MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ İLETİŞİM FAKÜLTESİ

HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM BÖLÜMÜ

İKNA EDİCİ İLETİŞİM DERSİ FİNAL ÇALIŞMASI

DR. AZRA K. NAZLI

ÖĞRENCİNİN

ADI SOYADI: İBRAHİM HARNUBOĞLU

ÖĞRENCİ NUMARASI: 222302009

Dr. Martin Luther King Jr. “Bir
Hayalim Var” Konuşmasının Retorik
ve Alt Disiplinler Açısından Analizi
GİRİŞ
Bu analizimde ilk önce insanların yaşadığı küresel çaptaki ırkçılık konusundan
bahsedeceğim. Ardından bu konuda büyük değişimlerin yaşanmasına öncülük eden hatta bu
konunun neredeyse en önemli isimlerinden olan Martin Luther King’in kısaca hayatından
bahsedip Bir hayalim var konuşmasını, detaylı bir şekilde analiz edeceğim. Bu analizde, ikna
edici iletişim dersine uygun ve diğer disiplinlerden yararlanarak hem toplumun hem de devletin
neden bu kadar etkilendiği, bu etkilenme sonucunda değişimlerin nasıl oluştuğu gösterilmeye
çalışılacaktır. Analiz yapılırken daha çok King’in önemli görüldüğü cümleleri üzerinden
gidilerek hem daha açık hem de anlatılan konuya örnek olacağından daha anlaşılır olacaktır.

RESİM 1
https://www.washingtonpost.com/magazine/2019/11/25/visualizing-racism-photo-
essay/
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 1.1.2024

Irkçılık ve ayrımcılığa derinlemesine bakılacak olursa çok geniş bir konuya sahiptir.
Dil, din, ırk, renk cinsiyet ve dahası. Bu konular üzerinde mağdur olan birçok insana
rastlayabiliriz. Ayriyeten cinsiyet ve renk ayrımcılığı sadece toplumsal ilişki değil insanların
 iş yerlerinde zamanla problem yaşamasına da neden oluyor.

GRAFİK 1
https://www.catalyst.org/reports/antiracism-workplace-leadership/
Adresinden Verilere Erişildi: Erişim Tarihi: 1.1.2024
Yapılan bir anket araştırmasına göre, renklerinden dolayı işe alınmayan birçok kadın
var ve bu kadınlar işe girmede güçlük çekiyor çünkü patronlar tarafından iş yerlerinde kabul
edilmiyor dışlanıyorlar. Bu da ekonomik olarak onları daha alt tabakada yaşamalarını zorunlu
kılmaktadır.
Irkçılık için ne kadar kânun ve ne kadar çok eylem yapılsa da günümüzde hâlâ artmaya
devam etmektedir. Irkçılık azalmıyor şekil değiştiriyor. Toplumda verilere alınan bu kadar çok
örnek varken daha görülmemiş, kendini anlatmak için cesaret bulamayan birçok zenci insan
olabilir.
İŞ YERİ Siyah Amerikalıların %57’si ücret ve terfi
karşılığında ayrımcılık yapıldığını bildirdi.
TACİZ Siyah Amerikalıların %51’i insanların
kendilerine karşı ırkçı hareketler kullandığını
kişisel olarak yaşadıklarını söylüyor.
POLİSLE ETKİLEŞİM Siyah Amerikalıların %60’ı kendilerinin
veya bir aile üyesinin, siyah oldukları için
polis tarafından haksız yere durdurulduğunu
veya muamele gördüğünü söylüyor.
SAĞLIK HİZMETİ Siyah Amerikalıların %22’si, siyah oldukları
için ayrımcılığa uğrayacakları endişesiyle
tıbbi yardım almaktan kaçınıyor.

