Kara Delikler

Uş ak Üni v ers i y esi

As tronomi k Göz l em ve Göz l emev i Fi nal Ödev i
Dol unay TİRYA Kİ
201101151
Di ş Heki ml i ği Fakül tes i – Di ş Hek i ml i ği
3. S ınıf
• Karadelikler aslında yoğunluğu oldukça yüksek kozmik yapılardır. Bu yüksek yoğunluktan
dolayı da çekim güçleri fazladır. Öyle ki kendilerinin çevreye yaydığı ışıkları karadeliği terk
edemez ve geri dönerler. Bu nedenle de gözle, teleskopla görülmezler. Onları bulmak kolay
değildir. Ancak çevrelerindeki cisimlerin hareketlerinde bir anormallik görülürse tespit
edilebilirler. Çünkü gökcisimlerinin yörüngelerinden sapmaları için onlara fazladan bir kuvvet
etki etmesi gerekir. Böyle bir kuvvet etki etmediği içindir ki Dünya yörüngesinden sapmadan
yoluna devam edebiliyor. Ancak bir cisme karadelik çekim kuvveti etki ederse o vakit cisim
yörüngesini terk etmeye ve lavabodaki suyun lavabo deliği tarafından çekildiğindeki gibi bir
girdap hareketi yapmaya başlar.
KARA DELİK NEDİR?

• Bir süre sonra da imdat mesajları denilen ışınımlar yollamaya başlar. Bu sayede o bölgede
bir karadelik olduğu ortaya çıkarılır. Kara delikler en basit anlatımıyla, çok büyük kütleli olan
ve çok güçlü çekim kuvvetleri nedeniyle yeteri kadar yakın mesafede bulunan her şeyi yutan
kozmik yapılardır. Neden oluştuklarının cevabı ise kütle çekim kuvveti ile yıldız iç basıncının
çatışmasında gizli. Ömrünün sonuna doğru yaklaşan yıldızlarda bir süre sonra merkezdeki
nükleer tepkimeler kütle çekim kuvvetini dengeleyemez hale gelir, bu nedenle yıldızın tüm
kütlesi merkeze doğru çekilmeye başlar.
Kara delikleri göremiyorsak var olduklarını nereden
çıkarıyoruz?
• Cevap basit; etraflarındaki maddeler üzerindeki etkilerinden. Örnek vermek gerekirse,
evrende ikili yıldız sistemlerine benzer şekilde dönen yıldızlar var. Bu yıldız sistemlerinde bir
yıldızın hareketi gözlemlenebilirken, diğeri ortalıkta gözükmüyor. Bunun nedeni olarak da
ortada artık bir yıldız olmaması, yani kara deliğe dönüşmüş olması öne sürülüyor.
Keşfedilen ilk kara delik hangisi ve ne zaman
keşfedildi?
• Cygnus X-1 (Signus X1) adlı gök cismi keşfedilen ilk kara deliktir 'te ilk defa varlığından
haberdar olduğumuz bu yapının kara delik olduğunun anlaşılması ise yıllarındaki
araştırmalara kadar mümkün olmamıştır. 6 milyon yıl önce oluştuğu düşünülen ve bizlerden
6000 ışık yılı uzaklıkta olan Cygnus X-1 (Signus X1) hala bilinen en hızlı dönen kara delikler
arasındaki yerini korumaktadır. (saniyede 800 kez).
Kara delikler her şeyi yutuyorsa tek bir kara delik
tüm evreni yavaş yavaş yutamaz mı?
• Yürütülen deneyler sonucunda oluşabilecek muhtemel küçücük kara deliklerin bile tüm
Dünya'yı yutacağına dair teoriler vardı. Bu yanlışı hemen düzeltelim; yutamaz. Neden?
Çünkü kara deliğe dönüşen bir madde kütlesine kütle katmıyor, önceki kütlesi ne ise aynı
kütlesine sahip oluyor.

