WHAT TO THINK ABOUT AT THE PUBLIC SPACE?

(Anglo-Saxons, Hannah Arendt, Jürgen Habermas, Leszek

Kołakowski and Marcin Król)

Abstract:

In conclusion professor Kolakowski says that those three political positions are currently
compatibles; there is no reason to not be conservative-liberal-socialist.
It was a time when Marcin Król and Leszek Kołakowski collaborated closely in order to
the Unia Demokratyczna program creation. Later their political paths have mowed away,
far one from another. Marcin Krol became more conservative with the “Res Publica”
Publishing and without appreciation by the “Gazeta Wyborcza” political side. His last
notebook contains a lot of actual remarks based on powerful conflict between two main
parties: Platforma Obywatelska and PIS, nevertheless he stays always on the deeply critical
position in front of the PiS government. Notebook by Marcin Król, to be published in the
next academic year, we dispose of it thanks to the M. prof, Król daughter.

It is often said that the twentieth century has been devoid of political thinkers who can
stand comparison with Locke or Mill or Marx, let alone with Hobbes, Aristotle or Plato.
It is almost equally often said that this strange vacuum exists only in what might be
called ‘Anglo-Saxon political thinking’ – in the United States and Britain—the
suggestion being that continental Europe has been in continual intellectual ferment. The
tranquility of British politics has meant that there has been no great pressure to rethink
the intellectual foundations of social and political life.
One thing to be said about these contrasts is that most compelling twentieth-century
philosophy has been anti-political or un-political.
Was Jean-Paul Sartre very persuasive as a political analyst? Martin Heidegger’s brief
flirtation with the Nazis was not a considered attempt to derive political conclusions
from his analysis of human being, Albert Camus remains vastly more impressive as a
novelist than as a political thinker. Marxist theorists were rather political actors than
political thinkers. The next point is perhaps more important. The twentieth century has
been a century of doubts about reason and State. The success of the Nazis who were
avowedly contemptuous of rationality brought home both to their supporters and to their
victims the limited success of appeals to reason in political affairs. The rise of
analytical, anti-metaphysical philosophy gave intellectuals rather strong grounds for
doubting whether there was such a thing as rational moral commitment. Books like
Ayer’s Language, Truth and Logic popularized the notion that moral expressions were a
sort of emotional bludgeon rather than candidates for truth or falsehood. This was called
the “boo-hooray” theory of ethics because of the way in which it analyzed statements
like “democracy is better than fascism” as ‘democracy hooray, fascism boo’. Thinkers
like Max Weber struggled to explain the paradoxical ways in which reason and
unreason interacted.
The latest attempt to reconstruct liberalism’s defences against blind reaction and wild
utopianism was being made by John Rawls, a Professor of Philosophy at Harvard
University, who had been patiently working away at the fundamental principles of
liberalism from the mid-1950s.
A Theory of Justice appeared in 1971; unlike most philosophy books it did not drop
stillborn from the press, but became compulsory reading for almost every American
intellectual. Rawls argued that we would want to institutionalise two principles: the first
is that everybody should have as much freedom as is compatible with a like freedom for
everybody else. The second is that where there were gains from social co-operation,
these should be shared out in such a way that the worst-off person did as well as
possible. Moreover, these two principles stand in a determinate order to each other, the
first takes absolute priority over the second – no rational person would risk his liberty
for the sake of prosperity.
1-2 Anglo-Saxon political thinking
In terms of initial claim that what modern liberal theorists have had to do is come to
terms with the twin pressures of Marxist attacks on liberalism, and irrationalist accounts
of political motivation. Rawls’ theory is both more old-fashioned than Russell’s (The
Principles of Social Reconstruction) and yet in some ways more successful. It sticks to
one crucial task – clearing liberalism of the charge that its conception of justice and its
notions of human rights are simply a screen for the operations of the capitalist economy.
The idea that serious thinking about politics on a grand scale has ceased in the twentieth
century as a consequence of catastrophic events and disabling insights regarding the
nature of mind itself is an Anglo-American idea, a mid-Atlantic – one might almost say
Nato-politan – thought. In the epoch of the camp, the bomb and the bureaucrat, it came
to seem that to write, to teach with urgency and ambition regarding the human condition
or politics was to be part of the problem rather than a contributor to possible solutions.
For a while the crucial challenges of the twentieth century seemed to have stunned
political philosophy into silence; and this was particularly true of Britain and America,
where a certain distance from the central dramas and ideological conflicts had added
strength to the belief that Belsen and the Gulag, Freud and Marx were evidence of the
fact that the promise of politics is a lie. Often it has been émigrés, exiles and
intellectually displaced persons who have responded most directly to these dramas and
conflicts, and in attempting to make them intelligible have generated fresh ways of
thinking about our present situation.

