EPM8a Kefalaio-3 MA Signed

Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Γενική Δ/νση Περιβαλλοντικής Πολιτικής

Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας
Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών
Έργο
Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Σύνταξη Προεδρικών
Διαταγμάτων Προστασίας και Σχεδίων Διαχείρισης για τις Περιοχές του
Δικτύου Natura 2000
(Έργο ΕΠΜ)
Μελέτη 8
Μελέτη 8: Εκπόνηση ΕΠΜ και ΣΔ για τις Περιοχές Natura 2000 της
Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Ομάδα 8α περιοχών Natura Περιφερειακών Ενοτήτων Σύρου, Άνδρου,

Τήνου, Μυκόνου, Κέας-Κύθνου, Μήλου
Παραδοτέο
Κεφάλαιο 3: Συνολική εκτίμηση και σύνθεση

στοιχείων
Τεύχος Μελέτης (ΜΑ)
Ανάδοχος:
ΥΛΗ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Μαυροματαίων 9, Τ.Κ. 10682, Αθήνα,
Τηλ/ Fax: 210 3213695, 210 3216904
e-mail: info@forest.gr
Έκδοση 1η, 31/10/2022

Το παρόν εκπονήθηκε στο πλαίσιο της Μελέτης 8 «Εκπόνηση ΕΠΜ και ΣΔ για τις περιοχές Natura 2000
της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου», με Αναθέτουσα Αρχή το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας
(ΥΠΕΝ), και Διευθύνουσα Υπηρεσία το Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών της Διεύθυνσης
Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας.
Το έργο είναι ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και
Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020 (ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ)” και συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την
Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΕΤΠΑ).
Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι:
Αποστολίδης Η., Δημαλέξης Τ., Γαλάνη Π., Χαβάκης Εμ., Αδρακτά Χρ., Καστρίτης Θ., Πόθος Γ., 2022.
Παραδοτέο : «Κεφάλαιο 3: Συνολική εκτίμηση και σύνθεση στοιχείων. Τεύχος Μελέτης (ΜΑ)». Υπ.
Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ΥΛΗ, Αθήνα, 187 σελ.
This document may be cited as follows:
Apostolides E., Dimalexis T., Galani P., Chavakis Em., Adrakta Chr., Kastritis Th., Pothos G., 2022.
Deliverable : «Chapter 3: Overall assessment and synthesis elements. Study issue». Ministry of
Environment & Energy, YLI, Athens, 187 p.
Τίτλος Μελέτης
Εκπόνηση ΕΠΜ και Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές Natura 2000 της
Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Τίτλος παραδοτέου
Κεφάλαιο 3: Συνολική εκτίμηση και σύνθεση

Στοιχείων. Τεύχος Μελέτης (ΜΑ)
Ανάδοχος:
ΥΛΗ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Μαυροματαίων 9, Τ.Κ. 10682, Αθήνα,
Τηλ/ Fax: 210 3213695, 210 3216904
e-mail: info@forest.gr
Αριθμός Πρωτοκόλλου Ανάδοχου: 1774 _31-10-2022
Digitally signed by ILIAS

Ηλεκτρονική Υπογραφή
ILIAS APOSTOLIDIS
APOSTOLIDIS Date: 2022.10.31
16:23:42 +02'00'
Σύνταξη Έλεγχος Έγκριση
Ονόματα υπεύθυνων Ονόματα Ονόματα υπεύθυνων
σύνταξης υπεύθυνων ελέγχου έγκρισης
Ηλ. Αποστολίδης
Αν. Δημαλέξης
Μασίκα Κωνσταντίνα Αμαλία
Εμμ. Χαβάκης Η. Αποστολίδης
Μητσόπουλος Ιωάννης
Π. Γαλάνη Τ. Δημαλέξης
Δρακουλάκος Ιωάννης
Αθ. Καστρίτης
Γ. Πόθος
Κωδικός παραδοτέου Παρατηρήσεις Ημερομηνία:
31/10/2022
«Εκπόνηση ΕΠM και ΣΔ για τις Περιοχές Natura 2000 της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου»
Κεφάλαιο 3: Συνολική εκτίμηση και σύνθεση στοιχείων. Τεύχος Μελέτης (ΜΑ)
ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ
Όνομα Ειδικότητα Αντικείμενο
Νόμιμος εκπρόσωπος Αναδόχου, Βοηθός

Συντονιστή του έργου, Μέλος: Διαχείρισης
οικονομικών και ανθρώπινου δυναμικού,
Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος, Μέλος: Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά
Ηλίας Αποστολίδης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Διαχειριστικά Μέτρα – Σύνθεση,
Θεσσαλονίκης (1976) Υπεύθυνος Προτάσεων ΣΔ και ΠΔ,
Συνυπεύθυνος Διεκπεραίωσης και
Ανάλυσης Διαβούλευσης
Συντονιστής του έργου, Υπεύθυνος

Διαχείρισης κινδύνων, Υπεύθυνος
Δρ. Βιολόγος –
εκπόνησης Ειδικών Περιβαλλοντικών
Περιβαλλοντολόγος Παν. Αθηνών
Μελετών & προτάσεων ΣΔ και ΠΔ,
(1988), Μεταπτυχιακό στα
Τάσος Δημαλέξης Υπεύθυνος Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΠΜ:
Μεσογειακά Οικοσυστήματα- ΜΑΙΧ
Τελικά Διαχειριστικά Μέτρα – Σύνθεση,
(1990), PhD Οικολογία των
μέλος στις: Προτάσεις ΣΔ και ΠΔ,
Υγροτόπων- ΑΠΘ (2001)
Συνυπεύθυνος Διεκπεραίωσης και
Ανάλυσης Διαβούλευσης
Δρ. Δασολόγος –
Περιβαλλοντολόγος ΑΠΘ (1985), Ειδικός Χλωρίδας / Οικοτόπων, Μέλος
Νικόλαος Πάγκας PhD «Το περιαστικό πράσινο σε στη: Χλωρίδα- Τύποι Οικοτόπων στην
σχέση με την ανάπτυξη και τη Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
λειτουργία της πόλης» ΕΜΠ (2006)
Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος
Υπεύθυνος Καταχώρησης στη Βάση
Έκτωρ Αποστολίδης ΔΠΘ (2004), MSc Γεωπληροφορική
Δεδομένων και του Συστήματος GIS
(GIS) ΓΠΑ (2008)
Δρ. Βιολόγος Παν. Αθηνών (1982),

Γεώργιος Ειδικός Ορνιθοπανίδας, Υπεύθυνος στην:
PhD Βιολογία (οικολογία ζώων-
Κατσαδωράκης Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΖΕΠ
πτηνά) Παν. Αθηνών (1989)

PhD Βιολογίας «Συμβολή στην Ειδικός Πανίδας (πλην ορνιθοπανίδας),
μελέτη της οικολογίας της Μέλος στο: Θαλάσσιο περιβάλλον
Παναγιώτης Δενδρινός μεσογειακής φώκιας Monachus (οικότοποι-πανίδα) στην Εκπόνηση ΕΠΜ
monachus στην περιοχή του σε ΕΖΔ, Μέλος: Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΜΠ:
νησιωτικού συμπλέγματος των Τελικά Διαχειριστικά Μέτρα- Σύνθεση
Βορείων Σποράδων»
Μέλος: Διοργάνωσης ημερίδων και

Μηχανικός Περιβάλλοντος ΔΠΘ συναντήσεων εργασίας με φορείς, Μέλος:
Ελένη Αβραμίδη
(2007), Ειδικός για διαβούλευση Καταγραφής απόψεων και διατύπωση
εισηγήσεων
Ε ιδικός Ορνιθοπανίδας, Υπεύθυνος στην:

Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΖΕΠ, Μέλος στην ομάδα
Δρ. Ωκεανογραφίας, Παν/μιο για τους Ποιοτικούς Ελέγχους των
Θάνος Καστρίτης
Αθηνών (2007) παραδοτέων, Μέλος της ομάδας Τεύχος Β
Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά Διαχειριστικά
Μέτρα – Σύνθεση
Εμμανουήλ Χαβάκης Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μέλος Ομάδας Εκπόνησης ΕΠΜ σε ΕΖΔ,

ΔΠΘ (2004), MSc Δασική Μέλος: Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά
Μελέτη 8
i

Οικολογία & Διαχείριση, Παν/μιο Διαχειριστικά Μέτρα – Σύνθεση, Μέλος
Freiburg, Γερμανία (2007) Ομάδας Προετοιμασίας και Υποβολής
παραδοτέων μελέτης
Μέλος στα: Γεωγραφικά Συστήματα

Πληροφοριών (GIS), Μέλος στους:
Χρυσούλα Αδρακτά ΔΠΘ (2005), MSc Γεωπληροφορική
Χάρτες στην Προετοιμασία και Υποβολή
(GIS) ΕΜΠ(2011)
Παραδοτέων μελέτης
Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ (2006),

Μέλος στους: Ποιοτικούς Έλεγχους
Ηλέκτρα - Γεωργία ΜSc «Επιστήμη και Τεχνολογία
παραδοτέων, Μέλος στη: Γεωλογία-Τοπίο-
Αποστολίδου Υδατικών Πόρων» ΕΜΠ (2007), PhD
Υδρολογία στην Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
Υδραυλική Παν. Oxford (2011)
Μέλος στη: Χλωρίδα- Τύποι Οικοτόπων

Γρηγόριος στην Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ, Μέλος στους:
ΑΠΘ (2002), MSc
Βασιλόπουλος Χάρτες στην Προετοιμασία και Υποβολή
Φυτοκοινωνιολογίας ΑΠΘ (2005)
Παραδοτέων της μελέτης
Μέλος στα: Γεωγραφικά Συστήματα

Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Πληροφοριών (GIS), Μέλος στην
Γεώργιος Πόθος
ΑΠΘ (1994) Προετοιμασία και Υποβολή Παραδοτέων
μελέτης
Μέλος στην ομάδα για τους Ποιοτικούς

Ελέγχους των παραδοτέων, Μέλος της
Βιολόγος Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πολυξένη Γαλάνη ομάδας Τεύχος Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά
(2002)
Διαχειριστικά Μέτρα – Σύνθεση, Μέλος
στην ομάδα Παραδοτέα (εκτός χαρτών)
Δρ. Οικολογίας -
Περιβαλλοντολόγος, Επιστήμες της
Θάλασσας, Παν. Αιγαίου (2006),
Βασίλειος Μέλος στο: Θαλάσσιο περιβάλλον στην
MSc «Διαχείριση Παράκτιων
Γεροβασιλείου Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
Περιοχών» Παν. Αιγαίου (2007),
PhD Θαλάσσια Οικολογία
Παν.Αιγαίου (2015)
Φυσικός Παν. Αθηνών (1990), MSc

στην Μετεωρολογία, ΕΚΠΑ, (1992),
Χρήστος MSc στην Τηλεματική, Παν. του Μέλος στην: Κλιματική αλλαγή στην
Γιαννακόπουλος Surrey, Αγγλία (1993), PhD Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
Ατμοσφαιρική Χημεία, Παν.
Cambridge, Αγγλία (1999)

Μέλος στην: Πανίδα λοιπή στην Εκπόνηση
Σίνος Γκιώκας PhD Οικολογία Παν. Αθηνών
ΕΠΜ σε ΕΖΔ
(1996)
Μέλος στις: Βάσεις Δεδομένων, Μέλος

Περιβαλλοντολόγος Παν. Αιγαίου
Βασίλειος Γκορίτσας στους: Χάρτες στην Προετοιμασία και
(2005)
Υποβολή Παραδοτέων μελέτης
Διοίκηση Επιχειρήσεων, ΤΕΙ Πατρών

(2001), ΜSc Conservation Μέλος στην: ορνιθοπανίδα για την
Άγγελος Ευαγγελίδης Sustainability, Planning and Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ στην Εκπόνηση
Environmental Policy Cardiff (UK) ΕΠΜ σε ΖΕΠ
(2002) ΕρευνητήςΠεδίου
Μελέτη 8
ii
Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΑΠΘ

(1985),
Mέλος στα: Κοινωνικό-οικονομικά Στοιχεία
Κορνηλία Ζάρκια DoctoratenAnthropologieSocialee
στην Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
tEthnologie, E.H.E.S.S., Παρίσι
(1991)
Πτυχίο και MSc στην Αγροτική

Κωνσταντίνος Οικονομική, Γεωπονικό (1992), PhD Άμισθος Επιστημονικός Σύμβουλος στον
Ηλιόπουλος Αγροτική Οικονομική Παν. Missouri, τομέα των Διαβουλεύσεων
Columbia, USA (1998)
Πτυχίο BS, MSc Αγροτική

Ειρήνη Οικονομία, Γεωπονικό (1994), PhD Άμισθος Επιστημονικός Σύμβουλος στον
Θεοδωρακοπούλου Agribusiness Management & τομέα των Διαβουλεύσεων
Economics, Παν. Missouri (1999)
Βιολόγος ΑΠΘ (1987), PhD Μέλος στην: Ορνιθοπανίδα στην

Οικολογία με θέμα: Οικολογία Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΖΕΠ, Μέλος στο: Τεύχος
Σάββας Καζαντζίδης
αναπαραγωγής του Λευκοτσικνιά Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά Διαχειριστικά
στο Δέλτα Αξιού -ΑΠΘ (1998) Μέτρα – Σύνθεση
Μέλος: Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά

Συντήρηση και Διαχείριση
Διαχειριστικά Μέτρα– Σύνθεση,
Περιβάλλοντος Παν. Ντέρμπι UK
Υποστήριξης της Υπηρεσίας με αντικείμενο
Αλεξάνδρα Κόντου (2001), MSc Διαχείριση
την έκδοση Αποφάσεων (ΚΥΑ/ΥΑ) και
Περιβάλλοντος Παν/μιο Ντέρμπι UK
Γνωμοδοτήσεων (ΜΠΕ/ΑΕΠΟ),
(2002)
Προτάσεων ΣΔ και ΠΔ
Πτυχίο Ξένων γλωσσών και

Μέλος στη: Διοργάνωση ημερίδων και
μετάφρασης, Ιόνιο Παν. (2008),
Βικτώρια - Σωτηρία συναντήσεων εργασίας με φορείς,
Μεταπτυχιακό στη «Διαχείριση
Λαϊνά Καταγραφή απόψεων και διατύπωση
Ευρωπαϊκών Έργων», Ειδικός για
εισηγήσεων
διαβούλευση
Πτυχίο BSc Περιβαλλοντική

Επιστήμη Παν/μιο Kingston (2001),
Άρης Μανωλόπουλος MSc Environmental Information Υπεύθυνος στις Βάσεις Δεδομένων
Systems Παν/μιο Manchester
(2004)
Υπεύθυνος Νομικός Σύμβουλος, Μέλος:

Νομικός ΑΠΘ (2008), ΜSc Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά
Βασίλειος Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση και Διαχειριστικά Μέτρα – Σύνθεση,
Παπαδόπουλος Βιώσιμη Ανάπτυξη, Master of Arts, Υποστήριξη της Υπηρεσίας με αντικείμενο
Πάντειο (2016) της έκδοση Αποφάσεων (ΚΥΑ/ΥΑ) και
Γνωμοδοτήσεων (ΜΠΕ/ΑΕΠΟ)
Ανδριάνα Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μέλος στη: Διασφάλιση Ποιότητας

Παπαϊωάννου ΑΠΘ (1987) Εσωτερικών Διαδικασιών
Μέλος στη: Γεωλογία-Τοπίο-Υδρολογία

Βασίλειος Περλέρος Γεωλόγος Παν. Αθηνών (1983)
στην Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
Πτυχίο Φαρμακευτικής Παν.

Αθηνών (1980), Πτυχίο Βιολογίας, Επιστημονική Υπεύθυνη Σύμβουλος σε
Θεοδώρα Πετανίδου
ΑΠΘ (1992), PhD Βιολογίας θέματα Βιοποικιλότητας
(Οικολογία) ΑΠΘ (1991)
Μελέτη 8
iii
Βιολόγος, Πτυχίο Ζωολογίας

Δανάη – Έλλη Μέλος: Ορνιθοπανίδας στην Εκπόνηση
(1994), MSc Διατήρηση της Φύσης
Πορτόλου ΕΠΜ σε ΖΕΠ
(1996) Παν/μιο Λονδίνου
Μέλος στις: Βάσεις Δεδομένων,

Τεχνολόγος Δασοπονίας, ΤΕΙ Παραδοτέα (εκτός χαρτών) στην
Ευθυμία Πούλιου
Λάρισας (2004) Προετοιμασία και Υποβολή Παραδοτέων
της μελέτης
Διαχείρισης Αγροτικού Περιβάλ.

ΑΤΕΙ Κρήτης, (2004), MSc
Μέλος στο: Θαλάσσιο περιβάλλον στην
Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών
Δημήτριος Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ, Μέλος στα:
(2008), Ph.D Θαλάσσια Οικολογία
Πουρσανίδης Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών
Παν. Αιγαίου (2016)
(GIS)
Περιβαλλοντολόγος, Δρ.
Οικολογίας
Μέλος: Ορνιθοπανίδας στην Εκπόνηση

Νικόλαος Προμπονάς Ερευνητής Πεδίου
ΕΠΜ σε ΖΕΠ
Μέλος στη: Διοργάνωση ημερίδων και

Βιολόγος Παν. Πατρών (2005), MSc συναντήσεων εργασίας με φορείς, Μέλος
Οικολογία-Διαχείριση & Προστασία στην: Καταγραφή απόψεων και
Αδαμαντία Πυλαρά
Φυσικού Περιβάλλοντος – Παν/μιο διατύπωση εισηγήσεων, Μέλος στο:
Πατρών (2008) Τεύχος Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά
Διαχειριστικά Μέτρα – Σύνθεση
Μέλος στην: Υποστήριξη γραμματείας και

Απόφοιτη Γραμματέας Διεύθυνσης
επικοινωνίας, Mέλος στα: Κοινωνικό-
Κωνσταντίνα Σκανδαλή του Business School της CARIERRA
οικονομικά Στοιχεία στην Εκπόνηση ΕΠΜ
ΙΕΚ ΞΥΝΗ (1998)
σε ΕΖΔ
Πτυχίο Οικονομικής και

Μέλος: Διαχείρισης οικονομικών και
Περιφερειακής Ανάπτυξης Πάντειο
ανθρώπινου δυναμικού, Mέλος στα:
Νικόλαος Σκουλαρίκος (2002) MSc Αειφορική Διαχείριση
Κοινωνικό-οικονομικά Στοιχεία στην
Προστατευόμενων Περιοχών
Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
Παν/μιο Ιωαννίνων(2006)
Υπεύθυνος στα Γεωγραφικά Συστήματα

Πληροφοριών (GIS), Υπεύθυνος Χαρτών
Γεώργιος Σουρβάς ΑΠΘ (2002), MSc Γεωπληροφορική
στην Προετοιμασία και Υποβολή
(GIS) ΕΜΠ (2006)
παραδοτέων της μελέτης
Υπεύθυνη Διαχείρισης Ποιότητας Έργου

Αγρονόμος Τοπογράφος Μέλος: Υποστήριξης γραμματείας και
Άννα Σπηλιωτοπούλου Μηχανικός ΕΜΠ (2004), MSc επικοινωνίας, Παραδοτέων (εκτός
Διασφάλιση Ποιότητας ΕΑΠ (2013) χαρτών) στην Προετοιμασία και Υποβολή
Παραδοτέων της μελέτης
Βιολόγος, PhD, Πανεπιστήμιο

Δημήτριος Επιστημονικά Υπεύθυνος Σύμβουλος σε
Πάτρας, Σχολή Θετικών Επιστημών,
Τζανουδάκης θέματα Χλωρίδας και Τύπων Οικοτόπων
τμήμα Βιολογίας (1972)
Μέλος: Διασφάλισης Ποιότητας

Μηχανικός Περιβάλλοντος Πολ.
Εσωτερικών Διαδικασιών, Υπεύθυνη της
Κρήτης (2004), MSc
Μαργαρίτα Τζάλη ομάδας Παραδοτέα (εκτός χαρτών) στην
Ωκεανογραφίας Παν/μιο Αθηνών
Προετοιμασία και Υποβολή Παραδοτέων
(2007)
της μελέτης
Μελέτη 8
iv
ΑΠΘ (1994), ΜSc «Οικολογική
Μέλος στην ομάδα: Χλωρίδα- Τύποι
Παναγιώτης Τρίγκας Διαχείριση και Τεχνολογία
Οικοτόπων στην Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ
Περιβάλλοντος» (1996), PhD
Βιολογίας Παν. Πατρών (2003)
Φυσικός, Μαθηματικών και Μέλος: Ορνιθοπανίδας στην Εκπόνηση

Jacob Fric Φυσικής Παν/μιο Λιουμπλιάνα, ΕΠΜ σε ΕΖΔ, Μέλος: Ορνιθοπανίδας για
Σλοβενία (1998) την Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΖΕΠ
Μέλος της: Χλωρίδας- Τύποι Οικοτόπων
ΑΠΘ (1998), ΜSc Δασολογία
στην Εκπόνηση ΕΠΜ σε ΕΖΔ, Μέλος στους
Γεώργιος Φωτιάδης &Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ
Τύπους Οικοτόπων στην Εκπόνηση ΕΠΜ
(2000), PhD Φυτοκοινωνιολογία
σε ΖΕΠ
ΑΠΘ (2004)
Μελέτη 8
v
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΤΕΥΧΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ .......................................................................................................................................... 10
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ............................................................... 11

3.1 Αξιολόγηση του φυσικού περιβάλλοντος ..................................................................................... 11
3.1.1 Καθορισμός προτεραιοτήτων διαχείρισης ............................................................................ 11
3.1.2 Οικολογικές απαιτήσεις και στόχοι διατήρησης προστατευτέου αντικειμένου .................. 64
3.2 Αλληλεπιδράσεις με ευρύτερη περιοχή.................................................................................... 83
3.2.1 Γενικά στοιχεία πιέσεων/απειλών ............................................................................................ 83
3.2.2 Πιέσεις και απειλές της ευρύτερης περιοχής κάθε GR .......................................................... 87
3.3 Εκτίμηση και αξιολόγηση των δυνητικών συγκρούσεων μεταξύ της διατήρησης του φυσικού
περιβάλλοντος και των οικονομικών δραστηριοτήτων ......................................................... 99
3.4 Φυσικές και αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής μελέτης .................................................. 151
3.4.1 Αξιολόγηση των υφιστάμενων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και λειτουργιών και
διερεύνηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής μελέτης ................................. 151
3.4.2 Οικοσυστημικές Υπηρεσίες ................................................................................................... 155
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I. Βιβλιογραφία .................................................................................................................... 171
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ
Πίνακας 3.1.1-1: Είδη/τ.ο. που χρήζουν περαιτέρω έρευνας και μελετών βάσης ........................... 12
Πίνακας 3.1.1-2α: Είδη και τ.ο. ανά περιοχή ΕΖΔ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για
θεσμικά μέτρα ............................................................................................................................ 15
Πίνακας 3.1.1-2β: Είδη και τ.ο. ανά περιοχή ΖΕΠ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για
θεσμικά μέτρα ............................................................................................................................ 21
Πίνακας 3.1.1-3α: Είδη και τ.ο. ανά περιοχή ΕΖΔ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για
διαχειριστικά μέτρα .................................................................................................................... 23
Πίνακας 3.1.1-3β: Είδη ορνιθοπανίδας ανά περιοχή ΖΕΠ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης
για διαχειριστικά μέτρα .............................................................................................................. 44
Πίνακας 3.1.1-4: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Ακατοίκητες νησίδες» ................................................................ 46
Πίνακας 3.1.1-5: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Απόκρημνες Βραχώδεις εκτάσεις» .......................................... 49
Πίνακας 3.1.1-6: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις» .......................... 51
Πίνακας 3.1.1-7: Είδη ανά GR, «Δασικές» ΟΧΕ ..................................................................................... 52
Πίνακας 3.1.1-8: Είδη ανά GR, στις ΟΧΕ «Φρυγανικές εκτάσεις» και «Θαμνώδεις εκτάσεις» ........... 53
Πίνακας 3.1.1-9: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Ποολίβαδα» ................................................................................ 55
Πίνακας 3.1.1-10: Είδη ανά GR, ομάδα ΟΧΕ «Καλλιέργειες» ............................................................... 55
Πίνακας 3.1.1-11: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Σπήλαια» ................................................................................... 56
Πίνακας 3.3-1: Πίνακας πιέσεων/ απειλών με ασθενή ένταση ........................................................ 120
Πίνακας 3.4.2-1: Oικοσυστημικές υπηρεσίες για διαφορετικά οικοσυστήματα ............................. 156
Πίνακας 3.4.2-2: Σημαντικότερες υπηρεσίες των δασικών οικοσυστημάτων ................................. 165
Μελέτη 8
vi
Πίνακας 3.4.2-3: Σημαντικότερες υπηρεσίες των αγροτικών οικοσυστημάτων ............................. 167

Πίνακας 3.4.2-4: Σημαντικότερες παροχές ή υπηρεσίες των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών169
Πίνακας 3.4.2-5: Σημαντικότερες παροχές ή υπηρεσίες των υδατικών οικοσυστημάτων ............ 170
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
Εικόνα 3.4.2-1: Αξιολόγηση και αποτίμηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην Ε.Ε. (Maes et al.
2013).......................................................................................................................................... 155
Μελέτη 8
vii
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ
Συντομογραφία Επεξήγηση
ΑΕΠΟ Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων
ΑΙΟΠΑ Αιολικό Πάρκο
ΑΠΕ Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
ΑΣΑ Αστικά Στερεά Απορρίμματα
ΑΣΠ Αυτόνομος Σταθμός Παραγωγής
ΑΣΠΗΕ Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ενέργειας
ΒΙΟΚΑ Βιολογικός Καθαρισμός
ΓΠΣ Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια
ΔΥ Διευθύνουσα Υπηρεσία
ΕΔΣΜΗΕ Εθνικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας
ΕE Ευρωπαϊκή Ένωση
ΕΕΛ Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων
ΕΖΔ Ειδικές Ζώνες Διατήρησης
ΕΠΜ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη
ΕΠΟ Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων
ΕΣΧΑΔΑ Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων
ΖΕΠ Ζώνες Ειδικής Προστασίας
ΖΟΕ Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου
ΚΑΖ Καταφύγια Άγρια Ζωής
ΚΥΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση
ΜΑΦ Μονάδες Αφαλάτωσης
ΜΕΛ Μονάδες Επεξεργασίας Λυμάτων
ΤΕΔ (SDF) Τυποποιημένο Έντυπο Δεδομένων περιοχής Natura 2000
Τεύχος ΜΑ Τεύχος μελέτης
Τεύχος παράθεσης στοιχείων τεκμηρίωσης του τεύχους ΜΑ της
Τεύχος ΤTΑ
μελέτης
ΤΚΣ Τόποι Κοινοτικής Σημασίας
ΤΟ Τύπος Οικοτόπου
ΟΔ Οικολογικός Διάδρομος
ΟΧΕ Οικοσυστημική Χωρική Ενότητα
ΠΑ Προστατευτέο Αντικείμενο
ΠΔ Προεδρικό Διάταγμα
ΠΕ Περιφερειακή Ενότητα
ΠΖ Περιφεριακές Ζώνες
ΠΝΑ Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου
ΠΠΧΣΑΑ
Ανάπτυξης
ΡΑΕ Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας
ΣΔ Σχέδιο Διαχείρισης
ΣΧΟΟΑΠ Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων
ΤΕΕ Τεχνολογικό Επαγγελματικό Επιμελητήριο
ΥΑ Υπουργική Απόφαση
ΥΠΕΝ Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας
ΦΔΠΠ Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών
ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης
ΧΑΔΑ Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων
ΧΥΤΑ Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων
ΧΥΤΥ Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων
Intergovernmental Panel on Climate Change - ∆ιακυβερνητική
IPCC
Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή
Μελέτη 8
viii
Συντομογραφία Επεξήγηση
Representative Concentration Pathway - Αντιπροσωπευτική Πορεία
RCP4.5
Συγκέντρωσης (Σενάριο Κλιματικής Αλλαγής)
Representative Concentration Pathway - Αντιπροσωπευτική Πορεία
RCP8.5
Συγκέντρωσης (Σενάριο Κλιματικής Αλλαγής)
Μελέτη 8
ix
ΤΕΥΧΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Μελέτη 8
10
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
3.1 Αξιολόγηση του φυσικού περιβάλλοντος
3.1.1 Καθορισμός προτεραιοτήτων διαχείρισης

Στο παρόν κεφάλαιο ακολουθήθηκε η προτεινόμενη από τις προδιαγραφές διαδικασία για την αξιολόγηση του
φυσικού περιβάλλοντος και τον καθορισμό των προτεραιοτήτων διαχείρισης.
Η διαδικασία περιλαμβάνει αρχικά την αξιολόγηση της σημασίας/ευθύνης των συγκεκριμένων περιοχών Natura
και επιμέρους περιοχών αυτών για τη διατήρηση ή βελτίωση της Κατάστασης Διατήρησης (ΚΔ) τύπων
οικοτόπων/ειδών σε εθνικό επίπεδο και βασίζεται στην υφιστάμενη κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος,
όπως αυτή περιγράφεται στο κεφάλαιο 2.
Για την αξιολόγηση και ακολούθως για τον καθορισμό και ιεράρχηση των προτεραιοτήτων διαχείρισης
χρησιμοποιήθηκαν ως κριτήρια, με βάση τις προδιαγραφές, παράμετροι οι οποίες ήδη χρησιμοποιούνται
ευρέως σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε για την αξιολόγηση της σημασίας των τόπων του Δικτύου Natura
2000 ως προς τη διατήρηση των τύπων οικοτόπων και ειδών (ΤΕΔ-SDFs), είτε για την αξιολόγηση των τύπων
οικοτόπων και ειδών σε επίπεδο βιογεωγραφικής περιοχής στο κράτος μέλος (εθνικές εκθέσεις άρθρων 12 και
17) και αφορούν την Σχετική επιφάνεια (για τους τύπους οικοτόπων) / Σχετικός πληθυσμός (για τα είδη), τον
Βαθμό Διατήρησης, την Κατάσταση Διατήρησης, την Τάση της Κατάστασης Διατήρησης ή Τάση του μεγέθους
του αναπαραγόμενου πληθυσμού (για τα είδη ορνιθοπανίδας) και την προτεραιότητα (Είδος ή οικότοπος
προτεραιότητας όπως ορίζεται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και Είδη χαρακτηρισμού για την ορνιθοπανίδα).
Με βάση τα παραπάνω προκύπτουν οι Πίνακες αξιολόγησης και ιεράρχησης προτεραιοτήτων διαχείρισης για
τους τ.ο και είδη που εντάσσονται στο προστατευτέο αντικείμενο ανά περιοχή Natura (Πίνακες 3.1.1-1 και 3.1.1-
2 στο TTA).
Όπως προκύπτει από τους πίνακες αυτούς για αρκετά από τα σημαντικά είδη και τ.ο. που περιλήφθηκαν,
υπάρχουν κενά γνώσης (άγνωστα ή δεν έχουν συμπληρωθεί στα ΤΕΔ) σχετικά με τον πληθυσμό, τον βαθμό ή
κατάσταση διατήρησης (ΒΔ και ΚΔ, αντίστοιχα) και την τάση της ΚΔ ή τάση αναπαραγόμενου πληθυσμού για
την ορνιθοπανίδα. Σε αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις τα κενά συμπληρώθηκαν με βάση την κρίση των
ειδικών επιστημόνων, λαμβάνοντας υπόψη την ευθύνη διατήρησης του συγκεκριμένου τόπου για το είδος/τ.ο.
αλλά και τον βαθμό διατήρησής τους.
Ειδικότερα για την ορνιθοπανίδα και με δεδομένο ότι για τα περισσότερα σημαντικά είδη και είδη χαρακτηρισμού,
η τάση του αναπαραγόμενου πληθυσμού σημειώθηκε ως «άγνωστη» (καθώς σύμφωνα με τις προδιαγραφές
«σε περίπτωση άγνωστης τιμής, αυτή επικρατεί όλων»), σε πολλές περιπτώσεις η προτεραιότητα διαχείρισης
τόσο για θεσμικά όσο και για διαχειριστικά μέτρα, συμπληρώθηκε ή μεταβλήθηκε, σύμφωνα με την γνώμη των
ειδικών επιστημόνων.
Τέλος, τα πολύ σημαντικά είδη και οι σημαντικοί τ.ο. για τα οποία τα στοιχεία αξιολόγησης ήταν άγνωστα και
από τους ειδικούς κρίθηκε ότι χρήζουν περαιτέρω μελέτης, ομαδοποιήθηκαν ξεχωριστά με την σημείωση ότι για
Μελέτη 8
11
αυτά τίθεται ως προτεραιότητα η συλλογή πρωτογενών δεδομένων και η βελτίωση της γνώσης μέσω μελετών
βάσης. Οι σημαντικοί τ.ο. και είδη παρατίθενται στον ακόλουθο Πίνακα.
Πίνακας 3.1.1-1: Είδη/τ.ο. που χρήζουν περαιτέρω έρευνας και μελετών βάσης
Τάση της ΚΔ/
Κωδικός
Σχετική Τάση
τ.ο. / Βαθμός Κατάσταση
Περιγραφή τ. ο./είδους επιφάνεια/ αναπαραγό-
Ομάδα Διατήρησης Διατήρησης
Πληθυσμός μενου
είδους
πληθυσμού
GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ
Βλάστηση πηγών τύπου Ranunculion

3260 C B FV =
fluitantis και Callitrigo-Bartachion
Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική

3290 C B U1 =
ροή από Paspalo-Agrostidion
Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή

6220* C B FV =
φυτά από Thero-Brachypodietea
R Caretta caretta U2
GR4220005 – ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΗΛΟΥ
Αμμοσύρσεις που καλύπτονται

1110 διαρκώςαπό θαλάσσιο νερό μικρού Β U1 _
βάθους
R Caretta caretta U2 _
GR4220006 – ΝΗΣΟΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ – ΚΙΜΩΛΟΣ

3290 U1 =
Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με

8210 FV =
χασμοφυτική βλάστηση
Πυριτικά βραχώδη πρανή με

8220 FV =
Νότια παρόχθια δάση-στοές και λόχμες

92D0 (Nerio-Tamaricetea και Securinegion FV =
tinctoriae)
Αμμοσύρσεις που καλύπτονται διαρκώς

1110 Β U1 _
από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους
Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή εν

8330 μέρει κάτω από την επιφάνεια της U1 =
θάλασσας
GR4220007 – ΝΗΣΟΣ ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ – ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

3290 U1 =
Θερμομεσογειακές και προερημικές
5330 FV +
λόχμες
8140 Λιθώνες της ανατολικής Μεσογείου FV =
M Capra aegagrus subsp. Pictus FV x
GR4220008 – ΣΙΦΝΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ

3290 U1 =
Μελέτη 8
12
Τάση της ΚΔ/

Κωδικός
τ.ο. / Βαθμός Κατάσταση
Περιγραφή τ. ο./είδους επιφάνεια/ αναπαραγό-
Ομάδα Διατήρησης Διατήρησης
Πληθυσμός μενου
είδους
πληθυσμού
8210 FV =
tinctoriae)
1110 A U1 _
GR4220009 – ΝΟΤΙΑ ΣΕΡΙΦΟΣ

3290 U1 =
GR4220010 – ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ – ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ

1110 U1 _
Σκληρά ολιγομεσοτροφικά ύδατα με
3140 βενθική βλάστηση χαροειδών (Chara U1 =
Ass.)
tinctoriae)
GR4220011 – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ
Μεσογειακές και θερμοατλαντικές

1420 αλόφιλες λόχμες (Arthrocnemetalia- U1 =
fruticosi)

3290 U1 =
GR4220018 – ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ

3290 U1 =
Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή εν

8330 μέρει κάτω από την επιφάνεια της U1 =
θάλασσας
GR4220019 – ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ – ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ
3170* Μεσογειακά εποχικά τέλματα FV =
Υγροί μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές

6420 U1 =
πόες από Molinio-Holoschoenion
Πυριτικά βραχώδη πρανή με
8220 FV =
R Chelonia mydas U2 x
Μελέτη 8
13
Ομάδα Βαθμός
Ονομασία είδους επιφάνεια/ αναπαραγόμενου
είδους Διατήρησης
Πληθυσμός πληθυσμού
GR4220032 - ΒΟΡΕΙΑ ΣΥΡΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ

Β Hydrobates pelagicus C U
GR4220033 - ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
Β Hydrobates pelagicus B A U
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
*: Είδος προτεραιότητας της Οδηγίας (92/43/ΕΚ)
Σχετική επιφάνεια (για τους τύπους οικοτόπων) / Σχετικός πληθυσμός (για τα είδη): Α (100%>=p> 15%), B (15%>=p>2%), C:
(2%>=p>0).
Σχετικός πληθυσμός (για τα είδη): Α (100%>=p> 15%), B (15%>=p>2%), C: (2%>=p>0).
Βαθμός Διατήρησης: Α (εξαίρετη διατήρηση), Β (καλή διατήρηση), C (μέτρια ή περιορισμένη διατήρηση).
Κατάσταση Διατήρησης (για είδη και τύπους οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ): FV- Favourable (Ικανοποιητική), U1-
Unfavourable-Inadequate (Ανεπαρκής), U2- Unfavourable-Bad (Κακή), ΧΧ -Unknown (Άγνωστη).
Τάση της Κατάστασης Διατήρησης (για τα είδη ορνιθοπανίδας χρησιμοποιείται η τάση του μεγέθους αναπαραγόμενου
πληθυσμού): Βελτιούμενη (+, improving), επιδεινούμενη (-, deteriorating), σταθερή (=, stable), άγνωστη (x, unknown),
αβέβαιη (u, uncertain).
Τάση του μεγέθους του αναπαραγόμενου πληθυσμού: Βελτιούμενη (+, improving), κυμαινόμενη (F, Fluctuating),
επιδεινούμενη (-, deteriorating), σταθερή (=, stable), αβέβαιη (U, Uncertain), άγνωστη (x, unknown).
Ωστόσο, και για τα θαλάσσια ασπόνδυλα Pinna nobilis και Lithopaga lithopaga όπως και για το είδος Tursiops
truncatus (Ρινοδέλφινο) παρόλο που έχουν συμπληρωθεί τα διαχειριστικά και θεσμικά μέτρα σύμφωνα με τη
γνώμη των ειδικών και της ομάδας μελέτης και με βάση μελέτες και έρευνες πεδίου που έχουν διενεργηθεί
πρόσφατα από τη Mom για το ρινοδέλφινο ή σχετικές βιβλιογραφικές πηγές για τα θαλάσσια ασπόνδυλα
(Zotou et al, 2020, IUCN, 2019), προτείνεται η συνέχιση της έρευνας και περαιτέρω μελέτης των ειδών για
βελτίωση της γνώσης και περαιτέρω συλλογή στοιχείων για τα συγκεκριμένα είδη. Όσον αφορα το είδος Capra
aegagrus ssp. pictus (Αγριοκάτσικο της Αντιμήλου), δεν έχουν γίνει έρευνες πεδίου και οι όποιες πληροφορίες
αφορούν βιβλιογραφικές πηγές και στοιχεία από επίσκεψη στο νησί από την ομάδα μελέτης τον Οκτώβριο του
2019.
Οι δύο επόμενοι συγκεντρωτικοί πίνακες παρουσιάζουν ανά περιοχή Natura, τους τ.ο. και τα είδη που με βάση
την ανάλυση που έγινε εντάσσονται στις ομάδες υψηλής (1) και μέσης (2) προτεραιότητας διαχείρισης τόσο
για θεσμικά (Πίνακας 3.1.1-2) όσο και για διαχειριστικά μέτρα (Πίνακας 3.1.1-3).
Με κόκκινη γραμματοσειρά σημειώνονται οι αλλαγές που έγιναν από τους ειδικούς και στην τελευταία στήλη
αναγράφεται η τεκμηρίωσή τους.
Μελέτη 8
14
Πίνακας 3.1.1-2α: Είδη και τ.ο. ανά περιοχή ΕΖΔ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για θεσμικά
μέτρα
Κωδικός
Τ.Ο. / Περιγραφή Τ. Βαθμός Κατάσταση Θεσμικά Τεκμήριωση για αλλάγες/
επιφάνεια/ της
Ομάδα Ο./Είδος Διατήρησης Διατήρησης Μέτρα προσθήκες ειδικών
Πληθυσμός ΚΔ
είδους
Θίνες με
2230 λειμώνες με B C U1 = 2
Malcolmietalia
Φρύγανα από
5420 Sarcopoterium B B FV + 2
spinosum
Δάση με
9350 Quercus B C FV = 2
macrolepis
Ο πληθυσμός της Άνδρου
εκτιμάται ότι αποτελείται από
λίγες χιλιάδες άτομα που
καταλαμβάνουν όμως πολύ
P Corydalis thasia A B x 1
περιορισμένη έκταση λίγων
στρεμμάτων έχει (LIFE ANDROS
PARK, επισκέψεις πεδίου 2018-
2020).
Euplagia
I B B U1 x 1
quadripunctaria
Cordulegaster
I A C U1 x 1
helladica

Monachus
MM B C U1 + 1
monachus
Tursiops
MM D U1 x 2
truncatus
έχει χαρακτηρισθεί ως κρισίμως
κινδυνεύων από την IUCN λόγω
I Pinna nobilis U2 _ 1
της θανάτωσης μεγάλου μέρους
του πληθυσμού στην Μεσόγειο
προστατευόμενο ειδος διθύρου
απειλείται από την παράνομή
Lithopaga αλιεία και έμμεσα επηρεάζει τον
I U1 _ 1
lithopaga οικότοπο λόγω της
καταστρεπτικής μεθόδου
αλιείας.
Δενδροειδή
5210 B A FV = 2
Juniperus spp.
προστατευόμενο ειδος διθύρου
απειλείται από την παράνομή
Lithopaga αλιεία και έμμεσα επηρεάζει τον
I U1 _ 1
lithopaga οικότοπο λόγω της
καταστρεπτικής μεθόδου
αλιείας.
Macrovipera
R A A U1 _ 1
schweizeri
Μελέτη 8
15
Κωδικός
είδους
Πρόκειται για ενδημικό είδος, με
παρουσία στα νησιά Μήλος,
Κίμωλος, Άγιος Ευστράτιος
Κιμώλου, Πολύαιγος, Αντίμηλος,
Ανάνες, Γερακούνια. Η
αξιολόγηση του ειδους βασίζεται
Podarcis σε εκτίμηση των ειδικών (Expert
R A B FV x 1
milensis Opinion) με βάση τα οικολογικά
χαρακτηριστικά της περιοχής, τις
οικολογικές απαιτήσεις του
είδους, και τις σχετικές
βιβλιογραφικές πληροφορίες
(πηγή: Valakos et al. 2008,
Broggi 2014)).
Monachus
MM A B U1 + 1
monachus
παρόλο που το είδος δεν έχει
μελετηθεί εκτενως, έχει
επιβεβαιωθεί η παρουσία του και
η ανάγκη διαχείρισης και
διατήρησης του είδους, ενώ
έχουν πρωτογενώς εκτιμηθεί οι
Tursiops απαιλές που δέχεται με βάση τις
MM D U1 x 2
truncatus τελευταίες εργασίες πεδίου που
έχουν διενεργηθεί από την
Εταιρεία για την Μελέτη και
Προστασία της Μεσογειακής
Φώκιας (MOm), στο πλαίσιο του
ερευνητικού έργου “Care for
Dolphins”, ΜΟm 2021.
GR4220007 – ΝΗΣΟΣ ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ - ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ
Πρόκειται για ενδημικό είδος, με
παρουσία στα νησιά Μήλος,
Κίμωλος, Άγιος Ευστράτιος
Κιμώλου, Πολύαιγος, Αντίμηλος,
Ανάνες, Γερακούνια. Η
αξιολόγησή του βασίζεται σε
Podarcis εκτίμηση των ειδικών (Expert
R A B FV x 1
milensis Opinion) με βάση τα οικολογικά
(πηγή: Valakos et al. 2008,
Broggi 2014)).
Το είδος, παρόλο που δεν
αναπαράγεται στην περιοχή, η
ΕΖΔ θεωρείται δορυφορική
περιοχή τροφοληψίας των
Monachus
MM D C U1 + 2 πυρήνων των πληθυσμών της
monachus
φώκιας που αναπαράγονται
στην ευρύτερη περιοχή
(πληθυσμός Κιμώλου-
Πολύαιγου).
Μελέτη 8
16
Κωδικός
είδους
μελετηθεί εκτενώς, έχει
απαιλές που δέχεται με βάση τις
Tursiops
MM D U1 x 2 τελευταίες εργασίες πεδίου που
truncatus
Dolphins”, ΜΟm for Cyclades
Preservation Fund - 2021
5210 B A FV = 2
Juniperus spp.
Είδος χειλόποδου ενδημικό στην
Ελλάδα. Ο προτεινόμενος
βαθμός διατήρησης του είδους
είναι Β. Ο προτεινόμενος βαθμός
διατήρησης βασίζεται σε
εκτίμηση των ειδικών (Expert
I Lithobius nudus A B U1 x 1
Opinion) με βάση τα οικολογικά
οικολογικές απαιτήσεις των
ειδών και τις σχετικές
Ελλάδα (Simaiakis et al. 2005).
Macrovipera
R B B U1 _ 1
schweizeri
MM U1 x 2
Dolphins”, ΜΟm 2021.
Το υποείδος είναι γνωστό από
πέντε μόνο πληθυσμούς που
εξαπλώνονται σε ισάριθμα
νησιά (Κύθνο, Σέριφο, Γυάρο,
Φολέγανδρο, Πιπέρι). Σύμφωνα
με τα γνωστά μέχρι σήμερα
δεδομένα, το μέγεθος του
συνολικού πληθυσμού του
Fritillaria obliqua
P A A U1 X 1 υποείδους δεν υπερβαίνει τα
subsp. tuntasia
λίγες χιλιάδες άτομα (2000-4000
περίπου), που εξαπλώνονται σε
μικρές εκτάσεις των παραπάνω
νησιών. Η αξιολόγηση του
είδουςκαι η εκίμηση ΔΜ και ΘΜ
βασίστηκαν σε παρατηρήσεις
πεδίου των Γ. Καμάρη, Α.
Τηνιακού και Π. Τρίγκα.
Μελέτη 8
17
Κωδικός
είδους
Προτείνεται αλλαγή του σχετικού
μεγέθους και πυκνότητας
(Πληθυσμός) του είδους
Monachus monachus στην
περιοχή από Β σε C, σύμφωνα
με δεδομένα καταγραφών/
εργασιών πεδίου που
Monachus διενεργήθηκαν από την Εταιρεία
MM C C U1 + 2
monachus για την Μελέτη και Προστασία
της Μεσογειακής Φώκιας
(MOm), στο πλαίσιο του
ερευνητικού έργου ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΩΝ ΝΔ
ΚΥΚΛΑΔΩΝ, ΜΟm για ΠΕΠ Ν.
Αιγαίου -2013
απαιλές που δέχεται με βάση
Tursiops
MM D U1 x 2 νεότερα δεδομένα καταγραφών/
truncatus
διενεργήθηκαν από την Εταιρεία
για την Μελέτη και Προστασία
της Μεσογειακής Φώκιας
(MOm), στο πλαίσιο του
Dolphins”, ΜΟm 2021
GR4220010 – ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ
συνολικού πληθυσμού του
Fritillaria obliqua
P A A U1 X 1 υποείδους δεν υπερβαίνει τα
subsp. tuntasia
νησιών. Η αξιολόγηση του
είδους βασίστηκε σε
παρατηρήσεις πεδίου των Γ.
Καμάρη, Α. Τηνιακού και Π.
Τρίγκα.
Monachus
MM B C U1 + 1
monachus
Μελέτη 8
18
Κωδικός
είδους
MM D U1 x 2
Dolphins”, ΜΟm 2021
Δάση με
9350 Quercus A B FV = 1
macrolepis
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
ολοκλήρου ή εν
8330 B B U1 = 2
μέρει κάτω από
την επιφάνεια
της θάλασσας
P Silene holzmanii B A U1 x 2
GR4220019 – ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ
προσθήκη του είδους, με βάση
την βιβλιογραφία: Οδοντόγναθα
(Lohman 1993, Λεγάκις &
Μαραγκού 2009, Kalkman et al.
2010). Η αξιολόγησή του
Cordulegaster βασίζεται σε εκτίμηση των ειδικών
I A C U1 x 1
helladica (Expert Opinion) με βάση τα
οικολογικά χαρακτηριστικά της
περιοχής, τις οικολογικές
απαιτήσεις του είδους, και τις
σχετικές βιβλιογραφικές
πληροφορίες
προσθήκη του είδους με βάση
την βιβλιογραφία: Ισόποδα
(Sfenthourakis 1995, Alexiou &
Sfenthourakis 2013). Η
αξιολόγησή του βασίζεται σε
Schizidium
I A C U1 x 1 εκτίμηση των ειδικών (Expert
tinum
Opinion) με βάση τα οικολογικά
Monachus
MM B C U1 + 1
monachus
GR4220020 – ΝΗΣΟΣ ΜΗΛΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
5210 B A FV = 2
Juniperus spp.
Macrovipera
R A B U1 _ 1
schweizeri
Η παρουσία του είδους στην
Podarcis
R A B FV x 1 περιοχή τεκμηριώνεται από τη
milensis
σχετική βιβλιογραφία (Valakos et
Μελέτη 8
19
Κωδικός
είδους
al., 2008, Broggi, 2014). Η
αξιολόγηση του είδους,
βασίζεται σε εκτίμηση των ειδικών
(Expert Opinion) με βάση τα
οικολογικά χαρακτηριστικά της
περιοχής, τις οικολογικές
απαιτήσεις των ειδών και τις
σχετικές βιβλιογραφικές
πληροφορίες.
Fritillaria obliqua συνολικού πληθυσμού του
P A A U1 X 1
subsp. tuntasia υποείδους δεν υπερβαίνει τα
νησιών. Η εκίμηση ΔΜ και ΘΜ
βασίστηκαν σε παρατηρήσεις
πεδίου των Γ. Καμάρη, Α.
Η αξιολόγηση του είδους
βασίστηκε στη γνώμη των
ειδικών, τα οικολογικά
Hierophis
R A C U1 x 1 χαρακτηριστικά της περιοχής, τις
viridiflavus
οικολογικές απαιτήσεις των
ειδών και τις σχετικές
βιβλιογραφικές πληροφορίες.
Monachus
MM A B U1 + 1
monachus
Η αξιολόγηση του είδους
βασίστηκε σε δεδομένα
καταγραφών/ εργασιών πεδίου
που διενεργήθηκαν από την
Φώκιας (MOm), στο πλαίσιο των
Tursiops ερευνητικών έργων:
MM U1 x 2
truncatus - LIFE ’96 PROJECT: “The
Mediterranean Monk Seal in
Greece: Conservation in
Action”, MOm - 1999
- ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ
ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΩΝ
ΝΔ ΚΥΚΛΑΔΩΝ, ΜΟm για ΠΕΠ Ν.
Αιγαίου -2013
GR4220035- ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΝΔΡΟΥ
I Pinna nobilis U2 1
Μελέτη 8
20
Κωδικός
είδους
Η αξιολόγησ του είδους έγινε
σύμφωνα με νεότερα δεδομένα
καταγραφών/ εργασιών πεδίου
που διενεργήθηκαν από την
Φώκιας (MOm), στο πλαίσιο των
ερευνητικών έργων
1. “Mapping for conservation:
Monachus identifying the critical habitat of
MM U1 + 1
monachus the endangered Mediterranean
monk seal in the Cyclades
Islands”, MOm for National
Geographic Society – 2018
2. LIFE Andros Park
“Conservation of priority species
and habitats of Andros Island
protected area integrating
socioeconomic considerations”,
MOm 2017 -2022
έχουν πρωτογενώς εκτιμηθεί τα
Tursiops ΘΜ και ΔΜ με βάση τις τελευταίες
MM U1 x 2
truncatus εργασίες πεδίου που έχουν
διενεργηθεί από την Εταιρεία για
την Μελέτη και Προστασία της
Μεσογειακής Φώκιας (MOm),
στο πλαίσιο του ερευνητικού
έργου “Care for Dolphins”, ΜΟm
2021
Ακολουθεί ο Πίνακας θεσμικής προτεραιοποίησης των ειδών ορνιθοπανίδας. Σημείωνεται ότι για τα
μεταναστευτικά είδη δεν έγινε αξιολόγηση ανά είδος δεδομένης της οικολογικής σημασίας της περιοχής μελέτης
για τη μετανάστευση. Αξιολογούνται συνολικά ως ομάδα ειδών με θεσμική και διαχειριστική προτεραίοτητα 2
(ΘΜ=2 και ΔΜ=2).
Πίνακας 3.1.1-2β: Είδη και τ.ο. ανά περιοχή ΖΕΠ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για θεσμικά
μέτρα
Ονομασία Βαθμός Είδος Θεσμικά
Α/Α επιφάνεια/ αναπαραγόμενου Τεκμηρίωση αλλαγής
είδους Διατήρησης χαρακτηρισμού Μέτρα
GR4220027 - ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ, ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ

Calonectris
1 Β (=) 1
diomedea
Falco
2 B Β U * 1
eleonorae
3 Larus audouinii Β U * 1
Puffinus
4 Β U 1
yelkouan
GR4220028 - ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
Falco
1 Β Β U * 1
eleonorae
2 Larus audouinii B B U 2
Μελέτη 8
21
Ονομασία Βαθμός Είδος Θεσμικά
Α/Α επιφάνεια/ αναπαραγόμενου Τεκμηρίωση αλλαγής
είδους Διατήρησης χαρακτηρισμού Μέτρα
Phalacrocorax
4 aristotelis Β B (=) 2
desmarestii
Αύξηση
προτεραιότητας
θεσμικών γιατί το είδος
6 Aquila fasciata B B (-) 1 αποτελεί είδος
προτεραιότητας στο
Σχέδιο Διαχείρισης της
ΖΕΠ
GR4220029 - ΣΕΡΙΦΟΣ: ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΣΕΡΙΦΟΠΟΥΛΑ, ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΒΟΥΣ
3 Larus audouinii B B U * 1
Phalacrocorax
4 aristotelis Β Β U 2
desmarestii
GR4220030 - ΔΥΤΙΚΗ ΜΗΛΟΣ, ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ, ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ
Calonectris
1 C A (=) 1
diomedea
Falco
2 Β A U * 1
eleonorae
3 Larus audouinii B U 1
Puffinus
4 B U 1
yelkouan
Falco
7 peregrinus C A U 2
brookei
8 Aquila fasciata C B (-) 1
Phalacrocorax
4 aristotelis Β A U 1
desmarestii
GR4220031- ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ
Falco
4 B Β U * 1
eleonorae
Αύξηση
θεσμικών γιατί το είδος
2 Buteo rufinus C B (=) * 2
αποτελεί είδος
χαρακτηρισμού της
ΖΕΠ
Phalacrocorax
5 aristotelis Β B U 2
desmarestii
Falco
2 Β Β U * 1
eleonorae
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Σχετική επιφάνεια (για τους τύπους οικοτόπων) / Σχετικός πληθυσμός (για τα είδη): Α (100%>=p> 15%), B (15%>=p>2%), C:
(2%>=p>0).
Σχετικός πληθυσμός (για τα είδη): Α (100%>=p> 15%), B (15%>=p>2%), C: (2%>=p>0).
Βαθμός Διατήρησης: Α (εξαίρετη διατήρηση), Β (καλή διατήρηση), C (μέτρια ή περιορισμένη διατήρηση).
Κατάσταση Διατήρησης (για είδη και τύπους οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ): FV- Favourable (Ικανοποιητική), U1-
Unfavourable-Inadequate (Ανεπαρκής), U2- Unfavourable-Bad (Κακή), ΧΧ -Unknown (Άγνωστη).
Μελέτη 8
22
Τάση της Κατάστασης Διατήρησης (για τα είδη ορνιθοπανίδας χρησιμοποιείται η τάση του μεγέθους αναπαραγόμενου
πληθυσμού): Βελτιούμενη (+, improving), επιδεινούμενη (-, deteriorating), σταθερή (=, stable), άγνωστη (x, unknown),
αβέβαιη (u, uncertain).
Τάση του μεγέθους του αναπαραγόμενου πληθυσμού: Βελτιούμενη (+, improving), κυμαινόμενη (F, Fluctuating),
επιδεινούμενη (-, deteriorating), σταθερή (=, stable), αβέβαιη (U, Uncertain), άγνωστη (x, unknown).
Θεσμικά μέτρα: Ομάδα υψηλής προτεραιότητας διαχείρισης για θεσμικά μέτρα (1), Ομάδα μέσης προτεραιότητας
διαχείρισης για θεσμικά μέτρα (2).
*: Με αστερίσκο εμφανίζονται οι τ.ο. προτεραιότητας και τα είδη χαρακτηρισμού ΖΕΠ.
Πίνακας 3.1.1-3α: Είδη και τ.ο. ανά περιοχή ΕΖΔ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για διαχειριστικά
μέτρα
Κωδικός
Σχετική Τεκμήριωση για
Τ.Ο. / Περιγραφή Τ. Βαθμός Κατάσταση Τάση της Διαχειριστικά
επιφάνεια/ αλλάγες/ προσθήκες
Ομάδα Ο./Είδος Διατήρησης Διατήρησης ΚΔ Μέτρα
Πληθυσμός ειδικών
είδους
Απόκρημνες
βραχώδεις ακτές
με βλάστηση στη
1240 C B FV = 2
Μεσόγειο με
ενδημικά
Limonium spp.
Μεσογειακά
αλίπεδα
1410 C B U1 + 2
(Juncetalia
maritimi)
Υποτυπώδεις
2110 C C U1 = 1
κινούμενες θίνες
Θίνες με λειμώνες
2230 B C U1 = 1
με Malcolmietalia
5420 Sarcopoterium B B FV + 2
spinosum
Υγροί μεσογειακοί
λειμώνες με
6420 υψηλές πόες από C C U1 = 1
Molinio-
Holoschoenion
Πυριτικά βραχώδη
πρανή με
8220 C B FV = 2
χασμοφυτική
βλάστηση
Αλλουβιακά δάση
με Alnus glutinosa
και Fraxinus
91E0* C B U1 = 1
excelsior (Alno-
Padion, Alnion
incanae, Salicion
Νότια παρόχθια
δάση-στοές και
λόχμες (Nerio-
92D0 C C FV = 1
Tamaricetea και
Securinegion
tinctoriae)
Ελληνικά δάση
934A C Β FV = 2
Πρίνου
Μελέτη 8
23
Κωδικός
είδους
Δάση με Quercus
9350 B C FV = 1
macrolepis
Ο οικότοπος
προτεραιότητας1120*
αποτελεί σημαντικό
καταφύγιο για εμπορικά
είδη ψαριών,
μηχανισμός ανάσχεσης
της διάβρωσης των
γειτνιαζόντων
Εκτάσεις παραλιών, αποθήκη
θαλάσσιας άνθρακα και εργαλείο
βλάστησης με για την ανάσχεση της
1120 C A U1 _ 1
Posidonia κλιματικής αλλαγής σε
(Posidonion τοπικό επίπεδο καθώς
oceanicae) και φυσικός
καθαριστής του νερού
από παθογόνους
οργανισμούς. Η
προτεραιότητα
διαχειρίσής του ειναι
υψηλή δεδομένου οτι
στην ΕΖΔ δέχεται πιέσεις
τοπικής κλίμακας.
Ο οικότοπος 1170
νηπιοτροφείο για είδη
που περνάνε ένα μέρος
της ζωής τους στα ρηχά
και στην συνέχεια
αλλάζουν την
βαθυμετρική τους
κατανομή, ασπόνδυλα
όπως το
προστατευμένο είδος
1170 Ύφαλοι C B U2 = 2
διθύρου Lithophaga
lithophaga
(Πετροσωλήνας),
φιλοξενεί σημαντικά
δάση φαιοφυκών και
βιογενών σχηματισμών.
Η προτεραιότητα
τοπικής κλίμακας από
την αλληλεπίδραση
στεριάς-θάλασσας,
Ο πληθυσμός της
Άνδρου εκτιμάται ότι
αποτελείται από λίγες
χιλιάδες άτομα που
καταλαμβάνουν όμως
P Corydalis thasia A B x 2 πολύ περιορισμένη
έκταση λίγων
στρεμμάτωνέχει (LIFE
ANDROS PARK,
επισκέψεις πεδίου 2018-
2020).
Euplagia
I B B U1 x 1
quadripunctaria
Cordulegaster
I A C U1 x 1
helladica
Μελέτη 8
24
Κωδικός
είδους
Elaphe
R C B FV x 2
quatuorlineata
R Zamenis situla C B FV x 2
R Mauremys rivulata C C U1 _ 1
M Myotis blythii C B U1 x 1
Myotis
M C B U1 x 1
emarginatus
M Rhinolophus blasii C B U1 x 1
Rhinolophus
M C B U1 x 1
ferrumequinum
Rhinolophus
M C B FV x 2
hipposideros
Monachus
MΜ C C U1 + 1
monachus
1120* B U1 _ 1
Ιδιαίτερα ευάλωτος
οικότοπος
προτεραιότητας που
απειλείται κυρίως από
την εκτακτική
Παράκτιες καλλιέργεια και τον
1150* Β U2 _ 1
λιμνοθάλασσες κατακερματισμό λόγω
οδικού δικτύου,
επομένως η
διχείρισης του κρίνεται
υψηλή.
1170 Ύφαλοι C U2 = 2 και στην συνέχεια
όπως το
lithophaga
Μελέτη 8
25
Κωδικός
είδους
Πρόκειται για πολύ
Θαλάσσια σημαντικό οικότοπο
σπήλαια εξ που αποτελεί
ολοκλήρου ή εν καταφύγιο, τόπο
8330 C A U1 = 2
μέρει κάτω από ξεκούρασης και
την επιφάνεια της αναπαραγωγής για το
θάλασσας είδος προτεραιότητας
Monachus monachus
Monachus
MM B C U1 + 1
monachus
MM Tursiops truncatus D U1 x 2
έχει χαρακτηρισθεί ως
κρισίμως κινδυνεύων
από την IUCN λόγω της
θανάτωσης μεγάλου
μέρους του πληθυσμού
στην Μεσόγειο
προστατευόμενο ειδος
διθύρου απειλείται από
την παράνομή αλιεία και
Lithopaga
I U1 _ 1 έμμεσα επηρεάζει τον
lithopaga
οικότοπο λόγω της
καταστρεπτικής
μεθόδου αλιείας.
1240 C B FV = 2
ενδημικά
Limonium spp.
αλίπεδα
1410 C C U1 + 1
(Juncetalia
maritimi)
2110 C B U1 = 1
Υγρές κοιλότητες
2190 C C U1 = 1
μεταξύ των θινών
ο τ.ο. 2230
καταλαμβάνει πάντα
μικρές εκτάσεις όπου
εμφανίζεται, είναι
Θίνες με λειμώνες
2230 C A U1 = 2 ευαλωτος στην
με Malcolmietalia
κλιματική αλλαγή, και
κινδυνεύει έντονα από
την τουριστική
ανάπτυξη
Ο τ.ο. 2250*, είναι
οικότοπος
Θίνες των
προτεραιότητας με
2250* παραλίων με C A U1 = 2
πολύ μικρή εξάπλωση
Juniperus spp.
στην περιοχή εμλέτης
(απαντάται μόλις σε 2
Μελέτη 8
26
Κωδικός
είδους
ΕΖΔ). Κινδυνευει έντονα
από την τουριστική
δραστηριότηατα
Ο τ.ο. 2260 έχει σχετικά
μικρή εξάπλωση στις
Θίνες με
περιοχές του δικτύου
βλάστηση
N2000 στο Νότιο Αιγαίο
2260 σκληρόφυλλων C A U1 = 2
που οφείλεται στην
θάμνων Cisto-
ύπαρξη βόσκησης και
Lavenduletalia
την εξέλιξη της
βλάστησης
ο τ.ο. 3170*, είναι
οικότοπος
προτεραιότητας. Όπου
εμφανίζεται έχει πολύ
μιρκή έκταση και γι' αυτό
Μεσογειακά δεν έχουν
3170* C A FV = 2
εποχιακά τέλματα χαρτογραφηθεί οι
ακριβείς του θέσεις.
Ωστόσο, έχει πολύ
μεγάλη σημασία για τη
βιοποικιλότητα και είναι
ιδιαίτερα ευάλωτος.
Ο τ.ο. 5210 είναι σχετικά
σπάνιος στις περιοχές
του δικτύου Ν2000 στο
Νότιο Αιγαίο. Κατέχει
Δενδροειδή σημαντικό ρόλο στη
5210 B A FV = 2
Juniperus spp. διατήρηση της
βιοποικιλότητας και είναι
ευάλωτος στη βόσκηση
και την εξέλιξη της
βλάστησης
Ο τ.ο. 5420 είναι
ιδιαίτερα ευαλωτος
5420 Sarcopoterium C A FV + 2
στην αλλαγή των
spinosum
συνθηκών βόσκησης
Ψευδοστέπα με
αγρωστώδη και
6220* μονοετή φυτά από C B FV = 2
Thero-
Brachypodietea
1120* C A U1 _ 1
Μελέτη 8
27
Κωδικός
είδους
όπως το
1170 Ύφαλοι C Β U2 = 2
lithophaga
8330 U1 = 2
Monachus monachus
προστατευόμενο ειδος
διθύρου απειλείται από
την παράνομή αλιεία και
Lithopaga
I U1 _ 1 έμμεσα επηρεάζει τον
lithopaga
οικότοπο λόγω της
καταστρεπτικής
μεθόδου αλιείας.
προεραιότητα
διαχείρισης μέση καθώς
πρόκειται για πολύ
σημαντικό είδος
R Zamenis situla C A FV = 2
ερπετού αν και δεν
φαίνεται να απειλείται
άμεσα σε τοπικό
επίπεδο
υψηλή προτεραιότητα
διαχείρισης καθώς
πρόκειται για ενδημικό
είδος ερπετού των
Macrovipera
R A A U1 _ 1 Κυκλάδων με την
schweizeri
παγκόσμια εξάπλωσή
του να περιορίζεται στα
νησιά Μήλος, Κίμωλος,
Πολύαιγος και Σίφνος
R Podarcis milensis A B FV x 2
Μελέτη 8
28
Κωδικός
είδους
Monachus
MM A B U1 + 1
monachus
παρόλο που το είδος
δεν έχει μελετηθεί
εκτενως, έχει
επιβεβαιωθεί η
παρουσία του και η
ανάγκη διαχείρισης και
διατήρησης του είδους,
ενώ έχουν πρωτογενώς
εκτιμηθεί τα ΔΜ με βάση
MM Tursiops truncatus D U1 x 2 τις τελευταίες εργασίες
πεδίου που έχουν
διενεργηθεί από την
Εταιρεία για την Μελέτη
και Προστασία της
Μεσογειακής Φώκιας
(MOm), στο πλαίσιο
του ερευνητικού έργου
“Care for Dolphins”,
ΜΟm 2021.
Πρωτογενής
βλάστηση με
Salicornia και
1310 άλλα μονοετή είδη C B U1 = 1
των λασπωδών
και αμμωδών
ζωνών
Ευτροφικές
φυσικές λίμνες με
3150 βλάστηση τύπου C B FV = 2
Magnopotamion
ή Hydrocharition
3170* C B FV = 2
εποχιακά τέλματα
5420 Sarcopoterium C C FV + 1
spinosum
1120* C A U1 _ 1
Μελέτη 8
29
Κωδικός
είδους
όπως το
lithophaga
Elaphe
R C B FV x 2
quatuorlineata
Το είδος, παρόλο που
δεν αναπαράγεται στην
περιοχή, η ΕΖΔ
θεωρείται δορυφορική
περιοχή τροφοληψίας
Monachus
MM D C U1 + 1 των πυρήνων των
monachus
πληθυσμών της φώκιας
που αναπαράγονται
στην ευρύτερη περιοχή
(πληθυσμός Κιμώλου-
Πολύαιγου).
εκτενώς, έχει
εκτιμηθεί η
προτεραιοποίηση ΔΜ
και ΘΜ με βάση τις
τελευταίες εργασίες
Μελέτη 8
30
Κωδικός
είδους
ΜΟm for Cyclades
Preservation Fund -
2021
Ο τ.ο. 5210 είναι σχετικά
σπάνιος στις περιοχές
του δικτύου Ν2000 στο
Νότιο Αιγαίο. Κατέχει
Δενδροειδή σημαντικό ρόλο στη
5210 B A FV = 2
Juniperus spp. διατήρηση της
βιοποικιλότητας και είναι
ευάλωτος στη βόσκηση
και την εξέλιξη της
βλάστησης
Θερμομεσογειακές
5330 και προερημικές C A FV + 2
λόχμες
5420 Sarcopoterium C A FV + 2
spinosum
Ο τ.ο. 9320 εμφανίζεται
σχεδόν εξ ολοκλήρου
στη Νότια Ελλάδα και
Δάση με Olea και
9320 C A FV = 2 κινδυνευει κυρίως από
Ceratonia
πυρκαγιές και
τουριστικές
δραστηριότητες
* Εκτάσεις παραλιών, αποθήκη
1120* C A U1 _ 1
όπως το
Μελέτη 8
31
Κωδικός
είδους
lithophaga
I Lithobius nudus A B U1 x 1
R Zamenis situla C B FV = 2
Macrovipera
R B B U1 _ 1
schweizeri
Monachus
MM C C U1 + 1
monachus
MM Tursiops truncatus U1 x 2 και ΘΜ με βάση τις
ΜΟm 2021.
Μονοετής
βλάστηση μεταξύ
1210 των ορίων C B U1 = 1
πλημμυρίδας και
άμπωτης
1240 C B FV = 2
ενδημικά
Limonium spp.
2110 C C U1 = 1
Ο τ.ο. 8210 κατέχει
σημαντικό ρόλο στη
Ασβεστολιθικά
βιοποικιλότητα της
βραχώδη πρανή
8210 C A FV = 2 περιοχής και κινδυνεύει
με χασμοφυτική
άμεσα από τη διάνοιξη
βλάστηση
δρόμων για λατομεία,
ΑΙΟΠΑ κ.λπ.
92D0 C B FV = 2
Tamaricetea και
Μελέτη 8
32
Κωδικός
είδους
Securinegion
tinctoriae)
Ο τ.ο. 9350 αποτελείται
από φυλλοβολα δάση
που αντέχουν στις
έντονες ξηροθερμικές
9350 FV = 2 συνθηκες της περιοχής
macrolepis
και είναι συνδεδεμένος
με το ιδιαίτερο
πολιτισμικό τοπίο της
περιοχής
* Εκτάσεις
θαλάσσιας
βλάστησης με
1120* C B U1 _ 1
Posidonia
(Posidoniα
oceanicae)
Αβαθείς κόλποι
1160 C B U1 = 1
και κολπίσκοι
όπως το
lithophaga
8330 U1 = 2
Monachus monachus
Το υποείδος είναι
γνωστό από πέντε μόνο
πληθυσμούς που
εξαπλώνονται σε
ισάριθμα νησιά (Κύθνο,
Σέριφο, Γυάρο,
Fritillaria obliqua
P A A U1 X 2 Φολέγανδρο, Πιπέρι).
subsp. tuntasia
Σύμφωνα με τα γνωστά
μέχρι σήμερα δεδομένα,
το μέγεθος του
συνολικού πληθυσμού
του υποείδους δεν
υπερβαίνει τα λίγες
Μελέτη 8
33
Κωδικός
είδους
χιλιάδες άτομα (2000-
4000 περίπου), που
εξαπλώνονται σε μικρές
εκτάσεις των
παραπάνω νησιών. Η
αξιολόγηση του
είδουςκαι η εκίμηση ΔΜ
και ΘΜ βασίστηκαν σε
παρατηρήσεις πεδίου
των Γ. Καμάρη, Α.
Zamenis (Elaphe)
R C B FV = 2
situla
R Mauremys rivulata C B U1 _ 1
Monachus
MM C C U1 + 1
monachus
και ΘΜ με βάση
νεότερα δεδομένα
καταγραφών/
διενεργήθηκαν από την
ΜΟm 2021
Μονοετής
1210 των ορίων C C U1 = 1
άμπωτης
αλίπεδα
1410 C C U1 + 1
(Juncetalia
maritimi)
2110 C C U1 = 1
Θίνες με
βλάστηση
2260 σκληρόφυλλων C C U1 = 1
θάμνων Cisto-
Lavenduletalia
3170* C C FV = 1
Μελέτη 8
34
Κωδικός
είδους
5420 Sarcopoterium C B FV + 2
spinosum
Εκτάσεις
θαλάσσιας
1120* C B U1 _ 1
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
όπως το
1170 Ύφαλοι C A U2 = 2
lithophaga
Το υποείδος είναι
γνωστό από πέντε μόνο
πληθυσμούς που
εξαπλώνονται σε
ισάριθμα νησιά (Κύθνο,
Σέριφο, Γυάρο,
Φολέγανδρο, Πιπέρι).
Σύμφωνα με τα γνωστά
μέχρι σήμερα δεδομένα,
το μέγεθος του
συνολικού πληθυσμού
Fritillaria obliqua του υποείδους δεν
P A A U1 X 2
subsp. tuntasia υπερβαίνει τα λίγες
χιλιάδες άτομα (2000-
4000 περίπου), που
εξαπλώνονται σε μικρές
εκτάσεις των
παραπάνω νησιών. Η
αξιολόγηση του είδους
και η εκίμηση ΔΜ και
ΘΜ βασίστηκαν σε
παρατηρήσεις πεδίου
Μελέτη 8
35
Κωδικός
είδους
Monachus
MM B C U1 + 1
monachus
εκτιμηθεί οι απαιλές που
δέχεται με βάση τις
ΜΟm 2021
Μονοετής
άμπωτης
1240 C B FV = 2
ενδημικά
Limonium spp.
Salicornia και
1310 άλλα μονοετή είδη C C U1 = 1
ζωνών
αλίπεδα
1410 C C U1 + 1
(Juncetalia
maritimi)
2110 C C U1 = 1
Θίνες με
βλάστηση
2260 σκληρόφυλλων C B U1 = 1
θάμνων Cisto-
Lavenduletalia
spinosum
92D0 C B FV = 2
Tamaricetea και
Securinegion
tinctoriae)
9320 C C FV = 1
Ceratonia
Μελέτη 8
36
Κωδικός
είδους
9350 A B FV = 2
macrolepis
* Εκτάσεις
θαλάσσιας
1120* C B U1 _ 1
Posidonia
(Posidonια
oceanica)
Αβαθείς κολπίσκοι
1160 C B U1 = 1
και κόλποι
όπως το
1170 Ύφαλοι Β U2 = 2
lithophaga
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
8330 B B U1 = 1
την επιφάνεια της
θάλασσας
Euplagia
I (Callimorpha) C B U1 x 1
quadripunctaria
Elaphe
R C C FV = 1
quatuorlineata
R Zamenis situla C C FV = 1
Monachus
MM C C U1 + 1
monachus
Salicornia και
1310 άλλα μονοετή είδη C B U1 = 1
ζωνών
Μελέτη 8
37
Κωδικός
είδους
αλίπεδα
1410 C B U1 + 1
(Juncetalia
maritimi)
Κινούμενες θίνες
της ακτογραμμής
2120 με Ammophila C C U1 = 1
arenaria («λευκές
θίνες»)
3170* C C FV = 1
spinosum
8210 C B FV = 2
βλάστηση
92D0 C C FV = 1
Tamaricetea και
Securinegion
tinctoriae)
Η εκτίμηση ΔΜ του
είδους βασίζεται σε
εκτίμηση των ειδικών
(Expert Opinion) με
P Silene holzmanii B A U1 x 2 βάση τα οικολογικά
χαρακτηριστικά της
περιοχής και τις
οικολογικές απαιτήσεις
του είδους.
Monachus
MM C C U1 + 1
monachus
Μονοετής
άμπωτης
Ποταμοί της
Μεσογείου με
3290 περιοδική ροή από C C U1 = 1
Paspalo-
Agrostidion
spinosum
Δάση-στοές με
92A0 Salix alba και C B U1 = 1
Populus alba
Δάση Platanus
orientalis και
Liquidambar
92C0 C B FV = 2
orientalis
(Platanion
orientalis)
92D0 C B FV = 2
Tamaricetea και
Μελέτη 8
38
Κωδικός
είδους
Securinegion
tinctoriae)
9320 C B FV = 2
Ceratonia
9350 C B FV = 2
macrolepis
8330 C A U1 = 2
Monachus monachus
Cordulegaster
I A C U1 x 1
helladica
I Schizidium tinum A C U1 x 1
R Zamenis situla C B FV x 2
Elaphe
R C C FV = 1
quatuorlineata
Monachus
MM B C U1 + 1
monachus
Παράκτιες
1150* C C U2 _ 1
λιμνοθάλασσες
Μονοετής
1210 των ορίων C B U1 = 1
άμπωτης
Ο τ.ο. 1310 θεωρείται
απειλούμενος λόγω της
συνολικής
υποβάθμισης που έχει
Salicornia και
δεχτεί και ειδικά στο
1310 άλλα μονοετή είδη C A U1 = 2
Αιγαίο. Είναι πολύ
ευαίσθητος οικότοπος
στις μεταβολές της
ζωνών
υδρολογικής
κατάστασης.
2110 C C U1 = 1
Ο τ.ο. 2250*, είναι
οικότοπος
απαντά σε μόλις 2 ΕΖΔ
Θίνες των
στην περιοχή μελέτης,
2250* παραλίων με C A U1 = 2
και στην GR4220020 έχει
Juniperus spp.
τη μεγαλύτερη έκταση.
Κινδυνευει έντονα από
την τουριστική
δραστηριότηατα
Θίνες με
βλάστηση
2260 σκληρόφυλλων C C U1 = 1
θάμνων Cisto-
Lavenduletalia
Μελέτη 8
39
Κωδικός
είδους
ο τ.ο. 3170*, είναι
οικότοπος
προτεραιότητας. Όπου
εμφανίζεται έχει πολύ
μιρκή έκταση και γι' αυτό
Μεσογειακά δεν έχουν
3170* C A FV = 2
εποχιακά τέλματα χαρτογραφηθεί οι
ακριβείς του θέσεις.
Ωστόσο, έχει πολύ
μεγάλη σημασία για τη
βιοποικιλότητα και είναι
ιδιαίτερα ευάλωτος.
Ο τ.ο. 3260 είναι εν γένει
απειλούμενος στην
Ποταμοί από Ευρώπη. Στις περιοχές
πεδινά σε ορεινά του δικτύου Ν2000 του
επίπεδα με Νοτίου Αιγαίου είναι
βλάστηση ιδιαίτερα σπάνιος
3260 C A FV = 2
Ranunculion (εμφανίζεται στην
fluitantis και Άνδρο και τη Μήλο) και
Callitricho- κινδυνεύει από τη
Batrachion ρύπανση και τη μείωση
της ροής του νερού
(άρδευση).
Πυριτικά βραχώδη
πρανή με
8220 C C FV = 1
χασμοφυτική
βλάστηση
Δάση με
9290 Cupressus (Acero- C B FV + 2
Cupression)
92A0 Salix alba και C C FV + 1
Populus alba
92D0 C B FV = 2
Tamaricetea και
Securinegion
tinctoriae)
Macrovipera
R A B U1 _ 1
schweizeri
Monachus
MM C C U1 + 1
monachus
αλίπεδα
1410 C C U1 + 1
(Juncetalia
maritimi)
3170* C B FV = 2
εποχικά τέλματα
Ποταμοί της
Μεσογείου με
3290 περιοδική ροή από C B U1 = 1
Paspalo-
Agrostidion
5210 C B FV = 2
Juniperus spp.
Μελέτη 8
40
Κωδικός
είδους
Ψευδοστέπα με
αγρωστώδη και
6220* μονοετή φυτά από C B FV = 2
Thero-
Brachypodietea
8210 C B FV = 2
βλάστηση
9320 C C FV = 1
Ceratonia
Εκτάσεις
θαλάσσιας
1120* C B U1 _ 1
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
1170 Ύφαλοι C C U2 = 2
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
8330 C B U1 = 1
θάλασσας
Η αξιολόγηση του
είδους και η εκίμηση ΔΜ
Fritillaria obliqua και ΘΜ βασίστηκαν σε
P A A U1 X 2
subsp. tuntasia παρατηρήσεις πεδίου
Hierophis
R A C U1 x 1
viridiflavus
Monachus
MM A B U1 + 1
monachus
MM Tursiops truncatus U1 x 2
και ΘΜ με βάση τις
του έργου LIFE
CYCLADES, 2018
Μελέτη 8
41
Κωδικός
είδους
Ο οικότοπος 1120*
αποτελεί έναν από τους
θαλάσσιους
οικοτόπους
προτεραιότητας που
απαντώνται στις
περιοχές του δικτύου
Ν2000 στο Νότιο Αιγαίο.
Στις περιοχές που
αναπτύσσονται τα
Σχέδια Διαχείρισης, ο
οικότοπος αποτελεί
* Εκτάσεις σημαντικό καταφύγιο
θαλάσσιας για εμπορικά είδη
βλάστησης με ψαριών, μηχανισμός
1120* C A U1 _ 1
Posidonia ανάσχεσης της
(Posidonion διάβρωσης των
oceanicae) γειτνιαζόντων
παραλιών, αποθήκη
άνθρακα και εργαλείο
για την ανάσχεση της
κλιματικής αλλαγής σε
τοπικό επίπεδο καθώς
και φυσικός
οργανισμούς. Ο
οικότοπος δέχεται
πιέσεις τοπικής
κλίμακας.
όπως το
1170 Ύφαλοι C B U2 = 2
lithophaga
8330 U1 = 2
Monachus monachus
Μελέτη 8
42
Κωδικός
είδους
I Pinna nobilis U2 1
Σύμφωνα με νεότερα
δεδομένα
καταγραφών/
διενεργήθηκαν από την
των ερευνητικών έργων
1. “Mapping for
conservation:
identifying the critical
habitat of the
Monachus
MM U1 + 1 endangered
monachus
Mediterranean monk
seal in the Cyclades
Islands”, MOm for
National Geographic
Society – 2018
2. LIFE Andros Park
“Conservation of
priority species and
habitats of Andros
Island protected area
integrating
socioeconomic
considerations”, MOm
2017 -2022
MM Tursiops truncatus U1 x 2 και ΘΜ με βάση τις
ΜΟm 2021
Μελέτη 8
43
Πίνακας 3.1.1-3β: Είδη ορνιθοπανίδας ανά περιοχή ΖΕΠ με υψηλή και μέση προτεραιότητα διαχείρισης για
διαχειριστικά μέτρα
Τάση
Σχετική Είδος
Ονομασία Βαθμός αναπαραγό Διαχειριστικά
Α/Α επιφάνεια/ χαρακτηρισμο Τεκμηρίωση αλλαγής
είδους Διατήρησης μενου Μέτρα
Πληθυσμός ύ
πληθυσμού
Calonectris
1 Β (=) 1
diomedea
Καμία ένδειξη ότι ο
βαθμός διατήρησης
είναι άριστος (Α),
Falco
2 B Β U * 1 οπότε αλλάζει σε Β και
eleonorae
αύξηση
διαχειριστικών
Larus
3 Β U * 1
audouinii
Puffinus
4 Β U 1
yelkouan
Falco
5 peregrinus C B U 2
brookei
Phalacrocor
6 ax aristotelis C B U 1
desmarestii
Μείωση
διαχειριστικών λόγω
Emberiza μη επαρκών
7 C B (=) 2
caesia δεδομένων για τον
πληθυσμό και την
παρουσία του είδους
στην περιοχή
2% του εθνικού
πληθυσμού άρα
Σχετικός Πληθυσμός
Β, καμία ένδειξη ότι ο
Falco βαθμός διατήρησης
1 Β Β U * 1
eleonorae είναι άριστος (Α),
οπότε αλλάζει σε Β και
αύξηση
διαχειριστικών
Larus
2 B B U 1
audouinii
Puffinus
3 B U 1
yelkouan
Phalacrocor
4 ax aristotelis Β B (=) 1
desmarestii
Falco
5 peregrinus B U 1
brookei
Aquila
6 B B (-) 1
fasciata
Μείωση
7 B (=) 2
Μελέτη 8
44
Τάση
πληθυσμού
Calonectris
1 Β (=) 1
diomedea
Falco
2 C Β U 1
eleonorae
Larus
3 B B U * 1
audouinii
Phalacrocor
4 ax aristotelis Β Β U 1
desmarestii
Puffinus
5 C B U 1
yelkouan
Calonectris
1 C A (=) 1
diomedea
Falco
2 Β A U * 1
eleonorae
Larus
3 B U 1
audouinii
Puffinus
4 B U 1
yelkouan
6 Buteo rufinus C Β 1
Falco
brookei
Aquila
8 C B (-) 1
fasciata
Phalacrocor
9 ax aristotelis Β A U 1
desmarestii
Μείωση
1 B (=) 2
Falco
2 B Β U * 1
eleonorae
Phalacrocor
3 ax aristotelis C B U 1
desmarestii
4 Buteo rufinus C B (=) 1
Falco
brookei
Aquila
6 C B (-) 1
fasciata
2 Buteo rufinus C B (=) * 1
Falco
3 peregrinus C B U 1
brookei
Aquila
4 C B (-) 1
fasciata
Phalacrocor
5 ax aristotelis Β B U 1
desmarestii
Calonectris
6 C (=) 1
diomedea
Μελέτη 8
45
Τάση
πληθυσμού
Calonectris
1 C B (=) 1
diomedea
Falco
2 Β Β U * 1
eleonorae
Phalacrocor
4 ax aristotelis C A U 1
desmarestii
Puffinus
5 Α Β U 1
yelkouan
Aquila
6 C C 1
fasciata
7 Buteo rufinus C B (=) 1
Στη συνέχεια έγινε η συσχέτιση των προτεραιοτήτων διαχείρισης για τα είδη /τ.ο. με τις κύριες οικοσυστημικές
χωρικές ενότητές τους (ΟΧΕ), ακολουθώντας τη διάκριση που παρουσιάστηκε στο Κεφ. 2.2.4, για τα σημαντικά
είδη και τ.ο. με μέση και υψηλή προτεραιότητα διαχείρισης τόσο για θεσμικά όσο και για διαχειριστικά μέτρα.
Τα αποτελέσματα της συσχέτισης αυτής παρουσιάζονται αναλυτικά στον Πίνακα 3.1.1-3 του ΤΤΑ.
Συνοπτικά, ανά κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. και είδη που εντάσσονται στις ομάδες υψηλής και μέσης
προτεραιότητας διαχείρισης, τόσο για θεσμικά όσο και για διαχειριστικά μέτρα σημειώνονται τα ακόλουθα:
Στην ΟΧΕ «Ακατοίκητες νησίδες» απαντώνται συνοπτικά: το φυτικό είδος Silene holzmannii και τα είδη
ορνιθοπανίδας Buteo rufinus (Αετογερακίνα), Calonectris diomedea (Αρτέμης), Falco eleonorae
(Μαυροπετρίτης), Puffinus yelkouan (Μύχος), Aquila fasciata (Σπιζαετός), Phalacrocorax aristotelis desmarestii
(Θαλασσοκόρακας), Falco peregrinus brookei (Πετρίτης) και Larus audouinii (Αιγαιόγλαρος) στις περιοχές
GR4220004-ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΗ ΣΙΚΙΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ, GR4220018 – ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ
ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ, GR4220027-ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ, ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ
ΠΕΡΙΟΧΗ, GR4220028-ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ,
GR4220029-ΣΕΡΙΦΟΣ: ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΣΕΡΙΦΟΠΟΥΛΑ, ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΒΟΥΣ, GR4220030-ΔΥΤΙΚΗ
ΜΗΛΟΣ, ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ, ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ, GR4220031-ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ,
GR4220032-ΒΟΡΕΙΑ ΣΥΡΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ και GR4220033- ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ.
Πίνακας 3.1.1-4: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Ακατοίκητες νησίδες»
Κωδικός Ομάδα προτεραιότητας

τ.ο. / διαχείρισης
Περιγραφή Τ. Ο./Είδους
Ομάδα
Διαχειριστικά
είδους Θεσμικά Μέτρα
Μέτρα
GR4220004 – ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΗ ΣΙΚΙΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
P Silene holzmannii 2 3
B Buteo rufinus 3 1
B Calonectris diomedea 1 1
B Falco eleonorae 2 1
Μελέτη 8
46

Ομάδα
Μέτρα
B Larus audouinii 3 1
B Puffinus yelkouan 2 1
B Falco peregrinus brookei 2 1
B Aquila fasciata 1 1
Phalacrocorax aristotelis
B 2 1
desmarestii
GR4220027 - ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ, ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ

ΠΕΡΙΟΧΗ
B 3 1
desmarestii
GR4220028 - ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ
ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
B 2 1
desmarestii
B 2 1
desmarestii
Μελέτη 8
47

Ομάδα
Μέτρα
B Buteo rufinus 3 1
B 1 1
desmarestii
B 3 1
desmarestii
B Buteo rufinus 3 1
B Buteo rufinus 2 1
B 2 1
desmarestii
B 3 1
desmarestii
B Buteo rufinus 3 1
- Στην ΟΧΕ «Απόκρημνες Βραχώδεις ακτές» απαντώνται τα είδη ορνιθοπανίδας Buteo rufinus (Αετογερακίνα),
Calonectris diomedea (Αρτέμης), Falco eleonorae (Μαυροπετρίτης), Puffinus yelkouan (Μύχος), Aquila
fasciata (Σπιζαετός), Phalacrocorax aristotelis desmarestii (Θαλασσοκόρακας), Falco peregrinus brookei
Μελέτη 8
48
(Πετρίτης) και Larus audouinii (Αιγαιόγλαρος) (στις βραχονησίδες), καθώς και ο τ.ο. 1240 (Απόκρημνες
βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο με ενδημικά Limonium spp.) και το φυτικό είδος Silene
holzmannii. Οι περιοχές που καταγράφεται η συγκεκριμένη ΟΧΕ είναι: GR4220001-ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ
ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ, GR4220006 – ΝΗΣΟΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ – ΚΙΜΩΛΟΣ, GR4220009 – ΝΟΤΙΑ
ΣΕΡΙΦΟΣ, GR4220011 – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ, GR4220018 – ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ, GR4220027-
ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ, ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ, GR4220028-ΑΝΔΡΟΣ:
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ, GR4220029-ΣΕΡΙΦΟΣ:
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΣΕΡΙΦΟΠΟΥΛΑ, ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΒΟΥΣ, GR4220030-ΔΥΤΙΚΗ ΜΗΛΟΣ, ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ,
ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ, GR4220031-ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ, GR4220032-ΒΟΡΕΙΑ ΣΥΡΟΣ
ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ και GR4220033- ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ.
Πίνακας 3.1.1-5: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Απόκρημνες Βραχώδεις εκτάσεις»

Ομάδα Θεσμικά Διαχειριστικά
είδους Μέτρα Μέτρα
Απόκρημνες βραχώδεις ακτές με

1240 βλάστηση στη Μεσόγειο με ενδημικά 3 2
Limonium spp.

Limonium spp.

Limonium spp.

Limonium spp.

GR4220027 - ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ, ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ
ΠΕΡΙΟΧΗ
B Phalacrocorax aristotelis desmarestii 3 1
GR4220028 - ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ
ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
Μελέτη 8
49

B Buteo rufinus 3 1
B Buteo rufinus 3 1
B Buteo rufinus 2 1
B Buteo rufinus 3 1
- Στην ΟΧΕ «Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις» εμφανίζονται οι τ.ο. 8210 (Ασβεστολιθικά
βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση) και 8220 (Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική
βλάστηση), και το φυτικό είδος Symphytum cycladense καθώς και τα είδη ορνιθοπανίδας Falco
peregrinus brookei (Πετρίτης), Buteo rufinus (Αετογερακίνα) και Aquila fasciata (Σπιζαετός), στις
Μελέτη 8
50
περιοχές: GR4220001-ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ, GR4220018 – ΣΥΡΟΣ:
ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ, GR4220019 – ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ, GR4220020 – ΝΗΣΟΣ
ΜΗΛΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ, GR4220027-ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ,
ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ, GR4220028-ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ
ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ, GR4220030-ΔΥΤΙΚΗ ΜΗΛΟΣ, ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ, ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ,
GR4220031-ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ, GR4220032-ΒΟΡΕΙΑ ΣΥΡΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ και
GR4220033- ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ.
Πίνακας 3.1.1-6: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις»

Ομάδα
Μέτρα
Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική

8220 3 2
βλάστηση

M Capra aegagrus ssp. pictus 1 2
8210 3 2
Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική
8220 3 1
βλάστηση
GR4220028 - ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ
ΖΩΝΗ

B Buteo rufinus 3 1
B Buteo rufinus 3 1
B Buteo rufinus 2 1
B Buteo rufinus 3 1
Μελέτη 8
51
- Στις «δασικές» ΟΧΕ «Δάση Πλατυφύλλων», «Δάση Κωνοφόρων» και «Μικτά Δάση Πλατύφυλλων-
Κωνοφόρων», οι οποίες αντιστοιχούν στη γενικότερη κατηγορία MAES «Δάση και δασικές εκτάσεις»
απαντάται το σημαντικό είδος λεπιδόπτερου Callimorpha (=Euplagia) quadripunctaria (είδος
προτεραιότητας), καθώς και τα σημαντικά είδη χιεροπτέρων: Myotis emarginatus και Rhinolophus
hipposideros. Εκεί συναντάμε και τους «Δασικούς τ.ο.» 9290 (Δάση με Cupressus (Acero-Cupression)), 9350
(Δάση με Quercus ithaburensis ssp. macrolepis), 92Α0 (Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba), 92C0
(Δάση με Platanus orientalis και Liquidambar orientalis (Platanion orientalis)), 92E0 (Αλλουβιακά δάση με
Alnus glutinosa και Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion)) και το φυτικό είδος Corydalis
thasia. Η συγκεκριμένη ΟΧΕ δεν εμφανίζεται συχνά στην περιοχή μελέτης. και απαντάται μόνο σε 4 περιοχές:
GR4220001-ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ, GR4220011 – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ,
GR4220019 – ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ, GR4220020 – ΝΗΣΟΣ ΜΗΛΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ -
ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ.
Πίνακας 3.1.1-7: Είδη ανά GR, «Δασικές» ΟΧΕ

Κωδικός Ομάδα προτεραιότητας διαχείρισης
τ.ο. /
Περιγραφή Τ. Ο./Είδους Διαχειριστικά
Ομάδα Θεσμικά Μέτρα
είδους Μέτρα
Αλλουβιακά δάση με Alnus glutinosa και

91E0* Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion 3 2
incanae, Salicion
934A Ελληνικά δάση Πρίνου 3 2

9350 Δάση με Quercus macrolepis 2 1
P Corydalis thasia 1 2
I Euplagia quadripunctaria 1 2
M Myotis emarginatus 3 1
M Rhinolophus hipposideros 3 2
I Euplagia quadripunctaria 3 2
92A0 Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba 3 2
Δάση Platanus orientalis και Liquidambar

92C0 3 2
orientalis (Platanion orientalis)

9290 Δάση με Cupressus (Acero-Cupression) 3 2
92A0 Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba 3 1
- Στις ΟΧΕ «Φρυγανικές εκτάσεις» και «Θαμνώδεις εκτάσεις», οι οποίες αντιστοιχούν στη γενικότερη
κατηγορία MAES «Ερεικώνες και Θαμνώνες», απαντώνται τα περισσότερα ευρύοικα είδη: τα ερπετά Elaphe
quatuorlineata (Λαφιάτης), Zamenis situla (Σπιτόφιδο) και τα ενδημικά είδη Podarcis milensis και
Macrovipera schweizeri (Οχιά της Μήλου), καθώς και το ενδημικό Χειλόποδο Lithobius nudus και το Μαύρο
φίδι της Γυάρου (Hierophis viridiflavus). Επίσης, οι νυχτερίδες Myotis blythii και Rhinolophus blasii καθώς και
Μελέτη 8
52
το Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia). Τέλος οι φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την ΟΧΕ για το ενδημικό
υποείδος, τον Αίγαγρο της Αντιμήλου (Capra aegagrus ssp. pictus).
Όσον αφορά τους τύπους οικοτόπων, στις ΟΧΕ αυτές απαντούν οι οικότοποι 2260 (Θίνες με βλάστηση
σκληρόφυλλων θάμνων Cisto-Lavenduletalia), 5210 (Δενδροειδή Juniperus spp.), 5330 (Θερμομεσογειακές
και προερημικές λόχμες) και 5420 (Φρύγανα από Sarcopoterium spinosum), 92D0 (Νότια παρόχθια δάση-
στοές και λόχμες (Nerio-Tamaricetea και Securinegion tinctoriae), 9320 (Δάση με Olea και Ceratonia)
καθώς και το φυτικό είδος Fritillaria obliqua subsp. tuntasia. Οι συγκεκριμένες ΟΧΕ απαντώνται σχεδόν σε
όλες τις περιοχές Natura που περιλαμβάνονται στην περιοχή μελέτης.
Πίνακας 3.1.1-8: Είδη ανά GR, στις ΟΧΕ «Φρυγανικές εκτάσεις» και «Θαμνώδεις εκτάσεις»

5420 Φρύγανα από Sarcopoterium spinosum 2 2
Νότια παρόχθια δάση-στοές και λόχμες (Nerio-

92D0 3 1
Tamaricetea και Securinegion tinctoriae)
R Elaphe quatuorlineata 3 2
R Zamenis situla 3 2
M Myotis blythii 3 1
M Rhinolophus blasii 3 1
5210 Δενδροειδή Juniperus spp. 2 3
R Macrovipera schweizeri 1 1
R Podarcis milensis 1 2
5330 Θερμομεσογειακές και προερημικές λόχμες 3 2
M Capra aegagrus ssp. pictus 1 2
5330 Θερμομεσογειακές και προερημικές λόχμες 3 2
9320 Δάση με Olea και Ceratonia 3 2
I Lithobius nudus 1 1

92D0 3 2
P Fritillaria obliqua subsp. tuntasia 1 2
Μελέτη 8
53

Θίνες με βλάστηση σκληρόφυλλων θάμνων Cisto-

2260 3 1
Lavenduletalia


2260 3 2
Lavenduletalia

92D0 3 2

92D0 3 1

92D0 3 2


2260 3 1
Lavenduletalia

92D0 3 2
B Emberiza caesia 3 2
Μελέτη 8
54


R Hierophis viridiflavus 1 1
Στην ΟΧΕ «Ποολίβαδα» συναντάμε τον τ.ο. προτεραιότητας 6220 (Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή φυτά
από Thero-Brachypodietea) στις περιοχές GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ
ΟΓΚΟΣ, GR4220006 – ΝΗΣΟΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ – ΚΙΜΩΛΟΣ, GR4220008 – ΣΙΦΝΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΕΣ
ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ και GR4220033 - ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ), καθώς και τη νυχτερίδα
Myotis blythii (GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ).
Πίνακας 3.1.1-9: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Ποολίβαδα»

Ομάδα
Θεσμικά Διαχειριστικά
είδους
Μέτρα Μέτρα

6220* 3 2

6220* 3 2

6220* 3 2

6220* 3 2
- Στις ΟΧΕ «Μονοετείς καλλιέργειες», «Πολυετείς/Δενδρώδεις καλλιέργειες» και «Εγκαταλειμμένες

καλλιέργειες», οι οποίες αντιστοιχούν στη γενικότερη κατηγορία MAES «Καλλιέργειες» απαντώνται κυρίως
τα ερπετά Elaphe quatuorlineata και Zameni) situla (Λαφιάτης και Σπιτόφιδο αντίστοιχα).
Πίνακας 3.1.1-10: Είδη ανά GR, ομάδα ΟΧΕ «Καλλιέργειες»
Κωδικός
Ομάδα προτεραιότητας διαχείρισης
τ.ο. /
Ομάδα
είδους Διαχειριστικά
Θεσμικά Μέτρα
Μέτρα
Μελέτη 8
55
Κωδικός
Ομάδα προτεραιότητας διαχείρισης
τ.ο. /
Ομάδα
είδους Διαχειριστικά
Θεσμικά Μέτρα
Μέτρα
GR4220010 – ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ
ΖΩΝΗ


- Η ΟΧΕ «Σπήλαια» αποτελούν κύρια ΟΧΕ για τα είδη χειροπτέρων: Myotis blythii, Myotis emarginatus,
Rhinolophus blasii, Rhinolophus ferrumequinum και Rhinolophus hipposideros που έχουν καταγραφεί στο
GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ.
Πίνακας 3.1.1-11: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Σπήλαια»

Ομάδα
είδους Θεσμικά Διαχειριστικά
M Myotis emarginatus 3 1
Μελέτη 8
56

Ομάδα
M Rhinolophus ferrumequinum 3 1
- Στην ΟΧΕ «Αστικά οικοσυστήματα» αποτελούν επίσης κύρια ΟΧΕ για τα είδη χειροπτέρων που έχουν
καταγραφεί στην Άνδρο: Myotis blythii, Rhinolophus blasii, Rhinolophus ferrumequinum και Rhinolophus
hipposideros που έχουν καταγραφεί στο GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ
ΟΓΚΟΣ και το Σπιτόφιδο (Zamenis situla) στις περιοχές: GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ
ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ, GR4220006 – ΝΗΣΟΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ – ΚΙΜΩΛΟΣ, GR4220008 – ΣΙΦΝΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ
ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ, GR4220009 – ΝΟΤΙΑ ΣΕΡΙΦΟΣ, GR4220010 – ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ
ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ, GR4220011 – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ,
GR4220018 – ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ, GR4220019 – ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ
και GR4220020 – ΝΗΣΟΣ ΜΗΛΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ.
Πίνακας 3.1.1-12: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Αστικά οικοσυστήματα»

Ομάδα
Θεσμικά Διαχειριστικά
είδους
M Rhinolophus ferrumequinum 3 1

GR4220008 – ΣΙΦΝΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ
ΠΕΡΙΟΧΗ
GR4220010 – ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ
Μελέτη 8
57
- Στις ΟΧΕ «Ποτάμια» και «Υγρότοποι» συναντάμε το είδος Mauremys rivulata (Ποταμοχελώνα), καθώς και τα
ασπόνδυλα Cordulegaster helladica και Schizidium tinum. Επίσης οι τ.ο. 1310 Πρωτογενής βλάστηση με
Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών, 1410 (Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia
maritimi)), 2190 (Υγρές κοιλότητες μεταξύ των θινών), 3150 (Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου
Magnopotamion ή Hydrocharition), 3290 (Ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή, με Glaucium flavum),
6420 (Υγροί μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες από Molinio-Holoschoenion) και ο οικότοπος
προτεραιότητας 3170 (Μεσογειακά εποχικά τέλματα).
Πίνακας 3.1.1-13: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Ποτάμια» & «Υγρότοποι»

1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) 3 2
Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή από

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion
Υγροί μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες από
6420 3 1
Molinio-Holoschoenion
I Cordulegaster helladica 1 1
R Mauremys rivulata 3 1
2190 Υγρές κοιλότητες μεταξύ των θινών 3 1

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion
Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα

1310 μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών 3 2
ζωνών
Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου
3150 3 2
Magnopotamion ή Hydrocharition
3170* Μεσογειακά εποχιακά τέλματα 3 2

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion

ΖΩΝΗ
Μελέτη 8
58

Σκληρά ολιγομεσοτροφικά ύδατα με βενθική

3140 2 3
βλάστηση χαροειδών (Chara Ass.)

ζωνών
Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλόφιλες

1420 3 2
λόχμες (Arthrocnemetalia-fruticosi)
3290 3 2
Paspalo-Agrostidion

ζωνών

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion
3170* Μεσογειακά εποχικά τέλματα 3 2

3290 3 1
Paspalo-Agrostidion
Υγροί μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες από
6420 3 2
Molinio-Holoschoenion
I Cordulegaster helladica 1 1
I Schizidium tinum 1 1
Μελέτη 8
59

3170* Μεσογειακά εποχικά τέλματα 3 2

3290 3 2
Paspalo-Agrostidion
- Στην ΟΧΕ «Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες» συναντάμε τους τ.ο. 1210 (Μονοετής βλάστηση μεταξύ των
ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης), 1430 (Μεσογειακές αλο-νιτρόφιλες λόχμες), 2110 (Υποτυπώδεις
κινούμενες θίνες), 2230 (Θίνες με λειμώνες με Malcolmietalia), στις περιοχές: GR4220001 – ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ
ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ, GR4220006 – ΝΗΣΟΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ – ΚΙΜΩΛΟΣ, GR4220009 – ΝΟΤΙΑ
ΣΕΡΙΦΟΣ, GR4220010 – ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΥΘΝΟΣ: ΟΡΟΣ ΑΘΕΡΑΣ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ
ΖΩΝΗ, GR4220011 – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ, GR4220018 – ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ, GR4220019 –
ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ, GR4220020 – ΝΗΣΟΣ ΜΗΛΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ
ΠΕΡΙΟΧΗ.
Πίνακας 3.1.1-14: Είδη ανά GR, ΟΧΕ «Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες»

Ομάδα
2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες 3 1
2230 Θίνες με λειμώνες με Malcolmietalia 2 1


Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων
1210 3 2
πλημμυρίδας και άμπωτης
ΖΩΝΗ
1210 3 1

1210 3 1
Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila

2120 3 1
arenaria («λευκές θίνες»)

1210 3 1
Μελέτη 8
60

Ομάδα

1210 3 2
- Στις «θαλάσσιες» ΟΧΕ «Ηπειρωτική ηφαλοκρηπίδα», «Θαλάσσια Λιβάδια» και «Πέλαγος», οι οποίες είναι
θαλάσσιες ΟΧΕ, συναντάμε κυρίως τη Μεσογειακή φώκια Monachus monachus και τα θαλασσοπούλια
Calonectris diomedea (Αρτέμης), Puffinus yelkouan (Μύχος), Phalacrocorax aristotelis desmarestii
(Θαλασσοκόρακας) και Larus audouinii (Αιγαιόγλαρος). Επίσης, ο οικότοπος προτεραιότητας 1120
(Θαλάσσια Λιβάδια με Posidonia (Posidonion oceanicae)) καθώς και οι τ.ο. 1170 (Ύφαλοι) και 8330
(Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή εν μέρει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας), με τον τελευταίο να
αποτελεί και τον κυρίως βιότοπο της (Μεσογειακής φώκιας) που έχει καταγραφεί στην περιοχή.
Πίνακας 3.1.1-15: Είδη ανά GR, «Θαλάσσιες» ΟΧΕ

Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia

1120 3 1
(Posidonion oceanicae)
1170 Ύφαλοι 3 2
R Caretta caretta 2 2
MΜ Monachus monachus 3 1

1120* 3 1
Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή εν μέρει κάτω

8330 3 2
από την επιφάνεια της θάλασσας
MM Monachus monachus 1 1
MM Tursiops truncatus 2 2
I Pinna nobilis 1 1
I Lithopaga lithopaga 1 1

1120* 3 1

8330 3 2
Μελέτη 8
61

I Pinna nobilis 1 1
I Lithopaga lithopaga 1 1

1120* 3 1
I Pinna nobilis 1 1

1120* 3 1

1120* 3 1
(Posidoniα oceanicae)
1160 Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι 3 1

8330 3 2
I Pinna nobilis 1 1
ΖΩΝΗ
1120* 3 1
I Pinna nobilis 1 1

1120* 3 1
(Posidonια oceanica)
1160 Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι 3 2
Μελέτη 8
62


8330 2 2
I Pinna nobilis 1 1

8330 3 2
R Chelonia mydas 2 2

1120* 3 1

8330 3 2
I Pinna nobilis 1 1

1120* 3 1

8330 3 2
I Pinna nobilis 1 1
Μελέτη 8
63
3.1.2 Οικολογικές απαιτήσεις και στόχοι διατήρησης προστατευτέου αντικειμένου
Στο παρόν υπο-κεφάλαιο, ολοκληρώνεται η διαδικασία αξιολόγησης της συσχέτισης τ.ο. και ειδών που
εντάσσονται στις ομάδες υψηλής και μέσης προτεραιότητας διαχείρισης τόσο για θεσμικά όσο και διαχειριστικά
μέτρα με τις ΟΧΕ, όπως έχουν προσδιοριστεί στο Κεφ. 2.2.4 και στο προηγούμενο υπο-κεφάλαιο και έχουν
συνοπτικά καταγραφεί στον Πίνακα 3.1.1-3, ΤΤΑ.
3.1.2.1 Σημαντικοί τύποι οικοτόπων

1110 Αμμοσύρσεις που καλύπτονται διαρκώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους
Οικολογικές απαιτήσεις: Πρόκειται για υποπαράλιες αμμοσύρσεις, μόνιμα κατακλυσμένες με νερό, με το βάθος
τους να μην ξεπερνάει τα 20μ. Οι αμμοσύρσεις είναι καλυμμένες με τύπους βλάστησης που ανήκουν στη
Zosteretum marinae, ενώ πολλές φορές δεν έχουν βλάστηση, ειδικά στις περιοχές πολύ υψηλού
υδροδυναμισμού. Η παρουσία του τύπου οικοτόπου σε μια περιοχή συνδέεται με την ύπαρξη εκτεταμένων
αμμωδών ακτών με μικρή κλίση και την επικράτηση συνθηκών υψηλού υδροδυναμισμού. Ο συνδυασμός των
εκτεταμένων αμμωδών ακτών με ομαλή κλίση και της επικράτησης συνθηκών υψηλού υδροδυναμισμού είναι
συχνός στις ακτές της βόρειας Ελλάδας, καθώς και στις ακτές του Ιονίου. Αντίθετα, είναι σπάνιος στις Κυκλάδες,
την Κρήτη και στους ημίκλειστους κόλπους. Στην περίπτωση των Κυκλάδων και της Κρήτης υπάρχει μεν υψηλός
υδροδυναμισμός αλλά οι αμμώδεις ακτές (όταν υπάρχουν) είναι μικρές και απότομες. Στην περίπτωση των
ημίκλειστων κόλπων ο υδροδυναμισμός δεν είναι αρκετός για να μετακινεί την άμμο. Ο τύπος οικοτόπου
συνήθως κυριαρχείται από τα αγγειόσπερμα Cymodocea nodosa και Halophila stipulacea. Τα λιβάδια αυτά
δεν είναι μόνιμοι σχηματισμοί, αλλά η παρουσία τους εξαρτάται από τη συχνότητα ακραίων καιρικών
φαινομένων. Μετά από μια ιδιαίτερα μεγάλη θαλασσοταραχή που έχει συχνότητα μια φορά στα 5 & 10 χρόνια,
τα λιβάδια αυτά χάνονται, αλλά μπορεί να εγκατασταθούν εκ νέου την επόμενη άνοιξη από τους καρπούς.
1120* Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae)
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα λιβάδια του θαλάσσιου αγγειόσπερμου Posidonia oceanica είναι χαρακτηριστικά
της υποπαραλιακής ζώνης της Μεσογείου, σε βάθος που κυμαίνεται από μερικές δεκάδες εκ. μέχρι και 30-40μ.
Αναπτύσσονται κυρίως σε μαλακό υπόστρωμα με αλατότητα κατά προτίμηση μεταξύ 36-39 ‰, ενώ έχουν την
ικανότητα να μεγαλώσουν και σε σκληρό υπόστρωμα. Μπορούν να αντιπαρέρχονται σχετικά μεγάλες
διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της κίνησης του νερού, αλλά είναι ευαίσθητα στη μείωση της διαύγειας και
της αλατότητας του νερού. Οι οικολογικές παράμετροι από τις οποίες εξαρτάται το βάθος ανάπτυξης του
λιβαδιού, καθώς και η πυκνότητα του λιβαδιού είναι το φως και ο υδροδυναμισμός. Τα περισσότερα λιβάδια
αναπτύσσονται μεταξύ των ισοβαθών των 5 και 35μ. ενώ βαθύτερα μπορούν να βρεθούν μικροί σχηματισμοί
αυτών, όχι όμως πέρα των 45μ. Η μορφή της βλάστησης διαφοροποιείται λόγω αλλαγής των συνθηκών
φωτισμού, υδροδυναμισμού και τύπου υποστρώματος (βράχος, άμμος, λάσπη). Η σημασία του οικοτόπου
είναι μεγάλη, καθώς συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, αποτελεί νηπιοτροφείο εμπορικών ειδών
ενώ είναι σύμμαχος κατά της παράκτιας διάβρωσης. Τα θαλάσσια λιβάδια της Ποσειδωνίας αποτελούν
καταφύγιο και περιοχή ανάπτυξης για περισσότερα από 1.200 θαλάσσια είδη. Είναι επίσης ένας φυσικός
σύμμαχος ενάντια στην κλιματική αλλαγή καθώς έχει την ικανότητα αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.
1150* Παράκτιες λιμνοθάλασσες
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 1150 περιλαμβάνει εκτάσεις ρηχών νερών στις ακτές, ποικίλης
αλατότητας και βάθους νερού, μερικώς ή ολικώς αποκομμένα από τη θάλασσα. Ο πυθμένας είναι αμμώδης
ή και με κροκάλες ή πιο σπάνια από βραχώδης. Η αλατότητα μπορεί να ποικίλει από πολύ χαμηλή (υφάλμυρη)
Μελέτη 8
64
έως πολύ υψηλή (υπερύαλη) και εξαρτάται από τη βροχόπτωση, την εξάτμιση, και την εισροή θαλασσινού ή
γλυκού νερού. Ο πυθμένας μπορεί να μην καλύπτεται από βλάστηση ή να καλύπτεται από βλάστηση των
Ruppietea maritimae, Potametea, Zosteretea ή Charetea και μακροφύκη. Οι λιμνοθάλασσες είναι από τα
πλέον παραγωγικά οικοσυστήματα και πολύ σημαντικά για μεγάλο αριθμό πουλιών και ψαριών. Η βυθισμένη
στο νερό υδρόβια βλάστηση αποτελεί τμήμα των υγροτοπικών οικοσυστημάτων και των οικολογικών
διεργασιών που συντελούνται σε αυτά και η παρουσία της αποτελεί ένδειξη της καλής λειτουργίας τους.
1160 Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου υφίσταται σε θέσεις και περιοχές όπου ο υδροδυναμισμός, η
έκθεση σε κυματισμό και οι αλλαγές στη σύνθεση του πυθμένα απουσιάζουν ενώ ο πυθμένας αποτελείται από
μικροενδιαιτήματα φυκών, φανερογάμων, μαλακού βυθού και διάσπαρτων μικρών υφάλων.
O 1160 είναι ένας μικτός βυθός αποτελούμενος από μικροενδιαιτήματα των 1110, 1120, 1170, 1150. Για την
συνύπαρξη αυτών απαιτούνται θέσεις προστατευμένες από ανέμους και μικτό υπόστρωμα.
1170 Ύφαλοι
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 1170 περιλαμβάνει υποθαλάσσιες, ή εκτεθειμένες περιοχές μικρής
παλίρροιας, με βραχώδες υπόστρωμα και βιογενείς σχηματισμούς, που ανέρχονται συνήθως από τον πυθμένα
της υποπαραλιακής ζώνης, μπορεί όμως να φτάνουν μέχρι και την υπερπαραλιακή ζώνη όπου υπάρχει μια μη
διακοπτόμενη ζώνωση από κοινωνίες φυτών και ζώων. Οι ύφαλοι αυτοί συνήθως υποστηρίζουν ζώνωση από
βενθικές κοινωνίες φυκών και ζώων, περιλαμβάνοντας κρουστώδεις και κοραλλιογενείς σχηματισμούς. Στην
εύφωτη ζώνη αναπτύσσονται σχηματισμοί φαιοφυκών που δρουν ως μικρής κλίμακας νηπιοτροφεία ψαριών
ενώ στη μερικώς σκιασμένη ή πλήρως σκιασμένη ζώνη αναπτύσσονται οι κοραλλιγενείς σχηματισμοί με
διάφορες φάσεις (γοργόνιων, κοραλλιών, σπόγγων, κλπ.) Μέρος του οικοτόπου αυτού αποτελεί η τραγάνα ή
ροδολιθικός πυθμένας, που σχηματίζεται από ελεύθερους τύπους κοραλλοειδών ροδοφυκών που
αναπτύσσονται πάνω σε επίπεδους αμμολασπώδεις βυθούς, ενώ καλύπτει εκτεταμένες εκτάσεις υπό ευνοϊκές
συνθήκες. Οι σχηματισμοί άλλοτε είναι μικρού μεγέθους δημιουργώντας «ροδοχάλικα»(~1-5cm) και άλλοτε
ροδόλιθοι μεγέθους κροκάλας (~6-25cm). Ο οικότοπος περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος ζώων και φυτών που
η παρουσία και ανάπτυξή τους καθορίζεται από τις τοπικές φυσικοχημικές και ωκεανογραφικές συνθήκες.
8330 Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή κατά το ήμισυ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 8330 περιλαμβάνει σπήλαια κάτω από την επιφάνεια της
θάλασσας ή ανοιχτά σ’ αυτήν τουλάχιστον κατά την υψηλή παλίρροια, συμπεριλαμβανομένων των μερικώς
βυθισμένων θαλασσίων σπηλαίων. Ο τύπος οικοτόπου 8330 εμφανίζεται στις περισσότερες περιοχές με
βραχώδεις ασβεστολιθικές ακτές. Ο πυθμένας και τα τοιχώματα φιλοξενούν κοινωνίες θαλασσίων
ασπονδύλων (π.χ. σπόγγων, πολύχαιτων, ανθόζοων) και φυκών (π.χ. ροδοφυκών Peyssonnelia spp.,
Lithothamnion spp. κ.ά.)
1210 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και αμπώτιδας
Οικολογικές απαιτήσεις: Το υπόστρωμα είναι συνήθως αμμώδες και σχηματίστηκε από αλλουβιακές ποτάμιες
ή θαλάσσιες αποθέσεις. Το ανάγλυφο είναι κατά κανόνα επίπεδο ή με ελαφρά κλίση προς τη θάλασσα με
υψόμετρο από το επίπεδο της θάλασσας έως και 3μ. Απαντάται κατά μήκος της ακτογραμμής που λόγω του
κυματισμού γίνεται συγκέντρωση άφθονου οργανικού υλικού. Πρόκειται για αλονιτρόφιλες κοινότητες που
αναπτύσσονται στις ιδιαίτερες συνθήκες που δημιουργούνται μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και αμπώτιδας,
Μελέτη 8
65
σε θέσεις συνήθως εμπλουτισμένες σε οργανικό υλικό. Καλύπτουν τη ζώνη μετά το τμήμα του αιγιαλού που
είναι γυμνό από βλάστηση και συχνά αποτελούν την πρώτη ζώνη βλάστησης των αμμοθινικών συστημάτων.
Οι κοινότητες αυτές έχουν ευρύτατη εξάπλωση, συνήθως μικρό αριθμό ειδών και η σύνθεσή τους
χαρακτηρίζεται από είδη κοινά αλλά εξειδικευμένα. Οι θίνες που σχηματίζονται έχουν πλάτος μεταξύ 5 και 8μ.
1240 Απόκρημενες βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο (με ενδημικά Limonium spp.)
Οικολογικές απαιτήσεις: Το υψόμετρο όπου απαντάται ο οικότοπος είναι έως και 20μ. Το γεωλογικό υπόστρωμα
είναι, στις περισσότερες περιοχές, ασβεστόλιθος. Ο οικότοπος εμφανίζεται σε κλίσεις από 30 έως και πάνω από
100% και παρουσιάζεται ανεξάρτητος από εκθέσεις. Η ορεογραφική διαμόρφωση είναι κυρίως απλές πλαγιές
μέχρι και ορθοπλαγιές.
1310 Μονοετής βλάστηση με Salicornia και άλλα είδη λασπωδών και αμμωδών ζωνών
Οικολογικές απαιτήσεις: Το υπόστρωμα, όπου αναπτύσσονται, προέρχεται από αλλουβιακές ποτάμιες ή

