You are on page 1of 17

 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ا‬‫ا‬‫ث‬‫ا‬‫ا‬‫از‬‫ا‬
ً
"‫ذ‬‫أ‬ ‫ا‬‫ا‬"
∗‫أ‬‫أ‬.‫أة‬
:‫ا‬
‫ا‬‫و‬ ،‫ة‬‫ا‬‫ا‬ ‫ورو‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ز‬‫ا‬ ‫إ‬  ‫م‬ ‫ل‬ 
‫ر‬   ‫وا‬ ‫أورو‬ ‫ان‬    ‫ت‬‫ا‬
ِ ‫ا‬   ‫ي‬‫و‬ ‫ا‬
 ‫إ‬ ‫ورو‬ ‫ر‬‫وا‬ ‫ا‬ ‫ات‬
‫ا‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫أن‬  ‫و‬ ،‫ث‬‫ا‬ ‫ا‬‫از‬‫ا‬ ‫رأ‬ ‫و‬
ُ
‫ر‬‫و‬‫ز‬‫ة‬‫ت‬‫ة‬‫ا‬‫ﻩ‬‫ت‬
‫ة‬ ‫أ‬ ‫و‬ ،‫ا‬ ‫از‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫ذ‬   ‫وا‬ ،‫أورو‬
  ‫ا‬ ‫ث‬‫ا‬ ‫ا‬‫از‬‫ا‬  ‫ت‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ز‬‫ا‬
ُ
 ‫ت‬ ‫ا‬  ‫ازﻩ‬  ‫ت‬‫و‬ ‫وا‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬
‫ة‬‫ا‬‫وا‬ ‫ا‬‫ة‬‫ن‬‫ت‬‫ا‬‫ا‬
.‫ا‬‫ا‬‫ﻩ‬،‫م‬1869‫م‬1859
‫؛‬‫ي‬ ‫؛‬‫ا‬ ‫؛‬‫ورو‬‫ر‬‫ا‬‫ز‬‫؛ا‬ :‫ا‬‫ت‬‫ا‬
.‫ا‬‫ة‬‫ن‬‫؛‬ ‫ا‬

Abstract :
The tendency of the rulers of Egypt to the European architectural styles
and the influx of from various countries of Europe, which accompanied the
French colonial movement and the English to Egypt to transfer the effects of
European architectural and artistic to Egypt, especially the Gothic style
developed, therefore, we find that the architectural facilities that were built
in Egypt in this period It was characterized by a complex blend of several

‫ر‬ ‫ذ‬‫أ‬   ‫ر‬ ‫أ‬ /‫د‬.‫أ‬ ،‫ن‬‫ا‬ ،‫ة‬‫ا‬ ‫ر‬  ، ‫راﻩ‬‫د‬   ∗
‫أ‬/‫د‬.‫أ‬،.‫ة‬‫ا‬
   ‫ا‬‫و‬‫ا‬ ‫ن‬‫ر‬ ‫وو‬‫رة‬‫وا‬
‫ر‬ ‫ذ‬‫أ‬ ‫ن‬  ،‫ر‬   ‫رة‬‫وا‬‫ر‬ ‫ذ‬‫أ‬ ‫ق‬‫د‬  ‫د‬
.‫ا‬‫ر‬،‫ة‬‫ا‬
 ‫ر‬
 ‫ا‬‫رة‬‫وا‬
296
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

European architectural and artistic styles, which at that time dominated the
local Islamic style. One of the most prominent of these styles was the
modern Gothic style which characterized many architectural and artistic
features.
Key words : Egypt; the Gothic style; European architectural styles; foreign
communities; the local Islamic style.

:
‫ر‬‫ا‬  ‫أورو‬   ‫ري‬‫از‬ ‫أول‬ ‫ا‬ ‫ا‬ُ 
‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫وا‬‫ر‬‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫ع‬‫ا‬‫ا‬
‫رﻩ‬‫أ‬‫و‬،‫و‬‫ون‬‫ا‬‫ا‬،1‫وا‬
‫ن‬‫د‬ ‫ول‬‫م‬‫ا‬‫و‬،2‫م‬15/‫ـ‬10‫ن‬ ‫ا‬‫ا‬‫م‬12/‫ـ‬6 ‫ن‬‫ا‬
‫وأ‬ ‫ا‬‫وإ‬   ‫ورو‬ ‫وا‬ ‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬ 
)‫زارى‬‫ر‬‫ا‬‫ت‬‫و‬‫ة‬‫وردت‬ " Goth"‫و‬،3‫و‬‫وإ‬
‫ﻩ‬‫أن‬،4‫إ‬‫ا‬‫أرخ‬‫ي‬‫ا‬"Vassari"(‫م‬1574:1511
‫رت‬‫أ‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬
.5‫رﻩ‬‫وا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬‫ا‬‫أ‬‫ن‬‫و‬،‫أورو‬
‫ا‬‫ا‬‫أن‬‫ون‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ء‬‫د‬‫و‬
‫وب‬‫ا‬‫أن‬‫إ‬‫ا‬،‫أورو‬‫ا‬‫ون‬‫ا‬‫أو‬‫ا‬‫ون‬‫ا‬
 ‫ح‬‫ا‬ ‫و‬ ،6‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫و‬  ‫ل‬    ‫ا‬
‫ت‬‫ا‬‫ا‬‫"و‬ Ogival"‫و‬ ‫ن‬‫ر‬‫ا‬
"‫ا‬‫أن‬،7‫ر‬‫وا‬‫و‬‫اا‬‫ا‬
،8‫م‬12/‫ـ‬6 ‫ن‬‫ا‬‫ن‬‫ر‬‫ازد‬ ‫أول‬‫أن‬‫وذ‬"‫ا‬
‫م‬‫ا‬‫أول‬"Sir-GristopherWern"‫رن‬‫ا‬‫و‬
‫ا‬‫رة‬‫ا‬‫وذ‬،‫م‬15 /‫ــ‬9 ‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫از‬‫ا‬
‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ى‬‫ا‬‫ا‬‫رة‬‫ا‬‫اء‬‫وا‬،‫م‬12/‫ـ‬6 ‫ن‬‫ا‬
‫ا‬""‫ر‬‫ا‬‫ن‬‫ر‬‫ا‬‫ن‬‫ر‬، 9‫م‬15/‫ـ‬9