3-4-5 Hannah Arendt and her critics

Hannah Arendt. Since her death in 1975 her reputation as a unique and distinctive
author of ambitious works in political theory has continued to grow. For Arendt a
central thought which influences everything that she writes is the wonderful sense of
newness, openness of possibility that arises within us at the birth of a child. The event of
‘natality’, of new beginning, most signal of all events, of the unpredictable possibilities
enshrined within the unique and irreplaceable person at the outset of their lives,
preoccupied her from her earliest studies (a student thesis on St. Augustine). The
realization of the promise of freedom, the development of our humanity is in the active
life, is the route through which the individual – who, as the Greeks insisted, ‘lives only
for a day’ – may gain immortality. Politics takes on an existential meaning in that, for
Arendt, in the public life freedom can become an actuality. The darkness of our times
occurs because the spaces in which our humanity may come into existence are closed
off, and the conditions for freedom are no longer understood.
Her argument is complex but self-consistent. As for so many theorists in the western
tradition, a permanent point of reference for Hannah Arendt is the ancient world, and in
particular the Greek polis. In the polis where public life is developed to a high degree,
the conditions existed whereby citizens could together deliberate about common
purposes. In the exchange of unique points of view upon topics of common concern,
opinion is formed and individuality developed. People are both united and separated.
Politics, deliberation and presentation of the self in public space, marked by the desire
to excel rather than to dominate, is seen as a vital component of the active life. Through
an undetermined talking out of ourselves in public spaces, along with our fellows,
action (which includes speech) flourishes. In the Greek view, according to Arendt, it is
through immortal words and deeds, deathless acts celebrated in the endless talk of
others, that human life attains significance.
How does any of this affect our understanding of the present? Arendt develops her
central idea into a theory of human nature in the major work of her middle period, The
Human Condition. The search for meaning and significance in the sphere of action is
seen by Arendt as inscribed in the essential character of mankind. We are by nature
earth-bound creatures, destined to labor, shown in the language we use to describe birth
and parturition, is that it is biological. Here, mankind is bound by the rhythms of the
seasons, struggling to survive as a human animal, and passes from the earth unnoticed,
tied into metabolic functions. The celebration of these functions, the view of man as
animal laborans consigns us to the world of nature and of anonymity. It also conceals
the distinctive character of work. Work, as distinct from labor, produces objects and
artifacts which endure. In its essential character, as developed by the craftsman, work
both expresses personality and provides us with tools, instruments, dwellings, a
framework for activity, a ‘word’. Finally, action which is self-determined and free, and
through which our human character makes itself manifest, requires circumstances in
which our bodily needs have been attended to by labor, and the fabric of our common
life constructed by work. Arendt here continues to draw upon the ancient distinction
between the world of the household which requires biological and economic functions
and gives us privacy, and the world of the polis which gives us a sphere for action,
‘publicness’. It is a central mistake to believe that we can be liberated from necessity,
from work, according to Arendt, through political means. Such has been the program of
revolutionaries who mistake their task.
With modernity, she argues, the three realms of labor, work and action have been
collapsed into one another. Work, through mass manufacture, has become mere labor,
producing objects made not to endure but to be consumed. Art trends to merge into
entertainment and becomes disposable, again fulfilling only a biological necessity, for
rest and recreation. And the sphere of politics has, she claims, lost its distinctiveness
through obsessive concentration upon the administration of needs, rather than with
deliberation on common purposes within the space of freedom. Bureaucracy, which is
the rule of the office (or ‘no one’) swells, and preoccupation with economics and with
social problems comes to fill the political agenda, as matter for the development of
expertise rather than the formation of opinion and the genuine interchange of distinctive
points of view. Examples and intimations of real politics in Arendt’s sense occur
 periodically, in the town meetings which still persist in the United States, in councils of
workers and soldiers – which appeared in Russia and Europe in times of revolution and
again in Hungary in 1956 – in the Paris Commune, and possibly in the student
movement of the 1960s.We see, she thinks, instances of spontaneity, seriousness and
self-governance, which reach for the possibilities lost in mass society. It has also been
exhibited in the politics of the labor movement in consequence of its exclusion from
normal channels of influence.
What is interesting in Arendt’s theory is not this diagnosis – which is not particularly
original -- but the way she tries to underpin it by means of a conceptual strategy
intended to question fundamentally the political self-articulation of modern societies, to
question, as it were, the deep grammar of modern political discourse. Political freedom,
she argues, was the centre of gravity in all modern revolutions, but it was a secret centre
since the idea itself was hardly ever adequately articulated in the established political
discourse of modernity, so that the most important revolutionary events of modernity
were usually perceived, remembered, and thought about only in a distorted way by
theorists, by political common sense, and even by the participants themselves. Arendt’s
critique of liberal democracy therefore is radical in a philosophical sense of the word:
what she demands of her contemporaries is a radical break with the central categories by
which modern democratic societies have articulated themselves politically. By setting
these categories in motion and locating them in a new structural context, Arendt first of
all tries to articulate an idea of political freedom that, in her view, was more or less
latently at work in the revolutions of modernity, but that was always at odds with the
mainstream of modern political thought. Arendt’s basic objection against this
mainstream of modern political thought is that it was forgetful of politics itself and
therefore could not possibly articulate an idea of political freedom.

6-7 Arendt in Jerusalem. A Report on the Banality of Evil

There is already a critical tradition based on Hannah Arendt’s works, especially Eichmann in
Jerusalem. A Report on the Banality of Evil, what seems to be confronted with the other
philosophers, represented by Gershom Scholem. Their letters where the controversy is
expressed, became a ground material of this communication, following the challenge to
affront philosophically unspoken evil. Arendt’s report of the Eichmann trial became a piece
of evidence for insufficient understanding what justify and moral is. Also Karl Jaspers has
pronounces his own opinion. The examination in details of each part of that controversy,
comparing to Kant’s metaphysics and in front of the Eichmann trial was one of most
important Cezary Wodziński’s achievements in Światłocienie zła (Clair-Obscur of Evil).
 She wrote in Postscriptum of Eichmann in Jerusalem: „And the question of individual guilt or
innocence, the act of meting out justice to both the defendant and the victim, are the only things at
stake in a criminal court. The Eichmann trial was no exception, even though the court here was
confronted with a crime it could not find in the lawbooks and with a criminal whose like was
unknown in any court, at least prior to the Nuremberg Trials. The present report deals with nothing
but the extent to which the court in Jerusalem succeeded in fulfilling the demand of justice.” 1

8-9 Jürgen Habermas and the neo-Kantianism

Kant is certainly one of the most influent German thinkers of the Modernity. His political
work, Zum ewigen Frieden. Ein philosophischer Entwurf, proves that beside German
tradition, Leibniz and Wolff, he was open to the ideas of such philosophers as Locke, Hume
and Rousseau who, in the 760s, began to have influence in Germany. It would be a mistake to
characterize Kant’s view during this period as either a thoroughgoing rationalism or as a
traditional form of empiricism. Though he was convinced of the truth of Newton’s physics, he
was far from clear as to how this science of phenomena was to be founded in a metaphysical
system. Like most of his contemporaries, Kant was for a long time an eclectic who did not
dogmatically accept one fixed metaphysical system as the only possible explanation of the
world. Paradoxically, when in a middle of developing of the Heidegger’s philosophy we find
a seminar (1929) about Fichte (his first work was published anonymously and, being in tune
with Kant’s philosophy, it was initially supposed to be by Kant himself, from whom a long-
awaited book on the philosophy of religion was expected at the time), Der Deutsche
Idealismus und die philosophische Problemlage der Gegenwart(GA 28), Fichte becomes a
precious ally in combat with dominant neo-Kantianism.
Unlike what he will employ to do after his Turning Point, Heidegger does not live to go
beyond metaphysics (Űberwindung), but rather tries to provide it with more solid bases, by
deploying it from finitude of Dasein. When he stages his philosophical debate with German
idealism, Heidegger locates his nodal point in the prefix 'meta' which has the meaning of an
overtaking: "the first philosophy is metaphysical, that is to say overtaking (Hinausgehen )
constitutes its very heart. It is a crucial moment in order to surpass the universe of
Heidegger’s official masters: Wildelband and Rickert, both neo-Kantian philosophers in
Freiburg and Heidelberg. Their convictions follow the slogan Back to Kant! (Kant und die
Epigonen, Otto Liebmann, 1865), the aim to encourage a sense of intellectual responsibility
and a renewed recognition of the limits of human knowledge, in a Kantian spirit.
After the Second World War Jürgen Habermas, the major contemporary representative of the
‘second-generation’ Frankfurt School, resumed the critique of the view that social theory can
and ought to be objective, disinterested and value-free. In Erkenntnis und Interesse
(Knowledge and Human Interests, 1968) he argues that the Kantian problem of how reason
can provide a motive for action can only be solved by taking knowledge itself to be grounded
in fundamental human interests, in deep-seated needs. Human beings seek to master nature
through labour, and the interest in technical control inherent in labour underpins the natural
1
H. Arendt, Eichmann in Jerusalem, Penguin Books, New York 2006, s. 298. W języku polskim: “Tym zaś co się
liczy w sądzie kryminalnym, jest wyłącznie zagadnienie jednostkowej winy lub niewinności, akt wymierzenia
sprawiedliwości zarówno oskarżonemu, jak i ofierze. Proces Eichmanna nie był wyjątkiem, mimo że sąd stanął
tu w obliczu zbrodni, jakiej nie wymieniają podręczniki prawa, i zbrodniarza, jaki nie stanął dotąd przed żadnym
sądem, w każdym razie do czasów procesów norymberskich. Niniejsza relacja zajmuje się wyłącznie stopniem,
w jakim sądowi w Jerozolimie udało się sprostać wymogom sprawiedliwości.” H. Arendt, Eichmann w
Jerozolimie, tłum. Adam Szostkiewicz, s. 387.
sciences. Moreover, human beings also interact and communicate with one another, and the
interest in this generates another kind of inquiry, that of the historical and hermeneutic
disciplines (history, social anthropology, cultural and literary studies, etc). A third type of
interest is emancipatory. It underpins inquires with a critical orientation such as philosophy,
psychoanalysis, and critical social theory, which analyses and seeks to overcome the
distortions imposed by the workings of power and domination in society. Its aim is to realize
human freedom and responsibility, and its ideal is a society in which social arrangements are
those that would result from an unconstrained consensus achieved in open and well-informed
dialogue.
One of the great articulations of the difference between Habermas and his predecessors comes
from the status which the latter confers on language. Herbermas' inaugural lesson in Frankfurt
refers, on this point, to a motif by which he links structure of language and emancipantion.
Stefan Muler-Doohm makes the ironic connection with extracts from Horkheimer's
correspondence unknown to Habermas. It is this point that seems to make a link as much as a
discontinuity with the first critical theory: the preeminence of language in Habermas' thought
will lead the latter towards new territories in the 1970s. Thus, if Theorie et Pratique as well as
L'Espace public are works marked with the Franctortois seal of social theory; If Habermas's
positioning in the quarrel of positivism which opposes Adorno to Popper confirms it in a
scientific proximity with his master, the little-known meeting with the psychologist Alexander
Mitscherlich will lead Habermas to take into account the cognitive dimension of the accounts
of the dimension cognitive social processes, of which language is a prominent manifestation.

