EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

Editör
Doç.Dr. Murat ÇALIŞOĞLU
EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

Editör
Doç.Dr. Murat ÇALIŞOĞLU
 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II
Editör
Murat ÇALIŞOĞLU

Yazarlar
Mehtap KAVURMACI - Mehtap TAN - Adnan TAŞGIN - Esra ALTINTAŞ - Eyüp BOZKURT
Murat ÇALIŞOĞLU - Savaş KARAGÖZ - Sıddık BAKIR - Suat POLAT - Servet ÇELİK
Şükrü İLGÜN - Bilal KARACA - Büşra KOÇAK MACUN - Muhammed ÇİFTÇİ - Sinan ARI
Ümit Fert ALDIM - Ayşe ÇİFTCİ - Fatma GEREZ TAŞGIN - ŞAHİN KİLİSLİOĞLU - İdris YILDIZ -
Abdulkadir ERCELEP - Alperen CEYLAN - Merve ATASOY ERCELEP - Öznur BAŞTA - Sadettin
YILDIRIM Sümeyye AZİTİ Yusuf ALBUSTANLI - Neslihan AKGEYİK

Copyright © Vizetek
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Vizetek Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’ne aittir. Vizetek
Yayıncılık’ın izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, elektronik, mekanik, fotokopi,
manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Sayın okuyucularımız, bandrolsüz yayınları satın almamanızı diliyoruz.
Kitapta yer alan bölümlerin içeriğinin tüm sorumluluğu bölüm yazarlarına aittir.

Yayın Koordinatörü: Ferit RESULOĞULLARI

Mizanpaj & Kapak Tsarımı: Sadık HANGÜL

ISBN:
978-625-94310-7-9

Materyal Türü: Elektronik Kitap (Çevrim içi / Web tabanlı)

Yayım Tarihi: Aralık, 2023
Elektronik Yayın Formatı: PDF
Elektronik Yayın Tipi: Adobe Ebook Reader
İnternet Adresi: www.vizetek.com.tr
Yayınevi Sertifika No: 41575

Seyranbağları Mah. İncesu Cad. 10/2 Çankaya/ANKARA

Tel.: (0312) 482 00 11
Web: www.vizetek.com.tr
E-mail: vizetekyayincilik@gmail.com
EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II
Editörler
Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU

Yazarlar
Prof. Dr. Mehtap KAVURMACI - Prof. Dr. Mehtap TAN
Doç. Dr. Adnan TAŞGIN - Doç. Dr. Esra ALTINTAŞ
Doç. Dr. Eyüp BOZKURT - Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU
Doç. Dr. Savaş KARAGÖZ - Doç. Dr. Servet ÇELİK
Doç. Dr. Sıddık BAKIR - Doç. Dr. Suat POLAT
Doç. Dr. Şükrü İLGÜN - Dr. Öğr. Üyesi Bilal KARACA
Dr. Öğr. Üyesi Büşra KOÇAK MACUN
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed ÇİFTÇİ - Dr. Öğr. Üyesi Sinan ARI
Dr. Öğr. Üyesi Ümit Fert ALDIM - Dr. Ayşe ÇİFTCİ
Arş. Gör. Dr. Fatma GEREZ TAŞGIN
Arş. Gör. Asiye ŞAHİN KİLİSLİOĞLU
Arş. Gör. İdris YILDIZ - Abdulkadir ERCELEP
Alperen CEYLAN - Merve ATASOY ERCELEP
Öznur BAŞTA - Sadettin YILDIRIM
Sümeyye AZİTİ - Yusuf ALBUSTANLI
Neslihan AKGEYİK
 Bölümler ve Yazarlar

Editör Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU, Ağrı İbrahim Çeçen Üni. Eğitim Fakültesi

1. Bölüm 21. Yüzyıl Eğitimi ve Öğretmen Özellikleri

Doç. Dr. Savaş KARAGÖZ, Aksaray Üni. Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0000-0002-4410-9214

2. Bölüm İlkokullarda Dijital Oyunlardan Faydalanmaya Yönelik Sınıf

Öğretmenlerinin Görüşleri

Doç. Dr. Eyüp BOZKURT, Fırat Üni. Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0000-0001-8009-3478

Neslihan AKGEYİK, Fırat Üni. Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0009-0007-9931-1907

Dr. Öğr. Üyesi Ümit Ferit ALDIM, Fırat Üni. Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0002-3973-148X

3. Bölüm Hayat Bilgisi Dersinde İstasyon Tekniği Kullanımının

Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi

Yusuf ALBUSTANLI, Ağrı İbrahim Çeçen Üni, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

ORCID ID: 0009-0006-4160-5091

Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU, Ağrı İbrahim Çeçen Üni. Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0003-1765-9074

4. Bölüm Akıl ve Zekâ Oyunlarıyla İlgili İlkokul Düzeyinde Yapılmış

Lisansüstü Çalışmaların Tematik ve Metodolojik Olarak
İncelenmesi

Alperen CEYLAN, İnönü Ünv. Eğitim Bilimleri Enstitüsü

ORCID ID: 0000-0003-3230-2962

Doç. Dr. Eyüp BOZKURT, Fırat Üni, Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0000-0001-8009-3478

5. Bölüm Sosyal Bilgiler Öğretiminde Karşılaşılan Temel Sorunlar

Sadettin YILDIRIM, Ağrı İbrahim Çeçen Üni. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

ORCID ID: 0009-0000-4208-3818

Doç. Dr. Suat POLAT

ORCID ID: 0000-0001-9286-8840

iv
Bölümler ve Yazarlar

6. Bölüm Sadrettin Celal Antel’in Maarifimiz İçin On Senelik İnkişaf Programı

ile John Dewey’in Türk Maarifi Hakkındaki Raporunun Benzerlik
ve Farklılıkları

Doç. Dr. Savaş KARAGÖZ, Aksaray Üni. Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0000-0002-4410-9214

7. Bölüm Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Okuryazarlık

Özyeterliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi
Öznur BAŞTA, Kafkas Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü
ORCID ID: 0000-0002-8050-3948

Doç. Dr. Esra ALTINTAŞ, Aydın Adnan Menderes Üni. Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0003-3311-7179

Doç. Dr. Şükrü İLGÜN, Kars Kafkas Üni. Dede Korkut Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0002-2842-2032

8. Bölüm Sınıf Öğretmenlerinin Evrak ve Diğer İş Yükleri Hakkındaki

Görüşleri

Abdulkadir ERCELEP, Ağrı İbrahim Çeçen Üni. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

ORCID ID: 0009-0004-2878-4449

Dr. Öğr. Üyesi Büşra KOÇAK MACUN, Ağrı İbrahim Çeçen Üni, Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0001-6872-6404

9. Bölüm Çin, Kanada, Danimarka, Avustralya ve Türkiye’ deki Öğretmen

Yetiştirme Sistemlerine Yönelik Bir Doküman Analizi

Merve ATASOY ERCELEP, Ağrı İbrahim Çeçen Üni. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
ORCID ID: 0009-0009-6265-0889

Dr. Öğr. Üyesi Sinan ARI, Bayburt Üni. Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0000-0003-0769-7317

10. Bölüm Dil Gelişimi ve İki Dillilik

Dr. Ayşe ÇİFTCİ, Çankırı Karatekin Üni. Sağlık Bilimleri Fakültesi

ORCID ID: 0000-0002-4766-3835

11. Bölüm Öğretmen Adaylarının Mobil Bağlamda Öz-Düzenlemeli

Öğrenme Stratejilerinin İncelenmesi: Durum Çalışması

v
 Arş.Gör. Asiye ŞAHİN KİLİSLİOĞLU, Ağrı İbrahim Çeçen Üni, Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0002-8514-4112

