13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu?

ten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç
Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar?

Görsel Kaynağı: New Atlas (https://assets.newatlas.com/dims4/default/fe25754/2147483647/strip/true/crop/1024x768+0+0/resize/1024x768!/quality/90/?url=http%3A%2F%2Fnewatlas-

brightspot.s3.amazonaws.com%2Farchive%2Fbig-bounce-1.jpg)

27 Şubat 2022 12 dakika 21,737

Ethan (https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2020/11/27/ask-ethan-how-did-the-entire-universe-come-from-nothing/?
Siegel sh=144628fa2c59)
Yazar
Can Yunus Yağız (https://evrimagaci.org/canyunus)
Uyarlayan

Çağrı Mert Bakırcı (https://evrimagaci.org/cagrimertbakirci)

Editör

Evren'in bilinmeyenleri hakkında ne kadar çok meraklanırsak, merakımızla ilgili yaptığımız araştırmalar,
cevaplanmamış bir o kadar çok sayıda yeni soru ortaya çıkaracaktır. Evren içinde ele alacağınız herhangi bir şeyin
"doğasını", yani nereden geldiğini ve nasıl ortaya çıktığını sorgulamak, sizi kaçınılmaz olarak Evren'in kendisinin
nihai doğası, kökeni ve içindeki her şey hakkındaki gizemlere götürecektir.

Bunu kendiniz de deneyebilirsiniz: Ele alacağınız konu, banyonuzdaki sabunun sebep olduğu baloncuklar da
olabilir, Samanyolu Galaksisi'nin ta kendisi de... "Duşa girdiğimizde neden sabun kullanıyoruz?" sorusuyla
başlayacak yolculuğunuz (https://evrimagaci.org/3-yasindaki-bir-cocuk-ve-bir-kimya-profesorune-
durmadan-neden-diye-sormak-984), öncelikle sizi molekül ve atomlara, sonrasında Dünya'nın, Güneş
Sistemi'nin, Güneş'in ve galaksinin oluşumuna, en nihayetindeyse Evren'in kökenlerine götürecektir.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 1/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

61

Evren harika bir yer ve bugüne gelme şekli müteşekkir olmaya değer bir şey. En muhteşem uzay resimlerimiz galaksiler açısından zengin olsa da,
Evren'in hacminin büyük bir kısmı maddeden, galaksilerden ve ışıktan tamamen yoksundur. Sadece uzayın büyük çoğunluğunun boş olduğu bir
evren hayal edebiliriz.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5fbee6a0f021aa9ec035f5d7/Galaxies-and-stars-in-a-wide-
variety-of-configurations--as-imaged-by-Hubble-/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Eğer sonsuz neden döngüsüne girecek olursanız (https://evrimagaci.org/munchhausen-uclemi-hicbir-

argumanin-dogrulugunu-mutlak-olarak-ispatlayamazsiniz-10712), bugünden başlayıp zamanda durmaksızın
geriye gidebilir ve o yapının herhangi bir parçasının veya bileşeninin nereden geldiğini sorabiliriz. Aldığımız her
yanıt için "Peki o nereden geldi?" diye sorabiliriz, ta ki "Bilmiyoruz (en azından şimdilik)" cevabını
(https://evrimagaci.org/evrimciler-ve-tesaduf-bilmiyorum-demenin-gucu-5508) alana dek... Belki de
"başlangıç noktası" diye bir şey yoktur (https://evrimagaci.org/kozmik-enflasyon-teorisi-nedir-evrenin-
baslangicinda-ve-buyuk-patlamadan-once-gercekte-ne-oldu-11300)? Peki o zaman varlıklar nasıl ortaya
çıktılar?

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 2/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Evrene ayrıntılı bir bakış, onun antimaddeden değil maddeden oluştuğunu, karanlık madde ve karanlık enerjinin gerekli olduğunu ve bu
gizemlerin hiçbirinin kökenini bilmediğimizi ortaya çıkarır. Bununla birlikte, kozmik mikrodalga arka plandaki dalgalanmalar, büyük ölçekli yapı
arasındaki oluşum, korelasyonlar ve yerçekimi merceklenmesinin modern gözlemleri aynı tabloya işaret ediyor.
Kaynak: Chris Blake and Sam Moorfield (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5fbee676733c5f600da7d196/Evolution-of-
the-Universe-from-the-CMB-to-modern-day-galaxies-/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

O noktada nihayet durup, elimizdekileri düşünebilir ve "İyi ama, bu son vardığımız nokta nasıl ortaya çıktı?
Hiçlikten gelmiş olabilir mi? Bir şeyin yoktan var olması mümkün mü? (https://evrimagaci.org/her-sey-nereden-
geldi-neden-hicbir-sey-yerine-bir-seyler-var-8132)" diye sorabiliriz. Evren veya Büyük Patlama gibi bir şey nasıl
hiçlikten gelebilir?