The Theory of communicative action, pure in 1981, is thus undeniably a work of rupture,
which inaugurates new and fertile scientific tracks. Anglo-Saxon influences, but also French,
are strong there through long discussions on Parsons, Mead, the psychologist Kohlberg and
also Durkheim. It of its political philosophy of religion, is already drawn there. It is to this
Habarmas that we owe the research leading to a possible synthesis between critical theory and
pragmatism and the strategic insertion of critical theory in the space of discussion of
globalized philosophy. this centrality of language will also have been, for critical theory, a
happy metamorphosis which has ensured that tradition still occupies an important place in
contemporary discussions.

It is in the political domain that this aspect is most alive: Habermas can be considered as the
organic intellectual of the German democratic left. We must underline his demand in this
area, expressing the rejection of demagogic and reductionist explanations of politics, attached
to this civic space that he privileged, thus administering a steal of green wood to the writer
Hans Magnus Enzensberger, who essentialized politics and crime. For Habermas, there is
nothing above the citizen. His public interventions are consistent with the complex
discussions with John Rawls on the nature of political liberalism.

In his two-volume magnum opus, Theorie des kommunikativen Handelns I-II (Theory of
Communicative Action 1982), Habermas modifies his position somewhat. In recent years,
especially in Der philosophische Diskurs der Moderne ( The Philosophical Discourse of
Modernity, 1985) he has engaged in a vigorous debate with French post-structuralists, e.g.
Foucault and Lyotard, arguing that their radical rejection of ant notion of foundations destroys
the very possibility of social critique. After 11 Septembre 2001 a book was published with a
kind of reconciliation: Jacques Derrida and Jürgen Habermas signed it together.

10-12 Leszek Kołakowski and Marcin Król

In his middle period, Leszek Kołakowski wrote a text to be read as a philosophical joke. It
received a title: How to be conservative-liberal-socialist, a catechism. We follow the
argumentation:
We think conservative when we are convinced that
every improvement in human life he will give in some aspects the cost of worsening it in
others; societies where equality and freedom are lacking are possible, but a society where full
freedom and equality are guaranteed is impossible. Human history does not offering a happy
end. We don’t know what is the real importance of tradition; we could suppose that
destroying of religion, family, nation attachments is going to destroy the best achievements of
human beings. In surplus, the enlightenment conviction to go forward with social institutions
against envy, greed, aggressiveness is contrary to experience and counter-effective.
We think liberal when we are convinced that
the old rule should be retained about the state which concerned with safety, including no
hunger, schools for children and health care; that without the possibility of development a
threat to the community is stagnation, degradation, death; mankind's mournfulness is more
possible than that of a solitary group of ants organized as a herd of ants. It makes no sense to
suppose that the incentives for creativity and progress also work without competition; the
pursuit of equality is a self-contradictory ideal.
We think socialist when we are convinced that there are good reasons to restrict economic
freedom in the name of the security of the majority, nevertheless pessimistic history
(philosophy of history) is a disgrace and a scandal. It is not true that every given form of
inequality is inevitable and every given form of profit is justified. We need economic
supervision, although this leads to an increase in bureaucracy, and, at the same time,
representative democracy must counteract the threats of increasing this supervision.
In conclusion, professor Kołakowski says that those three political positions are currently
compatibles; there is no reason to not be conservative-liberal-socialist.
It was a time when Marcin Król and Leszek Kołakowski collaborated closely in order to the
Unia Demokratyczna program creation. Later their political paths have mowed away, far one
from another. Marcin Krol became more conservative with the “Res Publica” Publishing and
without appreciation by the “Gazeta Wyborcza” political side. His last notebook contains a lot
of actual remarks based on the exegesis of powerful conflict between two main
parties/options/societies: Platforma Obywatelska and PIS, nevertheless he stays always on the
deeply critical position in front of the PiS government. Notebook by Marcin Król, to be
published in the next academic year, we dispose of it thanks to the M. prof, Król daughter.

Bibliography:
Works by Hannah Arendt:
Between Past and Future: Eight Exercises in Political Thought, Penguin Books, New York
1977.
Denktagebuch:1950 bis 1973, red U. Ludz i I. Normann, P. Verlag, Monachium 2003.
Forgiveness and Politics.
Ideology and Terror: A Novel Form of Government, “The Review of Politics” 1953 Vol. 15,
No. 3
Kondycja ludzka, tłum. A. Łagodzka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010
The Human Condition, University of Chicago Press, Chicago 2013.
Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grinberg i M. Szawiel, Świat Książki, Warszawa 2014.
The origins of Totalitarism, Harcourt, Orlando 1973.
Love and Saint Augustine, red J. Vecchiarelli Scott i J. Chelius Stark, The University of
Chicago 1996.
Nieposłuszeństwo obywatelskie, tłum. W. Madej, w: tejże, O przemocy, Nieposłuszeństwo
obywatelskie, tłum. A. Łagodzka i W. Madej, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998.
Civil Disobedience, w: tejże, Crises of the Republic, Houghton Miffin Harcourt, San Diego -
New York – London 1972.
On Revolution, Penguin Books, London 1990.
Osiemdziesięcioletni Heidegger, tłum. H.Krzeczkowki, ,,Znak”, czerwiec 1974.
Thougs on Politics and Revolution, w: tejże, Crises of the Republic, Houghton Mifflin
Harcourt, San Diego – New York – London 1972.
What is Existetnial Philosophy?, w: tejże, Polityka jako obietnica, red. J. Kohn, tłum W.
Madej I m. Godyń, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2007.
The Promise of Politics, red J. Kohn, Shocken Books, New York 2005.
Życie umysłu tłum H. Buczyńska-Garewicz, R. Piłat, B.Baran, Wydawnictwo Aletheia,
Warszawa 2016.
Heidegger M., Korespondencja z lat 1925-1975 [Na podst. Spuścizny obojga autorów] oprac.
U. Ludz, tłum. S. Lisiecka, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2010.

