WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.

pl/podreczniki/strona/149332

ANDRZEJ RYNGWELSKI

2.1 Pisz i powtarzaj

Dowiesz się, jak

napisać pierwszy program w języku Python,

wypisywać na ekranie tekst,

stosować iterację.

PYTHON – CO TO TAKIEGO?
Python to język programowania wysokiego poziomu, czyli taki, którego składnia i kod są zrozumiałe przede wszystkim dla
człowieka. Korzystają z niego zarówno początkujący programiści, jak i osoby zawodowo zajmujące się programowaniem. Język
Python jest powszechnie wykorzystywany w edukacji i systemach informatycznych.
W celu zainstalowania środowiska Python na komputerze należy z sekcji Downloads na stronie http://python.org pobrać na dysk
plik instalacyjny w wersji 3.*, uruchomić go i przeprowadzić instalację.

TWÓJ PIERWSZY PROGRAM W PYTHONIE

Uruchom IDLE, czyli domyślny zintegrowany edytor języka programowania Python.

Utwórz plik programu. Kliknij File na pasku menu i wybierz opcję New File.

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06

WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.pl/podreczniki/strona/149332

Rys. 1. Otwieranie nowego pliku w IDLE

Zauważ, że teraz są otwarte dwa okna – w jednym, o tymczasowej nazwie Untitled (czytaj: antajtyld; bez tytułu), piszesz
polecenia, w drugim, o nazwie Shell (czytaj: szel; powłoka), oglądasz efekty swojej pracy. Możesz zamknąć okno Shell, po
uruchomieniu programu otworzy się ono automatycznie.

Teraz możesz przystąpić do pisania swojego pierwszego programu w Pythonie. Napisz następujący wiersz programu: print
("Jestem…"), w miejsce kropek wstaw swoje imię. Polecenie print wyświetla na ekranie tekst zapisany jako jego parametr
(zawarty w cudzysłowie lub apostrofach).

Aby uruchomić program, wybierz w menu Run → Run Module. Podczas pierwszego uruchomienia pojawi się prośba o
nadanie plikowi programu nazwy – zrób to i zapisz go na dysku w osobnym folderze przeznaczonym do zapisywania plików

w Pythonie. Rys. 2. Program i wynik jego działania

Może się zdarzyć, że zamiast napisanego programu wyświetli się SyntaxError (czytaj: syntekseror), czyli błąd składni.
Wówczas należy poprawić błąd i ponownie uruchomić program.

Rys. 3. Przykładowy błąd składni – przed nawiasem zamykającym brakuje znaku "

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06

WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.pl/podreczniki/strona/149332

Zamknij okno programu. Aby ponownie edytować utworzony plik, musisz go zaznaczyć, a następnie z menu podręcznego
wybrać polecenie Edit with IDLE.

Rys. 4. Otwieranie pliku zapisanego w Pythonie do edycji

POWTARZANIE PYTHONIE
Aby powtórzyć kilka razy tę samą instrukcję, należy wykorzystać pętlę for.

Zrób wiersz odstępu, aby zwiększyć czytelność kodu, następnie napisz instrukcję pętli for, która 4 razy wypisze literę p.
Sprawdź działanie programu.

Rys. 5. Instrukcja pętli for powtarzająca literę p

Po uruchomieniu programu zostanie cztery razy wypisana litera p, każda w nowym wierszu programu, ponieważ tak działa
polecenie print.
Zmienna i, sterująca pętlą for, w tym przykładzie przyjmuje kolejno wartości 0, 1, 2 i 3. Dwukropek na końcu pierwszego
wiersza pętli generuje wcięcie w kolejnym wierszu (po naciśnięciu klawisza Enter) – jeśli zabraknie dwukropka, wcięcie się
nie zrobi, a podczas uruchamiania programu pojawi się błąd.

Napisz kolejny fragment programu, aby sprawdzić działanie pętli for dla różnych parametrów funkcji range oraz różnych nazw
zmiennych. Zwyczajowo stosuje się literę i, ale można też nadawać zmiennej inne nazwy.

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06

WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.pl/podreczniki/strona/149332

Rys. 6. Instrukcja pętli for dla zmiennej i

Funkcja range generuje indeksy dla pętli for. Najczęściej ma jeden parametr, ale może mieć dwa lub trzy. Na przykład:

range(2) → 0, 1

range(5) → 0, 1, 2, 3, 4

range(1, 4) → 1, 2, 3

range(2, 5) → 2, 3, 4

range(0, 10, 2) → 0, 2, 4, 6, 8

range(1, 10, 2) → 1, 3, 5, 7, 9

Przetestuj ostatni fragment kodu dla różnych parametrów funkcji range() oraz różnych nazw zmiennych.

Zauważ, że po uruchomieniu programu każda litera p pojawiła się w nowym wierszu – tak działa polecenie print. Co zrobić, aby
litery p były wypisane w jednym wierszu, jedna za drugą, bez przerw? Wystarczy dopisać po przecinku drugi parametr, który
spowoduje, że kursor cały czas pozostanie w tej samej linii: print("p", end = "").

Napisz program rysowania szlaczka składającego się z liter abc powtarzanych trzy razy.

Rys. 7. Kod umożliwiający rysowanie szlaczka abcabcabc za pomocą pętli for

Zwróć uwagę na komentarz (wstawiony jest po znaku # – tak rozpoczęty wiersz program traktuje jako komentarz) oraz na instrukcję
print("") – powoduje ona przejście kursora do następnego wiersza. Polecenie wykonywane w pętli (trzy razy) ma odpowiednie
wcięcie, natomiast polecenie zapisane w ostatnim wierszu jest wykonywane raz, po zakończeniu pętli for. O ten brak wcięcia

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06

WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.pl/podreczniki/strona/149332

musisz zadbać samodzielnie.

Taki sam rezultat można uzyskać w Pythonie z użyciem mnożenia.

Rys. 8. Kod umożliwiający rysowanie szlaczka abcabcabc za pomocą mnożenia

Napisz nowy program wypisujący dziewięć znaków @ w sześciu wierszach. Wypisanie powtarzających się dziewięciu znaków
łatwiej zrealizować za pomocą mnożenia napisów, przy czym do wypisania kolejnych wierszy znaków najlepiej użyć

polecenia print(). Rys. 9. Kod umożliwiający narysowanie dziewięciu znaków @ w sześciu wierszach

A teraz spróbuj wypisać znaki @ tak, aby został zbudowany taki trójkąt, jak poniżej.

Rys. 10. Trójkąt ze znaków @

Zauważ, że kolejne wiersze zawierają o jedną spację więcej na samym początku i dwa znaki mniej w każdym wierszu. Oto
przykładowy kod programu.

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06

 WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.pl/podreczniki/strona/149332

Rys. 11. Przykładowy kod programu rysującego trójkąt

Uprość kod programu z rys. 11 – zastosuj iterację (powtórzenie tej samej instrukcji w pętli) w postaci pętli for i wykorzystaj
zmienną sterującą pętlą. Zapis jest prostszy, a efekt taki sam.

Rys. 12. Uproszczony kod programu rysującego trójkąt


ZADANIA

1. Napisz w Pythonie trzy programy wypisujące znaki @ według poniżej pokazanych wzorów.

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06

WSiPnet » E-podręcznik » Informatyka https://app.wsipnet.pl/podreczniki/strona/149332

Strona 8 z 36 2020-11-05 10:06