12. Bölüm Yatay Matematikleştirme Uygulamasının Öğrencilerin Çokgenler

Konusu ile İlgili Beceri Temelli Problemleri Çözme Becerileri
Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Sümeyye AZİTİ, Milli Eğitim Bakanlığı

ORCID ID: 0000-0001-6504-7254

Doç. Dr. Esra ALTINTAŞ, Aydın Adnan Menderes Üni. Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0003-3311-7179

Doç. Dr. Şükrü İLGÜN, Kars Kafkas Üni. Dede Korkut Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0002-2842-2032

13.Bölüm Lisansüstü Öğrencilerin Covid 19 Sürecindeki Uzaktan Eğitim

Uygulamalarına İlişkin Memnuniyetlerinin, Öz Yeterliklerinin ve
Sürece Yönelik Değerlendirmelerinin İncelenmesi

Doç. Dr. Adnan TAŞGIN, Atatürk Üni. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
ORCID: 0000-0002-3704-861X

Arş. Gör. Dr. Fatma GEREZ TAŞGIN, Atatürk Üni. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
ORCID: 0000-0001-5960-0658

Arş. Gör. İdris YILDIZ, Atatürk Üni. Hemşirelik Fakültesi

ORCID: 0000-0001-8911-6074

Prof. Dr. Mehtap KAVURMACI, Atatürk Üni. Hemşirelik Fakültesi

ORCID: 0000-0001-7062-4845

Prof. Dr. Mehtap TAN, Atatürk Üni. Hemşirelik Fakültesi

ORCID: 0000-0001-9994-114X

Doç. Dr. Sıddık BAKIR, Atatürk Üni. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
ORCID: 0000-0002-5118-209X

Dr. Öğr. Üyesi Muhammed ÇİFTÇİ, Atatürk Üni. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
ORCID: 0000-0001-9606-4145

vi
14.Bölüm Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim
Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve
Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma

Doç. Dr. Servet ÇELİK, Trabzon Üni. Fatih Eğitim Fakültesi

ORCID ID: 0000-0002-2908-2551

Dr. Öğr. Üyesi Bilal KARACA, Trabzon Üni. Fatih Eğitim Fakültesi
ORCID ID: 0000-0002-2303-7071

vii
 ÖN SÖZ
Bireyin ve buna bağlı olarak ta toplumların sürekli olarak gelişen ve değişen
dünya şartlarına ayak uydurmaları gerekir. Bu gelişme ve değişime ayak uydu-
ramayan gerek bireyler gerekse de toplumlar geri kalmaya mahkûmdur. Bundan
dolayı başta teknoloji olmak üzere hayatın her alanını içeren yenilik ve gelişme-
leri takip etmek zorunludur.
Eğitim, bir toplumun topyekûn gelişmesine, ilerlemesine doğrudan etki eden
hayati bir alan olup kendini sürekli yenilemektedir. Dinamik bir alan olan eği-
timde her yıl yeni çalışma konuları, farklı yöntem ve tekniklerin kullanımı görül-
mektedir. Bu bakımdan eğitim alanında yapılan çalışmalarda da bu yeni yakla-
şımların takip edilmesi hatta bunların geliştirilmesi gerekmektedir.
Bu amaç ve yaklaşımlar ile ilki 2022 yılında yayımlanan Eğitimde Güncel
Araştırmalar kitabımızın ikinci kitabını bu yıl yayımlıyoruz. Bu kitabımızda fark-
lı ülkelerin öğretmen yetiştirme süreçlerinden beceri temelli problemleri çözme
becerilerine, matematik okuryazarlığı, öz düzenlemeli öğrenme stratejileri ve
sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan problemlerden 21.yy eğitimi ve öğretmen
özelliklerine birbirinden farklı pek çok çalışmaya yer verilmiştir. Kitabın öğret-
menlere, öğretmen adaylarına ve akademik her düzeyde çalışma yapan araştırma-
cılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Kitabın hazırlanmasında emeği geçen başta bölüm yazarları olmak üzere Vi-
zetek Yayıncılık yönetici ve çalışanlarına teşekkür ediyorum.

Editör
Doç.Dr. Murat ÇALIŞOĞLU

ix
 İÇİNDEKİLER

BÖLÜM 1:
21. Yüzyıl Eğitimi ve Öğretmen Özellikleri...............................................................................................1
Doç. Dr. Savaş KARAGÖZ

BÖLÜM 2:
İlkokullarda Dijital Oyunlardan Faydalanmaya Yönelik
Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri...................................................................................................................19
Doç. Dr. Eyüp BOZKURT - Neslihan AKGEYİK
Dr. Öğr. Üyesi Ümit Ferit ALDIM

BÖLÜM 3:
Hayat Bilgisi Dersinde İstasyon Tekniği Kullanımının Öğrencilerin
Akademik Başarısına Etkisi............................................................................................................................. 47
Yusuf ALBUSTANLI - Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU

BÖLÜM 4:
Akıl ve Zekâ Oyunlarıyla İlgili İlkokul Düzeyinde Yapılmış Lisansüstü
Çalışmaların Tematik ve Metodolojik Olarak İncelenmesi....................................................61
Yusuf ALBUSTANLI - Doç. Dr. Murat ÇALIŞOĞLU

BÖLÜM 5:
Sosyal Bilgiler Öğretiminde Karşılaşılan Temel Sorunlar........................................................81
Sadettin YILDIRIM - Doç. Dr. Suat POLAT

BÖLÜM 6:
Sadrettin Celal Antel’in Maarifimiz İçin On Senelik İnkişaf Programı ile John
Dewey’in Türk Maarifi Hakkındaki Raporunun Benzerlik ve Farklılıkları.....................99
Doç. Dr. Savaş KARAGÖZ

BÖLÜM 7:
Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Okuryazarlık Özyeterliklerinin Çeşitli
Değişkenler Açısından İncelenmesi.......................................................................................................115
Öznur BAŞTA - Doç. Dr. Esra ALTINTAŞ
Doç. Dr. Şükrü İLGÜN

x
BÖLÜM 8:
Sınıf Öğretmenlerinin Evrak ve Diğer İş Yükleri Hakkındaki Görüşleri......................163
Abdulkadir ERCELEP - Dr. Öğr. Üyesi Büşra KOÇAK MACUN

BÖLÜM 9:
Çin, Kanada, Danimarka, Avustralya ve Türkiye’ deki Öğretmen Yetiştirme
Sistemlerine Yönelik Bir Doküman Analizi.......................................................................................177
Merve ATASOY ERCELEP - Dr. Öğr. Üyesi Sinan ARI

BÖLÜM 10:
Dil Gelişimi ve İki Dillilik....................................................................................................................................193
Dr. Ayşe ÇİFTCİ

BÖLÜM 11:
Öğretmen Adaylarının Mobil Bağlamda Öz-Düzenlemeli Öğrenme
Stratejilerinin İncelenmesi: Durum Çalışması .............................................................................209
Arş.Gör. Asiye ŞAHİN KİLİSLİOĞLU

BÖLÜM 12:
Yatay Matematikleştirme Uygulamasının Öğrencilerin Çokgenler Konusu ile
İlgili Beceri Temelli Problemleri Çözme Becerileri
Üzerine Etkisinin İncelenmesi................................................................................................................... 229
Sümeyye AZİTİ - Doç. Dr. Esra ALTINTAŞ
Doç. Dr. Şükrü İLGÜN

BÖLÜM 13:
Lisansüstü Öğrencilerin Covid 19 Sürecindeki Uzaktan Eğitim Uygulamalarına
İlişkin Memnuniyetlerinin, Öz Yeterliklerinin ve Sürece Yönelik
Değerlendirmelerinin İncelenmesi....................................................................................................... 255
Doç. Dr. Adnan TAŞGIN - Arş. Gör. Dr. Fatma GEREZ TAŞGIN
Arş. Gör. İdris YILDIZ - Prof. Dr. Mehtap KAVURMACI
Prof. Dr. Mehtap TAN - Doç. Dr. Sıddık BAKIR
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed ÇİFTÇİ

BÖLÜM 14:
Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması:
Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir
Çalışma.........................................................................................................................................................................271
Doç. Dr. Servet ÇELİK - Dr. Öğr. Üyesi Bilal KARACA

xi
 BÖLÜM 14

Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim

Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi
Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi
Üzerine Nitel Bir Çalışma*

Doç. Dr. Servet ÇELİK

Dr. Öğr. Üyesi Bilal KARACA

* Bu çalışmanın ilk versiyonu 11-13 Eylül 2023 tarihlerinde Gürcistan’ın Tiflis şehrinde gerçekleştirilen “Second Language
Teaching/Acquisition in the Context of Multilingual Education (SeLTAME 2023)” adlı uluslararası konferansta sözlü bildiri
olarak sunulmuştur.