Additional bibliography:
Works by Cezary Wodziński, profesor at Artes Liberales
Books
Przechadzki po ogrodach. Traktat Gorgiasza. Utopia Eudaimonii, Wydawnictwo Łazienki
Królewskie, Warszawa 2017.

Próby z Dostojewskim, red. P. Augustyniak, P. Pękala, Centrum Kultury w Lublinie, Lublin

2017.
[zawiera:]
Próby z Dostojewskim [3 wykłady], s. 12–45,
O uwodzeniu… do… umierania, s. 48–57,
O nicpoństwie, s. 59–67,
O milczeniu, s. 69–83,
Zagadka gościnności, s. 85–94,
Bracia K., rozmowa Janusza Opryńskiego i Cezarego Wodzińskiego, s. 99–109,
Dostojewski, Nietzsche i inni, rozmowa Janusza Opryńskiego i Cezarego Wodzińskiego,
s. 111–115.
Przechadzki po ogrodach (wydanie bibliofilskie – egzemplarze numerowane),
Wydawnictwo Łazienki Królewskie, Warszawa 2016.

Metafizyka i meta-polityka. Czarne zeszyty Heideggera, Wydawnictwo Słowo/obraz

terytoria, Gdańsk 2016.
Przechadzki po ogrodach. Esej z dziejów ogrodnictwa i pielgrzymowania, Łazienki
Królewskie, Warszawa 2016.
[zawiera:]
Przechadzki po ogrodach. Esej z dziejów ogrodnictwa i pielgrzymowania, s. 7–73,
Traktat Gorgiasza (O naturze albo niebycie), s. 75–123,
Utopia Eudaimonii. Fragmenty, s. 125–206.
Sentencje delfickie, Wydawnictwo Łazienki Królewskie, Warszawa 2015.
Odys gość. Esej o gościnności, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2015.
Esseje pierwsze, Fundacja Terytoria Książki 2014.
[zawiera:]
Dlaczego jest raczej nic niż coś... Projekt ontologii apofatycznej, s. 5–33,
Pourquoi (n’)y a-t-il rien plutôt que quelque chose… Projet d’ontologie apophatique, przeł.
Érik Veaux, w: „Cahiers critiques de philosophie”, nr 19/2018.
Trans Zaratustry, s. 34–66,
Coś nie tak. Przeciwko ontologicznej poprawności, s. 67–98,
Pan Sokrates. Esej o powierzchowności, s. 99–116,
Agathon. O dobru „poza dobrem i złem, s. 117–133,
Hermes i Eros, s. 134–151,
Dobre wychowanie. Platońskie przypisy do Nietzschego i Heideggera, s. 152–170,
Nic po ironii. Metafizyka, ironika, sofistyka, s. 171–185,
Rogaty Bóg Tomasza, s. 186–203,
Meister… Heidegger, s. 204–225.
Kairos: konferencja w Todtnaubergu, Celan–Heidegger, Wydawnictwo Słowo/Obraz
Terytoria, Gdańsk 2010.
Kapłana błaznem: list do Janusza Palikota, Fundacja Res Publica Nowa, Warszawa 2010
(wyd II, rozszerzone 2012).
Logo nieśmiertelności: przypisy Platona do Sokratesa, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria,
Gdańsk 2008.
Między anegdotą a doświadczeniem, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2007.
Nic po ironii: eseje czwarte, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2006.
[zawiera:]
Słowo na początek, s. 5–8,
Nic po ironii. Metafizyka, ironika, sofistyka, s. 9–28,
Coś nie tak. Przeciwko ontologicznej poprawności, s. 29–68,
Meister… Heidegger, s. 97–118,
O niespotykalności dobra. Rekonstrukcja trudności, s. 119–136,
Nietzscheańska maskarada: Dionizos, Antychryst, Zaratustra, s. 137–174,
Słowo na koniec: Zaklęty krąg mowy, s. 175–188.
Trans, Dostojewski, Rosja, czyli o filozofowaniu siekierą, wyd II: Wydawnictwo
Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2018, wyd. I: Gdańsk 2005.
Transe, Dostoïevski, Russie, ou la philosophie à la hache, avant-propos de [przedmowa]
Thierry Jolif, przeł. Érik Veaux, L’Age d’Homme, Lausanne 2014.
Św. Idiota: projekt antropologii apofatycznej, wyd II: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria,
Gdańsk 2009, wyd. I: Gdańsk 2000.
Swietijat idiot. Projekt za apofaticzna antropołogija, przeł. Desislava Nedâlkova, Izdatelstvo
Sonm, Sofija 2004 [przekład na bułgarski].
Sv. Idiotas. Apofatines antropologijos projektas, przeł. Vytautas Dekšnys, Aidai, Vilnius 2007
[przekład na litewski].
Saint Idiot: projet d’anthropologie apophatique, przeł. Érik Veaux, Éditions de la Différence,
Paris 2012 [przekład na francuski].
Pan Sokrates: eseje trzecie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2000.
[zawiera:]
Jurodiwyj. Portret Niebywalca, s. 9–38,
Dlaczego jest raczej Nic niż Coś?, s. 39–80,
W trybach zmory, s. 81–100,
Interpretacje umierają, a Nietzsche, Nietzsch…Nie…, s. 101–138,
Książka z herbem, s. 139–148,
Pan Sokrates. Esej o powierzchowności, s. 149–174,
Z powodu zła, z Cezarym Wodzińskim rozmawiają Andrzej Bernat i Paweł Kozłowski,
s. 175–192,
Zło w krainie milczenia, z Cezarym Wodzińskim rozmawia Jarosław Makowski, s. 193–202,
Aneks: Jurodiwa Moskwa?, s. 203–232.
Wielkie wędrowanie, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
Światłocienie zła, Fundacja dla Uniwersytetu Wrocławskiego, Leopoldinum, Wrocław 1998.
Hermes i Eros – eseje drugie, Wydawnictwo IFIS PAN, Warszawa 1997.
[zawiera:]
Hermes i Eros. Impresja hermeneutyczna, s. 7–32,
Spór o pojęcie fenomenu. Repetytorium, s. 33–46,
Pascal XX wieku, s. 47–74,
Szestow i Luter: sola fide, s. 75–90,
O dialektycznej metodzie galwanizowania trupa, s. 91–108,
Nie zapisany „dialog” epoki, s. 109–126,
Lévinas w Jerozolimie, s. 127–144,
Agathon. O dobru poza „dobrem i złem”, s. 145–168,
Trans Zaratustry, s. 169–214.
Heidegger i problem zła, wyd. II, Gdańsk 2007, wyd. I Warszawa 1994.
Heidegger and the Problem of Evil, przeł. Agata Bielik-Robson i Patrick Trompiz, Frankfurt
am Main 2013.
Filozofia jako sztuka myślenia: zachęta dla licealistów, wyd. II rozszerzone, Wydawnictwo
Piotra Büchnera, Warszawa 2000, wyd. I, Warszawa 1993.
I cóż po filozofie …. Eseje, Warszawa 1992.
[zawiera:]
I cóż po filozofie w czasie marnym…, s. 7–26,
Filozof i jego pani, s. 27–48,
Heidegger i problem zła. Kontury, s. 49–98,
Duch rektora, czyli fryburskie egzorcyzmy, s. 99–128,
Epifania zła. Partytura, s. 129–146,
Metamorfozy samoświadomości. Mesjanizm i eschatologia w historiozofii M. Bierdiajewa,
s. 147–190,
Ateny, Jerozolima, Rzym, s. 191–255.
Wiedza a zbawienie: studium myśli Lwa Szestowa, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa
1991.
Przekłady
Gorgiasz z Leontinoi, O niebycie, czyli o naturze, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 78–
79.
Fiodor Dostojewski, Idiota. Część I (fragment), „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. I–XVI
(wklejka).
Fiodor Dostojewski, Bracia Karamazow: powieść w czterech częściach z epilogiem, przeł.
Cezary Wodziński, Centrum Kultury, Lublin 2015.
Siemion Frank, Etyka nihilizmu: przyczynek do światopoglądu moralnego inteligencji
rosyjskiej, przeł. z ros. Cezary Wodziński, w: „Kronos: Metafizyka, Kultura, Religia” 2011 nr
1, s. 102–121.
Alexandre Kojève, Czym jest dialektyka?, przeł. Cezary Wodziński, w: „Kronos: Metafizyka,
Kultura, Religia” 2009 nr 3, s. 84–95.
Nikołaj Fiodorowicz Fiodorow, Filozofia wspólnego dzieła, przeł. Cezary Wodziński, w:
„Kronos: Metafizyka, Kultura, Religia” 2009 nr 3, s. 5–44.
Paul Celan, Meridian, przeł. z niem. Cezary Wodziński, w: „Przegląd Polityczny” 2009 nr
97/98, s. 158–164.
Martin Heidegger, Polna droga, przeł. z niem. Cezary Wodziński.w: „Przegląd Polityczny”
2009 nr 97/98, s. 167–168.
Paul Celan, Przemowa bremeńska, przeł. z niem. Cezary Wodziński, w: „Przegląd
Polityczny” 2009 nr 97/98, s. 156.
Paul Celan, Todtnauberg, przeł. z niem. Cezary Wodziński, w: „Przegląd Polityczny” 2009 nr
97/98, s. 102–103.
Martin Heidegger, Twórczy krajobraz: dlaczego pozostajemy na prowincji, przeł. Cezary
Wodziński, w: „Przegląd Polityczny” 2009 nr 97/98, s. 112–113.
Martin Heidegger, Karl Jaspers, Korespondencja: 1920–1963, oprac. Walter Biemel i Hans
Saner; przekład listów Heideggera i przypisów do tych listów Cezary Wodziński, przekład
listów Jaspersa Małgorzata Łukasiewicz, przekład przypisów do listów Jaspersa Jarosław M.
Spychała, Wydawnictwo Rolewski, Toruń 2000.
Martin Heidegger, Ku rzeczy myślenia, przeł. Krzysztof Michalski, Janusz Mizera, Cezary
Wodziński, Fundacja „Aletheia”, Warszawa 1999.
Lew Szestow, Czym jest bolszewizm?, przeł. z ros. Cezary Wodziński, w:„Gazeta
Wyborcza”, 6-7 listopada 1999, dod. s. I–IV.
Martin Heidegger, Nietzsche. T. 2, przeł. Andrzej Gniazdowski, Piotr Graczyk, Warzyniec
Rymkiewicz, Mateusz Werner, Cezary Wodziński, naukowo oprac. Cezary Wodziński,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Martin Heidegger, Nietzsche. T. 1, przeł. Andrzej Gniazdowski, Piotr Graczyk, Warzyniec
Rymkiewicz, Mateusz Werner, Cezary Wodziński,, naukowo oprac. oraz wstępem opatrzył
Cezary Wodziński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Lew Szestow, Sola fide – tylko przez wiarę, przeł. [z ros.] i wstępem opatrzył Cezary
Wodziński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Lew Szestow, Ateny i Jerozolima, przeł. oraz wstępem i przypisami opatrzył Cezary
Wodziński, Wydawnictwo Znak, Kraków 1993, wyd II. Kraków 2009.
Martin Heidegger, Moja droga do fenomenologii, przeł. Cezary Wodziński, w: „Aletheia.
Heidegger dzisiaj” 1991 nr 1(4), s. 74–83.
Victor Farias, Heidegger i nazizm. Prolegomena: Marburg–Sein und Zeit, przeł. Ewa
Kamińska i Cezary Wodziński, w: „Aletheia. Heidegger dzisiaj” 1991 nr 1(4), s. 419–424.
Heidegger, piekło filozofów. Rozmowa Didier Eribon–Jacques Derrida, przeł. Ewa Kamińska
i Cezary Wodziński, w: „Aletheia. Heidegger dzisiaj” 1991 nr 1(4), s. 432–436.
Andre Glucksmann, Heidegger i Sołżenicyn, przeł. Cezary Wodziński, w: „Aletheia.
Heidegger dzisiaj” 1991 nr 1(4), s. 441–442.
Lew Szestow, Gnoza a filozofia egzystencjalna: eseje filozoficzne z dodaniem listów Lwa
Szestowa, Martina Bubera, Edmunda Husserla i Mikołaja Bierdiajewa oraz szkicu Mikołaja
Bierdiajewa – fundamentalna idea filozofii, wybrał, przeł. [z ros.] notą i przypisami opatrzył
Cezary Wodziński, Bibliotake „Aletheia”, Warszawa 1990.
Mikołaj Aleksandrowicz Bierdiajew, Duchy rosyjskiej rewolucji, przeł. Cezary Wodziński, w:
De profundis. Zbiór rozpraw o rosyjskiej rewolucji, Warszawa 1989 [przedrukowane w:
„Kronos: Metafizyka, Kultura, Religia” 2007 nr 4,s. 9–35].
Lew Szestow, Dostojewski i Nietzsche: filozofia tragedii, przeł. i wstępem poprzedził Cezary
Wodziński, Czytelnik, Warszawa 1987 (wyd. II Warszawa 2000).
Mikołaj Aleksandrowicz Bierdiajew, Filozoficzna prawda i inteligencka racja, przeł. Cezary
Wodziński (Pajcaw) w: Drogowskazy. Zbiór rozpraw o inteligencji rosyjskiej, Przedświt,
Biblioteka krytyczna arcydzieł (wydanie drugoobiegowe),Warszawa 1986.