Bu soru belki de en önemli sorulardan biri, çünkü temelde sadece her şeyin nereden geldiğini değil, aynı
zamanda nasıl ortaya çıktığını da sorguluyor. Bu yazıda, cevabın, bugüne kadar bilim sayesinde topladığımız
parçalarını bulacaksınız.

Evren'de Ne Tür "Şeyler" Var?

Bugün, evrene baktığımızda; yaptığımız tüm gözlemler, bilinen belirsizlikler hesaba katıldığında bile, dikkate
değer ölçüde tutarlı bir tabloya işaret ediyor:

• Evren'imiz antimaddeden (https://evrimagaci.org/antimadde-nedir-antimadde-hakkinda-bilmeniz-

gereken-her-sey-8074) değil, maddeden yapılmıştır. (https://evrimagaci.org/maddeantimadde-
asimetrisi-neredeyse-tamamen-maddeden-olusan-evrenimizde-antimadde-nereye-kaybolmus-olabilir-
10269)

• Her yerde ve her zaman aynı fizik yasalarına uymaktadır.

• En azından bildiğimiz kadarıyla yaklaşık 13.8 milyar yıl önce sıcak bir Büyük Patlama ile başlamıştır.
(https://evrimagaci.org/buyuk-patlama-nedir-buyuk-patlama-sirasinda-neler-yasandi-7758)

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 3/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

• Evren'imiz Genel Görelilik (https://evrimagaci.org/genel-gorelilik-teorisi-nedir-modern-fizikte-

kutlecekimi-neden-newtonun-teorisi-ile-degil-de-izafiyet-teorisi-ile-aciklanir-7669) tarafından yönetilir.

• Evren genişlemektedir (https://evrimagaci.org/evrenin-genislemesi-ve-balon-analojisi-evren-neyin-icine-

genisliyor-evreni-sisen-bir-balon-olarak-hayal-edebilir-miyiz-10365) ve soğumaktadır.

• Evren'in çoğu karanlık enerji (https://evrimagaci.org/karanlik-enerji-nedir-karanlik-enerjinin-ne-oldugunu-

neden-hala-bilmiyoruz-9629) (%68) ve karanlık maddeden (https://evrimagaci.org/karanlik-madde-
nedir-7987) (%27) oluşmaktadır. Geri kalanını ise normal madde, nötrinolar ve radyasyon oluşturmaktadır.

• Bugün Evren'imiz galaksiler, yıldızlar, gezegenler, ağır elementler ve en azından 1 noktasında zeki ve gelişmiş
yaşam formu bulundurur.

Bu yapıların hiçbiri, Evren'in ilk zamanlarında yoktu. Kozmik evrimin bir sonucu olarak, sonradan, kademeli bir
biçimde ortaya çıktılar. 20. yüzyılın bilim insanları, tarihin belki de en önemli bilimsel atılımlarından biri sayesinde,
Evren'imizin karmaşık yapılardan yoksun ve yalnızca hidrojen ve helyumdan oluşan, çoğunlukla tek tip bir
Evren'den, bugün gözlemlediğimiz yapı bakımından zengin bir Evren'e nasıl geçtiğinin zaman çizelgesini
yeniden oluşturmayı başardılar.

Peki tüm bunlar, hiçlikten gelebilir mi? Bir bakalım.

Bir yapı oluşumu simülasyonundan alınan bu pasaj, evrenin genişlemesiyle birlikte karanlık madde açısından zengin bir evrende milyarlarca yıllık
kütleçekimsel büyümeyi temsil ediyor.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5fbee60526be2c261c35f5d9/Structure-formation-in-a-dark-
matter-dominated-Universe--from-a-simulation-/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Hiç Yoktan Evren Yaratmak İçin Ne Gerekir?