271
272 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

Giriş
Hızla artan küreselleşme eğilimleri ve uluslararası göçler ile günümüzde çok
dillilik ve çok kültürlülük kavramları oldukça önem kazanmış, sınıflar farklı
dilsel ve kültürel geçmişlerin mikrokozmoslarına dönüşmüştür (Deardorff,
2009). Öğrenci popülasyonundaki çeşitlilik arttıkça, dil eğitimcilerinin rolü de
geleneksel dil eğitimindeki rollerinin ötesine geçmiş (Alisaari vd., 2019) ve çok
kültürlü ve çok dilli sınıflarda kapsayıcı ve etkili öğrenme ortamlarını teşvik etme
sorumluluğunu beraberinde getirmiştir (Cenoz ve Gorter, 2011; García, 2009;
Kumaravadivelu, 2008; Smith, 2021). Bu paradigma değişimi, dil eğitimcilerinin
yalnızca dil uzmanlığına değil, aynı zamanda farklı sınıfların karmaşıklıklarını
etkili bir şekilde yönetme becerisine de sahip olmaları gerektiğinin altını
çizmektedir (Byram, 2009). Yalnızca dilsel yeterliliğe odaklanan geleneksel dil
eğitimi modeli, eğitimcileri çok dilli sınıfların karmaşıklığına hazırlamak için
artık yeterli değildir (Kramsch, 1993; Gándara ve Hopkins, 2010). Dil
yeterliliğini sağlamak yabancı dil eğitiminde temel hedef olmaya devam ederken,
gelişen küresel bağlam daha geniş bir bakış açısı gerektirmektedir. Çok
kültürlülük ve çok dillilik artık istisna değil, birçok farklı ülkenin eğitim sistemi
bağlamında norm haline gelmiştir (Deardorff, 2009). Sonuç olarak, dil
eğitimcileri artık sadece dili bir sistem olarak öğretmekle değil, aynı zamanda
öğrencilerinde kültürel duyarlılığı ve kültürlerarası yetkinliği geliştirmekle de
görevlidir (Fantini, 2000).
Alanyazındaki çalışmalar, kültürel unsurların dil eğitimine dâhil edilmesinin
önemini vurgulamaktadır (Byram, 2009; Kramsch, 1993; Kumaravadivelu,
2008). Ancak bu entegrasyon, kültürel nüansların üstesinden gelmeyi, kalıp
yargılardan kaçınmayı ve gerçek bir kültürler arası anlayışı teşvik etmeyi
içerdiğinden karmaşık bir çaba olmaya devam etmektedir (Bennett, 2009).
Dahası, ister iletişim, ister iş, ister akademik amaçlarla yabancı bir dil öğreniyor
ya da ikinci bir dil ediniyor olsunlar, bu çabaların dil öğrenenlerin özel hedefleri
ve ihtiyaçları ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir (Byram, 2009).
Alanyazındaki sınırlı sayıdaki araştırmaya göre, hâlihazırda mevcut olan
öğretmen eğitini programları, eğitimcileri farklı öğrenci popülasyonlarının ortaya
çıkardığı çok yönlü zorlukların üstesinden gelmek için gereken beceri, bilgi ve
stratejilerle yeterince donatamamaktadır (Pellegrino vd., 2015; Salekhova vd.
2019; Schroedler ve Fischer (2020)). Dolayısıyla, öğretmen eğitimi
programlarını çok dilli ortamlarda başarılı kılan unsurların kapsamlı bir şekilde
anlaşılması, bu boşluğun etkili bir şekilde ele alınması ve doldurulması için
gereklidir (Darling-Hammond ve Sykes, 2003; Menken ve Antunez, 2001).
 Bölüm 14 Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma 273

Bu bağlamda, bu araştırmanın ele aldığı temel sorun, dil eğitimcilerine

yönelik mevcut öğretmen yetiştirme programlarında çok dilli eğitime ilişkin
yetersizlikler etrafında dönmektedir (Shulman, 2021). Eğitimcilerin dilsel ve
kültürel çeşitlilik içeren sınıflarda etkili bir şekilde yol almalarına yönelik artan
ihtiyaca rağmen, mevcut öğretmen eğitimi programları genellikle onları gerekli
bilgi ve becerilerle donatmakta yetersiz kalmaktadır (Darling-Hammond, 2017).
Bu yetersizlik, eğitimin kalitesi ve farklı öğrenci nüfuslarına yönelik kapsayıcı
eğitimin sağlanması açısından önemli bir zorluk teşkil etmektedir (García ve
Kleifgen, 2018). Bu araştırma, bu sorunu inceleyerek, kültürel açıdan
zenginleştirilmiş öğretmen eğitimi müfredat ve programlarının tasarlanması ve
uygulanması konusunda bilgiler sağlayabilecek yöntemler, stratejiler ve öneriler
sunmayı amaçlamaktadır.
Bu sorunu kapsamlı bir şekilde ele almak için aşağıdaki araştırma soruları
çalışmaya rehberlik edecektir:
1. Çok dilli ortamlarda dil eğitimcilerine yönelik eğitim programlarının
başarısına katkıda bulunan temel unsurlar nelerdir?
2. Dil eğitimcilerinin çok dilli eğitim konusundaki deneyimleri, bakış açıları
ve ihtiyaçları nelerdir?
3. Dil eğitimcilerinin görüşleri, çok dilli sınıflar için eğitim girişimlerinin
tasarımı, uygulanması ve değerlendirilmesi konusunda nasıl bilgi
sağlayabilir?
Bu araştırma, yukarıda soruların incelenmesi yoluyla, dil öğretmeni
yetiştirme programlarının geliştirilmesine ve nihayetinde daha etkili ve kapsayıcı
çokdilli ve çok kültürlü eğitim uygulamalarına katkıda bulunmaya yönelik
değerli bilgiler sağlamayı hedeflemektedir. Bu temelde, öncelikle dil
eğitimcilerinin kendileri bu araştırmanın ortaya koyduğu bulgulardan
faydalanacaktır. Etkili öğretmen eğitimi programlarının temel bileşenlerini ortaya
koymayı amaçlayan bu çalışma ile eğitimciler pedagojilerini öğrencilerin farklı
ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uyarlama yetkinliklerini artırmanın yolları
hakkında bilgi sahibi olabileceklerdir. Ayrıca, çok dilli ve kültürlü ortamlarda dil
eğitimcilerinin gereksinimlerinin daha derinlemesine anlaşılması, dil eğitimi
politikaları ile ilgili tartışmaları etkileyebilir ve daha etkili öğretmen yetiştirme
programlarının oluşturulmasına yardımcı olabilir. Bu bağlamda, politika yapıcılar
da öğretmen eğitimi ve program geliştirme ile ilgili kararlara temel sağlamak için
bu çalışmanın bulgularından yararlanabilirler.
274 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

