See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/311912409

Wyznaczanie wytrzymałości betonu na rozciąganie w próbie zginania

Conference Paper · June 2005

CITATIONS READS

0 20,760

2 authors, including:

Wojciech Kubissa
Warsaw University of Technology
79 PUBLICATIONS 439 CITATIONS

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Possibility of utilization of waste materials and SCM for production of enviromental friendly and durable concrete View project

Publish in Materials Structures Technology Journal (MST Journal) with golden open access View project

All content following this page was uploaded by Wojciech Kubissa on 27 December 2016.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

WYZNACZANIE WYTRZYMAŁOŚCI BETONU NA ROZCIĄGANIE
W PRÓBIE ZGINANIA
Jacek Kubissa, Wojciech Kubissa
Wydział Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Politechniki Warszawskiej

1. WPROWADZENIE

W 2004 roku wprowadzono w Polsce normę PN-EN 206-(1-6):2003 [1,2], w której

między innymi ujęto wyznaczanie wytrzymałości betonu na rozciąganie w próbie zginania.
W próbie tej belka betonowa o przekroju prostokątnym poddawana jest zginaniu,
rosnącym obciążeniem, do zniszczenia. Możliwe są dwa schematy obciążenia:
Schemat A: Belka wolnopodparta obciążona symetrycznie dwiema siłami (rys. 1),
Schemat B: Belka wolnopodparta obciążona symetrycznie jedną siłą (rys. 2).

Rys. 1. Schemat obciążenia A z dwiema siłami

Rys. 2. Schemat obciążenia B z jedną siłą

Wytrzymałość betonu na rozciąganie w próbie zginania wyznacza się jako iloraz

maksymalnego momentu zginającego w czasie próby i wskaźnika wytrzymałości przekroju
poprzecznego belki, przy założeniu liniowej sprężystości betonu i płaskich przekrojów w
całym zakresie próby. W związku z tym wytrzymałość betonu na rozciąganie w oblicza się
przy schemacie A według wzoru (1), przy schemacie B według wzoru (2).
F l
f cf 2   10 , (1)
d1  d 22

3 F l
f cf 1   10 , (2)
2  d1  d 22
gdzie:
- fcf2, fcf1 – wytrzymałości betonu na rozciąganie przy zginaniu, wyznaczane
odpowiednio przy schematach A i B [MPa],
- F – maksymalne obciążenie w próbie zginania [kN],
- l – rozstaw podpór belki [cm],
- d1 i d2 – wymiary przekroju poprzecznego próbki (szerokość, wysokość) [cm].
W wytrzymałościowych próbach materiałowych ujawnia się powszechnie znane
zjawisko skali, polegające na uzyskiwaniu mniejszych wartości wyników próby przy
większych wymiarach badanej próbki [3,4,5,6]. Jednym z najprostszych, ale nie jedynym,
wyjaśnieniem zjawiska skali jest spostrzeżenie, że wraz ze wzrostem objętości poddanego
badaniu materiału, zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia w jego strukturze
„dużych defektów”, w których rozpoczyna się proces zniszczenia [4].
Zjawisko skali uwzględniają, na przykład, nieaktualna obecnie norma PN-88/B-06250
[7] oraz w instrukcja ITB [8] w badaniach wytrzymałości betonu na ściskanie na kostkach
sześciennych o różnych wymiarach, przez wprowadzenie do wyników próby
współczynników przeliczeniowych  o wartościach: 0,90 przy kostce o krawędzi 10 cm,
1,0 przy podstawowej kostce o krawędzi 15 cm oraz 1,05 przy kostce o krawędzi 20 cm.
W pracy [9] wykazano, że w rzeczywistości wartości tych współczynników powinny być
zależne od wytrzymałości badanego betonu i zmierzać do 1,0 przy jej wzroście.
Przeprowadzane do tej pory badania doświadczalne przedstawione w [3] wykazały, że
wielkość próbki ma wpływ na wytrzymałość betonu na rozciąganie wyznaczaną w próbie
zginania, rozłupywania, a także bezpośredniego rozciągania. Wiadomo również, że
wartość wytrzymałości betonu na rozciąganie wyznaczanej w próbie zginania jest mniejsza
od wyznaczanej w próbie rozłupywania.
Celem pracy jest wyznaczenie empirycznych relacji pomiędzy wartościami
wytrzymałości na rozciąganie betonów konstrukcyjnych o różnych klasach
wytrzymałościowych, wyznaczanych w próbach zginania przy dwóch schematach
obciążenia, jedną siłą i dwoma siłami oraz w próbie rozłupywania.

