş dilimlere ayrılmıştır. Karşılıklı olarak aynı renk ile verilen daire dilimlerindeki
sayılar birbirleri ile ters orantılıdır ve orantı sabitleri birbirine eşittir.
Buna göre a, b ve c’nin alacağı değerleri bularak noktalı yerlere yazınız.

a = ........ b = ........ c = ........

238
12.
7 kişilik bir grup turist, bir otelin 3 ve 4 kişilik iki odasına yerleşip bir gecelik konaklama ücreti
olarak toplam 1050 TL ödüyor. Oda ücretleri kişi sayısı ile ters orantılı olduğuna göre aşağıdaki
soruları cevaplayınız.
a) 3 kişilik odaya kaç TL ödeme yapılmıştır?

b) 4 kişilik odaya kaç TL ödeme yapılmıştır?

13.
Aşağıda birbirine bağlanmış yarıçapları sırasıyla 10 cm, 15 cm ve 20 cm olan üç adet renk çarkı
verilmiştir.

15 cm 20 cm
10 cm

Yarıçapı 15 cm olan ortadaki çark, 5 tur döndüğünde çarkların görünümü aşağıdakilerden hangisi
gibi olur?

239
14.

23 Nisan Ulusal
Egemenlik
ve Çocuk Bayramı

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda bir okula asılmak üzere yukarıdaki afişin kenar-
ları sarı, turuncu, mor ve yeşil ışıklarla ışıklandırılmıştır.
» Işıklar sırasıyla mor, turuncu, sarı ve yeşil biçiminde yanacaktır.
» Mor ışığın yanma süresi 3, turuncu ışığın yanma süresi 2, sarı ışığın yanma süresi 5, yeşil ışığın
yanma süresi ise 4 ile ters orantılıdır.
» Işıklar sırasıyla mor, turuncu, sarı ve yeşil biçiminde yandığında toplam geçen süre 231 sani-
yedir.
Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Mor ışığın yanmaya başlamasından 1 dakika 55 saniye sonra hangi ışık yanıyor olacaktır?

b) Mor ışık söndükten 2 dakika 35 saniye sonra hangi ışık yanıyor olacaktır?

15.
Kırşehir’de oturan Emel Hanım hâlletmesi gereken bir iş için araba-
sıyla Ankara’ya günübirlik gidip dönmüştür.

» Ankara-Kırşehir arası 180 km’dir.

» Ankara’ya giderken mola vermemiş ve 60 km sabit hızla gitmiştir.
Görsel 4.11
» Kırşehir’e dönerken yarım saat mola vermiş ve sabit bir hızla yol almıştır.
» Kırşehir’e dönerken Ankara’ya giderkenki süreden bir buçuk saat daha geç varmıştır.
Buna göre Emel Hanım Ankara’dan Kırşehir’e dönerken saatte kaç kilometre yol almıştır?

240
PEKİŞTİRME SORULARI

1.
Bir miktar yem 45 güvercine 8 gün yetiyor.
Buna göre aynı koşullarda bu yem 30 güvercine kaç gün yeter?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15

2.
a ve b ters orantılı çokluklardır.
Buna göre a = 15 iken b = 21 ise a = 9 iken b kaçtır?
A) 29 B) 32 C) 35 D) 38

3.
Bir üçgenin iç açılarının ölçüleri 6, 10 ve 15 sayıları ile ters orantılıdır.
Buna göre üçgenin en büyük açısı kaç derecedir?
A) 60o B) 70o C) 80o D) 90o

4.

Birbirine bağlı hareket eden dişli çarklardan büyük olan çarkta 30, küçük olan çarkta 8 diş vardır.
Buna göre küçük çark 75 tur attığında büyük çark kaç tur atar?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30

5.
Boş bir havuzu, aynı kapasitede 4 musluk 15 saatte dolduruyor.
Buna göre aynı kapasitedeki 6 musluk bu havuzu kaç saatte doldurur?
A) 10 sa B) 12 sa C) 18 sa D) 22,5 sa

241
6.
Yağız 4, Sait ise 5 yaşındadır. Babaları bir miktar parayı Yağız ve Sait’e yaşları ile ters orantılı olacak
şekilde paylaştırıyor.
Yağız 200 TL aldığına göre babaları çocuklarına toplam kaç TL’yi paylaştırmıştır?
A) 180 TL B) 270 TL C) 360 TL D) 400 TL