Articles and Essays

Kant’ciarz nad Soliną, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 2–3.
Co to jest filozofia?, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 7–9 [fragment z książki Filozofia
jako sztuka myślenia: zachęta dla licealistów, Warszawa 2000].
Dni niezapisane są jak niebyłe. Fragmenty dziennika, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143,
s. 13–19.
Ublik Ublick Anblick Überblick Urblick Augenblick : legenda typologiczna, „Przegląd
Polityczny” 2017, nr 143, s. 36–39, wcześniej w: „Borussia” 2014 nr 54, s. 120–128.
List do Janusza Palikota, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 54–56.
Historia filozofii od nowa, czyli dlaczego jest raczej nic niż coś?, „Przegląd Polityczny” 2017
nr 143, s. 80–84.
Dokąd to, Rosjo?, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 87–92.
Nad „Czarnymi Zeszytami”, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 121–124.
O nowoczesności i Zagładzie, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 168–174 [przedruk z:
„Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” nr 3 (1993)].
Uwagi o polityczności, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 177–183 [przedruk fragmentu
z: C. Wodziński, Przechadzki po ogrodach. Esej z dziejów ogrodnictwa i pielgrzymowania,
Łazienki Królewskie, Warszawa 2016].
Raporty z Ublika, „Przegląd Polityczny” 2017 nr 143, s. 184–202.
Heraklit, Heidegger, Hitler, „Przegląd Polityczny”, nr 136 (2016), s. 4–24.
Uwagi wokół dorobku naukowego profesora Krzysztofa Pomiana z okazji uroczystości
odnowienia doktoratu w Uniwersytecie Warszawskim, w: Wśród ludzi, rzeczy i znaków.
Krzysztofowi Pomianowi w darze, pod red. Andrzeja Kołakowskiego, Andrzeja Mencwela,
Jacka Migasińskiego, Pawła Rodaka i Małgorzaty Szpakowskiej, Wydawnictwo UW,
Warszawa 2016.
I cóż po filozofie w czasie marnym?, w: „Przegląd Polityczny”, nr 137 (2016), dod. s. I–VIII.
O gostiepriimstwie: Cełan – Chajdieger w: Rukowodstwo po dialogu, red. M. Golubiewski, J.
Kulas, K. Czyżewski, Pogranicze, Sejny 2015, s. 55-68; wcześniej po polsku: O gościnności:
Celan – Heidegger w: Podręcznik dialogu, Pogranicze, Sejny 2012, s. 50-62 oraz w języku
angielskim: On Hospitality. Heidegger and Celan, w: Handbook of Dialogue: Trust and
Identity, Sejny 2011, s. 46–56.
Przygody myśli poszukującej. Kilka uwag wokół „esejów metafizycznych” Barbary Skargi,
w: Myśl Barbary Skargi. Droga osobna, red. J. Migasiński, M. Środa, Wydawnictwo IFiS
PAN, Warszawa 2015.
Postmoderna Rosja, „Krytyka Polityczna” 2015 nr 42.
Premedytacja, w: Medytacje filozoficzne, red. M. Falkowski, A. Marczyński, Łazienki
Królewskie, Warszawa 2015.
Odyseusz błądnik, w: „Przegląd Polityczny” 2015 nr 130, s. 2–16.
Starzy Grecy Cię ochronią. List otwarty do Olgi Tokarczuk, „Gazeta Wyborcza”, 07 listopada
2015.
Metafizyka i ortografia, w: „Przegląd Polityczny” 2014 nr 126, s. 133–135.
Metafizyka jako metapolityka, w: „Przegląd Polityczny” 2014 nr 126, s. 92–99.
Nie zabijajcie Heideggera, w: „Gazeta Wyborcza”, 16-17 sierpnia 2014, s. 26–27.
Strzały szybkich myśli. Delficka zagadka, w: Łazienki Królewskie. Nowe świadectwa – nowe
znaczenia, Wydawnictwo Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2013, s. 75–79.

Zagadka gościnności, „Borussia” 2011 nr 50.