2. PRZEPROWADZONE BADANIA DOŚWIADCZALNE

Badaniom poddano cztery betony konstrukcyjne wykonane z powszechnie

stosowanych w praktyce składników o klasach wytrzymałościowych C16/20, C35/45,
C55/67 i C60/75. Przeprowadzono próby ściskania, próby zginania przy dwóch
omówionych schematach obciążenia oraz próby rozłupywania. W przeprowadzonych
próbach zbadano po 8 lub 12 próbek. Wyniki doświadczeń opracowano statystycznie.
Przedstawiono wnioski końcowe.
Do wykonania badanych betonów zastosowano powszechnie stosowane w praktyce
składniki: cement portlandzki CEM I 32,5 R, mieszankę żwirową frakcji 2-8 mm i 4-16
mm, piasek wiślany frakcji 0-2 mm i wodę wodociągową oraz do betonów wyższych klas
mikrokrzemionkę Elkem Microsilica i superplastyfikator Mc Rapid 010. Składy badanych
betonów podano w tablicy 1.

Tablica 1. Składy badanych betonów

Klasa Cement Woda Mieszanka Piasek Plastyfikator Pył
betonu żwirowa krzemionkowy
kg/m3 dcm3/m3 kg/m3 kg/m3 dcm3/m3 kg/m3
C16/20 171 150 1535 657 0 0
C35/45 280 132 1512 550 0 0
C55/67 346 141 1830 96 7 30
C60/75 400 130 1807 95 10 30

Na podstawie wyników próby ściskania określono podane w tablicy 1 klasy

wytrzymałościowe betonów.
Próbki betonów po wykonaniu przez 7 dni przechowywano w wodzie, a następnie w
pomieszczeniu laboratoryjnym w temperaturze około 20oC przy wilgotności względnej
powietrza 60 – 70%. Po 28 dniach od wykonania betonów przeprowadzono badania
wyznaczając następujące ich właściwości:
1. Wytrzymałość na ściskanie fc,cube na próbkach kostkowych o krawędziach 15
cm. Na podstawie wyników próby ściskania określono klasy wytrzymałościowe
badanych betonów.
2. Wytrzymałość na rozciąganie fct w próbie rozłupywania na próbkach
kostkowych o krawędziach 15 cm.
3. Wytrzymałość na rozciąganie fcf2 w próbie zginania na belkach o wymiarach
50x10x10 cm przy obciążeniu dwiema siłami (schemat A).
4. Wytrzymałość na rozciąganie fcf1 w próbie zginania na belkach o wymiarach
50x10x10 cm przy obciążeniu jedną siłą (schemat B).
Wytrzymałości betonu na ściskanie i na rozciąganie przy rozłupywaniu badano w
prasie hydraulicznej DP1600 (rys. 3 i 4) przy liczebnościach prób wynoszących po 12
próbek. Wytrzymałości na rozciąganie przy zginaniu badano w maszynie
wytrzymałościowej ZD20 (rys. 5 i 6) przy liczebnościach prób wynoszących po 8 próbek.

Rys. 3. Próba ściskania

 Rys. 4. Próba rozłupywania

Rys. 5. Próba zginania. Schemat z jedną siłą

Rys. 6. Próba zginania. Schemat z dwiema siłami

3. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

Wyniki przeprowadzonych badań wraz z ich opracowaniem statystycznym,

obejmującym wyznaczenie wartości średnich, odchyleń standardowych i współczynników
zmienności przedstawiono w tablicy 2.
Tablica 2. Wyniki przeprowadzonych badań
Właściwość Klasa Liczebność Wartość Odchylenie Współczynnik
betonu wytrzymałościowa próby średnia standardowe Zmienności
betonu szt. MPa MPa %
C16/20 12 24,36 0,71 2,91
Wytrzymałość
C35/45 12 54,15 1,23 2,27
na ściskanie
C55/67 12 76,66 1,63 2,13
fc,cube
C60/75 12 90,03 1,20 1,33
Wytrzymałość C16/20 12 1,81 0,13 6,99
na rozciąganie C35/45 12 3,56 0,24 6,69
przy C55/67 12 4,11 0,29 7,11
rozłupywaniu
C60/75 12 4,75 0,15 3,24
fct
Wytrzymałość C16/20 8 3,18 0,16 5,08
na rozciąganie C35/45 8 5,18 0,26 5,10
przy zginaniu C55/67 8 6,16 0,28 4,49
fcf2 C60/75 8 7,09 0,26 3,64
Wytrzymałość C16/20 8 4,10 0,24 5,91
na rozciąganie C35/45 8 5,79 0,34 5,96
przy zginaniu C55/67 8 6,66 0,28 4,13
fcf1 C60/75 8 7,64 0,30 3,88