7.
32 kişilik bir izci kampında herkese günlük aynı miktarda yiyecek verilmiştir. Kampa 20 gün yete-
cek kadar yiyecek alınmıştır. Kamp başladıktan sonra 2. günün sonunda 8 kişi kamptan ayrılmıştır.
Buna göre kalan kişilere kaç gün daha yetecek yiyecek vardır?
A) 12 B) 16 C) 20 D) 24

8.
Bir işi belirli bi sayıdaki işçi 9 günde bitiriyor. Bu işten 3 işçi ayrılınca kalan işçiler işin tamamını 12
günde bitirebiliyor.
Buna göre başlangıçta kaç işçi çalışmaktadır?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 18

9.
Yaz tatili için konaklama yerleri araştıran bir grup turist, villa kiralamanın kendileri için daha uygun
olduğunu düşünmüşlerdir. Kiraladıkları villada kişi başı günlük ücreti 100 TL olarak hesaplamışlardır.
3
Fakat gruptan 3 kişi son anda ayrılmış ve kişi başına düşen günlük ücret ilk durumun 2 ’si kadar
olmuştur.
Buna göre kiraladıkları villada bir hafta konaklayan turist grubu kaç TL ödeme yapmıştır?

A) 5400 TL B) 6000 TL C) 6300 TL D) 7200 TL

10.
Bir inşaatta parke döşeme işini üstlenen firma, çalışanları ile yaptığı planlamada işin 12 günde
biteceğini belirlemiştir. Ancak iş başlamadan firmadan ayrılan 4 kişi nedeniyle iş 18 günde ta-
mamlanmıştır.
Buna göre başlangıçta firmada çalışan sayısı kaçtır?
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18

242
Doğru Orantı ve Ters Orantı Problemleri

ÇALIŞMA SORULARI

1.

1. Kasa 2. Kasa 3. Kasa

Yukarıda numaralandırılmış kasalar verilmiştir. Bu kasaların içine kasa numaralarının küpleri ile
doğru orantılı olacak şekilde toplam 180 tane portakal yerleştiriliyor.
Buna göre her bir kasaya kaç tane portakal yerleştirildiğini bularak aşağıdaki noktalı yerlere ya-
zınız.
1. kasaya ........ tane portakal yerleştirilmiştir.
2. kasaya ........ tane portakal yerleştirilmiştir.
3. kasaya ........ tane portakal yerleştirilmiştir.

2.

256 dakika

Yukarıda eş parçalara ayrılmış bir pilin belirli bir kısmının şarj olma süresi verilmiştir. Her bölümün
şarj olma süreleri birbirine eşit olduğuna göre bu pilin tamamı ne kadar sürede şarj olur?

3.
1
Yandaki kroki dikdörtgen şeklindeki bir evin 100
ölçekli planına aittir. 25 cm
Buna göre bu evin gerçekte kapladığı alan kaç met-
rekaredir? 12 cm

243
4.

Meva’nın Kumbarası Miray’nın Kumbarası

Meva ve Miray’ın kumbaralarındaki para sırasıyla 3 ve 4 ile doğru orantılıdır. Miray’ın kumbara-
sındaki para Meva’nın kumbarasındaki paradan 25 TL fazladır.
Buna göre ikisinin paralarının toplamı kaç TL’dir?

5.
120 litrelik bir karışımdaki A ve B sıvıları sırasıyla 3 ve 5 ile ters orantılıdır.
Buna göre bu karışımdaki A ve B sıvılarının kaçar litre olduğunu bulunuz.

6.
Bir depodaki suyu 5 aile eşit olarak paylaştığında her bir aile 36 litre su kullanabilmektedir. Aynı
depodaki suyu 9 aile eşit paylaşırsa her bir aile kaç litre su kullanabilir?

7.
Fındık, badem ve cevizden oluşan 858 gramlık bir karışımda fındık miktarının badem miktarına
4 2
oranı 5 ve badem miktarının ceviz miktarına oranı 3 ’tür. Karşımdaki fındık, badem ve ceviz
miktarlarının kaçar gram olduğunu bularak tabloda uygun yerlere yazınız.
Tablo: Ürün Çeşidine Karşılık Gelen Miktar
Ürün Ürünün Miktarı (gram)

Fındık

Badem

Ceviz

244
8.
Balinalar, yılın 8 ayı neredeyse hiçbir şey yemez ama geriye kalan
aylarda sürekli beslenerek günde 3 ton civarında besin tüketir. Bu
dev balinaların besinleri kril adı verilen küçük pembe, karides ben-
zeri kabuklu hayvanlardan oluşur.

