P R Z Y K ¸ A DY M A LO W A ¡ / C A M O U F L A G E opracowa∏ / research: Piotr Mrozowski

Kampania w Grecji 1940/1941

12 15
17
I K J 2 lub/or 3 PZL P.24G ¢116, lotnisko Eleusis, Ateny, 1937 rok. Samolot
dostarczano z polski w naturalnym kolorze blach alumin- PZL P.24G
– ROYAL HELLENIC AIRFORCE
iowych i nieuzbrojony. Jeszcze na Ateƒskim lotnisku p∏atowiec
uzbrojono. Patrz: „ZALECANA LEKTURA” nr 1, 2, 3 i 5.
PZL P.24G ¢116, Eleusis Airfield, Athens, 1937. Airplane as deliv- Cat. no. 48108 Greece 1940/1941
A ered from Poland, natural metal finish, unarmed. In Athens it was
quickly armed. See: "Suggested reading" No 1, 2, 3 and 5.
J
przód ty∏
SAMOLOT MYÂLIWSKI PZL P.24
front back
Efektowny pokaz akrobacji Boles∏awa Orliƒskiego na samolocie PZL P.6 na Mi´dzynarodowym Salonie lotniczym w Pary˝u
w 1930 r – zwróci∏ uwag´ zagranicy na samoloty myÊliwskie PZL konstrukcji in˝. Zygmunta Pu∏awskiego z Paƒstwowych
Zak∏adów Lotniczych w Warszawie. W 1932 r do produkcji wszed∏ PZL P.7, a w 1933 r PZL P.11. Poniewa˝ umowa licencyj-
6 14 18 11 16 13
B
na z Anglià na silniki Bristol do tych samolotów nie zezwala∏a na ich eksport – aby móc je sprzedaç za granic´, trzeba je by-
∏o wyposa˝aç we francuskie silniki Gnôme-Rhône. W 1933 r in˝. Wsiewo∏od Jan Jakimiuk, po Êmierci in˝. Pu∏awskiego,
opracowa∏ samolot myÊliwski PZL P.24, który by∏ rozwini´ciem PZL P.7 i PZL P.11, dostosowanym do zabudowy silników
H 14 D C Gnôme-Rhône o mocy 900-1000 KM, co pozwala∏o na uzyskanie du˝ej pr´dkoÊci maksymalnej.
Pierwszy lot na prototypie PZL P.24 wykona∏ Boles∏aw Orliƒski w maju 1933 r. Na drugim prototypie P.24/II Orliƒski 28 czerw-
A ca 1934 r ustali∏ rekord pr´dkoÊci dla samolotów myÊliwskich z silnikiem gwiazdowym – 414 km/h, zatwierdzony przez Mi´-

19 19 3
K dzynarodowà Federacj´ Lotniczà FAI. PZL P.24 jako jeden z pierwszych na Êwiecie otrzyma∏ 2 dzia∏ka 20 mm jako uzbroje-

J nie. Gdy zosta∏ wystawiony w listopadzie 1934 r na Mi´dzynarodowym Salonie Lotniczym w Pary˝u – wzbudzi∏ zaintereso-
wanie prasy lotniczej oraz paƒstw ba∏kaƒskich. W 1935 r samolot przeszed∏ wszechstronne próby fabryczne i zosta∏ nieco
ulepszony. W styczniu 1936 r zademonstrowano trzeci prototyp P.24/II w Warszawie misjom wojskowym Bu∏garii, Estonii,
Grecji, Jugos∏awii, Rumunii i Turcji, a w styczniu i lutym B. Orliƒski wykona∏ na nim lot reklamowy na W´gry, do Bu∏garii,
Grecji i Turcji. Gdy w Turcji z powodu zaci´cia wybuch∏o dzia∏ko, lecz dzi´ki podwieszeniu pod skrzyd∏em nie zosta∏a uszko-
dzona konstrukcja skrzyd∏a, Êwiatowa prasa lotnicza podkreÊli∏a kolejnà zalet´ P.24. Wkrótce posypa∏y si´ zamówienia.
W kwietniu 1936 r z∏o˝y∏y ja Turcja i Bu∏garia, w sierpniu Rumunia, a w paêdzierniku Grecja. Poniewa˝ skrzyd∏a i usterzenie
P.24 by∏y niemal identyczne z zastosowanymi na P.11 – b∏yskawicznie uruchomiono produkcj´ seryjnà. Pierwszy seryjny
P.24 zosta∏ oblatany w sierpniu 1936 r, czyli w 5 miesi´cy od otrzymania zamówieƒ.
PZL P.24 by∏ najbardziej znanym w Êwiecie polskim samolotem myÊliwskim lat trzydziestych. Zbudowano go wraz z proto-

H
typami w Polsce 97 sztuk, a z licencji za granicà 46, czyli ∏àcznie 142 sztuki. Jedyny zachowany egzemplarz znajduje si´
D w muzeum w Turcji.

