Przyjazny język urzędowy.

Zasady dobrego pisania – rekomendacje

1. Stosuj wyrazy i formuły, które mają w codziennej polszczyźnie lepsze, prostsze

odpowiedniki. Spośród dostępnych form stosuj te, które są bardziej zrozumiałe.
Poprawia to komunikatywność tekstu.

Przykłady (poprawna forma wytłuszczonym drukiem):

bowiem bo

aczkolwiek ale
w związku z powyższym dlatego lub dlatego też
celem otwarcia aby otworzyć
w prosty sposób prosto
niniejszy ten
iż że
w dniu dzisiejszym, na dzień dzisiejszy dzisiaj
pismo z dnia 12 października pismo z 12 października
w miesiącu maju w maju
z uwagi na fakt, iż ponieważ
komponent składnik, czynnik, element
dedykowany przeznaczony
w celu, celem aby
odbyć spotkanie spotkać się
wiedza z zakresu wymagań wiedza o wymaganiach
uiścić opłatę zapłacić
dokonywać konserwacji konserwować
udzielić pomocy pomóc
funkcjonariusz policji policjant
na terenie miasta w mieście
w chwili obecnej obecnie
kierujący rowerem rowerzysta
1

dołożyć starań postarać się

Strona

obiektywizm bezstronność
identyczny taki sam
nastąpi będzie
jest w stanie może, potrafi
ewaluować ocenić
2. Do zapamiętania
o styl jasny i zrozumiały dla odbiorcy
o zwięzłość, ścisłość (logika, precyzja, uporządkowanie), dokładność i
jednoznaczność – warto wdrożyć,
o tekst obszerniejszy należy dzielić na punkty i podpunkty,
o akapity (wyróżniamy je poprzez wcięcie lub odstęp) – w urzędzie preferowane
jest użycie wcięcia, czyli odsunięcie pierwszego wiersza akapitu od marginesu
o jednolite pismo (krój, wielkość),
o tak samo sformatowane akapity,
o numeracja stron przy piśmie wielostronicowym,
o dobrze sformatowane listy wypunktowane.
Ponadto:
o należy zadać sobie pytanie co dany tekst ma przekazać
o dlaczego go piszemy (w jakim celu)
o do kogo (kto jest odbiorcą).
Należy unikać:
o zdań wielokrotnie złożonych i nadmiernie rozbudowanych,
o nadużywania zwrotów typu: zasady i procedury, w zakresie, jednocześnie
pragnę poinformować, iż…. itp.,
o jeżeli używamy skrótów, trzeba mieć absolutną pewność, że odbiorca je zna,
najlepiej pisać pełne nazwy przy pierwszym użyciu w piśmie/tekście,
o niepotrzebnych powtórzeń, np. zaczynanie każdego akapitu od zdania typu:
Podkreślić należy, że… , Warto pamiętać, że… , Jednocześnie pragnę
poinformować…,
o wstawiania spacji między wyrażenie a otaczające je nawiasy: (....), [....] lub
cudzysłowy: „....”, »....«, «....», ‛....’.

Użyteczne skróty klawiaturowe

o ctrl-A – zaznacz cały tekst
o ctrl-F – wyszukaj konkretne słowo w tekście
o shift-enter – wymuszony koniec wiersza
o ctrl-enter – wymuszony koniec strony

3. Częste błędy (poprawna forma wytłuszczonym drukiem)

ilość liczba (gdy rzeczownik jest policzalny)
w odpowiedzi na odpowiadając na
2

w nawiązaniu do pisma nawiązując do pisma

Strona

zapewniać dojazd dla mieszkańców zapewniać dojazd mieszkańcom

w oparciu o otrzymane dokumenty na podstawie otrzymanych dokumentów
tylko i wyłącznie stosujemy: wyłącznie albo tylko
półtorej roku, półtorej miesiąca półtora roku i półtora miesiąca
napewno na pewno
pojedyńczy pojedynczy
conajmniej co najmniej
wogóle w ogóle
tyś. tys.
narazie na razie

poprostu po prostu

Europa Środkowowschodnia Europa Środkowo-Wschodnia.