Wyniki badań wytrzymałości betonów na ściskanie mają małe współczynniki

zmienności, wynoszące poniżej 3%. Również niewielkie są wartości współczynników
zmienności wytrzymałości na rozciąganie: poniżej 8% przy rozłupywaniu i poniżej 6%
przy zginaniu. Świadczy to o dobrej jakości tych betonów. Wartości współczynników
zmienności wykazują tendencję do zmniejszania się ze wzrostem wytrzymałości betonu.
Na rysunku 7 przedstawiono przykładowo zależność pomiędzy wartościami
wytrzymałości betonu na ściskanie i wartościami jej współczynników zmienności.
współczynnik zmienności [%]

2,5

1,5

1
0 20 40 60 80 100
wytrzymałość betonu na ściskanie fc,cube
[MPa]

Rys. 7. Zależność współczynnika zmienności od wytrzymałości betonu

Porównanie wyników prób zginania przy różnych schematach obciążenia

wykazało, że wartości wytrzymałości betonu na rozciąganie fcf2 wyznaczone przy
 obciążeniu dwoma siłami są mniejsze niż fcf1 przy obciążeniu jedną siłą. Sprawdzenie
istotności różnic pomiędzy średnimi wytrzymałościami na rozciąganie fcf1 i fcf2
przeprowadzono za pomocą testu t – Studenta [6]. Dla porównywanych par średnich
wartości wytrzymałości betonów poszczególnych klas wyznaczono parametry to ze
wzoru:

f cf 1  f cf 2
to  , (3)
 f cf2 1i  f cf 1   f cf 1i   f cf2 2i  f cf 2   f cf 2i

1

1
n1  n2  2 n1 n2

gdzie fcf1 i fcf2 są porównywanymi wartościami średnimi, fcf1i i fcf2i pojedyńczymi wynikami
pomiarów, a n1 i n2 liczebnościami prób.

Parametr to porównano z wartościami granicznymi parametru tα odczytanymi z tablic

rozkładu t – Studenta, przy założeniu poziomu istotności α oraz przy liczbie stopni
swobody k = n1 + n2 – 2. Jeżeli to > tα, to różnicę pomiędzy wartościami średnich uznaje
się za istotną przy przyjętym poziomie istotności, w wypadku przeciwnym za nieistotną.
Wyniki testów przedstawiono w tablicy 3. We wszystkich wypadkach liczba stopni
swobody wynosi k = 8 + 8 – 2 = 14; przyjęto wysoki poziom istotności α = 0,01, przy
którym tα = 2,977.

Tablica 3. Wyniki testów t-Studenta porównania średnich wartości fcf1 i fcf2 dla betonów różnych
klas wytrzymałościowych przy α = 0,01
Wartość Wartość Istotność
Beton klasy
parametru parametru różnicy
wytrzymałościowej
to t (=0,01)
Różnica
C16/20 8,872 2,977
istotna
Różnica
C35/45 3,925 2,977
istotna
Różnica
C55/67 3,585 2,977
istotna
Różnica
C60/75 3,958 2,977
istotna

Testy wykazały, że dla wszystkich badanych betonów, niezależnie od ich klasy

wytrzymałościowej, różnice pomiędzy wynikami prób zginania przy dwóch różnych
schematach obciążenia są statystycznie istotne (to > tα) przy poziomie istotności  = 0,01
[6].
Stosunek wartości wytrzymałości betonu na rozciąganie, wyznaczonych w próbach
zginania przy schematach obciążenia z jedną siłą i z dwoma siłami, jest zawarty w
przedziale 1,29  1,08. Stosunek ten maleje ze wzrostem klasy wytrzymałościowej (por.
rys. 8 oraz tablica 4).
 1,3