θαλάσσιες αποθέσεις, είναι αργιλοπηλώδες, με σχετικά υψηλή αλατότητα, επίπεδο ή με ελαφρές κλίσεις,
ελάχιστα ανυψωμένο σε σχέση με την επιφάνεια της θάλασσας και κατακλύζεται περιοδικά από την
πλημμυρίδα. Σπάνια απαντάται και σε εσωτερικά αλατούχα εδάφη, που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο.
Πρόκειται για σχηματισμούς που αποτελούνται κυρίως από μονοετή είδη ή στους οποίους κυριαρχούν μονοετή
είδη, συγκεκριμένα της οικογένειας Chenopodiacae, του γένους Salicornia ή γρασίδια.
1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi)
Οικολογικές απαιτήσεις: Αναπτύσσεται σε υγρά κατά κανόνα αλλουβιακά εδάφη, πηλώδη, αργιλλοπηλώδη,
αμμοπηλώδη, στις παράκτιες ή παραλίμνιες περιοχές, που μπορεί να είναι ελαφρά αλατούχα ή όχι. Οι εκτάσεις
που απαντάται ως εκ τούτου ο οικότοπος ποικίλλει σε υψόμετρο, αλλά το ανάγλυφο είναι κατά κανόνα επίπεδο
ή με ελαφρές κλίσεις (<10%). Σε αυτόν περιλαμβάνονται διάφορες μεσογειακές κοινωνίες παράκτιων αλατούχων
λιβαδιών της τάξης Juncetalia maritimi. Οι φυτοκοινότητες εν γένει διαμορφώνονται ανάλογα με το χρόνο
κατακλυσμού και το βάθος και την αλατότητα των νερών και ενίοτε βρίσκονται στη ζώνη μετάβασης (γεγονός
που αντανακλάται στη χλωριδική τους σύνθεση) προς άλλους οικοτόπους - οικοσυστήματα, όπως των
αλοφυτικών κοινοτήτων των αλιπέδων, των καλλιεργειών, των αμμοθινών, των υδροφυτικών, κ.λ.π
1420 Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες (Arthrocnemetalia-fruticosi)
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα (μεσογειακά και θερμοατλαντικά) αλίπεδα χαρακτηρίζονται από πολυετή βλάστηση
θαμνόμορφων ειδών. O τύπος αυτός οικοτόπου χαρακτηρίζεται κυρίως από αλόφυτα, που αναπτύσσονται σε
αλατούχα εδάφη που η αλατότητά τους υφίσταται διακυμάνσεις. Τα φυτά αυτά μπορούν να χαρακτηρισθούν
ως δείκτες αλατότητας των εδαφών. Καταλαμβάνουν θέσεις που κατακλύζονται περιοδικά για μεγάλες
περιόδους, όπως είναι οι παράκτιοι υγρότοποι και τα αλμυρά έλη.
1430 Μεσογειακές αλο-νιτρόφιλες λόχμες
Οικολογικές απαιτήσεις: Πρόκειται για νιτρόφιλες λόχμες τυπικές για ξηρά εδάφη και ξηρά κλίματα, συχνά
ασπρόφαιες όμοιες με εκείνες ημιερημικών περιοχών, μερικές φορές με υψηλούς πυκνούς θάμνους.
2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες
Οικολογικές απαιτήσεις: Αντιπροσωπεύουν το πρώτο στάδιο σχηματισμού θινών αποτελούμενες από

ρυτιδώσεις ή ανυψωμένες αμμώδεις επιφάνειες της ανώτερης υπερπαραλιακής ζώνης ή στο περιθώριο του
Μελέτη 8
66
κυματισμού ή στους πρόποδες των υψηλών θινών. Αναπτύσσεται σε αλλουβιακές ποτάμιες ή θαλάσσιες
αποθέσεις, με έδαφος αμμώδες, κατά μήκος των ακτών, σε υψόμετρο μικρότερο των 7μ., σε επίπεδο ή με
ελαφρές κλίσεις ανάγλυφο (<5%). Βρίσκονται σε απόσταση 5 με 10μ. από την ακτή, με ύψος που κυμαίνεται
από 0,5 έως 2μ.
2120 Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria (λευκές θίνες)
Οικολογικές απαιτήσεις: Kινούμενες θίνες που δημιουργούνται στη ζώνη του κυματισμού στη Μεσόγειο. Θίνες
σε απόσταση 5 με 10μ. από την ακτή. Το ύψος τους κυμαίνεται από 3 έως 20μ. και το πλάτος τους φτάνει τα
100-200μ. Αντιπροσωπεύουν το δεύτερο στάδιο σχηματισμού θινών (κινούμενες θίνες). Ο οικότοπος αυτός
αποτελείται από παράλληλες σειρές αμμοθινών που χωρίζονται από πλατιές ενδιάμεσες κοιλότητες. Η
βλάστηση που κυριαρχεί σε αυτές τις αμμοθίνες αποτελείται από αμμόφιλα μεμονωμένα άτομα ή πληθυσμούς.
2190 Υγρές κοιλότητες μεταξύ των θινών
Οικολογικές απαιτήσεις: Δεδομένου ότι οι σταθμοί όπου απαντά ο οικότοπος βρίσκονται στη μεταβατική ζώνη
μεταξύ του αμμοθινικού συστήματος και αλατούχων κατά κανόνα εδαφών, το υπόστρωμά του ποικίλλει από
αμμοπηλώδες έως πηλώδες αλατούχο και προέκυψε από αλλουβιακές αποθέσεις. Το ανάγλυφό του είναι κατά
κανόνα επίπεδο, με υψόμετρο 0,5 – 7μ. Οι υγρές αυτές κοιλότητες είναι ιδιαίτερα πλούσια ενδιαιτήματα που
απειλούνται σε μεγάλο βαθμό από την πτώση της στάθμης του νερού.
2230 Θίνες με ποολίβαδα της Malcolmietalia
Οικολογικές απαιτήσεις: Πρόκεται για κοινωνίες με πολλά μικρά ετήσια φυτά και συχνά άφθονα εφήμερα φυτά
που ανθίζουν την άνοιξη, σε βαθιά άμμο σε ξηρά ενδοθινικά βυθίσματα των ακτών. Αποτελεί μορφή
θεροφυτικής αμμοθινικής βλάστησης που αναπτύσσεται ανάμεσα σε άλλες κοινότητες των αμμοθινικών
συστημάτων.
2250* Λόχμες των παραλίων με άρκευθους (Juniperus spp.)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 2250 αποτελείται από λόχμες αρκεύθων σε αμμώδες υπόστρωμα
σε παραλίες. Η βλάστηση που κυριαρχεί σε αυτές τις αμμοθίνες αποτελείται από αμμόφιλα μεμονωμένα άτομα
ή πληθυσμούς. Ο τύπος οικοτόπου των σταθεροποιημένων αμμοθινών με Juniperus προϋποθέτει σχετικά
εκτεταμένο αμμοθινικό σύστημα. Ως τμήμα των αμμοθινικών κοινοτήτων είναι σημαντικός για τις λειτουργίες
της συγκράτησης της άμμου, της σταθεροποίησης της ακτογραμμής και της προστασίας των κοινοτήτων του
εσωτερικού.
3140 Σκληρά ολιγομεσοτροφικά ύδατα με βενθική βλάστηση χαροειδών (Chara Ass.)
Οικολογικές απαιτήσεις: Απαντούν συνήθως σε καρστικές λίμνες πλούσιες σε ανθρακικά με είδη του γένους
Chara. Ο οικότοπος απαντά σε σημαντική έκταση στα ρηχά νερά όπου το βάθος δεν είναι μεγαλύτερο από 1μ.
Οι παρούσες κοινότητες έχουν μικρή έκταση αλλά είναι σημαντικές για τη βιοποικιλότητα των οικοτόπων στους
οποίους αναπτύσσονται, καθώς τα χαρακτηριστικά τους είδη ενδέχεται να μην βρίσκονται σε άλλες θέσεις της
ευρύτερης περιοχής. Αναπτύσσονται συνήθως σε μικρού μεγέθους αβαθείς υδατοσυλλογές με εποχική
διακύμανση της στάθμης του νερού και παρουσιάζουν ενδιαφέρον γιατί φιλοξενούν αξιόλογα από
φυτογεωγραφική άποψη είδη φυτών που αναπτύσσονται όχι μόνον μέσα στο νερό, αλλά και στα υγρά εδάφη
στις όχθες.
Μελέτη 8
67
3170* Μεσογειακά εποχιακά τέλματα
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο οικότοπος των εποχιακών λιμνίων περιλαμβάνει κυρίως κοινότητες αμφίβιων
νανωδών ελοφύτων που αναπτύσσονται σε λασπώδη εδάφη ή σε θέσεις που καλύπτονται με νερό περιοδικά.
Πρόκειται για πολύ ρηχές εποχιακές λιμνούλες (βάθους λίγων εκατοστών), που συνήθως βρίσκονται κατά
τόπους στα ενδιάμεσα άλλων τύπων βλάστησης, όπως τα φρύγανα και οι θαμνώνες ή τα λιβάδια, σε πολύ
μικρά διάκενα, ή αναπτύσσονται σε μεγαλύτερες ή βαθύτερες κοιλότητες. Οι κοινότητες διαφοροποιούνται σε
σχέση με την περίοδο κατάκλυσης (πλημμυρισμού) τους, συνήθως μέχρι τον Μάρτιο αλλά και μέχρι τον Απρίλιο
ή και τον Μάιο.
3260 Βλάστηση πηγών τύπου Ranunculion fluitantis και Callitrigo-Bartachion
Οικολογικές απαιτήσεις: Η βλάστηση που χαρακτηρίζει τον τύπο οικοτόπου 3260 αναπτύσσεται μέσα σε ρηχά
νερά, έστω και εποχιακά τέλματα, κυρίως σε ιλυο-αργιλλώδη πυθμένα και απαρτίζεται από λίγα είδη φυτών.
Απαντά σε ρέοντα (χαμηλής ροής) ύδατα κατά μήκος καναλιών, σε θέσεις που δεν καλύπτονται από
καλαμώνες, σε ελώδεις περιοχές, σε μικρά ποτάμια, σε ευτροφικά μικρά λιμνία και σε μικρές λίμνες και κανάλια.
Κάποιες από αυτές όπως π.χ. η κοινότητα με Ranunculus rionii δεν έχουν πολύ συχνή εμφάνιση στην Ελλάδα
και είναι καλά προσαρμοσμένες σε χαμηλά επίπεδα νερού στη διάρκεια του καλοκαιριού.
3290 Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή από Paspalo-Agrostidion
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 3290 απαντάται σε κοίτες ποταμών, με ακανόνιστο σχήμα κατά
μήκος, όπου παρατηρείται περιοδική ροή του νερού, καθώς τους καλοκαιρινούς μήνες παρατηρείται στο
μεγαλύτερο μέρος του ποταμού κατά τόπους η ύπαρξη ξηρής κοίτης και σε ελάχιστες περιπτώσεις η ύπαρξη
υπολειμματικών κοιλοτήτων με νερό. Το υπόστρωμα σχηματίστηκε από ποτάμια ιζήματα, με ιλυοαμμώδες
έδαφος. Συναντάται σε επίπεδες εκτάσεις κάτω από τα 600μ. Από άποψη βλάστησης, κύρια εμφανίζεται η
κοινωνία της Paspalo-Agrostidion.
6220* Ψευδοστέππα με αγρωστώδη και μονοετή φυτά (Thero-Brachypodietea)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 6220 εδράζεται σε υπόστρωμα συνήθως ανθρακικό

(ασβεστόλιθος, μάρμαρα) στις ορεινές περιοχές και αμμώδες στις χαμηλές παράκτιες. Η βλάστηση είναι
ποώδης με κυριαρχία ετήσιων φυτών (θερόφυτα) και αγρωστωδών και έχει ευρεία εξάπλωση στο Αιγαίο και
μεγάλη ποικιλία κοινοτήτων, εν μέρει οφειλόμενων στις διαφορετικές οικολογικές θέσεις που καταλαμβάνει.
Συνήθως η βλάστηση αυτού του τύπου έχει πυκνή κάλυψη και αναπτύσσεται σε μικρές επιφάνειες. Συχνά
σχηματίζει μωσαϊκά με άλλους τύπους βλάστησης όπως σε φρύγανα και θαμνώνες ή αναπτύσσεται σε διάκενα
θαμνώνων και δασών.
6420 Υγρά μεσογειακά λιβάδια με υψηλές πόες της Molinio-Holoschoenion
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 6420 εμφανίζεται συνήθως κατά μήκος των παραθαλάσσιων
ακτών, όπου υπάρχουν καλά αναπτυγμένα αμμοθινικά συστήματα με ενδιάμεσες κοιλότητες γλυκού νερού.
Εμφανίζεται και σε υγρότοπους στην ενδοχώρα και βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με τους ελοφυτικούς
σχηματισμούς καλαμιώνων. Το υπόστρωμα σχηματίστηκε από αλλουβιακές, κυρίως ποτάμιες αλλά και λιμναίες
αποθέσεις, με πηλώδες ή αμμοπηλώδες έδαφος. Κατά κανόνα το ανάγλυφο είναι επίπεδο, φτάνει μέχρι και τα
1.800μ. υψόμετρο, με κλίσεις <15% και ποικίλη έκθεση.
8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
Μελέτη 8
68
Οικολογικές απαιτήσεις: Απαντάται σε απόκρημνους βράχους με κλίσεις 65-100%. Υψομετρικά εξαπλώνεται από
την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι τα 2.500μ. περίπου. Σε περιοχές που η ηπειρωτικότητά τους κυμαίνεται ως
τις ακραίες τιμές, μπορεί να είναι παραθαλάσσιοι βράχοι υψομέτρου 10μ. μέχρι και κορυφές υψηλών βουνών
της κεντρικής Ελλάδας. Πρόκειται για κοινότητες που συγκροτούνται από χασμοφυτικά είδη τα οποία έχουν τις
προσαρμογές που απαιτούνται για να φυτρώσουν και να αναπτυχθούν μέσα στις σχισμές των βράχων, ακόμη
και σε ελάχιστο έδαφος.
8220 Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
Οικολογικές απαιτήσεις: Το υπόστρωμα είναι πυριγενές κατά κανόνα πέτρωμα (πορφυρίτης, σχιστόλιθοι,
γνεύσιοι, γρανίτες, αμφιβολίτες) με έκθεση ποικίλη σε πλαγιές με μικρή ή μεγάλη κλίση και σε υψόμετρα 80–
2.200μ. Πρόκειται για αραιές κοινότητες, με τη χλωριδική τους σύνθεση να χαρακτηρίζεται από μικρό αριθμό
ειδών με χασμοφυτικές προσαρμογές και συχνά αλλά όχι πάντα με εξειδίκευση ως προς το υπόστρωμα.
91Ε0* Αλλουβιακά δάση με Alnus glutinosa και Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion
albae)
Οικολογικές απαιτήσεις: Πρόκειται για υγροφιλικά οικοσυστήματα, η υπόσταση των οποίων εξαρτάται άμεσα
από τη δίαιτα του νερού. Εμφανίζεται σε βαριά εδάφη (γενικά πλούσια σε αλλουβιακές αποθέσεις), περιοδικά
κατακλυζόμενα από την ετησίως ανερχόμενη στάθμη των ποταμών, αλλά κατά τα άλλα καλώς
στραγγιζόμενων και αεριζόμενων κατά τη διάρκεια των χαμηλών υδάτων. Ο όροφος των ποών και γράστεων
(παρεδαφιαίας βλάστησης), περιλαμβάνει αρκετά ευμεγέθη είδη (Filipendula ulmaria, Angelica sylvestris,
Cardamine spp., Rumex sanguineus, Carex spp., Cirsium οleraceum) και μπορεί να εμφανίζονται πολλά εαρινά
γεώφυτα όπως Ranunculus ficaria, Anemone nemorosa, A. ranunculoides, Corydallis solida.
92A0 Στοές με Salix alba και Populus alba
Οικολογικές απαιτήσεις: Παρόχθιος τύπος οικοτόπου που συνήθως εξαπλώνεται κατά μήκος των ποταμών και
εντός των πλημμυρικών τους πεδίων. Η παρουσία του εξαρτάται από τη στάθμη του υπεδάφιου νερού, ενώ για
τη διατήρησή του είναι σημαντική η περιοδική κατάκλυση από το νερό. Τα εδάφη που εμφανίζονται σε αυτές τις
περιοχές είναι συνήθως αμμοαργιλλώδη και έχουν προκύψει από αλλουβιακές αποθέσεις φερτών υλικών,
καθιστώντας τα πλούσια σε θρεπτικά.
92C0 Δάση Platanus orientalis ή/και Liquidambar orientalis (Platanion orientalis)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 92C0 περιλαμβάνει δάση που αποικίζουν ελαφρώς
σταθεροποιημένες αποθέσεις ποταμών, κολλούβια, χαλικώνες, πηγές καθώς και βάσεις βαθιών απότομων
σκιερών φαραγγιών, με τη δημιουργία πλούσιων σε είδη φυτοκοινοτήτων. Η υψομετρική τους κατανομή ποικίλει
από πολύ χαμηλά υψόμετρα έως και ψηλά. Στα χαμηλά υψόμετρα με ανάγλυφο επίπεδο ή με μικρές κλίσεις
μέχρι 1.000μ., το υπόστρωμα ποικίλει και ανάλογα με την περιοχή μπορεί να είναι: ασβεστόλιθος, γνεύσιος,
σχιστόλιθος, μάρμαρα ή οφιόλιθοι με ποικίλη σύσταση. Τα δάση ανατολικής πλατάνου (Platanus orientalis)
αποτελούν χαρακτηριστικό τύπο παρόχθιας Μεσογειακής βλάστησης. Συνοδεύουν κυρίως μόνιμα ρέοντα
ποτάμια ή μικρούς ορεινούς χειμάρρους και η παρουσία τους εξαρτάται από το υπεδάφειο νερό.
Αναπτύσσονται σε μεγαλύτερο εύρος οικολογικών συνθηκών από τα δάση Salix-Populus αλλά χρειάζονται
θέσεις με μεγαλύτερη υγρασία απ’ ότι οι κοινότητες των Nerio-Tamaricetea.
Μελέτη 8
69
9290 Δάση Κυπαρίσσου (Acero - Cupression)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο τύπος οικοτόπου 9290 αναπτύσσεται συνήθως σε ασβεστολιθικά πετρώματα με

μεγάλες κλίσεις σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές.
9320 Δάση ελιάς και χαρουπιάς
Οικολογικές απαιτήσεις: Απαντά σχεδόν πάντα σε ασβεστολιθικής προέλευσης εδάφη, συχνά άγονα και
σκελετικά. Το υψόμετρο στο οποίο απαντάται αυτός ο τύπος οικοτόπου ποικίλλει, ωστόσο σε καμία περίπτωση
δεν ξεπερνά τα 500–600μ.
9350 Δάση βαλανιδιάς Quercus Ithaburensis subsp. macrolepis
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα δάση βαλανιδιάς απαντώται σε ασβεστολιθικής υφής υπόστρωμα, κλίσεις ήπιες
μέχρι μέτριες <30%, ποικίλες εκθέσεις κυρίως όμως ανατολικές και σε χαμηλά υψόμετρα.
3.1.2.3 Σημαντικά είδη χλωρίδας

Silene holzmannii
Οικολογικές απαιτήσεις: Το ενδιαίτημα της Silene holzmannii είναι εξειδικευμένο. Το είδος αναπτύσσεται σχεδόν
αποκλειστικά στην επιπαράλια ζώνη μικρών νησίδων, προς το εσωτερικό των νησίδων, σε θέσεις με μειωμένη
επίδραση της θάλασσας σε σχέση με την παραλιακή ζώνη. Σε ορισμένες περιπτώσεις άτομα του είδους μπορεί
να αναπτύσσονται σε θαμνώνες στο εσωτερικό των νησίδων ή σε αλοφυτικές κοινότητες των βραχωδών
ακτών. Συνήθως αναπτύσσεται σε ασβεστολιθικό υπόστρωμα, σπανιότερα σε σχιστόλιθο, σε πετρώδεις ή
βραχώδεις θέσεις (Δεληπέτρου et al. 2009).
Κύριες ΟΧΕ: Ακατοίκητες νησίδες και απόκρημνες βραχώδεις ακτές
Symphytum cycladense
Οικολογικές απαιτήσεις: Το τυπικό ενδιαίτημα του είδους είναι οι σκιερές θέσεις σε κρημνούς συνήθως
ασβεστολιθικής και σπανιότερα πυριτικής σύστασης. Σπανιότερα αναπτύσσεται σε λιγότερο απόκρημνες
βραχώδεις θέσεις ή σε πέτρινους τοίχους.
Κύριες ΟΧΕ: Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις, ακατοίκητες νησίδες και απόκρημνες βραχώδεις ακτές
Corydalis thasia
Οικολογικές απαιτήσεις: To Corydalis thasia είναι γεώφυτο με κόνδυλο που βρίσκεται συνήθως 15-20 εκ. κάτω
από την επιφάνεια του εδάφους. Αναπτύσσεται σε ρεματιές και σχετικά υγρές πλαγιές σε υψόμετρο 500-800.μ
περίπου. Ανθίζει από τέλη Φεβρουαρίου μέχρι αρχές Απριλίου (τα φυτά της Θάσου ανθίζουν λίγο αργότερα
από τα φυτά της Άνδρου). Οι καρποί του ωριμάζουν περίπου δύο εβδομάδες μετά το τέλος της ανθοφορίας
και αμέσως μετά το υπέργειο τμήμα του φυτού ξηραίνεται και τα φυτά δεν είναι δυνατό να εντοπισθούν. Τα
σπέρματα φέρουν εμφανή ελαιοσώματα, που υποδηλώνουν διασπορά τους με τη βοήθεια των μυρμηγκιών
(μυρμηκοχωρία).
Κύριες ΟΧΕ: Δάση πλατύφυλλων
Μελέτη 8
70
Fritillaria oblique ssp.tuntasia
Οικολογικές απαιτήσεις: Το τυπικό ενδιαίτημα του υποείδους είναι οι φρυγανικές διαπλάσεις και οι αραιοί
θαμνώνες. Αναπτύσσεται σε ποικιλία γεωλογικών υποστρωμάτων, αλλά συχνότερα εξαπλώνεται σε περιοχές
με σχιστολιθικό υπόστρωμα. Αναπτύσσεται σε χαμηλά κυρίως υψόμετρα (20-650 μ.) (Καμάρη, 2009).
Κύριες ΟΧΕ: Θαμνώδεις και φρυγανικές εκτάσεις
3.1.2.3 Σημαντικά είδη πανίδας
3.1.2.3.1 Θηλαστικά
Μικρομυωτίδα (Myotis blythii)
Οικολογικές απαιτήσεις: Έχει σχετικά μεγάλο μέγεθος (62–70 mm) και ζυγίζει περίπου 16–26 gr. Είναι αγελαίο
είδος, που συναθροίζεται για την ανατροφή των μικρών του ή τη διαχείμαση σε αποικίες που μπορούν να
φτάσουν τα 500 άτομα. Τρέφεται με έντομα, κυρίως Ορθόπτερα, αλλά και με Δίπτερα και προνύμφες
Λεπιδοπτέρων. Περιστασιακά μπορεί να μεταναστεύει (έχουν καταγραφεί μετακινήσεις του μέχρι και τα 488 km),
ωστόσο συνήθως δεν μετακινείται πολύ (η απόσταση μεταξύ των θερινών και χειμερινών κουρνιών του είναι
περίπου 15 Km).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Προτιμά ζεστά και ανοικτά ενδιαιτήματα. Κυνηγά σε θαμνότοπους και λιβάδια, καθώς
και σε καλλιέργειες και κήπους. Οι αποικίες ανατροφής συνήθως βρίσκονται σε υπόγεια ενδιαιτήματα, όπως
σπήλαια και ορυχεία, και ενίοτε σε σοφίτες σπιτιών και εγκαταλελειμμένα κτίρια. Διαχειμάζει σε υπόγεια
ενδιαιτήματα με σχετικά σταθερή θερμοκρασία 6-12ºC.
Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές και Θαμνώδεις εκτάσεις, Ποολίβαδα, Αστικά οικοσυστήματα, Σπήλαια, Μονοετείς και
Πολυετείες/Δενδρώδεις Καλλιέργειες.
Πυρρομυωτίδα (Myotis emarginatus)
Οικολογικές απαιτήσεις: Έχει άνοιγμα φτερών 220 - 250 mm. Έχει ασυνήθιστη δίαιτα καθώς τρέφεται κυρίως με
αράχνες, νυχτοπεταλούδες, Νευρόπτερα και Δίπτερα στα φυλλώματα των δέντρων. Δεν διασπείρεται πολύ
καθώς οι χειμερινές και καλοκαιρινές κούρνιες του απέχουν συνήθως πάνω από 40 km. Ωστόσο έχουν
καταγραφεί και μεγαλύτερες (105 km) αποστάσεις. Τα αρσενικά διαχειμάζουν μόνα και τα θηλυκά σχηματίζουν
αποικίες ανατροφής των μικρών που περιλαμβάνουν περίπου 200 άτομα.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Αναζητά τροφή σε θαμνότοπους, δενδρώδεις εκτάσεις και λιβάδια αλλά και σε
βουστάσια όπου είναι άφθονες οι μύγες. Στη Μεσογειακή Λεκάνη έχει καταγραφεί και σε ελαιώνες. Αποφεύγει
τους πολύ ανοιχτούς χώρους. Το καλοκαίρι κουρνιάζει σε υπόγεια ενδιαιτήματα (σπήλαια, ορυχεία) καθώς
θεωρείται σπηλαιόβιο είδος, αλλά μπορεί να βρεθεί και σε σοφίτες, γενικώς μαζί με είδη του γένους Rhinolophus.
Το χειμώνα κουρνιάζει σε σπήλαια.
Κύριες ΟΧΕ: Δάση Πλατύφυλλων, Δάση Κωνοφόρων, Μικτά δάση πλατύφυλλων-κωνοφόρων, Θαμνώδεις
εκτάσεις, Αστικά οικοσυστήματα, Σπήλαια, Ποολίβαδα, και Πολυετείες/Δενδρώδεις Καλλιέργειες.
Μελέτη 8
71
Ρινόλοφος του Blasius (Rhinolophus blasii)
Οικολογικές απαιτήσεις: Έχει μεσαίο μέγεθος με άνοιγμα φτερών 270-310 mm. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με
νυχτοπεταλούδες που κυνηγά στον αέρα. Είναι είδος που διασπείρεται πολύ λίγο, και οι θερινές και χειμερινές
κούρνιες του συνήθως βρίσκονται σε γειτονικά σπήλαια. Οι κούρνιες ανατροφής των μικρών μπορούν να
φτάνουν τα 300 άτομα (έχουν καταγραφεί και αποικίες με 2000 άτομα) και μοιράζεται τα σπήλαια με άλλα είδη
νυχτερίδων.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Στη Μεσογειακή περιοχή τυπικά αναζητά τροφή σε θαμνότοπους και σε δενδρώδεις
περιοχές, παρόλο που μπορεί να βρεθεί και σε ερημώδη ενδιαιτήματα. Οι θερινές κούρνιες του βρίσκονται σε
φυσικά ή τεχνητά υπόγεια ενδιαιτήματα (καρστικά σπήλαια, ορυχεία), αν και μπορεί και να χρησιμοποιεί και
σοφίτες στο βορειότερο τμήμα της κατανομής του. Το χειμώνα διαχειμάζει σε υπόγειες θέσεις.
Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές και Θαμνώδεις εκτάσεις, Αστικά οικοσυστήματα, Σπήλαια.
Τρανορινόλοφος (Rhinolophus ferrumequinum)
Οικολογικές απαιτήσεις: Είναι ο μεγαλύτερος ρινόλοφος με άνοιγμα φτερών 330-400 mm. Οι αποικίες
ανατροφής μπορεί να φτάσουν τα 1000 άτομα, ωστόσο πιο συχνά σχηματίζονται συναθροίσεις των 100-200
ατόμων. Τρέφεται με Κολεόπτερα, νυχτοπεταλούδες και άλλα έντομα, σε απόσταση 2-3 km από τις κούρνιες
του. Είναι είδος που δεν διασπείρεται και η απόσταση ανάμεσα στις κούρνιες του κυμαίνεται μεταξύ 20-50 km (η
μεγαλύτερη καταγεγραμμένη απόσταση είναι 180 km).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Αναζητά την τροφή του σε εύκρατα Μεσογειακά ενδιαιτήματα (παρόχθια δάση, δάση
με ξυλώδη βλάστηση, θαμνότοπους βοσκότοπους). Το καλοκαίρι κουρνιάζει σε ζεστές σοφίτες και σε θερμές
φυσικές ή τεχνητές υπόγειες θέσεις, ενώ το χειμώνα οι αποικίες συνήθως φτιάχνονται σε μεγάλα σπήλαια,
τούνελ και ορυχεία.
Κύριες ΟΧΕ: Αστικά οικοσυστήματα, Σπήλαια, Θαμνώδεις εκτάσεις, Ποολίβαδα, Υγρότοποι.
Μικρορινόλοφος (Rhinolophus hipposideros)
Οικολογικές απαιτήσεις: Είναι ο μικρότερος ρινόλοφος με άνοιγμα φτερών 190-254 mm. Είναι ευκίνητο είδος και
καλύπτει εύκολα την απόσταση από τη λεία του. Πετώντας συλλέγει Δίπτερα, Νευρόπτερα, νυχτοπεταλούδες,
αράχνες από τα κλαδιά των δέντρων. Όπως και οι άλλοι ρινόλοφοι δεν διανύει μεγάλες αποστάσεις (η μέση
απόσταση μεταξύ των κούρνιων του είναι μεταξύ 5-10 km), ωστόσο έχουν καταγραφεί και μεγαλύτερες
απομακρύνσεις (έως 153 km). Στην Ευρώπη οι θερινές του κούρνιες αποτελούνται συνήθως από 10-50 άτομα
(ωστόσο έχουν καταγραφεί και κούρνιες 1500 ατόμων). Το χειμώνα είναι πιο μοναχικό και σχηματίζει χαλαρές
συναθροίσεις μέχρι και 500 ατόμων ανά κούρνια, όπου όμως τα άτομα κρέμονται μεμονωμένα και όχι σε
ομάδες.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Προτιμά θερμές περιοχές με πλατύφυλλα και παραποτάμια δάση καθώς και
βοσκότοπους. Η επιλογή των κούρνιων του εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Αναζητά την τροφή του κοντά στο
έδαφος, εντός και κατά μήκος πλατύφυλλων φυλλοβόλων δασών, αλλά και σε παραποτάμια βλάστηση καθώς
και σε μεσογειακούς και υπο-μεσογειακούς θαμνότοπους. Αποφεύγει τις ανοικτές εκτάσεις. Οι καλοκαιρινές
κούρνιες ανατροφής βρίσκονται σε φυσικές ή τεχνητές υπόγειες θέσεις (π.χ. μεγάλες βραχώδεις σχισμές,)στο
νότιο τμήμα της εξάπλωσης του καθώς και σε σοφίτες στο βόρειο τμήμα της εξάπλωσης του. Το χειμώνα
διαχειμάζει σε υπόγειες θέσεις (κελάρια, στοές, μικρά σπήλαια, ορυχεία, τρώγλες).
Μελέτη 8
72
Κύριες ΟΧΕ: Δάση πλατύφυλλων, Αστικά οικοσυστήματα, Σπήλαια, Ποολίβαδα.
Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus)
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα θηλυκά ωριμάζουν αναπαραγωγικά από το τρίτο ή τέταρτο έτος της ηλικίας τους,
ενώ τα αρσενικά πιθανά ένα με δύο χρόνια αργότερα. Γεννούν ένα μικρό κάθε χρόνο και η αναπαραγωγική
περίοδος στην Ελλάδα εκτείνεται από τον Αύγουστο μέχρι τον Δεκέμβριο, με τις περισσότερες γεννήσεις να
καταγράφονται από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.
Η Μεσογειακή φώκια θεωρείται ένας ευκαιριακός θηρευτής καθώς η τροφή της περιλαμβάνει μια μεγάλη
ποικιλία ειδών. Αναλύσεις στομαχικών περιεχομένων από νεκρές φώκιες στην Ελλάδα έδειξαν περισσότερα από
530 διαφορετικά είδη ψαρών και μαλακίων (Pierce et al., 2011), ενώ το πιο συχνό είδος ήταν το κοινό χταπόδι
(Octopus vulgaris). Ο συνδυασμός των αποτελεσμάτων από την ανάλυση στομαχικών περιεχομένων
(Marchessaux, 1989; Neves, 1998; Salman et al., 2001; Karamanlidis et al., 2011; Pierce et al., 2011; Muñoz
Cañas et al., 2012), με αποτελέσματα από την ανάλυση σταθερών ισοτόπων (Pinela et al., 2010; Karamanlidis
et al., 2014a) έδειξε ότι το είδος τρέφεται κυρίως με βενθικά είδη και βρίσκει την τροφή του πάνω στην
υφαλοκρηπίδα, κατά μήκος των ακτών. Μέγιστα βάθη κατάδυσης που μετρήθηκαν για ένα νεαρό αρσενικό
(Dendrinos et al. 2007a) και ένα νεαρό θηλυκό άτομο (αδημοσίευτα δεδομένα, MOm) ήταν 196 και 205 μέτρα
αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι ο ζωτικός χώρος του είδους στη θάλασσα
εκτείνεται κυρίως από την ισοβαθή των 200 μέτρων και ρηχότερα. Παράλληλα έχει φανεί ότι οι Μεσογειακές
Φώκιες έχουν την ικανότητα να διανύουν μεγάλες αποστάσεις, όπως 280 περίπου χιλιόμετρα στη διάρκεια τριών
μηνών (μέγιστη ευθεία απόσταση 78 χιλιόμετρα) (Adamantopoulou et al., 2011).
Οι Μεσογειακές φώκιες χρησιμοποιούν ως χερσαία ενδιαιτήματα καλά προφυλαγμένες παράκτιες θαλασσινές

σπηλιές που βρίσκονται κυρίως σε δυσπρόσιτες παράκτιες ή νησιωτικές τοποθεσίες. Οι σπηλιές αυτές, που
μπορεί να έχουν μία ή και περισσότερες εισόδους πάνω ή και κάτω από την επιφάνεια του νερού, έχουν ως
κοινό χαρακτηριστικό οτι καταλήγουν σε παραλία με άμμο, βότσαλα ή επίπεδο βράχο. Σε σπάνιες περιπτώσεις
και εντελώς περιστασιακά (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) οι φώκιες βγαίνουν και σε ανοιχτές παραλίες.
Κύριες ΟΧΕ: Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα (θαλάσσια σπήλαια), Θαλάσσια λιβάδια, πέλαγος
Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus)
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα Ρινοδέλφινα ζουν 40-55 χρόνια, ενώ φτάνουν στην αναπαραγωγική ωριμότητα στα
10-13 χρόνια. Η κύηση διαρκεί περίπου 12 μήνες και το διάστημα μεταξύ κυήσεων είναι 2-5 χρόνια. Στη Μεσόγειο
οι περισσότερες γεννήσεις Ρινοδέλφινων παρατηρούνται τον Αύγουστο.
Είναι ευκαιριακός θηρευτής και τρέφεται τόσο με βενθικά, όσο και με επιπελαγικά είδη ψαριών, όπως η σαρδέλα
και ο γαύρος. Καθώς ζει σε ρηχές περιοχές δεν απαιτείται να καταδύεται σε μεγάλα βάθη, αν και άνετα φτάνει
μέχρι τα 100m.
Το είδος απαντάται κυρίως σε παράκτιες περιοχές και μέχρι βάθους 250μ. και σε απόσταση έως 6km από την
ακτή.
Κύριες ΟΧΕ: Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, Θαλάσσια λιβάδια, πέλαγος
Μελέτη 8
73
Αίγαγρος (Αγριοκάτσικο) της Αντιμήλου (Capra aegagrus ssp. pictus)
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα Αγριοκάτσικα ζουν 12-22 χρόνια, ενώ φτάνουν στην αναπαραγωγική ωριμότητα τα
μεν θηλυκά στην ηλικία των 1,5-2,5 ετών, τα δε αρσενικά στα 3,5-4 χρόνια. Η κύηση διαρκεί περίπου 170 ημέρες.
Το θηλυκό είναι μικρότερο από το αρσενικό και έχει επίσης μικρότερα κέρατα. Το χρώμα του τριχώματός του
αλλάζει ανάλογα με την εποχή. Έτσι, τους καλοκαιρινούς μήνες έχει τρίχωμα ανοικτό καστανό και το χειμώνα
γίνεται μαύρο ή σκούρο.
Τρέφεται κυρίως με θαμνώδη αλλά και ποώδη φυτά.
Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές εκτάσεις και χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις.
3.1.2.3.2 Ερπετά
Λαφιάτης (Elaphe quatuorlineata)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Λαφιάτης περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην επιφάνεια του εδάφους,
αλλά είναι και καλός αναρριχητής. Γενικά, δεν είναι ιδιαίτερα γρήγορο και ευκίνητο φίδι και οι κινήσεις του
χαρακτηρίζονται από «μεγαλοπρέπεια». Δραστηριοποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ το καλοκαίρι η
δραστηριότητά του μετατοπίζεται κυρίως στις απογευματινές ώρες. Πέφτει σε χειμερία νάρκη, η οποία ανάλογα
με την περιοχή, διαρκεί 3-6 μήνες.
Η περίοδος αναπαραγωγής ξεκινά από τα τέλη Μαρτίου και διαρκεί μέχρι τα μέσα Μαΐου. Τα αυγά γεννιούνται
από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τα μέσα Ιουλίου σε προφυλαγμένες θέσεις, όπου το έδαφος είναι μαλακό και
επιτρέπει τη διάνοιξη μικρών φωλιών στις οποίες τα θηλυκά αφήνουν 6-16 αυγά. Η διάρκεια της εκκόλαψης
υπολογίζεται σε 50-60 ημέρες. Τα νεογέννητα φιδάκια έχουν μήκος 20-34 εκατοστά.
Η κύρια τροφή του είναι τα θηλαστικά (αρουραίοι) και τα πουλιά, αλλά συμπληρώνει το διαιτολόγιό του με
μεγάλες σαύρες. Επίσης, τρώει και αυγά πουλιών τα οποία αρπάζει από φωλιές. Τα μικρά κυνηγάνε ποντίκια
και σαύρες (Παφίλης Π., & Βαλάκος Σ. Δ., 2012).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Βρίσκεται σε μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα, με πετρώδες υπόστρωμα, σε

παρυφές δασών και σε περιοχές που σχετίζονται με ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως καλλιέργειες,
δεντρώνες και μαντρότοιχους. Η κάθετη εξάπλωσή του φτάνει τα 1.400μ. (στον Ταΰγετο).
Κύριες ΟΧΕ: Θαμνώδεις εκτάσεις, Δάση Πλατύφυλλων, Καλλιέργειες
Σπιτόφιδο (Zamenis situla)
Οικολογικές απαιτήσεις: Είναι ημερόβιο φίδι και παρ’ όλο που είναι κυρίως εδαφόβιο είδος αναρριχάται συχνά
σε μικρούς θάμνους ή δέντρα. Πέφτει σε χειμερία νάρκη, η διάρκεια της οποίας στα νησιά είναι πολύ σύντομη.
Το καλοκαίρι συνήθως παρατείνει τη δραστηριότητά του μέχρι αργά το δειλινό και δεν είναι σπάνιο να βρεθούν
Σπιτόφιδα που θερμορρυθμίζουν στην άσφαλτο ή σε πέτρες ακόμα και τη νύχτα.
Μελέτη 8
74
Το ζευγάρωμα γίνεται περί τα μέσα της άνοιξης. Τα θηλυκά από τα τέλη Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου γεννάνε
3-7 αυγά που τα αφήνουν σε τρύπες στη βάση θάμνων ή βράχων. Τα μικρά κάνουν την εμφάνισή τους τον
Αύγουστο και το μήκος τους είναι γύρω στα 30 εκατοστά.
Η βασική του τροφή είναι μικρά θηλαστικά, όπως ποντίκια, αρουραίοι και μυγαλές, αλλά το διαιτολόγιό του
συμπληρώνεται με πουλιά και σαύρες τα οποία σκοτώνει με περίσφιξη. Τα νεαρά σπιτόφιδα τρέφονται κυρίως
με μεγαλόσωμα έντομα (Παφίλης Π., & Βαλάκος Σ. Δ., 2012).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Απαντά σε περιοχές με μεσογειακή βλάστηση, όπως μακκία και φρύγανα, αλλά και σε
περιοχές με μεσογειακά φυλλοβόλα δάση, καθώς και σε υγρά λιβάδια. Επίσης, είναι κοινό σε καλλιέργειες, όπως
αμπέλια και ελαιώνες. Είναι στενά συνδεδεμένο με τον άνθρωπο και βρίσκεται επίσης σε χωριά, όπου φωλιάζει
σε μαντρότοιχους αλλά και μέσα σε σπίτια. Φτάνει σε υψόμετρο μέχρι 1.600μ.
Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις, Καλλιέργειες, Αστικά οικοσυστήματα
Οχιά της Μήλου (Macrovipera schweizeri)
Οικολογικές απαιτήσεις: Είναι ημερόβιο φίδι, αλλά το καλοκαίρι μπορεί να θεαθεί ενεργό και το βράδυ, οπότε
αναζητά την τροφή του σε φωλιές πουλιών ή θερμορρυθμίζει ξαπλωμένο στην άσφαλτο ή σε πλατιές πέτρες.
Την ημέρα αναρριχάται σε δέντρα και μεγάλους θάμνους, όπου ή λιάζεται ή αναζητά πουλιά. Δεν είναι επιθετικό
φίδι και, στην περίπτωση που αγριέψει και ετοιμάζεται να αμυνθεί, σφυρίζει.
Ζευγαρώνει στα μέσα της άνοιξης και τα θηλυκά στα μέσα του καλοκαιριού γεννούν 4-11 αυγά. Τα τελευταία
εκκολάπτονται πριν από το τέλος του καλοκαιριού και τα μικρά έχουν μήκος 18-25 εκατοστά. Πρόκειται για τη
μοναδική οχιά της Ευρώπης που γεννά αυγά.
Τρέφεται με θηλαστικά, πουλιά αλλά και σαύρες. Το καλοκαίρι συμπληρώνει το διαιτολόγιό της με έντομα, όπως
κολεόπτερα (Παφίλης Π., & Βαλάκος Σ. Δ., 2012).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Απαντά σχεδόν σε όλα τα οικοσυστήματα των νησιών όπου εξαπλώνεται. Παρουσιάζει
πιο πυκνούς πληθυσμούς σε περιοχές με πετρώδες ή βραχώδες υπόστρωμα που χαρακτηρίζονται από μακκία
βλάστηση και ικανή υγρασία. Επίσης, απαντά σε κήπους ή καλλιέργειες, καθώς και στις όχθες ρυακιών.
Κύριες ΟΧΕ: Θαμνώδεις και φρυγανικές εκτάσεις και Καλλιέργειες
Γουστέρα της Μήλου (Podarcis milensis)
Οικολογικές απαιτήσεις: Σαύρα με μήκος έως και 7.5cm (συνήθως μικρότερο), χωρίς την ουρά η οποία είναι
περίπου διπλάσια του σώματος (Συνολικό μήκος σώματος μέχρι 18 cm, ουρά 12 cm). Έντονος φυλετικός
διμορφισμός. Ημερόβια, ευκίνητη σαύρα, κυρίως εδαφόβια αν και σκαρφαλώνει συχνά σε πετρότοιχους και
βράχους. Τρέφεται με ασπόνδυλα. Η αναπαραγωγή ξεκινά τέλη Φεβρουαρίου και διαρκεί μέχρι τις αρχές
φθινοπώρου. Τα θηλυκά γεννούν 1-3 αυγά, 2 φορές κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Τα αυγά αφήνονται
σε αμμώδεις θέσεις και εκκολάπτονται ένα μήνα περίπου αργότερα. Παραμένει ενεργή καθ’ όλη τη διάρκεια του
χρόνου και κρύβεται μονάχα τις βροχερές και κρύες μέρες. Μεταβάλλει τη δραστηριότητά της ανάλογα με την
εποχή του χρόνου. Ακίνδυνο ερπετό. Έχει μέτριες αναρριχητικές ικανότητες και κυνηγά την τροφή της στην
επιφάνεια του εδάφους. Τρέφεται με διάφορα ασπόνδυλα, κυρίως έντομα ενώ παρουσιάζει και έντονη
μυρμηγκοφαγία. Τέλος, όταν οι πληθυσμοί της είναι πυκνοί, έχει παρατηρηθεί και κανιβαλισμός. Είναι είδος
Μελέτη 8
75
ενδημικό στην Ελλάδα (Μήλος, Κίμωλος, Άγ.Ευστράτιος Κιμώλου, Πολύαιγος, Αντίμηλος, Ανάνες, Γερακούνια)
και στα πιο απομακρυσμένα Φαλκονέρα και Βελοπούλα.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Καταλαμβάνει σχεδόν όλους τους βιοτόπους στα νησιά όπου εξαπλώνεται. Προτιμά
συνήθως ξηρά ενδιαιτήματα με χαμηλή και αραιή βλάστηση, πετρότοιχους, ξερολιθιές, αλλά και θίνες. Συχνά
απαντά και σε καλλιέργειες, σε κατοικημένες περιοχές, σε ορυχεία ή και δίπλα σε αλυκές. Συναντάται έως και τα
685m υψόμετρο (Αντίμηλος).
Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές εκτάσεις, Θαμνώδεις εκτάσεις, Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες, Kαλλιέργειες, Αστικά
οικοσυστήματα
Ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata)
Οικολογικές απαιτήσεις: Η ποταμοχελώνα είναι ημερόβιο είδος και περνά αρκετό από το χρόνο της πάνω σε
κορμούς, καλάμια ή βράχους κοντά στις όχθες, όπου και λιάζεται. Όταν ενοχληθεί πέφτει αμέσως στο νερό και
καταδύεται. Οι πληθυσμοί που ζουν σε υδατοσυλλογές οι οποίες το καλοκαίρι ξεραίνονται, εφαρμόζουν τη
στρατηγική της διαθέρισης ή εναλλακτικά μετακινούνται προς άλλους υγρότοπους. Στα βορειότερα τμήματα
της εξάπλωσης πέφτει σε χειμερία νάρκη τους ψυχρότερους μήνες του χρόνου.
Το ζευγάρωμα γίνεται από το φθινόπωρο μέχρι το χειμώνα, αλλά είναι πιο συχνό κατά την αρχή της άνοιξης.
Τα θηλυκά γεννάνε τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο, 4-10 αυγά τη φορά, τα οποία θάβουν στο αμμώδες
υπόστρωμα των παρόχθιων περιοχών. Τα αυγά εκκολάπτονται ύστερα από ένα με δύο μήνες και τα νεογέννητα
στρέφονται αμέσως προς το νερό.
Είναι παμφάγο ζώο και τρέφεται με φύκη, προνύμφες εντόμων, καρκινοειδή, γυρίνους, ψάρια, φυτική ύλη και
ακόμη και με νεκρά ζώα (Παφίλης Π., & Βαλάκος Σ. Δ., 2012).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Ζει σε μια ποικιλία υδατικών οικοσυστημάτων, όπως χειμάρρους, λίμνες,
λιμνοθάλασσες, έλη, αλυκές, αρδευτικά κανάλια και παροδικές υδατοσυλλογές. Προτιμά πάντως, τα
λιμνάζοντα νερά ή αυτά με χαμηλή ροή. Όταν η ροή των υδάτων είναι ισχυρή, μπορεί να κολυμπά αντίθετα στο
ρεύμα. Είναι μια ανθεκτική χελώνα και μπορεί να βρεθεί ακόμη και σε υφάλμυρα ή σε έντονα ρυπασμένα νερά.
Πολλές φορές αποικίζει και υδατοδεξαμενές που σχετίζονται με βιολογικούς καθαρισμούς.
Κύριες ΟΧΕ: Ποτάμια και Υγρότοποι
Θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta)
Οικολογικές απαιτήσεις: Είναι μεταναστευτικό είδος και διέρχεται από δύο οικολογικές φάσεις, την "ωκεάνια",
κατά την οποία ζει στην ανοιχτή θάλασσα και τρέφεται με πελαγικούς οργανισμούς, και τη "νηριτική", κατά την
οποία συχνάζει σε παράκτια νερά και τρέφεται με βενθικούς οργανισμούς. Μέρος των χελωνών που φωλιάζουν
στην Ελλάδα μεταναστεύουν, μετά την ωοτοκία τους, σε δύο κύρια τροφικά πεδία στη Μεσόγειο, στον Κόλπο
Γκαμπές στην Τυνησία και στη βόρεια Αδριατική. Κατά την αναπαραγωγική περίοδο (Μάιος - Αύγουστος)
ωοτοκούν 1-4 φορές από 110-130 αβγά ανά φωλιά. Το φύλο των νεοσσών καθορίζεται από τη θερμοκρασία
επώασης. Ορισμένες παραλίες, λόγω ιδιαίτερων θερμοκρασιακών συνθηκών, παράγουν νεοσσούς
συγκεκριμένου φύλου, όπως η παραλία Μαραθωνήσι στη Ζάκυνθο, όπου εκκολάπτονται σχεδόν αποκλειστικά
αρσενικοί νεοσσοί (Παφίλης Π., & Βαλάκος Σ. Δ., 2012).
Κύριες ΟΧΕ: Θαλάσσια λιβάδια, Πέλαγος
Μελέτη 8
76
Πράσινη χελώνα (Chelonia mydas)
Οικολογικές απαιτήσεις: Έντονα μεταναστευτικό είδος, με μεγάλη φιλοπατρία τόσο για την περιοχή
φωλιάσματος όσο και για την περιοχή διατροφής, στις οποίες μεταβαίνει ακολουθώντας την ίδια διαδρομή
(Broderick et al. 2007).
Κύριες ΟΧΕ: Θαλάσσια λιβάδια, Πέλαγος
3.1.2.3.3 Ασπόνδυλα
Euplagia quadripunctaria
Οικολογικές απαιτήσεις: Οι κάμπιες του είδους είναι πολυφάγες, αλλά προτιμούν τα Boraginaceae όπως το
Echium ή το Lithospermum, εάν υπάρχουν.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Το είδος Euplagia quadripunctaria είναι χαρακτηριστικό των ανοικτών,

εναλλασσόμενων υγρών και ξηρών ή γενικά ξηρών δασών με πλούσιες σε λουλούδια μεταβατικές ζώνες
(αγκάθια, Origanum vulgare, Eupatorium cannabinum), καθώς και των βραχωδών πλαγιών που συνορεύουν
με δάση φυλλοβόλων δέντρων (είναι είδος θερμόφιλο). Στην Ελλάδα απαντάται σε παρόχθια δάση πλατάνου,
αείφυλλα θαμνώδη οικοσυστήματα μακίας, βραχώδεις πλαγιές, ή παρυφές φυλλοβόλων δασών. Συνδέεται με
τα εξής είδη φυτών, από τα οποία τρέφεται η προνύμφη: Rosaceae, πλάτανος Platanus orientalis, αμπέλι Vitis
sp., μουριά Morus sp., καστανιά Castanea sp. και ψευδοακακία Robinia sp..
Κύριες ΟΧΕ: Δάση Πλατύφυλλων, Ποτάμια
Cordulegaster helladica
Οικολογικές απαιτήσεις: Ένα πολύ μεγάλο μαύρο και κίτρινο είδος Οδοντόγναθου που εμφανίζεται μόνο στην
Ελλάδα. Τυπικό μήκος σώματος: 68-83 mm. Οπίσθια φτερά: 41-49 mm. Τα μάτια είναι πράσινα (καφέ σε
ανώριμα ζώα). Το ινιακό τρίγωνο είναι κίτρινο. Ο θώρακας είναι μαύρος με τρεις κίτρινες ζώνες, εκ των οποίων
η μεσαία μειώνεται έντονα και μπορεί ακόμη και να απουσιάζει. Το θηλυκό γεννά τα αυγά του σε υγρή λάσπη
και βρύα. Ειδικότερα στις Κυκλάδες υπάρχει το υποείδος Cordulegaster helladica buchholtzi. Αυτό το υποείδος
είναι ενδημικό των Κυκλάδων και είναι γνωστό από μια έκταση 1.100 τ.χλμ (Lohman 1993). Είναι γνωστό από
λιγότερες από 20 τοποθεσίες, ορισμένες από τις οποίες έχουν πρόσφατα βρεθεί να έχουν αποξηρανθεί. Σε
πρόσφατη καταγραφή (έτος 2002) αναφέρονται επτά (7) τοποθεσίες στην Άνδρο, πέντε (5) στη Νάξο και
τέσσερις (4) στην Τήνο (Λεγάκις & Μαραγκού 2009, Kalkman et al. 2010).
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Απαντάται σε πηγές και μικρά ρυάκια
Κύριες ΟΧΕ: Ποτάμια, Υγρότοποι
Lithobius nudus
Οικολογικές απαιτήσεις: Χειλόποδο, με επίμηκες σώμα που έχει περιέχει 15 μεταμερή, το καθένα με ένα ζευγάρι
πόδια. Το κεφάλι έχει μακριές κεραίες και πλευρικά μάτια. Κάτω από τις κύριες γνάθους βρίσκεται μια ομάδα
ανθεκτικών δηλητηριωδών σιαγόνων. Ενδημικό της Ελλάδας. Εκτός από την ηπειρωτική Ελλάδα (Zapparoli
2002), το Lithobius nudus περιορίζεται στο νότιο Αιγαίο, με μοναδική παρουσία στο νησί της Σίφνου (Simaiakis
Μελέτη 8
77
et al. 2005). Η συνολική έκταση της περιοχής παρουσίας δεν ξεπερνά τα 80 τ.χλμ, ενώ η έκταση της περιοχής
κατοίκησης είναι ακόμη πιο περιορισμένη και δεν υπερβαίνει τα 5 τ.χλμ. Θεωρείται εξαιρετικά σπάνιο είδος, παρά
το γεγονός ότι δεν έχουν πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένες μελέτες για την αφθονία του.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Το κύριο ενδιαίτημά του είναι τα φρύγανα και οι θαμνώδεις διαπλάσεις
Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές εκτάσεις, Θαμνώδεις εκτάσεις
Schizidium tinum
Οικολογικές απαιτήσεις: Ισόποδο με ανοιχτό καφέ, ή σχεδόν λευκό χρώμα. Διαβίωση ενδιάμεση μεταξύ επίγαιου
και ενδόγαιου τρόπου. Είναι ενδημικό στην Ελλάδα και ειδικότερα στο Νότιο Αιγαίο με μοναδική παρουσία στο
νησί της Τήνου.
Σημαντικά ενδιαιτήματα: Απαντάται στις όχθες μικρών ρεμάτων, στη σηπόμενη φυλλοστρωμνή (litter) του
Nerium oleander και άλλων υδρόφιλων φυτών ή κάτω πέτρες θαμμένες στο υγρό χούμο. Ενδιάμεσο μεταξύ
epigean και endogean.
Κύριες ΟΧΕ: Δάση Πλατύφυλλων, Ποτάμια
Pinna nobilis
Οικολογικές απαιτήσεις: Η πίννα απαντάται σε λιβάδια ποσειδωνίας καθώς και σε αμμώδεις βυθούς πλησίον
σε αυτά. Έχει βαθυμετρική εξάπλωση από -1μ εως και τα 60μ.
Κύριες ΟΧΕ: Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα (τ.ο. 1110), θαλάσσια λιβάδια (τ.ο. 1120)
Lithopaga lithopaga
Οικολογικές απαιτήσεις: Η πετροσωλήνα απαντάται σε βραχώδεις βυθούς, κυρίως ασβεστόλιθο, ενώ έχει μια
βαθυμετρική εξάπλωση από τα πολύ ρηχά νερά (-0,5μ.) εως το βάθος των -40μ, αν και υπάρχουν αναφορές
και για βαθύτερες καταγραφές.
Κύριες ΟΧΕ: Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα (τ.ο. 1170 – ύφαλοι)
3.1.2.4 Σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας

Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Μαυροπετρίτης είναι μεταναστευτικό γεράκι, μεσαίου μεγέθους που αναπαράγεται
σε ακατοίκητες νησίδες και απόκρημνες περιοχές μεγάλων κατοικημένων νησιών της Μεσογείου και του
Ανατολικού Ατλαντικού. Περισσότερα από 12.300 ζεύγη του Μαυροπετρίτη αναπαράγονται στην Ελλάδα και
αντιστοιχούν περίπου στο 85% του παγκόσμιου αναπαραγόμενου πληθυσμού. Το σύνολο του παγκόσμιου
πληθυσμού του Μαυροπετρίτη διαχειμάζει στην ΝΑ Αφρική και, κυρίως στη Μαδαγασκάρη.
Ο Μαυροπετρίτης είναι αποικιακό είδος και σχηματίζει αποικίες που αποτελούνται από λίγα μέχρι και μερικές
εκατοντάδες ζευγάρια (>400), ανάλογα με τη διαθεσιμότητα κατάλληλων ενδιαιτημάτων φωλιάσματος και
τροφής. Φωλιάζει σε απομονωμένες νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου με απόκρημνα παράκτια βράχια σε
Μελέτη 8
78
σχισμές και κοιλότητες, αλλά και στο έδαφος κάτω από μεγάλες πέτρες ή θάμνους κατά τον Αύγουστο και
Σεπτέμβριο. Mέχρι τα τέλη Οκτωβρίου/αρχές Νοεμβρίου (μετά την ολοκλήρωση της αναπαραγωγής),
εγκαταλείπουν τις αποικίες τους και μεταναστεύουν στη Μαδαγασκάρη όπου διαχειμάζουν. Οι Μαυροπετρίτες
συνήθως επιστρέφουν στη Μεσόγειο στα τέλη Απριλίου, αλλά επισκέπτονται τις αποικίες τους ακανόνιστα μέχρι
την εποχή ζευγαρώματος, τον Ιούλιο. Την περίοδο αυτή διασπείρονται στην ευρύτερη περιοχή για την
αναζήτηση περιοχών πλούσιων με έντομα που αποτελούν την κύρια τροφή τους. Οι Μαυροπετρίτες πιάνουν
τη λεία τους (μεγάλα έντομα, μεταναστευτικά πουλιά και περιστασιακά νυχτερίδες), αποκλειστικά στον αέρα.
Από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιούλιο τρέφονται κυρίως με έντομα ενώ κατά τη περίοδο της αναπαραγωγής
τρέφονται κυρίως με μεταναστευτικά στρουθιόμορφα με τα οποία τρέφουν και τους νεοσσούς τους. Η περιοχή
τροφοληψίας μιας μόνο αποικίας μπορεί να καταλαμβάνει έκταση μέχρι και περισσότερα από 1.000 km 2 σε
στεριά και θάλασσα.
Κρίσιμα ενδιαιτήματα - Κύριες ΟΧΕ: Ακατοίκητες νησίδες, Απόκρημνες βραχώδεις ακτές, Φρυγανικές εκτάσεις,
Θαμνώδεις εκτάσεις, Υγρότοποι, Μονοετείς και Εγκαταλελειμμένες Καλλιέργειες
Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Αιγαιόγλαρος κατανέμεται κυρίως σε νησίδες του Αιγαίου ιδιαίτερα στα Βόρεια
Δωδεκάνησα, τις Σποράδες, Λήμνο, Λέσβο, τις Κυκλάδες καθώς και σε βραχονησίδες βόρεια της Κρήτης και
Κύθηρα.
Το είδος στην Ελλάδα απαντά σε μεσογειακά, νησιωτικά οικοσυστήματα. Φωλιάζει στο έδαφος, σε μικρές
απομονωμένες νησίδες με αραιούς θάμνους και χαμηλή βλάστηση. Τρέφεται με πελαγικά είδη ψαριών (τόσο
την ημέρα όσο και τη νύχτα). Συχνά τρέφεται στις ιχθυοκαλλιέργειες και σπανιότερα ακολουθεί τις τράτες και
τρέφεται με απορριπτόμενα αλιεύματα. Κύριος ανταγωνιστής του Αιγαιόγλαρου για θέσεις φωλιάσματος και
τροφή είναι ο Ασημόγλαρος του οποίου ο πληθυσμός αυξάνει στο Αιγαίο. Επιπλέον, ο Ασημόγλαρος αποτελεί
τον κύριο θηρευτή αβγών και νεοσσών του Αιγαιόγλαρου. Η απουσία Ασημόγλαρων και η παρουσία
αλιευτικής δραστηριότητας ευνοούν το είδος (αν και συχνά τυχαία παγιδεύονται σε παραγάδια).
Κρίσιμα ενδιαιτήματα - Κύριες ΟΧΕ: Ακατοίκητες νησίδες, Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, Θαλάσσια λιβάδια
Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Θαλασσοκόρακας κατανέμεται σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Οι σημαντικότερες