297
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

،‫ر‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬   ‫ا‬ ‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬
ً
.‫ا‬‫ال‬‫إ‬‫ا‬‫ا‬‫ور‬‫و‬‫اد‬‫ا‬‫وذ‬
"‫ث‬‫ا‬"‫ا‬‫ا‬‫از‬‫ا‬‫ة‬:‫أو‬
‫ت‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫و‬‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫أوا‬
‫أ‬‫ت‬،‫أورو‬‫ب‬‫س‬‫ا‬‫ة‬‫رة‬‫أ‬‫ات‬‫و‬
‫ى‬ ‫ق‬‫ودر‬‫ل‬‫ن‬‫أو‬‫وا‬‫ل‬‫ا‬‫وو‬‫ا‬
‫أورو‬‫ب‬‫إ‬‫ة‬‫ا‬‫ة‬ ‫ى‬‫و‬،‫ر‬‫ا‬‫أ‬‫أى‬
.‫و‬‫ا‬‫إ‬‫ا‬‫ن‬‫ا‬
‫ل‬‫وا‬ ‫رة‬‫ا‬‫ل‬‫د‬‫ا‬‫از‬‫ا‬‫ء‬‫إ‬‫أت‬
‫رى‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫اءﻩ‬‫و‬،‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬ 
‫و‬،‫ا‬‫ء‬‫ﻩ‬‫ا‬‫أ‬"A.W.Pugin"(‫م‬1852:1812)‫ن‬‫س‬‫أو‬
‫ا‬ ‫ج‬‫ا‬   ‫ا‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ق‬ ‫ف‬‫ا‬ ‫دة‬‫إ‬ ‫رواد‬  ‫أ‬
‫ن‬‫و‬،‫ا‬‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫وا‬‫ا‬‫ص‬
‫ن‬‫را‬ ‫ن‬ ‫ى‬ ‫رى‬‫ا‬  ‫ء‬  ‫دون‬ ‫أ‬ ‫ء‬‫ز‬ 
‫ج‬‫ر‬"William Morris"‫ر‬‫م‬‫وو‬،"John Ruskin"
.10‫ص‬‫ا‬‫ج‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬
‫ا‬‫ت‬‫ا‬ ‫و‬ ‫ن‬‫وا‬،‫رن‬‫ا‬‫م‬‫ا‬
‫ن‬  ‫ن‬   ‫أن‬  ،‫ا‬‫إ‬  ‫ر‬‫ا‬ ‫أ‬  
‫ت‬‫إ‬ ‫و‬ ‫ا‬‫إ‬    ‫وإ‬ ،‫ا‬‫ا‬ ‫ﻩ‬ ‫و‬
ً ً
‫د‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬  ‫إ‬‫و‬‫ﻩ‬‫و‬‫ا‬‫ا‬
1162 ‫ام‬  ‫أ‬ ‫ا‬  ‫أروع‬ ‫و‬ ،‫ى‬ ‫ا‬ ‫و‬
"Strauberry Hill"‫م‬‫ا‬‫ا‬‫ذ‬‫م‬17491777/‫ـ‬1191
‫ن‬‫رو‬ ‫و‬ ،"H.Walpole" ‫ل‬‫وا‬ ‫ارس‬ ‫رى‬‫ا‬ ‫س‬‫ا‬  
‫ق‬‫ا‬‫و‬‫ا‬‫از‬‫ا‬‫ل‬‫ن‬‫ى‬‫ا‬‫وا‬،"W.Roblnson"
،‫م‬18181815/‫ـ‬13031300 ‫وام‬  ‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬  
.11‫ج‬‫از‬‫ى‬‫وا‬
298
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ء‬‫إ‬ ‫إ‬ ‫ة‬‫ا‬ ‫ا‬  ‫ﻩ‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ة‬ ‫ك‬ 
:،‫ر‬‫ب‬‫أ‬‫أ‬،‫ا‬
‫ت‬‫و‬‫وا‬  ‫ت‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ت‬ :‫ول‬ ‫ا‬
‫ر‬‫ا‬   ‫و‬ ‫ل‬  ‫ا‬ ‫و‬‫ا‬ ‫رة‬‫ا‬ ‫ر‬‫أ‬ ‫ا‬
Sir " ‫ت‬‫وا‬‫" وا‬Walpole" ‫ل‬ ‫وال‬  ‫ب‬‫ا‬ ‫و‬ ،‫ا‬
.‫ة‬‫ا‬‫ن‬‫ا‬‫ر‬"Walter Scott
 ‫ء‬ ‫رة‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ت‬ :‫ا‬ ‫ا‬
.‫ا‬‫رة‬‫ا‬‫أ‬‫و‬‫ا‬‫ح‬‫إ‬
"John "‫ن‬‫رو‬ ‫ن‬ ‫ت‬‫و‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ :‫ا‬ ‫ا‬
‫ر‬‫و‬ ‫م‬1849 ‫م‬  ‫ر‬‫ا‬ ‫ا‬   Ruskin
ُ ُ
‫و‬،‫وا‬‫ق‬‫م‬‫و‬‫أ‬‫ا‬‫م‬1853‫م‬‫ا‬
‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ء‬‫ت‬ ‫ى‬‫وأ‬ ‫ل‬‫أ‬‫ا‬‫ا‬‫ء‬‫إ‬
‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫أت‬‫أ‬‫ا‬‫دى‬‫ا‬
‫از‬‫ا‬  ‫م‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫و‬ ‫ا‬  ‫ذ‬ ‫ور‬ ،
.12‫ا‬‫ن‬‫ا‬‫ة‬‫ا‬
‫ر‬‫ا‬‫ن‬،‫زة‬‫ة‬‫ا‬‫ﻩ‬‫ا‬‫از‬‫ا‬‫ا‬
     (‫م‬1815 :1799)‫ن‬ ‫وب‬  ‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬
 ‫ى‬‫وا‬‫ا‬‫ا‬‫وذ‬،‫أ‬‫ا‬‫وأ‬‫ا‬‫وا‬
 "  ‫ن‬ ‫ى‬‫ا‬‫از‬‫ا‬ ‫ا‬‫از‬‫و‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫و‬ ،
‫و‬ ‫ء‬‫أ‬ ‫ى‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫وذ‬ ،" ‫ا‬  "‫أو‬ "‫وا‬
ُ
‫ء‬،‫ا‬‫از‬‫ا‬‫ء‬ ‫ري‬‫أ‬‫ي‬‫وا‬،‫ن‬‫ن‬‫ا‬
.13‫م‬1836/‫ـ‬1252‫م‬‫إ‬
‫ث‬‫ا‬‫ا‬‫از‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬:
:
  ‫ا‬ ‫ا‬    ، ‫ا‬ 1
‫ي‬‫ا‬‫ا‬‫واق‬‫ا‬‫إ‬‫ا‬‫ا‬‫ي‬‫ا‬‫ا‬‫دى‬‫و‬،‫ا‬
299
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