TABLO 1
 www.hsph.harvard.edu/
Adresinden Verilere Erişildi. Erişim Tarihi: 1.1.2024
Bu verilere bakarak görünen büyük bir kitlenin, büyük bir baskı altında olduğudur. Bu
baskıların geçmişte ne kadar azalacağı düşünülse de ,ki uzun bir süre kendini göstermemiştir,
azalmamış tam tersi artmaya devam etmektedir. Bu bakımdan insanların daha fazla bu konuda
farkındalıklı, anlayışlı hem geçmişi hem günümüzü bilerek davranışlarını sergilemek bu
konuda yapılacak en doğru harekettir.
Irkçılık ve ayrımcılık insanlığın en başından beri süregelen büyük bir problemdir.
İnsanlar çok acılar çekti, büyük bir kitle bu problemin hem mecazen kölesi olmuştur hem de
gerçek anlamda kölelik yapacak duruma getirtilmişlerdir. Bu durumu düzeltmek için birçok
isyan çıkmıştır ama başarılı olunamamıştır. Çünkü büyük bir kitle tarafından organize
edilememiş, birlik sağlanamamış ve bu eylemi yönlendirecek düzgün bir lider ortaya
çıkmamıştır. Yıllar geçtikçe büyüyen bu sorun karşısında ortaya çıkan birkaç önemli isim
vardır; bunlardan biri Abraham Lincoln Cumhuriyetçi Parti’nin ilk başkanı, ABD’nin 16.
Başkanıdır. Kendisi ırkçılık ve ayrımcılık için büyük adımlar atmış, köleliği ortadan
kaldırmıştır. İnsanların üzerindeki baskıyı azaltmıştır. Kendisinin etkisi, toplumsal olarak
büyüktür. Ayrıca bir toplumu peşinden sürükleyecek güçlü bir liderdir. 100 yılın sonunda bile
etkisi hâlâ sürmekteydi. Bunu da King’in “Bir Hayalim Var” konuşmasında Lincoln’e atıfta
bulunurken göreceğiz.

Dr. Martin Luther king Jr. Kimdir ve Neler Yapmıştır?

Kısaca Amerikalı dini lider (papaz) ve Sivil Haklar aktivisti.

RESİM 2
https://www.gettyimages.com/
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 2.1.2024
 15 Ocak 1929, Atlanta, Georgia, ABD'de doğdu- 4 Nisan 1968'de öldü, (Memphis,
Tennessee) Papaz ve sosyal aktivist. 1950'lerin ortalarından 1968'deki suikast sonucu ölümüne
kadar Amerika Birleşik Devletleri'ndeki sivil haklar hareketi lideriydi. Onun liderliği, bu
hareketin yasal hakları sona erdirmedeki başarısının temelini oluşturuyordu. Genç Martin
sağlam bir eğitim aldı ve sevgi dolu geniş bir ailede büyüdü. Fakat bu güvenli ve sevgi dolu
yetiştirme o zamanki güneydeki yaygın olan önyargıları ve haksızlıkları deneyimlemesini
engellemedi. İlk yaşadığı ayrımcılık altı yaşındayken beyaz olan oyun arkadaşının artık birlikte
aynı okula gitmeyeceklerini ve ailesinin King ile asla bir daha görüşmeyeceklerini
söylediklerinde yaşadı. King’in bir süreliğine Kuzeyde kalmaya gittiğinde Kuzeyde ırkların ne
kadar barışçıl olduğunu görünce şoke olmuştu. Ayrıca anne ve babasına yazdığı bir mektupta
"Zenciler ve beyazlar aynı kiliseye gidiyor" diyordu. "Benim ırkımdan birinin herhangi bir
yerde yemek yiyebileceğini hiç düşünmemiştim." Kuzey'deki bu yaz deneyimi, King'in ırk
ayrımcılığına karşı artan nefretini daha da derinleştirdi. Bu deneyimleri King’in ilerideki
aktivist kişiliğini ortaya çıkartmıştır. King’in mottosu her zaman, her eyleminde şiddet
içermeyen bir konuşma yapmaktı.
King oy verme hakkı, ırk ayrımını ortadan kaldırması, işçi hakları ve diğer sivil haklar
için yürüyüşlere katıldı ve yürüyüşlere öncülük etti. Güney Hıristiyan Liderlik Konsferansı’nın
(SCLC) ilk başkanı oldu. Albany Hareketi'ne liderlik etti ve 1963'te Birmingham, Alabama'da
şiddet içermeyen bazı protestoların organize edilmesine yardım etti. King, 1963'te
Washington'a düzenlenen yürüyüşün liderlerinden biriydi ve burada Lincoln Anıtı'nın
merdivenlerinde " Bir Hayalim Var " konuşmasını yapmıştır. Sivil haklar hareketi, 1964 Sivil
Haklar Yasası, 1965 Oy Hakkı Yasası ve 1968 Adil Konut Yasası ile önemli yasal kazanımlar
elde etti.

BİR HAYALİM VAR (I HAVE A DREAM) KONUŞMASI

Martin Luther King Jr. 28 Ağustos 1923’te iş ve özgürlük için Washington’a 250.000
kişiyle yürüyüş sonunda sivil, ekonomik haklar ve ırkçılığa son verilmesine, ayrımcılığın son
bulması için çağrıda bulunduğu bir konuşmadır.

RESİM 3
https://www.bbc.com/
 Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 1.1.2024

Konuşmaya genel bir çerçevede bakıldığında konuşmanın yapıldığı yer, yapıldığı

zaman itibarıyla anlam dolu bir çerçeve çizilmiştir insanların beynine. Kullanılan ifadeler,
cümle biçimleri (metafor, anafor) retorik açıdan çok yüklüdür. Yapılan atıflar, ses tonu, duruşu
bu konuşma için uzun zamandır hazırlandığını gösterir niteliktedir. Bunların sonucuna
bakıldığında izleyenler etkilenmekle kalmamış bu etkilenme kendini somut bir adıma
dönüştürmüştür.

Büyük Etkinin Arkasındaki Nedenler:

King konuşmasını yapacağı yer olan Lincoln anıtına herkesi topluyor. Bunu seçmesindeki ana
etmen, daha önce Amerika'nın başkanı olması ve ayrımcılık için karar almış olmasıdır. Bu da
konuşmaya anlam katmıştır.
Konuşmasına ‘’fives score years ago’’ cümlesiyle başlıyor. Başkan Lincoln’un ‘’Gettyburgs’’
konuşmasındaki ‘’four score ago’’ (o zamanlar kullanılan ifade one score 20 anlamına four
score 80 ve fives score 100) ifadesini kullanarak hem başkan Lincoln’e hem de 100 yıl önce
Lincoln tarafından başkanlık emri olarak yazılan özgürlük bildirgesine atıfta bulunarak
insanların tam da isyan ettiği noktadan cümleye girmektedir. Bu cümledeki stratejiyi anlamak
için ilk önce propagandayı anlamak gerekebilir. ‘’Propaganda mesajlarının hangi yollarla
ulaştırılacağı önemlidir ama bilgi yayılımı stratejileri sadece propaganda mesajı ile birleştikleri
zaman propaganda strateji halini alırlar.’’ (Anadolu Üniversitesi, 2018. İkna Edici İletişim:
Eskişehir). King, bu cümlede propagandanın beyaz rengini kullanmaktadır. Çünkü aldığı
kaynak hem belli hem de doğrudur. Otoriteyi referans göstererek bu tekniği desteklemeye
devam etmektedir. Buradaki başka bir mesaj, 100 yıl önce ırkçılık varken hâlen devam ettiğinin
altını çizmektedir.

Konuşmanın geneline bakıldığında metaforlarla dolu olduğu görülüyor. Metaforlar, bazı zor
durumları karmaşık olayları daha anlaşılır yapmak ve karşımızdaki kişiye aynı duyguyu
geçirmek için bazen istemsiz bazen de isteyerek yapılmış benzetmelerdir. King bunu her yere
serpiştirerek yaşadıkları o zorlukların artık sözlerin yetmediği yerde her bir insanda hayal
gücünü canlandırarak kullanmaya çalışmıştır. ‘’Çoğu zaman kendi hayatımızda iyi analiz
edemediğimiz derin konuları metaforlar eşliğinde anlayabiliyor, başkalarına anlatabiliyoruz.’’
(Canan Sinan, Metaforlar, 2022). King’in kurduğu metaforlara detaylı bakıldığında
dinleyicileri olayın tamamen içine almayı hedeflediği görmek mümkündür.
Metaforlarından bazıları; ‘’bu mühim karar, (lincoln’un 100 yıl önce ‘’Özgürlük Bildirgesini’’
yayınlamasına atıf) adaletsizliğin alevleri içinde kurumuş olan milyonlarca zenci köleye büyük
bir umut ışığı oldu.’’ Kullandığı bu cümle insanları harekete geçiren, mücadeleye devam
etmesini sağlayan bir cümledir. ‘’Uzun esaret gecesini sona erdirmek için onlara sevinçli bir
şafak vakti gibi geldi.’’ insanların yıllarca yaşadığı ırkçılık, maruz kaldıkları ayrımcılıktan
sonra resmen özgürlüğün ilan edilmesi insanlar için çoşkulu bir günü temsil ediyordu. Fakat
bu cümle başka bir şeyi daha anlatıyor bizlere. Bu cümleyi tam da söylediği sırada tekrardan
ırkçılık için tekrardan aynı yerde kendileri için bir duruş sergilediklerini gösteriyor, çünkü
eskisi gibi ırkçılık devam ediyordu. Bunu şu cümlesiyle vurgulamaya devam etmiştir: ‘’100 yıl
sonra dahi zenci, geniş bir maddi refah okyanusunun ortasında, yalnız bir yoksulluk adasında
yaşıyor.’’ Burada hem ırkçılığın devam ettiğine vurgu yapıyor hem de ülke refah içerisinde
iken sadece kendilerinin yoksulluk içinde yaşadıkların dile getirmektedir. Bu metaforlar
insanları düşünmeye sevk ederken bir yandan da farkındalığı arttırmayı sağlamıştır.

