www.yotathai.

com

คู,มือการออกแบบสภาพแวดลัอบ
คนพิการ และคนทุกวัย
สําหรับ
(พีนพทรงท 4 ฉบบชรบชรจ)

if
►
1 ๒A
V
1
รา J
L

3 L J)

/1
I
ท

3
1

งานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ
สํานัก
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความบนคงขoงมนุษย์
ส,0เสริบคักยภาพและสิทธิ
สํานัก
255 บริเวณสถานลงเครา:ห'เด็กหญิงบ้านราชวิถี
อาคาร 60 ปืกรนบร:ชาลงเครา:ห' ถนนราชวิถี แขวง'พญา'1ก เขตราชเทวี กรงเทพมหานคร 10400 งานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ
สํานัก
โทรคพก' 0-2644-7992-4 โทรสาร 0-2644-7995 กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมนคงของมนุษย์
www.nep.go.th
 www.yotathai.com

Jc. -
*
r'
<5

*
ริ}. ร}."�
rzj
A - -
‘ไ.
— > ระ ระ
ร
—
r

๚
«r
A
A

/' V
'ร

1*7?.

-ryj -ri:.'■ะ/- J _ • 'ะ'' พ, ะ'-r'.r

■''ะ/ะ'-
—
• -7 >: r
ะ/- ■-/ น- ะ/ะ. ะ/. > J. JU. .'ริ, . ะ..'ริริ.
-J

fli

จากจํานวนคนพิการและผูสูงอายุที่มีมากขึ้น เมื่อรวมกับ
ประชากรเด็ก สตรีมคี รรภ หรือผูท พุ พลภาพอืน่ ๆ แลวพบวาในอนาคต
บทนํา ประชากรเหลานี้ จะมีสดั สวนรวมแลวมากกวาคนทัว่ ไป การขับเคลือ่ น
เรือ่ งสภาพแวดลอมทีเ่ หมาะสมกับคนพิการและผูส งู อายุ จึงเปนประเด็น
ทีท่ ว่ั โลกกําลังรณรงคกนั อยางแพรหลาย
สํานักงานสงเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวติ คนพิการแหงชาติ
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมัน่ คงของมนุษย และหนวยปฏิบตั ิ
การวิ จั ย สภาพแวดล อ มที่ เ หมาะสมกั บ ผู สู ง อายุ แ ละคนพิ ก าร
จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ไดเล็งเห็นถึงความสําคัญดังกลาว จึงได
จัดทํา “คูมือการออกแบบสภาพแวดลอมสําหรับคนพิการ และ
คนทุกวัย” ขึ้น เพื่อเผยแพรแนวทางการออกแบบสภาพแวดลอมที่
เหมาะสม ใหหนวยงานตางๆ และประชาชนทั่วไป สามารถอานและทํา
ความเขาใจอยางงายๆ โดยอาศัยการรวบรวมขอมูลแนวทางการออก
แบบดั ง กล า วจากหลายแหล ง เช น ADA ของสหรั ฐ อเมริ ก า
Accessibility for the Disabled ของ UN Architectural Services
Department ของฮองกง Building Construction Authority
ของสิงคโปร Code of Practice on Access and Mobility ของ
ลิเวอรพลู อังกฤษ และ Barrier Free Design Guideline ของญีป่ นุ
เปนตน ทางคณะผจู ดั ทํา หวังเปน อยางยิง่ วาผูท ไี่ ดอา นคูม อื ฯ นี้ สามารถ
นําความรูท ไี่ ดไปปรับปรุง สภาพแวดลอมใหเหมาะสมกับคนพิการ ผูส งู
อายุ อันจะนําไปสูการสรางสภาพแวดลอมที่เปนมิตรกับคนทุกวัย
ทุกกลุม ซึง่ อาจจะมีบางประเด็นทีไ่ มเหมาะสมกับคนไทย ทางคณะผูจ ดั
ทํายินดีรบั คําแนะนําจากผูท ไี่ ดอา นคูม อื ฯ นีท้ กุ ทาน เพือ่ ทําการปรับปรุง
แกไขใหสมบูรณตอ ไป
แนวคิด : คนพิการ คนชรา สามารถใชชีวิตไดอยางอิสระ มีศักดิ์ศรี ไมเปนภาระกับสังคม
    1
 www.yotathai.com