 ‫ة‬‫أ‬    ‫د‬ ‫واق‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ، 
،14 ‫ات‬ ‫ن‬ "‫ن‬" ‫ن‬‫روا‬ ‫ا‬ ‫واق‬ ‫و‬ ‫ن‬
‫ن‬ ‫و‬،‫اب‬‫أ‬‫ة‬‫ا‬‫ﻩ‬‫ا‬‫ا‬‫و‬
.(3،1)،‫ن‬‫ا‬
‫ا‬‫ا‬"‫"ا‬‫ا‬ 2
‫ل‬‫ا‬‫وا‬،15‫ء‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ى‬‫ا‬‫ا‬‫ة‬
 ‫ر‬‫ا‬
   ‫اء‬‫أ‬ ‫أر‬  ‫دة‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ﻩ‬ 
 ‫ط‬‫و‬ ،‫ا‬ ‫ح‬   ‫أو‬   ‫و‬ ‫ن‬
 ‫ن‬‫ا‬ ‫و‬ ،‫ض‬ ‫رز‬    ُ  ‫ن‬‫ا‬
،‫ف‬  ‫ا‬   ‫ﻩ‬ ‫و‬ ، ‫د‬   ‫ان‬
‫ف‬ ‫ن‬ ‫وا‬ ‫ت‬    ُ ،‫ر‬ ‫وا‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫و‬
ً
.(5،4)،16‫د‬
‫أو‬  ‫س‬   ‫إ‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ا‬ ‫أت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ 3
‫ا‬‫د‬‫ا‬،‫ل‬‫أ‬‫ا‬‫و‬،‫ا‬‫س‬
‫د‬‫ا‬ ‫و‬ ، ‫ا‬ ‫ن‬  ‫د‬   ‫ن‬ ‫ا‬ ‫أي‬
‫أ‬‫م‬‫ا‬" Ogee"‫وزة‬‫ر‬‫أ‬ ،"Cinquefoil"‫ا‬
ً
‫د‬‫ط‬‫ن‬‫أ‬‫إ‬،‫اب‬‫و‬‫ة‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ن‬
ُ
Foliated or Cuspe"‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ة‬‫ا‬‫ﻩ‬‫و‬،‫رج‬‫ا‬
Different ‫ز‬ ‫ة‬    ‫ا‬ ‫د‬‫ا‬ ‫أ‬ ‫ت‬  ،17"
.(6،2).‫ت‬""Orders
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫زت‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫وا‬ ‫ا‬‫ا‬ 4
ُ
‫ا‬‫م‬‫أ‬‫إ‬،‫ء‬‫ا‬‫ع‬‫ر‬‫ا‬
ُ
،‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫اء‬‫ت‬‫ا‬،‫ا‬‫ر‬
‫اء‬‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫ج‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫ج‬‫أ‬
‫أ‬ ‫ن‬  ‫ت‬‫ا‬ ‫ﻩ‬ ‫ن‬‫ا‬ ‫م‬‫ا‬ ‫و‬ ،18‫ا‬‫ا‬  ‫ا‬
‫و‬،19‫ت‬‫ا‬‫ع‬‫ار‬‫ا‬‫و‬،"Tracery"‫ا‬‫ت‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬
300
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

    ‫ل‬‫وأ‬‫دوا‬   ‫و‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬
ُ
‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬  ‫ف‬‫و‬ ،‫ا‬‫ا‬ ‫رؤوس‬  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬
‫ت‬‫رة‬‫ة‬‫ا‬‫أ‬،20" Plate tracery"‫ا‬
،‫ر‬‫و‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬‫ر‬
ُ
   ‫ت‬‫ا‬  .."Bar Tracery" ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬  ‫ف‬
ً
 ‫رة‬ ‫م‬  ‫ا‬    ،‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬  ‫ا‬
‫ر‬‫أو‬،(7)،"Trefoils"‫اس‬‫ل‬‫وأ‬‫دوا‬‫ل‬‫أ‬
 ‫ذ‬‫و‬  ‫أ‬ ‫ت‬‫و‬ ،(7 ،6)  ،" Quartrefoil "‫اس‬
‫ا‬‫أ‬،‫م‬13/‫ـ‬7‫ن‬‫ا‬‫أوا‬‫إ‬‫أت‬‫ا‬،21‫ل‬
‫ط‬‫ا‬ ‫رت‬     ‫ر‬‫ا‬ ‫ت‬ ‫م‬‫ا‬
‫ءات‬ ‫ة‬  " Flowing "   ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫ء‬‫إ‬ ‫د‬‫ا‬ ‫م‬14/‫ـ‬8 ‫ن‬‫ا‬  ‫و‬ ،22‫ر‬‫وا‬
.‫ا‬‫ت‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬‫وا‬‫أ‬‫ن‬‫ا‬‫أ‬،‫ا‬
"ButterressesFlying"‫ة‬‫ا‬‫ت‬‫وا‬‫ة‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬‫ا‬5
،‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬‫دة‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬
،‫ا‬‫أرو‬‫ا‬‫ة‬‫ا‬،(8)
‫ن‬‫وأ‬‫ت‬‫ا‬‫أوراق‬‫رف‬‫ز‬‫ﻩ‬‫س‬‫أ‬‫ن‬‫و‬
 ‫ل‬ ‫ة‬   ‫ت‬‫ار‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫زت‬‫ا‬  ،‫ر‬
.‫أ‬‫ع‬‫و‬
‫ا‬‫أ‬‫ا‬"Spires"‫ا‬‫اج‬‫ت‬‫ا‬ 6
.(8)،23‫ا‬‫ا‬‫ذات‬‫ء‬‫ا‬‫اج‬‫از‬‫ا‬‫ذ‬‫ف‬‫ا‬
:‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫أ‬:
ُ ُ
"CHURCHSTVIOURS." ST(‫ا‬)‫ا‬
 " ‫و‬‫ا‬ ‫ا‬  ‫ة‬‫إ‬ "24 ‫ا‬  :‫ا‬
ً
‫م‬‫أ‬‫ا‬‫رع‬ 2‫ا‬،( 10،9)،‫ا‬

301
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫رع‬ ‫ب‬‫ا‬ ‫و‬ ، ‫رع‬ ‫ل‬‫ا‬  ‫و‬ ،‫ا‬  ‫ی‬‫أ‬
.25‫ب‬‫ا‬‫و‬،‫ا‬‫رع‬‫ق‬‫ا‬‫و‬،‫ا‬
‫ة‬‫دة‬‫ز‬‫إ‬‫ا‬‫ة‬‫ح‬‫وإ‬‫أدى‬ :‫ء‬‫ر‬‫و‬‫ء‬‫ا‬ 
‫أو‬‫د‬‫ا‬‫ة‬‫ت‬‫أ‬،‫إ‬
‫ر‬‫وا‬‫وا‬‫ا‬‫و‬‫و‬،‫أو‬‫أو‬‫و‬
 ‫ت‬‫ا‬  ‫ة‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫ن‬  ‫ن‬  ، ‫وا‬
 ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬  ‫ن‬‫ورو‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ة‬  ‫إ‬
‫ا‬ ‫ى‬‫ت‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫ذات‬‫ا‬‫ا‬‫رأ‬
‫د‬،‫ل‬‫و‬‫ا‬‫وب‬‫ا‬‫ن‬،‫ى‬‫ا‬
‫ة‬‫د‬‫زد‬‫أ‬‫ى‬‫ذ‬‫ا‬‫أن‬‫إ‬،
‫ت‬‫ر‬‫إ‬ ‫ا‬، 26(‫م‬1854:1848) ‫ول‬‫س‬ ‫ى‬‫ا‬
‫ن‬‫و‬‫ل‬‫ا‬‫أول‬‫ن‬‫ا‬‫ت‬‫ر‬‫رأ‬‫و‬،27‫ا‬
‫و‬‫و‬،‫ورو‬،‫وو‬‫ة‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ن‬‫ب‬‫أ‬
ً
‫ا‬،‫م‬1819‫م‬‫إ‬،.W. Jowett‫و‬‫ا‬
  ‫ا‬ ‫د‬ ‫دة‬‫ز‬ ‫ذ‬  ‫و‬ ،28 ‫ا‬ ‫ت‬‫إر‬
‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ء‬‫أ‬‫وا‬‫ا‬
.‫زات‬‫و‬‫وزواج‬‫ة‬
‫ا‬ ‫از‬‫ا‬  ‫و‬‫ا‬ ،29‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫و‬
.‫ج‬‫دى‬.‫أم‬‫ان‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫و‬،30‫ى‬
ً
‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ا‬‫وذ‬،‫م‬1901‫م‬‫ا‬
ُ
(1):‫أ‬‫و‬،‫ن‬‫و‬‫ا‬
CHURCHSTVIOURS.ST
THIS STONE WAS BUT BY
M . DE . J. BEY
17 JUNE 1901