Görsel 4.12
Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
(1 ay = 30 gün)
Έ........) 3 balina beş yılda 6900 ton kril tüketir.
Έ........) 6 balina bir yılda 2 160 000 kg kril tüketir.
Έ........) 4 balina iki yılda 2880 ton kril tüketir.
Έ........) 2 balina on yılda 3 600 000 kg kril tüketir.

9.
Bir sınıftaki kız ve erkek öğ- Tablo: Bir Sınıftaki Kumral ve Esmer Olan Kız ve Erkek Öğrenci
rencilerden kumral ve esmer Sayısı
olanların sayısı ile ilgili bilgi-
ler yandaki tabloda verilmiş- Sayılar
Kız Öğrenci Sayısı Erkek Öğrenci Sayısı
tir. Ten Rengi
Kumral 15 x
Esmer x+1 6

5
Bu sınıftaki kumral kız öğrencilerin sayısının esmer öğrencilerin sayısına oranı 3 ’tür. Buna göre
aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Kız öğrencilerin sayısının erkek öğrencilerin sayısına oranı kaçtır?

b) Sınıftaki erkek öğrenci sayısı kaçtır?

c) Sınıftaki esmer kız öğrencilerin sayısının kumral erkek öğrencilerin sayısına oranı kaçtır?

ç) Sınıftaki esmer erkek öğrencilerin sayısının tüm sınıftaki öğrencilerin sayısına oranı kaçtır?

245
10.
Uzunlukları 30 cm ve kalınlıkları farklı olan iki mum, aynı anda yakılıyor. Kalın ve ince mumların
boyları sırasıyla dakikada 2 cm ve 3 cm olacak biçimde eriyor.

30 cm 30 cm

Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Έ........) Kalın olan mum 900 saniyede tamamen erir.
1
Έ........) İnce olan mum 1 saatin 6 ’sı kadar sürede tamamen erir.
2
Έ........) Kalın mumun erime süresinin, ince mumun erime süresine oranı 3 ’tür.

Έ........) Kalın olan mumum erime süresi ince olan mumun erime süresinin 1,5 katı kadardır.

11.
Aşağıda verilen tabloda A, B, C ve D araçlarının aldıkları yolda kaç litre benzin harcadıkları veril-
miştir.
Tablo: A, B, C ve D Araçlarının Aldıkları Yolda Harcadığı Benzin Miktarları
Araç Alınan Yol (km) Benzin Miktarı (l)
A 100 4
B 150 2,5
C 75 3
D 130 2

Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Έ........) A, B, C ve D araçları aynı yolu gittiklerinde en çok benzin harcayan araçlar A ve C araçla-
rıdır.
Έ........) A aracı ve B aracı aynı yolu gittiğinde B aracı daha çok benzin harcar.
Έ........) A ve C aracı 200 km yol gittiklerinde aynı miktarda benzin harcar.
Έ........) 300 km yol gittiklerinde B ve C araçlarının harcadıkları toplam benzin miktarı 18 litredir.
Έ........) Aynı yol gidildiğinde D aracı en ekonomik araçtır.
Έ........) 500 km yol gittiğinde A aracının harcadığı benzin miktarı ile 1300 km yol gittiğinde D ara-
cının harcadığı benzin miktarı aynıdır.

246
12.
Kum saati kısa zaman aralıklarını ölçmek için kullanılır.
Aynı akış hızına sahip 3 farklı büyüklükteki kum saati ve içindeki kum miktarı aşağıda verilmiştir.

144 gr
60 gr
24 gr

I. Kum Saati II. Kum Saati III. Kum Saati

Kum saatlerinin içindeki kum miktarları ile kumların üst kısımdan alt kısıma inme süreleri doğ-
ru orantılıdır. I. kum saatinde 8 dakikada kumların tamamı üst kısımdan alt kısma inmektedir.
II. kum saati 16.20’de çalışmaya başlayıp kumun tamamı alt kısma indiğinde III. kum saati ça-
lışmaya başlamıştır. Buna göre III. kum saatindeki kumun tamamı alt kısma indiğinde saat kaçı
gösterir?