Trans gościnności, „Przegląd Polityczny” 2011 nr 109/110.
Nic po Różewiczu, „Tygodnik Powszechny” 09 października 2011 (nr 41), s. VIII.
Postmodern Russia, wystąpienie na Baku International Humanitarian Forum 2011, zapis
dostępny na: http://bakuforum.az/traditional-value-systems-in-postmodern-culture/?fid=2254
[dostęp 8.11.2018].
Janusz Palikot jako spadkobierca tradycji Witolda Gombrowicza?, w: „Polska (Metropolia
Warszawska, wyd. zasadnicze)”, nr 209 (2010), dod. Forum, s. VII [Fragm. książki Kapłana
Błaznem. List do Janusza Palikota].
W naszej klasie, w: Nasza Klasa, Teatr na Woli, Warszawa 2010, s.7-13.
O gościnności, w: „Przegląd Polityczny” 2009 nr 97/98, s. 104–111.
O milczeniu, w: „Przegląd Polityczny”2009 nr 97/98, s. 146–155.
Gościnność milczenia, w: „Przegląd Polityczny” 2009 nr 97/98, s. 170–174.
Konferencja w Todtnaubergu, w: „Przegląd Polityczny” 2009, nr 97/98, s. 96–101.
Od Todesfuge do Todtnaubergu, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2009 nr 4.
Spór o milczenie, w: „Przegląd Polityczny”, nr 97/98 (2009), s. 132–143.
Bóg i rozum [ankieta Agnieszka Holland, Paweł Śpiewak, Sławomir Sierakowski, Ireneusz
Krzemiński, Paweł Huelle, Agata Bielik-Robson, Zygmunt Bauman, Cezary Wodziński,
Stefan Chwin, Marcin Król, Bronisław Łagowski], w: „Dziennik: Polska, Europa, świat”, nr
297 (2008), dod. „Europa”, nr 51, s. 2–9.
On the uncanniness of good, Discussion: Aleksander Bobko, Karol Tarnowski, Cezary
Wodziński, Adam Workowski, Małgorzata Motyka, Adam Hernas, przeł. z pol. Agata
Masłowska, w: „Thinking in Values”, nr 2 (2008), s. 152–175.
Dobre wychowanie: Platońskie przypisy do Nietzschego i Heideggera, w: „Przegląd
Pedagogiczny”, nr 1 (2008), s. 13–27.
Książka z herbem, w: „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 2/3 (2008), s. 137–143.
I kakwo da czakamie, „Płamk”, nr 5–6 (2008), Sofia.
Report on the Evil, w: Thinking after Holocaust. Voices from Poland, Warsaw/Cracow 2008.
O powołaniu, mistrzach i Ubliku, w: „Przegląd Polityczny”, nr 84 (2007), s. 38–43.
I cóż po filozofie w czasie marnym..., w: „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 3/4 (2007),
s. 489–501 – wcześniej w: „Aletheia” 1/1987.
Rogaty Bóg św. Tomasza, w: „Przegląd Tomistyczny”, t. 12 (2006), s. 267–282.
Wiele kłamią poeci, w: Myśl wędrująca. Księga pamiątkowa dla Tadeusza Sławka, Opole
2006.
Bez końca... Dialektyczna dygresja o nieskończoności, w: Koniec. Punkt po punkcie, Gdańsk
2006.
Nietzscheańska maskarada: Dionizos, Antychryst, Zaratustra, posłowie w: F. Nietzsche, Tak
mówił Zaratustra, Kraków 2005.
O niespotykalności Dobra, dyskusja: Aleksander Bobko, Cezary Wodziński, Karol
Tarnowski, Adam Workowski, Małgorzata Motyka, Adam Hernas, w: „Znak”, nr 5 (2005),
s. 103–132.
Posłowie, w: Friedrich Nietzsche, Tak mówił Zaratustra: książka dla wszystkich i dla nikogo.
1–4, przeł. Grzegorz Sowinski, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2005.
Tischnerowskie spojrzenia: głosy uczniów i przyjaciół, Zbigniew Stawrowski, Jacek Filek,
Anna Karoń-Ostrowska, Aleksander Bobko, Jan Andrzej Kłoczowski, Mariusz Kapczyński,
Adam Workowski, Cezary Wodziński, Adam Hernas, Tadeusz Gadacz, Jarosław Jagiełło,
Zbigniew Dymarski, Małgorzata Motyka, Karol Tarnowski, Jarosław Gowin, w: „Znak”, nr 5
(2004), s. 19–44.
Wokół myślenia religijnego, dyskusja Jan Andrzej Kłoczowski, Dobrosław Kot, Tadeusz
Gadacz, Adam Workowski, Aleksander Bobko, Jacek Filek, Zbigniew Stawrowski, Cezary
Wodziński, Łukasz Putyra, Karol Tarnowski, Antoni Szwed, Krzysztof Mech, Zbigniew
Dymarski, Elżbieta Kot, Adam Hernas, w: „Znak”, nr 5 (2004), s. 45–64.
Nic po ironii. Metafizyka, ironika, sofistyka, w: Powaga ironii, red. A. Doda, Toruń 2004.
Archeologia sacrum: o książce Joanny Tokarskiej-Bakir „Obraz osobliwy”, w: „Principia:
pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej”, t. 34 (2003), s. 17–28.
The Scandal of Thinking, w: Between suspicion and sympathy. Paul Ricoeur’s unstable
Equilibrium, ed. by A. Wiercinski, Toronto 2003.
Nie wszystko jest stracone...: fragmenty dyskusji z promocji książki Pani na żurawiach.
Realność bogów Wiesława Juszczaka / Andrzej Dąbrowski, Jan Andrzej Kłoczowski,
Ireneusz Kania, Lech Trzcionkowski, Wiesław Juszczak, Cezary Wodziński, Mieczysław
Porębski, Elżbieta Paczkowska-Łagowska, Jan Hartman, w: „Konteksty: Polska Sztuka
Ludowa”, R. 57, nr 3/4 (2003), s. 245–246.
Łaskawość grzechu, w: Grzech. Punkt po punkcie, red. A. Czekanowicz, S. Rosiek, Gdańsk
2003.
Cóż po filozofie w czasie marnym?, w: Od sarmatyzmu... Antologia eseju polskiego,
Wrocław 2003.
Meister... Heidegger, „Logos-Etos”, nr 2(15) (2003).
Papierowa nieśmiertelność, w: Filozofia a filologia. Wyjaśnianie – Rozumienie –
Współczucie, red. J. Mizińska, M. Walczak, Sz. Wróbel, Poznań 2002.
Papierowa dusza, w: Dusza. Punkt po punkcie, red. A. Czekanowicz, S. Rosiek, Gdańsk 2002.
O piekle, które spada na nas z nieba, w: „Przegląd Polityczny”, nr 57/58 (2002), s. 8–19.
Jurodiwy. Portret niebywalca, w: „Więź”, nr 3 (2000), s. 89–104.
Jurodiwa Moskwa, „Odra” ?.
Wydarzenie „dzieła”, w: „Przegląd Artystyczno-Literacki”, nr 3 (2000), s. 7–10.
Szaleństwo ciała. Z dziejów jurodstwa, „Arcadia”, nr 8 (2000).
Na wysokiej połoninie, „Tygodnik Powszechny”, nr 6 (2000).
Dlaczego jest raczej Nic niż Coś... Projekt ontologii apofatycznej, w: „Kwartalnik