αποικίες του βρίσκονται στο Βόρειο Αιγαίο, τις Σποράδες, τις Βόρειες Κυκλάδες και τα Βόρεια Δωδεκάνησα
καθώς και σε ακτές της Βόρειας Κρήτης.
Ο Θαλασσοκόρακας στην Ελλάδα απαντά σε παράκτια μεσογειακά, νησιωτικά οικοσυστήματα. Φωλιάζει σε

παράκτια βράχια, συχνά σε απρόσιτες, απόκρημνες θέσεις, τόσο στις ακτές της ηπειρωτικής χώρας και στα
μεγάλα νησιά όσο και σε μικρές ακατοίκητες νησίδες. Το είδος απαντά πάντοτε σε παράκτια ύδατα. Τρέφεται με
ψάρια που συλλαμβάνει με κατάδυση που μπορεί να φθάσει έως 50 μ.
Κρίσιμα ενδιαιτήματα - Κύριες ΟΧΕ: Ακατοίκητες νησίδες, Απόκρημνες βραχώδεις ακτές, Ηπειρωτική
υφαλοκρηπίδα, Θαλάσσια λιβάδια
Αρτέμης (Calonectris diomedea)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Αρτέμης κατανέμεται σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Σημαντικές αποικίες του
Αρτέμη έχουν καταγραφεί στις Κυκλάδες, σε νησίδες της βορειοανατολικής Κρήτης, τα Δωδεκάνησα, τις Βόρειες
Σποράδες, και τις Νήσους Στροφάδες στο Ιόνιο.
Μελέτη 8
79
Ο Αρτέμης φωλιάζει κυρίως σε μικρές ακατοίκητες νησίδες, σε βαθιές κοιλότητες ή σχισμές βράχων ενώ συχνά
χρησιμοποιεί λαγούμια τα οποία βελτιώνει σκάβοντας. Φωλιάζει κάτω από μεγάλες πέτρες αν υπάρχει μαλακό
υπόστρωμα ή κάτω από θάμνους ανάμεσα στις ρίζες τους. Τρέφεται τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα στην
ανοιχτή θάλασσα ή γύρω από τις νησίδες όπου φωλιάζει. Κύρια είδη τροφής είναι τα αφρόψαρα, τα
κεφαλόποδα και τα καρκινοειδή που πιάνει κοντά στην επιφάνεια του νερού ή βουτώντας. Κύριος θηρευτής του
είδους είναι οι αρουραίοι (που τρέφονται με τα αβγά ή τους νεοσσούς των Αρτέμηδων) καθώς και οι γάτες
(που τρώνε νεοσσούς). Χρειάζεται βραχονησίδες (κυρίως ακατοίκητες) με κατάλληλες θέσεις για φώλιασμα και
υψηλή διαθεσιμότητα τροφής στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή.
υφαλοκρηπίδα, Θαλάσσια λιβάδια, Πέλαγος
Mύχος (Puffinus yelkouan)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Μύχος κατανέμεται σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Οι σημαντικότερες

συγκεντρώσεις Μύχων έχουν καταγραφεί στο Βόρειο Αιγαίο, τις Βόρειες Σποράδες και τις Κυκλάδες. Ωστόσο,
πολύ λίγα είναι γνωστά για τις μετακινήσεις τους και τη διασπορά των νεαρών.
Ο Μύχος φωλιάζει κυρίως σε μικρές ακατοίκητες νησίδες, σε βαθιές κοιλότητες ή σχισμές βράχων ενώ συχνά
χρησιμοποιεί λαγούμια τα οποία βελτιώνει σκάβοντας, ακόμη και σε υγρές θέσεις και κοντά στην ακτογραμμή
των νησίδων. Τρέφεται τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα στην ανοιχτή θάλασσα ή γύρω από τις νησίδες όπου
φωλιάζει. Κύρια είδη τροφής είναι τα αφρόψαρα, τα κεφαλόποδα και τα καρκινοειδή που πιάνει κοντά στην
επιφάνεια του νερού ή βουτώντας. Χρειάζεται απότομα, παράκτια βράχια ή ακατοίκητες βραχονησίδες με
κατάλληλες θέσεις για φώλιασμα και υψηλή διαθεσιμότητα τροφής.
υφαλοκρηπίδα, Θαλάσσια λιβάδια, Πέλαγος
Σπιζαετός (Aquila fasciata)
Οικολογικές απαιτήσεις: Ο Σπιζαετός κατανέμεται κυρίως στη δυτική και νότια Ελλάδα και την Πελοπόννησο.
Επίσης, εξαπλώνεται σε νησιά του Αιγαίου ιδιαίτερα στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα καθώς και στην Κρήτη.
Το είδος στην Ελλάδα απαντά σε μεσογειακά, νησιωτικά οικοσυστήματα. Φωλιάζει σε βράχια και γκρεμούς της
ηπειρωτικής Ελλάδας, σε παράκτιες περιοχές πάνω από τη θάλασσα και σε νησιά. Τρέφεται σε φρυγανότοπους
και θαμνώνες με μακία βλάστηση αλλά και νεαρά αραιά δάση κοντά σε καλλιέργειες και υγρότοπους. Προτιμά
απομονωμένες περιοχές με έντονο ανάγλυφο σε γενικά ξηρά κλίματα, που προσφέρουν ασφαλείς θέσεις
φωλιάσματος και ανοιχτές εκτάσεις για κυνήγι. Η δίαιτά του περιλαμβάνει κυρίως μεσαίου μεγέθους θηλαστικά
και πουλιά, όπως αγριοκούνελα, κουρούνες, γλάρους και νησιωτικές πέρδικες, και συμπληρωματικά μεγάλες
σαύρες και φίδια.
Κρίσιμα ενδιαιτήματα - Κύριες ΟΧΕ: Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις, Ακατοίκητες νησίδες,
Απόκρημνες βραχώδεις ακτές, Φρυγανικές εκτάσεις, Θαμνώδεις εκτάσεις, Μονοετείς και Εγκαταλειμμένες
καλλιέργειες
Πετρίτης (Falco peregrinus)
Οικολογικές απαιτήσεις: O Πετρίτης έχει ευρεία κατανομή και εξαπλώνεται σε όλη την Ελλάδα αν και η πυκνότητα
του πληθυσμού του εξαρτάται από την παρουσία κατάλληλου βιοτόπου φωλιάσματος.
Μελέτη 8
80
Ο Πετρίτης φωλιάζει σε απόκρημνα, κάθετα βράχια, σε φαράγγια αλλά και σε παράκτιες ορθοπλαγιές. Η φωλιά
εντοπίζεται σε μικρές κοιλότητες ή πεζούλες συνήθως με βραχοσκεπή. Τρέφεται κυρίως με πουλιά. Στην
ηπειρωτική Ελλάδα κυρίως με πέρδικες και είδη μικρού ή μεσαίου μεγέθους ενώ στα νησιά με αγριοπερίστερα.
Αετογερακίνα (Buteo rufinus)
Οικολογικές απαιτήσεις: Η Αετογερακίνα κατανέμεται κυρίως στη Νότια Ελλάδα (ανατολική Στερεά), τα νησιά
του ανατολικού Αιγαίου και σε ορισμένες περιοχές στη Βόρεια Ελλάδα (Μακεδονία και Θράκη).
Φωλιάζει πάντα σε βράχια σε δασικά ξέφωτα ή στα όρια των δασικών συστάδων αλλά κυρίως σε ανοιχτές
εκτάσεις με βραχώδεις σχηματισμούς. Είναι αρπακτικό των ανοικτών εκτάσεων με χέρσα εδάφη και χαμηλή
βλάστηση. Ο βιότοπος τροφοληψίας περιλαμβάνει στεπώδεις, ημιερημικές περιοχές με φρυγανική βλάστηση
όπου τρέφεται κυρίως με ερπετά και λιγότερο με πουλιά.
Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia)
Οικολογικές απαιτήσεις: Το είδος είναι αρκετά κοινό σε παράκτιες περιοχές της νότιας και κεντρικής Ελλάδας και
στα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου.
Το Φρυγανοτσίχλονο χτίζει τη φωλιά του στο έδαφος σε θέσεις με κάλυψη από πέτρες και βλάστηση, συνήθως
κάτω από φυτά του γένους Cistus. Κύριο ενδιαίτημα φωλιάσματος αποτελούν οι φρυγανικές εκτάσεις ή περιοχές
με χαμηλή και αραιή μακία βλάστηση, από την επιφάνεια της θάλασσας έως περιοχές με υψόμετρο 1000
μέτρων. Τρέφεται κυρίως με σπόρους και μικρού μεγέθους ασπόνδυλα. Ανοιχτές βραχώδεις πλαγιές με αραιή
βλάστηση (κυρίως φρύγανα ή χαμηλή μακία) αποτελούν το βέλτιστο ενδιαίτημα τροφοληψίας του είδους. Μετά
την αναπαραγωγική περίοδο (Ιούλιος – Αύγουστος) διασπείρεται σε περιοχές πλούσιες σε τροφικά διαθέσιμα
παρουσία διαθέσιμου νερού, όπως όρια καλλιεργειών ή θέσεις με πυκνή ρεματική βλάστηση.
Κρίσιμα ενδιαιτήματα - Κύριες ΟΧΕ: Φρυγανικές και Θαμνώδεις εκτάσεις, Μονοετείς και Εγκαταλειμμένες
Μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας
Αφορά τα είδη που χρησιμοποιούν τις ΖΕΠ της περιοχής μελέτης ως ενδιάμεσους σταθμούς κατά την εαρινή ή
φθινοπωρινή τους μετανάστευση, χωρίς να αναπαράγονται σε αυτές. Στα ΤΕΔ των ΖΕΠ της περιοχής μελέτης
αναφέρονται τα παρακάτω μεταναστευτικά είδη:
Accipiter nisus, Actitis hypoleucos, Alauda arvensis, Alcedo atthis, Anas penelope, Anas querquedula Anthus
campestris, Anthus pratensis, Apus apus, Apus (Tachymarptis) melba, Ardea cinerea, Ardea purpurea,
Ardeola ralloides, Asio flammeus, Aythya ferina, Aythya nyroca Botaurus stellaris, Burhinus oedicnemus,
Caprimulgus europaeus, Calandrella brachydactyla, Calidris alba, Calidris alpina, Calidris ferruginea, Calidris
Μελέτη 8
81
minuta, Calidris pugnax, Calidris temminckii, Charadrius alexandrinus, Charadrius hiaticula, Chlidonias
hybrida, Ciconia ciconia, Ciconia nigra , Circaetus gallicus, Circus aeruginosus, Circus cyaneus, Circus
macrourus, Circus pygargus, Coracias garrulus, Coturnix coturnix, Cygnus olor, Delichon urbicum, Egretta
alba, Egretta garzetta, Emberiza caesia, Emberiza hortulana, Falco naumanni, Falco peregrinus, Falco
vespertinus, Ficedula albicollis, Ficedula parva, Fulica atra, Gallinago gallinago, Gavia arctica, Gelochelidon
nilotica, Glareola pratincola, Haematopus ostralegus, Haliaeetus albicilla Hieraaetus pennatus (Aquila
pennata), Himantopus himantopus, Hippolais olivetorum, Hirundo rustica, Ixobrychus minutus, Jynx torquilla,
Lanius collurio, Lanius minor, Larus genei, Larus melanocephalus, Larus minutus, Limosa limosa,
Melanocorypha calandra, Merops apiaster, Milvus migrans, Motacilla flava, Nycticorax nycticorax, Oriolus
oriolus, Passer hispaniolensis, Pandion haliaetus, Pelecanus onocrotalus Pernis apivorus, Phalacrocorax carbo,
Phalacrocorax pygmaeus, Phoenicopterus roseus, Phoenicurus ochruros, Platalea leucorodia, Plegadis
falcinellus, Podiceps cristatus, Podiceps nigricollis, Porzana parva, Porzana porzana, Recurvirostra avosetta,
Riparia riparia, Sacixola torquata, Sterna (Sternula) albifrons, Sterna hirundo, Streptopelia turtur, Sylvia curruca,
Sylvia nisoria, Sylvia rueppelli, Tringa erythropus, Tringa glareola, Tringa nebularia, Tringa ochropus, Tringa
stagnatilis, Tringa totanus, Ptyonoprogne rupestris, Vanellus (Hoplopterus) spinosus, Vanellus vanellus.
Οικολογικές απαιτήσεις: Τα μεταναστευτικά είδη χρησιμοποιούν ένα δίκτυο σταθμών ανεφοδιασμού και
ξεκούρασης κατά την μεταναστευτική τους διαδρομή. Τα νησιά και οι νησίδες του Αιγαίου και κατά συνέπεια και
οι ΖΕΠ της περιοχής μελέτης αποτελούν πολύ σημαντικούς σταθμούς των μεταναστευτικών πουλιών κατά τη
διέλευση τους πάνω από το Αιγαίο πέλαγος. Οι περιοχές αυτές πρέπει να έχουν κατάλληλα ενδιαιτήματα για την
τροφοληψία και ξεκουραση τους. Τα ενδιαιτήματα αυτά περιλαμβάνουν περιοχές με γλυκό νερό, δηλαδή
μικρούς παράκτιους συνήθως υγροτόπους, αλλά και δεξαμενές ή ποτίστρες, καθώς και τυπικές νησιωτικές
εκτατικές καλλιέργειες (αμπέλια, σύκα, άλλα φρούτα), σε συνδυασμό με δομικά στοιχεία του αγροτικού τοπίου
όπως οι φυτοφράκτες (π.χ. φραγκοσυκιές).
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, οριστικοποιείται η συσχέτιση τ.ο./ειδών που ανήκουν στις ομάδες
υψηλής και μέσης προτεραιότητας διαχείρισης για θεσμικά και διαχειριστικά μέτρα με ΟΧΕ, προσθέτοντας
εκτός από τις κύριες ΟΧΕ (ΟΧΕ υψηλής παρουσίας του τ.ο./είδους) για κάθε τ.ο./είδος και πρόσθετες ΟΧΕ
(μέσης και χαμηλής παρουσίας).
Τα αποτελέσματα της συσχέτισης παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.1.2-1, ΤΤΑ.
Μελέτη 8
82
3.2 Αλληλεπιδράσεις με ευρύτερη περιοχή

Στο κεφάλαιο αυτό καταγράφονται οι επιδράσεις των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων της ευρύτερης περιοχής,
δηλαδή της περιοχής εκτός των ορίων του Δικτύου Natura, οι οποίες όμως είναι σημαντικές για το προστατευτέο
αντικείμενο εντός του Δικτύου. Παράλληλα, αξιολογούνται οι πιέσεις και οι απειλές της ευρύτερης περιοχής, όπως
αυτές καταγράφτηκαν και αναλύθηκαν στο κεφάλαιο 2.3, και πως αλληλοεπιδρούν με τα είδη και τους τύπους
οικοτόπων της περιοχής του Δικτύου Natura.
Επίσης για κάποιες από τις ευρύτερες περιοχές του Δικτύου επιχειρείται μια πρώτη προσέγγιση καθορισμού
περιφερειακών ζωνών προστασίας, οι οποίες θα αναφέρονται στο προστατευτέο αντικείμενο και στις πιέσεις και
απειλές που υπάρχουν. Περισσότερα στοιχεία για περιφερειακές ζώνες παρατίθενται στις επόμενες ενότητες του
κεφαλαίου 4.
3.2.1 Γενικά στοιχεία πιέσεων/απειλών

Η περιοχή μελέτης όντας ένα αρχιπέλαγος, διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν σχέση με το θαλάσσιο
χώρο που περιβάλλει τα νησιά. Συνδυασμός φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων επέδρασσαν και
επιδρούν στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000.
Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές για το προστατευτέο αντικείμενο που προέρχονται εκτός των περιοχών Natura
2000 αναφέρονται παρακάτω:
Σε πρώτο επίπεδο θα πρέπει να γίνει αναφορά στη θαλάσσια ρύπανση που αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική
απειλή για τα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα των προστατευόμενων περιοχών της περιοχής μελέτης.
Τα τελευταία χρόνια η ρύπανση από πλαστικά έχει εξελιχθεί σε ιδιαίτερα σημαντική απειλή. Όπως είναι γνωστό, η
προέλευση των πλαστικών που κυκλοφορούν στον χώρο του Αιγαίου είναι κυρίως τα μεγάλα ποτάμια που
εκβάλλουν στις ευρωπαϊκές, ασιατικές και αφρικανικές ακτές της Μεσογείου και που μέσω των θαλάσσιων
ρευμάτων κυκλοφορούν σε μεγάλες αποστάσεις και αποτίθενται στις ακτές ή στον βυθό. Σε τοπικό επίπεδο η
επιβάρυνση συχνά σχετίζεται με την παράνομη λειτουργία ανεξέλεγκτων χωματερών/χώρων παράνομης
απόθεσης απορριμμάτων, που δυστυχώς συνεχίζει ατύπως να αποτελεί διαδεδομένη πρακτική σε αρκετά νησιά.
Οι θαλάσσιες μεταφορές επιδρούν στον υποθαλάσσιο θόρυβο (πίεση για ορισμένα κητώδη) και συχνά
ευθύνονται για περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης (απειλή για μεγάλο αριθμό θαλάσσιων ειδών και
θαλασσοπουλιών). Οι θαλάσσιες μεταφορές διασπείρονται σε μεγάλο τμήμα της περιοχής, αν και είναι
πυκνότερες σε συγκεκριμένους διαύλους που ταυτίζονται με τις κύριες πορείες των ποντοπόρων πλοίων καθώς
και της ακτοπλοΐας. Συχνά μέσω των θαλάσσιων μεταφορών διασπείρονται στις ελληνικές θάλασσες είδη
προερχόμενα από άλλες περιοχές (π.χ. λεσσεψιανοί μετανάστες που καταφθάνουν από την Ερυθρά Θάλασσα)
και που σήμερα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής εγκλιματίζονται και εξαπλώνονται σε βάρος των τοπικών
προστατευόμενων ειδών.
Ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελεί επίσης μιας παρόμοιας φύσης δραστηριότητα, ιδίως στην διάστασή του που
σχετίζεται με την χρήση τουριστικών σκαφών (ταχύπλοων, ιστιοπλοϊκών, γιοτ), με τα οποία οι επισκέπτες έχουν
Μελέτη 8
83
πλέον πρόσβαση ακόμα και στις πλέον δυσπρόσιτες ακτές νησιών και ακατοίκητων νησίδων. Είναι μια
κατάσταση που αποτελεί σήμερα σημαντική πίεση για σειρά περιοχών, επηρεάζοντας προστατευόμενους
οικοτόπους (π.χ. υποβάθμιση λιβαδιών Ποσειδωνίας, λόγω της αγκυροβόλησης σκαφών εντός του οικοτόπου)
και αποικίες απειλούμενων ειδών, εκτιμάται όμως ότι μπορεί μελλοντικά να εξελιχθεί σε ακόμα σημαντικότερη
απειλή, εάν δεν ληφθούν μέτρα, λόγω της αύξησης της συγκεκριμένης τουριστικής δραστηριότητας χρόνο με
τον χρόνο. Έμμεση επίπτωση του θαλάσσιου τουρισμού μπορεί να είναι η ακούσια διασπορά εισβλητικών ειδών
(π.χ. αρουραίοι, γάτες, σκύλοι) σε ακατοίκητες νησίδες όπου αναπαράγονται θαλασσοπούλια. Πρόκειται για
ιδιαίτερα σημαντική απειλή σε τοπικό επίπεδο ή και σε ακόμη ευρύτερη κλίμακα ανάλογα με το μέγεθος της
αποικίας που θίγεται.
Σε ότι αφορά στην παραγωγή – μεταφορά ενέργειας, στην περιοχή μελέτης δεν έχει καταγραφεί βραχυ-
μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός σε ότι αφορά έρευνες για εξόρυξη υδρογονανθράκων. Λόγω όμως της
γεωγραφικής θέσης της περιοχής, αυτή μπορεί να επηρεαστεί είτε από την μεταφορά υδρογονανθράκων μέσω
της ναυσιπλοΐας, είτε από θαλάσσιες υποδομές μεταφοράς (π.χ. υποθαλάσσιοι αγωγοί φυσικού αερίου ή
πετρελαίου) που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κινδύνους θαλάσσιας ρύπανσης. Σε ότι αφορά σε
υποθαλάσσιους αγωγούς διασύνδεσης των νησιών με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, εκεί το
πρόβλημα είναι σαφώς μικρότερο και πιο εντοπισμένο και αφορά την παροδική όχληση συγκεκριμένων ειδών
και λιγότερο στον επηρεασμό ευαίσθητων οικοτόπων.
Οι θαλάσσιες ιχθυοκαλλιέργειες αποτελούν μια ανθρωπογενή δραστηριότητα που μπορεί να επηρεάσει θετικά
ή αρνητικά, προστατευόμενα είδη που φιλοξενούνται σε περιοχές Natura που μπορεί να βρίσκονται σε
απόσταση από αυτές. Η επίδραση των εκτροφών αυτών στην παραγωγικότητα των γύρω οικοσυστημάτων
μπορεί να ευνοήσει τους πληθυσμούς ψαροφάγων ειδών όπως τα κητώδη, η Μεσογειακή φώκια και τα
θαλασσοπούλια. Αντίστροφα, η αλληλεπίδραση των ειδών αυτών με τις εκτροφές μπορεί να τα εκθέσει σε
κινδύνους από ασθένειες, παράσιτα ή και σε άμεση θανάτωση.
Η αλιεία αποτελεί την κατεξοχήν ανθρώπινη δραστηριότητα που σχετίζεται με την αφθονία και κατανομή των
θαλάσσιων ειδών. Επιδρά άμεσα στους πληθυσμούς των αλιεύσιμων ειδών και έμμεσα στους πληθυσμούς των
ψαροφάγων ειδών, όπως τα κητώδη, η Μεσογειακή φώκια και τα θαλασσοπούλια. Συχνά μάλιστα,
συγκεκριμένες αλιευτικές πρακτικές μπορεί υποβαθμίζουν ή/και να καταστρέφουν πολύτιμους και
προστατευόμενους οικοτόπους. Επειδή η επίδραση των πρακτικών αυτών μπορεί να είναι υπερτοπική, μιας και
συγκεκριμένοι οικότοποι εκτός περιοχών Natura μπορεί να αποτελούν πεδία αναπαραγωγής, νηπιοτροφεία ή
χώροι τροφοληψίας ειδών εντός προστατευόμενων περιοχών, είναι σαφές ότι απαιτείται η λήψη μέτρων
οριζόντιου ή υπερτοπικού χαρακτήρα για να υπάρξει αποτελεσματική προστασία συγκεκριμένων θαλάσσιων
ειδών και θαλασσοπουλιών ευρείας επικράτειας.
Το Δίκτυο Natura, που στοχεύει στην προστασία των πυρήνων της βιοποικιλότητας της Ευρώπης, δεν έχει
σχεδιαστεί για να προστατεύει αποτελεσματικά τέτοια είδη ευρείας επικράτειας που χρησιμοποιούν τεράστιο
γεωγραφικό χώρο για την κάλυψη των οικολογικών τους απαιτήσεων. Για παράδειγμα ο Μύχος και ο Αρτέμης,
θαλασσοπούλια της οικογένειας των Άλμπατρος, μπορεί καθημερινά να διανύουν εκατοντάδες χιλιόμετρα στη
θάλασσα για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες των νεοσσών τους που ανατρέφονται σε συγκεκριμένες
αποικίες, οι περισσότερες εκ των οποίων βρίσκονται σε ακατοίκητες νησίδες του δικτύου Natura.
Το ίδιο συμβαίνει σε μικρότερη κλίμακα με άλλα είδη όπως η Μεσογειακή φώκια. Στις περιπτώσεις αυτές, είναι
σαφές ότι τα συγκεκριμένα είδη εκτίθενται σε απειλές που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω της
οργανωμένης διαχείρισης και προστασίας που μπορεί να εφαρμόζεται μέσα σε μια προστατευόμενη περιοχή. Η
υπεραλίευση, η εσκεμμένη θανάτωση , η τυχαία παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία, η έκθεση στη θαλάσσια
Μελέτη 8
84
ρύπανση, η μείωση της διαθεσιμότητας της τροφής, ο υποθαλάσσιος θόρυβος είναι απειλές που μπορεί να
ασκούνται σε απόσταση από τις προστατευόμενες περιοχές, μπορεί όμως να επηρεάζουν αποφασιστικά το είδη
που αποτελούν το προστατευτέο τους αντικείμενο.
Οι μονάδες αφαλάτωσης έχουν συνδεθεί με διάφορες περιβαλλοντικές επιπτώσεις όπως:
α. ενεργειακές καταναλώσεις (θερμική, ηλεκτρική ενέργεια),
β. -ηχορύπανση-υποβάθμιση χρήσης γης,
γ. αισθητική ρύπανση και
δ. απόρριψη άλμης στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Κατά τη φάση της κανονικής λειτουργίας μιας μονάδας αφαλάτωσης οι μεγαλύτερες επιπτώσεις στο θαλάσσιο
περιβάλλον προέρχονται από την εκροή της άλμης στη θάλασσα. Επομένως όταν μια μονάδα βρίσκεται εκτός
περιοχής Natura 2000 εν δυνάμει μπορεί να επηρεάσει θαλάσσιους τύπους οικοτόπων, ιχθυοπανίδα, θαλάσσια
θηλαστικά και θαλάσσια ασπόνδυλα που βρίσκονται εντός των περιοχών.
Όσον αφορά τα Αιολικά Πάρκα, για το χερσαίο τμήμα των προστατευόμενων περιοχών, οι πιέσεις/απειλές εκτός
αυτών, δεν είναι απλό να διαπιστωθούν. Τα τελευταία χρόνια η βελτίωση της επιστημονικής γνώσης σε ότι αφορά
στην μελέτη των μετακινήσεων των χερσαίων οργανισμών, μέσω της τηλεμετρίας, έχει επιτρέψει την εξαγωγή
συμπερασμάτων σχετικά με την έκθεση των ειδών (π.χ. προστατευόμενων ειδών πτηνών, μεταναστευτικών ή μη)
σε απειλές που λαμβάνουν χώρα εκτός προστατευόμενων περιοχών και που μπορεί να επηρεάζουν
ανεπανόρθωτα τους πληθυσμούς τους.
Τα προγράμματα τηλεμετρίας επιτρέπουν στους επιστήμονες να καταγράφουν σε σχεδόν πραγματικό χρόνο

την έκθεση των πτηνών στον κίνδυνο πρόσκρουσης σε ανεμογεννήτριες που χωροθετούνται εκτός του δικτύου
Natura, σε περιοχές όμως που χρησιμοποιούνται σε κάποιο στάδιο της ζωής των προστατευόμενων ειδών, ή σε
ηλεκτροφόρα καλώδια και πυλώνες μεταφοράς ρεύματος ή σε δηλητήρια που μπορεί να εξαφανίσουν
ολόκληρες αποικίες πτωματοφάγων πτηνών. Καταγράφοντας τη θνησιμότητα σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις,
γίνεται αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος εκτός προστατευόμενων περιοχών, ακόμα και για μη
μεταναστευτικά είδη όπως ο Σπιζαετός, που όμως μπορεί κατά την μετα-αναπαραγωγική διασπορά τους να
κινούνται σε δεκάδες, εκατοντάδες ή χιλιάδες χιλιόμετρα από τις επικράτειες των γονιών τους και να εκτίθενται σε
πληθώρα τέτοιων κινδύνων.
Σε ότι αφορά στα μεταναστευτικά πτηνά, η κατάσταση είναι ακόμα πιο περίπλοκη αφού συχνά οι απειλές
λαμβάνουν χώρα όχι απλά εκτός τόπων Natura αλλά κυριολεκτικά σε χώρες όπου δεν εφαρμόζεται κανένα
μέτρο προστασίας. Όμως ακόμα και για αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν απειλές που σχετίζονται με την
ευρύτερη περιοχή μελέτης των υπό μελέτη τόπων. Και τέτοιες απειλές μπορεί να σχετίζονται με την εγκατάλειψη
των εκτατικών πρακτικών του πρωτογενή τομέα στα νησιά του Αιγαίου, κατάσταση που αποστερεί από τα
μεταναστευτικά είδη πολύτιμες πηγές ανεφοδιασμού κατά τα μεταναστευτικά ταξίδια τους ή με την άσκηση
παράνομων «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων όπως η λαθροθηρία ή η παγίδευση μεταναστευτικών πουλιών,
πρακτικές που αν μέχρι πριν αρκετές δεκαετίες μπορούσαν να δικαιολογηθούν εξαιτίας της φτώχειας των
νησιωτών και της ανάγκης για κάλυψη των αναγκών τους σε πρωτεΐνες, σήμερα δεν μπορούν να
αντιμετωπιστούν παρά ως ένας καταδικαστέος αναχρονισμός.
Μελέτη 8
85
Βασικός παράγοντας απειλής που προέρχεται εκτός των περιοχών Natura 2000 είναι οι πυρκαγιές και η κλιματική
αλλαγή. Οι πυρκαγιές απειλούν εν δυνάμει κάθε είδους προστατευτέο αντικείμενο, Υπάρχει πάντα η πιθανότητα
να ξεσπάσουν από έξω και να εισέλθουν εντός της προστατευόμενης περιοχής. Ωστόσο στην περιοχή μελέτης
των Δυτικών Κυκλάδων ενώ η πιθανότητα έναρξης είναι μεγάλη , δεν είναι και τόσο απειλητική η πιθανότητα
εξάπλωσης καθώς η βλάστηση κατά κανόνα είναι χαμηλή, φρυγανώδης. Η κλιματική αλλαγή απειλεί κάθε είδους
προστατευτέα αντικείμενα και σε όλες τις προστατευόμενες περιοχές, κυρίως όμως τα πιο ευαίσθητα και
απειλούμενα είδη και τους τύπους οικοτόπων των γλυκών νερών.
Άλλη κατηγορία πρόκλησης πιέσεων/απειλών είναι οι ανθρωπογενείς αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς,
όπως γεωτρήσεις, αντλήσεις, κατάληψη γης και ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων υδάτων αλλά και η
κατασκευή ενός ταμιευτήρα νερού ή μιας λιμνοδεξαμενής ενδεχομένως να επηρεάζουν την κατάσταση και το
ισοζύγιο των επιφανειακών αλλά και υπόγειων υδάτων με άμεσο αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι πληθυσμοί
των ειδών αλλά και οι τ.ο. σε χερσαία υδάτινα οικοσυστήματα.
Μια σειρά από δραστηριότητες (οικιστικές, βιομηχανικές, γεωργικές) μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στο
προστατευτέο αντικείμενο, ακόμα και προερχόμενες εκτός των προστατευόμενων περιοχών, εάν συνδέονται με
ενέργειες που αλλάζουν σημαντικά το υδρολογικό καθεστώς των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων.
Σε ότι αφορά σε ευρύτερα ζητήματα χωροταξίας και αναπτυξιακού προτύπου για την εξεταζόμενη περιοχή, και
στον βαθμό στον οποίο τα προβλήματα στους τομείς αυτούς στην ευρύτερη περιοχή μπορεί να επηρεάζουν το
προστατευτέο αντικείμενο των τόπων Natura, είναι σαφές ότι η υποβάθμιση του ευρύτερου αγροτικού τοπίου,
η κατάληψη πολύτιμων αγροτικών εκτάσεων από την εκτός σχεδίου δόμηση και τις σχετιζόμενες με την
τουριστική ανάπτυξη υποδομές, ελαττώνουν την περιβαλλοντική ετερογένεια, υποβαθμίζουν συνολικότερα τα
νησιωτικά οικοσυστήματα και έμμεσα επηρεάζουν και τις ίδιες τις προστατευόμενες περιοχές.
Σημαντικότερη ίσως συνέπεια της εξέλιξης αυτής, είναι η αποσύνδεση της ποιότητας τοπίου και οικοσυστημάτων
από το σύστημα αξιών των νησιωτικών κοινωνιών, εξαιτίας του εκμαυλισμού τους από το εύκολο κέρδος και την
έξοδο από την κοινωνική απομόνωση που προσφέρει ο σύγχρονος μαζικός τουρισμός. Κατάσταση που
αυξάνει συνεχώς την απόσταση από το παλαιότερο βιώσιμο νησιωτικό μοντέλο της αυτάρκειας και οδηγεί σε
αυξημένα περιβαλλοντικά προβλήματα που με τη σειρά τους επιτείνουν τα προβλήματα διατήρησης της
βιοποικιλότητας.
Από αυτήν την άποψη και δεδομένων των δυσκολιών στην υιοθέτηση πιο βιώσιμων αναπτυξιακών προτύπων
στο κατοικημένο τμήμα της υπό μελέτης περιοχής, αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα για την διατήρηση του
προστατευτέου αντικειμένου, η θωράκιση των ακατοίκητων νησίδων του δικτύου Natura, ως «κιβωτών»
βιοποικιλότητας μέσα σε έναν ευρύτερο νησιωτικό χώρο που εκτίθεται συνεχώς σε αυξανόμενες πιέσεις. Αν στις
νησίδες μπορούν τα αποθέματα ειδών να προστατευτούν αποτελεσματικά και να αντιμετωπίσουν τις
αυξανόμενες πιέσεις του ευρύτερου χώρου, αυτό μπορεί να αυξήσει την ανθεκτικότητα των τοπικών πληθυσμών
και οικοσυστημάτων και να επιτρέψει την μελλοντική ανάκαμψή τους σε κατοικημένες περιοχές όπου οι τρέχουσες
πιέσεις τα έχουν οδηγήσει σε υποχώρηση. Αυτό το τελευταίο ισχύει για είδη πανίδας και όχι για είδη χλωρίδας ή
τύπους οικοτόπων.
Οι βασικές σημαντικές δραστηριότητες και σχέδια ανάπτυξης εντός και εκτός των περιοχών Νatura, με
χαρακτήρα πιέσεων/ απειλών για το προστατευτέο αντικείμενο καταγράφονται στον Πίνακα 3.2-1, που
παρατίθεται στο Τεύχος ΤΤΑ.
Μελέτη 8
86
3.2.2 Πιέσεις και απειλές της ευρύτερης περιοχής κάθε GR
GR4220001 - ΑΝΔΡΟΣ: ΟΡΜΟΣ ΒΙΤΑΛΙ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ (ΕΖΔ) & GR4220028 - ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ
ΚΑΙ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ & GR4220028 - ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ
ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές που καταγράφονται εκτός των ορίων της περιοχής Natura και εκτιμάται ότι
επηρεάζουν τα προστατευτέα αντικείμενα είναι οι γεωργικές, κτηνοτροφικές, τουριστικές, οικιστικές θαλάσσιες
δραστηριότητες, όπως και επιμέρους δραστηριότητες όπως το κυνήγι και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
από αιολική.
Όσον αφορά τις γεωργικές δραστηριότητες, η Α11 «Καύση για γεωργικούς σκοπούς» και η Α21 «Χρήση
φυτοπροστατευτικών χημικών ουσιών στη γεωργία», κυρίως για την περιοχή του οικισμού Κατάκοιλου, στα
δυτικά του ορίου των Natura. Ειδικά η καύση για γεωργικούς και κτηνοτροφικούς λόγους, που λαμβάνει χώρα
όταν γίνονται οι καθαρισμοί και οι κλαδεύσεις οπωροφόρων δέντρων και κυρίως των ελαιόδεντρων, μπορεί να
εξελιχθεί σε δασική πυρκαγιά, όπως συνέβη τον Απρίλιο του 2021, οπότε και κάηκαν 3.200 στρέμματα
θαμνώδους βλάστησης στην περιοχή της Βουρκωτής, μεταξύ των οποίων και 1.200 στρ. του ΚΑΖ «Μεγάλα
Βράχια», εντός της ΕΖΔ και της ΖΕΠ. Οι πιέσεις και απειλές αυτές δύναται να επιδράσουν αρνητικά στο είδος
χλωρίδας Fritillaria obliqua subsp. Tuntasia, στα είδη χειρόπτερων αλλά και στους τ.ο. 5420 και 9350.
Όσον αφορά τις κτηνοτροφικές δραστηριότητες, οι πιέσεις και απειλές είναι Α09 «Εντατική βόσκηση ή
υπερβόσκηση από ζώα» και Α10 «Υπερβολική βόσκηση ή βόσκηση μικρότερη της προδιαγραφείσας» ειδικά
στις περιοχές οικισμών που βρίσκονται πολύ κοντά στο όριο των Natura όπως οι περιοχές των οικισμών
Αποίκια και Κατάκοιλος για την ΕΖΔ και τη ΖΕΠ και οι Στενιές, Συνέτι, Μέσα Βουνί, Κόρθι, Αηδόνια, Πίσω Μεριά για
τη ΖΕΠ στο νότιο τμήμα του νησιού. Το προστατευτέο αντικείμενο που επηρεάζεται είναι οι τ.ο. 5210, 5420, 6420,
92D0 και 91Ε0, καθώς και το είδος χλωρίδας Fritillaria obliqua subsp. Tuntasia.
Όσον αφορά τις οικιστικές δραστηριότητες, η κυριότερη πίεση και απειλή είναι η F01 «Μετατροπή από άλλες
χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της αποστράγγισης και της
τροποποίησης των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων συνθηκών)», κυρίως στις περιοχές των οικισμών
Αποίκια και Κατάκοιλος για την ΕΖΔ και τη ΖΕΠ και οι Στενιές, Συνέτι, Μέσα Βουνί, Κόρθι, Αηδόνια, Πίσω Μεριά για
τη ΖΕΠ στο νότιο τμήμα του νησιού, οι οποίοι βρίσκονται στο όριο της ΕΖΔ και της ΖΕΠ. Το προστατευτέο
αντικείμενο που επηρεάζεται είναι οι τ.ο. 5210, 5420 και 9350, οι οποίοι αποτελούν ΟΧΕ για την ερπετοπανίδα του
νησιού (Σπιτόφιδο/Zamenis situla και Λαφιάτης/Elaphe quatuorlineata).
Όσον αφορά τις δραστηριότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική, η πίεση και απειλή D01
«Αιολική, κυματική και παλιρροιακή ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής» είναι η κυριότερη. Η
πίεση/απειλή αφορά το υφιστάμενο αιολικό πάρκο της «ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε» με άδεια λειτουργίας και το
«ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΝΔΡΟΥ-ΜΑΡΑΘΙΑ Α.Ε.» που έχει άδεια εγκατάστασης στη βόρεια Άνδρο κοντά στο όριο
Μελέτη 8
87
της ΖΕΠ, δύναται να επηρεάσει αρνητικά την ορνιθοπανίδα και κυρίως τα αρπακτικά είδη Σπιζαετός (Aquila
fasciata), Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), Πετρίτης (Falco peregrinus).
Η δραστηριότητα του κυνηγιού με την πίεση/απειλή G07 «Κυνήγι» υπάρχει σε όλη την ευρύτερη περιοχή της ΕΖΔ
και ΖΕΠ. Η δραστηριότητα δύναται να επιδράσει αρνητικά την ορνιθοπανίδα της ΖΕΠ.
Σε ότι αφορά τα σημαντικά στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος εκτός της περιοχής Natura που συνδέονται
από οικολογική άποψη με το προστατευτέο αντικείμενο της περιοχής, σημειώνεται ότι προτείνεται να
αποτελέσουν περιφερειακές ζώνες αναπαραγωγής αρπακτικών οι ακόλουθες περιοχές στα όρια των
προστατευόμενων περιοχών της Άνδρου, καθώς πρόκειται για ζώνες που αποτελούν κρίσιμα ενδιαιτήματα
(περιοχές αναπαραγωγής ή /και τροφοληψίας) των αρπακτικών ειδών που έχουν καταγραφεί στη ΖΕΠ:
✓ Η περιοχή των βραχωδών ακτών της βορειοανατολικής Άνδρου, κοντά στις θέσεις των αιολικών
πάρκων, από τον όρμο Μεγάλης Πέζας έως το Βιτάλι. Η ζώνη περιλαμβάνει απότομες βραχώδεις ακτές
από τον Όρμο Μεγάλη Πέζας μέχρι την παραλία Βιτάλι και σε απόσταση 500 μ από την ακτή, στη βόρεια
Άνδρο, στο όριο της ΖΕΠ GR4220028 (βλ. ΠΖ03 Κεφ. 4.5.1)
✓ Η περιοχή δυτικά από τον οικισμό Μέσα Βουνί Άνδρου, που αφορά την ημιορεινή περιοχή δυτικά από
τον οικισμό Μέσα Βουνί σε υψόμετρο 500 με 700 μ υψόμετρο, στο όριο της ΖΕΠ GR4220028, καθώς και
την περιοχή με ονομασία «Περιοχή ανατολικά από τον οικισμό Κοχύλου Άνδρου», που αφορά τη
χερσόνησο κάτω από την Αγία Ελεούσα, στο όριο της ΖΕΠ GR4220028,. (βλ. ΠΖ01 Κεφ. 4.5.1)
✓ Η ημιορεινή περιοχή βόρεια από τον οικισμό Στενιές σε υψόμετρο 70 με 200 μ υψόμετρο, στο όριο της
ΖΕΠ GR4220028, η οποία αποτελεί συνέχεια του ΚΑΖ Στενιές-Μ. Αγ. Νικολάου Άνδρου (τμήμα εκτός
GR4220028) (βλ. ΠΖ02, Κεφ. 4.5.1).
Επίσης ο υγρότοπος που περιλαμβάνει τον ρύακα Αφουρσέ, νότια του οικισμού Αποίκια και την εκβολή αυτού,
προτείνεται να αποτελέσει περιφερειακή ζώνη (ΠΖ04, Κεφ. 4.5.1), καθώς αποτελεί σημαντικό ενδιαίτημα για την
πανίδα του νησιού και συγκεκριμένα για την ορνιθοπανίδα και κυρίως τα μεταναστευτικά είδη για τα οποία οι
ρύακαες και τα ρέματα μόνιμης ροής, αποτελούν αξιοσημείωτους σταθμούς ξεκούρασης κατά την περίοδο
της μετανάστευσης.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι σε απόσταση 70 μ. από το ρέμα Πλούσκας, το οποίο καταλήγει στον ομώνυμο
Μικρό Νησιωτικό Υγρότοπο και περίπου 500 μ. από το βορειοανατολικό όριο των ΕΖΔ και ΖΕΠ και 700 μ. από το
ρέμα και την κοιλάδα του Ατενίου, το οποίο σχηματίζει τον Μικρό Νησιωτικό Υγρότοπο του Ατενίου, σχεδιάζεται
να δημιουργηθεί ο χώρος υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) Άνδρου. Ο ΧΥΤΥ θα επεξεργάζεται τους
κωδικούς αποβλήτων που ανήκουν στην Κατηγορία 20 «Δημοτικά Απόβλητα», εξαιρουμένων αυτών που
επισημαίνονται με αστερίσκο, καθώς και όποια άλλη κατηγορία αποβλήτων πληροί τις προϋποθέσεις
σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 29407/3508/2002 και την Απόφαση 33/2003/ΕΚ, σχετικά με τα κριτήρια και
τις διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων. Ο ΧΥΤΥ παρόλο που έχει
λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση 36396/21/9/2018 ΑΕΠΟ από το ΥΠΕΝ, λόγω της γειτνίασης με το ρέμα,
κρίνεται ότι μπορεί να αποτελέσει απειλή για το προστατευτέο αντικείμενο του ρέματος, όπως η Ποταμοχελώνα
(Mauremys rivulata).
GR4220035 – ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΝΔΡΟΥ
Όσον αφορά τις θαλάσσιες δραστηριότητες της θαλάσσιας ΕΖΔ και του θαλάσσιου τμήματος της ΖΕΠ της
Άνδρου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές είναι η Ε02 «Μεταφορικές δραστηριότητες ναυσιπλοΐας και
Μελέτη 8
88
οχηματαγωγών» και Ε03 «Δίαυλοι ακτοπλοϊκών γραμμών (εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή
αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)», η Ε07 «Θαλάσσια ρύπανση με πετρέλαιο», η G03 «Αλιεία με
βιντζότρατα». Τα είδη που επηρεάζονται είναι η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus), η θαλάσσια
ορνιθοπανίδα Calonectris diomedea, Larus audouinii, Phalacrocorax aristotelis, Puffinus yelkouan, οι τ.ο. 1110,
1120* και 1170.
Όσον αφορά τις θαλάσσιες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων του θαλάσσιου
τμήματος της ΕΖΔ της Κιμώλου και της Πολυαίγου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις
δραστηριότητες του τουρισμού, όπως είναι η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η
G01 «Αλιεία με δίχτυα», η συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική)
που προκαλεί μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών, G03 «Αλιεία με βιντζότρατα», G12
«Τυχαία θανάτωση», λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και η ναυσιπλοΐα, όπως η Ε07 «Θαλάσσια ρύπανση με
πετρέλαιο» και Ε03 «Δίαυλοι ακτοπλοϊκών γραμμών (εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης
(π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)»,
Τα είδη που επηρεάζονται είναι η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus), η θαλάσσια χελώνα Caretta
caretta, το Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), η Πίννα (Pinna nobilis) και η Πετροσωλήνα (Lithopaga lithopaga).
GR4220006 – ΝΗΣΟΙ ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ – ΚΙΜΩΛΟΣ
Όσον αφορά τις χερσαίες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής, εκτός των χερσαίων ορίων της ΕΖΔ
GR4220006, οι οποίες αφορούν μόνο το νότιο τμήμα της νήσου Κιμώλου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές είναι
οι δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01 «Μετατροπή από
άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της αποστράγγισης και της
τροποποίησης των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων συνθηκών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και
δραστηριότητες αναψυχής», η F09 «Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές /
ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις», όπως και οι μεταλλευτικές δραστηριότητες C01 «Εξόρυξη ορυκτών (π.χ.
πετρώματα, μεταλλεύματα, χαλίκια, άμμος).
Η δραστηριότητα του κυνηγιού με την πίεση/απειλή G12 «Τυχαία θανάτωση (λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και
κυνηγιού)ι» υπάρχει σε όλη την ευρύτερη περιοχή της ΕΖΔ. Η δραστηριότητα δύναται να επιδράσει αρνητικά την
ερπετοπανίδα της ΕΖΔ. Τέλος, οι αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς των υγροτόπων (γεωτρήσεις, αντλήσεις)
λόγω της πίεσης K01 «Άντληση από υπόγεια, επιφανειακά ή μεικτά ύδατα» αποτελούν υψηλής σημασίας πίεση.
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν την πλούσια ερπετοπανίδα του νησιού και
συγκεκριμένα τα είδη Οχιά της Μήλου (Macrovipera schweizeri), Σπιτόφιδο (Zamenis situla), Γουστέρα της
Μήλου (Podarcis milensis) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata).
τμήματος της ΕΖΔ της Κιμώλου και της Πολυαίγου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις
δραστηριότητες του τουρισμού, η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία
με δίχτυα», η συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί
μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών, G03 «Αλιεία με βιντζότρατα», G12 «Τυχαία
θανάτωση», λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και η ναυσιπλοΐα, όπως η Ε02 «Μεταφορικές δραστηριότητες
Μελέτη 8
89
ναυσιπλοΐας και οχηματαγωγών», η Ε07 «Θαλάσσια ρύπανση με πετρέλαιο» και Ε03 «Δίαυλοι ακτοπλοϊκών
γραμμών (εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)». Τέλος οι
δραστηριότητες της γεωργίας με την πίεση/απειλή Α05 «Απομάκρυνση μικρών χαρακτηριστικών τοπίου για
ενοποίηση αγροτεμαχίων (φράκτες, ξερολιθιές, βούρλα, ανοιχτές τάφρους, πηγές, μεμονωμένα δέντρα κλπ.)»
Τα είδη που επηρεάζονται είναι η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus), το Ρινοδέλφινο (Tursiops
truncatus), η Πίννα (Pinna nobilis) και η Πετροσωλήνα (Lithopaga lithopaga).
Η συγκεκριμένη περιοχή Natura δεν έχει ευρύτερη χερσαία περιοχή, αφού η ΕΖΔ περιλαμβάνει ολόκληρο το νησί
της Αντιμήλου. Όσον αφορά την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή, αφορά τη θαλάσσια περιοχή εκτός των ορίων
της ΕΖΔ.
τμήματος της ΕΖΔ της Αντιμήλου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις δραστηριότητες του
τουρισμού, όπως είναι η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα»,
η συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση
πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών, G03 «Αλιεία με βιντζότρατα», G12 «Τυχαία θανάτωση»,
λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και η ναυσιπλοΐα, όπως η Ε02 «Μεταφορικές δραστηριότητες ναυσιπλοΐας και
οχηματαγωγών», η Ε07 «Θαλάσσια ρύπανση με πετρέλαιο» και Ε03 «Δίαυλοι ακτοπλοϊκών γραμμών
(εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)».
truncatus), η Πίννα (Pinna nobilis).
GR4220006, οι οποίες αφορούν μόνο το νότιο τμήμα της νήσου Κιμώλου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές είναι
οι δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01 «Μετατροπή από
άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της αποστράγγισης και της
τροποποίησης των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων συνθηκών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και
ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις», όπως και οι μεταλλευτικές δραστηριότητες C01 «Εξόρυξη ορυκτών (π.χ.
πετρώματα, μεταλλεύματα, χαλίκια, άμμος). Η δραστηριότητα του κυνηγιού με την πίεση/απειλή G12 «Τυχαία
θανάτωση (λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και κυνηγιού)ι» υπάρχει σε όλη την ευρύτερη περιοχή της ΕΖΔ. Η
δραστηριότητα δύναται να επιδράσει αρνητικά την ερπετοπανίδα της ΕΖΔ.
Τέλος οι δραστηριότητες της γεωργίας με την πίεση/απειλή Α05 «Απομάκρυνση μικρών χαρακτηριστικών
τοπίου για ενοποίηση αγροτεμαχίων (φράκτες, ξερολιθιές, βούρλα, ανοιχτές τάφρους, πηγές, μεμονωμένα
δέντρα κλπ.)» και της κτηνοτροφίας με την πίεση/απειλή A09 «Εντατική βόσκηση ή υπερβόσκηση από ζώα».
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές επηρεάζουν την πλούσια ερπετοπανίδα του νησιού και συγκεκριμένα το είδος
Οχιά της Μήλου που στη Σίφνο απαντά το τοπικό υποείδος Macrovipera schweizeri siphnensis (Wettstein,
1952), το οποίο είναι εξαιρετικά σπάνιο. Άλλα είδη, τα οποία ενδέχεται να επηρεάζονται είναι το Σπιτόφιδο
Μελέτη 8
90
(Zamenis situla) και το χειλόποδο Lithobius nudus που είναι ενδημικό στην Ελλάδα (Simaiakis et al. 2005)
(ηπειρωτική Ελλάδα και στο Νότιο Αιγαίο με μοναδική παρουσία στο νησί της Σίφνου).
Επίσης οι παραπάνω πιέσεις/απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν αρνητικά τους τύπους οικοτόπους του
υπόλοιπου τμήματος του νησιού: 3290, 5210, 5330, 5420, 9320.
τμήματος της ΕΖΔ της Σίφνου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις δραστηριότητες του
τουρισμού, όπως είναι η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα»,
η συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση
Τα είδη που επηρεάζονται είναι χελώνα Caretta caretta, η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus), το
Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus). Επίσης ενδέχεται να επηρεάζονται οι τύποι οικοτόπων 1120*, 1160 kai 1170.
GR4220009, οι οποίες αφορούν το βόρειο, το ανατολικό και το δυτικό τμήμα της νήσου Σερίφου, οι κυριότερες
πιέσεις και απειλές είναι οι δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι
η F01 «Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της
αποστράγγισης και της τροποποίησης των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων συνθηκών)», η F07
«Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η F09 «Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων /
απορριμμάτων από οικιακές / ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις».
Επίσης οι δραστηριότητες της γεωργίας με την πίεση/απειλή Α05 «Απομάκρυνση μικρών χαρακτηριστικών
δέντρα κλπ.)» και της κτηνοτροφίας με την πίεση/απειλή A10 «Υπερβολική βόσκηση ή βόσκηση μικρότερη της
προδιαγραφείσας», Τέλος, οι αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς των υγροτόπων (γεωτρήσεις, αντλήσεις)
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές επηρεάζουν την ερπετοπανίδα του νησιού και συγκεκριμένα τα είδη Σπιτόφιδο
(Zamenis situla) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata).
υπόλοιπου τμήματος του νησιού: 3290, 5210, 5420, 9320.
τμήματος της ΕΖΔ Σερίφου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις δραστηριότητες του
τουρισμού, η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα», η
συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση
Μελέτη 8
91
truncatus), η Πίννα (Pinna nobilis).
GR4220010, οι οποίες αφορούν το νότιο, το ανατολικό και το δυτικό τμήμα της νήσου Κύθνου, οι κυριότερες
πιέσεις και απειλές είναι οι δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι
η F01 «Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της
«Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η F09 «Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων /
απορριμμάτων από οικιακές / ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις».
(Zamenis situla) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata).
υπόλοιπου τμήματος του νησιού: 5330, 5420, 92D0.
τμήματος της ΕΖΔ της Κύθνου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις δραστηριότητες του
τουρισμού, η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα», η
συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση
Τα είδη που επηρεάζονται είναι η χελώνα Caretta caretta, η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus), το
Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), η Πίννα (Pinna nobilis).
GR4220011 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΕΑ
GR4220011, αφορούν κυρίως το δυτικό τμήμα του νησιού. Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές αντιστοιχούν
κυρίως σε δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01
«Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της
«Τροποποίηση των συνθηκών των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων περιοχών, για ανάπτυξη, χρήση και
προστασία των οικιστικών, εμπορικών, βιομηχανικών και ψυχαγωγικών υποδομών και περιοχών
(συμπεριλαμβανομένων έργων προστασίας από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας ή των έργων και
υποδομών προστασίας των ακτών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η F09
«Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές / ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις».
Μελέτη 8
92
Η δραστηριότητα του κυνηγιού με την πίεση/απειλή G10 «Παράνομο κυνήγι/θανάτωση» και G12 «Τυχαία
δραστηριότητα δύναται να επιδράσει αρνητικά την ερπετοπανίδα της ΕΖΔ. Τέλος η απειλή D01 «Αιολική, κυματική
και παλιρροιακή ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής», αφορά τον ΑΣΠΗΕ στη δυτική Κέα, στην
περιοχή του ΧΥΤΑ Κέας, όπου έχουν πάρει άδεια εγκατάστασης 3 Α/Γ.
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν την ερπετοπανίδα του νησιού και συγκεκριμένα τα
είδη Σπιτόφιδο (Zamenis situla), Λαφιάτης (Elaphe quatuorlineata) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata),
όπως το ασπόνδυλο Πεταλούδα της Ρόδου (Euplagia quadripunctaria).
υπόλοιπου τμήματος του νησιού: 1240, 1310, 1410, 2260, 3290, 5330, 5420, 8210, 92C0, 92D0, 9320, 9350.
Όσον αφορά τις θαλάσσιες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων της ΕΖΔ και της ΖΕΠ της
Τήνου, οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις δραστηριότητες του τουρισμού, η F07
«Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα», η συγκομιδή θαλάσσιων
αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση πληθυσμών
ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών, G03 «Αλιεία με βιντζότρατα», G12 «Τυχαία θανάτωση», λόγω
δραστηριοτήτων αλιείας και η ναυσιπλοΐα, όπως η Ε02 «Μεταφορικές δραστηριότητες ναυσιπλοΐας και
(εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)». Τέλος, η F22
«Οικιστικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες και δομές που προκαλούν θαλάσσια μακρο- και μικρο-σωματιδιακή
ρύπανση (π.χ. πλαστικές σακούλες, πολυστερίνη)»
Τα είδη που ενδέχεται να επηρεάζονται είναι η χελώνα Caretta caretta, η Μεσογειακή Φώκια (Monachus
monachus) και η Πίννα (Pinna nobilis). Ενώ και ο τύπος οικοτόπου 1120*, 1160 και 1170 και 8330 με τα θαλάσσια
λιβάδια ποσειδωνίας.
GR4220018 ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΕΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ & GR4220032 ΒΟΡΕΙΑ ΣΥΡΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ
GR4220018 και της ΖΕΠ GR4220032, η οποία επικαλύπτει την ΕΖΔ, αφορούν κυρίως το νότιο τμήμα του νησιού.
Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές αντιστοιχούν κυρίως σε δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την
οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01 «Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές
αναψυχής (εξαιρουμένης της αποστράγγισης και της τροποποίησης των ακτών, των εκβολών και των
παράκτιων συνθηκών)», η F06 «Τροποποίηση των συνθηκών των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων
περιοχών, για ανάπτυξη, χρήση και προστασία των οικιστικών, εμπορικών, βιομηχανικών και ψυχαγωγικών
υποδομών και περιοχών (συμπεριλαμβανομένων έργων προστασίας από την άνοδο της στάθμης της
θάλασσας ή των έργων και υποδομών προστασίας των ακτών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και
ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις».
Μελέτη 8
93
δραστηριότητα δύναται να επιδράσει αρνητικά στην ορνιθοπανίδα της περιοχής.
(Zamenis situla) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata). Επίσης επηρεάζεται και η ορνιθοπανίδα με το είδος
χαρακτηρισμού Αετογερακίνα (Buteo rufinus) και τα σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας όπως ο Πετρίτης (Falco
peregrinus), ο Σπιζαετός (Hieraetus fasciatus), ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Αρτέμης
(Calonectris diomedea) καθώς και μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας.
υπόλοιπου τμήματος του νησιού: 1240, 1310, 1410, 2120, 5210, 5420, 8210, 92D0.
(εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)». Τέλος η F22
ρύπανση (π.χ. πλαστικές σακούλες, πολυστερίνη)».
Το είδος που ενδέχεται να επηρεάζεται είναι η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus).
GR4220019 ΤΗΝΟΣ: ΜΥΡΣΙΝΗ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΛΙΒΑΔΑ & GR4220031 ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΤΗΝΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ
GR4220019 και της ΖΕΠ GR4220031, η οποία επικαλύπτει την ΕΖΔ, αφορούν κυρίως το βόρειο και δυτικό τμήμα
του νησιού. Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές αντιστοιχούν κυρίως σε δραστηριότητες που αφορούν τον
τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01 «Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες,
οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της αποστράγγισης και της τροποποίησης των ακτών, των
εκβολών και των παράκτιων συνθηκών)», η F06 «Τροποποίηση των συνθηκών των ακτών, των εκβολών και των
παράκτιων περιοχών, για ανάπτυξη, χρήση και προστασία των οικιστικών, εμπορικών, βιομηχανικών και
ψυχαγωγικών υποδομών και περιοχών (συμπεριλαμβανομένων έργων προστασίας από την άνοδο της
στάθμης της θάλασσας ή των έργων και υποδομών προστασίας των ακτών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός
και δραστηριότητες αναψυχής», η F09 «Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές
/ ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις».
Μελέτη 8
94
δραστηριότητα δύναται να επιδράσει αρνητικά την ερπετοπανίδα της ΕΖΔ. Τέλος η απειλή D01 «Αιολική, κυματική
και παλιρροιακή ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής», αφορά τα ΑΣΠΗΕ στη βορειοδυτική Τήνο,
αφενός στην περιοχή του οικισμού Μαμάδος, όπου έχουν πάρει άδεια εγκατάστασης 5 Α/Γ και ο ΑΣΠΗΕ στην
ορεινή περιοχή ανάμεσα στους οικισμούς Καρδιανή και Υστέρνια, όπου έχουν πάρει άδεια λειτουργίας 3 Α/Γ.
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν την ερπετοπανίδα του νησιού και συγκεκριμένα τα
είδη Σπιτόφιδο (Zamenis situla), Λαφιάτης (Elaphe quatuorlineata) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata),
όπως επίσης τα ασπόνδυλα είδη Cordulegaster helladica και το τοπικό ενδημικό ισόποδο Schizidium tinum.
Επίσης επηρεάζεται και η ορνιθοπανίδα με το είδος χαρακτηρισμού Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), και τα
σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας όπως ο Πετρίτης (Falco peregrinus), ο Σπιζαετός (Hieraetus fasciatus), η
Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), το Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza
caesia), καθώς και μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας.
υπόλοιπου τμήματος του νησιού: 1240, 3290, 5420, 6420, 8220, 92C0, 92D0, 9320, 9350.
Σε ότι αφορά τα σημαντικά στοιχεία του χερσαίου φυσικού περιβάλλοντος εκτός των περιοχών Natura που
συνδέονται από οικολογική άποψη με το προστατευτέο αντικείμενο της περιοχής, σημειώνεται ότι προτείνεται
να αποτελέσει περιφερειακή ζώνη αναπαραγωγής αρπακτικών η περιοχή στα βορειανατολικά του νησιού, από
το ΚΑΖ «Πάνορμος» έως τον Πλατύ Γιαλό ανατολικά, και τις περιοχές Κάτω Μεριά, Αλωνάκι και Πύργος στα
νότια, καθώς αποτελεί κρίσιμο ενδιαίτημα (περιοχές αναπαραγωγής ή /και τροφοληψίας) των αρπακτικών
ειδών που έχουν καταγραφεί στη ΖΕΠ και κυρίως του Σπιζαετού (Aquila fasciata) (βλ. ΠΖ-06, Κεφ. 4.5.1)
(εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)». Τέλος η F22
ρύπανση (π.χ. πλαστικές σακούλες, πολυστερίνη)».
Τα είδη που ενδέχεται να επηρεάζονται είναι η Πρασινοχελώνα (Chelonia mydas), η χελώνα Caretta caretta, η
Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus).
Σε ότι αφορά τα σημαντικά στοιχεία του θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος εκτός των περιοχών Natura που
συνδέονται από οικολογική άποψη με το προστατευτέο αντικείμενο της περιοχής, σημειώνεται ότι προτείνεται
να δημιουργηθεί η θαλάσσια περιφερειακή ζώνη, στο νησί της Τήνου και συγκεκριμένα στην θαλάσσια περιοχή
από Τραχήλι μέχρι όρμο Λιβάδας Τήνου, περιμετρικά του ακρωτηρίου Φερό Γκρεμνός Τήνου, που αφορά 477
στρ. θαλάσσιας περιοχής στο όριο της ΖΕΠ GR4220031 και πολύ κοντά στο όριο της ΕΖΔ GR4220019 (βλ. ΠΖ05,
Κεφ. 4.5.1), λόγω της ύπαρξης αναπαραγωγικού πληθυσμού του είδους προτεραιότητας Monachus
monachus (Μεσογειακή φώκια), ενώ τα θαλάσσια σπήλαια (τ.ο. 8330), οι βραχώδεις ακτές και η θαλάσσια
Μελέτη 8
95
περιοχή που τα περιβάλει, αποτελούν περιοχή αναπαραγωγής και τροφοληψίας της φώκιας, σύμφωνα με τα
τελευταία δεδομένα έρευνας της Mom.
GR4220020 ΝΗΣΟΣ ΜΗΛΟΣ: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ - ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ & GR4220030 ΔΥΤΙΚΗ ΜΗΛΟΣ, ΑΝΤΙΜΗΛΟΣ,
ΠΟΛΥΑΙΓΟΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ
GR4220020 και της ΖΕΠ GR4220030, η οποία επικαλύπτει την ΕΖΔ, αφορούν το ανατολικό τμήμα του νησιού. Οι
κυριότερες πιέσεις και απειλές αντιστοιχούν κυρίως σε δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την
οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01 «Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές
αναψυχής (εξαιρουμένης της αποστράγγισης και της τροποποίησης των ακτών, των εκβολών και των
παράκτιων συνθηκών)», η F06 «Τροποποίηση των συνθηκών των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων
περιοχών, για ανάπτυξη, χρήση και προστασία των οικιστικών, εμπορικών, βιομηχανικών και ψυχαγωγικών
υποδομών και περιοχών (συμπεριλαμβανομένων έργων προστασίας από την άνοδο της στάθμης της
θάλασσας ή των έργων και υποδομών προστασίας των ακτών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και
ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις», όπως επίσης και οι μεταλλευτικές δραστηριότητες C01 «Εξόρυξη ορυκτών (π.χ.
πετρώματα, μεταλλεύματα, χαλίκια, άμμος).
θανάτωση (λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και κυνηγιού)ι» υπάρχει σε όλη την ευρύτερη περιοχή της ΕΖΔ.
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν την πλούσια ερπετοπανίδα του νησιού και
συγκεκριμένα τα είδη Οχιά της Μήλου (Macrovipera schweizeri), Σπιτόφιδο (Zamenis situla), Γουστέρα της
Μήλου (Podarcis milensis) και Ποταμοχελώνα (Mayremys rivulata).
Επίσης επηρεάζεται και η ορνιθοπανίδα και συγκεκριμένα το είδος χαρακτηρισμού Μαυροπετρίτης (Falco
eleonorae), και τα σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας όπως ο Πετρίτης (Falco peregrinus), ο Σπιζαετός (Hieraetus
fasciatus), η Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Αρτέμης
(Calonectris diomedea), ο Μύχος (Puffinus yelkouan), Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii), καθώς και
μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας.
Οι παραπάνω πιέσεις/απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν αρνητικά και τους τύπους οικοτόπους του υπόλοιπου
τμήματος του νησιού: 1240, 1310, 1410, 1420, 2110, 2230, 2250*, 2260, 5210, 5420, 8220, 92D0, 9320.
GR4220027 ΝΗΣΙΔΕΣ ΜΥΚΟΝΟΥ: ΡΗΝΕΙΑ, ΧΤΑΠΟΔΙΑ, ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ
Όσον αφορά τις χερσαίες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων της ΖΕΠ GR4220027,
αφορούν το νησί της Δήλου και το δυτικό τμήμα της Μυκόνου. Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές αντιστοιχούν
κυρίως σε δραστηριότητες που αφορούν τον τουρισμό και την οικιστική ανάπτυξη, όπως είναι η F01
«Μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής (εξαιρουμένης της
«Τροποποίηση των συνθηκών των ακτών, των εκβολών και των παράκτιων περιοχών, για ανάπτυξη, χρήση και
προστασία των οικιστικών, εμπορικών, βιομηχανικών και ψυχαγωγικών υποδομών και περιοχών
Μελέτη 8
96
(συμπεριλαμβανομένων έργων προστασίας από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας ή των έργων και
υποδομών προστασίας των ακτών)», η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η F09
«Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές / ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις».
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν την πλούσια ορνιθοπανίδα των νησιών και
συγκεκριμένα τα είδη χαρακτηρισμού Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), Αιγαιόγλαρος (Larus audouini) και ο
Μύχος (Puffinus yelkouani) και τα σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας όπως ο Πετρίτης (Falco peregrinus), ο
Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Αρτέμης (Calonectris diomedea), καθώς και μεταναστευτικά
είδη ορνιθοπανίδας.
Όσον αφορά τις θαλάσσιες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων της ΖΕΠ της Μυκόνου,
οι κυριότερες πιέσεις και απειλές προέρχονται από τις δραστηριότητες του τουρισμού, η F07 «Αθλητισμός,
τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα», η συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και
οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση
των ειδών, G03 «Αλιεία με βιντζότρατα», G12 «Τυχαία θανάτωση», λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και η
ναυσιπλοΐα, όπως η Ε02 «Μεταφορικές δραστηριότητες ναυσιπλοΐας και οχηματαγωγών», η Ε07 «Θαλάσσια
ρύπανση με πετρέλαιο» και Ε03 «Δίαυλοι ακτοπλοϊκών γραμμών (εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή
αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια, βυθοκόρηση)».
Τα είδη που ενδέχεται να επηρεάζονται είναι τα θαλασσοπούλια Αιγαιόγλαρος (Larus audouini), ο Μύχος
(Puffinus yelkouani), Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Αρτέμης (Calonectris diomedea).
GR4220029 ΣΕΡΙΦΟΣ: ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΣΕΡΙΦΟΠΟΥΛΑ, ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΒΟΥΣ
Όσον αφορά τις θαλάσσιες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων της θαλάσσιας ΖΕΠ
GR4220029, αφορούν το θαλάσσιο τμήμα της Σερίφου.
Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές, των θαλάσσιων δραστηριοτήτων της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων
της ΖΕΠ της Σερίφου, προέρχονται από τις δραστηριότητες του τουρισμού, η F07 «Αθλητισμός, τουρισμός και
δραστηριότητες αναψυχής», η G01 «Αλιεία με δίχτυα», η συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών
(επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών, G03
«Αλιεία με βιντζότρατα», G12 «Τυχαία θανάτωση», λόγω δραστηριοτήτων αλιείας και η ναυσιπλοΐα, όπως η Ε02
«Μεταφορικές δραστηριότητες ναυσιπλοΐας και οχηματαγωγών», η Ε07 «Θαλάσσια ρύπανση με πετρέλαιο» και
Ε03 «Δίαυλοι ακτοπλοϊκών γραμμών (εμπορικών και επιβατικών) και η υποδομή αγκυροβόλησης (π.χ. κανάλια,
βυθοκόρηση)». Τέλος η F22 «Οικιστικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες και δομές που προκαλούν θαλάσσια
μακρο- και μικρο-σωματιδιακή ρύπανση (π.χ. πλαστικές σακούλες, πολυστερίνη)».
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής και
συγκεκριμένα το είδος χαρακτηρισμού Αιγαιόγλαρος (Larus audouini) και και τα σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας
όπως ο Μύχος (Puffinus yelkouani), ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Μαυροπετρίτης (Falco
eleonorae), ο Αρτέμης (Calonectris diomedea) και το Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia) καθώς και
μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας.
Μελέτη 8
97
GR4220033 ΝΗΣΟΣ ΓΥΑΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ
Η συγκεκριμένη περιοχή Natura δεν έχει ευρύτερη χερσαία περιοχή, αφού η ΕΖΔ/ΖΕΠ περιλαμβάνει ολόκληρο το
νησί της Γυάρου. Όσον αφορά την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή, αφορά τη θαλάσσια περιοχή εκτός των ορίων
της ΕΖΔ/ΖΕΠ.
τμήματος της ΕΖΔ/ΖΕΠ GR4220033 της Γυάρου.
Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές, των θαλάσσιων δραστηριοτήτων της ευρύτερης περιοχής, εκτός των ορίων
της ΖΕΠ της Σερίφου, προέρχονται από τις πιέσεις/απειλές G01 «Αλιεία με δίχτυα», η συγκομιδή θαλάσσιων
Τα είδη θαλάσσιας πανίδας, που ενδέχεται να επηρεάζονται είναι η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus),
το Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), η Πίννα (Pinna nobilis).
Οι παραπάνω πιέσεις και απειλές ενδέχεται να επηρεάζουν επίσης και την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής
και συγκεκριμένα το είδος χαρακτηρισμού ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) και τα σημαντικά είδη
ορνιθοπανίδας όπως ο Μύχος (Puffinus yelkouani), για τον οποίο η Γυάρος αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη
αποικία του είδους παγκοσμίως, ο Σπιζαετός (Hieraetus fasciatus), η Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο
Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Αρτέμης (Calonectris diomedea) και ο Αιγαιόγλαρος (Larus
audouinii) καθώς και μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας.
Μελέτη 8
98
3.3 Εκτίμηση και αξιολόγηση των δυνητικών συγκρούσεων μεταξύ της

διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και των οικονομικών
δραστηριοτήτων
Στο κεφάλαιο αυτό συνοψίζονται τα σημαντικότερα στοιχεία των δύο αναλυτικών πινάκων του κεφαλαίου 3.3
που βρίσκονται στο τεύχος τεκμηρίωσης, Πίνακες 3.3-1 και 3.3-2, και αφορούν τα είδη/ τ.ο. που ανήκουν στις
ομάδες υψηλής και μέσης προτεραιότητας για διαχειριστικά μέτρα. Τα στοιχεία που ακολουθούν είναι
ομαδοποιημένα ανά περιοχή Natura και καταδεικνύουν κυρίως τις Οικοσυστημικές Χωρικές Ενότητες (ΟΧΕ)
υψηλής και μέσης παρουσίας των ειδών/τ.ο. καθώς και πιέσεις/απειλές με εκτιμώμενη υψηλή και μέτρια ένταση.
Περισσότερες πληροφορίες και η ακριβής αντιστοίχιση των πιέσεων/απειλών με τα είδη και τις ΟΧΕ της περιοχής
περιλαμβάνονται στους πίνακες 2.3.1-4 και 3.3.1-3.3.2, ΤΤΑ.
GR4220001 – Άνδρος: Όρμος Βιτάλι & Κεντρικός Ορεινός Όγκος
Οι Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες αποτελούν σημαντικές ΟΧΕ για τους τ.ο. 2110 και 2230 με προτεραιότητα
διαχείρισης 1 με σημαντικότερες πιέσεις την αύξηση του τουρισμού και την ανάγκη δημιουργίας νέων χώρων
(προσωρινών και αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες αναψυχής (F07) καθώς και τα στερεά απόβλητα που
αποτίθενται από την κοίτη του ρέματος Βόρη (J04). Ο 2230 επηρεάζεται και από τη μετατροπή από άλλες
χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής, λόγω δραστηριοτήτων τουρισμού (F01) και την
κλιματική αλλαγή (Ν04).
Τα Δάση Πλατυφύλλων αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 91Ε0 με προτεραιότητα διαχείρισης 2 και 9350
με προτεραιότητα διαχείρισης 1 για τους οποίους οι σημαντικότερες απειλές αφορούν την ανισοκατανομή της
βόσκησης (Α10). Επίσης ο 9350, επηρεάζεται από τη μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς
ή περιοχές αναψυχής, λόγω δραστηριοτήτων τουρισμού (F01), ενώ ο 934Α με προτεραιότητα διαχείρισης 2
που επίσης σχετίζεται με τη συγκεκριμένη ΟΧΕ, θα επηρεαστεί από σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα στις θέσεις
Κουβαρά, Τσούκα, Γκαρδι, Αμάραντος, Πηγές, Λεύκα, Πέταλο, Βασιλικό, Βίγλα, Βορεινή Σπηλιά, Σκοπια, Άγιος
Συμεών, Μεγάλη Πέτρα, Σκουμπί, Δρουσαίοι, Βραχάκι και Κορυφή (D01) σε περίπτωση κατασκευής του λόγω
απώλειας έκτασης του οικοτόπου, όπως και το φυτικό είδος Corydalis thasia. Το είδος Euplagia (Callimorpha)
quadripunctaria με προτεραιότητα διαχείρισης 2, για το οποίο τα Δάση πλατυφύλλων αποτελούν επίσης την
κύρια ΟΧΕ, επηρεάζεται από την εντατική βόσκηση (Α09), καθώς μπορεί να μειώσει την αφθονία της βλάστησης
με την οποία τρέφεται η προνύμφη του είδους.
Οι Φρυγανικές εκτάσεις, αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον οικότοπο 5420 με προτεραιότητα διαχείρισης 2, με
κύρια απειλή υψηλής έντασης τη μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές
αναψυχής, λόγω δραστηριοτήτων τουρισμού εξαιτίας της παρουσίας του ναυαγίου "Σεμίραμις" δίπλα στον
οικότοπο (F01), και απειλές με μέτρια ένταση που σχετίζονται με την ανάγκη δημιουργίας νέων χώρων
(προσωρινών και αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες αναψυχής (F07), την ύπαρξη λατομείου στην κεντρική
Άνδρο, στο Ανατολικό όριο της περιοχής Natura, νότια του οικισμού Άνω Κατάκοιλος (C01), καθώς και την
ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10) και τα σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα (D01) που σε περίπτωση κατασκευής
θα επηρεάσουν τον τ.ο. λόγω απώλειας έκτασης του.
Τα Ποτάμια και Υγρότοποι αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για τα είδη Mauremys rivulata και Cordulegaster
helladica με προτεραιότητα διαχείρισης 1 και κύρια απειλή με υψηλή ένταση τη μείωση της έκτασης και
υποβάθμιση της ποιότητας και της έκτασης των υδάτινων σωμάτων (Κ05) που μπορεί να οδηγήσει σε
Μελέτη 8
99
σημαντική μείωση των ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων για τα είδη, ενώ την ίδια επίπτωση έχει και η
ρύπανση των υδάτινων ενδιαιτημάτων του είδους Mauremys rivulata (J01) με μέτρια ένταση.
Τα Σπήλαια αποτελούν σημαντική ΟΧΕ για όλα τα είδη χειροπτέρων που απαντώνται στην περιοχή: Myotis
blythii, Myotis emarginatus, Rhinolophus blasii, Rhinolophus ferrumequinum και Rhinolophus hipposideros, με
προτεραιότητα διαχείρισης 1, με κύρια απειλή με μέτρια ένταση την απώλεια και διαταραχή (λόγω επισκέψεων
τουριστών) των θέσεων κουρνιάσματος (F07).
Οι Μονοετείς καλλιέργειες και Πολυετείς/Δενδρώδεις καλλιέργειες αποτελούν επίσης σημαντικές ΟΧΕ για όλα
τα είδη χειροπτέρων που έχουν καταγραφεί στη συγκεκριμένη περιοχή Natura: Myotis blythii, Myotis
emarginatus, Rhinolophus blasii, Rhinolophus ferrumequinum και Rhinolophus hipposideros, με προτεραιότητα
διαχείρισης 1, με κύρια απειλή μέτριας σημασίας τη Χρήση φυτοπροστατευτικών χημικών ουσιών στη γεωργία
(Α21), καθώς τα είδη συνδέονται και με αγροτικά τοπία, επομένως όλες οι έντονες αγροτικές δραστηριότητες
μπορούν που οδηγούν σε μείωση των εντόμων (εντομοκτόνα, φυτοφάρμακα) που αποτελούν τροφή των ειδών
και να επηρεάσουν τους πληθυσμούς τους.
Οι Φρυγανικές εκτάσεις, Θαμνώδεις εκτάσεις, Ποολίβαδα και τα Σπήλαια αποτελούν σημαντικέ ΟΧΕ για το
είδος Myotis blythii με προτεραιότητα διαχείρισης 1 και κύρια απειλή με μέτρια ένταση τις αλλαγές στη διαχείριση
της γης (Α05) καθώς μπορεί αν οδηγήσουν σε διαταραχές στις θέσεις κουρνιάσματος του είδους. Η ίδια απειλή
αφορά και το είδος Myotis emarginatus στις ΟΧΕ Δάση Πλατύφυλλων, Δάση Κωνοφόρων, Μικτά Δάση,
Θαμνώδεις εκτάσεις και Ποολίβαδα.
Για τα είδη Elaphe quatuorlineata και Zamenis situla με προτεραιότητα διαχείρησης 2 που είναι ευρύοικα
σημαντικές ΟΧΕ αποτελούν οι Θαμνώδεις εκτάσεις, Καλλιέργειες (Μονοετείες/Πολυετες/Δενδρώδεις και
Εγκαταλελειμμένες) και Αστικά οικοσυστήματα όπου καταγράφεται η απειλή που σχετίζεται με τις μετατροπές
χρήσης γης (F01) οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων των ειδών, με μέτρια
ένταση.
Τα Ποτάμια και Υγρότοποι αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για τα είδη Mauremys rivulata και Cordulegaster
helladica με προτεραιότητα διαχείρισης 1 και κύρια απειλή με υψηλή ένταση τη μείωση της έκτασης και
υποβάθμιση της ποιότητας και της έκτασης των υδάτινων σωμάτων (Κ05) που μπορεί να οδηγήσει σε
σημαντική μείωση των ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων τα είδη. Την ίδια επίπτωση έχει και η ρύπανση
των υδάτινων ενδιαιτημάτων (J01) που επηρεάζει το είδος Mauremys rivulata με μέτρια ένταση.
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα αποτελεί την κύρια ΟΧΕ για τους θαλάσσιους τ.ο. 1120* και 1170 και κύρια πίεση
την Εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις (F09)
και τις θαλάσσιες μεταφορικές δραστηριότητες ως δυνητικούς ρυπαντές με την απόρριψη
λυμάτων/σκουπιδιών (E03). Αντίστοιχα η κυριότερη απειλή με υψηλή ένταση σχετίζεται με τα εισβλητικά ξενικά
είδη (Ι01) και απειλές μέτριας έντασης που αφορούν τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής
προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική αλλαγή (Ν01, Ν04). Για το είδος
Monachus monachus με προτεραιότητα διαχείρισης 1 που εντοπίζεται στην Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, τα
θαλάσσια λιβάδια και το Πέλαγος η κύρια απειλή υψηλής έντασης σχετίζεται με την παράνομη θανάτωση του
είδους (G10). Για το είδος Caretta caretta που απαντάται στις ίδιες ΟΧΕ η κυριότερη πίεση με υψηλή ένταση
αφορά την τυχαία εμπλοκή του είδους στα αλιευτικά εργαλεία (G12), με τις υπόλοιπες πιέσεις να σχετίζονται με
τις τουριστικές δραστηριότητες (F07, F22) Και τον διαειδικό ανταγωνισμό (L06), ενώ το είδος απειλείται και από
την κλιματική αλλαγή (N01).
GR4220005 – Παράκτια Ζώνη Δυτικής Μήλου
Μελέτη 8
100
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και τα Θαλάσσια λιβάδια είναι οι ΟΧΕ στις οποίες καταγράφονται οι θαλάσσιοι
τ.ο. 1120*, 1170 και 8330 και κύρια πίεση την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από
οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις (F09) και τις τουριστικές δραστηριότητες που επηρεάζουν τους
συγκεκριμένους οικοτόπους (F07), καθώς και τις θαλάσσιες μεταφορικές δραστηριότητες ως δυνητικούς
ρυπαντές με την απόρριψη λυμάτων/σκουπιδιών (E03). Αντίστοιχα η κυριότερη απειλή με υψηλή ένταση
σχετίζεται με τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) και απειλές μέτριας έντασης που αφορούν τα προβληματικά ιθαγενή
είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική
αλλαγή (Ν01, Ν04, Ν05).
Στις θαλάσσιες ΟΧΕ (Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και θαλάσσια λιβάδια)απαντούν και τα θαλάσσια
ασπόνδυλα Pinna nobilis και Lithopaga lithopaga. Οι κυριότερες πιέσεις με υψηλή ένταση για τα είδη αυτά
σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και προκαλούν αλλαγές στη φυσιολογία και οικοφυσιολογία των ειδών,
στο μέγεθος και την πυκνότητά τους και των θέσεων ανάπτυξής τους (N01, N04, N05, N06, N07). Πιέσεις μέτριας
έντασης που έχουν επίσης καταγραφεί για τα είδη αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές
στην σύνθεση των βιοκοινωνιών που αναπτύσσονται τα είδη (Ι01, την παράνομη αλίευση των ειδών (G11) και
τη ρύπανση που μπορεί να επηρεάσει τις θέσεις ανάπτυξης των ειδών (J02).
Στις ΟΧΕ Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα τα Θαλάσσια λιβάδια και το Πέλαγος εντοπίζονται τα είδη Monachus
monachus και Tursiops truncatus των οποίων οι κυριότερες απειλές σχετίζονται με την παράνομη θανάτωση
των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Για τη φώκια έχουν καταγραφεί και οι
πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τη συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών
(επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί φυσικές απώλειες και διαταραχή των βενθικών ενδιαιτημάτων (G03)
και τις δραστηριότητες αναψυχής στο ενδιαίτημα του είδους (F07).
GR4220006 – Νήσος Πολύαιγος – Κίμωλος
Η ΟΧΕ Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες σχετίζεται με τον τ.ο. 2110 με προτεραιότητα διαχείρισης 2 και πιέσεις
μέτριας έντασης που σχετίζονται με την ανισοκατανομή βόσκησης (Α10) και τις δραστηριότητες αναψυχής
(κυρίως αυτοσχέδιες) σε παραλιακές περιοχές (F09).
Η ΟΧΕ Απόκρημνες βραχώδεις ακτές σχετίζεται με τον οικότοπο 1240 με προτεραιότητα διαχείρισης 2 και πίεση
υψηλής έντασης τον σχεδιασμό για δημιουργία κατασκευής για αναψυχή (F05).
Οι Υγρότοποι σχετίζονται με τον τ.ο. 1410 με προτεραιότητα διαχείρισης 2 όπου καταγράφεται η πίεση μέτριας
έντασης που αφορά τις αλλαγές στην πίεση της βόσκησης, καθώς και τις κλιματικές συνθήκες που έχουν
δημιουργήσει συνθήκες εξέλιξης της βλάστησης με αλλαγές στη χλωριδική σύνθεση του οικοτόπου (L02).
Oι Θαμνώδεις εκτάσεις, Φρυγανικές εκτάσεις και Καλλιέργειες (Μονοετείς, Πολυετείς/Δενδρώδεις και

Εγκαταλελειμμένες) αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Macrovipera schweizeri με προτεραιότητα
διαχείρισης 1 και σχετίζονται με την πίεση υψηλής έντασης που αφορά την παράνομη συλλογή και άμεση
δίωξη/θανάτωση του είδους (G11) και μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις αλλαγές από διαταραχές και
μείωση των διαθέσιμων θέσεων φωλιάσματός του (ξερολιθιές, φράκτες) (Α05), τυχαίες οδικές θανατώσεις
λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας οχημάτων κατά την τουριστική περίοδο κυρίως (F07) και τις μετατροπές
χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01). Η τελευταία
πίεση αφορά και τα είδη Zamenis situla και Podarcis milensis με προτεραιότητα διαχείρισης 2 που απαντούν
στις ίδιες ΟΧΕ.
Μελέτη 8
101
τ.ο. 1120*, 1170 και 8330 και κύρια πίεση την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από
οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις (F09) και τις τουριστικές δραστηριότητες που επηρεάζουν τους
συγκεκριμένους οικοτόπους (F07), καθώς και τις θαλάσσιες μεταφορικές δραστηριότητες ως δυνητικούς
ρυπαντές με την απόρριψη λυμάτων/σκουπιδιών (E03). Αντίστοιχα η κυριότερη απειλή με υψηλή ένταση
σχετίζεται με τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) και απειλές μέτριας έντασης που αφορούν τα προβληματικά ιθαγενή
είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική
αλλαγή (Ν01, Ν04, Ν05).
ασπόνδυλα Pinna nobilis και Lithopaga lithopaga. Οι κυριότερες πιέσεις με υψηλή ένταση για τα είδη αυτά
σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και προκαλούν αλλαγές στη φυσιολογία και οικοφυσιολογία των ειδών,
στο μέγεθος και την πυκνότητά τους και των θέσεων ανάπτυξής τους (N01, N04, N05, N06, N07). Πιέσεις μέτριας
έντασης που έχουν επίσης καταγραφεί για τα είδη αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές
στην σύνθεση των βιοκοινωνιών που αναπτύσσονται τα είδη (Ι01, την παράνομη αλίευση των ειδών (G11) και
τη ρύπανση που μπορεί να επηρεάσει τις θέσεις ανάπτυξης των ειδών (J02).
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα τα Θαλάσσια λιβάδια και το Πέλαγος αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για τα
είδη Monachus monachus, Tursiops truncatus και Caretta caretta, των οποίων οι κυριότερες απειλές σχετίζονται
με την παράνομη θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επιπλέον
για το είδος Caretta caretta έχουν καταγραφεί και οι πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις τουριστικές
δραστηριότητες (F07, F22) και τον διαειδικό ανταγωνισμό (L06), ενώ το είδος απειλείται και από την κλιματική
αλλαγή (N01). Αντίστοιχα, για τη φώκια έχουν καταγραφεί και οι πιέσεις υψηλής έντασης που σχετίζονται με την
όχληση του είδους από ιστάμενο ενεργό λατομείο στη βορειοδυτική Κίμωλο, κοντά στον οικισμό Πρασσά (C01)
και μέτριας έντασης τη συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που
προκαλεί φυσικές απώλειες και διαταραχή των βενθικών ενδιαιτημάτων (G03), καθώς και απειλές που
σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (Ν04 και Ν05).
GR4220007 – Νήσος Αντίμηλος - Θαλάσσια Παράκτια Ζώνη
Οι Φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Podarcis milensis όπoυ εντοπίζεται η
απειλή μέτριας έντασης που σχετίζεται με τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των
φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01). Η απειλή αυτή αφορά και το είδος Elaphe quatuorlineata, που
εντοπίζεται στους υγροτόπους στη συγκεκριμένη περιοχή.
Οι φρυγανικές εκτάσεις αλλά και οι χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις αποτελούν τις ΟΧΕ για το
ενδημικό υποείδος Capra aegagrus ssp. pictus, όπου εντοπίζεται η απειλή παράνομο κυνήγι (G10) και οι πιέσεις
υψηλής έντασης (N02 και Ν05) που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και που μπορεί να οδηγήσει στη μείωση
του πληθυσμού.
τ.ο. 1120*, 1170. Κύρια πίεση υψηλής έντασης για τον οικότοπο 1120 αποτελεί η συγκομιδή θαλάσσιων
ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών (G01) και πίεση μέτριας έντασης τις μεταφορικές δραστηριότητες που
προκαλούν θαλάσσια ρύπανση (Ε08). Πιέσεις μέτριας έντασης που αναφέρονται και στους δύο οικοτόπους
σχετίζονται με την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές/ψυχαγωγικές
εγκαταστάσεις (F09) και οι κυριότερες απειλές σχετίζονται σχετίζεται με τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) με υψηλή
Μελέτη 8
102
ένταση, και με μέτρια ένταση τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε
επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική αλλαγή (Ν01, Ν04, Ν05).
Στις θαλάσσιες ΟΧΕ (Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και θαλάσσια λιβάδια) εντοπίζεται και το θαλάσσιο
ασπόνδυλο Pinna nobilis. Οι κυριότερες πιέσεις με υψηλή ένταση για το είδος, σχετίζονται με την κλιματική
αλλαγή και προκαλούν αλλαγές στη φυσιολογία και οικοφυσιολογία, το μέγεθος και την πυκνότητά του είδους
και των θέσεων ανάπτυξής του (N01, N04, N05, N06, N07). Πιέσεις μέτριας έντασης που έχουν επίσης
καταγραφεί για το είδος, αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των
βιοκοινωνιών που αναπτύσσεται (Ι01), την παράνομη αλίευσή του (G11) και τη ρύπανση που μπορεί να
επηρεάσει τις θέσεις ανάπτυξης του είδους (J02).
των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Για τη φώκια έχει καταγραφεί και η
πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με τη συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική,
ερασιτεχνική) που προκαλεί φυσικές απώλειες και διαταραχή των βενθικών ενδιαιτημάτων (G03).
GR4220008 – Σίφνος: Προφήτης Ηλίας μέχρι Δυτικές Ακτές & Θαλάσσια περιοχή
Οι θαμνώδεις εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 5210 και 9320 με προτεραιότητα διαχείρισης 2
και πίεση υψηλής έντασης που αφορά την ανισοκατανομή της βόσκησης με πολύ έντονη βόσκηση σε
συγκεκριμένες περιοχές όπου συγκεντρώνονται τα ζώα, ενώ σε πιο απομακρυσμένες περιοχές υπάρχει
υποβόσκηση με αποτέλεσμα την εξέλιξη της βλάστησης και την αλλαγή της χλωριδικής σύνθεσης των τύπων
οικοτόπων (Α09). Η ίδια πίεση επηρεάζει και τους οικοτόπους 5330 και 5420 με προτεραιότητα διαχείρισης 2 για
τους οποίους κύρια ΟΧΕ είναι οι Φρυγανικές εκτάσεις.

Εγκαταλελειμμένες) αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Macrovipera schweizeri με προτεραιότητα
διαχείρισης 1 και σχετίζονται με την πίεση υψηλής έντασης που αφορά την παράνομη συλλογή και άμεση
δίωξη/θανάτωση του είδους (G11) και μέτριας έντασης που αφορούν τις αλλαγές από διαταραχές και μείωση
των διαθέσιμων θέσεων φωλιάσματός του (ξερολιθιές, φράκτες) (Α05), τυχαίες οδικές θανατώσεις λόγω της
αυξημένης κυκλοφορίας οχημάτων κατά την τουριστική περίοδο κυρίως (F07) και τις μετατροπές χρήσης γης
που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01). Η τελευταία απειλή αφορά
και το είδος Zamenis situla με προτεραιότητα διαχείρισης 2 που απαντάται στις ίδιες ΟΧΕ, καθώς και για το
είδος Lithobius nudus που απαντά σε Φρυγανικές εκτάσεις.
ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών (G01) και πίεση μέτριας έντασης τις μεταφορικές δραστηριότητες που
προκαλούν θαλάσσια ρύπανση (Ε08). Πιέσεις μέτριας έντασης που αναφέρονται και στους δύο οικοτόπους
σχετίζονται με την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές/ψυχαγωγικές
εγκαταστάσεις (F09) και οι κυριότερες απειλές σχετίζονται σχετίζεται με τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) με υψηλή
ένταση, και με μέτρια ένταση τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε
επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική αλλαγή (Ν01, Ν04, Ν05).
Μελέτη 8
103
των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Για τη φώκια έχει καταγραφεί και η
πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με τη συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική,
ερασιτεχνική) που προκαλεί φυσικές απώλειες και διαταραχή των βενθικών ενδιαιτημάτων (G03).
GR4220009 – Νότια Σέριφος
διαχείρισης 2 και 1 αντίστοιχα και σημαντικότερες πιέσεις την αύξηση του τουρισμού και την ανάγκη
δημιουργίας νέων χώρων (προσωρινών και αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες αναψυχής (F07) και τη
μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής, λόγω δραστηριοτήτων
τουρισμού (F01) που επηρεάζει κυρίως τον τ.ο.1210.
Οι Φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ του φυτικού είδους Fritillaria obliqua subsp. tuntasia με
προτεραιότητα διαχείρισης 2 και πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με την υπερβολική βόσκηση που
οδηγεί σε μείωση της ετήσιας παραγωγής σπερμάτων και συνεπακόλουθη μείωση του μεγέθους του
πληθυσμού (Α10) και τη συχνή καύση των φρυγάνων η οποία αφαιρεί την προστασία που προσφέρουν οι
ακανθώδεις θάμνοι από τη βόσκηση και διάβρωση του εδάφους (Α11).
Oι Φρυγανικές εκτάσεις, Καλλιέργειες (Μονοετείς, Πολυετείς/Δενδρώδεις και Εγκαταλελειμμένες) και Αστικά

οικοσυστήματα αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Zamenis situla το οποίο επηρεάζεται από την
απειλή μέτριας έντασης που σχετίζεται με τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των
φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01).
Τα Ποτάμια και Υγρότοποι αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για τος είδος Mauremys rivulata με
προτεραιότητα διαχείρισης 1 και κύρια απειλή με υψηλή ένταση τη μείωση της έκτασης και υποβάθμιση της
ποιότητας και της έκτασης των υδάτινων σωμάτων (Κ05) που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των
ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων για το είδος, ενώ την ίδια επίπτωση έχει και η ρύπανση των
υδάτινων ενδιαιτημάτων του είδους (J01) με μέτρια ένταση.
τ.ο. 1120*, 1170 και 8330 με κύρια πίεση την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από
οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις (F09) και τις τουριστικές δραστηριότητες που επηρεάζουν του
συγκεκριμένους οικοτόπους (F07). Για τον οικότοπο 8330 πίεση υψηλής έντασης αποτελούν και οι θαλάσσιες
μεταφορικές δραστηριότητες ως δυνητικοί ρυπαντές με την απόρριψη λυμάτων/σκουπιδιών (E08). Για όλους
τους θαλάσσιους τ.ο. η κυριότερη απειλή με υψηλή ένταση σχετίζεται με τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) και
απειλές μέτριας έντασης που αφορούν τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης
σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική αλλαγή (Ν01, Ν04, Ν05).
καταγραφεί για το είδος, αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των
Μελέτη 8
104
των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Για τη φώκια έχουν καταγραφεί και οι
πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τη συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών
(επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί φυσικές απώλειες και διαταραχή των βενθικών ενδιαιτημάτων (G03)
και τις δραστηριότητες και δομές που προκαλούν θαλάσσια μακρο- και μικρο-σωματιδιακή ρύπανση (π.χ.
πλαστικές σακούλες, πολυστερίνη) (F22).
GR4220010 – Βορειοδυτική Κύθνος: όρος Αθέρας - Ακρωτήριο Κέφαλος & Παράκτια Ζώνη
Οι Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες αποτελούν σημαντικές ΟΧΕ για τους τ.ο. 1210 και 2110. Η σημαντικότερη
πίεση σχετίζεται με την αύξηση του τουρισμού και την ανάγκη δημιουργίας νέων χώρων (προσωρινών και
αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες αναψυχής (F07) και αφορά τους τ.ο. 2110 και 1210. Η πίεση για επέκταση
γεωργικής γης εις βάρος των τύπων οικοτόπων (Α01) επηρεάζει κυρίως τον τ.ο.2110, ενώ η ανισοκατανομή
της βόσκησης (Α10) τον τ.ο. 1430.
Οι φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 2260 και 5420, καθώς και για το φυτικό είδος
Fritillaria obliqua subsp. tuntasia. Οι σημαντικότερες απειλές σχετίζονται με την ανισοκατανομή της βόσκησης
(Α10) που επηρεάζει τόσο τον τ.ο. 5420 όσο και το είδος χλωρίδας, ενώ η πίεση για επέκταση γεωργικής γης εις
βάρος των τύπων οικοτόπων (A01) αφορά κυρίως τον τ.ο. 2260. Για το είδος Fritillaria obliqua subsp. tuntasia
με προτεραιότητα διαχείρισης 2 καταγράφονται οι πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με την υπερβολική
βόσκηση που οδηγεί σε μείωση της ετήσιας παραγωγής σπερμάτων και συνεπακόλουθη μείωση του μεγέθους
του πληθυσμού (Α10) και τη συχνή καύση των φρυγάνων η οποία αφαιρεί την προστασία που προσφέρουν
οι ακανθώδεις θάμνοι από τη βόσκηση και διάβρωση του εδάφους (Α11), καθώς και την οικιστική ανάπτυξη σε
μικρά τμήματα της περιοχής εξάπλωσης του υποείδους που οδηγεί σε απώλεια ενδιαιτημάτων (F01).

Εγκαταλελειμμένες) αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Zamenis situla το οποίο επηρεάζεται από
την απειλή μέτριας έντασης που σχετίζεται με τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση
των φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01).
Οι υγρότοποι αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 1410 και 3170. Η σημαντικότερη πίεση μέτριας έντασης
που αφορά και τους δύο τ.ο. σχετίζεται με την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10). Για τον 1410 σημαντική είναι
και η πίεση για επέκταση γεωργικής γης εις βάρος των τύπων οικοτόπων (Α01) ενώ για τον 3170 το κτήριο το
οποίο βρίσκεται δίπλα στον τύπο οικοτόπου και οποιαδήποτε ενέργεια σε αυτό θα επηρεάσει άμεσα και σε όλη
την έκταση τον τύπο οικοτόπου (F02) αποτελεί απειλή υψηλής έντασης.
Τα Ποτάμια και Υγρότοποι αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για τος είδος Mauremys rivulata με
προτεραιότητα διαχείρισης 1 και κύρια απειλή με υψηλή ένταση τη μείωση της έκτασης και υποβάθμιση της
ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων για το είδος, ενώ την ίδια επίπτωση έχει και η ρύπανση των
υδάτινων ενδιαιτημάτων του είδους (J01) με μέτρια ένταση.
ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών (G01). Πιέσεις μέτριας έντασης που αναφέρονται και στους δύο
οικοτόπους σχετίζονται με την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από
οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις (F09) και οι κυριότερες απειλές σχετίζονται σχετίζεται με τα εισβλητικά
Μελέτη 8
105
ξενικά είδη (Ι01) με υψηλή ένταση, και με μέτρια ένταση τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής
προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01) καθώς και την κλιματική αλλαγή (Ν01, Ν04, Ν05).
καταγραφεί για το είδος αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των
είδη Monachus monachus Tursiops truncatus και Caretta caretta, των οποίων οι κυριότερες απειλές σχετίζονται
με την παράνομη θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επιπλέον
για το είδος Caretta caretta έχουν καταγραφεί και οι πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις τουριστικές
αλλαγή (N01). Αντίστοιχα, για τη φώκια έχει καταγραφεί και η πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με τη
συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί φυσικές
απώλειες και διαταραχή των βενθικών ενδιαιτημάτων (G03).
GR4220011 – Ανατολική Κέα
διαχείρισης 2 και 1 αντίστοιχα και σημαντικότερες πιέσεις με μέτρια ένταση την αύξηση του τουρισμού και την
ανάγκη δημιουργίας νέων χώρων (προσωρινών και αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες αναψυχής (F07) και την
ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10). Επίσης, πιέσεις υψηλής έντασης που σχετίζονται με τη μετατροπή από
άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής, λόγω δραστηριοτήτων τουρισμού (F01) και
τροποποιήσεις και επέκταση υφιστάμενων (λίγων και περιορισμένου μεγέθους) κατασκευών (F02) που
επηρεάζουν κυρίως τον τ.ο.1210.
Η ΟΧΕ Απόκρημνες βραχώδεις ακτές σχετίζεται με τον οικότοπο 1240 με προτεραιότητα διαχείρισης 2 και πιέσεις
μέτριας έντασης τις δραστηριότητες αναψυχής (κυρίως αυτοσχέδιες) σε παραλιακές περιοχές (F07) και την
ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Τα Δάση πλατύφυλλων αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 9350 και το ασπόνδυλο προτεραιότητας Euplagia
quandripuctaria. Η πίεση υψηλης έντασης που έχει καταγραφεί στη συγκεκριμένη ΟΧΕ για τον οικότοπο 9350
αφορά την κατασκευή κατοικιών και υπαίθριων κατασκευών αναψυχής, που προέρχεται από την πίεση για την
αύξηση του κέρδους μέσω τουρισμού (F09). Μέτριας έντασης για τον οικότοπο είναι η ανισοκατανομή της
βόσκησης (Α10) και ο σχεδιασμός αιολικού πάρκου (D01). Για το είδος ασπονδύλου στη συγκεκριμένη ΟΧΕ έχει
καταγραφεί η πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με την εντατική βόσκηση (Α09) και μπορεί να μειώσει την
αφθονία της βλάστησης με την οποία τρέφεται η προνύμφη του είδους.
Οι θαμνώδεις εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον οικότοπο 92D0 που σχετίζεται με την πίεση μέτριας
έντασης που προέρχεται από την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Οι Θαμνώδεις εκτάσεις, Δάση Πλατύφυλλων και Καλλιέργειες αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος
Elaphe quatuorlineata που επηρεάζεται από τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση
των φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01), με μέτρια ένταση.
Μελέτη 8
106
Οι φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 2260 και 5420. Η σημαντικότερη απειλή υψηλής
έντασης για τον τ.ο. 2260 αφορά τις τροποποιήσεις και επέκταση υφιστάμενων (λίγων και περιορισμένου
μεγέθους) κατασκευών (F02) και για τον 5420 πιέσεις που σχετίζονται με την κατασκευή κατοικιών και υπαίθριων
κατασκευών αναψυχής (F01) και την ύπαρξη δύο λατομείων με άδεια εκμετάλλευσης τα οποία είναι ενεργά όμως
υπάρχουν τμήματα τα οποία δεν εκμεταλλεύονται πλέον. Η θέση τους είναι νοτιοδυτικά του οικισμού Κάτω Μεριά
το ένα και το άλλο στο νότιο άκρο του νησιού (C01). Πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τους εν λόγω
οικοτόπους είναι η ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10), ενώ για τον τ.ο. 2260 έχει καταγραφεί με μέτρια ένταση
η πίεση που αφορά τις δραστηριότητες αναψυχής (κυρίως αυτοσχέδιες) σε παραλιακές περιοχές (F07) ενώ για
τον οικότοπο 5420 οι πιέσεις μέτριας έντασης αφορούν τον σχεδιασμό αιολικού πάρκου (D01) και την πίεση για
επέκταση γεωργικής γης εις βάρος των τύπων οικοτόπων (Α01).
Oι Θαμνώδεις εκτάσεις, Φρυγανικές εκτάσεις, Καλλιέργειες (Μονοετείς, Πολυετείς/Δενδρώδεις και