PZL P.24F i G w Grecji

I W drugiej po∏owie 1937 r i na poczàtku 1938 r Grecja otrzyma∏a 12 P.24F z dwoma dzia∏kami i 24 P.24G z 4 k.m. Obie wer-
I K K sje nap´dza∏ silnik Gnôme-Rhône 14N 07 o mocy 950/970 KM z trój∏opatowym Êmig∏em. W stosunku do wczeÊniejszych
wersji samolot mia∏ zmienionà os∏on´ silnika i dodany ko∏pak Êmig∏a. Rozwija∏ pr´dkoÊç maksymalnà 430 km/h. Samoloty
C D poczàtkowo by∏y srebrne i nosi∏y numery od D101 do D136 na bokach kad∏uba. S∏u˝y∏y one w dywizjonach myÊliwskich
(mira) 21, 22, 23. W 1940 r wszystkie samoloty przezbrojono w 4 k.m., czyli przerobiono na wersj´ P.24G oraz otrzyma∏y
wielobarwny kamufla˝. W wojnie z W∏ochami i Niemcami od listopada 1940 do koƒca kwietnia 1941 na samolotach P.24
greccy piloci zestrzelili 40 samolotów (36 w∏oskich i 4 niemieckie). 2.XI.1940 por. Marinos Mitralexis zniszczy∏ w∏oski bom-
bowiec taranem. By∏o to prawdopodobnie pierwsze staranowanie samolotu w II wojnie Êwiatowej. Jeden z ostatnich P.24
zosta∏ zestrzelony na Kretà. Jeden P.24 zdobyty przez W∏ochów jeszcze w 1943 r znajdowa∏ si´ na stanie lotnictwa w∏oskie-
go.

Opis techniczny
19 19 Jednomiejscowy samolot myÊliwski metalowej konstrukcji. Kabina kryta. Przód kad∏uba kratownicowy kryty blachà, ty∏ pó∏-
skorupowy. P∏at o kszta∏cie mewim („Pu∏awskiego”, „polski”) w widoku z przodu, dwudêwigarowy, podparty zastrza∏ami.
I Podwozie sta∏e, no˝ycowe, z amortyzatorami schowanymi w kad∏ybie. Uzbrojenie wersji P.24A i F – 2 dzia∏ka 20 mm i 2
k.m. 7,92 mm, P.24B, C, E i G – 4 k.m. 7,92 mm oraz 4 bomby 12,5 kg (w P.24F – 50 kg) pod skrzydlami.
Silnik ch∏odzony powietrzem 14-cylindrowy gwiazdowy w P.24A, B i C Gnôme Rhône 14 Kfs o mocy maksymalnej 930 KM,
B A K F G w P.24E IAR Gnôme Rhône 14 KII c32 o mocy 930 KM lub IAR 14 KIIIc36 o mocy 970 KM, w P.24F i G Gnôme Rhône
14N o mocy 970 KM. Âmig∏o metalowe trój∏opatowe, a w P.24E drewniane dwu∏opatowe. Zbiorniki paliwa na 336 l. Przelo-
towe zu˝ycie paliwa 145-150 l/h.
Dane techniczne
Wersja F, G Masa ca∏kowita 1915 kg
Rozpi´toÊç 10,68 m Pr´dkoÊç maksymalna 430 km/h
D∏ugoÊç 7,81 m Pr´dkoÊç przelotowa 310 km/h
PZL P.24G ¢112, kwiecieƒ 1941. Zdj´cia samolotu zdobytego przez Niemców WysokoÊç 2,69 m Pr´dkoÊç minimalna 105 km/h
Powierzchnia noÊna 17,9 m2 Wznoszenie 11,1 m/s
sugerujà, ˝e samolot móg∏ byç pomalowany w trójbarwny kamufla˝. Masa w∏asna 1329 kg Pu∏ap 10500 m
H Patrz: „ZALECANA LEKTURA” nr 1 i 2. Masa u˝yteczna 686 kg Zasi´g 700 km