m
น \
L
4'

if
I

สารบัญ
บทนํา 1
การออกแบบทีท่ กุ คนสามารถเขาถึง
และใชประโยชนได (Universal Design) 3
ขนาดและสัดสวนตางๆ ของรถเกาอีเ้ ข็นคนพิการ 4
สิง่ อํานวยความสะดวก 5
 ⌫  6
  7
 ⌫ 12
  13
  
  22
  27
  29
  30
  33
  34
   37
  38
   39

2    

 www.yotathai.com

Universal Design
การออกแบบทีท่ กุ คน
สามารถเขาถึง
และใชประโยชนได

O   ⌫ 

  
  ⌫  
    
    ⌫  
       
⌦ ⌫  ⌫  
O    ⌫  ⌫
⌫  
⌫  ⌧    
  ⌫ 
 ⌫   
    ⌫⌫
⌦       
        
          
      
   ⌫    ⌫   

    3

 www.yotathai.com

ขนาดและสัดสวนตางๆ ของรถเกาอีเ้ ข็นคนพิการ**

2600 ~T T 2600
2400 2400
2200 2200
2000 * 2000
1800 1800
1600 1600
1400 I 1400
1200
1000
1200
1000
Q
I
800 800
4
600 600
400 400
200 200
0 0
1500
900

2600
2600
2400
2400
2200
2200
2000
2000
1800
1800
1600
1600
1400 1400
1200
1000
I, 1200
1000
8
800 800 i
s
?
600 600
400 400 i
200 200
0 0
I- 1200

__
2600
2400
2200
2000
1800
710-900
*ÿ 4
1600 500«80
1400
1200
1000
I

l_
_ I

mm
800
600
400
200 ♦

0 1500mm

4    

 www.yotathai.com

สิ่งอํานวยความสะดวก*
   
⌫       
    
 ⌫
 ⌫⌫⌫ ⌫⌫
  ⌦ ⌫ ⌦
   ⌫
   
      
   

+ÿ>A /ÿ! -
พ

V
ช
vti

    5

 www.yotathai.com

1. ทีจ่ อดรถ*

1เาuvUwMKiพแพทๆร
SLOPE 1:12
O ⌫ ⌫
⌫⌫ ⌫
     
1»*
เฒ
O ⌫ ⌫  ⌫   1

   ⌫

 ⌫⌫
 ⌫⌫⌫ 
⌫ 2400 2400
1,000
⌫
UliflU
 ⌫
⌫
O ⌫   
⌫⌫   
O ⌫ ⌫  ⌦   
 ⌫  ⌦  
   
O ⌫ 


6    

 www.yotathai.com

2. ทางลาด*
    ⌫  
    ⌫  
 
   ⌫  
   ⌫  
⌫ ⌫    
  ⌫

ไมนอยกวา 0.90 ม.

พื้ น ที่ ว า ง

1:
หนาทางลาด พื้นผิวตางสัมผัส
ไมนอยกวา 1.50 ม. ชนิดเตือน

800-900 มม.
ทางลาดไมเกิน 1:12

ความยาวแตละชวง
ไมเกิน 6 ม. พื้นผิวตางสัมผัสชนิดเตือน
พื้ น ที่ ว า ง .
หนาทางลาด มม
00 มม.
ไมนอยกวา 1.50 ม. 3 300

-
มีความลาดชันไมตา่ํ กวา 1 : 12

ไ
J1 ทางลาดดานที่ไมมีผนังกั้น
300 มม.
300 มม. พื้นผิวตางสัมผัส ใหยกขอบสูงจากพื้นผิวของ
พื้ น ที่ ว า ง ชนิดเตือน
หนาทางลาด ทางลาดไมนอ ยกวา 150 มม.
ไมนอยกวา 1.50 ม. พื้นผิวตางสัมผัส
มม. น ชนิดเตือน
300 0 มม.
พื้นที่วางหนาทางลาด 30
ไมนอยกวา 1.50 ม.