Εγκαταλελειμμένες) και Αστικά Οικοσυστήματα αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Zamenis situla
το οποίο επηρεάζεται από την απειλή μέτριας έντασης που σχετίζεται με τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί
να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01).
Οι υγρότοποι αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 1310 και 1410. Η σημαντικότερη πίεση μέτριας έντασης
που αφορά και τους δύο τ.ο. σχετίζεται με την πίεση για την κατασκευή κατοικιών και υπαίθριων κατασκευών
αναψυχής, λόγω αύξησης του τουρισμού (F01), ενώ για τον 1310 πίεση υψηλής έντασης αποτελουν και οι
κτηριακές και άλλες οικιστικές επεμβάσεις στα άναντι που έχουν τροποποίηση τον κύκλο του νερού (Κ04). Η
τελευταία αυτή πίεση (Κ04) αποτελεί πίεση μέτριας έντασης για τον τ.ο. 1410, ενώ η ανισοκατανομή της
βόσκησης (Α10) με μέτρια ένταση επηρεάζει και τους δύο τ.ο..
Τα Ποτάμια και Υγρότοποι αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Mauremys rivulata και κύρια απειλή
με υψηλή ένταση τη μείωση της έκτασης και υποβάθμιση της ποιότητας και της έκτασης των υδάτινων σωμάτων
(Κ05) που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων για το
είδος, ενώ την ίδια επίπτωση έχει και η ρύπανση των υδάτινων ενδιαιτημάτων του είδους (J01) με μέτρια ένταση.
Τα Θαλάσσια λιβάδια αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον οικότοπο προτεραιότητας 1120 με πιέσεις μέτριας
έντασης τη συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί
μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών (G01), την εναπόθεση και επεξεργασία
αποβλήτων/απορριμμάτων από οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις (F09), και με κύρια απειλή υψηλής
έντασης τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα
(λιμναία και χερσαία) (J01) καθώς και απειλές που σχετίζονται με τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και την
κλιματική αλλαγή (Ν01, Ν04 και Ν05).
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα αποτελεί την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 1160, 1170 και 8330. Η σημαντικότερη απειλή
υψηλής έντασης αφορά τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) και οι απειλές μέτριας έντασης σχετίζονται με τα
προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τις δραστηριότητες κατάδυσης αναψυχής (F07), όπου οι δύτες προκαλούν
όχληση ενώ δυνητικά μπορεί να καταστρέψουν μέρος της βιοποικιλότητας με τον εγκλωβισμό φυσαλίδων αέρα
στο ταβάνι και την καταστροφή εύθραυστων οργανισμών που αναπτύσσονται στα τοιχώματα, τη ρύπανση
μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (λιμναία και χερσαία)(J01) και την κλιματική αλλαγή (Ν01,
N04 και Ν05). Επιπλέον για τον τ.ο. 1160 έχει καταγραφεί η πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με την
εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων/απορριμμάτων από οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις, και
αθλητικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες που προκαλούν υποβάθμιση του οικοτόπου(F09).
Μελέτη 8
107
καταγραφεί για το είδος αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των
είδη Monachus monachus και Caretta caretta, των οποίων οι κυριότερες απειλές σχετίζονται με την παράνομη
θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επιπλέον για το είδος
Caretta caretta έχουν καταγραφεί και οι πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις τουριστικές
αλλαγή (N01).
GR4220018 – Σύρος: όρος Σύριγγας έως παραλία
Οι Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες αποτελούν σημαντικές ΟΧΕ για τον τ.ο. 2110 και σημαντικότερες πιέσεις
με μέτρια ένταση την αύξηση του τουρισμού και την ανάγκη δημιουργίας νέων χώρων (προσωρινών και
αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες αναψυχής (F07) και την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Οι θαμνώδεις εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον οικότοπο 92D0. Οι σημαντικότερες απειλές μέτριας
έντασης σχετίζονται με την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10) και τη ρύπανση του εδάφους που προέρχεται
από απόβλητα των ανάντι επιχειρήσεων και οικισμών (J04). Οι ίδιες απειλές μέτριας έντασης επηρεάζουν και
τον τ.ο. 5420 για τον οποίο σημαντικότερη ΟΧΕ αποτελούν οι Φρυγανικές εκτάσεις. Επιπλέον στη συγκεκριμένη
ΟΧΕ για τον τ.ο. 5420 έχει καταγραφεί η πίεση υψηλής έντασης που σχετίζεται με τον σχεδιασμό αιολικού πάρκου
(D01).
Oι Θαμνώδεις εκτάσεις, Φρυγανικές εκτάσεις, Καλλιέργειες και Αστικά οικοσυστήματα αποτελούν τις
σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Zamenis situla το οποίο επηρεάζεται από την απειλή μέτριας έντασης που
σχετίζεται με τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του
είδους (F01).
Οι Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ του τ.ο. 8210 με προτεραιότητα
διαχείρισης 2 και απειλή υψηλής έντασης που αφορά τον σχεδιασμό αιολικού πάρκου (D01) και την πίεση
μέτριας έντασης που σχετίζεται με την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Οι υγρότοποι αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 1310, 1410 και 3170. Η σημαντικότερη πίεση μέτριας
έντασης που έχει καταγραφεί σχετίζεται με την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα αποτελεί την κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 8330. Η σημαντικότερη απειλή υψηλής
έντασης αφορά τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01) και οι απειλές μέτριας έντασης σχετίζονται με τα προβληματικά
ιθαγενή είδη (Ι04), τις δραστηριότητες κατάδυσης αναψυχής (F07), όπου οι δύτες προκαλούν όχληση ενώ
Μελέτη 8
108
δυνητικά μπορεί να καταστρέψουν μέρος της βιοποικιλότητας με τον εγκλωβισμό φυσαλίδων αέρα στο ταβάνι
και την καταστροφή εύθραυστων οργανισμών που αναπτύσσονται στα τοιχώματα, τη ρύπανση μεικτής
προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (λιμναία και χερσαία)(J01) και την κλιματική αλλαγή (Ν01, N04
και Ν05).
είδη Monachus monachus και Caretta caretta, των οποίων οι κυριότερες απειλές σχετίζονται με την παράνομη
θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επιπλέον για το είδος
Caretta caretta έχουν καταγραφεί και οι πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις τουριστικές
αλλαγή (N01).
Τέλος οι ΟΧΕ Ακατοίκητες νησίδες και Απόκρημνες βραχώδεις ακτές αποτελούν τις κύριες ΟΧΕ για το πολύ
σημαντικό φυτικό είδος Silene holzmannii το οποίο έχει καταγραφεί στη νησίδα Δελφίνι και οι κυριότερες απειλές
μέτριας έντασης που έχουν καταγραφεί γι’αυτό σχετίζονται με τους αρουραίους που οδηγούν σε υποβάθμιση
του ενδιαιτήματος του είδους (I02), τις δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού που μπροεί να οδηγήσουν σε
υποβάθμιση του ενδιαιτήματος και εξαφάνιση του είδους (F07), καθώς και τις φυσικές διεργασίες που μπορεί
επίσης να οδηγήσουν σε υποβάθμιση του ενδιαιτήματος του είδους (L01) και τη φυσική διαδοχή που έχει ως
αποτέλεσμα την αλλαγή της σύνθεσης του πληθυσμού του είδους (L02).
GR4220019 – Τήνος: Μυρσίνη - Ακρωτήριο Λιβάδα
Οι Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες αποτελούν σημαντικές ΟΧΕ για τον τ.ο. 1210 και σημαντικότερη πίεση τη
μετατροπή από άλλες χρήσεις γης σε κατοικίες, οικισμούς ή περιοχές αναψυχής, λόγω δραστηριοτήτων
τουρισμού (F01) και με μέτρια ένταση την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Τα Δάση Πλατύφυλλων αποτελούν κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 9350, 92Α0 και 92C0 με σημαντικότερη πίεση μέτριας
έντασης την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10). Επίσης για τον τ.ο. 92C0 πίεση μέτριας έντασης αποτελεί και
η ρύπανση του εδάφους που προέρχεται από απόβλητα των ανάντι επιχειρήσεων και οικισμών (J04).
Οι Θαμνώδεις εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον οικότοπο 92D0. Οι σημαντικότερες πιέσεις μέτριας
έντασης σχετίζονται με την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10), τη ρύπανση του εδάφους που προέρχεται
από απόβλητα των ανάντι επιχειρήσεων και οικισμών (J04) και τη διακοπή ροής του νερού, και που αντλείται
για άρδευση (Κ01).
Οι Φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον οικότοπο 9540. Οι σημαντικότερες πιέσεις μέτριας
έντασης σχετίζονται με την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10) και τη ρύπανση του εδάφους που προέρχεται
από απόβλητα των ανάντι επιχειρήσεων και οικισμών (J04).
Oι Θαμνώδεις εκτάσεις, Φρυγανικές εκτάσεις, Καλλιέργειες και Αστικά οικοσυστήματα αποτελούν τις
σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Zamenis situla το οποίο επηρεάζεται από την απειλή μέτριας έντασης που
σχετίζεται με τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του
είδους (F01). Η ίδια απειλή αφορά και το είδος Elaphe quatuorlineata με κύρια ΟΧΕ τις Θαμνώδεις εκτάσεις,
Δάση Πλατυφύλλων και Καλλιέργειες.
Τα Ποτάμια αποτελούν κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 3290 με σημαντικότερη απειλή μέτριας έντασης την
Μελέτη 8
109
Τα Ποτάμια και Υγρότοποι αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για τα είδη Mauremys rivulata, Cordulegaster
helladica και Schizidium tinum και κύρια απειλή με υψηλή ένταση τη μείωση της έκτασης και υποβάθμιση της
ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων για τα εν λόγω είδη, ενώ την ίδια επίπτωση έχει και η ρύπανση των
υδάτινων ενδιαιτημάτων (J01) που αφορά το είδος Mauremys rivulata, με μέτρια ένταση.
είδη Monachus monachus, Caretta caretta και Chelonia mydas, των οποίων οι κυριότερες πιέσεις σχετίζονται
με την παράνομη θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12) και τις
τουριστικές δραστηριότητες (F07). Επιπλέον για τα είδη Caretta caretta και Chelonia mydas έχει καταγραφεί
και η πιέση μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις δραστηριότητες που προκαλούν θαλάσσια ρύπανση (F22)
και τον διαειδικό ανταγωνισμό (L06) για τη θαλάσσια χελώνα, ενώ τα είδη φαίνεται να απειλούνται και από την
κλιματική αλλαγή (N01, Ν04, Ν05).
GR4220020 – Νήσος Μήλος: Προφήτης Ηλίας - Ευρύτερη περιοχή
Οι Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες αποτελούν σημαντικές ΟΧΕ για τους τ.ο. 1210 και 2110 και πίεση με μέτρια
ένταση την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10). Ειδικότερα για τον 2110 έχουν καταγραφεί επιλέον και οι
απειλες που σχετίζονται με τη δημιουργία νέων χώρων (προσωρινών και αυτοσχέδιων) για δραστηριότητες
αναψυχής (F07) και τη διάβρωση και αλάτωση από κυματισμό της θάλασσας (L01) με μέτρια ένταση καθώς
και η απειλή με υψηλή ένταση που σχετίζεται με τη σχεδιαζόμενη στην περιοχή ξενοδοχειακή μονάδα(F01).
Τα Κωνοφόρα Δάση αποτελούν την κύρια ΟΧΕ του τ.ο. 9290. Η σημαντικότερη απειλή με υψηλή ένταση
σχετίζεται με τη σχεδιαζόμενη στην περιοχή ξενοδοχειακή μονάδα(F01) και η πίεση μέτριας έντασης την
Τα Δάση Πλατύφυλλων είναι η σημαντικότερη ΟΧΕ για τον τ.ο. 92Α0. Η σημαντικότερη πίεση με μέτρια ένατση
αφορά την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Οι Θαμνώδεις εκτάσεις είναι η σημαντικότερη ΟΧΕ για τον τ.ο. 92D0. Η σημαντικότερη πίεση με μέτρια ένατση
αφορά την ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10).
Οι φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 2260. Η σημαντικότερη απειλή υψηλής έντασης
αφορά την σχεδιαζόμενη ξενοδοχειακή μονάδα (F01) ενώ οι πιέσεις μέτριας έντασης σχετίζονται τις
δραστηριότητες αναψυχής (κυρίως αυτοσχέδιες) σε παραλιακές περιοχές (F07) και την ανισοκατανομή της
βόσκησης (Α10).
Oι Θαμνώδεις εκτάσεις και Φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Macrovipera
schweizeri και την απειλή υψηλής έντασης που αφορά τη μείωση των ευνοϊκών ενδιαιτημάτων του εξαιτίας της
συνεχιζόμενης λειτουργίας λατομείων (C01). Άλλες σημαντικές απειλές μέτριας έντασης σχετίζονται με την
παράνομη συλλογή και άμεση δίωξη/θανάτωση του είδους (G11) και μέτριας έντασης που σχετίζονται με τις
αλλαγές από διαταραχές και μείωση των διαθέσιμων θέσεων φωλιάσματός του (ξερολιθιές, φράκτες) (Α05),
τυχαίες οδικές θανατώσεις λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας οχημάτων κατά την τουριστική περίοδο κυρίως
(F07) και τις μετατροπές χρήσης γης που μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του
είδους (F01). Η τελευταία απειλή σχετίζεται και με το είδος Zamenis situla που απαντάται στις ίδιες ΟΧΕ καθώς
και στις Καλλιέργειες και τα Αστικά οικοσυστήματα.
Μελέτη 8
110
Οι Θαμνώδεις εκτάσεις και Δάση πλατυφύλλων αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το είδος Podarcis
milensis όπου έχει επίσης καταγραφεί η πίεση μέτριας έντασης που αφορά τις μετατροπές χρήσης γης που
μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των φυσικών ενδιαιτημάτων του είδους (F01).
Οι Παράκτιες λιμνοθάλασσες αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον τον οικότοπο προτεραιότητας 1150. Οι
σημαντικότερες απειλές μέτριας έντασης σχετίζονται με την κατασκευή ή τροποποίηση (π.χ. στέγασης και
οικισμών) σε υφιστάμενους αστικούς ή χώρους ψυχαγωγίας (F02), τις δραστηριότητες αναψυχής (F07), τη
ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (J01), τη συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων
και οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων, όχληση
των ειδών και κατ’επέκταση υποβάθμιση του οικοτόπου (G01) και την κλιματική αλλαγή (N04).
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα τα Θαλάσσια λιβάδια και το Πέλαγος αποτελούν τις σημαντικότερες ΟΧΕ για το
είδος Monachus monachus με πίεση υψηλής έντασης την παράνομη θανάτωση (G10).
GR4220027 – Νησίδες Μυκόνου: Ρήνεια, Χταπόδια, Τραγονήσι και θαλάσσια περιοχή
Οι ακατοίκητες νησίδες και οι απόκρημνες βραχώδεις ακτές της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη:
Falco eleonorae, Larus audouinii, Calonectris diomedeα, Puffinus yelkouan, Falco peregrinus, Phalacrocorax
aristotelis. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι τα
ξενικά είδη (Ι02), η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), η θαλάσσια ρύπανση από
δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07), τα
προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και καλλιέργειες της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Falco
eleonorae, Falco peregrinus και Emberiza caesia. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα
είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η απομάκρυνση χαρακτηριστικών του αγροτικού τοπίου (Α05), η χρήση
φυτοφαρμάκων (Α21), η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι θαλάσσιες ΟΧΕ (θαλάσσια λιβάδια, ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, πέλαγος) είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη:
Larus audouinii, Calonectris diomedeα, Puffinus yelkouan, Phalacrocorax aristotelis. Οι σημαντικότερες
πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η θαλάσσια ρύπανση από
δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η μείωση των ιχθυοαποθεμάτων (G01) και η τυχαία θανάτωση σε αλιευτικά
εργαλεία (G12).
GR4220028 – Άνδρος: Κεντρικό και Νότιο τμήμα, γύρω νησίδες και παράκτια θαλάσσια ζώνη
Aquila fasciata, Falco peregrinus, Falco eleonorae, Larus audouinii, Phalacrocorax aristotelis και Puffinus
yelkouan. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η
εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας
(E02), η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής
(F07), το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10), τα ξενικά είδη (Ι02), τα προβληματικά
ιθαγενή είδη (Ι04) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Μελέτη 8
111
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και καλλιέργειες της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Aquila
fasciata, Falco peregrinus, Falco eleonorae και Emberiza caesia. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που
εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η απομάκρυνση χαρακτηριστικών του αγροτικού
τοπίου (Α05), η χρήση φυτοφαρμάκων (Α21), η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), ο κίνδυνος
ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η διάνοιξη και χρήση δρόμων
(Ε01), η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01), το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07,
G10) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Aquila fasciata και Falco
peregrinus. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι
η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις
γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η διάνοιξη και χρήση δρόμων (Ε01), η όχληση που προκαλείται από
δραστηριότητες αναψυχής (F07), το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10).
Larus audouinii, Puffinus yelkouan, Phalacrocorax aristotelis. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που
εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες
ναυσιπλοΐας (E02), η μείωση των ιχθυοαποθεμάτων (G01) και η τυχαία θανάτωση σε αλιευτικά εργαλεία (G12).
GR4220029 – Σέριφος: παράκτια ζώνη και νησίδες Σεριφοπούλα, Πιπέρι και Βους
Οι ακατοίκητες νησίδες και οι απόκρημνες βραχώδεις ακτές της περιοχής είναι Οι ακατοίκητες νησίδες και οι
απόκρημνες βραχώδεις ακτές της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη Falco eleonorae, Larus audouinii,
Phalacrocorax aristotelis, Calonectris diomedeα και Puffinus yelkouan. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που
εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι τα ξενικά είδη (Ι02), η θαλάσσια ρύπανση από
δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01), η όχληση που προκαλείται από
δραστηριότητες αναψυχής (F07), τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και καλλιέργειες της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για το είδος Falco
eleonorae. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για το είδος αυτό στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι
η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
GR4220030 – Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες
Aquila fasciata, Buteo rufinus, Falco peregrinus, Falco eleonorae, Larus audouinii, Phalacrocorax aristotelis,
Calonectris diomedeα και Puffinus yelkouan. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη
αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η ανάπτυξη
υποδομών τουρισμού (F01), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07), το κυνήγι και η
παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10), τα ξενικά είδη (Ι02), τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και
η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και καλλιέργειες της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Aquila
fasciata, Buteo rufinus, Falco peregrinus και Falco eleonorae. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που
Μελέτη 8
112
ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η διάνοιξη και χρήση δρόμων
(Ε01), η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01), το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07,
G10) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Aquila fasciata, Buteo rufinus
και Falco peregrinus. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες
ΟΧΕ είναι ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η διάνοιξη και
χρήση δρόμων (Ε01), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07) και το κυνήγι και η
παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10).
Οι υγρότοποι είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας, αλλά και για το Falco eleonorae.
Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται στους υγροτόπους είναι η όχληση από δραστηριότητες
αναψυχής και τουρισμού (F07) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
GR4220031 – Βορειοανατολική Τήνος και νησίδες
Buteo rufinus, Aquila fasciata, Falco peregrinus, Falco eleonorae και Phalacrocorax aristotelis. Οι
σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η εγκατάσταση
και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η
ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07), το
κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10), τα ξενικά είδη (Ι02), τα προβληματικά ιθαγενή
είδη (Ι04) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και καλλιέργειες της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Buteo
rufinus, Aquila fasciata, Falco peregrinus, Falco eleonorae και Emberiza caesia. Οι σημαντικότερες
πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η απομάκρυνση
χαρακτηριστικών του αγροτικού τοπίου (Α05), η χρήση φυτοφαρμάκων (Α21), η εγκατάσταση και λειτουργία
αιολικών πάρκων (D01), ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος
(D06), η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού (F01), το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07,
G10), και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Buteo rufinus, Aquila fasciata
ΟΧΕ είναι ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η όχληση που
προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07) και το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό
(G07, G10).
Οι θαλάσσιες ΟΧΕ (θαλάσσια λιβάδια, ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, πέλαγος) είναι σημαντικές ΟΧΕ για το είδος
Phalacrocorax aristotelis. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για το είδος αυτό στις
συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η μείωση των
ιχθυοαποθεμάτων (G01) και η τυχαία θανάτωση σε αλιευτικά εργαλεία (G12).
Μελέτη 8
113
GR4220032 – Βόρεια Σύρος και νησίδες
Buteo rufinus, Aquila fasciata, Falco peregrinus, Falco eleonorae, Calonectris diomedeα και Phalacrocorax
aristotelis. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι τα
ξενικά είδη (Ι02), η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η ανάπτυξη υποδομών
τουρισμού (F01), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07), το κυνήγι και η παράνομη
θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10), τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και καλλιέργειες της περιοχής είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Buteo
rufinus, Aquila fasciata, Falco peregrinus και Falco eleonorae. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που
ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η ανάπτυξη υποδομών τουρισμού
(F01), το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10), και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Buteo rufinus, Aquila fasciata
ΟΧΕ είναι η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης
στις γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής (F07) και
το κυνήγι και η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G07, G10).
Οι θαλάσσιες ΟΧΕ (θαλάσσια λιβάδια, ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, πέλαγος) είναι σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη
Calonectris diomedeα και Phalacrocorax aristotelis. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για το
είδος αυτό στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η θαλάσσια ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η
μείωση των ιχθυοαποθεμάτων (G01) και η τυχαία θανάτωση σε αλιευτικά εργαλεία (G12).
GR4220033 – Νήσος Γυάρος & Θαλάσσια Ζώνη
Οι θαμνώδεις εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 9320 με σημαντικότερη απειλή υψηλής έντασης
τον σχεδιασμό αιολικού πάρκου στη θέση Χηνοπόδι (D01) και πιέσεις μέτριας έντασης την η εξέλιξη της
βλάστησης επιταχύνεται με την οποιαδήποτε μείωση ή διακοπή οχλήσεων (L02), καθώς η περιοχή βρίσκεται σε
κοίλωμα προστατευόμενο από ανέμους και με σχετικά υψηλότερη υγρασία και τον ανταγωνισμό μεταξύ των
φυτικών ειδών που είναι αποτέλεσμα της διακοπής βόσκησης και ίσως άλλων οχλήσεων (L06).
Τα ποολίβαδα αποτελούν την κύρια ΟΧΕ του τ.ο. 6220. Σημαντικότερη απειλή που εντοπίζεται στη συκεκριμένη
ΟΧΕ για τον οικότοπο είναι ο σχεδιασμός αιολικού πάρκου (D01), ενώ με μέτρια ένταση έχουν καταγραφεί οι
πιέσεις που σχετίζονται με την ανισοκατανομή της βλάστησης (Α10), την εξέλιξη της βλάστηςσης (L02) και τον
ανταγωνισμό μεταξύ των φυτικών ειδών που είναι αποτέλεσμα της διακοπής βόσκησης και ίσως άλλων
οχλήσεων (L06).
Οι φρυγανικές εκτάσεις αποτελούν την κύρια ΟΧΕ του φυτικού υποείδους Fritillaria obliqua subsp. tuntasia με
σημαντικότερη απειλή μέτριας έντασης την απώλεια ενδιαιτήματος και ατόμων λόγω της προγραμματισμένης
κατασκευής αιολικού πάρκου και συνοδευτικών έργων (D01).
Τα ποτάμια αποτελούν την κύρια ΟΧΕ για τον τ.ο. 3290 με σημαντική πίεση μέτριας έντασης την ανισοκατανομή
της βόσκησης (Α10).
Μελέτη 8
114
Οι υγρότοποι αποτελούν την κύρια ΟΧΕ του τ.ο. 1410 με σημαντικότερες απειλές μέτριας έντασης την
ανισοκατανομλη της βόσκησης (Α10) και τα απόβλητα που προέρχονται από τα άναντι (παλιές
κατεστραμμένες οικίες) (J04).
Η Hπειρωτική υφαλοκρηπίδα αποτελεί την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 1120*, 1170 και 8330. Η σημαντικότερη απειλή
προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (λιμναία
και χερσαία)(J01) και την κλιματική αλλαγή (Ν01, N04 και Ν05). Για τους τ.ο. 1120 και 1170 στη συγκεκριμένη
ΟΧΕ έχει καταγραφεί και η πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με τη συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και
των ειδών (G01). Για τον τ.ο. 8330 έχει καταγραφεί στη συγκεκριμένη ΟΧΕ και η πίεση που αφορά τις
δραστηριότητες κατάδυσης αναψυχής (F07).
καταγραφεί για την πίννα αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των
βιοκοινωνιών που αναπτύσσεται το είδος (Ι01), την παράνομη αλίευσή του (G11) και τη ρύπανση που μπορεί
να επηρεάσει τις θέσεις ανάπτυξης του είδους (J02).
είδη Monachus monachus και Tursiops truncatus, των οποίων οι κυριότερες πιέσεις σχετίζονται με την
παράνομη θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επιπλέον, για
τη φώκια έχουν καταγραφεί και οι πιέσεις μέτριας έντασης που σχετίζονται με δραστηριότητες που προκαλούν
θαλάσσια ρύπανση και υποβάθμιση των σπηλαίων (F22) και τη συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων και
οστρακοειδών (επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί φυσικές απώλειες και διαταραχή των βενθικών
ενδιαιτημάτων (G03), καθώς και απειλές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (Ν04 και Ν05).
Aquila fasciata, Buteo rufinus, Falco eleonorae, Larus audouinii, Phalacrocorax aristotelis, Calonectris
diomedeα και Puffinus yelkouan. Οι σημαντικότερες πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις
συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι τα ξενικά είδη (Ι02), η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών πάρκων (D01), η θαλάσσια
ρύπανση από δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02), η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες αναψυχής
(F07), η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G10), τα προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και η κλιματική
αλλαγή (Ν05, Ν06).
Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις, οι εγκαταλειμμένες καλλιέργειες και τα ποολίβαδα της περιοχής είναι
σημαντικές ΟΧΕ για τα είδη: Aquila fasciata, Buteo rufinus και Falco eleonorae. Οι σημαντικότερες
πιέσεις/απειλές που εντοπίζονται για τα είδη αυτά στις συγκεκριμένες ΟΧΕ είναι η εγκατάσταση και λειτουργία
αιολικών πάρκων (D01), η παράνομη θανάτωση με πυροβολισμό (G10) και η κλιματική αλλαγή (Ν05, Ν06).
δραστηριότητες ναυσιπλοΐας (E02) και η τυχαία θανάτωση σε αλιευτικά εργαλεία (G12).
Μελέτη 8
115
GR4220035 – Θαλάσσια ζώνη Άνδρου
Η Ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα αποτελεί την κύρια ΟΧΕ για τους τ.ο. 1120*, 1170 και 8330. Η σημαντικότερη απειλή
προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04), τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (λιμναία
και χερσαία)(J01) και την κλιματική αλλαγή (Ν01, N04 και Ν05). Για τους τ.ο. 1120 και 1170 στη συγκεκριμένη
ΟΧΕ έχει καταγραφεί και η πίεση μέτριας έντασης που σχετίζεται με τη συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και
των ειδών (G01) και την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων / απορριμμάτων από οικιακές / ψυχαγωγικές
εγκαταστάσεις (F09). Για τον τ.ο. 8330 έχει καταγραφεί στη συγκεκριμένη ΟΧΕ και η πίεση που αφορά τις
δραστηριότητες κατάδυσης αναψυχής (F07).
καταγραφεί το είδος αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των
είδη Monachus monachus και Tursiops truncatus, των οποίων οι κυριότερες πιέσεις σχετίζονται με την
παράνομη θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επίσης για τη
φώκια, πίεση μέτριας έντασης συνιστά και η υποβάθμιση των θαλάσσιων σπηλαίων εξαιτίας όχλησης από
τουριστικές δραστηριότητες (F07) και η συλλογή θαλάσσιων αλιευμάτων που προκαλεί διαταραχή των
βενθικών ενδιαιτημάτων του είδους (G03), ενώ το είδος απειλείται και από την κλιματική αλλαγή (N04, Ν05).
Στις ΕΖΔ της περιοχής μελέτης θα μπορούσαν να διακριθούν οι ακόλουθες ομάδες Οικολογικών Χωρικών
Ενοτήτων (ΟΧΕ), οι οποίες παρουσιάζουν σχετική ομοιογένεια ως προς τους τύπους οικοτόπων (τ.ο.), τα είδη
που φιλοξενούν και τις οικολογικές τους λειτουργίες, αλλά και ως προς τις πιέσεις/απειλές που εμφανίζονται
και επηρεάζουν τα εν λόγω είδη/τ.ο..
Ακατοίκητες νησίδες, Απόκρημνες βραχώδεις ακτές και Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις: Στις ΟΧΕ
αυτές απαντούν κυρίως οι τ.ο. 1240 και 8210 των οποίων οι κυριότερες πιέσεις σχετίζονται με τη βόσκηση και
την ανισοκατανομής της στην περιοχή μελέτης (Α09 και Α10), και τις κατασκευές για δραστηριότητες αναψυχής
σε παραλίες της περιοχής μελέτης (F05, F07).
Οι Θαμνώδεις και Φρυγανικές εκτάσεις, που σχετίζονται κυρίως με τους τ.ο 2260, 5210, 5330, 5420, 9320 και
92D0, καθώς και το σημαντικό φυτικό είδος Fritillaria obliqua subsp. tuntasia, αλλά το ενδημικό υποείδος
θηλαστικών, ο Αίγαγρος (Αγριοκάτσικο) της Αντιμήλου (Capra aegagrus ssp. pictus) και τα ερπετά
Macrovipera schweizeri, Podarcis milensis, Elaphe quatuorlineata και Zamenis situla και το ενδημικό χειλόποδο
Lithobius nudus κυρίως με πιέσεις που αφορούν τη βόσκηση (Α09 και Α10) και δραστηριότητες αναψυχής που
επίσης επηρεάζουν τους οικοτόπους και ενδιαιτήματα των παραλιακών κυρίως περιοχών(F07, F09). Σε αυτές τις
ΟΧΕ απαντά και το είδος νυχτερίδας Myotis blythii.
Οι Αμμώδεις παραλίες και αμμοθίνες, που σχετίζονται με τους τ.ο. 1210, 2110, 2120 και 2230 με κυριότερες
πιέσεις που αφορούν ψυχαγωγικές και τουριστικές δραστηριότητες (F01, F02, F05, F07)που οδηγούν σε
υποβάθμιση των οικοτόπων.
Μελέτη 8
116
Οι Υγρότοποι και τα Ποτάμια που σχετίζονται με τον τ.ο. 3290, τα ασπόνδυλα Cordulegaster helladica και
Schizidium tinum, και φυσικά την Ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata) για τα οποία οι κυριότερες πιέσεις
αποτελούν η ανισοκατανομή της βόσκησης (Α10), καθώς και η μείωση της έκτασης και υποβάθμιση της
ποιότητας και της έκτασης των υδάτινων σωμάτων (Κ05) και η ρύπανση (J01) που οδηγούν σε σημαντική
μείωση των ήδη περιορισμένων ευνοϊκών ενδιαιτημάτων για τα είδη.
Οι Δασικές ΟΧΕ (Δάση πλατύφυλλων, Δάση κωνοφόρων και Μεικτά δάση), σχετίζονται με τους τ.ο. 91Ε0,
9350, 9290, 92Α0, 92C0 καθώς και το ασπόνδυλο προτεραιότητας Euplagia quadripunctaria και το σημαντικό
φυτικό είδος Corydalis thasia. Οι κυριότερες πιέσεις που σχετίζονται με τα είδη στις συγκεκριμένες ΟΧΕ αφορούν
τη βόσκηση (Α06, Α09, Α10), την μετατροπή χρήσης γης και κατασκευή υποδομών για τουριστικούς λόγους
(F01) και δημιουργία δρόμων που κατακερματίζουν τους οικοτόπους και ενδιαιτήματα των ειδών (Ε01) και τη
ρύπανση του εδάφους (J01, J04).
Τα Σπήλαια αλλά και οι Καλλιέργειες και τα Αστικά οικοσυστήματα αποτελούν τις κύριες ΟΧΕ για τα είδη
χειροπτέρων που απαντούν στην περιοχή μελέτης: Myotis blythii, Myotis emarginatus, Rhinolophus blasii,
Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus hipposideros, που επηρεάζονται κυρίως από απώλεια και η
διαταραχή (λόγω επισκέψεων τουριστών) στα σπήλαια και κτίρια όπου απαντώνται τα είδη (F07)και με
μετατροπές χρήσεων γης σε αγροτικά τοπία και χρήση φυτοφαρμάκων (Α01, Α05, Α21)
Οι θαλάσσιες ΟΧΕ: ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα και θαλάσσια λιβάδια σχετίζονται με σημαντικούς τ.ο. και είδη.
Συγκεκριμένα τους τ.ο. 1120*, 1160 και 1170 με σημαντικότερες απειλές τα εισβλητικά ξενικά είδη (Ι01), τα
προβληματικά ιθαγενή είδη (Ι04) και τη ρύπανση μεικτής προέλευσης σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα (λιμναία
και χερσαία)(J01), και πιέσεις που σχετίζονται με τη συγκομιδή θαλάσσιων αλιευμάτων και οστρακοειδών
(επαγγελματική, ερασιτεχνική) που προκαλεί μείωση πληθυσμών ειδών/θηραμάτων και όχληση των ειδών (G01)
και την εναπόθεση και επεξεργασία αποβλήτων/απορριμμάτων από οικιακές/ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις
(F09) και τις δραστηριότητες κατάδυσης αναψυχής (F07).
ασπόνδυλα Pinna nobilis και Lithopaga lithopaga. Οι κυριότερες πιέσεις μέτριας έντασης που έχουν καταγραφεί
αφορούν τα εισβλητικά ξενικά είδη που προξενούν αλλαγές στην σύνθεση των βιοκοινωνιών που
αναπτύσσονται τα είδη (Ι01), την παράνομη αλίευσή τους (G11) και τη ρύπανση που μπορεί να επηρεάσει τις
θέσεις ανάπτυξής τους (J02).
Στις θαλάσσιες ΟΧΕ απαντώνται τα είδη Monachus monachus, Tursiops truncatus, Caretta caretta και Chelonia
mydas, με κυριότερες πιέσεις που σχετίζονται με την παράνομη θανάτωση των ειδών ή την τυχαία εμπλοκή τους
στα αλειυτικά εργαλεία (G10, G12). Επιπλέον για τα είδη Caretta caretta και Chelonia mydas έχουν καταγραφεί
και οι πιέσεις με τις τουριστικές δραστηριότητες (F07, F22) και τον διαειδικό ανταγωνισμό (L06).
Τέλος, σημαντικές απειλές κυρίως για τα θαλάσσια είδη και τ.ο. αποτελούν αυτές που σχετίζονται με την
κλιματική αλλαγή (N01, N02, Ν04, N05, N06, Ν07), μέσω κυρίως των αλλαγών που αναμένεται να οδηγήσουν
σε αλλαγή και υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων τους, ενώ και η απειλή ή πίεση που σχετίζεται με σχεδιαζόμενα ή
σε λειτουργία αιολικά πάρκα αντίστοιχα (D01)που έχουν καταγραφεί στην περιοχή μελέτης, φαίνεται να
επηρεάζει άμεσα τόσο τους τ.ο. (κυρίως τους 5420, 9320, 9350, 6220, 8210 και 934Α) λόγω υποβάθμισής ή
απώλειάς τους, όσο και τα είδη πανίδας και χλωρίδας της περιοχής λόγω απώλειας ή κατακερματισμού του
ενδιαιτήματός τους.
Μελέτη 8
117
Πιο συγκεκριμένα τα σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα στην Άνδρο, θα επηρεάσουν τους τ.ο. 5420 και 934 Α, αλλά
και το σημαντικό φυτικό είδος Corydalis thasia. Οι τ.ο. 5420 και 9350 απειλούνται από το σχεδιαζόμενο αιολικό
πάρκο στην Κέα, 6220
Στις ΖΕΠ της περιοχής μελέτης θα μπορούσαν να διακριθούν 6 διαφορετικές ομάδες Οικολογικών Χωρικών
Ενοτήτων (ΟΧΕ), οι οποίες παρουσιάζουν σχετική ομοιογένεια ως προς τους τύπους οικοτόπων (τ.ο.) και τα
είδη που φιλοξενούν και τις οικολογικές τους λειτουργίες, αλλά και ως προς τις πιέσεις/απειλές που
εμφανίζονται και επηρεάζουν τα εν λόγω είδη/τ.ο..
Ακατοίκητες νησίδες και απόκρημνες βραχώδεις ακτές:
Οι ακατοίκητες νησίδες και απόκρημνες βραχώδεις ακτές στις ΖΕΠ αποτελούν επίσης τα σημαντικότερα
ενδιαιτήματα αναπαραγωγής για πολύ σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας, όπως είναι τα θαλασσοπούλια
(Calonectris diomedea, Puffinus yelkouan, Larus audouinii, Phalacrocorax aristotelis) και τα αρπακτικά πουλιά
(Falco eleonorae, Falco peregrinus, Aquila fasciata, Buteo rufinus). Τα είδη αυτά αντιμετωπίζουν στις
συγκεκριμένες ΟΧΕ πιέσεις που επηρεάζουν άμεσα την αναπαραγωγική τους επιτυχία, αλλά και τη θνησιμότητα
τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος υποβάθμισης του καθεστώτος διατήρησης τους. Συγκεκριμένα, για
τα θαλασσοπούλια και τον Μαυροπετρίτη καταγράφεται η θήρευση αυγών και νεοσσών από αρουραίους
(Rattus rattus & Rattus norvegicus) με άμεση αρνητική επίπτωση στην αναπαραγωγική επιτυχία (Ι02). Για κάποια
είδη υπάρχει επίσης θήρευση νεοσσών ή αυγών, αλλά και ανταγωνισμός για τις κατάλληλες θέσεις
φωλεοποίησης, από τον Ασημόγλαρο (Larus michahellis) (Ι04). Η αναπαραγωγική επιτυχία μπορεί να
επηρεαστεί αρνητικά και από περιπτώσεις όχλησης κοντά στις φωλιές κατά την ευαίσθητη αναπαραγωγική
περίοδο. Στις ΖΕΠ της παρούσας μελέτης, η όχληση αυτή συνδέεται κυρίως με δραστηριότητες αναψυχής και
τουρισμού, όπως εκδρομές με σκάφη, ερασιτεχνική αλιεία, καταδύσεις ή άλλα θαλάσσια σπορ (F07). Τυχόν
θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή λόγω των δραστηριοτήτων ναυσιπλοΐας (E02) μπορεί να επηρεάσει
άμεσα τις βραχώδεις ακτές, προκαλώντας σοβαρή υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής. Οι
βραχονησίδες αποτελούν επίσης πολύ σημαντικούς ενδιάμεσους σταθμούς ανεφοδιασμού και ξεκούρασης
για τα μεταναστευτικά είδη κατά την εαρινή και φθινοπωρινή μετανάστευση όταν διασχίζουν το χώρο του
Αιγαίου.
Χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις και σπήλαια:
Οι χερσαίες απόκρημνες βραχώδεις εκτάσεις αποτελούν πολύ σημαντικό ενδιαίτημα αναπαραγωγής για τα
αρπακτικά πουλιά και συγκεκριμένα για τα είδη Aquila fasciata, Falco peregrinus και Buteo rufinus. Σε αυτά τα
ενδιαιτήματα οι κυριότερες απειλές που καταγράφονται είναι η όχληση που προκαλείται από δραστηριότητες
τουρισμού και αναψυχής (F07), όπως η αναρρίχηση, καθώς και η όχληση που μπορεί να προκαλέσει η διάνοιξη
και χρήση δρόμων (E01), όταν αυτοί βρίσκονται κοντά στις φωλιές των εν λόγω ειδών.
Φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις – μονοετείς, πολυετείς/δενδρώδεις και εγκαταλειμμένες καλλιέργειες:
Στις ΖΕΠ οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις, καθώς και οι μονοετείς ή εγκαταλειμμένες καλλιέργειες
αποτελούν πολύ σημαντικά ενδιαιτήματα τροφοληψίας για τα αρπακτικά πουλιά (Buteo rufinus, Aquila fasciata,
Falco peregrinus, Falco eleonorae), αλλά και ενδιαίτημα αναπαραγωγής και τροφοληψίας για τo Emberiza
caesia. Στις περιοχές αυτές εντοπίζονται κυρίως δύο τύποι πιέσεων/απειλών: α) αυτές που συνδέονται με το
αγροτικό τοπίο και την γεωργική δραστηριότητα και β) αυτές που συνδέονται με την τουριστική ανάπτυξη των
νησιών του Αιγαίου. Η εγκατάλειψη των καλλιεργειών και των παραδοσιακών χρήσεων γης (A07) σε
συνδυασμό με την τουριστική ανάπτυξη οδηγεί σε σταδιακή απομάκρυνση χαρακτηριστικών του αγροτικού
τοπίου του νησιωτικού χώρου, όπως οι ξερολιθιές, οι φυτοφράχτες, τα μεμονωμένα δέντρα (A05)
υποβαθμίζοντας σταδιακά τα ενδιαιτήματα αναπαραγωγής και τροφοληψίας των προαναφερθέντων ειδών,
ενώ παράλληλα μειώνονται οι πληθυσμοί των ασπόνδυλων, των ερπετών και άλλων σημαντικών ομάδων
Μελέτη 8
118
πανίδας. Από την άλλη, η ανάπτυξη τουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων (F01), χωρίς στρατηγικό
σχεδιασμό βασισμένο στην αειφορία και προσαρμοσμένο στην κλίμακα του ελληνικού νησιωτικού χώρου,
προκαλεί περαιτέρω υποβάθμιση σημαντικών αυτών ενδιαιτημάτων. Οι φρυγανικές και θαμνώδεις εκτάσεις και
οι εκτατικές καλλιέργειες αποτελούν επίσης πολύ κρίσιμα ενδιαιτήματα τροφοληψίας των μεταναστευτικών
ειδών κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών τους διαδρομών.
Υγρότοποι, και παράκτιες λιμνοθάλασσες:
Οι υγρότοποι στην περιοχή μελέτης αποτελούν πολύ σημαντικό ενδιαίτημα τροφοληψίας και ξεκούρασης για
τα περισσότερα είδη ορνιθοπανίδας κατά την εαρινή και φθινοπωρινή τους μετανάστευση. Στις περιοχές αυτές
οι κυριότερες πιέσεις, που καταγράφονται για την ορνιθοπανίδα, σχετίζονται με την όχληση από
δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού (F01).
Θαλάσσιες ΟΧΕ (θαλάσσια λιβάδια, ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, πέλαγος):
Σχετικά με τις ΖΕΠ ο παράκτιος θαλάσσιος χώρος αποτελεί το αποκλειστικό ενδιαίτημα τροφοληψίας για τα
θαλασσοπούλια της περιοχής μελέτης (Larus audouinii, Calonectris diomedeα, Puffinus yelkouan,
Phalacrocorax aristotelis). Οι πιέσεις απειλές σε αυτές τις ΟΧΕ συνδέονται με την υποβάθμιση ενδιαιτημάτων
τροφοληψίας, λόγω ρύπανσης από πετρελαιοειδή (Ε02) ή μείωσης της διαθέσιμης τροφής για τα ψαροφάγα
θαλασσοπούλια από την παράκτια επαγγελματική ή ερασιτεχνική αλιεία (G01). Επίσης, στο θαλάσσιο χώρο
εντοπίζεται η πίεση της τυχαίας θανάτωσης των ειδών Calonectris diomedea και Puffinus yelkouan λόγω της
παγίδευσής τους σε αλιευτικά εργαλεία (παραγάδια και δίχτυα) (G12).
Σχετικά με τις ΖΕΠ, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένες πιέσεις ή απειλές για τα πολύ σημαντικά είδη
ορνιθοπανίδας δεν εντοπίζονται σε συγκεκριμένες μόνο ΟΧΕ, αλλά συνδέονται με συγκεκριμένες υποδομές ή
δραστηριότητες. Επομένως μπορεί να υφίστανται σε διάφορες ΟΧΕ, ανάλογα με τις περιοχές που οι υποδομές
βρίσκονται ή οι δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα. Οι γραμμές μεταφοράς ρεύματος (D06)είναι μια τέτοια
περίπτωση: όταν βρίσκονται εντός των επικρατειών μεγάλων αρπακτικών, όπως ο Σπιζαετός, υπάρχει
αυξημένος κίνδυνος θανάτου λόγω ηλεκτροπληξίας ή πρόσκρουσης με τα καλώδια. Επίσης, περιπτώσεις
λαθροθηρίας, και συγκεκριμένα πυροβολισμού προστατευόμενων ειδών-κυρίως αρπακτικών- μπορούν να
καταγραφούν σε όλη την έκταση των ΖΕΠ της περιοχής μελέτης(G10).
Επίσης, σε ορισμένες ΖΕΠ αξιολογείται ως υψηλή η πίεση/απειλή που συνδέεται με την εγκατάσταση και
λειτουργία αιολικών πάρκων (D01). Το πρόβλημα σχετίζεται, όχι τόσο με υφιστάμενα αιολικά πάρκα (τα οποία
είναι σε περιορισμένη κλίμακα στην περιοχή μελέτης), αλλά με έργα που βρίσκονται σε διάφορα στάδια
αδειοδότησης σύμφωνα με τα δεδομένα της ΡΑΕ. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η Γυάρος (GR4220033):
η τυχόν λειτουργία των ΑΣΠΗΕ, που στην παρούσα φάση βρίσκονται σε στάδιο αδειοδότησης, θα προκαλέσει
πολύ σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις σε όλα τα σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας της περιοχής, δεδομένου ότι
θα υποβαθμιστεί πλήρως το ενδιαίτημα αναπαραγωγής τους, ενώ θα υπάρξει ιδιαίτερα αυξημένος κίνδυνος
θνησιμότητας, λόγω πρόσκρουσης με τις έλικες των ανεμογεννητριών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η
εγκατάσταση και λειτουργία των ΑΣΠΗΕ δεν επηρεάζει μόνο την ορνιθοπανίδα. Έχει άμεση επίπτωση στο
καθεστώς διατήρησης τ.ο., όπως για παράδειγμα οι τ.ο. 5420, 1240, 5330 στην περίπτωση εγκατάστασης
ΑΣΠΗΕ στην GR4220033.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει οριζόντια την πλειοψηφία των ΟΧΕ της περιοχής μελέτης,
επηρεάζοντας άμεσα σημαντικούς τ.ο. και υποβαθμίζοντας τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των πολύ σημαντικών
ειδών. Ειδικά για τα είδη που φωλεοποιούν στο έδαφος, όπως ο Μαυροπετρίτης και τα θαλασσοπούλια, η
αύξηση της θερμοκρασίας και κυρίως η αύξηση της συχνότητας ημερών καύσωνα μπορεί να επηρεάσει
αρνητικά την ποιότητα των βιοτόπων φωλεασμού. Ειδική αναφορά γίνεται στον Μαυροπετρίτη (Falco
eleonorae), καθώς η βιολογία και οικολογία του είδους είναι άμεσα συνυφασμένη με την φθινοπωρινή
Μελέτη 8
119
μετανάστευση των στρουθιόμορφων πουλιών. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να προκαλέσει αλλαγές στη
χρονική περίοδο διέλευσης του μεταναστευτικού ρεύματος των στρουθιόμορφων κατά τη φθινοπωρινή
μετανάστευση, με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον συγχρονισμένη με την αναπαραγωγική περίοδο του
Μαυροπετρίτη. Το γεγονός αυτό είναι πολύ πιθανό να έχει άμεση επίπτωση στην αναπαραγωγική επιτυχία του
είδους.
Συμπερασματικά, για τους τύπους οικοτόπων και τα είδη που αξιολογήθηκαν ως σημαντικά ή πολύ σημαντικά
απαιτείται η εφαρμογή συνδυασμού θεσμικών και διαχειριστικών μέτρων στις Ειδικές Ζώνες Διατήρησης και
στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας που περιλαμβάνει η περιοχή μελέτης.
Τέλος, οι πιέσεις/ απειλές που καταγράφηκαν ανά τ.ο./είδος και ΟΧΕ, των οποίων η ένταση χαρακτηρίστηκε
ασθενής, συνοψίζονται στον Πίνακα που ακολουθεί:
Πίνακας 3.3-1: Πίνακας πιέσεων/ απειλών με ασθενή ένταση

διαχείρισης
προτεραιότ
Ομάδα
ητας
Πιέσεις/απειλές ανά Τ. Ο. & είδος Χωρική συσχέτιση

Κωδικός πίεσης/απειλής με
Κωδικός Ονομασία Τ. Ο. /
Τ. Ο. / οικοσυστημικές
N2K είδους
είδους χωρικές ενότητες
Κωδικός Σημασία είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
Ονομασία Πίεσης/
Πίεσης / πίεσης/
κά
ή
/
Απειλής
Απειλής απειλής
Εκτάσεις
Δυνητικοί ρυπαντές
θαλάσσιας
του παράκτιου
βλάστησης με Ηπειρωτική
GR4220001 1120* 2 P E03 συστήματος με την M
Posidonia υφαλοκρηπίδα
απόρριψη
(Posidonion
λυμάτων/σκουπιδιών
oceanicae)
Ηπειρωτική
GR4220001 Ύφαλοι 1170 2 P E03 συστήματος με την M
υφαλοκρηπίδα
απόρριψη
Απόκρημνες Κατά θέσεις πολύ
βραχώδεις ακτές έντονη βόσκηση με
με βλάστηση στη αποτέλεσμα την Απόκρημνες
GR4220001 1240 2 P A09 L
Μεσόγειο με αλλοίωση της βραχώδεις ακτές
ενδημικά χλωριδικής σύνθεσης
Limonium spp. του τύπου οικοτόπου
Υπάρχει
ανισοκατανομή της
βόσκησης με πολύ
έντονη βόσκηση σε
συγκεκριμένες
Απόκρημνες περιοχές όπου
βραχώδεις ακτές συγκεντρώνονται τα
με βλάστηση στη ζώα, ενώ σε πιο Απόκρημνες
GR4220001 1240 2 P A10 H
Μεσόγειο με απομακρυσμένες βραχώδεις ακτές
ενδημικά περιοχές υπάρχει
Limonium spp. υποβόσκηση με
αποτέλεσμα την εξέλιξη
της βλάστησης και την
αλλαγή της χλωριδικής
σύνθεσης των τύπων
οικοτόπων
Υπάρχει
Υποτυπώδεις Αμμώδεις παραλίες και
GR4220001 2110 1 Τ A10 έντονη βόσκηση σε L
κινούμενες θίνες αμμοθίνες
περιοχές όπου
συγκεντρώνονται τα
Μελέτη 8
120
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
ζώα, ενώ σε πιο
απομακρυσμένες
περιοχές υπάρχει
υποβόσκηση με
οικοτόπων
Υπάρχει υπερβόσκηση
κατά θέσεις που
Θίνες με λειμώνες Αμμώδεις παραλίες και
GR4220001 2230 1 P A10 επηρεάζει τη χλωριδική L
με Malcolmietalia αμμοθίνες
σύνθεση του τύπου
οικοτόπου
Κατά θέσεις
εναπόθεση
Θίνες με λειμώνες απορριμάτων από Αμμώδεις παραλίες και
GR4220001 2230 1 P F09 L
με Malcolmietalia οικίες που έχουν να αμμοθίνες
κάνουν και με τον
τουρισμό
Υπάρχει
GR4220001 Sarcopoterium 5420 2 P A10 L Φρυγανικές εκτάσεις
spinosum
οικοτόπων
Κατά θέσεις γίνεται
Φρύγανα από καύση των θάμνων. Η
GR4220001 Sarcopoterium 5420 2 P B13 δραστηριότητα L Φρυγανικές εκτάσεις
spinosum σχετίζεται άμεσα με τη
βόσκηση
Υγροί μεσογειακοί
Πιέσεις για την
λειμώνες με
επέκταση γεωργικής
GR4220001 υψηλές πόες από 6420 1 P A01 L Υγρότοποι
γης σε βάρος του
Molinio-
τύπου οικοτόπου
Holoschoenion
Κατά θέσεις η
βόσκηση έχει
εγκαταλειφθεί με
Δάση με Quercus αποτέλεσμα την εξέλιξη
GR4220001 9350 1 P A06 L Δάση Πλατύφυλλων
macrolepis της βλάστησης και τον
κίνδυνο της
αλλοίωσης του τύπου
οικοτόπου
GR4220001 9350 1 P A09 επηρεάζει τη χλωριδική L Δάση Πλατύφυλλων
macrolepis
οικοτόπου
Μελέτη 8
121
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η παρουσία του είδους

Δάση Πλατύφυλλων
εξαρτάται από την
GR4220001 Corydalis thasia P 2 T N02 L και Εγκαταλελειμμένες
υψηλή υγρασία λόγω
Καλλιέργειες
των βόρειων
ομβροφόρων ανέμων
Δρόμοι, μονοπάτια,
σιδηρόδρομοι και
Euplagia συναφής υποδομή
GR4220001 I 2 Τ E01 L Δάση Πλατύφυλλων
quadripunctaria* (π.χ. γέφυρες,
οδογέφυρες,
σήραγγες)
Η ρύπανση μπορεί να
οδηγήσει σε
υποβάθμιση της
Euplagia
GR4220001 I 2 Τ J01 ποιότητας των L Ποτάμια
quadripunctaria*
ευνοϊκών υδάτινων
ενδιαιτημάτων του
είδους
Μετατροπή σε
γεωργική γη
(εξαιρουμένης της
GR4220001 Mauremys rivulata R 1 P A01 αποστράγγισης και L Ποτάμια, Υγρότοποι
της χρήσης της
φωτιάς ως μέσο
διαχείρισης)
Χρήση
φυτοπροστατευτικών
GR4220001 Mauremys rivulata R 1 P A21 L Ποτάμια, Υγρότοποι
χημικών ουσιών στη
γεωργία
Οι μετατροπές χρήσης
γης μπορεί να
οδηγήσουν σε μείωση
GR4220001 Mauremys rivulata R 1 P F01 L Ποτάμια, Υγρότοποι
των φυσικών
είδους
Άλλες ανθρώπινες
GR4220001 Mauremys rivulata R 1 T H08 οχλήσεις και L Ποτάμια, Υγρότοποι
διαταραχές
Κατασκευή ή
Φρυγανικές εκτάσεις,
τροποποίηση (π.χ.
Δάση Πλατύφυλλων,
στέγασης και
Ποολίβαδα, Υγρότοποι,
GR4220001 Zamenis situla R 2 P F02 οικισμών) σε L
Εγκαταλελειμμένες
υφιστάμενους
καλλιέργειες, Αστικά
αστικούς ή χώρους
ψυχαγωγίας
Απαγόρευση εισόδου
ή περιορισμένη
GR4220001 Myotis blythii M 1 P H06 πρόσβαση σε L Σπήλαια
προστατευόμενη
περιοχή/βιότοπο
Φρυγανικές και
GR4220001 Myotis blythii M 1 P A01 αποστράγγισης και L
Θαμνώδεις εκτάσεις
Μελέτη 8
122
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Myotis
GR4220001 M 1 P H06 πρόσβαση σε L Σπήλαια
emarginatus
γεωργική γη Δάση Πλατύφυλλων,
(εξαιρουμένης της Δάση Κωνοφόρων,
Myotis
GR4220001 M 1 P A01 αποστράγγισης και L Μικτά Δάση και
emarginatus
της χρήσης της Φρυγανικές και
φωτιάς ως μέσο θαμνώδεις εκτάσεις
GR4220001 Rhinolophus blasii M 1 P H06 πρόσβαση σε L Σπήλαια
Αστικά
Rhinolophus Βανδαλισμός ή
GR4220001 M 1 Τ H04 L οικοσυστήματα,
ferrumequinum εμπρησμός
Σπήλαια
Rhinolophus
GR4220001 M 1 P H06 πρόσβαση σε L Σπήλαια
ferrumequinum
Rhinolophus
GR4220001 M 2 P F02 οικισμών) σε L Αστικά οικοσυστήματα
hipposideros
Μονοετής
βλάστηση μεταξύ Μονοπάτια που
Αμμώδεις παραλίες και
GR4220004 των ορίων 1210 1 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L
αμμοθίνες
πλημμυρίδας και του τύπου οικοτόπου
άμπωτης
Μονοπάτια που
αλίπεδα
GR4220004 1410 2 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L Υγρότοποι
(Juncetalia
του τύπου οικοτόπου
maritimi)
Κατά θέσεις γίνεται
καύση των θάμνων. Η
GR4220004 5210 2 P B13 δραστηριότητα L Θαμνώδεις εκτάσεις
Juniperus spp.
σχετίζεται άμεσα με τη
βόσκηση
Εκτάσεις
θαλάσσιας
GR4220004 1120* 1 P E03 συστήματος με την M Θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
Μελέτη 8
123
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Δημιουργία ή
ανάπτυξη υποδομών
αθλητισμού, Ηπειρωτική
Monachus τουρισμού και υφαλοκρηπίδα,
GR4220004 MM 1 P F05 L
monachus* αναψυχής (εκτός των Θαλάσσια λιβάδια και
αστικών ή Πέλαγος
ψυχαγωγικών
περιοχών)
Οικιακές
δραστηριότητες ή
αναψυχής και
σχετιζόμενες δομές
Monachus υφαλοκρηπίδα,
GR4220004 MM 1 P F20 που προκαλούν L
monachus* Θαλάσσια λιβάδια και
θαλάσσια ρύπανση
Πέλαγος
μακρο- και μικρο-
σωματιδιακής
ρύπανσης)
Η εγκατάληψη της
βόσκησης οδηγεί σε
πύκνωση της
Φρυγανικές εκτάσεις /
Θαμνώδεις εκτάσεις/
GR4220004 Buteo rufinus B 1 P A06 αποτέλεσμα να L
υποβαθμίζεται το
ενδιαίτημα
τροφοληψίας του
είδους
Η διάνοιξη δρόμων
εντός της ΖΕΠ και η
χρήση τους από τον
άνθρωπο ενδέχεται να
Θαμνώδεις εκτάσεις /
GR4220004 Buteo rufinus B 1 P E01 προκαλέσει όχληση L
Χερσαίες απόκρημνες
στο είδος, ιδιαίτερα
βραχώδεις εκτάσεις
κατά την κρίσιμη
περίοδο της
αναπαραγωγής
GR4220004 Falco eleonorae B 1 P A06 αποτέλεσμα να L
είδους
Το είδος αντιμετωπίζει
κίνδυνο
ηλεκτροπληξίας ή
πρόσκρουσης στις
GR4220004 Falco eleonorae B 1 P D06 L βραχώδεις εκτάσεις /
γραμμές μεταφοράς
Μονοετείς καλλιέργειες
ρεύματος που είναι
/ Εγκαταλελειμμένες
εγκατεστημένες στην
ΖΕΠ
Μελέτη 8
124
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η παράνομη Εγκαταλελειμμένες
θανάτωση με καλλιέργειες /
GR4220004 Falco eleonorae B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L Απόκρημνες
αιτία θνησιμότητας για βραχώδεις ακτές /
το είδος εντός της ΖΕΠ Ακατοίκητες νησίδες /
ο Ασημόγλαρος (Larus
michahellis) μπορεί να Ακατοίκητες νησίδες /
GR4220004 Falco eleonorae B 1 P I04 θηρεύσει τα αυγά ή L απόκρημνες
τους νεοσσσούς του βραχώδεις ακτές
είδους
GR4220004 Falco peregrinus * B 1 P A06 αποτέλεσμα να L
είδους
GR4220004 Falco peregrinus * B 1 P E01 προκαλέσει όχληση L
GR4220004 Falco peregrinus * B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L Ακατοίκητες νησίδες /
αιτία θνησιμότητας για Απόκρημνες
το είδος εντός της ΖΕΠ βραχώδεις ακτές /
GR4220004 Aquila fasciata B 1 P A06 αποτέλεσμα να L
είδους
Μελέτη 8
125
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
εντός της ΖΕΠ και η Φρυγανικές εκτάσεις /
χρήση τους από τον Θαμνώδεις εκτάσεις /
άνθρωπο ενδέχεται να Μονοετείς καλλιέργειες
GR4220004 Aquila fasciata B 1 P E01 προκαλέσει όχληση L / Εγκαταλελειμμένες
στο είδος, ιδιαίτερα καλλιέργειες / Χερσαίες
κατά την κρίσιμη απόκρημνες
περίοδο της βραχώδεις εκτάσεις
Το είδος είναι ευάλωτο

Phalacrocorax Ηπειρωτική
σε τυχαία θανάτωση
GR4220004 aristotelis B 1 P G12 L υφαλοκρηπίδα/
από αλιευτικά εργαλεία
desmarestii θαλάσσια λιβάδια
(παραγάδια και δίχτυα)
Οι υποδομές
ιχθυοκαλλιέργειας
Phalacrocorax υποβαθμίζουν τα Ηπειρωτική
GR4220004 aristotelis B 1 P G19 ενδιαιτήματα L υφαλοκρηπίδα/
desmarestii αναπαραγωγής και θαλάσσια λιβάδια
είδους
υποβαθμίζουν τα Θαλάσσια λιβάδια/
GR4220004 Larus audouinii B 1 P G19 ενδιαιτήματα L Ηπειρωτική
αναπαραγωγής και υφαλοκρηπίδα
είδους
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Απόρριψη αστικών
λυμάτων που
Εκτάσεις
προκαλούν ρύπανση
θαλάσσιας
σε επιφανειακά ή
GR4220005 1120* 1 T F12 υπόγεια ύδατα M Θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
(Posidonion
υπερχείλισης ομβρίων
oceanicae)
ή/και των αστικών
απορροών)
Εκτάσεις
Μεταφορικές
θαλάσσιας
δραστηριότητες σε
GR4220005 1120* 1 T E08 έδαφος, νερό και αέρα M Θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
που προκαλούν
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
GR4220005 1120* 1 P H08 οχλήσεις και L Θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
Μελέτη 8
126
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Κατακλυζόμενα ή
εν μέρει Άλλες ανθρώπινες
GR4220005 κατακλυζόμενα 8330 2 P H08 οχλήσεις και L
θαλάσσια διαταραχές
σπήλαια
Οικιακές
Monachus Ηπειρωτική
monachus* υφαλοκρηπίδα
ρύπανσης)
με βλάστηση στη Απόκρημνες
GR4220006 1240 2 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L
Μεσόγειο με βραχώδεις ακτές
ενδημικά
Limonium spp.
Ξενικά είδη που
εισβάλλουν και
Υγρές κοιλότητες
GR4220006 2190 1 P I02 αλλοιώνουν τη L Υγρότοποι
μεταξύ των θινών
χλωριδική σύνθεση
Θίνες των Άλλα εισβλητικά ξενικά

GR4220006 παραλίων με 2250* 1 P I02 είδη (εκτός των ειδών Μ
αμμοθίνες
Juniperus spp. που αφορούν την ΕΕ)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απορροών)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Μελέτη 8
127
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
απόρριψη
Κατακλυζόμενα ή Μεταφορικές
εν μέρει δραστηριότητες σε
GR4220006 κατακλυζόμενα 8330 2 T E08 έδαφος, νερό και αέρα H
θαλάσσια που προκαλούν
σπήλαια θαλάσσια ρύπανση
σπήλαια
Θαμνώδεις εκτάσεις,
Μονοετείς καλλιέργειες,
GR4220006 Zamenis situla R 2 P F01 M Πολυετείς/Δενδρώδεις
καλλιέργειες,
είδους
Δημιουργία ή
ανάπτυξη υποδομών
αθλητισμού, Ηπειρωτική
Monachus τουρισμού και υφαλοκρηπίδα,
GR4220006 MM 1 P F05 L
monachus* αναψυχής (εκτός των Θαλάσσια λιβάδια και
αστικών ή Πέλαγος
ψυχαγωγικών
περιοχών)
Οικιακές
Πέλαγος
ρύπανσης)
Είδη που εισβάλλουν
Μεσογειακά και αλλοιώνουν τη
GR4220007 3170* 2 P I04 L Υγρότοποι
εποχιακά τέλματα χλωριδική σύνθεση
Μελέτη 8
128
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Προσωρινές ή και
μόνιμες αλλαγές στις
συνθήκες (μπορεί
υυδρολογικές,
Μεσογειακά κλιματική αλλαγή,
GR4220007 3170* 2 P L02 L Υγρότοποι
εποχιακά τέλματα βόσκηση) οδηγεί στην
εξέλιξη της βλάστησης
και στην αλλάγη της
χλώριδικής σύνθεσης
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απορροών)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
Εντατική βόσκηση ή
Macrovipera Φρυγανικές εκτάσεις,
GR4220008 R 1 P A09 υπερβόσκηση από L
schweizeri* Εγκαταλελειμμένες
ζώα
Μελέτη 8
129
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Δραστηριότητες
Υποτυπώδεις αναψυχής (κυρίως Αμμώδεις παραλίες και
GR4220009 2110 1 P F07 L
κινούμενες θίνες αυτοσχέδιες) σε αμμοθίνες
παραλιακές περιοχές
Εκτάσεις
θαλάσσιας
GR4220009 1120* 2 P E03 συστήματος με την M θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
GR4220009 1120* 2 T F12 υπόγεια ύδατα M θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απορροών)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
GR4220009 1120* 2 T E08 έδαφος, νερό και αέρα M θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
GR4220009 1120* 2 P H08 οχλήσεις και L θαλάσσια λιβάδια
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
ολοκλήρου ή εν Ηπειρωτική
GR4220009 8330 2 P H08 οχλήσεις και L
μέρει κάτω από υφαλοκρηπίδα
θάλασσας
Η οικιστική ανάπτυξη
σε μικρά τμήματα της
Fritillaria obliqua περιοχής εξάπλωσης
GR4220009 P 2 P F01 M Φρυγανικές εκτάσεις
subsp. tuntasia του υποείδους οδηγεί
σε απώλεια
ενδιαιτημάτων.
Συγκομιδή ώριμων
ατόμων του είδους
Fritillaria obliqua από βοτανικούς και
GR4220009 P 2 P G09 L Φρυγανικές εκτάσεις
subsp. tuntasia ντόπιους κατοίκους
οδηγεί σε απώλεια
ατόμων και μείωση της
Μελέτη 8
130
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
ετήσιας παραγωγής
σπερμάτων.
Χρήση
γεωργία
είδους
Υγρότοποι,
Μονοετής
βλάστηση μεταξύ Μονοπάτια που
GR4220010 των ορίων 1210 1 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L
αμμοθίνες
πλημμυρίδας και του τύπου οικοτόπου
άμπωτης
αλίπεδα
GR4220010 1410 1 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L Υγρότοποι
(Juncetalia
maritimi)
GR4220010 2110 1 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L
Θίνες με
βλάστηση Μονοπάτια που
GR4220010 σκληρόφυλλων 2260 1 P E01 αλλοιώνουν τη δομή L Φρυγανικές εκτάσεις
θάμνων Cisto- του τύπου οικοτόπου
Lavenduletalia
Πιέσεις για την
επέκταση γεωργικής
γης σε βάρος του
spinosum
τύπου οικοτόπου
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Μελέτη 8
131
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απορροών)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
Συγκομιδή ώριμων
ατόμων του είδους
από βοτανικούς και
Fritillaria obliqua ντόπιους κατοίκους
GR4220010 P 2 P G09 L Φρυγανικές εκτάσεις
subsp. tuntasia οδηγεί σε απώλεια
ατόμων και μείωση της
ετήσιας παραγωγής
σπερμάτων.
Χρήση
γεωργία
είδους
Μελέτη 8
132
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Λόγω φερτών υλικών,
αλλά και από τα φυτά
Πρωτογενής του τύπου οικοτόπου
βλάστηση με φαίνεται ότι αυξάνται η
Salicornia και οργανική ύλη. Αυτό
GR4220011 άλλα μονοετή είδη 1310 1 P L03 μπορεί να έχει σαν L Υγρότοποι
των λασπωδών αποτέλεσμα την
και αμμωδών αλλοίωση της δομής
ζωνών αλλά και της
χλωριδικής σύνθεσής
του
Υπάρχει
spinosum
οικοτόπων
Υπάρχει
Νότια παρόχθια περιοχές όπου
δάση-στοές και συγκεντρώνονται τα
λόχμες (Nerio- ζώα, ενώ σε πιο
GR4220011 92D0 2 P A10 L Θαμνώδεις εκτάσεις
Tamaricetea και απομακρυσμένες
Securinegion περιοχές υπάρχει
tinctoriae) υποβόσκηση με
οικοτόπων
Υπάρχει
Δάση με Olea και συγκεκριμένες
GR4220011 9320 1 P A10 H Θαμνώδεις εκτάσεις
Ceratonia περιοχές όπου
Μελέτη 8
133
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
οικοτόπων
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απορροών)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Αβαθείς κολπίσκοι Ηπειρωτική
GR4220011 1160 2 P E03 συστήματος με την M
και κόλποι υφαλοκρηπίδα
απόρριψη
Αβαθείς κολπίσκοι Ηπειρωτική
GR4220011 1160 2 P H08 οχλήσεις και M
και κόλποι υφαλοκρηπίδα
απόρριψη
σπήλαια
Μελέτη 8
134
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Χρήση
γεωργία
είδους
Δρόμοι, μονοπάτια,
σιδηρόδρομοι και
Euplagia συναφής υποδομή
GR4220011 I 2 P E01 L Δάση πλατυφύλλων
quadripunctaria* (π.χ. γέφυρες,
οδογέφυρες,
σήραγγες)
Μεικτής προέλευσης
εδαφική ρύπανση και
Euplagia
GR4220011 I 2 P J01 στερεά απόβλητα L Δάση πλατυφύλλων
quadripunctaria*
(εξαιρουμένων των
απορρίψεων)
Κατασκευή ή Φρυγανικές εκτάσεις,
τροποποίηση (π.χ. Θαμνώδεις εκτάσεις,
στέγασης και Δάση Πλατύφυλλων,
GR4220011 Zamenis situla R 1 P F02 οικισμών) σε L Υγρότοποι,
υφιστάμενους Εγκαταλελειμμένες
αστικούς ή χώρους καλλιέργειες, Αστικά
ψυχαγωγίας οικοσυστήματα
της ακτογραμμής Υπερβολική βόσκηση ή
GR4220018 με Ammophila 2120 1 P A10 βόσκηση μικρότερη L
αμμοθίνες
arenaria («λευκές της προδιαγραφείσας
θίνες»)
της ακτογραμμής Δημιουργία
GR4220018 με Ammophila 2120 1 P F05 κατασκευής για L
αμμοθίνες
arenaria («λευκές αναψυχή
θίνες»)
Κινούμενες θίνες Ρύπανση του εδάφους

της ακτογραμμής που προέρχεται από
GR4220018 με Ammophila 2120 1 P J04 απόβλητα των ανάντι L
αμμοθίνες
arenaria («λευκές επιχειρήσεων και
θίνες») οικισμών
Υπερβολική βόσκηση ή
GR4220018 3170* 1 P A10 βόσκηση μικρότερη L Υγρότοποι
εποχικά τέλματα
της προδιαγραφείσας
Μελέτη 8
135
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Δρόμοι που
Φρύγανα από αλλοιώνουν τη δομή
GR4220018 Sarcopoterium 5420 2 P E01 του τύπου οικοτόπου L Φρυγανικές εκτάσεις
spinosum καθώς τον
κατακερματίζουν
Υπερβολική βόσκηση ή
βραχώδη πρανή Χερσαίες απόκρημνες
GR4220018 8210 2 P A10 βόσκηση μικρότερη L
με χασμοφυτική βραχώδεις εκτάσεις
της προδιαγραφείσας
βλάστηση
Δρόμοι που
αλλοιώνουν τη δομή
GR4220018 92D0 1 P E01 του τύπου οικοτόπου L Θαμνώδεις εκτάσεις
Tamaricetea και
καθώς τον
Securinegion
tinctoriae)
σπήλαια
Χρήση
γεωργία
είδους
Υγρότοποι,
Ηθελημένη θανάτωση Ηπειρωτική
Monachus εξαιτίας των αρνητικών υφαλοκρηπίδα,
GR4220018 MM 1 P G10 L
monachus* αλληλεπιδράσεων με Θαλάσσια λιβάδια και
την αλιεία Πέλαγος
Μελέτη 8
136
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Δρόμοι που
Φρύγανα από αλλοιώνουν τη δομή
GR4220019 Sarcopoterium 5420 2 P E01 του τύπου οικοτόπου L Φρυγανικές εκτάσεις
spinosum καθώς τον
Ρύπανση του εδάφους
Φρύγανα από που προέρχεται από
GR4220019 Sarcopoterium 5420 2 P J04 απόβλητα των ανάντι L Φρυγανικές εκτάσεις
spinosum επιχειρήσεων και
οικισμών
Ανταγωνισμός μεταξύ
των φυτικών ειδών που
είναι αποτέλεσμα της
GR4220019 Sarcopoterium 5420 2 P L06 L Φρυγανικές εκτάσεις
διακοπής βόσκησης
spinosum
και ίσως άλλων
οχλήσεων
Σταδιακή επέκταση των
αγροτικών εκτάσεων
GR4220019 Salix alba και 92A0 2 P B01 L Δάση Πλατύφυλλων
σε βάρος του τύπου
Populus alba
οικοτόπου
Φύτευση ή/και
εξάπλωση
αλλόχθονων ειδών
GR4220019 Salix alba και 92A0 2 P B03 L Δάση Πλατύφυλλων
που αλλοιώνουν τη
Populus alba
χλωριδική σύνθεση
GR4220019 92D0 2 P A09 επηρεάζει τη χλωριδική L Θαμνώδεις εκτάσεις
Tamaricetea και
Securinegion
οικοτόπου
tinctoriae)
Δρόμοι που
GR4220019 92D0 2 P E01 του τύπου οικοτόπου L Θαμνώδεις εκτάσεις
Tamaricetea και
καθώς τον
Securinegion
tinctoriae)
Νότια παρόχθια Ρύπανση του εδάφους
δάση-στοές και που προέρχεται από
λόχμες (Nerio- απόβλητα των ανάντι
GR4220019 92D0 2 P J04 L Θαμνώδεις εκτάσεις
Tamaricetea και επιχειρήσεων και
Securinegion οικισμών στην περιοχή
tinctoriae) Πλατύ
Υπάρχει
Δάση με Olea και ζώα, ενώ σε πιο
GR4220019 9320 2 P A10 H Θαμνώδεις εκτάσεις
Ceratonia απομακρυσμένες
οικοτόπων
Μελέτη 8
137
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Δρόμοι που
GR4220019 9350 2 P E01 του τύπου οικοτόπου L Δάση Πλατύφυλλων
macrolepis
καθώς τον
Χρήση
γεωργία
είδους
Μονοετής
Μονοπάτια και δρόμοι
που αλλοιώνουν τη Αμμώδεις παραλίες και
GR4220020 των ορίων 1210 2 P E01 L
δομή του τύπου αμμοθίνες
οικοτόπου
άμπωτης

GR4220020 2110 1 P B01 Φυτεύσεις δένδρων L
Μονοπάτια και δρόμοι

Υποτυπώδεις που αλλοιώνουν τη Αμμώδεις παραλίες και
GR4220020 2110 1 P E01 L
κινούμενες θίνες δομή του τύπου αμμοθίνες
οικοτόπου
Αθλητισμός,
Υποτυπώδεις τουρισμός και Αμμώδεις παραλίες και
GR4220020 2110 1 P F07 L
κινούμενες θίνες δραστηριότητες αμμοθίνες
αναψυχής
Κατά θέσεις
εναπόθεση
Υποτυπώδεις απορριμάτων από Αμμώδεις παραλίες και
GR4220020 2110 1 P F09 L
κινούμενες θίνες οικίες που έχουν να αμμοθίνες
κάνουν και με τον
τουρισμό
Μελέτη 8
138
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Θίνες με Δρόμοι που
βλάστηση αλλοιώνουν τη δομή
GR4220020 σκληρόφυλλων 2260 1 P Ε01 του τύπου οικοτόπου L Φρυγανικές εκτάσεις
θάμνων Cisto- καθώς τον
Lavenduletalia κατακερματίζουν
Χρήση
γεωργία
είδους