Andrzej Glass
9 1
F G K A B PZL P.24 FIGHTER

Impressive aerobatic display of Boles∏aw Orliƒski in the PZL P.6 at the Paris Air Show 1930 drew foreign attention to PZL fighters developed by Zygmunt Pu∏awski of the Warsaw-based PZL (Paƒstwowe Zak∏ady Lotnicze, National Aviation Works).
C A E B 1 9 6
In 1932 the PZL P.7 entered production, followed in 1933 by the PZL P.11. These fighters were powered with Polish-built Bristol engines that could not, under the licence agreement, be sold abroad. Therefore, they had to be re-fitted with the
French Gnôme-Rhône power plants for exports. In 1933 Wsiewo∏od Jan Jakimiuk, who took over as the chief designer after Pu∏awski was killed in air crash, developed the PZL P.24 fighter, a derivative of the PZL P.7 and PZL P.11 that could be
powered with 900-1,000 hp Gnôme-Rhône engines which allowed high maximum speeds.
Boles∏aw Orliƒski first flew the PZL P.24 prototype in May 1933. On 28 June 1934 Orliƒski used the second prototype, P.24/II, to set the world speed record for radial-engined fighters at 414 km/h, as approved by the FAI. PZL P.24 was among the
D first fighters in the world to be armed with two 20 mm cannon. When displayed at the Paris Air Show in November 1934, the aeroplane raised interest from the international press, and from representatives of the Balkan countries. During 1935
the fighter underwent extensive factory trials that resulted in some improvements. In January 1936 the third prototype P.24/III was displayed in Warsaw to military missions of Bulgaria, Estonia, Greece, Yugoslavia, Rumania, and Turkey, while in
PZL P.24G ¢112, April 1941. Photos after capturing by Germans suggests that it would be in January and February B. Orliƒski flew it on an advertising tour to Hungary, Bulgaria, Greece and Turkey. While in Turkey, one of the cannon exploded due to a jam, but thanks to being fitted in a pod under the wing, the main plane structure was
three tone camouflage˝. See: "Suggested reading" No 1 and 2. undamaged, resulting in more favourable comments in the world aviation press that stressed the safe design of the P.24. Orders started to come soon: from Turkey and Bulgaria in April 1936, from Rumania in August, and from Greece in October.
As the wings and tail of the P.24 were nearly identical to those of the P.11, series production commenced immediately. The first production P.24 was flown in August 1936, five months after orders were received.
H The PZL P.24 was the most well known Polish fighter of the 1930s. 97 were built in Poland, including prototypes, and 46 were licence-built abroad, a total of 142. The only surviving example is in a museum in Turkey.

PZL P.24F and G in Greece

E In late 1937 r and early 1938 Greece took delivery of twelve P.24F's armed with two cannons and 24 P.24G's armed with four machine guns. Both variants were powered with Gnôme-Rhône 14N 07 engine rated at 950/970 hp, driving a three-
blade propeller. Compared to earlier versions the aircraft featured altered engine cowling and a propeller spinner. The top speed was 430 km/h. The aircraft were initially in natural metal finish and wore numbers in the range of D101-D136 on
1
M
sides of the fuselage. They were used in fighter squadrons (mira) nos. 21, 22, 23. In 1940 all aircraft were re-armed with four machine guns, i. e. converted to P.24G, and finished in multi-tone camouflage. During the war against Italy and Germany,
E D from November 1940 until late April 1941 Greek pilots flying P.24's were credited with 40 enemy aircraft destroyed (36 Italian and 4 German). On 2 November 1940 Lt. Marinos Mitralexis downed an Italian bomber by ramming. This was proba-

F bly the first combat ramming in mid-air during WWII. One of the last P.24's was shot down over Crete. One P.24 captured by the Italians was still in the Italian Air Force inventory in 1943.