Literatür Taraması
Eğitim ortamı son yıllarda küreselleşme, artan göç ve çok dilliliğin yaygınlaşması
gibi nedenlerle önemli bir dönüşüme tanık olmuştur (Smith, 2021). Bu
değişiklikler, öğrenciler arasında benzeri görülmemiş bir dilsel ve kültürel geçmiş
çeşitliliği ile karakterize edilen sınıfların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sonuç
olarak, dil eğitimcilerinin rolü, geleneksel dil eğitiminden kültürel duyarlılık ve
kültürlerarası yetkinliği kapsayan daha geniş ve kapsayıcı bir pedagojik
yaklaşıma geçişi gerektirecek şekilde değişmiştir.
Dil eğitimi alanında yapılan araştırmalar, dil eğitimcilerinin değişen rolünü
vurgulamaktadır. Bu değişim, dil eğitimcilerinin yalnızca dilsel uzmanlığa değil
aynı zamanda farklı sınıfların karmaşıklıklarını etkili bir şekilde yönetme
becerisine de sahip olmasını gerektirmektedir (Byram, 2009; Cenoz ve Gorter,
2011; Kramsch, 1993). Dolayısıyla, dil yeterliliği temel olmaya devam ederken,
gelişen küresel bağlam daha geniş bir bakış açısı talep etmekte ve dil
eğitimcilerinin öğrencileri arasında kültürel duyarlılığı ve kültürlerarası
yetkinliği geliştirmesini ve farklı geçmişlerden gelen öğrencileri barındıran
kapsayıcı ve etkili öğrenme ortamları tasarlamasını gerektirmektedir. Bu değişim,
dil öğretiminde kültürel unsurların önemini vurgulayarak geleneksel dil eğitimi
modelinin yeniden gözden geçirilmesine yol açmıştır (Kumaravadivelu, 2008).
Kültürel unsurların dil eğitimine dâhil edilmesi, çok kültürlü ve çok dilli
sınıflarda etkili öğretimin önemli bir yönü olarak kabul edilmektedir (Byram,
2009; Kramsch, 1993; Kumaravadivelu, 2008). Ancak bu entegrasyonun
zorlukları da yok değildir. Dil eğitimcileri kültürel nüansların üstesinden gelerek,
basmakalıp yargılardan kaçınmalı ve gerçek bir kültürler arası anlayışı teşvik
etmelidir (Fantini, 2000; Bennett, 2009).
Araştırmalar, dil öğrenenlerin özel hedefleri ve ihtiyaçlarıyla uyumlu,
kültürel açıdan uygun bir öğretim programına ve pedagojik stratejilere duyulan
ihtiyacın altını çizmektedir (Byram, 2009). Bu bağlamda Pellegrino vd. (2015)
ve Schroedler ve Fischer (2020) çalışmalarında çok dilli eğitim özelinde dil
eğitimcilerine yönelik mevcut öğretmen yetiştirme programlarının yetersiz
olduğu sonucuna ulaşmıştır. Benzer şekilde Cummins (2013), çeşitlilik içeren
sınıflarda görev yapabilecek eğitimcilere olan talep giderek artarken, mevcut
öğretmen eğitimi uygulamalarının genellikle eğitimcileri gerekli bilgi ve
becerilerle donatmakta yetersiz kaldığını ortaya koymuştur. Bu boşluk, eğitimin
kalitesi ve farklı öğrenci gruplarının kapsanması açısından önemli zorluklar
yaratmaktadır (De Jong ve Harper, 2005).
Araştırmalar, kapsayıcı ve etkili çok dilli eğitimin teşvik edilmesinde
öğretmen eğitiminin ve yeterliliklerinin kritik rolünün altını çizmektedir
 Bölüm 14 Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma 275

(Shulman, 2021; Darling-Hammond, 2017). Etkili öğretmen eğitimi programları,

eğitimcileri çeşitlilik içeren sınıfların karmaşıklıklarını ele almak için gereken
yetkinliklerle donatmak için zorunlu görülmektedir (Menken ve Antunez, 2001;
Darling-Hammond ve Sykes, 2003). Bu düşünceler ışığında, bu araştırma çok
dilli ortamlarda dil eğitimcileri için öğretmen eğitimindeki boşluğu doldurmayı
amaçlamaktadır. Dil eğitimcilerinin deneyimlerini, bakış açılarını ve ihtiyaçlarını
araştıran bu çalışma, kültürel açıdan zenginleştirilmiş dil öğretiminin
tasarlanması ve uygulanması konusunda bilgi verebilecek stratejiler ve öneriler
sunmayı amaçlamaktadır.
Yöntem
Araştırma Tasarımı
Bu çalışma, çok dilli ortamlarda görev yapan yabancı dil öğretmenlerine yönelik
öğretmen yetiştirme programlarının etkinliğini destekleyen temel unsurları
detaylı şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Bu hedefe ulaşmak için, dil
eğitimcilerinin deneyimlerini, bakış açılarını ve gereksinimlerini derinlemesine
anlayarak bu tür eğitim girişimlerinin geliştirilmesi, uygulanması ve
değerlendirilmesine ışık tutmayı hedeflemektedir. Nitel araştırma yöntemleri
kullanılarak derin içgörüler sunan veriler elde edilmeye çalışılmıştır. Araştırma,
temel araştırma konularını keşfetmeye yönelik nitel verilerin toplanması ve
analizinden oluşmuştur. Veri toplamak için tercih edilen temel teknik, yarı
yapılandırılmış görüşmelerdir (Seidman, 2006). Bu görüşmeler, çok dilli
sınıflarda kapsamlı öğretmenlik deneyimine sahip deneyimli dil eğitimcileriyle
yapılmış ve katılımcıların öğretmenlik deneyimlerini detaylı bir şekilde
paylaşmalarını amaçlamıştır.
Katılımcılar
Amaçlı örnekleme tekniğine göre belirlenen katılımcılar, en az on yıllık pratik
deneyime sahip, çok kültürlü ve çok dilli sınıflarda İngilizce öğretmenliği yapmış
olan beş deneyimli eğitimcidir. Bu katılımcılar, Türkiye'nin kuzeydoğusundaki
çeşitli ilk ve orta öğretim kurumlarından seçilmiş ve farklı öğretim bağlamlarını
temsil etmeleri için dikkatlice seçilmişlerdir. Yaşları 35 ile 39 arasında değişen
tüm katılımcılar kadındır ve araştırmanın amacı ve veri kullanımı konusunda
önceden bilgilendirilmişlerdir.
Veri Toplama
Bu araştırmada, nitel araştırma yaklaşımı kullanılmış ve yarı yapılandırılmış
görüşmeler veri toplama yöntemi olarak tercih edilmiştir. Görüşmeler,
katılımcıların çok kültürlü ve çok dilli sınıflardaki deneyimlerini, karşılaştıkları
276 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

zorlukları ve kullanılan stratejileri detaylı bir şekilde anlatmalarını hedeflemiştir.