Εντατική βόσκηση ή Θαμνώδεις εκτάσεις,

Macrovipera
GR4220020 R 1 P A09 υπερβόσκηση από L Φρυγανικές εκτάσεις,
schweizeri*
ζώα Υγρότοποι
GR4220027 Falco eleonorae* B 1 P I04 θηρεύσει τα αυγά ή L απόκρημνες
είδους
GR4220027 Falco peregrinus B 2 P A06 αποτέλεσμα να L
είδους
GR4220027 Falco peregrinus B 2 P E01 άνθρωπο ενδέχεται να L
προκαλέσει όχληση
Μελέτη 8
139
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η ανάπτυξη υποδομών
κατοικίας ή τουρισμού
σε
φρυγανικές/θαμνώδεις
εκτάσεις, βραχώδεις
ακτές ή ακατοίκητες
GR4220027 Falco peregrinus B 2 P F01 L Ακατοίκητες νησίδες /
νησίδες εντός της ΖΕΠ
προκαλεί υποβάθμιση
των ενδιαιτημάτων
αναπαραγωγής και
τυροφοληψίας των εν
λόγω ειδών
GR4220027 Falco peregrinus B 2 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L Ακατοίκητες νησίδες /
GR4220027 Larus audouinii* B 1 P G19 ενδιαιτήματα L Ηπειρωτική
είδους
Phalacrocorax Ηπειρωτική
σε τυχαία θανάτωση
GR4220027 aristotelis B 1 P G12 L υφαλοκρηπίδα/
από αλιευτικά εργαλεία
desmarestii θαλάσσια λιβάδια
Phalacrocorax υποβαθμίζουν τα θαλάσσια λιβάδια/
GR4220027 aristotelis B 1 P G19 ενδιαιτήματα L Ηπειρωτική
desmarestii αναπαραγωγής και υφαλοκρηπίδα
είδους
Η χρήση
φυτοφαρμάκων
προκαλεί μείωση
στους πληθυσμούς
GR4220028 Falco eleonorae* B 1 P A21 εντόμων και L Μονοετείς καλλιέργειες
στρουθιόμορφων
πουλιών, τα οποία
απότελούν βασική λεία
του είδους
κίνδυνο
GR4220028 Falco eleonorae* B 1 P D06 L βραχώδεις εκτάσεις /
ΖΕΠ
Μελέτη 8
140
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η παράνομη
καλλιέργειες /
θανάτωση με
Ακατοίκητες νησίδες /
GR4220028 Falco eleonorae* B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L
αιτία θνησιμότητας για
βραχώδεις ακτές /
το είδος εντός της ΖΕΠ
βραχώδεις εκτάσεις /
Υγρότοποι
είδους
είδους
GR4220028 Falco peregrinus B 1 P A06 αποτέλεσμα να L Ακατοίκητες νησίδες
είδους
Η χρήση
εντόμων, ερπετών,
GR4220028 Falco peregrinus B 1 P A21 L Ακατοίκητες νησίδες
πουλιών, μικρών
θηλαστικών κλπ, τα
οποία απότελούν λεία
του είδους
σε
GR4220028 Falco peregrinus B 1 P F01 L Ακατοίκητες νησίδες
λόγω ειδών
Η παράνομη
GR4220028 Falco peregrinus B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L Ακατοίκητες νησίδες
Μελέτη 8
141
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
είδους
Phalacrocorax σε τυχαία θανάτωση
GR4220028 B 1 P G12 L υφαλοκρηπίδα/
aristotelis* από αλιευτικά εργαλεία
θαλάσσια λιβάδια
υποβαθμίζουν τα θαλάσσια λιβάδια/
Phalacrocorax
GR4220028 B 2 P G19 ενδιαιτήματα L Ηπειρωτική
aristotelis*
είδους
σε
GR4220029 Falco eleonorae B 1 P F01 L Ακατοίκητες νησίδες
λόγω ειδών
είδους
GR4220029 Larus audouinii* B 1 P G19 ενδιαιτήματα L Ηπειρωτική
είδους
GR4220029 B 1 P G12 L υφαλοκρηπίδα/
aristotelis από αλιευτικά εργαλεία
Phalacrocorax
aristotelis
είδους
Μελέτη 8
142
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η χρήση
εντόμων, ερπετών,
GR4220030 Falco eleonorae* B 1 P A21 L Μονοετείς καλλιέργειες
πουλιών, μικρών
θηλαστικών κλπ, τα
οποία απότελούν λεία
του είδους
Η λειτουργία του
ΑΣΠΗΕ στη θέση
Κουτσουνοράχη
φωλεοποίησης και
GR4220030 Falco eleonorae* B 1 P D01 L Χερσαίες απόκρημνες
τροφοληψίας των εν
λόγω ειδών, ενώ
υπάρχει κίνδυνος
έλικες των
ανεμογεννητριών
σημαντικό κίνδυνο
GR4220030 Falco eleonorae* B 1 P D06 L Μονοετείς καλλιέργειες
ΖΕΠ
Η παράνομη
καλλιέργειες /
GR4220030 Falco eleonorae* B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L
Ακατοίκητες νησίδες /
βραχώδεις ακτές /
Υγρότοποι
είδους
είδους
είδους
Μελέτη 8
143
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η λειτουργία του
ΑΣΠΗΕ στη θέση
Κουτσουνοράχη
φωλεοποίησης και Φρυγανικές εκτάσεις /
GR4220030 Falco peregrinus B 2 P D01 M
τροφοληψίας των εν Θαμνώδεις εκτάσεις
λόγω ειδών, ενώ
υπάρχει κίνδυνος
έλικες των
ανεμογεννητριών
GR4220030 Falco peregrinus B 2 P A06 αποτέλεσμα να L
είδους
GR4220030 Falco peregrinus B 2 P E01 προκαλέσει όχληση L
Η παράνομη Θαμνώδεις εκτάσεις /
θανάτωση με Εγκαταλελειμμένες
GR4220030 Falco peregrinus B 2 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L καλλιέργειες /
αιτία θνησιμότητας για Ακατοίκητες νησίδες /
το είδος εντός της ΖΕΠ Απόκρημνες
GR4220030 B 1 P G12 L υφαλοκρηπίδα /
Phalacrocorax
aristotelis
είδους
Μελέτη 8
144
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η χρήση
GR4220031 Falco eleonorae* B 1 P A21 εντόμων και L Μονοετείς καλλιέργειες
του είδους
κίνδυνο
GR4220031 Falco eleonorae* B 1 P D06 L Μονοετείς καλλιέργειες
ΖΕΠ
Η παράνομη Θαμνώδεις εκτάσεις/
GR4220031 Falco eleonorae* B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L καλλιέργειες /
είδους
Phalacrocorax
aristotelis
είδους
είδους
Μελέτη 8
145
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Η παράνομη Θαμνώδεις εκτάσεις /
GR4220031 Falco peregrinus B 2 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L καλλιέργειες /
είδους
χρήση τους από τον Φρυγανικές εκτάσεις /
άνθρωπο ενδέχεται να Θαμνώδεις εκτάσεις /
GR4220031 Aquila fasciata B 1 P E01 προκαλέσει όχληση L Μονοετείς καλλιέργειες
στο είδος, ιδιαίτερα / Εγκαταλελειμμένες
κατά την κρίσιμη καλλιέργειες
Η χρήση
GR4220032 Falco eleonorae B 2 P A21 εντόμων και L Μονοετείς καλλιέργειες
του είδους
κίνδυνο
GR4220032 Falco eleonorae B 2 P D06 L βραχώδεις εκτάσεις /
ΖΕΠ
GR4220032 Falco eleonorae B 2 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L Ακατοίκητες νησίδες /
Μελέτη 8
146
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
είδους
GR4220032 Buteo rufinus* B 1 P A06 αποτέλεσμα να L
είδους
GR4220032 Buteo rufinus* B 1 P E01 προκαλέσει όχληση L
GR4220032 Falco peregrinus B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L Ακατοίκητες νησίδες /
είδους
εντός της ΖΕΠ και η Φρυγανικές εκτάσεις /
χρήση τους από τον Θαμνώδεις εκτάσεις /
άνθρωπο ενδέχεται να Μονοετείς καλλιέργειες
GR4220032 Aquila fasciata B 1 P E01 προκαλέσει όχληση L / Εγκαταλελειμμένες
στο είδος, ιδιαίτερα καλλιέργειες / Χερσαίες
κατά την κρίσιμη απόκρημνες
περίοδο της βραχώδεις εκτάσεις
Μελέτη 8
147
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Phalacrocorax
aristotelis
είδους
Υπάρχει
Δάση με Olea και ζώα, ενώ σε πιο
GR4220033 9320 1 P A10 M Θαμνώδεις εκτάσεις
Ceratonia απομακρυσμένες
οικοτόπων
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
GR4220033 Ύφαλοι 1170 2 T E08 έδαφος, νερό και αέρα M
GR4220033 Ύφαλοι 1170 2 P H08 οχλήσεις και L
Μελέτη 8
148
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
GR4220033 8330 2 T E08 έδαφος, νερό και αέρα H
θάλασσας
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
θάλασσας
Hierophis οδηγήσουν σε μείωση
GR4220033 R 1 P F01 M Φρυγανικές εκτάσεις
viridiflavus των φυσικών
είδους
Οικιστικές ή
ψυχαγωγικές
δραστηριότητες και
δομές που προκαλούν
GR4220033 MM 1 Τ F22 θαλάσσια μακρο- και L
μικρο-σωματιδιακή
Πέλαγος
ρύπανση και
υποβάθμιση των
θαλάσσιων σπηλαίων
είδους
Ακατοίκητες νησίδες,
Η παράνομη
βραχώδεις ακτές,
εγκαταλειμμένες
GR4220033 Aquila fasciata B 1 P G10 πυροβολισμό αποτελεί L
καλλιέργειες,
θαμνώδεις εκτάσεις,
Ποολίβαδα,
Φρυγανικές εκτάσεις
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
απόρριψη
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
(Posidonion
oceanicae)
Εκτάσεις
θαλάσσιας
Posidonia
Μελέτη 8
149
Ομάδα
ητας
N2K είδους
Διαχει
μέτρα
ριστι-
Απειλ
Πίεση
κά
ή
/
Απειλής
(Posidonion
oceanicae)
απόρριψη
GR4220035 Ύφαλοι 1170 2 T F12 υπόγεια ύδατα M
απορροών)
GR4220035 Ύφαλοι 1170 2 T E08 έδαφος, νερό και αέρα M
GR4220035 Ύφαλοι 1170 2 P H08 οχλήσεις και L
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
GR4220035 8330 2 T E08 έδαφος, νερό και αέρα H
θάλασσας
Θαλάσσια
σπήλαια εξ
θάλασσας
Μελέτη 8
150
3.4 Φυσικές και αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής μελέτης
3.4.1 Αξιολόγηση των υφιστάμενων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και λειτουργιών και

διερεύνηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής μελέτης
Η περιοχή μελέτης έχει ιδιαίτερα σημαντικό φυσικό περιβάλλον και τοπίο, καθώς και ιστορία και πολιτισμό με
αξίες υπερεθνικής εμβέλειας. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο αποτελεί έναν από τους
δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν ένα πολύ ισχυρό
και αναγνωρίσιμο Brand name για τον παγκόσμιο τουρισμό.
Ως προς την αξία της περιοχής για την φύση και τη βιοποικιλότητα, είναι σαφές ότι πρόκειται για μία από τις
πολυτιμότερες γεωγραφικές ενότητες της χώρας, φιλοξενώντας σπάνια και ενδημικά είδη, καθώς και χερσαία
και θαλάσσια οικοσυστήματα μοναδικής αξίας.
Η αδιάλειπτη παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή εδώ και αρκετές χιλιετίες, έχει συμβάλλει στη διαμόρφωση
ενός φυσικού χώρου με σημαντικές ανθρωπογενείς επιδράσεις, δηλαδή ενός φυσικού περιβάλλοντος που έχει
ιστορικά συνδιαμορφωθεί από τον άνθρωπο, που εξαρτάται, επηρεάζεται και σε μεγάλο βαθμό ρυθμίζεται από
τον χαρακτήρα και την ένταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που ιστορικά αλλά κυρίως σήμερα
ασκούνται στον άμεσο ή στον ευρύτερο περίγυρο.
Αξιοσημείωτο στοιχείο του Αιγαίου, απολύτως ανθρωπογενές, όμως πλήρως ενταγμένο στον φυσικό χώρο,
είναι οι αναβαθμίδες, κοινώς πεζούλες. Σήμερα, μάλιστα, που οι καλλιέργειες στο Αιγαίο έχουν εντελώς
εγκαταλειφθεί, ο πάλαι ποτέ αγροτικός χώρος δηλώνεται ακριβέστατα από τα υπολείμματα των αναβαθμίδων
αυτών. Πέρα από τις όποιες χρησιμότητές τους και λόγους για τους οποίους δημιουργήθηκαν (δημιουργία
χώρων καλλιέργειας, υποστήριξη καλλιεργητικών και μετα-καλλιεργητικών δραστηριοτήτων, ξεπέτρωμα του
εδάφους, δημιουργία εδάφους), οι αναβαθμίδες δεν έπαψαν να αποτελούν διαχρονικές πράσινες υποδομές
αποτρέποντας τη διάβρωση, βοηθώντας την κατείσδυση των ομβρίων και εμπλουτίζοντας τους υπόγειους
υδροφορείς, δρώντας ως ανασχετικοί παράγοντες στις κλιματικές ακραιότητες και διακυμάνσεις (περισσότερα
για το θέμα των αναβαθμίδων βλ. Πετανίδου 2005, 2015, 2021, καθώς και
http://www.lifeterracescape.aegean.gr/). Ταυτόχρονα, οι αναβαθμίδες υπήρξαν σημαντικός υποστηρικτής
βιοποικιλότητας, κάτι που συνεχίζουν ακόμη, παρά την κακή κατάσταση στην οποίαν έχουν περιέλθει λόγω
εγκατάλειψης.
Στο Αιγαίο, αναβαθμίδες και ξερολιθιές υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα με ποικίλους τρόπους. Κατ’ αρχάς,
αποτελώντας οι ίδιες ενδιαιτήματα για ξηρόφιλα είδη, φυτά, ασπόνδυλα, και μικρά σπονδυλωτά ζώα. Η
ξηρολιθική δομή των αναβαθμίδων συνιστά ένα ειδικό και ποικίλο ενδιαίτημα, εξωτερικά ακραία ξηρό και θερμό,
στη βάση και εσωτερικά υγρότερο, στις εσοχές και κατά τόπους περισσότερο φιλόξενο. Σε αυτά τα ποικίλα
μικροενδιαιτήματα, μπορούν να τρυπώνουν μικρόσωμα ζώα, να βρίσκουν αποδομήσιμο υλικό και ευνοϊκές
συνθήκες οι μικροοργανισμοί, να ριζώνουν επιπολαιόρριζα φυτά εκτεινόμενα καθ’ όλο το βάθος της
ξερολιθιάς. Επίσης, οι αναβαθμίδες είναι φιλικές προς τη βιοποικιλότητα, παρέχοντας τροφή, καταφύγιο, χώρο
φωλιάσματος και αναπαραγωγικές ευκαιρίες σε πληθώρα άλλων οργανισμών. Πράγματι, ως οι κατ’ εξοχήν
παραγωγικοί χώροι των νησιών, οι αναβαθμίδες αποτελούσαν παραδοσιακά τις κύριες περιοχές τροφοληψίας
της άγριας ζωής.
Η περιοχή μελέτης κοινωνικο-οικονομικά έχει περάσει ιστορικά από την περίοδο του παραγωγικού μοντέλου της
αυτάρκειας, όταν η θάλασσα λειτουργώντας ως φυσικό εμπόδιο περιόριζε τις εισαγωγές και εξαγωγές υλικών
αγαθών και οδηγούσε σε νησιωτικές οικονομίες στηριζόμενες σχεδόν αποκλειστικά στα αγαθά του τοπικού
πρωτογενούς τομέα, στη μεταπολεμική περίοδο της κατάρρευσης του μοντέλου αυτού και στην πληθυσμιακή
ερήμωση των νησιών και τη μετανάστευση μετά την εγκατάλειψη της γης, στην σημερινή περίοδο της εντατικής
Μελέτη 8
151
μονοκαλλιέργειας του τουρισμού, που ενώ επιφανειακά έχει οδηγήσει στην πληθυσμιακή και οικονομική
αναζωογόνηση της περιοχής, έχει παράλληλα δημιουργήσει πολλαπλές κοινωνικές και περιβαλλοντικές
ανισορροπίες.
Πιο αναλυτικά οι ανθρώπινες δραστηριότητες και λειτουργίες που καταγράφονται στην περιοχή μελέτης
αφορούν κυρίως τους ακόλουθους τομείς:
Γεωργία
Διαχρονικά, η καλλιέργεια της γης στα νησιά του Αιγαίου, μιας περιοχής φτωχής σε βροχόπτωση, συχνά με
οριακά εδάφη, αυξάνει την πρωτογενή παραγωγικότητα και δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες τροφοληψίας για
τα πουλιά και την υπόλοιπη άγρια ζωή. Κάτι που αποκτά ιδιαίτερη σημασία κατά τις περιόδους της εαρινής και
φθινοπωρινής μετανάστευσης των πουλιών, όταν τα νησιά χρησιμεύουν ως σταθμοί ανεφοδιασμού των
διερχόμενων πτηνών.
Κτηνοτροφία
Σε αντιστοιχία με την καλλιέργεια της γης, η εκτατική κτηνοτροφία και η μελισσοκομία διαμόρφωναν ιστορικά
και σε σημαντικό βαθμό συνεχίζουν να διαμορφώνουν πολύτιμους βιοτόπους, για ενδημικά φυτά, ασπόνδυλα,
ερπετά, και πτηνά. Παρά τις στρεβλώσεις στο σύστημα παραγωγής που έχουν επιφέρει οι κοινοτικές
επιδοτήσεις στην κτηνοτροφία, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη της αγροτικής γης, η συνέχισή της, ακόμα
και με την παρούσα μη βιώσιμη μορφή είναι προτιμότερη οικολογικά /κοινωνικά από την πλήρη
απαξίωση/εγκατάλειψη.
Μελισσοκομία
Σήμερα η μελισσοκομία αποτελεί μια ανερχόμενη δραστηριότητα, ίσως τη μοναδική δραστηριότητα

πρωτογενούς παραγωγής που ασκείται στο Αιγαίο. Και τούτο σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρώπης, και
ιδιαίτερα της Μεσογείου. Μια δραστηριότητα χωρίς μέτρο, ωστόσο, και κυρίως χωρίς πρόβλεψη, μιας και ήδη
γνωρίζουμε ότι οι καιροί δεν είναι μενετοί: Εκτός από τις προβλεπόμενες μετακινήσεις ανθοφορίας των
φρυγανικών φυτών προς τον χειμώνα (Petanidou et al. 2014), και τη μείωση της νεκταροπαραγωγής των
φυτών αυτών σε μερικές δεκαετίες (Takkis 2018), η υπερβολική μελισσοκομία στις Κυκλάδες έχει οδηγήσει σε
μείωση της βιοποικιλότητας των άγριων μελισσών (Lázaro et al. 2021). Και αυτό φαίνεται να ισχύει και σε
ολόκληρη τη Μεσόγειο (Herrera 2020).
Αλιεία
Σε ότι αφορά στην αλιεία, η υπεραλίευση που έχει λάβει χώρα κατά τις τελευταίες δεκαετίες, σε συνδυασμό με
την εντατικοποίηση που προωθείται από τις επιδοτήσεις της κοινοτικής πολιτικής, αλλά και την έλλειψη
οποιουδήποτε περιφερειακού/εθνικού σχεδιασμού σε ότι αφορά στη διαχείριση των ιχθυαποθεμάτων και την
δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών/καταφυγίων για την ιχθυοπανίδα, έχουν ιδιαίτερα
αρνητική επίδραση στην παράκτια αλιεία και κατά συνέπεια στους νησιώτες αλιείς, όπως και στην εξαρτώμενη
από τα ιχθυαποθέματα βιοποικιλότητα, δηλαδή στα θαλασσοπούλια, τις Μεσογειακές φώκιες και τα κητώδη.
Υπό αυτή την έννοια, η σταδιακή μείωση των ιχθυαποθεμάτων οδηγεί μαθηματικά στην απαξίωση του
επαγγέλματος του παράκτιου αλιέα, εντείνει τον ανταγωνισμό του με τη Μεσογειακή φώκια και τα κητώδη και
τελικά οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα αμοιβαία αρνητικό για τις τοπικές κοινωνίες και το φυσικό κεφάλαιο των
θαλασσών του Αιγαίου.
Τουρισμός
Η αλματώδης τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών έχει οδηγήσει στην δημιουργία αρκετών νησιών
που λειτουργούν αποκλειστικά ως «καντίνες–ξενοδοχεία», που ζωντανεύουν εποχιακά από εισαγόμενους
υπαλλήλους, εισαγόμενα προϊόντα για πρώτες ύλες, ενδιαίτηση κλπ. O μαζικός αυτός τύπου τουρισμός, εκτός
Μελέτη 8
152
από το εύκολο κέρδος παράγει πρωτίστως τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων και μεγάλες ποσότητες
αστικών λυμάτων. Και οι δύο αυτές απορρίψεις επηρεάζουν πολλά είδη και βιοτόπους. Το θέμα της διασποράς
πλαστικών μέσω παράνομων πλέον ανοικτών χώρων απόθεσης απορριμμάτων, καθώς και μικροπλαστικών
μέσα από τα δίκτυα αποχέτευσης και τους βιολογικούς καθαρισμούς, αποτελούν συνέπειες του τουρισμού για
την θαλάσσια βιοποικιλότητα που δεν έχουν ακόμα εκτιμηθεί επαρκώς. Αντίθετα, η διάχυτη ανάπτυξη οικιστικών
και τουριστικών δραστηριοτήτων στον χώρο ως κυρίαρχο πρότυπο χωροταξικής οργάνωσης στα
περισσότερα νησιά, έχει αναδειχθεί σε βασική παράμετρο για την απαξίωση της γεωργικής γης, ως
παραγωγικού/ φυσικού πόρου, και την υποβάθμιση του τοπίου.
Με βάση τα παραπάνω οι αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής μελέτης θα μπορούσαν να συνοψιστούν

στις ακόλουθες πρωτοβουλίες- ενέργειες:
❖ Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η κομβική σημασία που έχουν για την ποιότητα ζωής των κατοίκων του
Αιγαίου, αλλά και για το τουριστικό προϊόν της περιοχής, το τοπίο, οι αρχαιολογικοί χώροι, το φυσικό
περιβάλλον και το τοπικό πολιτιστικό κεφάλαιο των νησιών του Αιγαίου.
❖ Αν θέλουμε την διατήρηση/ενδυνάμωση ενός ποιοτικού τουριστικού προϊόντος, πρέπει να
διατηρήσουμε/αναβαθμίσουμε τα στοιχεία αυτά.
❖ Θα πρέπει αν υποστηριχτεί ένα πιο βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο που θα διατηρεί οπωσδήποτε τον
τουρισμό ως τον βασικό μοχλό για μια πιο αειφορική τοπική ανάπτυξη, πλην όμως όχι πλέον ως
μονοκαλλιέργεια αλλά ως έναν πυλώνα που θα στηρίζει και θα στηρίζεται από έναν σύγχρονων
προδιαγραφών εκτατικό πρωτογενή τομέα, που θα σέβεται το περιβάλλον και το τοπίο, θα παράγει
ποιοτικά και υγιεινά τοπικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, κατάλληλα για να πλαισιώσουν
ένα ολοκληρωμένο / πολυδιάστατο τουριστικό προϊόν που θα επενδύει πλέον στη βιωματική εμπειρία
για τους επισκέπτες.
❖ Απαιτείται ένας πιο βιώσιμος και τολμηρός χωροταξικός σχεδιασμός, που να διασφαλίζει περισσότερο
ισορροπημένες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες και πρότυπα χωρικής οργάνωσης που διατηρούν –
αναδεικνύουν τις συμπληρωματικές σχέσεις πόλης-υπαίθρου, την παραγωγική πολυμορφία και τη
φυσική ποικιλότητα. Που να στοχεύει στη διατήρηση των συνθηκών για υψηλού επιπέδου ποιότητα
ζωής, για ανθρώπους που ζουν και χαίρονται τη ζωή στον τόπο τους. Επαναφέροντας σε έναν βαθμό
το μοντέλο της αυτάρκειας, επαναπροσδιορίζοντάς το μέσα στη σημερινή πραγματικότητα,
αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που δίνουν ο τουρισμός, η εκπαίδευση και οι σύγχρονες τεχνολογίες.
❖ Με παραγωγικές δραστηριότητες βιώσιμες, στη νησιωτική/ανθρώπινη κλίμακα, κλιματικά
προσαρμοσμένες, στοχευμένες στην υποστήριξη της βιοποικιλότητας, του τοπίου, των τοπικών
κοινωνιών και του τοπικού πολιτισμού.
❖ Με προϊόντα που θα καταναλώνονται στην περιοχή (από το χωράφι στο πιάτο που καταναλωτή,
κατοίκου–επισκέπτη). Με προϊόντα απαραίτητα για έναν βιώσιμο τουρισμό και τις σχετιζόμενες με αυτόν
υπηρεσίες. Προϊόντα καθαρά και υγιεινά, με διαδικασίες παραγωγής που σέβονται τους φυσικούς
πόρους, εξοικονομούν νερό και ενέργεια, προστατεύουν το έδαφος και το τοπίο. Το παράδειγμα των
καλλιεργειών σε αναβαθμίδες στον χώρο του Αιγαίου, είναι πολύ σχετικό και αξίζει τον κόπο να
υποστηριχτεί ως στρατηγικό πλεονέκτημα της περιοχής. Για προϊόντα που θα ξαναδώσουν στον τόπο
πρωτογενή παραγωγή, στοιχειώδη αυτάρκεια, τοπίο και παραγωγικότητα οικοσυστημάτων.
❖ Προϊόντα αγροτικά, κτηνοτροφικά, αλιευτικά. Που ξαναφέρνουν με σύγχρονο τρόπο στην διαδικασία
παραγωγής στοιχεία που σχεδόν έχουν χαθεί όπως τα κτηνοτροφικά ζώα, οι ξερολιθιές, οι «αιμασιές».
❖ Που δίνουν υψηλή προστιθέμενη αξία στο συνολικότερο τουριστικό προϊόν. Που βέβαια απαιτούν
περισσότερο μόχθο και συστηματική προσπάθεια, από ανθρώπους με όραμα και διάθεση να
δουλέψουν. Και φυσικά οργάνωση, σχέδιο, σύστημα κινήτρων για να υποστηριχτούν αυτοί που θα το
Μελέτη 8
153
προσπαθήσουν. Και παράλληλα κάνουν την καθημερινή ζωή των κατοίκων πιο ανθρώπινη και ποιοτική
προσελκύοντας μόνιμους κατοίκους για να ξαναζωντανέψουν τον τόπο.
❖ Η μεταστροφή του αναπτυξιακού υποδείγματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενισχύουν ακόμη περισσότερο
την ανάγκη επανενεργοποίησης ενός κλιματικά προσαρμοσμένου και βιώσιμου πρωτογενή τομέα σε
διασύνδεση με μια τοπική τουριστική ανάπτυξη που θα σέβεται την φέρουσα ικανότητα του τοπικού
οικοσυστήματος και του κοινωνικού ιστού.
Μέσα σε όλα αυτά αυξάνονται συνεχώς, συχνά ξεπερνώντας τις όποιες προβλέψεις, οι ανάγκες σε νερό,
ενέργεια, υποδομές, πρώτες ύλες. Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι νέες απαιτήσεις λόγω κλιματικής αλλαγής.
Με σχεδιασμό που σχεδόν πάντοτε προκρίνει τις δαπανηρές γκρίζες υποδομές, σε βάρος πιο φυσικών (και
φθηνών) λύσεων.
Σε αυτό το ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο, συνυπάρχουν πολλές και ιδιαίτερα αξιόλογες περιοχές
Natura. Άλλες δυσπρόσιτες και απομακρυσμένες, όπως οι ακατοίκητες νησίδες, συχνά προστατευμένες από
τις καιρικές συνθήκες και τον απόκρημνο χαρακτήρα τους και άλλες πάνω σε κατοικημένα νησιά, κοντά σε
οικισμούς και δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Όλες επηρεάζονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες
και την ανάπτυξη. Συχνότερα αρνητικά, όπως προαναφέρθηκε κάποιες όμως φορές και θετικά.
Για παράδειγμα, η κατασκευή ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών, δημιουργεί συλλογές γλυκού νερού πολύτιμων
για τα μεταναστευτικά και διαχειμάζοντα είδη πτηνών. Αντίστοιχα η δημιουργία στοών για την εξόρυξη
μεταλλευμάτων κατά τον προηγούμενο αιώνα, έχει δημιουργήσει κατάλληλους βιοτόπους αναπαραγωγής για
αρκετά είδη νυχτερίδων, όπως έδειξαν πρόσφατες έρευνες στο νησί της Άνδρου, η επέκταση των οποίων και
σε άλλα νησιά του Αιγαίου θα προσέθετε σίγουρα πολύτιμες πληροφορίες για την χειροπτεροπανίδα των
νησιών.
Προτιμητέο φυσικά είναι ένα μελλοντικό σενάριο επιδότησης ενός πιο βιώσιμου/αειφορικού οικολογικά και
κοινωνικά αγρο-κτηνοτροφικού μοντέλου για τα νησιά του Αιγαίου, ικανού να παράγει ποιοτικά τοπικά
προϊόντα.
Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στην ευαισθησία του νησιωτικού χώρου, σε ότι αφορά σε αναπτυξιακές
δραστηριότητες όπως η παραγωγή αιολικής ενέργειας, μιας και ο περιορισμένος χώρος της χέρσου και η
διάσπαση της συνέχειάς του δημιουργούν δυσανάλογα μεγάλες επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα αλλά και στο
τοπίο σε σχέση με αντίστοιχης έκτασης περιοχές της ηπειρωτικής χώρας.
Μπορεί το δίκτυο των Προστατευόμενων Περιοχών να βοηθήσει σε αυτό;
Είναι σαφές ότι δεν μπορεί από μόνο του να οδηγήσει σε αλλαγή υποδείγματος. Μπορεί όμως να συμβάλλει
αποφασιστικά στην ενίσχυση του brand name της περιοχής και των προϊόντων της, να εμπλουτίσει το
τουριστικό προϊόν εντάσσοντας σε αυτό φυσιολατρία, παρατήρηση φύσης, εθελοντισμό, περιβαλλοντική
εκπαίδευση, να δώσει ευκαιρίες και κίνητρα στους τοπικούς παραγωγούς που θα ενδιαφερθούν, μέσω
στοχευμένων επιδοτήσεων για τη διατήρηση της φύσης. Αν μη τι άλλο μπορεί να είναι απολύτως συμβατό,
εναρμονισμένο και ει δυνατόν υποστηρικτικό σε μια ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου, πιο κοντά στην φύση
και στον άνθρωπο. Κάτι που σαφώς αποτελεί ζητούμενο για τις τοπικές κοινωνίες.
Μελέτη 8
154
3.4.2 Οικοσυστημικές Υπηρεσίες

Ως υπηρεσίες των οικοσυστημάτων ορίζονται τα οφέλη που έχει ο άνθρωπος από το φυσικό περιβάλλον και
περιλαμβάνουν τις πρώτες ύλες, που είναι απαραίτητες για την κοινωνική ευημερία, τις φυσικές διεργασίες,
όπως η φωτοσύνθεση και η εδαφογένεση που διαμορφώνουν την καθαρότητα του αέρα, το κλίμα και τις
βροχοπτώσεις, καθώς και τις πολιτιστικές υπηρεσίες, όπως η καλλιτεχνική έμπνευση και η αναψυχή. Η
αποτίμηση των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων είναι ένα μέσο για την εκτίμηση της παροχής αυτών των
υπηρεσιών με οικονομικούς όρους, που σκοπό έχει την ενσωμάτωση των οικονομικών αξιών των υπηρεσιών
των οικοσυστημάτων στη χάραξη πολιτικής και τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης περιβαλλοντικών
αποφάσεων.
Σύμφωνα με τους Burhard & Maes (2017), οι οικοσυστημικές υπηρεσίες είναι η συμβολή των δομών και των
λειτουργιών στη διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι
υπάρχει μια άμεση εξάρτηση από τα οικοσυστήματα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση και λειτουργία και από
το φυσικό κεφάλαιο, τα οποία εξασφαλίζουν τη συστηματική «ροή» υπηρεσιών από τη φύση στην κοινωνία. Οι
οικοσυστημικές υπηρεσίες αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο λήψης πολιτικών αποφάσεων τόσο σε τοπικό, όσο
σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αφού αφορούν α) στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, β) στην
προστασία του περιβάλλοντος, γ) στην προστασία από την κλιματική αλλαγή, δ) στην περιβαλλοντική
εκπαίδευση και έρευνα, ε) στον χωροταξικό σχεδιασμό και στ) στον περιορισμό των φυσικών καταστροφών.
Στην Εικόνα 3.4-1 παρουσιάζεται το εννοιολογικό πλαίσιο αξιολόγησης και αποτίμησης των οικοσυστημικών
υπηρεσιών στην Ε.Ε., όπου διακρίνεται ο κεντρικός ρόλος της βιοποικιλότητας και ο τρόπος με τον οποίο
υποστηρίζει τα κοινωνικο-οικονομικά συστήματα και την ανθρώπινη ευημερία.
Εικόνα 3.4.2-1: Αξιολόγηση και αποτίμηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην Ε.Ε. (Maes et al. 2013)
Στον Πίνακα που ακολουθεί (Πίνακας 3.4-1) παρατίθενται οι κύριες οικοσυστημικές υπηρεσίες για τα
διαφορετικά οικοσυστήματα που απαντώνται στην περιοχή μελέτης και η σύνδεσή τους με τις ΟΧΕ ανά τόπο.
Μελέτη 8
155
Πίνακας 3.4.2-1: Oικοσυστημικές υπηρεσίες για διαφορετικά οικοσυστήματα
Τύπος
Κωδικός Natura ΟΧΕ Οικοσυστημικές υπηρεσίες
οικοσυστήματος
Ακατοίκητες νησίδες και Σταθεροποίηση μαζών και έλεγχος
Παράκτια
GR4220001 απόκρημνες βραχώδεις ρυθμού διάβρωσης, Εκτρεφόμενα ζώα
συστήματα
ακτές και τα προϊόντα τους
Αντιπλημμυρική προστασία, Νερό
GR4220001 Υγρότοποι Υδατικά συστήματα
(Διατροφή)
Σταθεροποίηση μαζών και έλεγχος
Αμμώδεις παραλίες και Παράκτια
GR4220001 ρυθμού διάβρωσης, Εκτρεφόμενα ζώα
αμμοθίνες συστήματα
και τα προϊόντα τους
Εκτρεφόμενα ζώα και τα προϊόντα τους,
Θαμνώδεις και Αγροί, Δασικές
GR4220001 ρυθμού διάβρωσης, Άγρια ζώα και τα
φρυγανικές εκτάσεις περιοχές
προϊόντα τους, Γηγενή (αυτοφυή) φυτά
Χερσαίες απόκρημνες Άγρια ζώα και τα προϊόντα τους,
GR4220001 Αγροί
βραχώδεις εκτάσεις Εκτρεφόμενα ζώα και τα προϊόντα τους
Ρύθμιση μικροκλίματος και
τοποκλίματος, Γηγενή (αυτοφυή) φυτά
GR4220001 Δάση πλατυφύλλων και τα προϊόντα τους, Σταθεροποίηση Δασικές περιοχές
μαζών και έλεγχος ρυθμού διάβρωσης,
Άγρια ζώα και τα προϊόντα τους
GR4220001 Ποολίβαδα Αγροί
Επικονίαση και διασπορά σπερμάτων
Διατήρηση πληθυσμών και
GR4220001 Πέλαγος ενδιαιτημάτων διαβίωσης γόνου, Χημική Θάλασσες
κατάσταση αλμυρών υδάτων
GR4220001 Μονοετείς καλλιέργειες Καλλιέργειες Αγροί
Εγκαταλειμμένες
GR4220001 Καλλιέργειες Αγροί
Όρμοι και μεταβατικά
GR4220005 ενδιαιτημάτων διαβίωσης γόνου, Χημική Θάλασσες
ύδατα
GR4220005 Θαλάσσια λιβάδια ενδιαιτημάτων διαβίωσης γόνου, Χημική Θάλασσες
GR4220006 θαλάσσια λιβάδια ενδιαιτημάτων διαβίωσης γόνου, Χημική Θάλασσες
GR4220006 Καλλιέργειες Καλλιέργειες Αγροί
Παράκτια
συστήματα
Υδρολογικός κύκλος και διατήρηση
ροής υδάτων, Σταθεροποίηση μαζών
και έλεγχος ρυθμού διάβρωσης,
ροής υδάτων, Αντιπλημμυρική
προστασία
Μελέτη 8
156
Τύπος
τοποκλίματος, Σταθεροποίηση μαζών
GR4220006 Θαμνώδεις εκτάσεις και έλεγχος ρυθμού διάβρωσης, Άγρια Δασικές περιοχές
ζώα και τα προϊόντα τους, Εκτρεφόμενα
ζώα και τα προϊόντα τους
GR4220006 Θαμνώδεις εκτάσεις και τα προϊόντα τους, Σταθεροποίηση Δασικές περιοχές
προστασία
Ακατοίκητες νησίδες και
Άγρια ζώα και τα προϊόντα τους,
GR4220007 απόκρημνες βραχώδεις Αγροί
Εκτρεφόμενα ζώα και τα προϊόντα τους
ακτές
GR4220008 Θαμνώδεις εκτάσεις τοποκλίματος, Γηγενή (αυτοφυή) φυτά Δασικές περιοχές
και τα προϊόντα τους, Σταθεροποίηση
Μελέτη 8
157
Τύπος
ύδατα
ύδατα
Παράκτια
συστήματα
Θάμνοι και χερσότοποι Αγροί, Δασικές
(φρύγανα) περιοχές
ύδατα
Παράκτια
συστήματα
προστασία
Μελέτη 8
158
Τύπος

ύδατα
προστασία
Μελέτη 8
159
Τύπος
Παράκτια
συστήματα
προστασία
Θαμνώδεις και Σταθεροποίηση μαζών και έλεγχος
Αγροί, Δασικές
GR4220018 φρυγανικές εκτάσεις ρυθμού διάβρωσης, Άγρια ζώα και τα
περιοχές
εκτάσεις προϊόντα τους, Γηγενή (αυτοφυή) φυτά
ύδατα
Παράκτια
συστήματα
προστασία
GR4220019 Ποτάμια Υδατικά συστήματα
(Διατροφή)
Μελέτη 8
160
Τύπος

προστασία
GR4220020 Ποτάμια Υδατικά συστήματα
(Διατροφή)
ύδατα
Παράκτια
συστήματα
GR4220020 Δάση κωνοφόρων Δασικές περιοχές
και έλεγχος ρυθμού διάβρωσης, Άγρια
Μεταβατικές δασώδεις -
GR4220020 και τα προϊόντα τους, Σταθεροποίηση Δασικές περιοχές
θαμνώδεις

ύδατα
Παράκτια
συστήματα
Μελέτη 8
161
Τύπος
Παράκτια
συστήματα
προστασία
Θάμνοι και χερσότοποι
GR4220028 ρυθμού διάβρωσης, Άγρια ζώα και τα Αγροί, Δάση
(φρύγανα
Ενδο-ηπειρωτικές
GR4220028 απόκρημνες Αγροί
(βραχώδεις) πλαγιές
GR4220028 Μονοετείς καλλιέργειες Καλλιέργειες Αγροί
Εγκαταλειμμένες
GR4220028 Καλλιέργειες Αγροί
ύδατα
ύδατα
Παράκτια
συστήματα
GR4220029 Σταθεροποίηση μαζών και έλεγχος
ρυθμού διάβρωσης, Άγρια ζώα και τα
Μελέτη 8
162
Τύπος
ύδατα
ύδατα
Παράκτια
συστήματα
προστασία
GR4220031 Ποτάμια και λίμνες Υδατικά συστήματα
(Διατροφή)
Μελέτη 8
163
Τύπος
ακτές
Παράκτια
συστήματα
προστασία
ακτές
Παράκτια
συστήματα
προστασία
Μελέτη 8
164
Τύπος
ακτές
ύδατα
ύδατα
Σύμφωνα με τον Πίνακα 3.4.2-1, τα οικοσυστήματα θα μπορούσαν να ομαδοπιηθούν ανά δασικές περιοχές,
αγρούς (αγροτικές εκτάσεις), υδατικά συστήματα (υγρότοποι), παράκτιες περιοχές και θαλάσσιες εκτάσεις.
Οι δασικές περιοχές προσφέρουν πληθώρα δραστηριοτήτων τόσο για τους μόνιμους κατοίκους και χρήστες
των περιοχών όσο και για τους επισκέπτες φυσιολάτρες και όσους αναζητούν την περιπέτεια. Στο πέρασμα των
χρόνων τα οικοσυστήματα αυτά στήριξαν την παρουσία του ανθρώπου και τον πολιτισμό του παρέχοντάς του
στέγη, ασφάλεια, καταφύγιο σε δύσκολους καιρούς, πρώτες ύλες για ένδυση και υπόδηση, τροφή, νερό,
εκτάσεις για καλλιέργεια και βόσκηση, ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες, έμπνευση, ευεξία και ψυχική και
θρησκευτική ανάταση. Εκεί παρέχονται και μια σειρά από ευκαιρίες αναψυχής και άθλησης μέσα σε μια σχετικά
ανόθευτη φύση, όλες τις εποχές του έτους. Oρειβασία, αναρρίχηση, πεζοπορία, κατάβαση φαραγγιών,
εξερεύνηση σπηλαίων, ορνιθοπαρατήρηση κ.ά. είναι μερικές μόνο από τις δραστηριότητες που προσφέρονται
σε αυτές τις περιοχές.
Εκτός από τις πολιτιστικές και τις υπηρεσίες παροχής, η ρυθμιστική αξία των δασικών οικοσυστημάτων είναι
σημαντική. Η ύπαρξη δασικών οικοσυστημάτων ρυθμίζει το μικροκλίμα της περιοχής και κατ’επέκταση την
αγροτική παραγωγή αλλά και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων. Η ρύθμιση του μικρο-κλίματος
ευνοεί την ανάπτυξη σημαντικών οικοτόπων που προσδίδουν με τη μωσαϊκότητά τους στη γενικότερη υψηλή
βιοποικιλότητα του νησιού, στην αισθητική αξία του συγκεκριμένου τόπου, στην υποστήριξη άλλων
ρυθμιστικών υπηρεσιών όπως η παραγωγικότητα του εδάφους, η αποθήκευση νερού, η ανακύκλωση
θρεπτικών συστατικών, η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, η επικονίαση και άλλα.
Ακολουθούν οι κύριες κατηγορίες υπηρεσιών που παρέχουν τα δασικά οικοσυστήματα.
Πίνακας 3.4.2-2: Σημαντικότερες υπηρεσίες των δασικών οικοσυστημάτων

Οικοσυστημικές υπηρεσίες Ωφελούμενοι
Πόσιμο νερό
Νερό για οικιακή χρήση και για

άρδευση
Μελέτη 8
165
Παραγωγή γάλακτος –
γαλακτοκομικών προϊόντων
• Κάτοικοι
Παραγωγή κρέατος
• Παραγωγοί
Παραγωγή ζωικών υποπροϊόντων
(τρίχες, μαλλί, δέρμα) • Εστιατόρια
Καλλιέργεια βρώσιμων, • Τουρίστες

φαρμακευτικών και καλλωπιστικών
• Κυνηγοί
φυτών
• Επιχειρήσεις μεταποίησης-
Παραγωγή μελιού και
εμπορίου
Παροχή Υπηρεσιών υποπροϊόντων του
• Φαρμακευτικές εταιρείες
Βρώσιμα χόρτα, φρούτα,
μανιτάρια, χαρούπια
Ξυλεία και καυσόξυλα
Δασικά προϊόντα πλην ξυλείας
Ρύθμιση κλίματος, ποιότητας αέρα

και ροής νερού
Προστασία πεδινών περιοχών από

φυσικές καταστροφές και τις
επιπτώσεις τους (π.χ. πλημμύρες,
ξηρασίες και ισχυρές καταιγίδες)
Αποθήκευση και παροχή νερού
Παραγωγικότητα εδάφους
• Αγρότες και κτηνοτρόφοι
Δυνατότητα διάνοιξης δρόμων/
διαδρόμων και διευκόλυνση
επικοινωνίας μεταξύ δυσπρόσιτων • Τουριστικές επιχειρήσεις
περιοχών (εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ.)
Εδαφογένεση • Οργανισμοί Τοπικής

Ρυθμιστικές Υπηρεσίες Αυτοδιοίκησης
Παραγωγή οξυγόνου
Ανακύκλωση θρεπτικών
συστατικών εδάφους
Προστασία υψηλής
βιοποικιλότητας
Επικονίαση
Αισθητική αξία των βουνών • Κάτοικοι
Πνευματική-θρησκευτική αξία των • Τουριστικές επιχειρήσεις

βουνών (εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ.)
Μελέτη 8
166
Καλλιτεχνική έμπνευση • Οδηγοί φυσιολατρικών

διαδρομών
Πολιτιστική και εθνο-γλωσσολογική
ποικιλότητα • Μαθητές
Ορεινές δραστηριότητες και • Οργανισμοί περιβαλλοντικής

εξορμήσεις στη φύση εκπαίδευσης
Ευεξία -υγεία • Ορνιθοπαρατηρητές
Πολιτιστικές Υπηρεσίες • Φωτογράφοι φύσης
• Ειδικοί επιστήμονες-ερευνητές
Θέληση για προστασία
• Ιατρικό/νοσηλευτικό
ενδιαιτημάτων φυτών και ζώων
προσωπικό ασχολούμενο με
εναλλακτικές θεραπείες και
ασθενείς
Τα αγροτικά οικοσυστήματα πραγματοποιούν ταυτόχρονα πολλές λειτουργίες. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι

χρησιμοποιούν το οικοσύστημα για τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, ώστε να εξασφαλίζουν τα προς
το ζην. Το ίδιο όμως οικοσύστημα παρέχει στέγαση σε ανθρώπους που πολλές φορές δεν σχετίζονται άμεσα
με τη γη, π.χ. άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται στις πόλεις και επιλέγουν τις αγροτικές περιοχές ως εξοχικό ή
μόνιμο τόπο κατοικίας τους.
Επίσης, τα αγροτικά οικοσυστήματα είναι ιδανικά για δραστηριότητες αναψυχής, όπως ψάρεμα, κυνήγι και
ποδηλασία, ενώ προσφέρουν αισθητική απόλαυση, καλλιτεχνική έμπνευση και πνευματική ξεκούραση. Αυτές
οι παροχές είναι διαθέσιμες τόσο στους κατοίκους και ιδιοκτήτες της αγροτικής γης, όσο και στους επισκέπτες
σε αυτή. Φαίνεται, λοιπόν, ότι εκτός από τις υπηρεσίες παροχής, όπως είναι η παραγωγή αγαθών, τα αγροτικά
οικοσυστήματα έχουν και δυνατότητες αξιοποίησης για άλλες μη-αγροτικές χρήσεις.
Πίνακας 3.4.2-3: Σημαντικότερες υπηρεσίες των αγροτικών οικοσυστημάτων

Διαθέσιμη γη για καλλιέργεια

δημητριακών, φρούτων και
λαχανικών
Παραγωγή σταφυλιού (για

σταφίδες, κρασί και επιτραπέζιο
σταφύλι)
• Παραγωγοί
Παραγωγή γάλακτος/
Παροχή Υπηρεσιών γαλακτοκομικών προϊόντων • Εστιατόρια
Παραγωγή κρέατος • Τουρίστες
Μελισσοκομία
Μελέτη 8
167
Ξυλεία • Επιχειρήσεις μεταποίησης-

εμπορίου
Παραγωγή μαλλιού, δέρματος,
κλπ
Καύσιμα (π.χ. βιοκαύσιμα)
Ρύθμιση κλίματος και ροής νερού
Επικονίαση
Βιολογικός έλεγχος
Πρόληψη διάβρωσης εδάφους • Αγρότες και κτηνοτρόφοι
Αποστράγγιση εδάφους • Κάτοικοι
Ρυθμιστικές Υπηρεσίες Παροχή και καθαρισμός νερού • Τουριστικές επιχειρήσεις

(εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ
Ανακύκλωση των θρεπτικών
συστατικών του εδάφους
Πρόληψη της όχλησης (π.χ.

καταστρφή σοδειάς)
Εδαφογένεση
συστατικών εδάφους
Προστασία γενετικής ποικιλότητας
Αγροτουρισμός • Κάτοικοι
Οινοτουρισμός • Τουριστικές επιχειρήσεις

(εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ.)
Παρακολούθηση πουλιών
• Οδηγοί φυσιολατρικών
Ποδηλασία διαδρομών
Πεζοπορία • Μαθητές
Πολιτιστικές Υπηρεσίες Κυνήγι • Οργανισμοί περιβαλλοντικής

εκπαίδευσης
• Ορνιθοπαρατηρητές
Προστασία βιοποικιλότητας • Φωτογράφοι φύσης
• Λάτρεις εναλλακτικών μορφών

τουρισμού
Οι παράκτιες περιοχές αποτελούν περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο από οικολογικής άποψης, αλλά
και λόγων που σχετίζονται με την οικονομία και την κοινωνική ευημερία. Τα παράκτια οικοσυστήματα
Μελέτη 8
168
υποστηρίζουν την ανθρώπινη ζωή και δραστηριότητα. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που παρέχουν είναι
ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ευημερίας, αλλά και για τη μελλοντική οικονομική και κοινωνική
ανάπτυξη.
Η συμβολή του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην οικονομική και κοινωνική ευημερία έγκειται στις διάφορες
δραστηριότητες που παραδοσιακά σχετίζονται με αυτό, όπως η αλιεία, η ναυσιπλοΐα και το εμπόριο, καθώς και
σε δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν στην πορεία, όπως η παραγωγή ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και
πόσιμου νερού, η αρχαιολογική, ωκεανογραφική και πολιτιστική έρευνα, η αναψυχή και ο τουρισμός. Επίσης,
οι προαναφερόμενες δραστηριότητες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής στις παράκτιες
περιοχές.
Επιπρόσθετα τα υδατικά οικοσυστήματα, οι υγρότοποι, τα ποτάμια και οι λίμνες που απαντούν στην περιοχή
διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομία και κοινωνική ευημερία, πέρα από την παροχή καταφυγίου και
ενδιαιτήματος σε μεγάλο μέρος της πανίδας και χλωρίδας της περιοχής, καθώς σύμφωνα με τους
υπολογισμούς του ΕΟΠ, η παγκόσμια αξία των γενικών υπηρεσιών που παρέχονται από αυτά τα
οικοσυστήματα –όπως ο καθαρισμός νερού και η απορρόφηση άνθρακα– θα μπορούσε να ανέρχεται σε
περίπου 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι σημαντικότερες παροχές ή αλλιώς υπηρεσίες των παράκτιων

οικοσυστημάτων, των υδατικών συστημάτων και των θαλάσσιων περιοχών.
Πίνακας 3.4.2-4: Σημαντικότερες παροχές ή υπηρεσίες των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών

Παραγωγή τροφής (ψάρια,
μαλάκια, κ.λπ.) • Κάτοικοι
Παραγωγή ενέργειας • Αλιείς
Παραγωγή φαρμακευτικών υλών • Εστιατόρια
Δομικά υλικά (π.χ. ασβεστόλιθοι) • Τουρίστες
Παροχή Υπηρεσιών Παραγωγή από υδατοκαλλιέργειες
• Επιχειρήσεις μεταποίησης-
Πόσιμο νερό
εμπορίου
Παραγωγή φυκιών, σφουγγαριών
• Φαρμακευτικές εταιρείες
Παραγωγή αλατιού
Διάχυση αποβλήτων μετά την
επεξεργασία τους
Προστασία από πλημμύρες
Έλεγχος της ποιότητας νερού και • Αλιείς
αέρα • Κάτοικοι
Ρυθμιστικές Υπηρεσίες Έλεγχος διάβρωσης εδάφους • Τουριστικές επιχειρήσεις
Προστασία από ακραία (εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ.)
φαινόμενα
• Οργανισμοί Τοπικής
Παροχή και καθαρισμός νερού
Αυτοδιοίκησης
Ρύθμιση κλίματος
Βιολογικός έλεγχος
Προστασία από διάβρωση
συστατικών
Κύκλος νερού
ενδιαιτημάτων
Τουρισμός σε παράκτιες περιοχές • Κάτοικοι
Καταδυτικός τουρισμός
Παρακολούθηση άγριας ζωής
Μελέτη 8
169

Θαλάσσια αθλήματα • Τουριστικές επιχειρήσεις
Αναψυχή (εστιατόρια, ξενοδοχεία, κλπ.)
Πολιτιστικές Υπηρεσίες Καλλιτεχνική έμπνευση • Μαθητές
Θέληση για προστασία • Οργανισμοί περιβαλλοντικής
ενδιαιτημάτων φυτών και ζώων
• Παρατηρητές άγριας ζωής,
• Φωτογράφοι φύσης
• Λάτρεις εναλλακτικών
μορφών τουρισμού
• Ειδικοί επιστήμονες-ερευνητές
• Ιατρικό/νοσηλευτικό
προσωπικό ασχολούμενο με
εναλλακτικές θεραπείες και
ασθενείς
Πίνακας 3.4.2-5: Σημαντικότερες παροχές ή υπηρεσίες των υδατικών οικοσυστημάτων
Νερό για άγρια ζωή και • Κάτοικοι

Παροχή Υπηρεσιών
κατοίκους (ίσως) • Τουρίστες
Προστασία από πλημμύρες

Έλεγχος διάβρωσης εδάφους
Ρύθμιση κλίματος
Παραγωγή οξυγόνου • Κάτοικοι
Προστασία από διάβρωση • Τουριστικές επιχειρήσεις
Κύκλος νερού (εστιατόρια, ξενοδοχεία,
Ρυθμιστικές Υπηρεσίες
Προστασία γενετικής κλπ.)
ποικιλότητας
Συμβολή στην αύξηση της
βιοποικιλότητας
Ορνιθοτουρισμός • Κάτοικοι
Αναψυχή • Τουριστικές επιχειρήσεις
Καλλιτεχνική έμπνευση (εστιατόρια, ξενοδοχεία,
κλπ.)
• Μαθητές
• Οργανισμοί
περιβαλλοντικής
Θέληση για προστασία
Πολιτιστικές Υπηρεσίες • Παρατηρητές άγριας
ενδιαιτημάτων φυτών και
ζώων ζωής
• Φωτογράφοι φύσης
• Ειδικοί επιστήμονες-
ερευνητές
Μελέτη 8
170
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I. Βιβλιογραφία
Μελέτη 8
171
Abdulla, A. Gomei, M., Maison E. and Catherine Piante (2008) Status of Marine Protected Areas in the
Mediterranean Sea. IUCN, Malaga and WWF, France. p. 152.
Alexiou S. & Sfenthourakis S. (2013) The terrestrial Isopods (Isopoda, Oniscidea) of Greece. Parnassiana
Archives 1: p. 3-50.
Angelier J., Lyberis N., Le Pichon X., Barrier E. & Huchon P. (1982) The tectonic development of the Hellenic arc
and the Sea of Crete: a synthesis. In: X. Le Pichon, S.S. Augustithis and J. Mascle (Ed.), Geodynamics of the
Hellenic arc and Trench. Tectonophysics, 86: p. 159-196.
Arcos J., Oro D. & Sol D. (2001) Competition between the yellow‐legged gull Larus cachinnans and Audouinʹs
gull Larus audouinii associated with commercial fishing vessels: The influence of season and fishing fleet.
Marine Biology 139: p. 807‐816.
Axaopoulos, P. and S. Sofianos (2009), “Long Term Variability of Sea Surface Temperature in Mediterranean
Sea”, 7th International Conference of the Balkan Physical Union, edited by A. Angelopoulos and T. Fildisis,
American Institute of Physics.
Babalonas D., Sýkora K.V. & Papastergiadou E. (1995) Review of plant communities from Greek dunes and
salt marshes. A preliminary summarizing list. Ann. Bot. (Roma) 53: p. 107-117.
Bar-Gal Gila Kahila, Smith Patricia, Tchernov Eitan, Greenblatt Charles, Ducos Pierre, Gardeisen Armelle,
Horwitz Liora Kolska (2002) Genetic evidence for the origin of the agrimi goat (Capra aegagrus cretica).
Bazairi H., Ben Haj S., Boero F., Cebrian D., De Juan S., Limam A., Lleonart J., Torchia G., & Rais C., (Edit.). (2010)
UNEP-MAP RAC/SPA. The Mediterranean Sea Biodiversity: state of the ecosystems, pressures, impacts and
future priorities. RAC/SPA, Tunis; p. 100.
Bedini R. (2003) Gli animali delle praterie a Posidonia oceanica: dai microinvertebrati ai pesci. Atlante per il
riconoscimento e l’identificazione delle specie. (Animals of Posidonia oceanica meadows: from
microinvertebrate to fishes. Atlas for species identification). Publication: Bandecchi & Vivaldi (Editors).
Pontedera, p. 544.
Bedini R., Pertusati M., Batistini F. & Piazzi L. (2011) Spatial and temporal variation of motile macro-invertebrate
assemblages associated with Posidonia oceanica meadows. Acta Adriatica, vol. 52 (2): p. 201 – 214.
BirdLife International (2004) Birds in Europe: Population estimates, trends and conservation status. Cambridge,
UK: BirdLife International. (BirdLife Conservation Series No. 12).
BirdLife International (2015) Calonectris diomedea. The IUCN Red List of Threatened Species 2015:
e.T45061132A66727878.
BirdLife International (2015) Falco eleonorae. The IUCN Red List of Threatened Species 2015:
e.T22696442A60137442.
BirdLife International (2016) Falco peregrinus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016:
e.T45354964A95143387.
BirdLife International (2020) Species factsheet: Larus audouinii.

http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/audouins-gull-larus-audouinii
BirdLife International (2020) Archived discussion topic: Audouin’s Gull (Larus audouinii) – reclassify from Least
Concern to Vulnerable. https://globally-threatened-bird-forums.birdlife.org/2020/03/audouins-gull-larus-
audouinii-reclassify-from-least-concern-to-vulnerable/
Μελέτη 8
172
BirdLife International (2020) Species factsheet: Puffinus yelkouan.

http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/yelkouan-shearwater-puffinus-yelkouan
Beutler A. & Heckes U. (1986) Podarcis milensis – Milos - Mauereidechse. In: Böhme,W. (ed.), Handbuch der
Reptilien und Amphibien Europas, Band 2/II., Echsen III (Podarcis). Aula-Verlag Wiesbaden, p. 142-154.
Beutler A. & Frör E. (1980) Die Amphibien und Reptilien der Nordkykladen (Griechenland). Mitteilungen der
Zoologischen Gesellschaft Braunau, 3: p. 255-29.
Blondel J., Aronson J., Bodiou J-Y. & Boeuf G. (2010) The Mediterranean Region: Biological Diversity in Space
and Time. Oxford University Press.
Bohlmann H., Falkenberg E., Knüppel U., König R. (1981) Herpetologische Notizen von der Kykladeninsel Tinos
(Griechenland). Herpetofauna 3 (14): p. 8-13.
Broggi M. F. (2000) Herpetological notes on the islands of Milos and Sifnos (Cyclades, Greece) (Amphibia,
Reptilia). Herpetozoa, 13 1/2: p. 89-93.
Broggi M.F. (2014) The herpetofauna of Kimolos (Milos Archipelago, Greece). Herpetozoa 27 (1/2): p. 102-103.
Buttle D. (1997) Observations on reptiles and amphibians of Andros (Cyclades, Greece). British Herpetological
Society Bulletin No.60: p. 5-12.
Cabanellas-Reboredo M., Vázquez-Luis M., Mourre B., Álvarez E., Deudero S., Amores A., Addis P., Ballesteros
E., Barrajón A., Coppa S., García-March J.F., Giacobbe S., Giménez Casalduero F., Hadjioannou L., Jiménez-
Gutiérrez S.V., Katsanevakis S., Kersting D., Mačić V., Mavrič B., Patti F.P., Planes S., Prado P., Sánchez J., Tena-
Medialdea J., Vaugelas J., Vicente N., Belkhamssa F.Z., Zupan I. & Hendriks, I.E. (2019) Tracking a mass mortality
outbreak of pen shell Pinna nobilis populations: A collaborative effort of scientists and citizens. Scientific
Reports volume 9, Article number: 13355 (2019).
Catanese G., Grau A., Valencia JM., Garcia-March JR., Vázquez-Luis M., Alvarez E., Deudero S., Darriba S.,
Carballal MJ., Villalba A. (2018) Haplosporidium pinnae sp. nov., a haplosporidan parasite associated with
massive mortalities of the fan mussel, Pinna nobilis, in the Western Mediterranean Sea. J. Invertebr. Pathol. 157:
9-24.
Catsadorakis, G. 2015. The avifauna of Gyaros isl., N.Cyclades, Greece. Poster, Conference: 13th International
Conference on the Zoogeography and Ecology of Greece and Adjacent Regions, 8-10 Oct0ber 2015,
Herakleion, Crete, Greece.
Cattaneo A. (1990) I serpenti delle isole greche di Kythnos e Kea (Cicladi occidentali). Atti Soc. It. Sci. nat.
Museo civ. Storia nat. Milano, 131: p. 209-212.
Cherif S, Doblas-Miranda E, Lionello P, Borrego C, Giorgi F, Iglesias A, Jebari S, Mahmoudi E, Moriondo M,