Bugün sahip olduğumuz yaşam, periyodik tablodaki (https://periodum.com/) atomlardan oluşan karmaşık
moleküllerden geliyor: Bu elementler, bugün Evren'de sahip olduğumuz normal maddenin tamamını oluşturan
ham maddelerdir. Evren, bu atomlarla doğmadı; bunun yerine, yıldızların çekirdeğinde yaşanan nükleer
reaksiyonlar sayesinde var olduklar. Bu da tek bir yıldızın içinde yaşanmadı; çok sayıda yıldız nesli boyunca

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 4/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

elementlerin adeta "dövülmesi" ve birbirine yüksek basınç ve sıcaklık altında kaynaması gerekti. Bu olmadan,
gezegenler, kompleks kimya ve dolayısıyla yaşam var olamazdı. (https://evrimagaci.org/canliligin-olusumu-
koaservatlarin-canlanmasi-gelisimleri-dagilimlari-evrimin-abiyogenez-surecindeki-rolu-nedir-37)

Süpernova kalıntıları (solda) ve gezegen bulutsuları (sağda), yıldızların yanmış ağır elementlerini yıldızlararası ortama saçarak yeni nesil yıldızlara
ve gezegenlere geri dönüştürmesinin iki yoludur. Bu süreçler, kimyasal temelli yaşamın ortaya çıkması için gerekli olan ağır elementlerin
üretilmesinin de iki yoludur. Onlarsız bir evreni hayal etmek imkansız değildir, ama zordur.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/57d9c93c31358e16c589990e/Remnants-of-a-supernova--
massive-star--and-planetary-nebula--sun-like-star--side-by/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Modern yıldızlar ve galaksilerin oluşması için ihtiyacımız olan şartlar şunlar:

• Kütleçekimi, küçük galaksi kümelerini ve yıldızları birbirine çeker, böylece daha büyük galaksiler ve yeni
yıldızlar oluşabilir.

• Bunun olabilmesi için, kütleçekimsel büyümeden kaynaklı kütle öbekleri olması gerekir.

• Bunun olabilmesi için, karanlık madde halelerinin erkenden oluşması gerekir (çünkü bu, yıldız oluşumu
sırasında maddenin intergalaktik ortama geri saçılmasını önler).

• Bunun olabilmesi için, normal madde, karanlık madde ve kozmik mikrodalga artalan ışıması
(https://evrimagaci.org/kozmik-mikrodalga-arkaplan-isimasi-cosmic-microwave-background-radiation-
ya-da-kisaca-cmb-nedir-10508) dediğimiz radyasyon, sıcak Büyük Patlama sırasında oluşan elementler ve
onların içinde gördüğümüz bolluk/örüntüler arasında uygun dengenin olması gerekir.

• Bunun olabilmesi için, başlangıçtaki tohum çalkalanmalarının (yoğunluk kusursuzluklarının) kütleçekimsel

nedenlerle bu yapılara dönüşmesi gerekir.

• Bunun olabilmesi için, bu kusursuzlukların bir şekilde oluşması gerekir (ve tabii karanlık madde ve
başlangıçtaki normal maddenin de oluşması gerekir).

Anlayacağınız bu yoğunluk kusursuzlukları, karanlık madde ve normal madde; bugün gözlemlediğimiz Evren'i
meydana getirmek için Büyük Patlama'nın ilk aşamalarında gerekli olan üç temel bileşendir. Elbette fizik
yasalarını, uzay-zaman dokusunu ve madde-enerji ilişkisini de bu temel bileşenlere eklemek gerekebilir.

Yani kısacası bir evreni yoktan var etmek için bir şekilde bu bileşenlerin oluşmasına (veya bunları oluşturacak bir
mekanizmaya) ihtiyacımız vardır.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 5/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Ancak bugün gözlemlediğimiz madde-antimadde asimetrisinin ilahi değil, fiziksel bir açıklaması olduğunu varsayıyoruz, ancak henüz kesin olarak
bilmiyoruz.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/595ec35531358e07a4793975/A-plausible-scenario--involving-
new-particles-and-antiparticles--for-baryogenesis-/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Başlangıçtaki Bileşenler Nereden Geldi?

Antimaddeden daha fazla madde elde etmek için, Evren'in çok erken dönemlerine, fiziğimizin çok belirsiz
olduğu zamanlara dönmeliyiz.