302
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ ا‬‫ إ‬‫ا‬‫ا‬‫و‬


  ‫ز‬‫ ا‬‫ا‬‫ورد‬ ،‫م‬1942‫م‬‫ا‬
‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬    ُ ،‫م‬1942/11/29 ‫ر‬  
‫ذن‬ ‫ى‬‫ا‬   ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ إ‬ ‫ا‬
.31‫م‬1943 ‫م‬ ‫ا‬
:‫ا‬‫رة‬‫و‬
‫رة‬‫و‬،"‫ح‬"‫ا‬‫ا‬:‫م‬‫ا‬‫ا‬
‫ﻩ‬‫و‬ ، ‫ال‬ ‫ا‬   ،‫م‬15×18 ‫دﻩ‬‫أ‬   
.(12)،‫ا‬‫ت‬32
‫ء‬  ‫ا‬ ‫وا‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ا‬ :‫ء‬‫ا‬ ‫و‬ ‫دة‬ 
‫دة‬‫د‬‫وا‬‫وا‬‫ا‬‫ن‬‫وا‬‫ا‬‫ران‬‫ا‬
‫وز‬ ‫د‬‫ا‬ ‫ت‬  ‫و‬ ‫ز‬  ‫ا‬  ،‫را‬
،‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ران‬‫ا‬‫و‬، ُ ‫ا‬‫ران‬‫ا‬‫ت‬‫أ‬
‫إ‬‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬‫إ‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫إ‬‫ل‬
‫ا‬   ‫ل‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫ي‬‫وا‬ ،‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫س‬
‫س‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫أن‬،‫ا‬
‫ران‬‫ا‬،‫ا‬‫ض‬‫ا‬‫ل‬‫زادت‬‫س‬‫ا‬
.‫ع‬‫ر‬‫ة‬‫ض‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬‫ا‬
:‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫وا‬
ُ
‫از‬ ‫وف‬‫ا‬‫ورو‬‫از‬‫ا‬‫ت‬‫ة‬‫ت‬‫وا‬‫أر‬
:‫و‬،‫ث‬‫ا‬‫ا‬
‫ا‬‫ا‬   ‫ل‬  ‫ن‬ ‫ن‬‫ا‬‫ا‬ :‫وا‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬ 
.‫م‬19‫وا‬‫ا‬

303
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

)‫م‬‫أ‬  ‫إ‬  ‫و‬ ،‫ا‬ ‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬ 
.(4،3)،(12)،(–‫أو‬
:‫ا‬‫ا‬‫ن‬‫وا‬‫ا‬‫اب‬‫أ‬‫ى‬‫ا‬‫ا‬
‫رة‬‫و‬ ،‫م‬1,45×2,90 ‫دﻩ‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ف‬‫ا‬   :‫ب‬‫ا‬
‫أ‬‫أ‬33‫دة‬‫ة‬‫ب‬
.(4،3)،‫ا‬‫ا‬‫ب‬‫و‬،‫ا‬
‫رة‬‫و‬،‫م‬1×2,10‫ة‬‫دﻩ‬‫أ‬‫ا‬‫ا‬‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫و‬
‫ة‬‫و‬،‫دة‬‫ة‬
    ‫ا‬‫ا‬  ‫أ‬ ‫رج‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ 
‫ا‬‫و‬،‫أ‬‫ا‬‫ى‬‫ج‬‫ا‬‫ا‬
‫ا‬‫ة‬‫د‬‫ا‬‫إ‬‫ة‬‫أ‬
‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬،‫أ‬‫ا‬‫ا‬‫أ‬‫ج‬‫ﻩ‬‫و‬
،"‫اس‬  ‫"ز‬    ‫ت‬‫ا‬  ‫ة‬‫ور‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫دا‬
.(4)
‫رة‬"‫ا‬‫ا‬،‫وا‬‫ا‬‫ا‬‫و‬‫ا‬
‫ا‬‫أ‬ ‫ى‬‫و‬،‫م‬4×4‫د‬‫أ‬‫ة‬
 ‫دة‬        ‫دة‬ ‫ة‬
‫ا‬‫وذ‬،(4)،‫ا‬‫دا‬‫إ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬،‫ا‬
‫ل‬‫رج‬‫ا‬‫إ‬ ‫ل‬‫ا‬‫وا‬‫ا‬‫ا‬‫دة‬‫ا‬‫ة‬‫ا‬
‫ى‬‫أ‬‫أ‬‫دة‬‫ة‬‫ب‬
‫أ‬ ،(5) ،(13) ،‫ا‬ ‫ا‬  ‫ب‬   ‫و‬ ،‫ا‬
‫م‬4‫ار‬‫رة‬‫ص‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬
.‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ة‬

304
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ة‬ ‫أ‬  ‫و‬ ،‫م‬7,5  ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬ :‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬ 
‫ا‬،‫ة‬‫ت‬‫رة‬‫و‬،‫م‬2,80‫ة‬
ً
‫و‬،‫أ‬‫دة‬‫و‬،‫إر‬ ‫أ‬‫ا‬
‫ة‬‫دا‬‫ا‬،‫ا‬‫رزة‬‫ا‬
‫ة‬‫ور‬‫ا‬‫ة‬‫دا‬‫ﻩ‬‫ا‬‫أ‬،‫ر‬‫ة‬‫ور‬‫ا‬
.(6)،(14)،‫ت‬‫ر‬‫ا‬
 ‫ي‬‫دا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ة‬ ُ :‫ا‬‫ا‬‫ا‬ 
‫د‬‫أ‬ ‫ة‬     ‫م‬‫أ‬  ‫إ‬  ‫و‬،‫م‬7,5 
‫ا‬‫و‬،‫ت‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫أ‬‫و‬،‫م‬ 1×1,80
.(7،3،2‫ت‬)،‫وا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬
‫ذات‬‫ة‬‫د‬12‫ا‬‫ران‬ُ :‫ة‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬
‫ا‬‫وذ‬،‫ر‬‫ء‬‫ا‬‫زوا‬‫زاو‬‫ن‬‫د‬‫ا‬‫أ‬
ُ
    ،‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬  ‫ن‬‫ود‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬  ‫ن‬‫د‬
‫وا‬ ‫ا‬‫ا‬  ‫و‬ ،‫ا‬ ‫ت‬‫أ‬  ‫ران‬‫ا‬ ‫ت‬‫أ‬
.‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬
‫و‬،(10،8)،‫ا‬‫ا‬ُ :‫ا‬
‫أ‬‫ت‬‫ا‬ ‫ن‬،(4،3،2)،‫رج‬‫ا‬
 ‫ا‬ ‫ى‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ء‬‫ا‬  "‫ا‬ " ‫و‬ ‫ى‬‫ا‬
 ‫ا‬ ‫وراق‬   ‫ف‬ ‫ن‬‫ا‬  ‫أن‬  ،‫ا‬ ‫ء‬‫ا‬
 ‫ا‬ ‫ا‬  ‫أ‬ ،‫دل‬ ‫ة‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ن‬ 
‫و‬   ‫أ‬  ‫ن‬   ‫دروة‬   
.(5)،
‫ا‬‫ا‬‫و‬،‫ا‬‫رة‬‫ا‬‫أ‬‫و‬،‫ا‬‫ء‬‫ا‬:‫ج‬‫ا‬
‫ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬  ‫ع‬ ‫ا‬‫إ‬  ‫ا‬ ‫ء‬ ،‫ا‬
‫ا‬‫ﻩ‬‫ر‬‫إ‬‫ﻩ‬‫و‬،‫ا‬‫ر‬‫رف‬‫ز‬