น ” V

LI

    7

 www.yotathai.com

แสดงลักษณะทางลาดแบบตรง

1,50
0 * 5
I
6'Ooo MAX f

%
ไทึ๋น Cnทาง ส์มผ้ a
1,50 (Warning Block)
0

12 X *” ศ,nwnMfu
■

1X
นาก�ftฝนurนํา

MIN
1,500
ft

⌫   ⌫⌫ ⌫

    ⌦  ⌫   
แสดงลักษณะทางลาด 90 องศา**
J'*>0 Min
jX

ฟ้น 0ว*ทงเเม
A
ฝ่ท
(Warning Block)
r\

\
เเม
ฟ้น 0 ว*ท.) ฝ่แ

''***/*
(Warning Block)
�

5"*»ÿ
/i
*00

8    

 www.yotathai.com

แสดงลักษณะทางลาด 180 องศา**

- ;
: รุ่ tod ;

'ÿi-o0 .

พ
'ÿ’/ft
:
ฟ้น ร-)•ท01เม da
(Warning Block)

IN
0M
1,50
*

 k
_  SLOPE 1:1= 45 องศา
ลักษณะตามกฎกระทรวงกำทนด

SLOPE 1:2
  
ซ้อนนะนําเพี่อความปลอ ตภัย

   ⌫
      
⌫ ⌫     
     ⌦  

    9

 www.yotathai.com

ทางลาดขอบถนน**

T T T I T ▼ T

---f
ooooo
m ♦ ๆ

.NJO
-
:
♦

oy r
T

o ———
—4

z=sm=n
1,800 4
* พื้นผิวตางสัมผัส
*
4ÿ
ชนิดเตือน
๐�
ร๐
♦
t + I 4

2K
' ' ' +
1,800 900 1,800

⌫  
     
    

—4

10    

 ๐ TOO ฆ
๐ ๐
o o
odf ๐
ท
"า
:: Vy
000*1 0ÿ6 000'i

fa
bl_ _|
⌫
⌫ 
 ⌫ ⌫  ⌫ ⌫    
⌫    ⌫  
    11
www.yotathai.com
 www.yotathai.com

3. บริการทีจ่ ดั สําหรับคนพิการ*

a . ความภูงชอง
ประมาณ
เคาน์เตอร์
750 มิคลิเมตร

ความธุงฃองเนฺอทฺภฺายใต้เคาน์เตอร์
มากกวา 600 มิลลิเมตร
Q
1 ■ 1
ความลิกเคาน์เตอร์มากกว่า 400 มิลลิเมตร

m
r*7

A'

12    

 www.yotathai.com

4. หองสวม*
+ .ÿ50-500ÿ
450-500 min900
’ เเ-4
พ, 14

บ/
o
h
o
X- ‘ร
N
รV
f \
\
r
/
\
I V I
IQ
ไ o
t I
/
\ /
>
/
\ /
พืน้ ผิวตางสัมผัส
ร
'ร.
•ร
L® ชนิดเตือน

c. a
i

1«?
O ⌫⌫
⌫   
O ⌫ ⌫

O ⌫⌫  
⌫ ⌫ ⌫
O    ⌫   ⌫
⌫ ⌫    
O  ⌫   
 ⌫ 
    13
 www.yotathai.com

I I
0-50

p
o

/
✓ \
/ ร
ร cu
t
/
\\ <=ÿ1-

<*0
(
I 1
I

"1
\
\ I
\ /
\
\
\ /

j
N /
N ✓
ท
nin 0.90 I

non ผังพื้นแสดงการจัดวางเครื่องสุขภัณฑ

f k
ภาพแสดงการจัดวาง
เครื่องสุขภัณฑภายใน
หองน้าํ
w-b

J
m ’ท ไฑ

V

    ⌫
⌫ ⌫   

J
 ⌫  
⌫ 

     ⌫                  ⌫       
⌫    ⌫
 ⌫       


ตัวอยางหองน้ําสําหรับคนพิการ

14    

 www.yotathai.com

1.10
0.45 0.70
f f
o ธร /
■

0.45 /

/
/
/
/
/ -"k N
\
/
/
5 ทีน
Xf

่ ั่งอาบน่า
/ / \
/ / \ /
/ / \ /

> 1.50
ริf
/
/ V
\
m /
.
/
/
/ \
รุ
/ /

A
/ \ /
/ \
๐
/
/ /

5
0.90
1.00

ir ir ir

B-I
'
y- l c 1
"4

?!
m «1 h
0

5 i
4 -4 -4
l 9M

ตัวอยางหองอาบน้ําสําหรับคนพิการ

    15

 www.yotathai.com

ทน�

rtft 009

บ!.

/
/
/
/
/ ๐
/
/

ncwfiZ
I
[/]
/
/
/
/
/
/
/
/
I>»ntu» '
ftIt 009 wtwinyiytu

n»tiwuinyi>tน

๐
Kit 00/

ตัวอยางหองอาบน้ําสําหรับคนพิการ

16    

 www.yotathai.com

o
o

•c3|
y
ตัวอยางราวปรับมุมสําหรับคนพิการ

⌫⌫
  ⌫ ⌫  

    17

 www.yotathai.com

อางลางมือ

ท เท450

■■
1

in
ฒ

■
1

เก
1 >
I

ตัวอยางอางลางมือสําหรับคนพิการ
18    
 www.yotathai.com

O ⌫  ⌦⌫    ⌫ 

      
⌫  ⌫
O ⌫ ⌦   
   ⌫
 
O  
O ⌫⌫
⌫ ⌦⌫
⌦

ะ*-*า.
L

    19

 www.yotathai.com

โถปสสาวะชาย

⌫⌫ 
   ⌫ ⌫ ⌫    ⌫  
⌦
⌫    
        
  
⌫  

 ⌫ ⌫⌫    ⌧   
⌦⌫
   ⌫    


20    

 www.yotathai.com

600

800 นม.

รเ
4
.■-ๆ

1
Hi
1า
«
a J)

ตัวอยางโถปสสาวะสําหรับคนพิการ

    21

 www.yotathai.com

5. ทางเขาอาคาร ทางเดินระหวางอาคาร
ทางเชือ่ มระหวางอาคาร*
O  ⌫ ⌫  ⌫
  
O  ⌫  
O ⌫   
O    ⌫
⌫  
O ⌫ ⌫ ⌫  
⌫

A -a
*

1 lW
ๆ

1 4 1
1

-
/

22    

 www.yotathai.com

1 00 MAX

๐
๐
๐
CNJ

รูป ด้าน
0 200 400 10๓

O ⌫   

       ⌫
 
O ⌫⌫ ⌫
      
   
 