Bildiğimiz fizik yasaları, madde ve antimadde açısından simetriktir; yani yarattığımız veya gözlemlediğimiz her
reaksiyon, madde ve antimaddeyi yalnızca eşit miktarlarda ortaya çıkarabilir veya yok edebilir.

Ancak Evren'imiz, hem maddenin hem de antimaddenin bol miktarda yaratılabileceği inanılmaz derecede sıcak
ve yoğun bir durumda başlamasına rağmen, başlangıçta böyle bir asimetri olmamasına rağmen bir noktada bir
madde/antimadde asimetrisi yaratmanın bir yolunu bulmuş olmalıdır.

Bunu başarmanın birçok yolu mevcuttur. Hangi yolun gerçekleştiğini kesin olarak bilmesek de bu yolların 3 tane
ortak noktası vardır:[1] (#qref-1), [3] (#qref-3), [4] (#qref-4)

1. Genişleyen, soğuyan bir Evren sırasında doğal olarak ortaya çıkan bir dizi dengesiz koşullar (İng: "out-of-
equilibrium"),

2. Standart Model'in sphaleron (https://en.wikipedia.org/wiki/Sphaleron) etkileşimleri yoluyla izin verdiği

(ve Standart Model (https://evrimagaci.org/parcacik-fizigi-standart-model-nedir-temel-parcaciklar-
nelerdir-3733)'in ötesindeki senaryoların ek yollarla izin verdiği) baryon sayısını ihlal eden etkileşimler
oluşturmanın bir yolu,

3. Yeterince büyük miktarlarda madde/antimadde asimetrisi yaratmak için yeterli C ve CP ihlali

oluşturmanın bir yolu.

Standart Model bu bileşenlerin üçüne de sahip; ancak yeterli miktarda değil. Madde ve antimadde açısından
simetrik bir evreni "hiçbir şeyi olmayan bir evren" olarak düşünürseniz, nasıl olduğundan henüz tam olarak emin
olmasak da, Evren'in yoktan bir şeyler ürettiği neredeyse garantili olarak söyleyebiliriz.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 6/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Evrenin ilk zamanlarından kalma aşırı yoğun bölgeler zamanla büyür ve büyür, ancak büyümeleri hem başlangıçtaki aşırı yoğun ve küçük boyutu
ile hem de yapının daha hızlı büyümesini engelleyen, hala enerjik olan radyasyonun varlığı ile sınırlıdır. İlk yıldızların oluşması yüz milyonlarca yıl alır
fakat madde kümeleri bundan çok daha önce oluşmuştur.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5f1771d4df863900079acbd8/Clumps-of-matter-will-
gravitationally-grow-into-the-first-stars-and-galaxies-/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Benzer şekilde, karanlık madde üretmenin de birçok yolu vardır. Kapsamlı testler ve araştırmalardan biliyoruz ki,
karanlık madde tanım olarak her ne olursa olsun, Standart Model'de bulunan herhangi bir parçacıktan oluşamaz.
Ayrıca karanlık maddenin gerçek doğası da ne olursa olsun, şu andaki bilgimizin ötesinde yeni bir fizik
gerektirmektedir. Ancak aşağıdakiler de dahil olmak üzere, Evren'de karanlık madde oluşturmanın birçok yolu
vardır:

• Evren'in ilk zamanlarında termal olarak oluşup, sonrasında tamamen yok olamayıp, geri kalan parça sabit
kalmasından (en hafif süpersimetrik parçacığı veya Kaluza-Klein parçacığı gibi),

• Evren genişledikçe ve soğudukça kendiliğinden meydana gelen, büyük parçacıkları kuantum boşluğundan
koparan bir faz geçişinden (örneğin axion),

• Bilinen (yani steril) nötrinolarla karışabilen yeni bir nötrino formu olarak veya atomik olmayan nötrinolara ek
olarak var olan ağır bir sağ-elli nötrino olarak,

• Ultra kütleli bir parçacığın (örneğin bir WIMPzilla) ortaya çıkmasına neden olan tamamen kütleçekimsel bir
fenomen olarak.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 7/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Evren karanlık madde yokken de gayet iyi çalışıyor gibi görünürken, neden bugün Evren'imizde karanlık madde
var? Başka bir şey kullanmayacaksak, bu maddeyi üretmenin bütün yolları enerji gerektiriyor. Peki, enerji
nereden geldi?