Poczàtkowo du˝e Greckie znaki namalowane by∏y na skrzy- Description

d∏ach z góry i z do∏u, pomi´dzy zastrza∏ami a lotkà. W cza-
E sie eksploatacji znaki zamalowano od góry na zielono lub
G bràzowo. Na dolnych powierzchniach zamalowywano je
standardowym jasno niebieskim kolorem. Dolne znaki, cz´-
sto zamalowano pasem w kolorze ciemno niebieskim, by∏a
19
to dodatkowa identyfikacja dla w∏asnej artylerii p-lot.
19
At beginning Greek roundels of large diameter were
Single-seat fighter of all-metal construction with fully enclosed cockpit. Front fuselage as metal-covered trusswork, rear fuselage
monocoque. The gull-wing ("Pu∏awski wing", "Polish wing"), two-spar, strutted. Fixed undercarriage with shock-absorbers in the fuse-
lage.
Armament: P.24G: four 7.92 mm machine guns plus two 50 kg bombs (in the P.24F) under wings.
Power plant: 14-cylinder air cooled radial: P.24F and G: 970 hp Gnôme Rhône 14N.
Metal three-bladed propeller.
Andrzej Glass
Fuel tank capacity 336 l. Cruising fuel consumption of 145-150 l/h.
Specification

via Anatol Olak

painted on upper and lower wings surfaces, close Version F, G All-up weight 1915 kg
to the wing tipe and out of the wing struts. During Wing span 10,68 m Maximum speed 430 km/h
1 service upper surface roundels were over painted Length 7,81 m Cruising speed 310 km/h
in green or earth. Lower surfaces were over paint- Height 2,69 m Minimum speed 105 km/h
M ed with the standard light blue colour, and in a few Wing area
Empty weight
17,9 m2
1329 kg
Rate of climb
Ceiling
11,1 m/s
10500 m
cases they were covered with dark blue stripe. It Prototyp samolotu PZL P.24H na lotnisku Ok´cie
Useful load 686 kg Range 700 km
was also identification for anti-aircraft defense. PZL P.24H prototype, Ok´cie airfield. See ‘sugested reading’ #3

MIRAGE HOBBY Adam Zieliƒski, 02-621 Warszawa, ul. Tyniecka 36 POLAND, tel/fax: (+48 22) 646 84 14,

BIURO HANDLOWE oraz STUDIO GRAFIKI KOMPUTEROWEJ: 02-621 Warszawa, ul. Tyniecka 36, e-mail: mirage@mirage-hobby.com.pl
 I II
18A x 7
5C
19A x 7
L
III I

3C A
3mm
4C
H
R A
ść 8mm

ćz

Please
ease mak
7C
P
J B
O
dł ść 11mm
A

4 K ylowym.
I I Use 'superglue'
20A+22A
Przód Tył
ył ód Tył
ył
Front Back Front Back

VI
H UWAGA!
1A Element "15B"
H S 1B wkleiç po naklejeniu
Tylko oczka!
kalkomanii
J Pin hole only! ” Please make from ATTENTION!
stretc Please cement
G part "15B" after
decals.
S Wewnątrz Malować 27B
I Inside
nątrz
H nt
H
e
2A 24B
17A
25A
K

O
Film ma
K
od spod

A 3A
FB

26B

III

3
Film malować
od spodu.
The film paint
un

I
PE7
J
PE6

16

PE20
PE21

H
ściąć
cut VIII
13 E
A R3

H 3B IV A
19B

H E
Tylko wewnątrz
20B I Inside only ątrz PE11
20B 18B
VII nside only

I
F C2

7A 9A
5A
6A VII
4A
20B
G
PE10
PE16 IX P
A
G
PE16
P 17B
F PE1 PE2 F
3

Prawa strona
Starboard Schemat
ozmieszczen
20B anten
anten.
Wkleić niesymetrycznie
C Patrz ZALECANA LEKTURA Radio antenna
Wykona
y ćz„

11A mounting sche

scheme.
R2

B I
Tylko wewnątrz
Inside only
FIRMA MIRAGE HOBBY PRAGNIE SERDECZNIE PODZI¢KOWAå
R1 PANU: ANDRZEJOWI GLASSOWI ZA CENNE INFORMACJE DOTYCZÑCE
SAMOLOTÓW PZL P.24
1C SPECJALNE PODZI¢KOWANIA ZA POMOC PRZY OPRACOWANIU HISTORYCZNYM
TAK˚E DLLA PANÓW: VERRAS STAUROS (IPMS GREECE),
PE2
6C
C PAPADIMITRIOU GEORGE (IPMS GREECE), COSTAS KALFAKIS (IPMS GR
REECE)
MIRAGE HOBBY THANKS FOR THE INVALUABLE SUPPORT OF THE TECHNICAL RESEARCH
TO MR ANDRZEJ GLASS
Glue non symetical
AND FOR THE CONTRIBUTIONS TO TECHNICAL RESEARCH.
See SUGGESTED READING VERRAS STAUROS (IPMS GREECE), PAPADIMITRIOU GEORGE (IIPMS GREECE)
2C
COSTAS KALFAKIS (IPMS GREECE)