Filozoficzny”, z. 4 (1999), s. 183–210.
Post mortem homini, w: Księga pamiątkowa dla A. Falkiewicza, Poznań.
Jurodiwyj: szkic do portretu (fragm.), w: „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”, t.
44 (1999), s. 41–49.
[Recenzja książki: Michał Paweł Markowski, Nietzsche: filozofia interpretacji, Kraków
1997], w: „Literatura na Świecie”, nr 5/6 (1999), s. 307–332.
Pan Sokrates: esej o powierzchowności (fragm.), w: „Przegląd Filozoficzny”, nr 2 (1999),
s. 245–259.
[Recenzja książki: Barbara Skarga, Tożsamość i różnica: eseje metafizyczne, Kraków, 1997],
„Znak”, nr 5 (1998), s. 135–140.
hasło: Arendt Hannah, The life of the mind, w: Przewodnik po literaturze filozoficznej XX
wieku, red. B. Skargi, WN PWN, Warszawa 1997, t. 5: s. 29–38.
Agathon. O dobru poza dobrem i złem, w: Księga pamiątkowa ku czci J. Tischnera, Łódź
1997.
Figura teodycei. Fragmenty epifaniczne, w: Myślenie w czasach wieloznaczności: Bauman,
Tischner i inni, red. Halina Perkowska, Szczecin 1997.
Nieznośna uciążliwość zła czyli zło dialektycznie przemyślane, w: „Archiwum Historii
Filozofii i Myśli Społecznej”, t. 42 (1997), s. 249–264.
W trybach zmory: o polskich krytykach postmodernizmu uwag kilka, w: „Odra”, nr 10
(1997), s. 55–63.
hasła: Nietzsche, Wegmarken, Beitrage zur philosophie (podhasła do: Heidegger Martin), w:
Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skargi, WN PWN, Warszawa
1996, t. 4, s. 194–230.
Przedmowa, w: Andrzej Falkiewicz, Istnienie i metafora, „A”, Wrocław 1996.
Szestow i Luter, wstęp do książki L. Szestow, Sola fide. Tylko przez wiarę, przeł. i wstępem
opatrzył Cezary Wodziński, Warszawa 1995.
hasło: Bierdiajew Nikołaj Aleksandrowicz, Smysł Istorii, Russkaja Ideja, w: Przewodnik po
literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skargi, WN PWN, Warszawa 1995, t. 2, s.31–42.
Dyskusja wokół książki Z. Baumana: Postmodern Ethics, w: „Studia Socjologiczne”, nr 1–2
(1995).
Kant i transcendencja zła (fragm.), w: „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”, t. 40
(1995), s. 185–197.
O dialektycznej metodzie galwanizowania trupa: fragmenty epifaniczne, w: „Odra”, nr 12
(1995), s. 38–44.
Fragmenty epifaniczne, „Przegląd Filozoficzny”, nr 4 (1995).
hasło: Szestow Lew, Na wiesach Jowa, Athenes et Jerusalem, w: Przewodnik po literaturze
filozoficznej XX wieku, red. B. Skargi, WN PWN, Warszawa 1994, t. 1, s. 414–425.
Mała glosa do wielkiego tematu, w: „Kwartalnik Filozoficzny”, t. XXII, z. 3 (1994).
Raport w sprawie zła, w: „Kwartalnik Filozoficzny”, t. XXII, z. 4 (1994).
Bibliografia Martina Heideggera, w: „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”, t. 39
(1994), s. 217–237.
Recenzja z książki A. Ochockiego: Kryzys i Filozofia, „Przegląd Filozoficzny”, nr 1 (1994).
Iluzja przezwyciężenia metafizyki, w: „Przegląd Filozoficzny”, nr 5 (1993).
Recenzja z książki B. Barana: Postmodernizm, „Nowe Książki”, nr 6 (1993).
Recenzja z książki Z. Baumana: Nowoczesność i zagłada, „Przegląd Filozoficzny. Nowa
Seria”, nr 3 (1993).
Recenzja z książki A. Walickiego: Legal Philosophies of Russian Liberalism, „Nowe
Książki”, nr 3 (1993).
Hermes i Eros. Impresja hermeneutyczna, w: „Przegląd Filozoficzny”, nr 4 (1993).
Nie zapisany dialog epoki, w: „Gazeta Wyborcza”, 7–8.08.1993.
Duch rektora czyli fryburskie egzorcyzmy, w: „Przegląd Filozoficzny”, nr 2 (1992).
Heidegger i problem zła (kontury), w: „Aletheia. Heidegger dzisiaj”, nr 1(4) (1991), s. 394–
413.
Zdziwienie, w: „Arche”, nr 4 (1991).
Wozu Philosoph in durftiger Zeit, w: Mesotes. Suplementband: Martin Heidegger. Beiträge
des Symposions „Tendenzen und Ergebnisse der Heidegger-Forschung in Ost- und
Mitteleuropa“, hrsg. M. Fürst, T. Hübel, Wien 1991, s. 70–73.
Spór o granice racjonalności (II), „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”, t. 34
(1989), s. 159–171.
Spór o granice racjonalności. Szestow–Husserl, w: „Archiwum Historii Filozofii i Myśli
Społecznej”, t. 33 (1988), s. 141–190.
Program filozofii adogmatycznej, w: „Aletheia”, nr 2–3 (1988).
Ateny, Jerozolima, Rzym, w: „Literatura na Swiecie”, nr 8–9 (1988).
Spór o granice racjonalności. Szestow–Husserl. Cz. I, w: „Archiwum Historii Filozofii
i Myśli Społecznej”, nr 33 (1988).
Konserwatyzm jako kategoria filozoficzna (nadbitka), Warszawa 1988.
Zeichen der Hoffnung fur die Zukunft, w: „Informationen”, nr 3 (1988).
I cóż po filozofie w czasie marnym…, „Aletheia”, nr 1 (1987).
Wstęp, w: Mikołaj Bierdiajew, Rosyjska idea, z ros. przeł. JC-SW, „In Plus”, Warszawa
1987.
Metamorfozy samoświadomości. Mesjanizm i eschatologia w historiozofii Mikołaja
Bierdiajewa, „Libertas” (Paryż), nr 8 (1987) [przedrukowany w: „Znak”, nr 413–415 (1989),
s. 116–140 [tekst zdjęty wcześniej przez cenzurę w „Znaku”, nr 364 (1985), s. 24].
Wokół „Apoteozy nieoczywistości” Lwa Szestowa, w: „Libertas”, nr 7 (1986) oraz nr 8
(1987).
Lew Szestow – Pascal XX wieku, „Znak”, nr 382 (1986), s. 34–51.
Wstęp, w: Drogowskazy. Zbiór rozpraw o rosyjskiej inteligencji, Warszawa 1986.
Filozofia i powołanie. „Studia Filozoficzne”, nr 10 (1983), s. 39–50.
Historia i eschatologia. O historiozofii i filozofii kultury Mikołaja Bierdiajewa. Studia
Filozoficzne, nr 3–4 (1982), 87–102.
W poszukiwaniu utraconej wolności. Rzecz o Lwie Szestowie, „Studia Filozoficzne”, nr 7–8
(1981), s. 197–211.