Gözlemlenebilir evrenimiz Büyük Patlama ile başladı. Ama Büyük Patlama'nın nereden geldiğini anlamak istiyorsak, bunun mutlak bir başlangıç
olduğunu varsaymamalıyız ve tahmin edemediğimiz bir şeyin, onu açıklayacak bir mekanizması olmadığını varsaymamalıyız.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/57a0c4b92790764ee2300710/This-image-represents-the-
evolution-of-the-Universe--starting-with-the-Big-Bang-/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Fizikçiler "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi

Kastediyorlar?
Belki de tüm bunlar, Evren'in Büyük Patlama öncesi kökenlerine ilişkin en önde gelen teorimiz olan kozmik
enflasyona göre (https://evrimagaci.org/kozmik-enflasyon-teorisi-nedir-evrenin-baslangicinda-ve-buyuk-
patlamadan-once-gercekte-ne-oldu-11300), gerçekten de yoktan var olmuştur. Bu biraz açıklama gerektirir ve
fizikte sıklıkla "hiç yoktan bir evren" derken kastedilen de budur (meşhur "Hiç Yoktan Bir Evren
(https://evrimagaci.org/eser/hic-yoktan-bir-evren-91)" başlıklı kitapta da bu şekilde kullanılmıştır)

Büyük Patlama'nın ilk aşamalarını hayal ettiğinizde, inanılmaz derecede sıcak, yoğun, yüksek enerjili ve
neredeyse tamamen tek tip bir şey düşünmeniz gerekir. "Bu nasıl ortaya çıktı?" diye sorduğumuzda iki
seçeneğimiz var.

1. Evren, başlangıç koşulları dediğimiz bu özelliklerle doğdu ve başka bir açıklaması yok. Teorik fizikçiler, bu
yaklaşımı "vazgeçmek" olarak değerlendirmektedir.

2. Teorik fizikçilerin en iyi yaptığı şeyi yapabiliriz: Başlangıç koşullarını açıklayabilecek, standart
açıklamalardan farklı ve somut tahminler ortaya koyabilecek, eldeki teorinin tahminlerini de kapsayacak ve
ardından kritik parametreleri ölçmeye çalışacak, yeni bir teorik mekanizma ileri sürebiliriz.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 8/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Kozmik enflasyon teorisi (https://evrimagaci.org/kozmik-enflasyon-teorisi-nedir-evrenin-baslangicinda-ve-

buyuk-patlamadan-once-gercekte-ne-oldu-11300), bu ikinci yaklaşımı benimsemenin bir sonucu olarak ortaya
çıktı ve Evren'imizin nasıl oluştuğuna dair anlayışımızı kökünden değiştirdi.

Enflasyon sırasında meydana gelen üstel genişleme, çok güçlü. Geçen her yaklaşık 10^-35 saniyede (ya da öylesine), uzayın herhangi bir
bölgesinin hacmi her yönde iki katına çıkar ve herhangi bir parçacığın veya radyasyonun seyrelmesine ve herhangi bir eğriliğin hızla düzden ayırt
edilemez hale gelmesine neden olur.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5fbee4e717d4991bab494332/Exponential-expansion--which-
takes-place-during-inflation--is-so-relentlessly/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Evren'in şu anki soğuk ve genişleyen doğasını geri sarıp, başlangıcına doğru gittiğimizde, giderek daha sıcak ve
daha yoğun bir başlangıca ulaşıyoruz. Bunu 0 anına kadar götürürsek, nihayetinde sonsuz sıcak ve sonsuz yoğun
bir tekilliğe ulaşıyoruz. Bu, Büyük Patlama'nın geleneksel ve artık pek de kabul görmeyen bir yorumudur.
(https://evrimagaci.org/buyuk-patlama-bir-tekillik-degildi-11477) Kozmik Enflasyon Teorisi, Evren'i sonsuz bir
tekilliğe geri döndürmek yerine, şöyle der (https://evrimagaci.org/buyuk-patlamayla-ilgili-yapabileceginiz-en-
buyuk-hata-baslangictaki-tekilligin-mutlak-bir-gercek-olduguna-inanmak-olur-11188):

