11.02.2024 12:44 Evrim Nedir?

- Evrim Ağacı

Evrim Nedir?

Görsel Kaynağı: Pinterest (https://i.pinimg.com/originals/eb/ce/59/ebce59ce3eab4dadde4ef9a69e1e3406.jpg)

11 Kasım 2012 3 dakika 205,588

Podcast 5:05

Hazal Avad (https://evrimagaci.org/tigris103701)

Seslendiren

426

Çağrı Mert Bakırcı (https://evrimagaci.org/cagrimertbakirci)

Yazar

Umut Efe (https://evrimagaci.org/arthropoda11728)

Video Seslendirmeni / Dublajcı

En kısa tanımıyla evrim, popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının nesiller içerisindeki değişimidir. Bu
tanımdaki her bir basamak, evrim için olmazsa olmazdır:

• Popülasyon: Evrimsel süreçte değişen bireyler değil, popülasyonlardır. Yani tekil bireyler (örneğin bu yazıyı
okuyan siz veya tekil olarak köpeğiniz) asla evrimleşmemiştir, asla da evrimleşmeyecektir. Bireyler,
evrimleşmezler; gelişirler (bunu inceleyen bilim dalı, gelişim biyolojisidir). Ancak bir türün tüm bireylerinin
oluşturduğu popülasyonlar, Xher bir nesilde, bir önceki nesle göre daha farklı özellik dağılımlarına sahip
olacaktır. İşte bu, evrimdir ve evrimsel biyoloji isimli bilim dalı tarafından incelenir. Popülasyonların değişimi,
"gelişim" değildir.

• Gen ve özellik dağılımları: Evrimde olan, bir türün bir başka türe dönüşümü olmak zorunda değildir.
Evrimde değişen, popülasyonların genlerin veya özelliklerinin dağılımıdır. Örneğin uzun boyluluğa dair

https://evrimagaci.org/evrim-nedir-5509 1/3
11.02.2024 12:44 Evrim Nedir? - Evrim Ağacı

genlerin popülasyon içinde görülme sıklığı bir nesilden diğerine geçtiğinizde %5'ten %7'ye çıkmışsa, o
popülasyon evrimleşmiş demektir. Türleşme evrimin kaçınılmaz bir sonucudur; ancak evrimden söz etmek
için türleşme şart değildir!

• Nesiller içindeki değişim: Evrimsel değişimden söz etmek için mutlaka en az 1 nesil geçmesi gerekir. Bir
bireyin kendi ömrü (nesli) içerisinde geçirdiği hiçbir değişim evrimsel değildir. Ömrümüz içinde geçirdiğimiz
değişimlere "gelişim" denir. Evrimsel biyoloji ile gelişimsel biyoloji iki farklı biyoloji sahasıdır.

Bu tanımın dışladığı ve hesaba katmadığı birkaç unsur vardır. Bunları vurgulamak, evrime dair kavramları daha
da netleştirecektir:

• Canlılık: Evrimin modern tanımlarında her zaman canlılığa özel bir vurgu yapılmaz; çünkü eğer ki belirli
özellikleri taşıyan bireylerden oluşan bir popülasyon varsa ve bu popülasyonun bireylerini tanımlayan
özelliklerin gelecek nesle aktarılma niteliği varsa, o bireyler geleneksel anlamda "canlı" olarak
tanımlanamasa da, evrimleşebilirler. Örneğin virüsler canlı değildir (https://evrimagaci.org/bir-virusun-
hayati-canlilik-ve-cansizlik-3019); ancak evrimleşebilirler. Örneğin tamamen bilgisayar ortamında simüle
edilen bireyler bile, canlı olmamalarına rağmen, evrimleşerek insan mühendisliğinin üretebildiğinden daha
başarılı ürünleri evrimsel değişim yoluyla üretebilmektedir (https://evrimagaci.org/evrim-nasa-
muhendislerinden-basarili-tasarimlar-yaratabilen-doga-yasasi-3231). Bunların yanısıra evrimsel değişimler,
"kültürel evrim", "kimyasal evrim", "jeolojik evrim", "astroevrim" gibi her zaman doğrudan canlılıkla ilgili
olmayan diğer bilim dallarında da kullanılmaktadır.

• Türleşme ve Makroevrim: Kimi zaman evrim, kısa yoldan "bir türün bir diğerine dönüşümü" olarak
tanımlanır. Halbuki bu evrimin tanımı değil, sonucudur. Gölün oluşumu sürecini, "bir çukurun suyla dolarak
kapanması" olarak tanımlamak, sürece dair bir fikir verse de, bu suyla dolarak kapanma işinin nasıl
gerçekleştiğini anlatmaz. Gölün oluşacağı bölgeden daha yüksekten aşağı akan su damlalarının, bu çukur
içerisinde yavaş yavaş birikerek, çukurun dolmasıyla izah etmek süreci daha iyi tanımlar. Benzer şekilde,
yukarıda yaptığımız evrim tanımı; yani popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının nesiller içinde değişmesi,
uzun vadede ve farklı çevre şartları altında birikerek yeni türleri oluşturur. Ancak söylediğimiz gibi bu,
evrimin sonucudur; tanımı değil. Mikroevrim (ya da evrim), yeterli süre tanındığında makroevrimi doğurur.
Damlaya damlaya göl olur. Bu açıdan evrim, genellikle kısa vadede genotipteki (genlerdeki), genellikle uzun
vadede ise bu gen değişimlerine bağlı olarak fenotipteki (fiziksel özelliklerdeki) değişimdir.

• Fosiller ve Geçiş Türleri: Evrimin tanımı genler üzerinden yapılır; fosiller veya ara geçiş türleri üzerinden
değil. Fosiller, makroevrimin tartışmaya yer bırakmayan kanıtlarını sunuyor olsa da, evrimsel sürecin tespiti
için fosillere ihtiyacımız yoktur. Bir diğer deyişle, elimizde hiçbir fosil bulunmasaydı da, sadece doğaya
yönelik gözlemlerimizden, genetik verilerden ve matematiksel evrim sahasından yola çıkarak evrimsel
değişimi ispatlamamız mümkün olurdu.

Faydalı Olabilecek Videolar

Bu konularla ilgili olarak bazı videolar paylaşmak faydalı olacak diye düşünüyoruz. Aşağıda bunları bulabilirsiniz.
Ayrıca Evrim Ağacı Akademi (https://evrimagaci.org/evrim-agaci-akademi-nedir-7695) bünyesindeki Evrimsel
Biyoloji makale arşivini de buraya tıklayarak (https://evrimagaci.org/yazi-dizileri/evrimsel-biyoloji-1) okumanızı

https://evrimagaci.org/evrim-nedir-5509 2/3
11.02.2024 12:44 Evrim Nedir? - Evrim Ağacı

tavsiye ederiz.

doi:
10.47023/ea.bilim.5509 (https://doi.org/10.47023/ea.bilim.5509)

1019

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. B. K. Hall, et al. (2007). Strickberger's Evolution. ISBN: 9780763700669. Yayınevi: Jones and Bartlett Publishers.
2. J. Cracraft, et al. (2004). Assembling The Tree Of Life. ISBN: 9780195172348. Yayınevi: Oxford University Press, USA.

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/02/2024 12:44:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı,
birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra
yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5509

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir,
kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve
değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve
Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin
diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

https://evrimagaci.org/evrim-nedir-5509 3/3