Zoom platformu üzerinden yapılan bireysel çevrimiçi görüşmeler, katılımcıların
deneyimlerine dair zengin ve derin bilgiler elde edilmesini sağlamıştır.
Veri Analizi
Elde edilen veriler, içerik analizi ilkelerine bağlı kalarak titizlikle incelenmiş ve
tematik analiz kullanılarak çeşitli örüntüler ve temalar belirlenmiştir. Analitik
süreç, katılımcıların deneyimlerine ve önerilerine dayalı anlamlı ve bağlamsal
bulguların ortaya çıkarılmasını sağlamıştır. Bu analiz, çok dilli sınıflarda dil
eğitimi sürecinin karmaşıklığına ışık tutmuş ve dil öğretmeni yetiştirme
programlarının geliştirilmesine yönelik değerli öneriler sunmuştur.
Bulgular
Deneyimler ve Zorluklar
Katılımcılar, çok kültürlü ve çok dilli sınıf ortamlarında İngilizce öğretmenleri
olarak yaşadıkları deneyimleri ve zorlukları paylaşmışlardır. Bu bağlamda ortaya
çıkan ortak zorluklardan en önemlisi, farklı İngilizce yeterlilik seviyelerine sahip
öğrencileri yönetmek olarak öne çıkmıştır. Örnek olarak, K1 bu zorluğu şu
şekilde ifade etmiştir: "Kayda değer bir zorluk, öğrencilerin İngilizce yeterlilik
seviyeleri çok farklı olduğunda sınıf dinamiklerini yönetmek oluyor. Bazı
öğrenciler seviye olarak ilerdeyken özellikle yabancı uyruklu öğrencilerin
durumu daha kötü". Benzer şekilde K3 görüşlerini “Türkçeden farklı bir anadile
sahip öğrencilerin İngilizceyi öğrenmesi Türk öğrenciler gibi olmuyor. İster
istemez diller arasındaki benzerlikler farklılıklar dili öğrenmede kolaylıklar ya da
zorluklar doğurabiliyor. Dolayısıyla sınıfta bir standart oluşturmak zorlaşıyor”
şeklinde ifade etmiştir. Bununla baş etmek için benimsedikleri stratejiler
sorulduğunda ise öğretmenlerin en çok üzerinde durdukları yöntemin akran
destekli bir öğrenme yaklaşımı olduğu görülmektedir. Bununla ilgili olarak K5
"İleri seviyedeki öğrencilerin zorlananlara rehberlik ettiği akran destekli bir
öğrenme yaklaşımı uygulamaya çalışıyorum. Kalabalık sınıflarda yapabildiğim
bu" şeklinde görüşlerini ifade etmiştir. Bunlara ek olarak K2 ayrıca farklı dil
geçmişlerine sahip öğrenciler arasında derse katılım noktasında eşit katılım
problemiyle de karşılaştığını ifade etmiştir. Bu zorluğun üstesinden gelmek için
ise iş birliğine dayalı projeler derslerine entegre ettiğini şu şekilde dile getirmiştir:
"Öğrencilerin farklı dil becerilerinden yararlanarak birlikte çalışmalarını
gerektiren işbirliğine dayalı projeler sunmalarını gerektiren ödevler veriyorum".
Buna paralel olarak öğretmenler öğrencilerin eğitim geçmişi farklılıklarının farklı
öğretim tarzlarına uyum noktasında öğrenme ortamında zorluklara neden
 Bölüm 14 Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma 277

olduğunu belirtmişlerdir. Bununla ilgili olarak K4 görüşlerini şu şekilde ifade

etmiştir:
Derslerimi interaktif yapmayı, diyalog kurmayı seviyorum ve sınıfta bazı
öğrencilerim aktif, sorgulayıcı hatta bazen söylediklerime karşı çıkan
özgür tavırlar sergilerken, bazıları tam tersi içine kapanık ve etkileşime
girmekten kaçınıyor. Bunun ailede ya da önceki eğitim yaşantılarından
edindikleri alışkanlıklar olduğunu düşünüyorum.
Bu probleme yönelik uyguladığı stratejiyi ise K4 şu şekilde açıklamaktadır:
“Elimden geldiğince yöntemlerimi çeşitlendirmeye ve onlara uyarlamaya
çalışıyorum. Grup çalışmaları ve uygulamaya dayalı aktivitelerin bu noktada işe
yaradığını düşünüyorum.”
Temel Beceri ve Bilgi Alanları
Katılımcılar, eğitimcilerin farklı ve çok dilli sınıflarda etkili bir şekilde ders
verebilmeleri için gerekli temel beceri ve bilgi alanlarını vurgulamışlardır. Bu
bağlamda, kültürel yeterlilik en önemli beceri olarak ortaya çıkmıştır. K4, "Temel
beceriler arasında kültürel yeterlilik, uyum sağlama ve farklılaştırılmış öğretim
en önemlileridir" diyerek bu becerinin önemini vurgulamıştır. Benzer şekilde K1,
“ Kültürel ya da kültürlerarası yeterlilik en önemlisi olabilir. Bu hem karşımızdaki
öğrenciyi daha iyi anlamayı hem de kültürel yanlış anlamaları ya da önyargıları
azaltmaya yardımcı oluyor”. Bu becerilerin geliştirilmesi için ise öğretmenler
hizmet içi eğitimler ve öğretmenlerin yurtdışı deneyimlerinin oldukça önemli
olduğunu vurgulamışlardır. Bu kapsamda K3, “Kültürel farkındalık, kapsayıcı
pedagojiler gibi alanlarda sürekli mesleki gelişim sağlanmalı. Çevremde ne yazık
ki bu anlamda eksik olduğunu gördüğüm çok fazla yabancı dil öğretmeni var.
Onları bu noktada desteklemek Milli Eğitim’in görevi ve vazifesi” şeklide
fikirlerini açıklamıştır. Diğer yandan K2 ise konu ile ilgili görüşlerini şu şekilde
ifade etmiştir: “Yabancı dil öğretmenlerinin çoğunun henüz bir yurtdışı tecrübesi
yok, ben bunun büyük bir eksik olduğunu düşünüyorum. Kültürel anlamda
yeniliklere açık olmak için farklı coğrafyalara farklı kültürlere gitmek, oralarda
zaman geçirmenin öğretmenliğimizi de gözden geçirmemizi sağlayacağına
inanıyorum”. Bunun yanında bir diğer önemli beceri olarak ise öğretmenler
tarafından uyarlanabilirlik olarak tanımlanmıştır. K1, "Uyarlanabilirlik esnek
öğretim yaklaşımlarına olanak tanır" demiş ve bu becerinin sürekli mesleki
gelişim ve kültürler arası deneyimler yoluyla geliştirilebileceğini açıklamıştır.
Buna paralel olarak P5 öğretmenlerin dersleri öğrencilerin farklı dilbilgisel ve
kültürel ihtiyaçlarına göre uyarlayabilmesinin önemini benzer şekilde
vurgulamıştır: “Öğretmen farklı öğrenme stillerine uyum sağlayabilecek esnek
278 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

öğretim yöntemleri geliştirmeli. Bu şekilde öğrencilerin bireysel güçlü yönlerini