VI UWAGA: POWIERZCHNIA MODELU SK¸ADA SI¢ Z WIELU FALISTYCH ELEMENTÓW, MO˚E

PE25
TO OS¸ABIå PRZYLEGANIE KALKOMANII. ABY KALKOMANIE DOK¸ADNIE WNIKN¢¸Y
W RYFLOWANE POWIERZCHNIE PROSIMY U˚Yå PREPARATÓW ZMI¢KCZAJÑCYCH.
NUMER
II NOTE: THE MODEL INCLUDES MANY CORRUGATED SURFACES. THIS CAN AFFECT DECAL
KALKOMANII ADHESION. IN ORDER TO ENSURE PROPER APPLICATION OF THE DECALS TO THE COR-
DECAL
NUMBER RUGATED SURFACES, USE DECAL SETTING SOLUTIONS, PLEASE.

Symbol A B C D E F G H I J K L M N O P R S
Czarny b∏yszczàcy ˝ó∏ty Rdzawoczerwony Czarny kolor gumy Jasno niebieski Zielony Jasno bràzowy Stalowy Srebrny Aluminium Stal oksydowana Szary Ciemno niebieski Ciemno bràzowy Czerwony Zielony Niebieski (na skórze) Kolor skórzany
Kolor Black gloss Yellow Reddish Brown Tyre Black Light Blue Green Light Brown Silver Aluminium
Steel Gunmetal Grey Dark Blue Dark Brown Red Green Blue (on the leather) Leather
Vallejo 861 952 982 866 ~906/907 897 / 839 914 / 977 864 997 848 863 905 844 875 / 843 908+510 970+510 ~840+510 843
 P R Z Y K ¸ A DY M A LO W A ¡ / C A M O U F L A G E opracowa∏ / research: Piotr Mrozowski

4
PZL P.24G ¢102 z 23 Mira Dioxe (Eskadra myÊliwska), baza lotnicza Argos, F K G A B
kwiecieƒ 1941 rok. Patrz: „ZALECANA LEKTURA” nr 1, 2, i 5.
PZL P.24G ¢102, 23 Mira Dioxe (Fighter Squadron), Argos Airfield, April 1941 rok.
See: "Suggested reading" No 1, 2, and 5.

H
B A G F G 5 8 1

E D C

H
1
E 1
E
C D A 7 B 1 8 6

1 F
1

4 N F
G
K A B
ZALECANA LEKTURA / SUGGESTED READING:
1. PZL P.24
Andrzej Glass, Wydawnictwo Militaria, 1994
- Historia, fotografie, plany / Narrative, pho-
tos, drawings.
2. PZL P.24, Seria „Pod Lupà” #15.
Przemys∏aw Skulski, ACE Publication, 2002
- Historia, szczegó∏owe zdj´cia p∏atowca
opis malowania / Narrative, detailed photos,
camouflage and markings.
3. SAMOLOTY WOJSKOWE W POLSCE 1924-
1939.
Andrzej Morga∏a, Bellona, 2003 - Historia, foto-
grafie / Narrative, photos.
4. DRAGON HOBBY 4/1999 . „PZL P.24 w
Turcji”
Andrzej Glass. Mirage Hobby, 1999 - Histo-
ria, fotografie / Narrative, photos.
5. HELLENIC WINGS Vol I: 1908-1944.
Praca zbiorowa. - Historia, fotografie /
Narrative, photos.
6. BIULETYN IPMS ELLADOS 1/1999 - opis
malowania /camouflage and markings.

H 11 E 10 D C 5
K N G F
PZL P.24G ¢115, prawdopodobnie z 21 Mira Dioxe (Eskadra myÊliwska),
1940/1941 rok. Samolot w rzadziej spotykanym trójbarwnym kamufla˝u. B A
Patrz: „ZALECANA LEKTURA” nr 1, 2, 5 i 6.
PZL P.24G ¢115, probably of 21 Mira Dioxe (Fighter Squadron), 1940/1941.
Airframe in rare three tone camouflage. See: "Suggested reading" No 1, 2, 5 and 6.

H
10 11 6 E
10 10 A B
10
C D 10

N F
E G