Pringault O, Rilov G, Somot S, Tsikliras A, Vila M, Zittis G 2020 Drivers of change. In: Climate and Environmental
Change in the Mediterranean Basin – Current Situation and Risks for the Future. First Mediterranean Assessment
Report [Cramer W, Guiot J, Marini K (eds.)] Union for the Mediterranean, Plan Bleu, UNEP/MAP, Marseille,
France, 128pp, in press.
Clark R. (1994) New observations of the Elaphe snakes from Amorgos (Cyclades, Greece) and the validity of
Elaphe rechingeri Werner as an endemic species. Herpetological Journal, 4: p. 91-97.
Díaz-Almela E. & Duarte C.M. (2008) Management of Natura 2000 habitats. 1120 *Posidonia beds (Posidonion
oceanicae). European Commission.
Dendrinos P., Tounta E., Kotomatas S. & Kottas A. (1994) Recent data on the Mediterranean monk seal
population of the Northern Sporades. Bios (Macedonia/Greece), 2: p. 11-16.
Μελέτη 8
173
Dendrinos P., Karamanlidis A.A., Kotomatas S., Legakis A., Tounta E. & Matthiopoulos J. (2007) Pupping habitat
use in the Mediterranean monk seal: a long-term study. Marine Mammal Science, 23: p. 615-628.
https://doi.org/10.1111/j.1748-7692.2007.00121.x
Dendrinos P., Karamanlidis A.A., Kotomatas S., Paravas V. & Adamantopoulou S. (2008) Report of a new
Mediterranean monk seal (Monachus monachus) breeding colony in the Aegean Sea, Greece. Aquatic
Mammals, 34: p. 355-361.
Dendrinos P. (2011) Contribution to the study of the Mediterranean monk seal’s (Monachus monachus)
ecology and biology at the island complex of Northern Sporades, Greece. Athens, Greece: National and
Kapodistrian University of Athens.
Dennis R.L., Shreeve H., Olivier T.G. & Coutsis J.G. (2000) Contemporary geography dominates butterfly
diversity gradients within the Aegean archipelago (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperoidea). Journal of
Biogeography, 27: p. 1365–1383.
Dermitzakis D.M., Papanikolaou D.J. (1981) Paleogeography and geodynamics of the Aegean region during
the Neogene. Annales Géologique des Pays Hellénique, 30: p. 245–289.
Dermitzakis M.D. (1990) Paleogeography, geodynamic processes and event stratigraphy during the Late
Cenozoic of the Aegean area. Accademia Nazionale dei Lincei, 85: p. 263–288.
Deutsche Bank Research (2008), “Climate Change and Tourism: Where will the journey lead?”, Current Issues,
Frankfurt. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.dbresearch.com/ PROD/DBR_INTERNET_EN-
PROD/PROD0000000000222943.PDF
Dimalexis T., Fric J., Giokas S., Kassara Ch., Tsiopelas N. & Tzali M. (2019) Good Practice guide for the
adaptation of the Eleonora's falcon to climate change. Nature Conservation Consultants Ltd. p. 56.
Dimopoulos P., Raus T., Mucina L. & Tsiripidis I. (2009) Vegetation patterns and primary succession on sea-born
volcanic islands (Santorini archipelago, Aegean Sea, Greece). Phytocoenologia 40: p. 1-14.
EEA (2019) Climate change adaptation in the agriculture sector in Europe. EEA Report No 4/2019, European
Environment Agency. https://www.eea.europa.eu/publications/cc-adaptation-agriculture.
European Commission (2013) Interpretation Manual of European Union Habitats.
European Commission (2008), Guide to COST-BENEFIT ANALYSIS of investment projects.
European Union (EU) (2018) International Single Species Action Plan for the Conservation of the Yelkouan
Shearwater Puffinus yelkouan. LIFE14 PRE/UK/000002 Project. April 2018.
Fattorini S. (2002) Biogeography of the tenebrionid beetles (Coleoptera, Tenebrionidae) on the Aegean
Islands (Greece). Journal of Biogeography, 29: p. 49
Fattorini S., Leo P., Salvati L. (1999) Biogeographical observations on the Darkling beetles of the Aegean Islands
(Coleoptera, Tenebrionidae). Fragmenta Entomologica, 31: p. 339–375.
Fischer, J. (2007), “Current issues in the interdisciplinary research field of climate change and tourism: a meta-
study of articles from 2006 and 2007”, European Tourism and the Envi- ronment Conference “Promotion and
Protection, Achieving the Balance”, 11-12 September 2007, Dublin, Ireland ― Tourism Vision, Madrid.
Francour P., Magréau J.F., Mannoni P.A., Cottalorda J.M., Gratiot J. (2006) Management guide for Marine
Protected Areas of the Mediterranean sea, Permanent Ecological Moorings. Université de Nice-Sophia
Antipolis & Parc National de Port-Cros, Nice: p. 68.
Μελέτη 8
174
Frantzis A. (2009) Cetaceans in Greece: Present status of knowledge. Athens, Greece: Initiative for the
Conservation of Cetaceans in Greece. p. 1-94.
Fric J., Portolou D., Manolopoulos A. & Kastritis T. (2012) Important Bird Areas for Seabirds in Greece. Athens:
LIFE07 NAT/GR/000285 - Hellenic Ornithological Society (HOS/BirdLife Greece).
Fric J. & Portolou D. (2016) Μελέτη του πληθυσμού Μύχων (Puffinus yelkouan) στην περιοχή της Γυάρου. Ετήσια
αναφορά 2015. Nature Conservation Consultants (NCC) E.Π.Ε. & Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Fric J., Γαλάνη Π., Τζάλη, Μ. Σαγιάκου Α., Προφήτης Σ. (2019) Τεχνικό σχέδιο μέτρων διατήρησης και
αποκατάστασης αλλουβιακών δασών σκλήθρου της Άνδρου, 3η έκδοση, Αθήνα, Ελλάδα, Μάιος 2019, 127
σελ.
Fric J., Πορτόλου Δ., Ευαγγελίδης Α., Δημαλέξης Τ., Παπαδάς Χ. & Νικολάου Ι. (2019) Μελέτη του πληθυσμού
Μύχων (Puffinus yelkouan) στην περιοχή της Γυάρου. Συγκεντρωτική αναφορά 2015-2018. Nature Conservation
Consultants (NCC) E.Π.Ε. & Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Founda D., and Santamouris M.: Synergies between Urban Heat Island and Heat Waves in Athens (Greece),
during an extremely hot summer (2012), Scientific Reports Vol 7 p.10973 Doi: www.nature.com/articles/s41598-
017-11407-6.
Galil B., Froglia C. and Noël P. (2002) CIESM Atlas of Exotic species in the Mediterranean. Vol. 2. Crustacean
Decapods and Stomatopods (Briand F., ed.). CIESM Publishers, Monaco.
Garcia – Gorriz E. & Stips A.K. (2008) Multi-annual model runs for the Mediterranean Sea: the Aegean Sea.
Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, p. 26.
Gaudard C. (compiler) (2018) International Single Species Action Plan for the Yelkouan Shearwater Puffinus
yelkouan. Project LIFE 14 PRE/UK/000002. Coordinated Efforts for International Species Recovery EuroSAP.
LPO/BirdLife France. Rochefort. p. 45.
Gehu J.M., Apostolides N., Gehu-Franck J. & Arnold K. (1989) Premieres donees sur la vegetation littorale des
iles de Rhodos et de Karpathos (Grece). Colloques phytosociologiques XIX: p. 545-582.
Gehu J.M., Uslu T. & Costa M. (1989) Apport a la connaissance phytosociologique du littoral sud de la turquie
Mediterraneenne. Colloques phytosociologiques XIX: p. 591-622.
Georgopoulou Ε., S. Mirasgedis, Y. Sarafidis, M. Vitaliotou, D.P. Lalas, I. Theloudis, K.-D. Giannoulaki, D.
Dimopoulos, V. Zavras, (2017), Climate change impacts and adaptation options for the Greek agriculture in
2021–2050: A monetary assessment, Elsevier, Climate Risk Management 16 P.164–182,
Giokas S. (1996) The differentiation of the genus Albinaria in the Hellenic Region PhD dissertation, Athens,
University of Athens.
Giokas S. (2000) Congruence and conflict in Albinaria (Gastropoda, Clausiliidae). A review of morphological
and molecular phylogenetic approaches. Belgian Journal of Zoology 130: p. 95-103.
Giorgi F (2006) Climate change hot-spots. Geophys Res Lett 33(8). http://dx.doi.org/10.1029/2006GL025734
Golani D., Orsi-Relini L., Massutí E. & Quignard J.-P. (2002) CIESM Atlas of Exotic species in the Mediterranean.
Vol. 1. Fishes (Briand F., ed.). Monaco: CIESM Publishers.
Goñi R., Harmelin-Vivien M., Badalamenti F., Le Diréach L., Bernard G. (edit.) (2000) Introductory guide to
methods for selected ecological studies in marine reserves. GIS Posidonie publ., Fr., p. 1-120.
Gooding MJ, Ellis RH, Shewry PR, Schofield JD. Effects of restricted water availability and increased
temperature on the grain filling, drying and quality of winter wheat. J Cereal Sci. 2003;37:295–309.
Μελέτη 8
175
Goutner V., Portolou D., Papakonstantinou K., Tsiakiris R., Pavlidis A., Zogaris S., Kominos T., Galanaki A. & Oro
D. (2000) Nest site characteristics of Audouinʹs Gull in the eastern Mediterranean. Waterbirds 23: p. 74‐83.
Gozmany L. (in press). The Lepidoptera of Greece. Fauna Graeciae, Hellenic Zoological Society, Athens,
Greece.
Greuter W. (1995) Silene holzmannii. In: Phitos D., Strid A., Snogerup S. & Greuter W. (eds). The Red Data Book
of rare and threatened plants of Greece. World Wide Fund for Nature. Athens, p. 466-467.
Handrinos G. & Akriotis T. (1997) The birds of Greece. C. Helm, A & C Black, London.
Heredia B., Rose L. & Painter M. (1996) Globally threatened birds in Europe. Action plans. BirdLife International.
Council of Europe Publishing.
Herrera, C. M. 2020. Gradual replacement of wild bees by honeybees in flowers of the Mediterranean Basin
over the last 50 years. – Proc. Royal Soc. B 287: 20192657.
Höner D. & Greuter W. (1988) Plant population dynamics and species turnover on small islands near Karpathos
(South Aegean, Greece). Vegetatio 77: p. 129-137.
Horwitz Liora Kolska & Bar-Gal Gila Kahila, (2006) The Origin and Genetic Status of Insular Caprines in the
Eastern Mediterranean: A Case Study of Free-Ranging Goats (Capra aegagrus cretica) on Crete
Huntley B, Collingham YC, Green RE, Hilton GM, Rahbek C. (2006) Potential impacts of climatic change upon
geographical distributions of birds. Ibis.148:8–28.
IPCC (2013), Climate Change 2013: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fifth
Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M.
Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds)], Cambridge University Press,
Cambridge, United Kingdom, and New York.
Itescu Y., Jamison S., Slavenko A., Tamar K., Roussos A.S., Foufopoulos J., Meiri S. & Pafilis P. (2017) The
Herpetofauna of Folegandros island (Cyclades, Greece). Wien, Austria.
Kagiampaki A., Triantis K., Vardinoyannis K. & Mylonas M. (2011) Factors affecting plant species richness and
endemism in the South Aegean (Greece). Thessaloniki: Journal of Biological Research, 16: p. 282 – 295.
Kalkman V.J., Boudot J.-P., Bernard R., Conze K.-J., De Knijf G., Dyatlova E., Ferreira S., Jović M., Ott J., Riservato
E., Sahlén G. (2010) European Red List of Dragonﬂies. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Kallimanis, A.S., Bergmeier, E., Panitsa, M., Georghiou, K., Delipetrou, P., Dimopoulos, P. (2010).
Biogeographical determinants for total and endemic species richness in a continental archipelago.
Biodiversity and Conservation 19(5): 1225-1235. https://doi.org/10.1007/s10531-009-9748-6.
Kaloveloni A., Tscheulin T., Petanidou T. (2018). Geography and climate are more important than ecology in
shaping bee diversity in the Aegean Archipelago. Journal of Biogeography 45: 2690-2700.
https://doi.org/10.1111/jbi.13436.
Kamari G. (1995) Galanthus ikariae Baker. In: Phitos D., Strid A., Snogerup S. & Greuter W. The Red Data Book
of Rare and Threatened Plants of Greece. WWF, p. 290-291.
Kamari G. (2009) Fritillaria obliqua Ker-Gawler subsp. tuntasia (Heldr. ex Halacsy) Kamari Ιn: The Red Data Book
of rare and threatened plants of Greece, Vol 2 (E-Z), Phitos D., Constantinidis T., Kamari G. (eds), p. 46-48,
Hellenic Botanical Society, Patras, Greece (in Greek).
Karamanlidis A.A., Androukaki E., Adamantopoulou S., Chatzispyrou A., Johnson W.M., Kotomatas S.,
Papadopoulos A., Paravas V., Paximadis G., Pires R., Tounta E. & Dendrinos P. (2008) Assessing accidental
Μελέτη 8
176
entanglement as a threat to the Mediterranean monk seal Monachus monachus. Endangered species
research, 5: p. 205-213. https://doi.org/10.3354/esr00092
Karamanlidis A.A. & Dendrinos P. (2015) Monachus monachus. The IUCN Red List of Threatened Species 2015:
eT13653A45227543.
Karamanlidis A.A., Dendrinos P., Fernández de Larrinoa P., Gücü A.C., Johnson W.M., Kiraç C.O. & Pires R.
(2016a) The Mediterranean monk seal Monachus monachus: status, biology, threats, and conservation
priorities. Mammal Review, 46: p. 92-105. https://doi.org/10.1111/mam.12053
Karamanlidis A.A., Gaughran S., Aguilar A., Dendrinos P., Huber D., Pires R., Schultz J., Skrbinšek T. & Amato G.
(2016b) Shaping species conservation strategies using mtDNA analysis: The case of the elusive Mediterranean
monk seal (Monachus monachus). Biological Conservation, 193: p. 71-79.
Karamanlidis A.A., Adamantopoulou S., Tounta E. & Dendrinos D. (2019) Monachus monachus Eastern
Mediterranean subpopulation. The IUCN Red List of Threatened Species 2019, e.T120868935A120869697.
https://doi.org/http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2019-1.RLTS.T120868935A120869697.en.
Karkani A. (2017) Study of the geomorphological and environmental evolution of the coastal zone of Central
Cyclades. Athens: National and Kapodistrian University of Athens, Faculty of Geology and Geoenvironment,
p. 212.
Karris G., Xirouchakis S., Maina I., Grivas K. & Kavadas S. (2018) Home range and foraging habitat preference
of Scopoli's Shearwater Calonectris diomedea during the early chick-rearing phase in the eastern
Mediterranean. Wildlife Biology
Kassara C., Fric J. & Sfendourakis S. (2013) Factors influencing the occurrence of Eleonora’s falcon breeding
colonies on Greek islands. Wildlife Biol. 19(2): p. 202-209.
Katsanevakis S., Issaris Y., Poursanidis D. & Thessalou-Legaki M. (2010) Vulnerability of marine habitats to the
invasive green alga Caulerpa racemosa var. cylindracea within a marine protected area. Marine
Environmental Research 70: 210-218.
Katsanevakis S., Tsirintanis K., Tsaparis D., Doukas D., Sini M., Athanassopoulou F., Κolygas M.N., Tontis D.,
Koutsoubas D. & Bakopoulos V. (2019) The cryptogenic parasite Haplosporidium pinnae invades the Aegean
Sea and causes the collapse of Pinna nobilis populations. Aquatic Invasions 14(2):150-164.
Kitsara, G., van der Schriek, T., Varotsos, K.V., Giannakopoulos C. (2021). Future changes in climate indices
relevant to agriculture in the Aegean islands (Greece). Euro-Mediterranean Journal for Environmental
Integration, 6, 34 (2021). https://doi.org/10.1007/s41207-020-00233-4
Kontogianni, A., Ch. Tourkolias, D. Damigos and M. Skourtos (2014), “Assessing sea level rise costs and
adaptation benefits under uncertainty in Greece”, Environmental Science and Pol- icy, 37, 61-78.
Kougioumoutzis K., Valli A.T., Georgopoulou E., Simaiakis S.M., Triantis K. & Trigas P. (2016) Network
biogeography of complex island system: the Aegean Archipelago revisited. Journal of Biogeography.
Kratzer, H. (1973) Über die Vierstreifennatter (Elaphe quatuorlineata) von Antimilos und die Problematik der
Unterarten dieser Species im Raum der südlichen Ägäis Salamandra 9 (3-4): 103-117.
Lambertini M. (1996) International action plan for Audouin's gull (Larus audouinii). LIPU Italy.
Lavrentiades G.J. (1969) Studies on the flora and vegetation of the Ormos Archangelou in Rhodos islands.
Vegetatio XIX: p. 308-329.
Lazarina M., Devalez J., Neokosmidis L., Sgardelis S.P, Kallimanis A.S., Tscheulin T., Tsalkatis P., Kourtidou M.,
Mizerakis V., Nakas G., Palaiologou P., Kalabokidis K., Vujic A., Petanidou T. (2019). Moderate fire severity is
Μελέτη 8
177
best for the diversity of most of the pollinator guilds in Mediterranean pine forests. Ecology e02615.
https://doi.org/10.1002/ecy.2615.
Lázaro A., Praz C., Müller A., Ebmer A.W., Dathe H.H., Scheuchl E., Schwarz M., Risch S., Pauly A., Devalez J.,
Tscheulin T., Gómez-Martínez C., Papas E., Pickering J., Waser N.M. and Petanidou T. (2021). Impacts of
beekeeping on wild bee diversity and pollination networks in the Aegean Archipelago. Ecography (in press).
Lázaro A., Tscheulin T., Devalez J., Nakas G., Petanidou T. (2016a). Effects of grazing intensity on flower cover,
pollinator abundance and diversity, and pollination services. Ecological Entomology 41: 400–412.
http://dx.doi.org/10.1111/een.12310.
Lázaro A., Tscheulin T., Devalez J., Nakas G., Stefanaki A., Hanlidou E., Petanidou T. (2016b). Moderation is
best: effects of grazing intensity on pollination networks in Mediterranean communities. Ecological
Applications 26(3): 796-807. http://dx.doi.org/10.1890/15-0202.
Le Pichon X. & Angelier J. (1979) The Hellenic arc and trench system: a key to the neotectonic evolution of
the Eastern Mediterranean area. Tectonophysics, 60: p. 1-42.
Lee J. & Lister S. G. (1992) Late Miocene ductile extension and detachment faulting, Mykonos, Greece.
Geology, v. 20, p. 121-124.
Liebegott A. (1986) Die land und Susswassermollusken der Nordlichen Sporaden (Aegaeis). Mittheilungen des
deutsches malakologische Geselschaft, 39: p. 1–28.
Lohmann H. (1993) Revision der Cordulegastridae. 2. Beschreibung neuer Arten in den Gattungen
Cordulegaster, Anotogaster, Neallogaster und Sonjagaster (Anisoptera). Odonatologica 22: 273-294.
Lykousis V., Anagnostou C., Pavlakis P., Rousakis G. & Alexandri M. (1995) Quaternary sedimentary history and
neotectonic evolution of the eastern part of Central Aegean Sea, Greece. Marine Geology 128: p. 59-71.
Lymperakis P. & Poulakakis N. (2010) Three Continents Claiming an Archipelago: The Evolution of Aegean’s
Herpetofaunal Diversity. Irakleio, Crete: Natural History Museum of Crete and Department of Biology, University
of Crete.
Maglio, A., Pavan, G., Castellote, M., Frey, S. (2016) Overview of the noise hotspots in the ACCOBAMS Area
part I – Mediterranean Sea. Final Report. ACCOBAMS, p. 45.
Marbà N, Santiago R, Díaz-Almela E, Álvarez E & Duarte C.M. (2006) Seagrass (Posidonia oceanica) vertical
growth as an early indicator of fish farm-derived stress. Estuarine, Coastal and Shelf Science 67: p. 475–483.
Masseti M. (2009) The wild goats Capra aegagrus Erxleben, 1777 of the Mediterranean Sea and the Eastern
Atlantic Ocean islands. Mammal Review 39: 141– 157.
Mezzasalma M., Dall'Asta A., Loy A., Cheylan M., Lymberakis P., Zuffi M. A. L., Tomovi L., Odierna G. & Guarino
F. M. (2015) A sisters' story: comparative phylogeography and taxonomy of Hierophis viridiflavus and H.
gemonensis (Serpentes, Colubridae). Zoologica Scripta, 44: p. 495– 508.
Michener C.D. (1979) Biogeography of the Bees. Annals of the Missouri Botanical Garden 66: 277–347.
Mitchell-Jones AJ., Amori G, Bogdanowicz W., Kryštufek B., Reijnders PJH., Spitzenberger F., Stubbe M., Thissen
JBM., Vohralík V. & Zima J. (eds.). (1999) The Atlas of European Mammals. Academic Press, London.
Nagy S. (2002) The Status of Biodiversity on Farmland in Europe (Birds). Background report to the High-Level
European Conference on Agriculture and Biodiversity, 5-7 Jume, Paris, STRA-CO/AGRI, Council of
Europe/UNEP.
Μελέτη 8
178
Nittis K. & Perivoliotis L. (2002) Circulation and hydrological characteristics of the North Aegean Sea: a
contribution from real-time buoy measurements. Mediterranean Marine Science, 3/1: p. 21-31.
Olson D., Kourafalou V., Johns W., Samuels G. & Veneziani M. (2007) Aegean Surface Circulation from Satellite-
Tracked Drifter Array. Journal of Physical Oceanography, vol. 37.
Pagou, K. (2005), “Eutrophication in the Hellenic Coastal Areas”, State of the Hellenic Marine Environment,
Hellenic Centre for Marine Research, Institute of Oceanography.
Pafilis P. (2010) A brief history of Greek herpetology. Bonn: Bonn zoological Bulletin, 57 (2): p. 329-345.
Panitsa M. & Tzanoudakis D. (2001) A floristic investigation of the islet groups Arki and Lipsi (East Aegean area,
Greece). Folia Geobot. 36: p. 265-279.
Pantera A., Papadopoulos A., Fotiadis G. & Papanastasis V. (2009) Distribution and phytogeographical
analysis of Quercus ithaburensis ssp. macrolepis in Greece. Ecologia Mediterranea 34: p. 73-82.
Papoutsoglou,S.E.(1996),“Role of Managementin Achievement of Aquaculture’s Production Systems Aims”

(Heggberg, T. G., ed.), Proceeding of World Fisheries Congress, Theme 6, 116-20.
Parmesan C. & Yohe, G. (2003) A globally coherent fingerprint of climate change impacts across natural
systems. Nature, 421(6918), 37-42.
Perissoratis C. & Conispoliatis N. (2003) The impacts of sea level changes during latest Pleistocene and
Holocene times on the morphology of the Ionian and Aegean seas (SE Alpine Europe). Marine Geology, 196:
p. 45–156.
Petanidou T., Kallimanis A.S., Sgardelis S.P., Mazaris A.D., Pantis J. D., Waser N.M. (2014). Variable flowering
phenology and pollinator use in a community suggest future phenological mismatch. Acta Oecologica 59:
104–111. http://dx.doi.org/10.1016/j.actao.2014.06.001.
Petanidou T., Ståhls G., Vujić A., Olesen J.M., Rojo S., Thrasyvoulou A., Sgardelis S., Kallimanis A.S., Kokkini S.,
Tscheulin T. (2013). Investigating Plant–Pollinator Relationships in the Aegean: the approaches of the project
POL-AEGIS (The Pollinators of the Aegean Archipelago: Diversity and Threats). Journal of Apicultural Research
52(2): 106–117. http://dx.doi.org/10.3896/IBRA.1.52.2.20.
Phitos D., Strid A., Snogerup S. & Greuter W. (eds.). (1995) The Red Data Book of rare and threatened plants of
Greece. WWF. Publish.: Κ.Michalas, S.A. Athens. p. 528.
Porter JR, Gawith M (1999) Temperatures and the growth and development of wheat: a review European
Journal of Agronomy 10:23-36 doi:https://doi.org/10.1016/S1161-0301(98)00047-1
Portolou D. & Fric J. (2015) Status and conservation of seabird species in Greece and the current Marine
Important Bird Area network. Proceedings of the 2nd Symposium on the Conservation of Marine and Coastal
Birds in the Mediterranean. Hammamet, Tunisia, 20-22 February 2015. RAC-SPA (Mediterranean Action Plan),
Medmaravis and Les Amis des Oiseaux (BirdLife Tunisia).
Poulos S.E., Drakopoulos P.G. & Collins M.B. (1997) Seasonal variability in sea surface oceanographic
conditions in the Aegean Sea (Eastern Mediterranean): an overview. Journal of Marine Systems, 13: p. 225-
244.
Raus Th. (1989) Die flora von Armathia und der Kleininseln um Kasos (Dodekanes, Griechenland). Bot. Chron.
9: p. 19-39.
Rechinger K.H. (1943) Flora Aegaea. Flora der Inseln und Halbinseln des ägäischen Meeres. Acad. Wiss. Wien,
Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 105(1): xx + 924 pp. +25 plates and 3 maps. Reprinted by Otto Koeltz Antiquariat
1973.
Μελέτη 8
179
Reporting from EC Member States under Article 17 of the Habitats Directive to the European Commission.
Compiled by ETC-BD, 2008, date of delivery (date sent to the Data Service): 16 Jul 2009
(http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/article-17-database-habitats-directive-92-43-eec).
Riedel A. (1992) The Zonitidae (sensu lato) (Gastropoda, Pulmonata) of Greece. Fauna Graeciae V, Athens:
Hellenic Zoological Society.
Riedl R. (2005) - Fauna e Flora del Mediterraneo. Muzzio Editore: p. 800.
Ruiz J.M., Boudouresque C.F. & Enriquez S. (2009) Mediterranean seagrasses. Botanica marina, 52: p. 369-382.
Runemark H. (1969) Reproductive drift, a neglected principle in reproductive biology. Bot. Not. 122: p. 90-129
Runemark H. (1996) Report 632: Silene holzmannii. In: Kamari, G., F. Ferber & F. Garbari (eds.). Mediterranean
chromosome number reports, 6. Fl. Medit. 6: p. 235-236.
Sakellariou D. & Galanidou N. (2015) Pleistocene submerged landscapes and Palaeolithic archaeology in the
tectonically active Aegean region. Download from: http://sp.lyellcollection.org/ [30/11/2015].
Sanderson F.J., Donald P.F., Pain D.J., Burfield I.J. & vanBommel F.P.J. (2006) Long-term population declines in
Afro-Palearctic migrant birds. Biol. Conserv. 131. 93-105.
Saravia - Mullin V., Portolou D., Evangelidis A., Gaganis K., Manolopoulos A. & Fric J. (2012) The breeding
population of Audouin’s Gull Larus audouinii in Greece. In: Yésou, P., Baccetti, N. and J. Sultana (eds). Ecology
and Conservation of Mediterranean Seabirds and other bird species under the Barcelona Convention.
Update and Progress. Proceedings of the 13th Medmaravis Pan-Mediterranean Symposium, 14-17 October
2011, Alghero, Sardinia, Italy. Medmaravis 2012.
Sauter, R., ten Brink, P., Withana, S., Mazza, L., Pondichie, F. with contributions from Clinton, J., Lopes, A, Bego,
K. (2013) Impacts of climate change on all European islands, A report by the Institute for European
Environmental Policy (IEEP) for the Greens/EFA of the European Parliament. Final Report. Brussels. 2013.
Schmalfuss H.& Erhard F. (1998) Die Land-Isopoden (Oniscidea) Griechenlands. 19. Beitrag: Gattung
Cordioniscus (Styloniscidae). - Stuttgarter Beitr. Naturk. Ser. A, Nr. 582.
Schultze-Westrum T (1963) Die wildziegen der ägäischen inseln. Saugetierkundl Mitt 11:145–182
Sfenthourakis S (1996) A biogeographic analysis of terrestrial isopods (Isopoda, Oniscidea) from central
Aegean islands (Greece). Journal of Biogeography, 23: p. 687-698.
Sfenthourakis S., Giokas S. & Tzanatos E. (2004) From sampling stations to archipelagos: investigating aspects
of the assemblage of insular biota. Global Ecology & Biogeography 13: p. 23-35.
Sfenthourakis, S. (1995) New species of terrestrial isopods (Oniscidea) from the central Aegean islands. –
Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde, Serie A (Biologie) 519: p. 21.
Simaiakis S., Minelli A. & Mylonas M. (2005) The centipede fauna of the Aegean archipelago (Greece, eastern
Mediterranean). Israel Journal of Zoology 51: p. 241-307.
Snogerup S. & Snogerup B. (2004) Changes in the flora of some Aegean islets 1968–2000. Plant Systematics
and Evolution 245: p. 169–213.
Snogerup S. & Snogerup. B. (2009) Corydalis thasia (Stoj. & Kitan.) Stoj. & Kitan. In: The Red Data Book of rare
and threatened plants of Greece, Vol 1 (A-D), Phitos D., Constantinidis T., Kamari G. (eds), pp. 317-318,
Hellenic Botanical Society, Patras, Greece (in Greek).
Snogerup S. et al. (2006) Flora of Andros in Annales Musei Goulandris 11.
Μελέτη 8
180
Snogerup S. & Snogerup B. (2013) Symphytum cycladense. The IUCN Red List of Threatened Species. Version
2014.3. <www.iucnredlist.org>.
Stanley D.J. & Perissoratis C. (1977) Aegean Sea ridge barrier-and-basin sedimentation patterns. Marine
Geology, 24: p. 97--107.
Stearn W.T. (1986) The Greek species of Symphytum (Boraginaceae). Ann. Mus. Goulandris 7: p. 175-220.
Strid A. (2016) Atlas of the Aegean flora. Part 1: Text & Plates. Part 2: Maps. –Englera 33 (1, 2). Berlin: Botanic
Garden and Botanical Museum, Freie Universität Berlin.
Sýkora K.V., Babalonas D. & Papastergiadou E. (1998) An overview of the coastal vegetation of Greece based
on multivariate analysis: Dunes. Proceedings of the 1st Balkan Botanical Congress (Progress in Botanical
Research), Thessaloniki 1998. Kluwer Academic Publishers, p. 149-152.
Sýkora K.V., Babalonas D. & Papastergiadou E. (2003) Strandline and sand-dune vegetation of coasts of
Greece and some other Aegean countries. Phytocoenologia 33(2-3): p. 409-446.
Takkis K., Tscheulin T., Petanidou T. (2018). Differential climate warming effects on the nectar secretion of early-
and late-flowering Mediterranean plants. Frontiers in Plant Science 9: 874 – open access.
https://doi.org/10.3389/fpls.2018.00874.
Trainito E. (2005) – Atlante di Flora e alla Fauna del Mediterraneo. Edizioni Il Castello: p. 255.
Triantis KA., Mylonas M. (2009) Greek Islands, Biology. In: Encyclopedia of Islands (Gillespie R. & Glague D.A.,
eds.), University of California Press, p. 388-392.
Tucker G.M. & Dixon J., (1997) Agricultural and grassland habitats. Pp 267-325. In Tucker, G.M. and Evans, M.I.
Eds. (1997) Habitats for Birds in Europe: A Conservation Strategy for the Wider Environment. BirdLife
International, Cambridge (UK). (BirdLife Conservation Series No. 6).
Valakos E., Pafilis P., Lymberakis P., Sotiropoulos K., Maragou P. & Foufopoulos J. (2008) The Amphibians and
Reptiles of Greece. Chimaira Editions, Frankfurt Germany.
Varotsos Konstantinos V., Anna Karali, John Lemesios, Gianna Kitsara, Marco Moriondo, Camilla Dibari, Luisa
Leolini, Christos Giannakopoulos (2021) Near future climate change projections with implications for the
agricultural sector of three major Mediterranean islands. Regional Environmental Change, 21:16
https://doi.org/10.1007/s10113-020-01736-0.
Vázquez-Luis M., Álvarez E., Barrajón A., García-March J.R., Grau A., Hendriks I.E., Jiménez S., Kersting D.,
Moreno D., Pérez M., Ruiz J.M., Sánchez J., Villalba A. & Deudero S. (2017) S.O.S. Pinna nobilis: a mass mortality
event in western Mediterranean Sea. Front. Mar. Sci. 4: 220.
Vervatis V. (2012) The dynamics of the Aegean – Levantine seas and their climatic implications. Athens:
National and Kapodistrian University of Athens, p. 156.
Vignjevic M, Wang X, Olesen JE, Wollenweber B (2015) Traits in spring wheat cultivars associated with yield loss
caused by a heat stress episode after Anthesis. J Agron Crop Sci 201:32–48.
Vogel E, Donat M G, Alexander LV, Meinshausen M, Ray DK, Karoly D, Meinshausen N, Frieler K (2019) The
effects of climate extremes on global agricultural yields. Environ Res Lett 14 054010
Vogiatzakis N.I., Pungetti G. & Mannion M.A. (ed.) (2008) Mediterranean Island Landscapes: Natural and
Cultural Approaches. Landscape Series, 9: p. 370.
Μελέτη 8
181
Vujić A., Speight M., de Courcy M., Rojo S., Ståhls G., Radenković S., Likov L., Miličić M., Pérez-Bañón C., Falk
S., Petanidou T. (2020). Atlas of the hoverflies (Diptera: Syrphidae) of Greece. Brill Publishers, Leiden, The
Netherlands. https://brill.com/view/title/33998, https://doi.org/10.1163/9789004334670.
Wahid A, Gelani S, Ashraf M, Foolad MR, (2007) Heat tolerance in plants: an overview. Environmental and
Experimental Botany 61: 199–223
Whittaker RJ. Fernández-Palacios JM. (2007) Island Biogeography: ecology, evolution, and conservation.
Oxford University Press.
Wiktor A. (2001) The Slugs of Greece (Arionidae, Milacidae, Limacidae, Agriolimacidae – Gastropoda,
Stylommatophora). Fauna Graeciae VIII, Athens: Hellenic Zoological Society.
Willemse F. (1984) Catalogue of the Orthoptera of Greece. Fauna Graeciae I, Athens: Hellenic Zoological
Society.
Zanis P, Kapsomenakis I, Philandras C, Douvis K, Nikolakis D, Kanellopoulou E, Zerefos C, Repapis C (2008)

Analysis of an ensemble of present day and future regional climate simulations for Greece. Int J Climatol 29:
1614–1633
Zafrakas A. (1991) The Equine and Its Feeding. Kyriakidis, Thessaloniki, p. 200 (in Greek).
Zenetos A., Gofas S., Russo G. & Templado J. (2003) CIESM Atlas of Exotic species in the Mediterranean. Vol.
3. Molluscs, (Briand F., ed.). CIESM Publishers, Monaco.
Zenetos A., Gofas S., Russo G., Templado J. (2003) CIESM Atlas of Exotic species in the Mediterranean. Vol. 3.
Molluscs, (Briand F., ed.). CIESM Publishers, Monaco.
Zotou, M., Gkrantounis, P., Karadimou, E., Tsirintanis, K., Sini, M., Poursanidis, D., Azzolin, M., Dailianis., T., Kytinou,
E., Issaris, Y., Gerakaris, V., Salomidi, M., Lardi, P., Ramfos, A., Akrivos, V., Spinos, E., Dimitriadis, C.,
Papageorgiou, D., Lattos, A., Giantsis, I., Michaelidis, B., Vassilopoulou, V., Miliou, A., & Katsanevakis, S. (2020).
Pinna nobilis in the Greek seas (NE Mediterranean): on the brink of extinction? Mediterranean Marine Science,
21(3), 575-591
Αλατζάς Σ., Γιαννοπούλου Χ., Γλυνός Λ. Κουκουβίνου Αρ., Λειβαδάρας Ν., Λιόλιος Μ., Μερκουρέας-Καρράς
Αλκ., Μπαδογιάννης Ν. & Τάτσης Αθ. (2016) Ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου –
Περιφερειακή ενότητα Κυκλάδων. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1039 σελ.
Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων Α.Ε. (2001) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Προγράμματος Βιοτόπου Οχιάς της
Μήλου, 268 σελ.
Αναστασίου Ι., Δεϊμέζης-Τσίκουτας Α., Καψάλας Γ., Παφίλης Π., Χριστόπουλος Α. (2021). Αναβαθμίδες &
Βιοποικιλότητα. Broken Hill Publishers Ltd, Λευκωσία.
Βασενχόβεν Λ. (2017) Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός Ευρώπη και Ελλάδα. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές
Εκδόσεις Κρήτης, 375 σελ.
Βώκου Δ. (1998) Οι ελαιώνες ως φυσικά οικοσυστήματα, Πρακτικά της επιστημονικής συνάντησης που έγινε
στη Μυτιλήνη από 25 – 27/2/1988 υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, «Ελαιουργική» ΣΥΝ. Π.Ε.
Γεράκης Α.Π. & Κουτράκης Θ.Ε. (Συντονιστές έκδοσης) (1996) Ελληνικοί Υγρότοποι. Αθήνα: Εμπορική Τράπεζα
της Ελλάδος.
Γεωργίου Κ. & Δεληπέτρου Π. (2001) Απειλούμενα Ενδημικά Είδη Χλωρίδας στη Νότια Ελλάδα. Πρόγραμμα
ARCHIMED, Δράση 2.1. Περιφέρεια Κρήτης, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, 367 σελ.
Μελέτη 8
182
Γιαννίτσαρος Α., Οικονομίδου Ε., Δεληπέτρου Π., Μπαζός Ι., Γεωργίου Κ. (2000) Νέα δεδομένα για την εξάπλωση
μερικών φυτικών ειδών στην περιοχή του Αιγαίου. Πάτρα: Πρακτικά 8ου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής
Βοτανικής Εταιρείας: 118-121σελ.
Γκιάλης Σ. & Σερέτης Σ. (2018) Απασχόληση, ευελικτοποίηση και νέοι άνεργοι ή εκτός εκπαίδευσης/κατάρτισης
(NEETs) στις τοπικές αγορές εργασίας του Νοτίου Αιγαίου: Μια επικαιροποιημένη ανάλυση σε συνθήκες κρίσης.
Αθήνα: Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε., 80 σελ.
Γώγου Μ.Ε. (2016) Κίνδυνος Τσουνάμι και Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης στη νότια περιοχή των
Κυκλαδικών Νήσων. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Γεωλογίας και
Γεωπεριβάλλοντος, 126 σελ.
Δαλάκα Α., Πετανίδου Θ. (2006). Ανθρωπογενής παρέμβαση και βιοποικοιλότητα. Στα: Πρακτικά του 3ου
Συνεδρίου της Οικολογικής Εταιρείας & Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας «Οικολογία και Διατήρηση της
Βιοποικιλότητας», 16–19 Νοεμβρίου 2006, Ιωάννινα, CD.
Δεληπέτρου Π., Βαλλιανάτου Ε., Οικονομίδου Ε. & Γεωργίου Κ. (2009) Silene holzmannii. In: Φοίτος Δ.,
Κωνσταντινίδης Θ. & Καμάρη Γ. (Επιτροπή Έκδοσης) Βιβλίο Ερυθρών Δεομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων
Φυτών της Ελλάδας, Τόμος Δεύτερος. Ελληνική Βοτανική Εταιρεία, Πάτρα, 323-325 σελ.
Δεληπέτρου Π., Οικονομίδου Ε. & Τσιουρλής Γ. (1996) «Η βιοποικιλότητα των νησιών του Αιγαίου όπως
εκφράζεται από τους οικοτόπους και τα είδη της χλωρίδας που προστατεύονται από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ στις
προτεινόμενες περιοχές του δικτύου “Φύση 2000». Πρακτικά 6ου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής
Βοτανικής Εταιρίας και της Βιολογικής Εταιρείας Κύπρου. 6-11 Απριλίου 1996. Παραλίμνι Κύπρου: Ελληνική
Βοτανική Εταιρία και Βιολογική Εταιρεία Κύπρου, 74-78 σελ.
Δήμος Κορθίου – ΕΤΒΑ Α.Ε. (2000) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Περιοχής Διποταμάτων Άνδρου. 150 σελ.
Δίκτυο Αειφόρων Νήσων – ΔΑΦΝΗ. (2006) Έρευνα για την αειφόρο ανάπτυξη στην Άνδρο.
Δημαλέξης Τ. και Καστρίτης Θ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής ««GR147 Κεντρική
Άνδρος». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V.
(Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα
πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα.
Εθνική Έκθεση του άρθρου 12 της Οδηγίας των Πτηνών (Οδηγία 2009/147/ΕΚ) για την περίοδο 2013-2018.
Ειδική Γραμματεία Υδάτων. (2019) Μητρώο ταυτοτήτων υδάτων κολύμβησης της Ελλάδας. Διαθέσιμο στο:
http://www.bathingwaterprofiles.gr, [πρόσβαση: 11/09/2019].
Ελληνική Δημοκρατία, Ελληνική Στατιστική Αρχή. (2018) Έρευνα Εργατικού Δυναμικού: Γ’ τρίμηνο 2018 (Δελτίο
Τύπου). Πειραιάς: Ελληνική Στατιστική Αρχή.
Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. (2017) 1Η Αναθεώρηση Σχεδίου Διαχείρισης
Λεκανών Απορροής ποταμών του υδατικού διαμερίσματος Νήσων Αιγαίου (ΕL14).
Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. (2018) ΤΔΔ περιοχών Natura 2000. Τόπος
έκδοσης: Εκδότης (αριθμός τόμου, τεύχος).
Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. (2007) Μαυροπετρίτης, το γεράκι του Αιγαίου. Αθήνα.
Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, αδημοσίευτα στοιχεία.
ΕΜΕΚΑ, Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (2011), «Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και
κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα», Τράπεζα της Ελλάδος, Διαθέσιμο στο:
Μελέτη 8
183
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%
B7%CF%82_%CE%95%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7.pdf
ΕΜΕΚΑ, Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (2014), «ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ:
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ», Τράπεζα της Ελλάδος, Διαθέσιμο στο:
https://www.bankofgreece.gr/RelatedDocuments/EMEKA_tourismos_2014_.pdf?mode=preview
Ζαλϊδης X. Γ. & Μαντζαβέλας Α. Δ. (Συντονιστές Εκδοσης). (1994) Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως
φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Αθήνα: Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). xviii, 587 σελ.
Θάνου Ε. (2013) Αναπαραγωγική οικολογία και γενετική δομή του Ευρωπαικού Θαλασσοκόρακα
[Phalacrocorax aristotelis (L. 1761)] στο Αιγαίο. Πανεπιστήμιο Πατρών, 240 σελ.
Θεοδωρακάκης Μ.Χ. (1995) Δομή, δυναμική και διαχείριση των ελαιώνων των νησιών. Διδακτορική διατριβή.
Μυτιλήνη: Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Περιβάλλοντος.
Ιασμή Σ. (2009) Οικολογία και φυλογεωγραφία των σκορπιών του Νοτίου Αιγαίου. Ηράκλειο: Πανεπιστήμιο
Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας.
Καγιαμπάκη Α. (2011) Σύγχρονη φυτογεωγραφική ανάλυση στο Κεντρικό και Νότιο Αιγαίο. Ηράκλειο:
Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας.
Καλκαβούρας Π. (2015) Μελέτη της αέριας & σωματιδιακής ρύπανσης στο αιγαίο με ταυτόχρονες μετρήσεις
στη Σαντορίνη και τη Φινοκαλιά. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Σχολή Θετικών Επιστημών,
72 σελ.
Καλογερόπουλος Κ. (2011) Αξιοποίηση του υδρολογικού μοντέλου SWATστη διερεύνηση δημιουργίας

λιμνοδεξαμενών. Αθήνα: Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Γεωγραφίας.
Καλτσάς Δ. (2010) Συγκριτική μελέτη της δομής βιοκοινοτήτων κολεοπτέρων σε μεσογειακού τύπου
οικοσυστήματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ηράκλειο: Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας.
Καρρής Γ. (2014) Αναπαραγωγική οικολογία του είδους Calonectris diomedea (Aves, Procellariiformes) στις
νήσους Στροφάδες. Πανεπιστήμιο Πατρών.
Κασσαπίδης Π. (2001) Μελέτη της Φυλογεωγραφίας του Mediodactylus kotschyi (Sauria: Gekkonidae) στο
αρχιπέλαγος του Αιγαίου και τις γειτονικές περιοχές. Ηράκλειο: Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας.
Καστρίτης Θ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής ««GR148 Βορειοανατολική Τήνος». Στο:
Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης).
Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον
χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα.
Καστρίτης Θ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής ««GR149 Βόρεια Σύρος». Στο: Δημαλέξης,
Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική
αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό
τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα.
Καστρίτης Θ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής ««GR150 Νήσος Σέριφος». Στο: Δημαλέξης,
Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική
αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό
τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα.
Καστρίτης Θ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «««GR152 Δυτική Μήλος, Αντίμηλος και
Πολύαιγος». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V.
Μελέτη 8
184
(Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα

πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα.
Κατσαδωράκης Γ. & Παραγκαμιάν Κ. (2007) Απογραφή των υγροτόπων των νησιών του Αιγαίου: Ταυτότητα,
οικολογική κατάσταση και απειλές. Αθήνα: Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση- WWF Ελλάς, 392 σελ.
Κατσέλη Χ. (2017) Χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων στο Αιγαίο, το Ιόνιο και το Λιβυκό Πέλαγος με την
χρήση εργαλείων γεωπληροφορικής. Αθήνα: Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Γεωγραφίας, 107 σελ.
Κουγιουμουτζής Κ. (2014) Μελέτη προτύπων βιοποικιλότητας και φυτογεωγραφικών σχέσεων νησιωτικών

ενδιαιτημάτων με σύγχρονες μεθόδους. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Βιολογίας φυτών.
Λεγάκις Α. & Μαραγκού Π. (επιμ.). (2009) Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Αθήνα:
Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, 528 σελ.
Λεγάκις Α. (2010) Απειλούμενα, Προστατευόμενα και Ενδημικά Είδη Ζώων της Ελλάδας. Έκδοση 7.0. Τμήμα
Βιολογίας -Ζωολογικό Μουσείο, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Λειβαδάρας Ν. (2016) Χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων στην περιοχή των Κυκλάδων. Αθήνα: Εθνικό
Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 175 σελ.
Μαυρομμάτης Γ. (1980) Το βιοκλίμα της Ελλάδας. Σχέσεις κλίματος και φυσικής βλάστησης, βιοκλιματικοί
χάρτες. Αθήναι: Ι.Δ.Ε.Α.
MOm (2000) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Κιμώλου – Πολυαίγου, LIFE-Nature Β4-3200/96/500 “Η Μεσογειακή
Φώκια στην Ελλάδα: Δράσεις Προστασίας”, 238 σελ.
MOm (2018) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Νήσου Γυάρου και Θαλάσσιας Περιβάλλουσας Ζώνης – GR4220033,
LIFE CYCLADES (LIFE12 NAT/GR/000688) “Ολοκληρωμένη προστασία για τη Μεσογειακή φώκια στις Βόρειες
Κυκλάδες”, 267 σελ.
Μπρόφας Γ. & Καρέτσος Γ. (2000) Συμβολή στην οικολογία του νησιού “Γυαλί” (ΝΑ Αιγαίο). Γεωτεχνικά
Επιστημονικά Θέματα 11(1): 91-102 σελ.
ΝCC ΕΠΕ (2014) Διαχειριστικό Σχέδιο ΖΕΠ Άνδρου, LIFE ANDROSSPA (LIFE10 NAT/GR/000637) "Διαχείριση της
Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της Άνδρου με σκοπό την επίτευξη ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης 4
ειδών πτηνών προτεραιότητας", 338 σελ.
Ντάφης Σ., Παπαστεργιάδου Ε., Γεωργίου Κ., Μπαμπαλώνα Δ., Γεωργιάδης Θ., Παπαγεωργίου Μ., Λαζαρίδου
Θ., και Τσιαούση Β. (1996) Οδηγία 92/43/Ε.Ο.Κ. Το Έργο των Οικοτόπων στην Ελλάδα. Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000. Γενική
Διεύθυνση ΧΙ, Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας,Ελληνικό Κέντρο
Βιοτόπων Υγροτόπων. 932 σελ.
Ντάφης Σ., Παπαστεργιάδου Ε., Λαζαρίδου Ε. & Τσιαφούλη Μ. (2001) Τεχνικός Οδηγός Αναγνώρισης,
Περιγραφής και Χαρτογράφησης Τύπων Οικοτόπων της Ελλάδας. ΕΚΒΥ.
Παφίλης Π. (2014). Ξερολιθιές, στηρίγματα βιοποικιλότητας. Τελική Έκθεση προς το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη
Σ. Λάτση – Μελέτες 2013. ΕΚΠΑ, Αθήνα.
Παμπέρης Λ. (1997) Οι πεταλούδες της Ελλάδας. Εκδόσεις Μπάστας – Πλέσσας, 560 σελ.
Παναγιωτίδης Π., Πάγκου Κ. (επιμ.). (2018) Τεχνική έκθεση, Οδηγία Πλαίσιο για την Θαλάσσια Στρατηγική
(2008/56/EK), Πρώτος εξαετής κύκλος εφαρμογής (2012-2018), Άρθρο 8: Καταγραφή της κατάστασης των
θαλασσίων υδάτων, Άρθρα 9 & 10: Προσδιορισμός της Καλής Περιβαλλοντικής Κατάστασης και
Περιβαλλοντικοί στόχοι, Τελικό Προσχέδιο
Μελέτη 8
185
Πανίτσα M. (1997) Συμβολή στη γνώση της χλωρίδας και της βλάστησης των νησίδων του ανατολικού Αιγαίου.
Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πατρών xiv, 345 σελ.
Παντέρα Α., Φωτιάδης Γ. & Παπαδόπουλος Α. (2006) Διερεύνηση της βλάστησης υπολειμματικών δασών
βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis ssp. macrolepis) στην περιοχή Αλεξανδρούπολης. Επιστ. Επετ. Τμημ.
Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 463-475 σελ.
Παπανικολάου Δ. (1978) Γεωλογικές Έρευνες στη Νήσο Άνδρο. Αθήνα: Τμήμα Γεωλογίας Πανεπιστημίου
Αθηνών.
Παυλάκης Π. (1992) Θαλάσσια γεωφυσική διασκόπηση και στοχαστική – Ντετερμινιστική προσέγγιση της
τεκτονικής – Γεωδυναμικής – Γεωθερμικής δομής τους. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών.
Πεππέ Π. (2017) Οι Σκαραβαίοι στο Αιγαίο κατά την Εποχή του Χαλκού. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο,
224 σελ.
Πέρρου Ε. (2016) Τα Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) ως κίνητρο
προσέλκυσης επενδύσεων. Αθήνα: Διπλωματική εργασία, Τμήμα Γεωγραφίας Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.
Πετανίδου Θ. (2005). Βαστάδια και τάβλες: Λαξεύοντας το τοπίο της Νισύρου. Νισυριακά 15: 212–255.
Πετανίδου Θ. (2015). Αναβαθμίδες του Αιγαίου – το παράδειγμα των Δωδεκανήσων. Επιστημονικές Εκδόσεις
Παρισιάνου, Αθήνα, σσ. 280.
Πετανίδου Θ. (2021). Αναβαθμίδες καλλιέργειας μια περιήγηση στα χωράφια του πολιτισμού του Αιγαίου, της
Μεσογείου. Broken Hill Publishers Ltd, Λευκωσία, σσ. 115.
Πετανίδου Θ., Δαλάκα Α. (2007). Εγκατάλειψη των αναβαθμίδων της Λέσβου: Δομή και δυναμική των
οικοσυστημάτων – εξέλιξη και χαρτογράφηση του τοπίου – Τεχνική έκθεση για το Πρόγραμμα «EPEAEK II –
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ (2004–2007). Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη.
Πολέμης Η. (2010) Συμβολή στη γνώση της βιοποικιλότητας των Κυκλάδων (Κεντρικό Αιγαίο): Μελέτη των
βασιδομήκυτων στα νησιά Άνδρο, Νάξο και Αμοργό. Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών.
Πορτόλου, Δ., Μπουρδάκης, Σ., Βλάχος, Χ., Καστρίτης, Θ. και Τ. Δημαλέξης (επιμ.) (2009). Οι Σημαντικές
Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας: Περιοχές Προτεραιότητας για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας.
Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Αθήνα.
Πουλής Γ. & Κακούρος Π. (2017) Πληροφοριακό δελτίο τύπου οικοτόπου 92Α0 στην Ελλάδα. Έργο ForestLife -
Οικοδόμηση συνεργασιών, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανταλλαγή γνώσεων για τα δάση του Δίκτυου Natura
2000 στην Ελλάδα.
Σημαιάκης Σ. (2005) Συστηματική βιογεωγραφία & στοιχεία οικολογίας των Χειλόποδων του Νοτίου Αιγαίου.
Ηράκλειο: Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας.
Ταμουραντζή Α. (2008) Ανάλυση του οικιστικού δικτύου της Νήσου Άνδρου: Διαφοροποιήσεις-
Μετασχηματισμοί-Προοπτικές. ΕΜΠ, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών.
Τζάλη Μ., Δημαλέξης Τ., Μανωλόπουλος Α., Fric J., Μιχαηλίδου Δ., Δενδρινός Π., Αδαμαντοπούλου Σ. (2015)
Προσχέδιο κατευθύνσεων για τη βασισμένη στο οικοσύστημα διαχείριση της Γυάρου. NCC, ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE
(LIFE12NAT/GR/000688).
Τριάντης Κ. (2006) Βιογεωγραφία και οικολογία των χερσαίων μαλακίων και ισοπόδων σε νησιά του Αιγαίου σε
σχέση με την περιβαλλοντική ετερογένεια και την έκταση. Ηράκλειο: Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας.
Μελέτη 8
186
ΥΠΕΝ, 2017. 1Η Αναθεώρηση Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής ποταμών του υδατικού διαμερίσματος
Νήσων Αιγαίου (ΕL14)Υπηρεσία Πληροφορικών Συστημάτων. (2015) Ποιότητα υδάτων ακτών κολύμβησης.
Διαθέσιμο στο: www.geodata.gov.gr (9/2019)
Φοίτος Δ., Κωνσταντινίδης Θ. & Καμάρη Γ. (2009) Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων
Φυτών της Ελλάδας. Πάτρα: Ελληνική Βοτανική Εταιρεία.
Χρυσάγη Ε. (2012) Ενέργεια από τη θάλασσα στην περιοχή της Ελλάδας: Μελέτη των χωροχρονικών
διακυμάνσεων με χρήση επιχειρησιακών αριθμητικών μοντέλων. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών, Σχολή Θετικών Επιστημών, 123 σελ.
Ψυχογιού Χ.Μ. (2014) Παλαιοοικολογική – Οικοστρωματογραφική εξέλιξη της λεκάνης του Ν. Ευβοϊκού τα
τελευταία 30.000 χρόνια. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Γεωλογίας και
Γεωπεριβάλλοντος, 83 σελ.
Ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη για τον παράκτιο και νησιωτικό χώρο» (ΦΕΚ
1138/Β/11-06-2009)
Μελέτη 8
187

EPM8a Kefalaio-3 MA Signed

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EPM8a Kefalaio-3 MA Signed

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Γενική Δ/νση Περιβαλλοντικής Πολιτικής

Ομάδα 8α περιοχών Natura Περιφερειακών Ενοτήτων Σύρου, Άνδρου,

Κεφάλαιο 3: Συνολική εκτίμηση και σύνθεση

ΥΛΗ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Έκδοση 1η, 31/10/2022

Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι:

This document may be cited as follows:

Κεφάλαιο 3: Συνολική εκτίμηση και σύνθεση

ΥΛΗ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Αριθμός Πρωτοκόλλου Ανάδοχου: 1774 _31-10-2022

Digitally signed by ILIAS

Νόμιμος εκπρόσωπος Αναδόχου, Βοηθός

Συντονιστής του έργου, Υπεύθυνος

Δρ. Βιολόγος Παν. Αθηνών (1982),

Δρ. Βιολόγος Παν. Αθηνών (1987),

Μέλος: Διοργάνωσης ημερίδων και

Ε ιδικός Ορνιθοπανίδας, Υπεύθυνος στην:

Εμμανουήλ Χαβάκης Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μέλος Ομάδας Εκπόνησης ΕΠΜ σε ΕΖΔ,

Όνομα Ειδικότητα Αντικείμενο

Μέλος στα: Γεωγραφικά Συστήματα

Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ (2006),

Μέλος στη: Χλωρίδα- Τύποι Οικοτόπων

Μέλος στα: Γεωγραφικά Συστήματα

Μέλος στην ομάδα για τους Ποιοτικούς

Φυσικός Παν. Αθηνών (1990), MSc

Δρ. Βιολόγος Παν. Αθηνών (1988),

Μέλος στις: Βάσεις Δεδομένων, Μέλος

Διοίκηση Επιχειρήσεων, ΤΕΙ Πατρών

Όνομα Ειδικότητα Αντικείμενο

Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΑΠΘ

Πτυχίο και MSc στην Αγροτική

Πτυχίο BS, MSc Αγροτική

Βιολόγος ΑΠΘ (1987), PhD Μέλος στην: Ορνιθοπανίδα στην

Μέλος: Τεύχους Β Εκπόνηση ΕΠΜ: Τελικά

Πτυχίο Ξένων γλωσσών και

Πτυχίο BSc Περιβαλλοντική

Υπεύθυνος Νομικός Σύμβουλος, Μέλος:

Ανδριάνα Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος Μέλος στη: Διασφάλιση Ποιότητας

Μέλος στη: Γεωλογία-Τοπίο-Υδρολογία

Πτυχίο Φαρμακευτικής Παν.

Όνομα Ειδικότητα Αντικείμενο

Βιολόγος, Πτυχίο Ζωολογίας

Μέλος στις: Βάσεις Δεδομένων,

Διαχείρισης Αγροτικού Περιβάλ.

Μέλος: Ορνιθοπανίδας στην Εκπόνηση

Μέλος στη: Διοργάνωση ημερίδων και

Μέλος στην: Υποστήριξη γραμματείας και

Πτυχίο Οικονομικής και

Υπεύθυνος στα Γεωγραφικά Συστήματα

Υπεύθυνη Διαχείρισης Ποιότητας Έργου

Βιολόγος, PhD, Πανεπιστήμιο

Μέλος: Διασφάλισης Ποιότητας

Όνομα Ειδικότητα Αντικείμενο

Φυσικός, Μαθηματικών και Μέλος: Ορνιθοπανίδας στην Εκπόνηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ............................................................... 11

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I. Βιβλιογραφία .................................................................................................................... 171

Πίνακας 3.4.2-3: Σημαντικότερες υπηρεσίες των αγροτικών οικοσυστημάτων ............................. 167

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

3.1 Αξιολόγηση του φυσικού περιβάλλοντος

3.1.1 Καθορισμός προτεραιοτήτων διαχείρισης

Βλάστηση πηγών τύπου Ranunculion

Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική

Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή