PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI

ODPOWIEDZI DO ARKUSZA ROZSZERZONEGO

ZADANIA ZAMKNIĘTE

1 2 3 4
D A C B

Zadanie 1 (0-1)
O liczbach rzeczywistych dodatnich a, b, x wiadomo, że log2 x = a i log6 x = b.
Wtedy log3 x jest równy
1 b ab
A. b – a B. C. D.
a−b a a−b
Rozwiązanie.
log 2 x a a a ab
b  log 6 x    1  log 2 3   log 2 3   1 
log 2 6 1  log 2 3 b b b
log 2 x a ab
log 3 x   
log 2 3 a  b a  b
b
Odp. D.

Zadanie 2 (0-1)
Liczba 2 3 4 jest równa
A. 6 32 B. 6
6 C. 5
8 D. 6
8
Rozwiązanie.
1 1
 
2 2
 5 2 5
2 4   2  2 3    2 3   2 6  6 25  6 32 .
3

   
Odp. A.

Zadanie 3 (0-1)
x
Dane są funkcje: f  x   , x ∈ R – {1}, g(x) = x2 – 1.
x 1
Wtedy f    
2 1  g 2 1  f    
2  1  g 
2  1 jest równe

A. 2 + 1 B. 2 −1 C. 2 2 − 1 D. 2 2 + 1
Rozwiązanie.
 x 
f   x   g  x   f  x   g   x    f  x   g  x       x 2  1    x   x  1    x 2  x  
 x 1 
= 2x + 1.
f   
2 1  g 
2 1  f   
2  1  g 2 1  2  
2  1  1  2 2  1.
Odp. C.

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 1

Zadanie 4 (0-1)
cos 20  3 sin 20
Liczba jest równa
4 cos 40
1 1 3
A. 1 B. C. D.
2 4 2
Rozwiązanie.
1 3
cos 20  sin 20
cos 20  3 sin 20 2 2 sin 30 cos 20  cos 30 sin 20 sin 50 1
    .
4 cos 40 2 cos 40 2 sin 50 2 sin 50 2
Odp. B.

ZADANIE OTWARTE z kodowaną odpowiedzią

Zadanie 5. (0-2)
a  5
Ciąg (an) jest określony wzorem  1 n2
.
an 1  2  an dla n  1
Oblicz a3.
W poniższe kratki wpisz kolejno cyfry otrzymanego wyniku.
Cyfra
setek dziesiątek jedności

Rozwiązanie.
a2 = 2(1+2) ∙ a1 = 8 ∙ 5 = 40,
a3 = 2(2+2) ∙ a2 = 16 ∙ 40 = 640.
Odp. 640.

ZADANIA OTWARTE

Zadanie 6 (0-3)
Udowodnij, że dla dodatnich liczb rzeczywistych a, b prawdziwa jest nierówność

 a3  b3   1a  b1    a  b 2 .
Rozwiązanie.
Następujące nierówności są równoważne

 a3  b3   1a  b1    a  b 2
a 3 b3
a2    b 2  a 2  2ab  b 2
b a
a 3 b3
  2ab
b a
a4 + b4 ≥ 2a2b2
a4 – 2a2b2 + b4 ≥ 0
(a2 – b2)2 ≥ 0.
Ostatnia nierówność jest prawdziwa, bo dla x ∈ R prawdziwa jest nierówność x2 ≥ 0.

Punktacja.
Doprowadzenie do postaci (a2 – b2)2 ≥ 0 (2p).
Dokończenie dowodu (1p).

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 2

Zadanie 7 (0-3)
W trójkącie ABC odcinki AD i AE dzielą kąt BAC = 3 na trzy równe części (patrz rysunek) oraz |AC| = 3|AB|.

A

 

B D E C

AD 2 cos   3
Uzasadnij, że  .
AE 6 cos   1
Rozwiązanie.
1 1
PABC  AB AD sin   AD AC sin 2
2 2
1 1
PABC  AB AE sin 2  AE AC sin 
2 2
|AD|(|AB|sin  + |AC|sin2) = |AE|(|AB|sin 2 + |AC|sin )
|AD|(|AB|sin  + 6|AB|sin cos ) = |AE|(2|AB|sin cos  + 3|AB|sin )
|AD|(1 + 6cos ) = |AE|(2cos  + 3)
AD 2 cos   3
 .
AE 6 cos   1

Punktacja.
Wyznaczenie pola trójkąta ABC na dwa sposoby (1p).
Dokończenie dowodu (2p).

Zadanie 8 (0-3)
Wyznacz najmniejszą wartość wyrażenia 2a2 – 4b2 – c2 + 4bc + 6a wiedząc, że (a, b, c) jest ciągiem arytmetycz-
nym.
Rozwiązanie.
Jeżeli ciąg (a, b, c) jest ciągiem arytmetycznym, to 2b = a + c.
Wtedy
2a2 – 4b2 – c2 + 4bc + 6a = 2a2 – (2b – c)2 + 6a = 2a2 – a2 + 6a = a2 + 6a = (a + 3)2 – 9.
Zatem najmniejszą wartością wyrażenie osiąga dla a = –3 i wynosi –9.

Punktacja.
Wykorzystanie własności ciągu arytmetycznego (1p).
Dokończenie i odpowiedź (2p).

Zadanie 9 (0-4)
Wyznacz największą i najmniejszą wartość funkcji f(x) = 4x3 – x|x – 2| w przedziale 〈–1; 1〉.
Rozwiązanie.
Dla x ∈ 〈–1; 1〉 otrzymujemy
f (x) = 4x3 – x|x – 2| = 4x3 + x2 – 2x
f ′(x) = 12x2 + 2x – 2

1 1
f ′(x) = 0 ⇔ x = – lub x =
2 3

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 3

  1 1 
f ′(x) > 0 ⇔ x ∈  1;     ; 1
 2 3 
 1 1
f ′(x) < 0 ⇔ x ∈   ; 
 2 3
Funkcja f jest funkcją ciągłą.

1 1 1 1
Zatem w przedziałach −1; − , ; 1 jest funkcją rosnącą, natomiast w przedziale − ; jest funkcją male-
jącą. 2 3 2 3

 1 1  1 1 1 1 
x –1  1;   −  ;   ; 1 1
 2 2  2 3 3 3 

3 11
f (x) –1 − 3
4 27

Wartość najmniejsza f (–1) = –1.

Wartość największa f(1) = 3.

Punktacja.
Zapisanie funkcji bez znaku wartości bezwzględnej (1p).
Obliczenie pochodnej (1p).
Wyznaczenie przedziałów monotoniczności (1p).
Dokończenie i odpowiedź (1p).

Zadanie 10 (0-4)
W trapezie równoramiennym ABCD dane są długości podstaw |AB| = 13 i |CD| = 3 oraz długość przekątnej
|BD| = 10. Oblicz długość ramienia AD oraz długość promienia okręgu opisanego na tym trapezie.
Rozwiązanie.
D C
3

h 10


A B
E 13

Oznaczenia takie jak na rysunku. DE jest wysokością trapezu.

Ponieważ trapez jest równoramienny, więc|AE| = 5, |BE| = 8.
Z twierdzenia Pitagorasa |DE| = 6.
Następnie również z twierdzenia Pitagorasa |AD| = 61 .
6 3
Wykorzystując trójkąt prostokątny BDE otrzymujemy sin    .
10 5
Z twierdzenia sinusów obliczymy długość promienia okręgu opisanego na trójkącie ABD.
AD 61 5 61
2R    .
sin  3 3
5
5 61
Odp. |AD| = 61, R = .
6

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 4

Punktacja.
Obliczenie długości ramienia (2p).
Dokończenie (2p).

Zadanie 11 (0-4)
W trójkącie równoramiennym ABC, (|BA| = |BC|), punkt E należy do boku BC i do dwusiecznej kąta BAC, nato-
miast AD jest środkową w tym trójkącie. Oblicz pole trójkąta ADE wiedząc, że i |AC| = 6 oraz |ACB| = 30°.
Rozwiązanie.
B

E
D

30°
A C
3 F 3

B1

Trójkąt BCF jest połową trójkąta równobocznego (F – środek AC).

BC 3
Zatem 3 = , BC = 2 3 , BF = 3 .
2
Z twierdzenia o dwusiecznej otrzymujemy
BE AB
= ,
EC AC
2 3x 2 3
 , gdzie |CE| = x.
x 6
Rozwiązując otrzymujemy x = 3 3 –3.
1 9 39
PACE 
1
2
1
 
 AC  CE  sin 30   6  3 3  3  
2 2 2
1 1 1 3 3
PACD   AC  CD  sin 30   6  3   .
2 2 2 2
9 39 3 3 6 39
PADE  PACE  PACD =   .
2 2 2

Punktacja.
Obliczenie długości ramion trójkąta ABC (1p).
Obliczenie |BE| lub |CE| (1p).
Dokończenie i odpowiedź (2p).

Zadanie 12 (0-5)
Wyznacz wszystkie wartości parametru a ∈ R, dla których równanie
(|x – 2a| –3)(x2 + ax – x – a) = 0
ma dokładnie trzy różne rozwiązania.
Rozwiązanie.
Równanie zadania jest równoważne alternatywie równań
|x – 2a| = 3 lub x2 + ax – x – a = 0.

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 5

Pierwsze równanie przekształcamy równoważnie
|x – 2a| = 3 ⇔ x – 2a = 3 lub x – 2a = –3 ⇔ x = 3 + 2a lub x = –3 + 2a.
Zatem pierwsze równanie ma dwa różne rozwiązania
x1 = 3 + 2a, x2 = –3 + 2a
Drugie równanie przekształcamy równoważnie
x2 + ax – x – a = 0 ⇔ (x – 1)(x + a) = 0 ⇔ x = 1 lub x = – a.
Zatem drugie równanie ma dwa rozwiązania
x3 = 1, x4 = –a
Równanie ma trzy różne rozwiązania wtedy, gdy dokładnie dwa z czterech rozwiązań są równe.
x1 = x3 ⇔ 3 + 2a = 1 ⇔ a = – 1.
Wtedy x1 = x3 = x4 = 1 i x2 = –5. Zatem równanie ma dwa różne rozwiązania.
x2 = x3 ⇔ –3 + 2a = 1 ⇔ a = 2.
Wtedy x2 = x3 = 1, x1 = 7, x4 = –2, czyli równanie ma trzy różne rozwiązania.
x2 = x4 ⇔ –3 + 2a = –a ⇔ a = 1.
Wtedy x2 = x4 = –1, x1 = 5, x3 = 1, równanie ma trzy różne rozwiązania.
Odp. a ∈ {1, 2}.

Punktacja.
Alternatywa równań i rozwiązanie jednego z nich (2p).
Rozwiązanie drugiego (2p).
Dokończenie i odpowiedź (1p).

Zadanie 13 (0-5)
 5   7 
Rozwiąż równanie sin  2 x     3 cos  x    = 1 + 4 sin x w przedziale 〈0, 2π〉.
 2   2 
Rozwiązanie.
Wykorzystując wzory redukcyjne otrzymujemy
 5 
sin  2 x    = cos 2x,
 2 
 7 
cos  x    = –sin x.
 2 
Następujące równania są równoważne
 5   7 
sin  2 x     3 cos  x    = 1 + 4 sin x,
 2   2 
cos 2x + 3sin x = 1 + 4sin x,
1 – 2sin2 x – sin x = 1,
2sin2 x + sin x = 0,
sin x(2 sin x + 1) = 0,
1
sin x = 0 lub sin x = – .
2
 7 11 
Odp. x ∈ 0, , 2, ,   .
 6 6 

Punktacja.
Wykorzystanie wzorów redukcyjnych (1p).
Doprowadzenie do alternatywy równań (2p).
Rozwiązanie jednego równania (1p).
Dokończenie i odpowiedź (1p).

Zadanie 14 (0-6)
W ostrosłupie ABCS spodkiem wysokości ostrosłupa SO jest punkt O, który jest punktem przecięcia dwusiecznej
kąta ABC i wysokości AD podstawy ABC ostrosłupa.
Oblicz objętość ostrosłupa wiedząc, że |AB| = 15, |AC| = 13, |BC| = 14, |BS| = 10,5.

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 6

Rozwiązanie.
Oznaczenia tak jak na rysunku. S

Z twierdzenia cosinusów
132 = 152 + 142 – 2 · 14 · 15 · cos · , gdzie  = |ABC|,
225  196  169 252 3
cos     .
2  14  15 2  14  15 5
Zatem
3
|BD| = |AB| cos  = 15 · = 9.
5 B
Z twierdzenia Pitagorasa
|AD| = 152  92  144 = 12.
Z twierdzenia o dwusiecznej
AO AB 15 5
= = = . A
OD DB 9 3 O D
Niech |OD| = x. Wtedy
12  x 5 E
 ,
x 3
36 – 3x = 5x, C
36 9
x =
= = 4, 5.
8 2
Z twierdzenia Pitagorasa
|BO|2 = |BD|2 + |OD|2 = 92 + 4,52 = 101,25
OS  BS  BO  110, 25  101, 25  3 .
2 2

Objętość
1 1 
V     14  12   3  84 .
3 2 

Punktacja.
Obliczenie cosinusa kąta  (1p).
Obliczenie długości wysokości podstawy AD (1p).
Obliczenie długości odcinka OB (2p).
Obliczenie długości wysokości ostrosłupa (1p).
Dokończenie i odpowiedź (1p).

Zadanie 15 (0-7)
Trzy miejscowości A, B, C położone są tak jak na rysunku i połączone prostymi drogami.

200 km

60°
A B
320 km

Z miejscowości C i A wyruszają jednocześnie samochody. Samochód z C jedzie do miejscowości A z prędkością

50 km/h. Samochód z A jedzie do miejscowości B z prędkością 80 km/h. Jaka będzie najmniejsza między nimi
odległość w linii prostej?

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 7

Rozwiązanie.
Niech t oznacza czas jazdy tych samochodów w godzinach.
Po upływie t ∈ 〈0, 4〉 samochód jeden znajduje się w punkcie D, a drugi w punkcie E (patrz rysunek).

D
200 km
d

60° E
A B
320 km
Wtedy
|CD| = 50t, |AE| = 80t.
Z twierdzenia cosinusów dla t ∈ (0, 4) otrzymujemy:
d 2 = (200 – 50t)2 + (80t)2 – 2 · (200 – 50t) · 80t · cos 60°,
d 2 = 40000 – 20000t + 2500t 2 + 6400t 2 – 16000t + 4000t 2,
d 2 = 12900t 2 – 36000t + 40000 = 100(129t 2 – 360t + 400),
d = 10 129t 2  360t  400 .
Dla t = 0
d = |AC| = 200 = 10 129t 2  360t  400 .
Dla t = 4
d = |AB| = 320 = 10 129t 2  360t  400 .
Zatem
d = 10 129t 2  360t  400 , t ∈ 〈0, 4〉.
Najmniejsza wartość d jest wtedy, gdy funkcja f(t) = 129t 2 – 360t + 400, t ∈ 〈0, 4〉 osiąga wartość najmniejszą.
360 60
Funkcja f(t) osiąga wartość najmniejszą dla t   .
2  129 43
Wtedy
 60  602 60 3600 21600 43  400  108 216 172  64
f    129  2  360   400  3     100      100  .
 43  43 43 43 43 43  43 43 43  43
Zatem najmniejsza odległość wynosi
8 800 43
d = 100 · = km ≈ 122 km.
43 43

Punktacja.
Wyznaczenie |AE| (1p).
Wyznaczenie |AD| (1p).
Wyznaczenie d (2p).
Określenie dziedziny (1p).
Wyznaczenie t, dla którego d jest najmniejsze i odp. (2p).

Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 8