ve zorlandıkları noktaları tanır ve buna göre öğretimini uyarlar.”
Kültürel Hususlar
Öğretmenlerle yapılan görüşmelerde kültürel hususlar tartışmaların merkezinde
yer almıştır. Katılımcılar farklı geleneklere saygı göstermenin ve basmakalıp
düşüncelerden kaçınmanın önemini vurgulamışlardır. K3, "Kültürel hususlar,
farklı geleneklere, inançlara ve iletişim tarzlarına saygı göstermeyi kapsar" demiş
ve öğrencilerin kendilerini değerli ve yargılamadan uzak hissettikleri kapsayıcı
bir sınıf yaratmanın önemini vurgulamıştır. Benzer biçimde K5 ise “Öğrenciler,
kültürel veya dilsel arka planlarına dayalı olarak kalıp yargılara veya önyargılara
maruz kalabiliyorlar. Bu, özgüvenlerini, akademik performanslarını ve sınıfta
katılım istekliliklerini doğrudan etkiliyor” şeklinde yorumda bulunmuştur. Bu
bağamda öğretmenler tarafından benimsenen stratejiler arasında ise farklı
kültürlerden edebi metinleri derslere entegre etmek ve kültürel farkındalığı
öğretime dâhil etmek tekrar eden bir tema olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
bağlamda K5, "Kültürel farkındalığı, derslere kültürle ilgili materyalleri dâhil
ederek ve öğrencilerin kültürel bakış açılarını paylaşırken kendilerini güvende
hissettikleri bir sınıf kültürü yaratarak entegre etmek gerekir" diyerek önerilerde
bulunmuştur.
Pedagojik Stratejiler
Katılımcılar, öğrenciler arasında kapsayıcılığı ve kültürler arası anlayışı teşvik
etmek için çeşitli pedagojik stratejiler önermiştir. Bu öneriler arasında işbirliğine
dayalı kültürel projeler yaygın bir strateji olarak öne çıkmaktadır. Örneğin K2,
"Etkili stratejilerden biri, öğrencilerin farklı kültürleri keşfetmelerini ve bu
konuda sunum yapmalarını gerektiren işbirliğine dayalı projeler oldu" demiştir.
Öğretmenler bu yaklaşımın öğrencileri farklı kültürlerle aktif olarak ilgilenmeye
teşvik ettiğini vurgulamışlardır. Bunun yanı sıra farklı kültürlerden videolar ve
podcast'ler gibi multimedya kaynaklarından da bahsedilmiştir. K4, multimedya
kaynaklarını kullanmanın "ilgi uyandırdığını ve tartışmaları teşvik ettiğini" tespit
etmiştir. Bu stratejiyi, öğrencileri materyal seçimine dâhil ederek ve kültürel
keşiflerinde onlara yetki vererek daha da geliştirdiğini dile getirmiştir. Ayrıca
öğretmenler tarafından önerilen diğer stratejiler ise akran danışmanlığı ve arkadaş
sistemleri, danışmanlık ve destek sistemleri ve ebeveyn katılımı olmuştur.
Öğretmen Eğitimi için Öneriler
Katılımcılar, eğitimcileri farklı ve çok dilli öğrenci nüfusunun sunduğu zorluklara
ve fırsatlara hazırlamak için öğretmen eğitimi programlarının iyileştirilmesine
yönelik önerilerde bulunmuşlardır. Öğretmenlerin bu bağlamda en çok üzerinde
 Bölüm 14 Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma 279

durdukları husus teoriden ziyade pratiğe dayalı bir öğretmen eğitimi. Bu noktada,
K1 "Öğretmen eğitimi, çeşitlilik içeren sınıflarda deneyimsel öğrenmeye
odaklanmalıdır" demiştir. Benzer şekilde K5 ise “Tabi ki teorik bilgiler önemli
ama öğretmen sınıfa girmeden bu öğrencilerle karşılaşmadan o teorik bilgiyi nasıl
kullanacağını bilemez. Bu nedenle öğretmen eğitimi programlarındaki
uygulamalı ders saatleri artırılmalı, özellikle staj dersi burada çok önemli”. Bu
uygulamalı yaklaşım, geleceğin eğitimcilerini hazırlamak için katılımcılar
tarafından değerli görülmüştür. Bunun yanı sıra öğretmenler tarafından acemi ve
deneyimli eğitimcileri bir araya getiren mentorluk programları faydalı
görülmüştür. Buna yönelik K5 şu tavsiyede bulunmuştur: "Ayrıca, acemi ve
deneyimli eğitimcileri bir araya getiren mentorluk programları değerli bir
rehberlik sağlayabilir. Öğretmenliğimdeki ilk yılları ve yaşadığım zorlukları
düşününce böyle bir desteğin ne kadar işe yarayabileceğini görebiliyorum”.
Bunun yanında, kültürel yetkinliğin hayat boyu süren bir öğrenme yolculuğu
olarak öneminin vurgulanması bir diğer öğretmenler tarafından ortaya atılan bir
diğer öneri olmuştur. Bu bağlamda K3, "Kültürel yetkinliğin devam eden bir
öğrenme süreci olarak vurgulanması, öğretmenlerin hazır olması için elzemdir."
şeklinde görüşünü ifade etmiştir.
Tartışma
Bu çalışma, İngilizce öğretmenlerinin çok kültürlü ve çok dilli sınıf ortamlarında
karşılaştıkları deneyimleri ve zorlukları incelemektedir. Çalışma, öğretmenlerin
bu ortamlardaki pratik deneyimlerine ışık tutmayı, gerekli buldukları temel beceri
ve bilgi alanlarını belirlemeyi ve kapsayıcılığı ve kültürler arası anlayışı teşvik
etmeye yönelik stratejilerini keşfetmeyi amaçlamaktadır.
Katılımcıların vurguladığı temel zorluklardan biri, farklı seviyelerde İngilizce
yeterliliğine sahip öğrencilerin yönetimiydi. Bu zorluk, dil yeterliliği
eşitsizliklerinin farklı sınıflarda önemli bir engel olarak sıklıkla belirtildiği bu
alandaki önceki araştırmalarla tutarlıdır (Umar vd., 2022). Bu bağlamda çalışma
sonunda ortaya çıkan akran destekli öğrenme stratejisi uygulama yaklaşımı, dil
yeterliliği boşluklarını kapatmak için akran işbirliğini savunan önceki
çalışmalarla uyum göstermektedir (Slavin, 1987). Bunun yanında, farklı dil
kökenlerinden gelen öğrenciler arasında eşitlikçi katılım, başka bir ortak zorluk
olarak ortaya çıkmıştır. Bu bulgu, farklı dillerdeki öğrenciler arasında eşit katılımı
ve işbirliğini teşvik eden sınıf ortamları yaratmanın önemini vurgulayan Schissel
vd.’nin (2018) çalışmasıyla örtüşmektedir.
Bu çalışmanın katılımcıları, çok kültürlü ve çok dilli sınıflarda eğitimciler
için temel bir beceri olarak kültürel yeterliliğin önemini vurgulamışlardır. Bu
bulgu, etkili öğretimde kültürel yeterliliğin önemini vurgulayan mevcut
280 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