Interviews
Prawdziwe życie jest poza akademią, z Cezarym Wodzińskim rozmawia Krzysztof
Siemieński, „Przegląd Polityczny”, nr 143 (2017), s. 20–33.
Bracia K., w: Teatr Prowizorium. Bracia Karamazow [program teatralny, strony nie
numerowane], Lublin 2011, przedrukowane w: „Przegląd Polityczny”, nr 143 (2017), s. 96–
100 oraz C. Wodziński, Próby z Dostojewskim, red. P. Augustyniak, P. Pękala, Centrum
Kultury w Lublinie, Lublin 2017, s. 99–109.
Ćwiczenia w światłoczułości, z Cezarym Wodzińskim rozmawiał Filip Łobodziński, w:
„Tygodnik Powszechny: Katolickie Pismo Społeczno-Kulturalne”, nr 27 (2016), s. 54–57.
Dostojewski, Nietzsche i inni, rozmowa Cezary Wodziński, Janusz Opryński, w: „Przegląd
Polityczny”, nr 137 (2016), s. 160–162.
Jeż i lis, z Cezarym Wodzińskim rozmawiał Wojciech P. Duda, w: „Przegląd Polityczny”, nr
126 (2014), s. 109–131.
Przyjaźń ukryta między zaimkami, z prof. Cezarym Wodzińskim rozmawiała Aleksandra
Klich, w: „Gazeta Wyborcza”, nr 141 (2016), s. 36–37.
Filozofia religijna J. Tischnera (wypowiedź), w: „Znak” ?, Kraków 2004.
O słowie. Zaklęty krąg mowy, rozmowę przeprowadził Jarosław Makowski, w: „Dziesięć
ważnych słów. Rozmowy o dekalogu”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.
Święty szaleniec, rozmowa przeprowadził Jarosław Makowski, w: „Tygodnik Powszechny”,
nr 45 (2000), s. 17.
Zło w krainie milczenia: głos w dyskusji o sprzedajności zła, z Cezarym Wodzińskim
rozmowę przeprowadził Jarosław Makowski, w: „Tygodnik Powszechny”, nr 22 (1999),
s. 12.
Z powodu zła, z Cezarym Wodzińskim rozmawiali Andrzej Bernat, Paweł Kozłowski, w:
„Nowe Książki: przegląd nowości wydawniczych”, nr 2 (1998), s. 10–13.
Heidegger i wartości burżuazyjne. Z profesorem Krzysztofem Pomianem, rozmawia Cezary
Wodziński, w: „Aletheia. Heidegger dzisiaj”, nr 1(4) (1991), s. 465–478.