    23
 www.yotathai.com

ทางเดิน**

0 1000 2000 3000 4000

4000

Min 900

3000

2000 8

§ 8
1000
i *
0

O   

 ⌫  ⌫  ⌫
O       ⌫            
⌫ ⌫  ⌫   
O    ⌫ 
⌫   ⌫  
  ⌫ ⌫    ⌫
   

24    

 www.yotathai.com

0 1000 2000 3000 4000 5000

3000

u&fuueffi
/ \

2000 1 /
/
/ \
\

I /
ร N
1500
/
/
\ /
/
1000 f/yyyy/yÿ

550

0 1000 2000 3000 4000

4000

Min 1200
f
3000

Iร X
\
\
\ \
2000 \
ys/yy/yy/yssysssy/yysyss/y.'/yi
I I
/
/
§ /
/
1000 •E
2

y/y/zV7///SJyyy//yyyyyy/yyyyyyy’y/yy/5»ry/jY/JV.YS/yss

    25

 www.yotathai.com

ท่อ!::บาอนฺา ห?อ!าง!::บาอนฺา ขะท่องม็ฟ่านิทสนิท

ขนาทของท่องทะนก!ง ห?อเสุน้ ห่าน5น oilซางของI
13 มน.

ทว่าง1น!กิน 13 นน. แนว!องทองขวางนิบแนวทางเทิน

แนวทาง!ดิน
1

\ Urÿ

13 บน.

ตัวอยางทอระบายน้ํา หรือรางระบายน้ํา

\ & ■'.ว
%

26    

 www.yotathai.com

6. ราวจับ*
⌫ ⌫   
       
 ⌫ ⌦  
*
+v
*
»

Artrt 0*-0€/ rtrt 09-0fr

/
0-

*
» /
/
»*
r

r »

» Lturiemtÿ
* zv•rtrt 0
I
»

»
c»
■
r
*

V /

*r
r
I
»
» r

ตัวอยางลักษณะทั่วไปของราวจับ ri

    27

 www.yotathai.com

พื้นรวเวียน พื้นรวนยาน พื้นผิ'!vnnii

พื้นนิวเวียน

-■

40-50 60
5 40-50
::

P;

5 3
:
1

0
%ป ตัด
30 40 100

นบนพาซ 3

ยกขอบสูงจากพื้นผิวของทางลาด
ไมนอยกวา 150 มม.
/

150 มม.

ตัวอยางราวจับสําหรับคนพิการ

พ'-

28    

 www.yotathai.com

7. ลิฟต*
300 มน.
ไม่น'อชกว่า 1.40 เมอร 300-600 มม.
/

/
/ BOOOOO
"7
oooooo

II
000000

mm
oooooo

ไมนอยกวา
a

900 มม.
*§s
mill a
'.3-
อิฟต์ Him i
/
liiiii /
7
\

ทื้นร วคางเโมก้อ
wnJmน

,0
ตัวอยางลิฟตสําหรับคนพิการ

O ⌫
O ⌫
ไมุ่น®ยกวา O ⌫
/
400
ม�'
  
/ ๐๐๐๐๐๐
oooooo
oooooo
oooooo
O ⌫ 
Ig ⌫  
ไมนอ ยกวา
800-900มม.

,i -
J . O ⌫⌫ ⌫
 
/ V

ไม่น้อยทว่า 1.40 ฒตร

O   ⌫ 
/

    29
 www.yotathai.com

8. บันได*

ratooe

'««006-009

rtnooe

'1
1■พ0รเ

ouiuvnb
พ
ตัวอยางบันไดสําหรับคนพิการ
O ⌫   
O ⌫   
O ⌫ 
O ⌫       
O    
O ⌫
O ⌫⌫⌫⌫

O ⌫
⌦    
   
30    
 www.yotathai.com

300-400

เ-4
300-400

H
o o

_-
ะะยะสินชุด
7ะยะสินชุด
หางลาด
ทางเทด

รปคาน
นท:

300-400

1-4

300-400

F4
ระยะสินชุด
ปันได

ระยะสินชุด
ปันได
?ปคาน

O       


O   ⌫ ⌫   
O  ⌫   
 
    31
 www.yotathai.com

ที่วางใตบันไดและทางลาด**

ป,รบปรุงช่านฦ0ฟ้* น์ A
-
AM-Xพ '
ระสับ 2,000 มน.