1,25

stosunek fct1/fct2
1,2

1,15

1,1

1,05

1
20 30 40 50 60 70 80 90 100
wytrzymałość na ściskanie fc cube [MPa]

Rys. 8. Stosunki wartości wyników prób zginania przy obciążeni jedną siłą i dwoma siłami w
zależności od wytrzymałości na ściskanie

Na rysunku 9 przedstawiono usytuowanie miejsc złamania belek obciążonych jedną

siłą. Miejsca te mieszczą się w przedziale o długości 3,2 cm (od –1,8 cm do 1,4 cm w
stosunku do osi symetrii belki).

Oś symetrii belki

3 Beton serii 1

Beton serii 2
2
Beton serii 3

1 Beton serii 4

0
-2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2
Odległość pęknięcia belki w [cm]

Rys. 9. Miejsca pęknięć belek obciążonych jedną siłą

Na rysunku 10 przedstawiono usytuowanie miejsc pęknięć belek obciążonych

dwiema siłami. Miejsca te mieszczą się w przedziale o długości 11,2 cm nieznacznie
różniącym się od przedziału pomiędzy siłami (od –6,4 cm do 4,8 cm).
 Oś symetrii belki
4

3 Beton serii 1

Beton serii 2
2
Beton serii 3
1
Beton serii 4

0
-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7
Odległość pęknięcia belki w [cm]

Rys. 10. Miejsca pęknięć belek obciążonych dwiema siłami

Przedział, w którym występują pęknięcia, a tym samym objętość najbardziej

wytężonego betonu, są w belkach obciążonych dwiema siłami ponad 3 razy większe niż w
belkach obciążonych jedną siłą. Wyjaśnia to, przy uwzględnieniu zjawiska skali, mniejsze
wartości wyników prób zginania belek z dwoma siłami w porównaniu z belkami z jedną
siłą. Intensywność zjawiska skali, wyrażona stosunkiem wytrzymałości f cf1/fcf2 zależy od
jednorodności betonu, to znaczy rośnie wraz ze wzrostem współczynnika zmienności jego
wytrzymałości.
Wartości wytrzymałości betonu na rozciąganie przy zginaniu są większe niż przy
rozłupywaniu. Jest to spowodowane przede wszystkim przyjmowaniem do wyznaczania
wytrzymałości przy zginaniu zależności uwzględniających założenia liniowej sprężystości
i płaskich przekrojów betonu, co zawyża obliczoną wartość wytrzymałości na rozciąganie
w porównaniu z jej rzeczywistą wartością. W rzeczywistości zależność pomiędzy
naprężeniami i odkształceniami w betonie, zwłaszcza w strefie rozciąganej, jest
krzywoliniowa. Powoduje to, że w chwili zniszczenia zginanego przekroju betonu
obliczone wartości naprężeń ściskających są mniejsze, a naprężeń rozciągających znacznie
większe od wartości rzeczywistych.
W tablicy 4 zestawiono otrzymane w wyniku badań wartości stosunków fcf1/fcf2
oraz fcf2/fct dla badanych betonów.

Tablica 4. Wartości stosunków fcf1/fcf2 oraz fcf1/fct i fcf2/fct dla badanych betonów

Beton klasy
fcf1/fcf2 fcf1/fct fcf2/fct
wytrzymałościowej
C16/20 1,29 2,31 1,76
C35/45 1,12 1,64 1,46
C55/67 1,08 1,62 1,50
C60/75 1,08 1,61 1,49
Na rysunku 11 przedstawiono zależności pomiędzy wytrzymałościami betonu na
rozciąganie i wytrzymałością na ściskanie.

wytrzymałość betonu na rozciąganie [MPa]

fct
fcf2
fcf1
Serie4
6 Serie5
Serie6

0
0 20 40 60 80 100
wytrzymałość betonu na ściskanie fc,cube [MPa]

Rys. 11. Zależności wytrzymałości betonu na rozciąganie od wytrzymałości na ściskanie

Linie ciągłe przedstawiają wyniki doświadczeń, linie przerywane zależności

teoretyczne o postaci: f ct  k  f c3 [3,10] przy wartościach współczynnika k
wynoszących dla wytrzymałości przy rozłupywaniu 0,23, dla wytrzymałości przy zginaniu
i obciążeniu dwoma siłami 0,36 oraz dla wytrzymałości przy zginaniu i obciążeniu jedną
siłą 0,41.