305
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ﻩ‬‫و‬ ،‫ا‬  ‫ك‬        ‫ذات‬ ‫ة‬
  "‫از‬‫ا‬  " ‫ا‬ ‫و‬‫ا‬ ‫ا‬  ‫ان‬‫أ‬ ‫ران‬‫إ‬
.(4،3،2)،(15)،
:‫ا‬‫ا‬‫ا‬
‫ل‬ ‫ا‬   34    ‫ا‬ :‫ا‬
HALL "" ‫ة‬‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ذات‬  ‫ف‬‫و‬ ،‫ى‬‫دا‬  
  ‫ا‬  ‫ن‬ ،   ‫ﻩ‬‫و‬ ،CHURCH
.(11)،35‫ران‬‫ا‬‫و‬‫ارض‬‫ل‬‫و‬،
:‫م‬‫أ‬‫إ‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬
×12 ‫د‬‫أ‬    ‫رة‬‫و‬ :"‫ا‬ " ‫و‬ ‫ا‬
   ‫و‬ُ ،(10) ،   ‫و‬ ،(8) ،‫م‬7,10
        ‫ج‬ ‫ن‬ ‫وا‬ ‫ا‬ 
ُ
‫ا‬‫ا‬، (11)،‫ا‬‫ك‬
ُ
‫أدوات‬‫ة‬‫ة‬‫إ‬‫دى‬‫و‬،‫م‬1×135‫دﻩ‬‫أ‬‫ب‬‫ا‬
ُ
‫إ‬ ‫دى‬   ‫ذات‬  ‫ا‬   ُ  ،‫ا‬
،‫ا‬ ‫دا‬  ‫ا‬     ‫ذات‬  
.(10،8)،‫ك‬‫ا‬
،،‫م‬2,35‫ى‬‫دا‬:‫ا‬‫ا‬
 ‫ا‬ ‫رج‬‫ا‬  ‫و‬ ،‫م‬4 ‫ا‬  ‫ا‬   
‫و‬،‫ج‬‫و‬،‫م‬1×1,80‫د‬‫أ‬‫ة‬
.(8)،‫ا‬‫ك‬
:‫د‬‫ا‬
 ‫ا‬  ‫ا‬  ‫ع‬‫ا‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫ا‬ ‫ا‬  36‫د‬‫ا‬
 ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ن‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫رذ‬
‫و‬،‫ن‬‫ا‬‫دا‬‫ا‬‫أو‬‫ول‬‫ا‬‫إ‬‫ا‬‫ج‬‫ش‬
‫ا‬  ،‫رز‬‫ا‬  ‫ت‬ ‫م‬‫ر‬   ،‫م‬1×60 ‫د‬‫أ‬ ،‫م‬‫ا‬ 
306
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

 ‫ا‬ ‫ا‬ 25 ‫ﻩ‬‫و‬ ،30  ‫ن‬‫ا‬  ‫ن‬‫و‬ ‫ا‬
.(12)،‫دا‬‫ة‬25‫ا‬‫إ‬‫رأ‬
‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬:"37‫"ا‬‫ا‬‫ا‬
  ‫ذو‬ ‫وا‬ ،‫م‬4 ‫إ‬ ‫رى‬ ‫ا‬  
،‫م‬2,80‫ة‬‫ة‬‫ا‬‫و‬ ،
،65   ‫ض‬  ‫ت‬  ‫ا‬   
‫ج‬‫ز‬،‫ج‬‫و‬،‫ا‬‫ا‬‫ع‬‫ر‬‫وأ‬
‫وا‬‫ا‬‫ا‬،‫ة‬‫م‬‫ر‬‫ث‬
‫و‬،‫دة‬(‫م‬1×2,10)‫د‬‫أ‬‫ة‬
.(9)،‫ا‬‫ك‬
:‫ا‬
‫ى‬‫ة‬‫أ‬‫ا‬‫ا‬‫را‬‫ن‬ 
‫و‬‫أورو‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ورو‬‫ا‬‫ز‬‫ا‬
.‫ا‬‫ا‬‫م‬20،19‫ن‬‫ا‬‫إ‬
‫ا‬‫ا‬‫ورو‬‫ر‬‫ا‬‫از‬‫ا‬‫أ‬‫أ‬‫ث‬‫ا‬‫ا‬‫از‬‫ا‬
.‫ص‬‫ا‬‫و‬‫م‬‫ت‬‫ا‬
‫ة‬‫ا‬ ‫وا‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ ‫أ‬  ‫ف‬‫ا‬ 
‫ا‬  ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ع‬  ‫وا‬ ‫ث‬‫ا‬ ‫ا‬‫از‬
‫ى‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ،‫ا‬   ‫ا‬    ،
‫رة‬‫و‬ ‫ا‬‫ت‬‫ا‬‫ذات‬‫ا‬‫وا‬ ،‫اب‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫م‬‫ا‬
‫ت‬‫وا‬  ،"Trefoils "‫اس‬  ‫ل‬‫وأ‬‫دوا‬   ‫ل‬‫أ‬ 
‫ذات‬‫ا‬‫اج‬‫و‬،‫ء‬‫ا‬‫وزوا‬‫اران‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ة‬‫ا‬
.‫ا‬‫ا‬

307
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

 ‫ا‬ ‫رأ‬  ‫ا‬    ‫ت‬‫ا‬ ‫د‬ 
‫و‬  ‫إ‬ ‫ا‬ ‫ور‬ ‫ر‬‫وا‬ ‫ا‬ ‫ات‬ ِ ‫ا‬   
.‫ث‬‫ا‬‫ا‬‫از‬‫ا‬
‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ر‬‫م‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬‫ط‬
 ‫ا‬ ‫ء‬   ،‫ا‬  ‫رأ‬  ‫ا‬
.‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫و‬،‫ا‬‫ا‬‫وأ‬

:‫ا‬‫ا‬

،‫اﻟﻘﺎﻫﺮة‬ ،‫اﳌﻌﺎرف‬ ‫دار‬ ،2‫ط‬ ،‫واﻟﺒﺎروك‬ ‫واﻟﻨﻬﻀﺔ‬ ‫اﻟﻮﺳﻄﻰ‬ ‫اﻟﻌﺼﻮر‬ ‫ﰲ‬ ‫اﻟﻐﺮب‬ ‫ﻓﻨﻮن‬ ،‫ﻋﻼم‬ ‫إﲰﺎﻋﻴﻞ‬ ‫ ﻧﻌﻤﺖ‬1
.26‫ص‬،‫م‬1991
.p. 31990,England,"Bracans Joes, "The Key to Gothic Art 2
،‫ة‬‫ ا‬،‫ا‬ ‫رع‬ ‫م‬‫ا‬  ،1‫ط‬ ،‫ر‬‫ا‬ ‫ا‬ ،‫ون‬‫وآ‬   ،‫د‬ 3
.12‫ص‬،‫م‬1993
،‫ة‬‫ا‬ ،‫رف‬‫ا‬ ‫دار‬ ،‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬ ،‫ول‬ ‫ء‬‫ا‬ ،‫ن‬‫ا‬  ، ، 4
.235‫ص‬،1970
.123‫ص‬،‫ا‬‫ا‬،‫ون‬‫وآ‬،‫د‬ 5
74‫ص‬،‫م‬1984،‫ة‬‫ا‬،‫ق‬‫ا‬،‫ورو‬‫ا‬‫ر‬،‫ا‬‫إ‬‫د‬‫ن‬ 6
, Romanesque Gothic, New York, November 4, 2008, p:118. Gloria 7
 Fossi,
.235‫ص‬،‫ن‬‫ا‬،، 8
،3‫ج‬،‫و‬‫ورو‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬ ‫ن‬‫وا‬‫رة‬‫ا‬‫ر‬،‫أ‬،‫اد‬‫ا‬ 9
.77‫ص‬،‫م‬1969،‫ة‬‫ا‬،‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬
‫ا‬‫ا‬‫ارس‬‫رة‬‫ارى‬‫ا‬‫ا‬،‫ا‬‫إ‬‫أ‬،‫ا‬‫ إ‬10
.9،8‫ص‬،2006،‫ان‬،‫ا‬‫ن‬‫ا‬،‫ر‬،(‫م‬19501860)
،‫م‬1979 ، ‫ة‬‫ا‬ ،4‫ج‬،‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫رة‬‫ا‬ ‫ر‬ ،‫أ‬  ،‫اد‬‫ا‬ 11
.25‫ص‬
http://www.all-art.org/history392.html 12
.25‫ص‬،4‫ج‬،‫ا‬‫ا‬،‫أ‬،‫اد‬‫ا‬ 13

308
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ا‬‫وا‬‫و‬‫ا‬‫ن‬‫ر‬‫وا‬‫ب‬‫ر‬،‫أ‬‫ا‬‫ر‬،‫ا‬‫ إ‬14
 ،‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬  ،‫راﻩ‬‫د‬ ‫ر‬ ،‫ر‬
 ‫را‬‫و‬ ‫ن‬‫د‬  ‫ن‬ ‫ل‬
136‫ص‬،‫م‬2006،‫ان‬
.235‫ص‬،‫ا‬‫ا‬،، 15
.235‫ص‬،‫ ا‬16
،‫ق‬  ‫ا‬ ،‫رة‬‫ا‬  ‫ر‬ ،‫در‬‫ا‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫و‬    ، 17
.104‫ص‬،‫م‬1943
،1992،‫ا‬‫دار‬،،،‫ب‬‫ا‬‫ت‬‫إ‬‫رة‬‫ا‬،‫رد‬‫ور‬، 18
.52‫ص‬
.115‫ص‬،‫رة‬‫ا‬‫ر‬،، 19
.115‫ص‬،‫ا‬‫ا‬،، 20
.125‫ص‬،‫ا‬‫ا‬،، 21
.119:115‫ص‬،‫ ا‬22
،‫وت‬،‫ا‬‫ا‬‫دار‬،‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫أورو‬‫و‬‫رة‬،‫ح‬‫ا‬،‫ر‬ 23
.226:230‫ص‬،‫م‬1976
‫وذ‬،‫م‬16 ‫ن‬‫ا‬‫إ‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫إ‬‫أ‬ 24
‫ي‬‫أ‬‫ر‬‫ن‬‫و‬‫رو‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ن‬
،‫ا‬،،‫و‬‫وا‬‫ا‬‫ا‬‫ن‬ ‫ا‬‫ة‬‫و‬،‫ا‬‫رأس‬
‫ك‬‫أ‬‫ن‬،.256،257‫ص‬،‫م‬2007،‫أر‬،1‫ط‬،1‫ج‬،‫ن‬‫د‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬،‫ى‬
َ ‫رد‬‫ا‬
،‫ا‬‫ر‬‫ا‬،،،‫ا‬‫اف‬‫أ‬‫ون‬ ُ ‫إ‬‫أ‬‫ن‬،‫ا‬
.‫ن‬‫د‬

http://www.dorar.net/enc/adyan/66
‫وا‬‫أ‬‫ن‬‫م‬1800‫م‬‫ا‬‫أت‬‫و‬، 25
‫ا‬ ‫ﻩ‬‫و‬   ‫أول‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ان‬   ‫أرض‬ 
25‫و‬‫ت‬  20،‫ر‬‫ا‬‫را‬
‫ة‬ ،‫ ا‬ ‫ أز‬  ،  ، ،  ،‫ا‬  
/ 13 ‫ـ‬1434 ،‫ال‬ 6 ‫ا‬‫ء ا‬‫م ا‬ ‫ر‬ ، 138‫ا‬ ، 46271‫د‬‫ ا‬،‫ام‬
.‫ م‬2013‫أ‬
‫و‬‫س‬‫و‬‫ا‬‫ة‬‫ر‬‫دھ‬‫و‬‫س‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫طرف‬‫ا‬‫ا‬ 26
‫أ‬‫ر‬‫و‬،‫ھرة‬‫ا‬‫ن‬‫و‬‫ا‬‫راء‬‫ا‬‫رب‬‫ا‬‫ن‬‫و‬‫ء‬‫رة‬‫ز‬
‫و‬‫ت‬‫و‬،(‫م‬.‫ق‬2563)‫أى‬‫ا‬‫و‬‫ا‬‫د‬‫وا‬‫ا‬‫ن‬
‫ا‬،‫ا‬‫ك‬‫ا‬‫ا‬‫زخ‬‫ء‬
 ‫أ‬  ‫ون‬‫وا‬ ‫وا‬ ‫ا‬ ‫ن‬  ‫ء‬‫أ‬ ،‫ى‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫أ‬
،‫ة‬‫ا‬ ،  ‫ا‬ ،‫ا‬ ‫ر‬‫ا‬  :‫دة‬ ‫را‬ ، ،‫م‬ ‫ا‬

309
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫أ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬  ‫ى‬‫ر‬  ‫ا‬ ‫ا‬   ،.21‫ص‬ ،‫م‬2016
 ‫أ‬  ‫ا‬‫ا‬‫أوا‬  ‫أ‬ ،‫ى‬‫أر‬ ‫وزو‬  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫س‬
‫ا‬‫ة‬‫و‬(‫م‬.‫ق‬ 30 51)‫ا‬‫أ‬‫ا‬‫ا‬‫إ‬‫ا‬
‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬:‫ا‬‫إ‬،،،‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫دة‬‫وا‬‫ازا‬
،‫ة‬‫ا‬ ،‫وا‬  ‫ا‬‫ار‬‫ا‬ ،‫ا‬  ‫ب‬  ‫درا‬ ،‫ا‬ ‫ا‬
(‫م‬895:884) ‫ن‬‫أ‬‫رو‬‫ر‬‫أ‬‫دى‬‫ا‬‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫و‬،.54:53،‫م‬1966
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬  ‫أ‬،‫م‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫وأ‬ ‫ا‬ ‫ء‬ ‫ء‬ ‫ا‬‫أ‬
‫ا‬ :‫را‬ ،‫دة‬ ،  ،‫ا‬  ‫ا‬‫أ‬ ‫م‬‫ا‬  ‫ة‬  ‫ن‬‫ا‬
،‫و‬‫ر‬‫ة‬‫ا‬‫ة‬‫و‬،.22‫ص‬،‫ا‬
‫ر‬‫ة‬‫ن‬‫ا‬‫ة‬‫و‬‫ر‬‫ة‬‫ذا‬
‫رض‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬‫ان‬‫ا‬‫ورد‬‫ر‬
‫ا‬‫د‬‫ا‬‫ا‬‫س‬‫ا‬ ،،‫ى‬‫ر‬،،"‫"ا‬‫م‬‫ا‬‫وإ‬
،‫م‬1994،‫ب‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬،‫ول‬‫ا‬،‫م‬1945‫إ‬‫ن‬‫ا‬‫ء‬
ّ
‫و‬،‫ا‬‫ر‬‫إ‬‫أدت‬‫ا‬،‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫أ‬،‫ة‬‫ا‬‫ا‬ ُ ،.99‫ص‬
ً ً ْ
،‫ة‬‫ا‬‫وع‬ ‫و‬ ‫ار‬‫ار‬،‫ا‬‫ﻩ‬‫وع‬‫أن‬‫ا‬‫وا‬،‫ان‬ ‫ا‬
ْ ً ْ
‫ت‬،‫ة‬‫ا‬ ‫ا‬‫ﻩ‬ ‫ن‬‫أن‬‫رأت‬،‫ا‬‫ة‬‫إن‬
ْ
‫زخ‬‫ا‬‫ا‬،‫ة‬‫ا‬‫وع‬‫و‬‫ر‬‫ات‬‫ا‬‫ث‬ َ
، ْ
‫ا‬
.‫ح‬‫ا‬‫ة‬‫و‬‫ر‬‫ن‬،‫ا‬
،‫م‬18،19‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ة‬‫ا‬‫وا‬‫ت‬‫ا‬‫دور‬،،‫ا‬
.60‫ص‬،‫م‬2000،‫ة‬‫ا‬،‫ر‬،‫راة‬‫د‬‫ر‬،‫و‬‫ر‬‫آ‬‫درا‬
  ،‫ا‬ ‫وب‬‫ا‬ ‫إ‬ ‫ر‬ ‫أت‬ ‫ر‬‫ا‬  ‫د‬ ‫ ا‬27
‫م‬‫إ‬ ‫ف‬ ، ‫ن‬‫ا‬ ‫ن‬‫و‬  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫دول‬  ‫ا‬  ‫ن‬ ‫ا‬‫ا‬
‫ى‬‫إ‬  ،‫ا‬  ‫ا‬ ‫أو‬‫ا‬  ،‫ب‬‫ا‬ ‫ﻩ‬  ‫ة‬‫ا‬
،‫د‬‫و‬‫و‬،‫ا‬‫ﻩ‬‫اف‬‫أ‬،‫ا‬‫ا‬‫ازات‬‫إ‬
ّ
،‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬،‫وا‬‫ة‬‫ا‬‫أدوار‬‫ا‬‫ت‬‫و‬
،‫ا‬‫ر‬،‫وح‬،‫ن‬:،.‫ر‬‫ر‬‫ج‬‫و‬
.50‫ص‬،‫م‬1995،‫ن‬،‫ر‬‫دار‬،1‫ط‬
"1756 – 1986" ‫ا‬‫ت‬‫ر‬‫ر‬‫ا‬‫ور‬‫ا‬: ، 28
.35‫ص‬،‫م‬1988،‫ة‬‫ا‬،‫و‬‫درا‬
‫ت‬،‫ى‬‫ا‬‫ا‬ ‫ى‬‫ت‬‫ا‬‫ز‬‫و‬‫ذات‬‫ا‬ 29
،،‫ا‬‫ة‬‫وذ‬،‫ا‬‫و‬‫ا‬‫ة‬‫ن‬
.60‫ص‬،‫ا‬‫ا‬،،‫ا‬
‫ا‬‫از‬‫ا‬‫م‬/ 1135‫ـ‬530‫م‬‫ت‬‫ا‬‫ا‬‫أول‬‫رى‬‫را‬ 30
‫ن‬‫وا‬‫ا‬‫ت‬‫وا‬""Guillaume De Desens‫دى‬‫م‬‫اف‬‫إ‬

310
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

‫ا‬‫ة‬‫و‬‫ا‬‫ران‬‫ا‬ ‫ال‬‫ا‬‫وا‬‫و‬‫ا‬‫ا‬
‫وا‬‫ا‬‫ا‬‫ات‬‫ا‬،‫أ‬‫أ‬،،،‫ا‬‫و‬
،‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬  ‫ول‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫ر‬‫و‬ ‫ة‬‫ا‬ 
.22‫ص‬،‫م‬2011،‫ة‬‫ا‬،‫ر‬،‫ر‬
.30/8/446:‫ر‬‫م‬1949:1942‫د‬،‫ة‬‫ت‬‫ا‬‫ دار‬31
‫ا‬‫ا‬ ‫ن‬‫وا‬‫او‬‫ا‬‫ت‬‫ز‬‫أ‬، ‫ن‬‫ ا‬32
‫ا‬ ‫أي‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫ا‬ ‫ا‬  ‫و‬‫ا‬ ‫ا‬  ‫وأ‬ ،‫ا‬
‫ا‬  ‫ر‬‫ا‬ ‫ت‬‫ا‬ ،‫ا‬‫إ‬  ‫و‬   ،‫ن‬‫أ‬ ،  ،‫ا‬
‫أ‬‫ذو‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ،.30 ‫ص‬ ،‫م‬1990 ،‫ة‬  ‫ا‬ ،1‫ج‬،‫ا‬
،‫ات‬‫ل‬‫اخ‬‫رى‬‫ا‬،‫رى‬
‫ل‬‫اف‬ ‫زل‬‫و‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫و‬‫ة‬‫اخ‬‫أ‬‫ﻩ‬‫ا‬
‫رة‬" ‫ا‬ ‫رة‬‫ا‬‫ل‬‫أ‬ ،‫را‬  ،‫د‬ ،  ،‫ات‬ ‫ا‬
‫ا‬‫ا‬،.131‫ص‬،‫م‬2007،‫ر‬‫ا‬،"‫رة‬‫ا‬
،‫ا‬‫ل‬،‫ل‬،،‫ا‬‫أو‬‫م‬‫ا‬‫ت‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬
.125‫ص‬،(‫ت‬.‫)ب‬،(‫ن‬.‫)ب‬،‫رة‬‫ا‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫رات‬‫ر‬
‫ى‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫دا‬ ‫دا‬ ‫رأ‬  ‫ن‬ ‫ن‬  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ 33
،‫م‬1988،‫وت‬،1‫ط‬،‫رة‬‫ا‬،‫ا‬،،،
   ‫ا‬ ‫ة‬   ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ،.279‫ص‬
‫ا‬،‫أ‬،‫اد‬‫ا‬،،"‫م‬18660‫ة‬‫"أ‬‫ر‬‫و‬
 ‫ن‬  ‫ى‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫ا‬  ‫اق‬‫ا‬   ،.209 ‫ص‬ ،3‫ج‬،‫ا‬
 ،‫م‬ 579531 ‫ول‬ ‫و‬   ‫أو‬ ‫ول‬ ‫ر‬  ‫م‬272 242
Creswell(K-A-C):Ashort Account Of Early Muslim ،
 ‫و‬ ،1959,PreSS:136,137  .Architecture,Vol1,London
 ، ،‫م‬564  561  ‫ن‬    ‫ب‬ ‫وردان‬ ‫ا‬ 
‫م‬‫أ‬‫أ‬،.79‫ص‬،‫م‬1984‫وت‬،‫ا‬‫ا‬‫دار‬، ‫رى‬‫ا‬‫اث‬‫ا‬:
‫م‬ ‫إ‬ ‫ر‬  ‫ى‬‫ا‬‫ر‬ ‫ن‬  ‫و‬   ‫ا‬  ‫ل‬
‫ة‬‫وأد‬"‫ذ‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬،‫زى‬‫و‬،،،‫م‬830
 .130‫ص‬،‫م‬1974،‫ن‬،‫ا‬،،‫ر‬،"‫وان‬‫ا‬‫وادى‬
34
‫ا‬  ‫م‬‫ا‬  ،‫ن‬‫در‬    ‫و‬‫ا‬‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫رف‬
‫ا‬  ‫ع‬  ،‫اق‬‫وا‬ ‫ر‬‫و‬‫و‬     ‫ن‬   ‫ا‬
 ‫ت‬ ‫ا‬  ‫رك‬ ‫ن‬  ‫ا‬ ‫ذج‬‫ا‬ ‫أ‬‫أ‬ ‫و‬ ،‫ا‬
‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ا‬،‫م‬1085 1042/‫ـ‬478 434‫ن‬
‫ى‬‫دا‬‫ال‬‫ا‬‫رة‬،‫وا‬
311
 2017‫د‬–‫أ‬37‫د‬‫ا‬‫ر‬

،‫ر‬،1‫ط‬،‫ا‬‫ن‬‫ا‬‫و‬‫ر‬،‫ح‬‫ا‬‫و‬‫دوس‬‫ت‬،‫دوس‬،،.
.75:68‫ص‬،‫ا‬‫ا‬،‫ورو‬‫ا‬‫ر‬،‫ا‬‫إ‬‫د‬،‫ن‬،.302‫ص‬،‫م‬2000
‫ة‬‫ن‬‫و‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬‫ﻩ‬‫روا‬‫ا‬‫ط‬ ‫ن‬‫أن‬‫ا‬ 35
‫أي‬‫ز‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫ة‬
 ،  ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ،.‫ج‬. ‫ا‬:  ،‫ا‬‫آ‬ ‫ء‬ ‫ب‬‫ا‬
.25‫ص‬،‫م‬2009،‫ة‬‫ا‬،‫ب‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬،‫ول‬‫ء‬‫ا‬،‫ا‬‫إ‬‫ا‬‫إ‬
 ‫د‬‫وا‬ ، ‫ا‬ ‫ى‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ردن‬ ‫ا‬  ‫د‬‫ا‬ ‫ن‬ 36
‫د‬‫وا‬.‫ا‬‫أو‬‫ش‬‫ر‬‫ز‬‫ا‬ ً ً
 ‫ا‬
 :، :  ،‫ء‬ ‫ون‬ ‫س‬‫ا‬ ‫وح‬‫ا‬ ‫د‬   ‫ن‬ ‫ا‬
،‫ا‬‫ن‬‫ا‬،‫ر‬،‫ا‬‫ا‬‫ت‬
.132‫ص‬،‫م‬2005،2006،‫ان‬
،‫د‬،‫ز‬ ،  ،‫ذ‬‫ر‬ "‫ا‬ ‫ا‬  ‫ق‬‫ا‬ ‫أ‬  ‫دة‬  ‫ ا‬37
‫ا‬"‫رذ‬‫وم‬‫ا‬‫وا‬،.10‫ص‬،(‫ت‬.‫)ب‬،(‫ن‬.‫)ب‬،‫ر‬‫و‬‫دا‬‫اﻩ‬‫ا‬
‫وا‬،‫ن‬‫ة‬‫ا‬‫وا‬‫ا‬‫ا‬
 ،‫ا‬‫ا‬  ‫م‬   ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬  ‫ا‬ ‫ا‬  ‫ذة‬
 ‫ر‬  ‫أ‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫وذ‬ ،.91‫ص‬ ،‫ا‬ ‫ا‬ ، ،،
 ‫ا‬  ‫ار‬ ،‫ر‬ ،‫ز‬ ،  ،‫ب‬‫ا‬ ‫دة‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ا‬‫و‬‫ا‬ ‫ا‬
‫أن‬‫ا‬‫ذ‬‫و‬،.14‫ص‬،(‫ت‬.‫)ب‬،‫ا‬‫ت‬‫را‬‫ا‬،‫ا‬
ً
،‫ء‬‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫ا‬‫أن‬‫أى‬‫ا‬eskana""‫ا‬‫ا‬‫إ‬‫أ‬
Grossmann: architectural Elements Of Church, Return Aiste In ،
‫أول‬ ‫ن‬‫و‬ ،THE COPTIC ENCYCLOPEDIA, A.S.Atia Ed,Vol,1,p:220
،‫م‬10‫ن‬‫ا‬‫ا‬‫س‬‫و‬‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬‫ا‬‫ام‬‫ا‬
‫م‬‫ا‬‫ة‬‫وأد‬،،‫ر‬،،‫ﷲ‬‫و‬‫ا‬‫وا‬‫اس‬‫س‬
،‫م‬1998،‫ة‬‫ا‬،‫ر‬‫ا‬،‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬
.175‫ص‬

312

You might also like