Konuşmanın en meşhur yeri nakaratı diyebileceğimiz en akılda kalıcı yeridir. Bunun sebebi
retorik tekniği olan anafora tekniği olan bu teknik kısaca tekrarlama tekniğidir. Bir cümleyi
veya kelimeyi art arda tekrar gelecek şekilde söyleyerek karşıdaki kişinin beyninde kalıcı yer
edinmeyi sağlamaktadır. Luther king ‘’bir hayalim var’’ cümlesini tam 6 kez tekrarlamıştır.
Bunlardan bazıları; ‘’Bir gün bu milletin ayağa kalkıp inancının gerçek anlamını yaşayacağına
dair bir hayalim var: Tüm insanların eşit yaratıldığına dair bu gerçeklerin apaçık olduğunu
düşünüyoruz.’’ Günü geldiğinde bu ayrımcılık bittiği zaman artık herkesin diğer insanlar gibi
normal bir hayatı olacağına, herkes nasıl yaşıyor ise onların da bunu hak ettiğini ve yaşaması
gerektiğini bir kez daha vurguluyor. ‘’Dört küçük çocuğumun bir gün tenlerinin rengine göre
değil, karakterlerinin içeriğine göre değerlendirilecekleri bir ülkede yaşayacaklarına dair bir
hayalim var.’’ King’in aslında bu kadar uğraşının altında yatan başka bir sebep de ailesi ve
çocuklarıdır. Onların, gelecekte kendisinin geçmişteki gibi yaşadığı ayrımcılığı görmemeleri,
karakterleriyle topluma mal olmasını istemesidir. ‘’Bir hayalim var ki, bir gün her vadi
yücelecek, her tepe ve dağ alçaltılacak, engebeli yerler düzleşecek, çarpık yerler düzleştirilecek
Rab'bin görkemi ortaya çıkacak ve bütün insanlar onu hep birlikte görecek.’’ Bir yandan
eşitliğe vurgu yaparken bir yandan dini inancı da ortaya koymaktadır. Hayal cümlesinin son
paragrafı ‘’Bu inançla umutsuzluk dağından bir umut taşını yontabileceğiz. Bu inançla
milletimizin şıngırdayan nifaklarını güzel bir kardeşlik senfonisine dönüştürebileceğiz. Bu
inançla bir gün özgür olacağımızı bilerek birlikte çalışabilecek, birlikte dua edebilecek, birlikte
mücadele edebilecek, birlikte hapse girebilecek, birlikte özgürlük için ayağa kalkabileceğiz.’’
Bu paragraf önemli çünkü diğerlerine nazaran içinde daha fazla argüman sunuyor. Birincisi
King, hayalden farklı bir isme, 'umuda' geçerken, idealist bir hırs olarak göz ardı edilebilecek
şeyin aslında hem mümkün hem de ulaşılabilir bir şey olduğunu öne sürüyor. Hayal ivme
kazanır kazanmaz daha somut bir 'umut' haline gelecektir. İkincisi tekrar tekrar üstüne vurgu
yaparak birlikten bahsetmektedir. Birlikten kuvvet doğar manasıyla orada toplanmış 250.000
kişiyi tek bir çatı altına almayı başarmıştır. Bunu da seyircilerin alkış ve tezahüratlarıyla
görülmektedir.

RESİM 4
 https://youtu.be/SWDweVc_mnQ?si=-j3mSp6z3DXOg3Zj
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 5.1.2024

Luther kingin başka bir tekrarı da ‘’Özgürlük Çalsın’’ cümlesi bu ifadeyi 9 cümleye
ekleyerek başka bir unutulmazlık yaşatıyor dinleyicide. Ve bunu da her ifadede beden dilini
iyice büyüterek akılda kalıcı ve güçlü görünmeyi sağlıyor.

RESİM 5
https://youtu.be/SWDweVc_mnQ?si=-j3mSp6z3DXOg3Zj
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 5.1.2024
Hem beden diliyle hem sözleriyle agresifliğini ve kararlılığını göstermektedir. Bu da
insanların gözünde bir lider, önder portresini çizmesini sağlamıştır. Bununla da kalmayıp her
vurgu yapmak istediği yerde ses tonunu yükselterek insanları daha fazla alevlendirmiştir.
Konuşmanın son kısımlarına geldiğinde king dinleyici artık dinleyici sıfatından alır ve birer
mücadeleci, patlamaya hazır bir bomba yaratır.

‘’Ve bu gerçekleştiğinde ve özgürlüğün çınlamasına izin verdiğimizde, onun her köyden, her
köyden, her eyaletten ve her şehirden çalmasına izin verdiğimizde, Tanrı'nın tüm
çocuklarının, siyah adamların ve beyazların dünyaya geleceği o günü hızlandırabileceğiz.
Erkekler, Yahudiler ve Yahudi olmayanlar, Protestanlar ve Katolikler el ele verip eski zenci
maneviyatın sözleriyle şarkı söyleyebilecekler:
Sonunda Özgürüz! Sonunda Özgürüz!
Yüce Tanrıya şükürler olsun, sonunda özgürüz! ‘’
Burada birlik kavramının yanında bir kavram daha vardır. Bunu da Wroom tarafından
geliştirilen ‘’Beklenti Kuramı’’ ile bağlamak mümkündür. Wroom modelinde geçen
‘’bekleyiş kavramı.’’ ‘’Kişi çabalarının karşılığında beklentilerinin karşılanacağını düşünüyor
ise çaba göstermeye devam edecektir. Aksi hâlde beklentilerinin karşılanmasına dair
kaygıları var ise işinde motive söz konusu olmayacağı ve iş tatmin düzeyi düşeceği için işinin
amaçları doğrultusunda çaba gösterme ihtimalinin düşük olacağı ileri sürülebilir.’’ King
burada insanların ilerisi için çabalarının devam etmesini sağlamak amacı ile bir ödül
koymaktadır. Özgürlük ve mutlu olma ödülü.