4. Wielką czy małą literą?

o Ulica, aleja, plac
Przykłady poprawnej pisowni:
Ambasada Republiki Słowackiej w Polsce, ul. Litewska 6
al. Solidarności 15, pl. Bankowy 3/5
ale
Al. Ujazdowskie 15 , Aleje Jerozolimskie 15 (liczba mnoga wymaga wielkiej litery!)
o policja w znaczeniu organ państwowy, budynek (posterunek policji, komenda
policji, funkcjonariusz policji) piszemy małą literą
o ustawa, uchwała piszemy małą literą w przypadku jeśli używamy niepełnej
nazwy
przykłady:
W opinii organu nadzoru przepis art. 19 ust. 2 ustawy o systemie oświaty odnosi się
do…
ale
W opinii organu nadzoru przepis art. 19 ust. 2 Ustawy z 7 września 1999 r. o systemie
oświaty odnosi się do… .
o województwo mazowieckie
piszemy z małych liter jako nazwę regionu geograficznego oraz jednostkę samorządu
3

terytorialnego
Strona

o Zarząd Województwa Mazowieckiego, Sejmik Województwa Mazowieckiego

 piszemy z wielkich liter, ponieważ jest to oficjalna forma nazwy własnej organu
samorządowego
o nazwy instytucji np. Ministerstwo Cyfryzacji piszemy z wielkich liter
o nazwy funkcji piszemy małą literą, np. „Sprawa nie należy do kompetencji ministra
cyfryzacji, jest w gestii ministra finansów.”

5. Daty (poprawna forma wytłuszczonym drukiem)

Przykłady
18 styczeń 2016 r. 18 stycznia 2016 r.
Nazwa miesiąca w dacie musi mieć postać dopełniacza.
10.08.2016 komentarz: przy używaniu tylko cyfr arabskich przy zapisywaniu dat,
kolejne elementy oddzielamy kropką!
1-9-2016, 1-IX-2016, 08/09/2016 01.09.2016 r.; 8 sierpnia 2016 r.
Komentarz: jeśli piszemy skrót słowa rok (r.) to zawsze z kropką i oddzielony spacją od liczby
oznaczającej rok!
Komentarz: w pismach urzędowych zaleca się miesiąc pisać słownie, według polskiego
formatu 8 sierpnia 2016 r.
6. Liczebniki (poprawna forma wytłuszczonym drukiem)
60-cio letni, o 18-stej, 5-ego, 3-go, o 15-ej 60-letni, o godzinie 15
7. Dywiz, czyli łącznik (-) a myślnik (–)
Dywiz (krótki łącznik); używając go, piszemy m.in.:
o Wyrazy typu: biało-czerwony
o Numery telefonów: (22) 666-22-22
Myślnik; stawiamy go m.in. w przypadku:
o Zakresów liczbowych: s.29–54; 2014–2020 (zapis bez spacji),
Podsumowując:
Niepoprawny zapis: 2014 - 2020, 2007-2013
Poprawny zapis: 2007–2013

8. Razem czy osobno?

Przykłady poprawnych zapisów: jednakowo brzmiący, wysoko kwalifikowany, ogólnie
przyjęty, nowo mianowany, nowo przyjęty, nowo narodzony, nowo otwarty, daleko idący,
wysoko uprzemysłowiony, wysoko oprocentowany.
4

9. Przecinki.
Strona

Stawiamy przed:
a, ale, jednak, lecz, więc, toteż, dlatego
Nie stawiamy przed:
albo, i, oraz, ani, ni, bądź, czy, lub

10. Liczebniki
Po liczebnikach porządkowych (czyli odpowiadających na pytanie: który z kolei?)
stawiamy kropkę,
np. Gol w 2. minucie (Gol w drugiej minucie); 77. rocznica wybuchu wojny, lata 90.
Na spotkanie przyszedł 1. (pierwszy) gość;
Jest uczniem 15. Liceum Ogólnokształcącego

Ale bez kropki piszemy:

o Na spotkanie przyszedł 1 (jeden) gość;
o W przypadku oznaczenia za pomocą cyfr rzymskich, np.

Nasz reprezentant zajął I miejsce.

Antek jest uczniem XV Liceum Ogólnokształcącego.

o po liczebnikach nie stosuje się kropki przy powoływaniu się na fragmenty

aktów prawnych, przykład: …. zgodnie z art. 65 ust. 5 poz. 3 ustawy.

11. Należy odmieniać nazwiska.

12. Użycie słowa procent i jego odmiany.
Forma poprawna:
W połączeniu z liczebnikami ułamkowymi występuje tylko bezkońcówkowa forma
„procent”.
Przykłady:
Wzrost gospodarczy w tym roku osiągnie 3,4 procent (nie procenta).
Stawka podatku nie przekraczała pół procent (nie procenta).

13. Skróty.
Przykłady:
wg według
jw. jak wyżej
cdn. ciąg dalszy nastąpi
np. na przykład
ww. wyżej wymieniony
m.in. między innymi
etc., itd. i tak dalej
ds. do spraw
bm. bieżącego miesiaca
br. bieżącego roku
ub.r. ubiegłego roku
k. koło, np. Halinów k. Warszawy, (nie: Halinów k./ Warszawy)
5
Strona