;■ I สัน(เารทง#:มสั'ส
- -i (warning Block)
4'

MX
a■ราง ขอบเขด
ระสับ 2,000 มม.
A i
I
สับ0วรทง#มฟ้แ
* I
(Warning Block)

ใช่ประโมขน จาก!ftuii

-
1
ระสับ 2,000 มม.
สับ filรทง#ม#*
(Warning Block)

O ⌫⌫  ⌫


O ⌫ ⌫⌫⌫
   
32    
 www.yotathai.com

9. ปาย  ⌫  

   
  

ทางลาด  

  ⌫
⌫ ⌫ 
⌫

ทางลาด 6�
ทางลาด
ตัวอยางปายแสดงทางไปสูสิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับคนพิการ

<0 6เ m
*+
&
ตัวอยางสัญลักษณแสดงประเภทสิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับคนพิการ
    33
 www.yotathai.com

10. ประตู* ไมนอยกวา

900 มม.
/
/
—f
✓
๗'''
4°
  /
เ
    I
/

  /

⌫⌫ 
  ส์น?!วาง
ไม่น®ยกว่า o o
 ⌫ 1.5 เมต?

⌫ ⌫  

 
 
พื้น?(ว่างไม่น้®ยกว่า 1.5 เมต?
⌫ ⌫  N
V

 ⌫
ไมนอยกวา
  ⌫ 
*
900 มม.

   
  4�
_ 2_
■รา
/

 

พื้นทีว่่ าง
ไม่น®ยกว่า
1.5 เมต?

V ทน?(วางไม่น®ยกว่า 1.5 เมต? V

34    

 www.yotathai.com

ไมนอยกวา
900 มม.

{3H
\
\
\
V
\
■V
*

1
?
, ไมเทิน 600 มม. ■f
■+
1.00-1.20 เมตร

, 'เมนต!!เพ่า 1 เมต?
->L

ตัวอยางประตูสําหรับคนพิการ
⌫ ⌫ ⌫   

⌦ ⌫    
  
⌫⌫   
⌫⌫  
 
         
    35
 www.yotathai.com

'
1*” �500 1,500
I- H h -1 t—

—
1
§T *• ซ

แปลน

O ⌫⌫⌫
⌫   ⌫     ⌫            
 ⌧  
O ⌫  ⌫ 

หนาตาง
O   
O  
O ⌫⌫ ⌫  
O ⌫ ⌫   
O ⌫  ⌦

36    

 www.yotathai.com

11. พืน้ ผิวตางสัมผัส*

O   ⌦
  ⌫ ⌫   ⌫ 
 
  ⌫ ⌫ ⌫   ⌫  

O ⌫  ⌫  
⌫ ⌫    ⌫  ⌦ 
 ⌫    ⌫    
O ⌫          
   

o ๐
๐ ๐ o -ÿ-
0ÿÿ0

๐๐๐๐

 
O ⌫   ⌫
   
    ⌦    
       
     
⌫     ⌫ 


    37

 www.yotathai.com

12. หองพักในโรงแรม*
⌫ ⌫     ⌦  ⌫  
     
⌫  ⌫
   ⌫
 ⌫   
⌫ ⌫  ⌫ ⌫
⌫   ⌫ 
⌫⌫⌫
 ⌫⌫
  
 ⌦ ⌫
 
⌫
 ⌫   ⌫ 
 ⌫
  
๙!» -M

llnininfr
I
I

⌫ 
 
•1

 ⌦⌫


38    

 www.yotathai.com

13. โรงมหรสพ หอประชุม*

เวที
ทางออก ทางออก

C7 C3
ฯ
Cะะะะว
TOP

⌫  ⌫ ⌫ ⌦ ⌫

    ⌫    
 ⌫ ⌫  ⌫ 
    
   ⌦ ⌫  ⌫
 ⌫ 

    39
 www.yotathai.com

YA
น

   ⌫   

   
 
   
รายการอางอิง
    
  
      ⌫ 

  

40    