13.
Yandaki kavanozun içindeki topların üzerinde 1’den 9’a kadar sayılar ya-
zılıdır. Sinem, Duru ve İrem kavanozdan rastgele toplar seçiyorlar.
1 2 3

9 7 6

8 5 4

» Sinem, Duru ve İrem’in seçtikleri topların üzerinde yazan sayılar sırasıyla 3, 5 ve 6’dır.
» Herkes seçtiği sayılar ile ters orantılı olacak şekilde puan kazanıyor.
Tablo: Kişilerin Aldıkları Puanlar
En az puan alan kişinin puanı 115 olduğuna göre Sinem, Duru
ve İrem’in aldıkları puanları hesaplayarak tabloda uygun yer- Kişi Alınan Puan
lere yazınız.
Sinem

Duru

İrem

247
PEKİŞTİRME SORULARI

1.
Kenar uzunlukları 1, 3 ve 5 ile doğru orantılı olan çeşitkenar üçgenin çevre uzunluğu 36 cm’dir.
Buna göre bu üçgenin en kısa kenarının uzunluğu kaç santimetredir?
A) 27 cm B) 18 cm C) 12 cm D) 4 cm

2.
Aynı özellikte 4 traktör bir tarlayı 18 günde sürüyor.
Buna göre aynı nitelikteki tarlayı aynı özellikte 9 traktör kaç günde sürer?
A) 16 B) 12 C) 8 D) 6

3.
a b c
a, b ve c birer tam sayı olmak üzere 2 = 3 = 5 ve a + b + c = 120 eşitlikleri veriliyor.
Buna göre b - a + c’nin değeri kaçtır?
A) 60 B) 72 C) 84 D) 96

4.
168 m uzunluğundaki bir kumaş, 3 ve 5 ile ters orantılı olacak şekilde iki parçaya ayrılıyor.
Buna göre büyük olan parçanın uzunluğu kaç metredir?
A) 63 m B) 84 m C) 105 m D) 125 m

5.
Bir işi aynı kapasitede 15 işçi 4 günde bitiriyor.
5 işçi işten ayrılırsa aynı nitelikteki bir başka işi kalan işçiler kaç günde bitirir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6

248
6.
Bir dalgıcın tüpünde bulunan 12 litrelik hava ortalama olarak dalgıca 1,5 dakika yetmektedir.
Buna göre dakikada ortalama 18 m dalış yapabilen dalgıcın 324 m’lik dalış yapabilmesi için
tüpte bulunması gereken hava kaç litredir?
A) 132 L B) 144 L C) 156 L D) 288 L

7.
3
Bir otomobil, sabit bir hızla gideceği yolun 8 ’ini 24 dakikada gitmiştir.
1
Buna göre yolun 2 ’sini kaç dakikada gider?
A) 28 dk B) 30 dk C) 32 dk D) 36 dk

8.
Derya ve Kamil bir miktar cevizi sırasıyla 2 ve 3 ile ters orantılı olacak şekilde paylaşacaklardır.
Derya’nın aldığı ceviz sayısının 10 eksiği Kamil’in aldığı ceviz sayısının 2 fazlasına eşittir.
Derya ve Kamil toplam kaç cevizi paylaşmışlardır?
A) 36 B) 42 C) 60 D)72

9.
(a + 2) sayısı (b + 3) ile ters orantılı, (c + 3) ile doğru orantılıdır. a = 10 iken b = 2 ve c = 7’dir.
Buna göre b = 7 ve c = 2 iken a kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

10.

Hakan, Kemal ve Burak bilyelerini sayıyor. Sayım sonrası Hakan ve Burak kendi bilyelerinden
ikişer tane Kemal’e verdiklerinde Hakan, Kemal ve Burak’ın bilye sayıları sırasıyla 5, 8 ve 3 ile
orantılı oluyor.
Buna göre Burak’ın başlangıçtaki bilye sayısı kaç olabilir?
A) 9 B)10 C) 12 D) 14

249
 4. ÜNİTE
Oranda Çokluklardan Birinin 1 Olması Du-
rumunda Diğerinin Alacağı Değeri Belirle-
me ve Birbirine Oranı Verilen İki Çokluktan
Biri Verildiğinde Diğerini Bulma
ÇALIŞMA SORULARI Sayfa 212
1) D, D, D, Y, Y
2) a) 4 b) 6 c) 6 ç) 5 d) 20 e) 0,75
3) Kullanılan Doma-
5 15 35 40 60 80 100
tes Miktarı (kg)
Üretilen Salça
1 3 7 8 12 16 20
Miktarı (kg)
 4) 1. çıkış 3)
5) Ürünün Alındığı Ürünün 1 Kilog-
Ürün
Manav ram Fiyatı (TL)
Elma B manavı 2,25 4) a) x = 2 b) x = 20 c) x = 21 ç) x = 0,05
Mandalina A manavı 2,75 d) x = 4,5 e) x = 5 f) x = 5 g) x = 17 h) x = 2
Domates A manavı 5,25 5) Bitkinin Ortalama Uzama
Yıl
Miktarı (cm)
Muz B manavı 6,25
1,5 22,5
6) a) C mağazası b) 279,83 4,5 67,5
5 75
7) Mısır = 5040 Buğday = 2176 Yulaf = 8190
12,5 187,5
8) Bal = 675 Zencefil = 81 Tarçın = 144 15 225

9) K = 16 L = 8 M = 20 N = 2 6) Y, Y, D, Y, D, D, D, Y 7) 3325
10) Ufuk’un Kartı → 40 Merve’nin Kartı → 60 8) Telefonun Ekran Telefonun
Yeliz’in Kartı → 50 Yekta’nın Kartı → 70 Boyutu (cm) Fiyatı (TL)
12,7 2250
2 12) a) 75 b) 100
11) a) 24 b) 3 15,24 2700
20,32 3600
13) a) 18 b) 45 c) 81 ç) 168
22,86 4050
PEKİŞTİRME SORULARI Sayfa 219 25,4 4500

1) B 2) C 3) B 4) D 5) B 6) A 7) C 8) C 9) D, D, D, Y, Y 10) a) 20 b) 35 c) 22,5
9) A 10) A PEKİŞTİRME SORULARI Sayfa 227
Orantı
1) B 2) B 3) C 4) B 5) B 6) D 7) B 8) C
ÇALIŞMA SORULARI Sayfa 222 9) C 10) D
1) , , , Doğru Orantı
, , , ÇALIŞMA SORULARI Sayfa 230
, , ,
2) 32
1) x 12 18 45 60 81 183
40
2 y 16 24 60 80 108 244
5
4
10
2) a) Zaman (saat) 2 5 8 10
300
400 Alınan Yol (km) 180 450 720 900
26
6
65 b) 90 km/saat (Zaman arttıkça yol da aynı
15
55 oranda artmıştır.)
60
27 3) Kırmızı → 420 Mavi → 300 Sarı →225
54
45 4) D, D, Y, Y 5) Aylin→ 2, Alp → 3
60
90 6) a)
105 Yaprak Sayısı Fiyat
32
60 80 yaprak 12 TL
44
55 100 yaprak 15 TL
132
154 120 yaprak 18 TL
11
12 150 yaprak 22,5 TL
21
42 b) 32,5
 7)  8) a) 50 b) 80 c) 31 7) Fındık = 208 Badem = 260 Ceviz = 390

 8) Y, D, D, Y 9 3 3
9) a) 4 b) 8 c) 2 ç) 13

10) D, D, Y, D 11) Y, Y, D, D, D, D 12) 16:58
9) a) 69 b) 25 10) a) 1 b) 0,5
13) Sinem → 230 Duru → 138 İrem → 115
PEKİŞTİRME SORULARI Sayfa 234
PEKİŞTİRME SORULARI Sayfa 248
1) C 2) D 3) B 4) A 5) B 6) C 7) A 8) D
1) D 2) C 3) B 4) C 5) D 6) D 7) C 8) C
9) A 10) C
9) A 10) D
Ters Orantı
ÇALIŞMA SORULARI Sayfa 236

1) Traktör Sayısı 10 6 3 2 1
İşin Bitirilme Süresi (saat) 6 10 20 30 60

2) a) A = 12 B = 2 C = 6
b) Musluk sayısı arttıkça dolma süresi azal-
makta. Orantı sabiti = 12
3) m = 21 4) a) 48 b) 60 c) 192
5) b = 8 6) m = 30
7) x = 8 8) Y, Y, Y, D
9)




10) x 1 3 4 8 24 48
y 48 16 12 6 2 1

11) a = 4 b=5 c=1 12) a) 600 b) 450

13)  14) a) Turuncu b) Yeşil 15) 45

PEKİŞTİRME SORULARI Sayfa 241

1) A 2) C 3) D 4) B 5) A 6) C 7) D 8) B
9) C 10) B
Doğru Orantı ve Ters Orantı Problemleri
ÇALIŞMA SORULARI Sayfa 243
1) 5, 40, 135 2) 384 3) 300 4) 175
5) A = 75 B = 45 6) 20