literatürle tutarlıdır (Byram, 2009). Katılımcıların mesleki gelişim ve kültürel

etkileşim yoluyla kültürel yeterliliği geliştirme önerileri, kültürlerarası eğitimin
öğretmen eğitimi programlarına entegrasyonunu savunan önceki çalışmaların
bulguları ile uyumludur (Deardorff, 2009). Uyarlanabilirlik, esnek öğretim
yaklaşımlarını kullanma becerisiyle yakından ilişkili bir başka hayati beceri
olarak tanımlanmıştır. Bu bulgu, öğretmen eğitimi ve uyarlanabilirliğin önemini
vurgulayan araştırma bulgularını yansıtmaktadır (Ingersoll ve Strong, 2018).
Katılımcıların öğretimde kültürel hususlara yaptığı vurgu, eğitimcilerin farklı
geleneklere saygı duyması, kalıp yargılardan kaçınması ve kapsayıcı sınıflar
yaratması gerektiğini vurgulayan önceki araştırmalarla uyumludur (Gay, 2010).
Ayrıca, öğretmenlerin farklı kültürlere ait unsurlar barındıran materyalleri sınıfa
getirme önerisi, ilgili alanyazındaki kültüre duyarlı öğretim uygulamaları ile ilgili
bulgularını yansıtmaktadır (Howard, 2016). Katılımcılar tarafından önerilen
işbirlikli kültürel projeler ve multimedya kaynaklarının kullanımı gibi pedagojik
stratejiler, aktif öğrenci katılımını ve çeşitli materyallerin öğretim programına
entegrasyonunu savunan önceki çalışmalarla örtüşmektedir (Banks, 1993;
Melanie ve Kathleen, 2022). Buna ek olarak çalışma sonunda ortaya çıkan
öğrencileri materyal seçimine dâhil etme yaklaşımı, öğrenci merkezli
öğrenmenin ilkeleriyle uyumludur (Bonwell ve Eison, 1991; Hailkari vd., 2021).
Öğretmen yetiştirme programlarının iyileştirilmesine yönelik olarak
katılımcılar tarafından sunulan öneriler, deneyimsel öğrenme, mentorluk ve
kültürel yeterliliğin sürekli geliştirilmesi ihtiyacını vurgulamaktadır. Bu öneriler,
eğitimcileri çeşitli ve çok dilli öğrenci topluluklarına hazırlamak için kapsamlı
sınıf deneyimleri, mentorluk programları ve sürekli mesleki gelişim çağrısında
bulunan önceki araştırmalarla uyumludur (Hailkari vd., 2021; Darling-
Hammond, 2017).
Sonuç
Bu çalışma, çok kültürlü ve çok dilli sınıf ortamlarında İngilizce dili
eğitimcilerinin deneyimlerini, yaşadıkları zorlukları, temel becerilerini,
pedagojik stratejilerini ve öğretmen eğitimine yönelik önerilerini araştırmayı
amaçlamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, farklı dilsel ve kültürel arka
planlara sahip öğrencilerin bir arada olduğu sınıflardaki öğretimin karmaşık
ortamına dair değerli bilgiler sağlamaktadır. Bulgular, eğitimcilerin çok kültürlü
ve çok dilli sınıflarda karşılaştığı karmaşık zorlukları ortaya koymakla birlikte,
kültürel yeterlilik ve uyum sağlama gibi becerilerin öneminin altını çizmektedir.
Çalışma sonucunda farklı kültürlere saygı duymak ve kalıp yargılardan kaçınmak
da dâhil olmak üzere, kültürel hususların kapsayıcı öğrenme ortamlarının
yaratılmasında önemli bir rolü olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanında farklı
 Bölüm 14 Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma 281

dilsel ve kültürel arka planlara sahip öğrencilerin bir arada olduğu sınıflardaki
öğretim ve öğrenimin kalitesini artırmak için işbirlikli projeler ve multimedya
kaynaklarının kullanımı gibi pedagojik stratejilerin etkili olduğu sonucuna
varılmıştır. Son olarak, çalışma sonunda öğretmen yetiştirme programlarına
yönelik öneriler olarak uygulama saatlerinin artırılması, mentorluk programları
ve kültürel yeterliliğin sürekli gelişimini destekleyecek uygulamalar
vurgulanmıştır.
Bulgular ışığında, gelecekteki araştırmalar için çeşitli öneriler ortaya
çıkmaktadır. İlk olarak, çok kültürlü ve çok dilli sınıflardaki öğrencilerin
deneyimlerinin daha fazla araştırılması, pedagojik stratejilerin etkisine ilişkin
kapsamlı bir bakış açısı sağlayabilir. Ek olarak, eğitimciler arasında kültürel
yeterlilik ve uyum yeteneğinin gelişimini izleyen çalışmalar, öğretmen yetiştirme
programlarının uzun vadeli etkililiğine ilişkin değerli bilgiler sunabilir. Bu
çalışma, İngilizce eğitimcilerinin çok kültürlü ve çok dilli sınıf ortamlarındaki
deneyimlerine ve zorluklarına dair değerli bilgiler sağlarken, bazı sınırlamalara
da sahiptir. Çalışma nispeten küçük bir katılımcı örneklemine dayanmaktadır.
Dolayısıyla, değerli niteliksel veriler sunsa da, bulgular eğitimcilerin farklı
sınıflarda karşılaştığı zorlukların ve stratejilerin tüm yelpazesini temsil
etmeyebilir. Ek olarak, bu çalışmada toplanan veriler katılımcıların kendi
bildirdikleri deneyimlere ve algılara dayanmaktadır. Verilerin bu öznel doğası,
kendini sunma ve hatırlama doğruluğuyla ilgili önyargı veya sınırlamalara neden
olabilir. Bu sınırlamalara rağmen, bu çalışma, eğitimcilerin çok kültürlü ve çok
dilli sınıf ortamlarındaki deneyimlerine ilişkin tartışmalara ve daha fazla
araştırmaya ışık tutabilecek değerli nitel verilere katkıda bulunmaktadır.
Genel olarak, bu çalışmanın bulguları eğitimciler, öğretmen yetiştirme
programları ve çok kültürlü ve çok dilli sınıf ortamlarında faaliyet gösteren eğitim
kurumları için bazı önemli pedagojik çıkarımlar içermektedir. Önemli bir beceri
olarak kültürel yeterliliğin vurgulanması, eğitimcilerin kendi kültürel
farkındalıklarına ve anlayışlarına öncelik vermeleri gerektiğini göstermektedir.
Öğretmen yetiştirme programları, eğitimcilerin bu yeterliliği geliştirmelerine
yardımcı olmak için kültürlerarası eğitime yönelik dersler içermelidir.
Uyarlanabilirliğin hayati bir beceri olarak kabul edilmesi, eğitimcilerin öğretim
yaklaşımlarında esnek olma ihtiyacını vurgulamaktadır. Öğretmen yetiştirme
programları, eğitimcilere uyarlanabilir öğretim yöntemlerini öğrenmeleri ve
uygulamaları için fırsatlar sağlamalıdır. Eğitimcilerin gelişen öğretim teknikleri
ve stratejileri konusunda güncel kalmalarını sağlamak için sürekli mesleki
gelişim teşvik edilmelidir. Eşit katılım ve dil yeterliliğindeki eşitsizliklerle ilgili
zorluklar, kapsayıcı sınıf uygulamalarının benimsenmesini gerektirmektedir.
Eğitimciler, tüm öğrencilerin kendilerini değerli hissedecekleri ve eşit katılım
282 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II

fırsatlarına sahip olacakları ortamlar yaratmanın yollarını aktif olarak aramalıdır.

Katılımcıların önerdiği gibi işbirlikli projeler, eşitliği ve kapsayıcılığı teşvik
etmek için etkili bir strateji olabilir. Çeşitli edebiyat ve kültürel farkındalığı
öğretime dâhil etmek, kültürler arası anlayışı teşvik etmenin güçlü bir yoludur.
Eğitimciler ilgili kültürel öğe ve materyalleri araştırmalı ve ders içeriklerine
entegre etmelidir. Bu, öğrenciler arasında ilgiyi artırmak ve tartışmaları teşvik
etmek için çeşitli kültürlerden videolar ve podcast'ler gibi multimedya
kaynaklarının kullanılmasını içerir. Bazı katılımcıların dil yeterlilik
eşitsizliklerini gidermek için kullandıkları akran destekli öğrenme yaklaşımı,
eğitimciler için değerli bir strateji olabilir. Bu yöntem, zorluk yaşayan
öğrencilerin dil becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmakla kalmaz, aynı
zamanda akran desteğini ve işbirliğini de teşvik eder. Eğitimciler, ileri düzeydeki
öğrencilerin ihtiyacı olanlara mentorluk yaptığı sınıflarında da benzer
yaklaşımları uygulamayı düşünmelidir. Öğretmen yetiştirme programlarının
farklı sınıflarda deneyimsel öğrenmeye odaklanması önerisi, uygulamalı eğitim
ihtiyacını vurgulamaktadır. Acemi eğitimciler, eğitimleri sırasında çok kültürlü
ve çok dilli ortamlarda ders verme fırsatlarına sahip olmalıdır. Bu pratik deneyim,
onları farklı sınıfların zorluklarına ve fırsatlarına daha iyi hazırlayabilir. Acemi
ve deneyimli eğitimcileri birbirine bağlayan mentorluk programları değerli
rehberlik ve destek sağlayabilir. Eğitim kurumları, bilgi aktarımını ve akran
öğrenimini kolaylaştırmak için mentorluk programlarını uygulamayı
düşünmelidir. Deneyimli eğitimciler, farklı sınıflarda etkili öğretim için
düşüncelerini ve stratejilerini paylaşabilirler. Devam eden bir öğrenme süreci
olarak kültürel yeterliliğin vurgulanması, kritik bir pedagojik çıkarımdır.
Eğitimciler kültürel yeterliliğin durağan olmadığını, zamanla geliştiğini kabul
etmelidir.
Bu pedagojik sonuçların eğitim uygulamalarına dâhil edilmesi, farklı dilsel
ve kültürel kökenden gelen öğrenciler için daha kapsayıcı ve etkili öğrenme
ortamları yaratılmasına yardımcı olabilir. Eğitimcilerin, öğretmen yetiştirme
programlarının ve eğitim kurumlarının, çok kültürlü ve çok dilli sınıfların gelişen
ortamına uyum sağlaması ve gelişmesi önemlidir.
 Bölüm 14 Dil Eğitimcilerinin Çok Dilli ve Çok Kültürlü Eğitim Yetkinliklerinin Artırılması: Öğretmen Eğitimi Program ve Uygulamalarının Geliştirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma 283

KAYNAKÇA
Darling-Hammond, L., & Sykes, G. (2003).
Alisaari, J., Heikkola, L. M., Commins, N., &
Wanted, A National Teacher Supply Poli-
Acquah, E. O. (2019). Monolingual ide-
cy for Education:The Right Way to Meet
ologies confronting multilingual realities.
The “Highly Qualified Teacher” Challenge.
Finnish teachers’ beliefs about linguistic
Education Policy Analysis Archives, 11, 33.
diversity. Teaching and Teacher Educati-
https://doi.org/10.14507/epaa.v11n33.2003
on, 80, 48–58. https://doi.org/10.1016/j.
tate.2019.01.003 De Jong, E., & Harper, C. (2005). Preparing
mainstream teachers for English-langua-
Banks, J. A., & Banks, C. A. (1993). Multicul-
ge learners: Is being a good teacher good
tural education: Issues and perspectives.
enough? Teacher Education Quarterly,
Boston: Allyn & Bacon
32(2), 101–124.
Bennett, M. J. (2009). Defining, measuring, and
Deardorff, D. K. (2009). The SAGE Hand-
facilitating intercultural learning: a con-
book of Intercultural Competence.
ceptual introduction to the Intercultural
SAGE Publications, Inc. https://doi.
Educationdouble supplement. Intercultural
org/10.4135/9781071872987
Education, 20(sup1), S1–S13. https://doi.
org/10.1080/14675980903370763 Fantini, A. E. (2000). A central concern: Develo-
ping intercultural competence. SIT Occasi-
Bonwell, C. C., & Eison, J. A. (1991). Active le-
onal Paper Series, 1(2000), 25-42.
arning: Creating excitement in the classro-
om. 1991 ASHE-ERIC higher education re- Gándara, P., & Hopkins, M. (2010). Forbidden
ports. ERIC Clearinghouse on Higher Edu- language: English learners and restrictive
cation, The George Washington University. language policies. New York , NY : Teac-
hers College Press.
Byram, M. (2009). Intercultural Competence
in Foreign Languages : The Intercultu- García, O. (2009). Bilingual education in the
ral Speaker and the Pedagogy of Foreign 21st century: A global perspective. Malden,
Language Education. 321–332. https://doi. MA: Wiley/Blackwell.
org/10.4135/9781071872987.n18 García, O., & Kleifgen, J. (2018). Educating
Cenoz, J. and Gorter, D. (2011). A holistic ap- emergent bilinguals: Policies, programs,
proach to multilingual education: introduc- and practices for English learners (2nd
tion. The Modern Language Journal, 95(3), ed.). New York, NY: Teachers College
339-343. https://doi.org/10.1111/j.1540- Press.
4781.2011.01204.x Gay, G. (2010). Culturally responsive teaching:
Cummins, J. (2013). 1. Language and Identity Theory, research, and practice (2nd ed.).
in Multilingual Schools: Constructing Evi- New York, NY: Teachers College Press.
dence-based Instructional Policies. Multi- Hailkari, T., Virtanen, V., Vesalainen, M., &
lingual Matters EBooks, 3–26. https://doi. Postareff, L. (2021). Student perspecti-
org/10.21832/9781783090815-003 ves on how different elements of constru-
Darling-Hammond, L. (2017). Teacher educa- ctive alignment support active learning.
tion around the world: What can we learn Active Learning in Higher Education,
from international practice? European 23(3), 146978742198916. https://doi.
Journal of Teacher Education, 40(3), 291– org/10.1177/1469787421989160
309. https://doi.org/10.1080/02619768.201 Howard, G. R. (2016). We can’t teach what we
7.1315399 don’t know: White teachers, multiracial
schools. Teachers College Press.
284 EĞİTİMDE GÜNCEL ARAŞTIRMALAR - II
Ingersoll, R.M., Merrill, E., Stuckey, D. and Col-
lins, G. (2018), “Seven trends: the Transfor-
mation of the teaching force: Updated Oc-
tober 2018”, Consortium for Policy Resear-
ch in Education, Philadelphia, PA.
Kramsch, C. (1993). Context and culture in lan-
guage teaching. Oxford University Press.
Kumaravadivelu, B. (2008). Cultural globaliza-
tion and language education. New Haven,
CT: Yale University Press
Menken, K., & Antunez, B. (2001). An overview
of the preparation and certification of teac-
hers working with limited English proficient
(LEP) students. Washington, DC: National
Clearinghouse for Bilingual Education.
Pellegrino, A., Weiss, M., & Regan, K. (2015).
Learning to Collaborate: General and Spe-
cial Educators in Teacher Education. The
Teacher Educator, 50(3), 187–202. https://
doi.org/10.1080/08878730.2015.1038494
Salekhova, L., Grigorieva, K., Aristova, N., &
Gerasimova, A. (2019). Assessing multilin-
gual competence basing on holistic appro-
ach. INTED2019 Proceedings. https://doi.
org/10.21125/inted.2019.0782
Schissel, J. L., De Korne, H., & López-Gopar,
M. (2018). Grappling with translanguaging
for teaching and assessment in culturally
and linguistically diverse contexts: teacher
perspectives from Oaxaca, Mexico. Inter-
national Journal of Bilingual Education
and Bilingualism, 1–17. https://doi.org/10.
1080/13670050.2018.1463965
Schroedler, T., & Fischer, N. (2020). The role
of beliefs in teacher professionalisation for
multilingual classroom settings. European
Journal of Applied Linguistics, 8(1), 49–72.
https://doi.org/10.1515/eujal-2019-0040
Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative
research: A guide for researchers in educa-
tion and the social sciences. Teachers col-
lege press.
Shulman, L. (2021). Knowledge and Teaching:
Foundations of the New Reform. Harvard
Educational Review, 57(1), 1–23.
Slavin, R. E. (1987). Cooperative Learning:
Where Behavioral and Humanistic Appro-
aches to Classroom Motivation Meet. The
Elementary School Journal, 88(1), 29–37.
https://doi.org/10.1086/461521
Smith, L. T. (2021). Decolonizing methodo-
logies: Research and indigenous peoples.
Bloomsbury Publishing.
Umar, N., Kasim, U., & Samad, I. A. (2022). The
mapping of TOEFL scores among EFL stu-
dents in Aceh. English Education Journal,
13(2), 267–287. https://doi.org/10.24815/
eej.v13i2.25908