4. WNIOSKI

Analiza wyników przeprowadzonych badań potwierdza spostrzeżenia, że wartości

wytrzymałości betonu na rozciąganie wyznaczanej w próbie zginania są większe przy
obciążeniu jedną siłą niż dwiema siłami, przy większej niejednorodności wyników.. Jest to
spowodowane zjawiskiem skali. W próbce zginanej jedną siłą zniszczenie następuje, gdy
wyczerpana zostanie wytrzymałość betonu na rozciąganie w skrajnym włóknie przekroju
belki bezpośrednio pod punktem przyłożenia obciążenia. W próbce obciążonej dwiema
siłami, maksymalnemu naprężeniu poddawane jest skrajne włókno w całej środkowej
części belki, pomiędzy tymi siłami. W tym drugim wypadku objętość betonu poddanemu
działaniu maksymalnych naprężeń jest ponad trzykrotnie większa.
Wartości wytrzymałości na rozciąganie wyznaczanej w próbie zginania są większe od
wyznaczanych w próbie rozłupywania. Jest to spowodowane przede wszystkim
przyjmowaniem do wyznaczania wytrzymałości przy zginaniu zależności
uwzględniających założenia liniowej sprężystości i płaskich przekrojów betonu, co zawyża
obliczoną wartość wytrzymałości na rozciąganie w porównaniu z jej rzeczywistą
wartością.
Wykazano przy tym, że stosunki wartości porównywanych wytrzymałości, wyrażające
intensywność zjawiska skali, zależą od wytrzymałości betonu na ściskanie, a tym samym
 od jednorodności jego cech mechanicznych, wyrażonej współczynnikiem zmienności. Im
wyższa jest wytrzymałość betonu, tym większa jednorodność jego cech mechanicznych,
mniejszy współczynnik zmienności i mniejsza intensywność zjawiska skali. Podobne
zależności, związane z intensywnością zjawiska skali, dotyczące wyznaczania
wytrzymałości betonu na ściskanie na próbkach sześciennych o różnych wymiarach,
wykazano w pracy [9].
Przy wytrzymałościach badanych betonów na ściskanie od 24,4 MPa do 90,0 MPa i
współczynnikach zmienności tej wytrzymałości odpowiednio od 2,9 % do 1,3 % stosunki
wartości wytrzymałości na rozciąganie mieszczą się w przedziałach:
 Stosunek wytrzymałości na rozciąganie przy zginaniu belek obciążonych jedną siłą
do wytrzymałości przy zginaniu belek obciążonych dwoma siłami mieści się w
przedziale 1,3 – 1,1.
 Stosunek wytrzymałości na rozciąganie przy zginaniu belek obciążonych jedną siłą
do wytrzymałości przy rozłupywaniu mieści się w przedziale 2,3 – 1,6.
 Stosunek wytrzymałości na rozciąganie przy zginaniu belek obciążonych dwiema
siłami do wytrzymałości przy rozłupywaniu mieści się w przedziale 1,8 – 1,5.

5. LITERATURA

[1] PN-EN 206-1, Beton- Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność

[2] Beton według normy PN-EN 206-1 komentarz. Praca zbiorowa pod kierunkiem Lecha
Czarneckiego. Polski Cement SP. z oo. .Kraków 2004.
[3] A. M. Neville, Właściwości betonu. Polski Cement Sp. z o.o., Kraków 2000.
[4] W. Weibull, A Statistical Theory of the Strenght of Materials. Royal Swedish Institute for
Engineering Research, 1939.
[5] K. Nagrodzka-Godycka, Badania właściwości betonu i żelbetu w warunkach laboratoryjnych.
Arkady, Warszawa 1999.
[6] Budownictwo betonowe. Tom VIII. Arkady, Warszawa 1970.
[7] PN-88/B-06250, Beton zwykły.
[8] Instrukcja ITB 194/98, Badanie cech mechanicznych betonu na próbkach wykonanych w
formach.
[9] J. Kubissa, M. Swat, Propozycja metody określania wytrzymałości betonu w elementach małej
grubości. Inżynieria i Budownictwo 4/1997.
[10] J. Piasta, W. G. Piasta, Beton zwykły. Arkady, Warszawa 1997.

View publication stats