• Bu yüzden Güneş birdenbire kara deliğe dönüşecek olursa Dünya bundan hiç etkilenmez,
sanki kara deliğin etrafında değil de Güneş'in etrafında dönüyormuş gibi takılmaya devam
eder.
 Peki Güneş bir gün kara deliğe dönüşecek mi?

• Hayır. Güneş kütlesindeki yıldızların iç basıncı, kütleleri çok büyük olmadığı için kütle çekim
kuvvetini bir noktadan sonra durdurabiliyor. Örneğin kendi Güneş'imiz için konuşursak,
Dünya'nın boyutlarına kadar çöktükten sonra çökme eylemi duracak."Peki bir yıldızın kara
delik olana kadar çökmesi için kütlesinin en az ne kadar olması gerekiyor" diye soracak
olursanız da, Güneş'in en az 15-25 katı kadar bir kütleye sahip olması lazım. Bu durumda
yıldızın iç basıncı bu kadar büyük bir kütlenin çöküşünü hiçbir noktada durduramayacak ve
yıldız adım adım kara deliğe dönüşecek.
Kara delikler başka evrenlere veya boyutlara açılan
kapılar olabilir mi?
• Bu soruya verilebilecek tek cevap var: Neden olmasın? Kara deliklerle ilgili belki de en ilginç
fikirlerden biri bu. Yanlışlığını da şimdilik ispatlayamıyoruz, tabi doğruluğunu da. Öyle ki,
bizim evrenimizin bile başka bir evrenin veya boyutun içerisindeki bir kara delik olması
ihtimal dahilinde. Tüm bunlar oldukça uçuk ihtimaller. Daha az uçuk bir ihtimale değinmek
gerekirse, kara delikler evrenimizde başka bir noktaya açılan kapılar olabilir.
Dünya'ya en yakın kara delik hangisi, herhangi bir
tehlike yaratıyor mu?
• V616 Mon adlı kara delik şuana kadar bilinen kara delikler arasında bize en yakın olanı.
Aramızda yaklaşık 3000 yılı mesafe var. Bu kara delik Dünyamız için bir tehlike
yaratmamaktadır.
Solucan Deliği

• Solucan deliği (Einstein-Rosen köprüsü veya Einstein-Rosen solucan deliği), uzayzamandaki farklı
n o k t a l a r ı b i r b i r i n e b a ğ l a y a n k u r g u s a l b i r y a p ı d ı r v e E i n s t e i n a l a n d e n k l e m l e r i n i n ö z e l b i r ç ö z ü m ü n e d a y a n ı r.

• S o l u c a n d e l i k l e r i i l k o l a r a k 1 9 1 6 y ı l ı n d a L u d w i g F l a m m t a r a f ı n d a n i l e r i s ü r ü l m ü ş t ü r. F l a m m , E i n s t e i n ' ı n
G e n e l G ö r e l i l i k Te o r i s i d e n k l e m l e r i n i e l d e n g e ç i r i r k e n , b e y a z d e l i k a d ı n ı v e r d i ğ i , k a r a d e l i k l e r i n t a m t e r s i
ö z e l l i k t e k i b i r g ö k c i s m i n i n t e o r i k o l a r a k m ü m k ü n o l a b i l e c e ğ i n i f a r k e t m i ş t i r. B i r b e y a z d e l i k i l e b i r k a r a
d e l i k a r a s ı n d a b i r k ö p r ü k u r u l a b i l e c e ğ i n i d ü ş ü n m ü ş t ü r.

• 1935 yılında Albert Einstein ve Nathan Rosen, Genel Görelilik kuramını kullanarak uzay-zaman içerisinde
k ö p r ü l e r i n v a r o l d u ğ u ö n e r m e s i n d e b u l u n m u ş l a r d ı r.