SONUÇ
Martin Luther King’in bu konuşması duruşuyla hitabetiyle, anlatış tarzı ses tonuyla,
her topluma bilime ve disiplinlere örnek olmuş bir başyapıttır. Ayriyeten paragraflar tek tek
incelendiğinden her birinin üstteki ve alttaki paragrafla bağlantılı olduğu, birinin diğerini
desteklediği görülmektedir. Bu da dinleyici hiç bıkmadan bütün konuşmayı hipnoz olmuş
şekilde dinlemesini sağlamıştır. Üzerinden yüzyıl geçse dahi tazeliğini koruyacaktır. Sadece
tazeliği değil düşünme yapısını ve bu toplumun isyanı uzun yıllar görülecektir. King gelecek
nesiller için de bunu düşünmüştür. Çünkü şimdi yenilen haklar yarın da yenilecek uzun bir
zaman sonra da işte bu yüzden King adımını büyük atmış, geleceğin de haklarının
savunulması gerektiğini göstermiştir. En önemlisi olan şiddet içermeyen bir eylem olduğunu,
ahlak kurallarına uygun bir şekilde savunulabileceğini de göstermiştir. Dinleyicilerden
ikisinden birinin seçmelerini ister ‘’şiddet içermeyen bir arada yaşamak ya da şiddet
kullanarak birlikte yok etmek.’’ kimse konuşmamış, konuşma bitene kadar herkes tavrını
belli etmiştir.

RESİM 6
https://www.americanrhetoric.com/
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 6.1.2024
KAYNAKÇA
Bir Hayalim Var Konuşma Videosu, (2017).
https://youtu.be/vP4iY1TtS3s?si=XlgqUmAiYDIlxUns Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi:
30.12.2023
Bir Hayalim Var Metni, (2023). https://www.americanrhetoric.com/ Adresinden Erişildi.
Erişim Tarihi: 30.12.2023
Biyografi, (2024) https://www.britannica.com/biography/Martin-Luther-King-Jr#ref3915
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 30.12.2023
Biyografi II, (2022). https://www.bbc.com/ Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 30.12.2023
Tutar, Hasan (2013). Davranış bilimleri Kavramlar ve Kuramlar, Ankara.
Anadolu Üniversitesi, (2018). İkna Edici İletişim, Eskişehir.
Grafik Verileri, (2022) https://www.catalyst.org/reports/antiracism-workplace-leadership/
Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 1.1.2024
Tablo Verileri, (2017) www.hsph.harvard.edu/ Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 1.1.2024
Resim 1, (2019). https://www.washingtonpost.com/ Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi:
1.1.2024
Resim 2, https://www.gettyimages.com/ Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 2.1.2024
Resim 3, https://www.bbc.com/ Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi: 1.1.2024
Resim 4, https://youtu.be/SWDweVc_mnQ?si=-j3mSp6z3DXOg3Zj Adresinden Erişildi.
Erişim Tarihi: 5.1.2024
Resim 5, (2017). https://youtu.be/SWDweVc_mnQ?si=-j3mSp6z3DXOg3Zj Adresinden
Erişildi. Erişim Tarihi: 5.1.2024
Resim 6, (2023). https://www.americanrhetoric.com/ Adresinden Erişildi. Erişim Tarihi:
6.1.2024