" Belki de Büyük Patlama öncesinde, uzay-zamanın dokusunda inanılmaz büyük bir enerji yoğunluğu olan bir
dönem vardı ve bu, Evren'in amansız (enflasyonist) bir şekilde genişlemesine neden oldu ve bu enflasyon
sona erdiğinde, bu enerji maddeye, antimaddeye ve radyasyona dönüşerek bizim bugün sıcak Büyük
Patlama dediğimiz şeyi yarattı; yani Büyük Patlama, enflasyon döneminden arta kalan şeydir.
"
Evren'in başlangıcının bu ürpertici detaydaki özeti; sadece her yerde aynı sıcaklığa ve uzamsal düzlüğe sahip;
ancak varsayımsal bir büyük birleşik çağdan arta kalan kalıntılara sahip olmayan bir Evren yaratmakla kalmaz,
aynı zamanda gözlediğimiz belirli bir tür ve tohum (yoğunluk) dalgalanmaları spektrumunu da başarıyla öngörür.
Bu açıklamaya göre doğal bir süreç, tamamen boş olan ("boş ama alan enerjisiyle dolu") uzaydan, bugünkü yapı
bakımından zengin Evren'imizi yarattı.

Evren'in hiçbir şeyden var olmasının en olası yolu bu. Fakat bu açıklama herkesi tatmin etmiyor.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 9/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Boş uzayda bile, temel etkileşimlerin alan doğasına özgü kuantum dalgalanmaları ortadan kaldırılamaz. Evren en erken aşamalarda şişerken, bu
dalgalanmalar Evren boyunca yayılır ve bugün hala gözlemlenebilen tohum yoğunluğu ve sıcaklık dalgalanmalarına yol açar.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5fbee465000f114b62773ca4/The-quantum-fluctuations-that-
occur-during-inflation-get-stretched-across-the/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Fiziksel Hiçlik vs. Felsefi Hiçlik

Çoğu insan için; fizik yasaları, temel sabitler ve alan enerjisiyle birlikte uzay-zamanın var olduğu bir Evren, aslında
"hiçlik" değildir. Ne de olsa uzayın dışında bir yer hayal edebiliyoruz; zamanın sınırlarının ötesinde bir an; onları
sınırlayacak fiziksel gerçekliği olmayan bir dizi koşul... Bu tasavvurlar (bu fiziksel gerçeklikleri gerçek hiçliği elde
etmek için ortadan kaldırmamız gereken şeyler olarak tanımlarsak) kesinlikle geçerlidir, en azından felsefi
olarak...

Ama felsefi hiçlik ile fiziksel hiçlik tanımı arasındaki fark budur. "Hiçbir şeyin" bilimsel olan 4 farklı tanımı vardır
ve bunların her biri, kullandığınız bağlama göre geçerlidir:[2] (#qref-2)

1. Merak ettiğiniz "şey"in olmadığı zaman.

2. Boş, fiziksel alan.

3. Mümkün olan en düşük enerji durumunda boş uzay-zaman.

4. Tüm Evren'i ve onu yöneten yasaları elinizden aldığınızda geriye kalan her neyse, o.

İlk iki tanımı kullanırsak kesinlikle "yoktan bir Evren" elde ettiğimizi söyleyebiliriz; üçüncüyü kullanırsak bunu
yapamayız ve ne yazık ki dördüncüyü kullanırsak ne olacağını söyleyecek kadar bilgimiz yok. Evren'in dışında ve
fizik yasalarının ötesinde neler olduğunu açıklayacak bir fiziksel teori olmadan, "gerçek hiçlik" kavramı, fiziksel
olarak kötü tanımlanmış bir kavram olmaktan öteye gidemez.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 10/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Kuantum ölçeğinde uzay-zamandaki dalgalanmalar, şişme sırasında Evren boyunca gerilir ve hem yoğunluk hem de yerçekimi dalgalarında
kusurlara yol açar. Alan şişirmek "hiçbir şey" olarak adlandırılabilirken, böyle düşünmeyenler de var.
Kaynak: Forbes (https://imageio.forbes.com/specials-images/imageserve/5fbee3f2c4c522ae6935f5d5/From-inflation-to-the-present-day--
quantum-fluctuations-in-empty-space-play-a-vital/960x0.jpg?fit=bounds&format=jpg&width=960)

Sonuç
Fiziksel bağlamda, "mutlak hiçliği" anlamlandırmak imkansızdır. Örneğin uzay-zamanın dışında olmak ne
demektir? Uzay-zaman, bir hiçlikten nasıl doğabilir? Uzay-zaman, kendisinin noksanlığında "bir yer"den ve "bir
zaman"dan bahsetmek mümkün değilken, nasıl olur da bir yer ve bir zamanda ortaya çıkabilir? Alanları ve
parçacıkları, yani kuantumu yöneten kurallar nereden geldi?

Bu düşünce çizgisi; uzayın, zamanın ve fizik yasalarının sonsuz olmadığını varsayar. Ama bunlar, sonsuz olmalıdır.
Bunun aksini söyleyen herhangi bir teorem veya kanıt, onları uygulayacağımız koşullarda sağlamlığı test
edilmemiş varsayımlara dayanır.

"Hiçbir şey"in fiziksel tanımını kabul ederseniz, Evren, hiçlikten doğmuş gibi görünüyor. Ama fiziksel kısıtlamaları
geride bırakırsanız, o zaman nihai kozmik kökenlerimizle ilgili her şey ortadan kalkar.

Ne yazık ki enflasyon, doğası gereği, Evren'imizde önceden var olan bir durumdan kalabilecek tüm bilgileri siler.
Hayal gücümüzün sınırsız doğasına rağmen, yalnızca fiziksel gerçekliğimizi içeren testlerin bilgi verebileceği
konular hakkında sonuçlara varabiliriz. "Mutlak hiçlik" kavramı da dahil olmak üzere, başka herhangi bir düşünce
ne kadar mantıklı olursa olsun, bu yalnızca zihnimizin bir kurgusundan ibaret kalacaktır.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 11/12
13.02.2024 14:54 Hiçlikten Gelen Evren: Evren Yoktan Nasıl Var Oldu? Fizikçiler, "Hiç Yoktan Bir Evren" Derken Neyi Kastediyorlar? - Evrim Ağacı

Kaynaklar ve İleri Okuma

a. Türev İçerik Kaynağı: Forbes (https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2020/11/27/ask-ethan-how-did-the-entire-universe-come-from-nothing/?

sh=144628fa2c59) | Arşiv Bağlantısı (https://web.archive.org/web/*/https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2020/11/27/ask-ethan-how-did-the-
entire-universe-come-from-nothing/?sh=144628fa2c59)
1. ^ (#qref-b-1) B. L. Al'tshuler, et al. (2005). Violation Of Cp Invariance, C Asymmetry, And Baryon Asymmetry Of The Universe. IOP Publishing
(http://stacks.iop.org/0038-5670/34/i=5/a=A08?key=crossref.eaf487d3e170a7b4114a0b99ed598c9a), sf: 392-393. doi:
10.1070/PU1991v034n05ABEH002497. | Arşiv Bağlantısı (https://web.archive.org/web/*/http://stacks.iop.org/0038-5670/34/i=5/a=A08?
key=crossref.eaf487d3e170a7b4114a0b99ed598c9a)
2. ^ (#qref-b-4) E. Siegel. The Four Scientific Meanings Of 'Nothing'. (31 Ocak 2018). Alındığı Yer: Forbes
(https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2018/01/31/the-four-scientific-meanings-of-nothing/?sh=14f07f091a5f) | Arşiv Bağlantısı
(https://web.archive.org/web/*/https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2018/01/31/the-four-scientific-meanings-of-nothing/?sh=14f07f091a5f)
3. ^ (#qref-b-2) A. A. Penzias, et al. (1965). A Measurement Of Excess Antenna Temperature At 4080 Mc/S.. The Astrophysical Journal
(http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/148307), sf: 419-421. doi: 10.1086/148307. | Arşiv Bağlantısı
(https://web.archive.org/web/*/http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/148307)
4. ^ (#qref-b-3) J. H. Christenson, et al. (1964). Evidence For The 2Π Decay Of The K20 Meson. Physical Review Letters
(https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevLett.13.138), sf: 138. doi: 10.1103/PhysRevLett.13.138. | Arşiv Bağlantısı
(https://web.archive.org/web/*/https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevLett.13.138)

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 13/02/2024 14:54:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı,
birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra
yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11492

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir,
kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve
değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve
Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin
diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

https://evrimagaci.org/hiclikten-gelen-evren-evren-yoktan-nasil-var-oldu-fizikciler-hic-yoktan-bir-evren-derken-neyi-kastediyorlar-11492 12/12