• Solucan delikleri, ışık hızının herhangi bir zamanda yerel olarak aşılmamasını sağlayarak, ışıktan daha
h ı z l ı s e y a h a t e d i l m e s i n i s a ğ l a y a b i l i r. S o l u c a n d e l i ğ i i ç e r i s i n d e n g e ç e r e k , d e l i ğ i n d i ğ e r u c u n d a k i u z a y
noktasına yolculuk yapmak; uzayın içinde doğrudan gidiş yolunu kullanan bir ışıktan daha hızlı şekilde
i s t e n i l e n n o k t a y a u l a ş ı l m a s ı n ı s a ğ l a y a b i l i r.
Solucan Delikleri ile Seyahat
Zaman Yolculuğu

• Solucan delikleri , uzay-zaman düzleminin kara delikler gibi büyük kütleli cisimlerce
muazzam miktarda bükülmesi ile, uzayda bulunan ve seyahati çok uzun ışık yılı alacak
mesafede iki ucunun, uzayın bükülerek bir araya gelmesi ile kestirme yol oluşturulan
yapılardır. Sadece iki mekanı değil, iki zamanı da birbirine bağlayabilirler. Bir solucan deliği,
uzay-zamanda bulunan bir anla daha önce gerçekleşmiş bir anı birbirine bağlayabilir. Bu
şekilde teoriye göre zaman yolculuğu, solucan delikleri aracılığıyla mümkün kılınabilir.
Solucan Deliği ve Karadelikler

• Karadeliklerin en dip noktası kabul edilen yerde hacim sıfırdır ve yoğunluk ise m/v
formülünden dolayı sonsuzdur ve bilim insanları hacmin "0" olmasından yola çıkarak
karadeliğin dibinin inanılmaz güçlü bir vakum etkisi ile her şeyi yok ettiğini düşünürler; yani
karadeliklerin dibinde zaman ve mekân parametreleri bildiğimiz ve kabul ettiğimiz sistemin
oldukça dışındadır.

• Bu da bizi şu soruya yöneltir: İki kara deliğin farklı boyutlarda bağlanması ile vakum
etkisinden yararlanılarak bir uzay gemisi bir karadeliğin içine girip öbür karadelikten çok kısa
bir zamanda dışarıya çıkarak başka bir alt uzaya seyahat edebilir mi?

• Bu sorunun cevabı ise Günümüz teknolojisinde, bu kadar yüksek bir çekim gücüne karşı
koyabilecek ve bu baskıya dayanabilecek düzeyde uzay araçları üretemediğimizden dolayı
hayır.
• Kara deliklerin (Blackhole) bilimsel olarak renginin neden kara (Black) oldukları konusundaki
temel dayanak ise sahip oldukları inanılmaz kütle, yoğunluk ve çekim kuvvetinden dolayı
ışığı bile bükebilecek ve içine çekebilecek güçte olmalarıdır. Bu yüzden hiçbir ışık kara
deliklerin dışına çıkamaz, bu da onlardan bize herhangi bir ışığın ulaşamaması, dolayısıyla
karanlık olması anlamına gelir.

• Bildiğimiz en yüksek hızın ışık hızı (yaklaşık 1.079.252.850 km/saat) olduğunu da hesaba katarsak karadeliklerin bu
kadar yüksek hızlarda gidebilen ışığı engelleyebilecek ve ondan daha hızlı bir şekilde başka bir yere doğru çekebilecek
güçte olmaları Einstein-Rosen köprüsünün gerçekte var olabilme olasılığını muazzam ölçüde artırmaktadır ve zaten
solucan deliğinin mantığının temelinde de aynı şekilde ışıktan daha yüksek bir hızda boyutlar arası transfer yatmaktadır.
Bu teoriyi yıllar boyu öğrenmiş olduğumuz temel fiziğin ve onun bütün kurallarının tamamen dışarısına itmeyip bunu
modern fizikle bağdaştırarak açıklayabilen Nathan Rosen ve Albert Einstein, gelecekte teknolojinin yardımıyla solucan
delikleri yaratılıp uzayda istenilen noktaya şu anki teknolojiden çok daha hızlı bir şekilde ulaşılabileceğini ortaya
sürmüştür. Modern fizik aksini kanıtlayamadığı için de bu teori günümüzde hâlâ geçerliliğini korumaktadır.
Science / Lecture / Promotion
General Report Template

TEŞEKKÜRL
ER
Science / Lecture / Promotion
General Report Template